Akıllı Homo Sapiens: Dün Ağaçlarda Yaşarken Bugün Nasıl Kozmosu Keşfe Çıktı? [1 ed.] 9786050206852

Citation preview

� (D r-

...... o o.. -· ::l o

�

o ::l � ı-.:

o..

akılh homo sapıens •

QJ � -

-

-

::r o

3

o �

QJ -o

Dün ağaçlarda yaşarken bugün nasıl kozmosu keşfe cıktı? .:>

- ·

ro ::::J

�

�

Leonard Mlodinow

Çeviren: Mihriban Doğan

ffiY

Akdh Homo Sapiens

Leonard Mlodinow Doktorasını Berkeley'deki California Üniversitesi'nde teorik fizik ala­ nında yapb.. Max Planck Enstitüsü'nde Alexander von Humboldt üye­ liği ve California Teknoloji Enstitüsü'nde öğretim üyeliği görevlerinde bulundu. Sübliminal: Bilinçdışınız Davranışlannızı Nasıl Yönetir? (PEN /E. O. Wilson Ödülünü kazandı); War of the Worldviews (Deepak Chopra'yla birlikte); Büyük Tasanm (Stephen Hawking'le birlikte); Ayyaş Yürüyü­ şü; Ôklid'in Penceresi ve Feynman's Rainbow adlı kitaplan yazdı. Aynca televizyon dizileri MacGyver ve Star Trek: The Next Generation için de senaryo yazarlığı yapb..

Mihriban Doğan Denizli'de doğdu. Bornova Anadolu Lisesi ve Dokuz Eylül Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü'nden mezun oldu. Özel sektörde çeşitli firmalarda çalışb.. 2010 yılından beri çeviri yapmaktadır. Cari Sagan'ın Cennetin Ejderleri, Robert Winston'un Baş Belası icatlar, Susan Wise Bauer'in Dünya Tarihi adlı eserlerini dilimize kazandırmıştır.

akıllı homo sapıens •

Dün ağaçlarda yaşarken bugün nasıl kozmosu keste çıktl? �

Leonard Mlodinow

Çeviren: Mihriban Doğan

Say Yayınlan Popüler Bilim

Akıllı Homo Sapiens: Dün ağaçlarda yaşarken bugün nasıl kozmosu keşfe çıkh? / Leonard Mlodinow Özgün adı: The Upright Thinkers: The Human Journey from Living in Trees to

Understanding the Cosmos © 2011 Leonard Mlodinow Türkçe yayın haklan Akcalı Telif Haklan Ajansı aracılığıyla© Say Yayınlan Bu eserin tüm haklan saklıdır. Tanıhm amacıyla, kaynak göstermek şartıyla yapılan kısa alıntılar hariç yayınevinden yazılı izin alınmaksızın alıntı yapı­ lamaz, hiçbir şekilde kopyalanamaz, çoğaltılamaz ve yayımlanamaz. ISBN 978-605-02-0685-2 Sertifika no: 10962 İngilizceden çeviren: Mihriban Doğan Yayın koordinatörü: Levent Çeviker Editör: Sinan Köseoğlu Sayfa düzeni: Mehmet İlhan Kaya Kapak tasarımı: Artemis İren Baskı: Lord Matbaacılık ve Kiğıtçılık Topkapı-İstanbul Tel.: (0212) 674 93 54 Matbaa sertifika no: 22858

1. baskı: Say Yayınlan, 2018 Say Yayınlan Ankara Cad. 22/12 • TR-34110 Sirkeci-İstanbul Tel.: (0212) 512 21 58 • Faks: (0212) 512 50 80 www.sayyayincilik.com • e-posta: [email protected] www.facebook.com/ sayyayinlari • www.twitter.com/ sayyayinlari www. instagram.com/ sayyayincilik Genel dağı.hm: Say Dağı.hm Ltd. Şti. Ankara Cad. 22 / 4 • TR-34110 Sirkeci-İstanbul Tel.: (0212) 528 17 54 • Faks: (0212) 512 50 80 internet satış: www.saykitap.com • e-posta: [email protected]

İÇİNDEKİLER

Kısım 1: Dik Durup Düşünenler

1. Öğrenme Güdümüz

.

.................................... .........................

11

Açlıktan ölmek üzere olan bir adamın bilgi açlığı... İnsaıun keşif yolculuğu

. . .. .. . . . . . .. . . 21 Kertenkeleler soru sormaz... Hünerli Adam'dan Akıllı Akıllı Adam'a.. . Bebeklerin sorduğu şempanzelerin sormadığı şeyler

2. Merak

....................... ................. .......

.

.

....

..

........ .........

3. Kültür ......................................................................................41 İnsanlığın ilk kilisesi... Bilgi, kültür ve değerler virüs gibi yayılır.. . İnsan ve primat kültürü

4. Uygarlık ..................................................................................63 Savanlardan şehre... Komşuların çekici ve itici yanları yazı ve aritmetik sanatlarına nasıl yol açtı... Akarsuya kusmak ve yörüngeden çıkmak yasak

5. Akıl

..........................................................................................

93

Kötü hasatlar ve öfkeli tanrılar. . Dünyaya yeni bir çerçeveden bakmak... Değişimin gizemi ve sağduyunun tiranlığı ... Tek kişilik Vikipedi Aristoteles .

Kısım il: Bilimler

6. Yeni Bir Akıl Yürübne Yolu

.

............................... ...............

125

Atalarınız yerine gözlerinize güvenmek... Kısırlaşbnlmış yaban domuzlan ve evrensel hareket yasalan... Patavatsız Profesör Galileo

7. Mekanik Evren . . . .

.

. ..

. ... . ....... ............. .

.

.

..

..

. 165

..... .... ..... . ....... . .... .

İyi, kötü, çirkin: Isaac Newton... Newton'u simyadan gelmiş geçmiş en büyük eserin yazarlığına yönlendiren iddia... Newtoncu düşün­ cenin gücü

8. Maddeyi Oluşturanlar ........................................................ 213 Mumyacılıktan simyaya... Yaruna ve soluma arasındaki benzerlikler... Lavoisier başını kaybeder... Mendeleyev ve periyodik tablosu

9. Canlı Dünya

....

.

.. . .. .........................................................

. . . .259 . . .

Hücreler ve yaşamın karmaşıklığı... Fare yapma reçetesi ve mikroskop devrimi... Trajedi, hastalık ve Darwin'in gizli araşbrması

Kısım 111: Duyuların ötesi

10. İnsan Deneyiminin Sınırlan

303

.

........................................... ..

Bir su damlasındaki milyarca minik evren... Newtoncu dünya görüşündeki çatlaklar... Görünmez bir realiteyi kabul etmek. .. Planck ve Einstein kuantumu icat ederler

11. Görünmez Dünya .

.........

.

..

.

. .. ..

..

.

...

. .

.

. ... . . . . . . ....

.. ... . .

.. .......

.

. . 345 .

.

Bir hayalcinin içgörüleri... Soluk benizli, mütevazı bir genç adamın çılgınca fikirleri . . İlk kuantum yasaları "sahtel