Ücretli Emek ve Sermaye Ücret, Fiyat ve Kar [2 ed.]

Citation preview

Karl Marx •

•

•

Ucretli Ernek ve Sermaye •

•

Ucr

Fi Kar

t,

ve

YAYlNLARI

at

İKİNCİ

BASK!

ÜCRETLİ EMEK VE SERMAYE ÜCRET, FİYAT VE KAR KARLMARX ÇEVİREN SEVİM BELLİ

Karl

Marx'ın

Travail Salane et CapitGıl; Salaire, Prix

Sociales, Paris, 1969) · adlı

et Profit

(Editions

yapıtını, Fransrzcasından, Sevim Belli dilimize çe�

ve kitap, Ücretli Emek ve Sermaye - Ücret, Fiyat ve Ktlr adı ile, Sol Yayınları tarafından, Nisan 1976 (Birinci Baskı.: Ocak 1975) tarihinde, An- ' kara'da, Özyurt -Matbaası'nda dizdirilip bastırılmıştır.

virmiş,

İÇİNDEKİLER 7

Sunuş

ÜCRETLi EMEK

13

15

I

32

n

59 62 62 63 63 63

4

� �

�l.'ı"

rf'

'�

E k ler Ücret

Katmalar a) Atkinson b) Cariyle c) Mac Culloch d) John Wade

e) Babbage f) Andrew Ure g) Rossi

66 66 66-

h) Cherbuliez i) Bray. Tasarruf Sandığı

66 67

1. Üretici Güçlerin Ücret Üzerindeki Etkisi Nedir? 2. işçilerle İşverenler Arasında Rekabet 3. İşçilerin Kendi Aralarında Rekabet

68 69

70 70 71 73 85 87

89

4. Ücretierin Dalgalanmaları

5. Asgari Ücret 6. Duruma Çare Bulmak İçin Öneriler 7. İşçi Dernekleri 8. Ücretliliğin Olumlu Yanı

Kapitalist Ücretli Emeğin Kaldırılması

ÜCRET, FİYAT 91

93 94 97 107 112 114 ll7 128 131

134

136

SERMAYE

Giriş, Friedrich �ngels

27

61

VE

[Giriş]

VE

KAR

I. [Üretim ve Ücr-et]

II. III. IV. V. VI. VII. Vill. IX. X.

[Üretim, Ücret,

KAr]

[Ücret ve Para Dolaşıını]

[Arz ve Talep] [Ücret ve Fiyat] [Değer ve Emek] İşgücü Artı-Değerin Üretimi Emeğin Değeri

Bir Meta, Değerine Satıldığı �'!man, Kar

Gerçekleşmiş

Olur

137 141 143 151 159 . 161

XI. Artı-Değerin Ayrıştığı Çeşitli Bölümler XII. Karlar, Ücretler ve Fiyatlar Arasındaki Genel İlişki XID. Bir Ücret Artışı Sağlamak ya da Ücret Düşmesine KarşıKoymak İçirı Bellibaşlı Girişimler XIV. Sermaye İle Emek Arasında Mücadele ve Sonuçlan

E k ı er

Adil Bir İşgünü Karşılığında Adil Bir

Engels

Ücl'et, Friedrich Engels

165

Ücret Yasası, Friedrich

169 169 171

Uluslararası Emekçiler Birliğinin [Enternasyonalin] I II

172 172 173 174

Marx

176

Karl Marx İle Bir Alman Sendika Görevlisi Arasında Görüşme

178 186

Kararlah

ve Engels'in Mektuplarından Parçalar Marx'tan Schweitzer'e Marx'tan F. Bolte'ye

Friedrich Engels'ten Sorge'ye

Açıklayıcı Notlar Konu Dizini

SUNU'Ş

ELİNİZDEKİ cildi oluşturan başlıca iki

dar

degişik dönemlerin

yapıt, her· ne ka­

tarihlerini taşıyorlar sa da,. her ikisi

de, Marx'ın, işçi· sımfyıa, kapitalizme karşı mücadelesinde

billınısel bir silah vermek ve· işçi sınıfı arasında ekonomi politiğin en zorunlu temel bilgilerini yaymak düşüncesinden

doğmuş4trdır. Ücretli Emek ve Sermaye, 1847 Aralığında,

B rüksel de '

,

Alman İşçileri Birliğinde yapılan bir dizi konferanstan oluş­

maktadır. ·Gerçekten Deutsche Brüsseler Zeitung un 6 Ara­ lık 1848 tarihli notunda şunlar okunmaktadır: ''Alman İşçileri Birliğinin oturumlarından birinde Karl Marx, "Ücret Nedir?" konusunda, açık,\ nesnel, izlenmesi '

,

7

kolay bir konferanş veTmişti; ıbu konferansta, güncel duru­ mun öyle acı bir eleştirisini yapmış· ve pratik yönden öyle · yıol .gösterici bir açıklamada bulunmuştu ki, yakında , bunu okurlarımıza sunacağız. . .. " Gazete bu konferansları hiç bir zaman yayınlayamaya­ cak.tı. Ama öyle anlaşılıyor ki, bu :kJonuşmalarm esasını oluş­ turan notlar , ekler arasında "Ücret" adı altında yayımla­ dığımiZ parça olabilir. Elyazması, aslında, Marx'ın "Brük­ sel 1847'' tarihini taşıyan bir defterinde bulunmaktadır. Bu­ nunla birlikte, bu elyazmasınm i1k paragrafı, birinci kon­ feransın (ya da ıkJonferansların), hu notlar tutulmadan örice verildiğini açıklar gibi ,görünüyor. Bu ekte, ayrıca, daha ön­ ce verilmiş konferansıara " kaıt m alar" vardır ve esas ola-� rak yalnız başta .bulunan ·özetin �7. noktalarını işlemekte­ dir. Buna karşılık, elyazmaları bulunmamış olan bu ilk kon­ feransların metni, kuşkusuz, yeniden elden geçirilip düzel­ tilmiş biçimiyle, "Ücret"in birinci paragrafının ilk dört nok­ tasına uygun düşen Vcretıi Emek ve Sermaye'nin metnidir. Vcretli Emek ve Sermaye'irin yazılışı, demek ki, 1848 Ocak ayını kapsayan Komünist Manifesto'nun kes.in biçi­ mini almasından hemen sonra ·ve Şubat Devriminden önce olmalıdır. Gerç.ekten de, 1859 Ocak tarihini taş ıy an Ekonomi · - Politiğin Eleştirisine Katkı'nın ''Önsöz''ünde: "'Ücretli emek' konusunda Almanca yazılmış ve Brük­ sel Alman İşçileri Birliğinde vermiş okluğum koOferanslara benzer bir bilimsel incelemenin basımı, Şubat Devrimi ve, bunun sonucu olarak, benim Belçika'dan sınırdışı edilmem yüzünden kesintiye uğradı. N�ue Rheinische __ Zeitung'un 1848-1849'daki yayını ve bunu izleyen olaylar, iktisat üzeri� ne incelemelerimi kesı intiye uğrattı ve ben, bu konuyu; an­ cak 1850'd�, L ondra ' da yeniden ele ala:bildiın/'* diye yaz*Karl Marx, Ekonomi Politiğin Eleştirisine Katkı, "Önsöz", Sol Yayın-

- lan, Ankara ı974,. s_ 26

·

8

-

maktadır. İşi üzerine almış olan basınıcı Callewaert, Nisan sonu..'1 da, dizginin dağıtılması için Marx'ın iznini alacak ve yap:­ tığı masrafların _ödenmesini isteyecekti. Ancak 1849'dadır ki, Neue Rheinische Zeitung, bu araş· tırma metninin bir bölümünü, 5, 6, 7, 8 ve ll Nisan tarihH sayılarında basacaktı . 1849 Haziranı sonunda, Marx, gene broşürün türnünü yayımiatmayı düşünüyordu. Gerçekten de, Vveidemeyer' e şöyle yazar: "Yalnız il!k kısmı N eue Rheinis che Zeitung' da basılmış olan "Ücret" konusundaki broşür le başlamak isterdim." Ne yazık ki, bu tasarı, hiç bir zaman gerçekleşmeye­ cekti ve Engels, bu önemli çalıŞ manın basrmını yeniden ele aldığında, kaynak olarak e linde gazete makalelerinden baş· ka bir şey olmayacaktı. Dolayısıyla, elimizde, ancak tamamlanmamış bir yapıt vardır, ama bu durumda bile gene de öyle zengin ve açıktır ki, Marx'm, Kapilal'in yayımından önceki iktisadi inc el emelerinden bize kalan en önemli belgeler araısında sayıl· ınaktadır. Ancak 1880'de, bu çalışma, Breıslau'da yeniden yayım la· nacakrtır. Bu yayım , Marx ve Eng el s 'in bilıgisi dışında yapıl­ dı ve bundan, Engels'in, ancak 1884'te, Hottingen-Zürih'te,

_

İsviçre _ basımcılık kooperatifi için Ücretli Emek ve Serma· ye'nin yeni

bir baskısını hazırlamakta olduğu sırada haJbe·

ri oldu. Burada bulacağınız metin,· Engels'in 189l'de, Berlin'deki Vorwarts yayınıarına sağladığı baskının, ayrıntılı bir bi� çimde yeniden gözden geçirilmiş çevirirsictir. Birçok

nokta:­

la:çda Neue Rheinische Zeitung'da yayınlanan özgün metin· den farklıdır. Gerçekten de, okurun kafasında karışıklık ya­ ratmamak için, emek ve işgücü kavramları konusunda Marx'ın sıon ve kesiiı biçimini almış düşüncesini ifade et· meıl\Jte o lan · Kapital'in yayımlanmasından sonra, ilk �etin- _

de bazı düzelıtm.eler yapmak zorunlu idi.. Engels 'in kendisi a şağıda

de,

bulacağınız

"Giri§ "te, -bu

d eğişiklikler konu­

sundaki düşüncelerini açıklamış ve bu değişikliklerin yerin­ de

olduğunu

göstermiştir.

Onun

kanıtları öyle inandırıcıdır

ki, o zamandan sonra artık ö