130 113 32MB
Turkish Pages 88 [98] Year 2014
YÜZ YfL SONRA BALKAN SA VAŞL AR! Nı::? NAsıı_? NEDt:.N?
TARAFLAKıN GözüvtE BüYüK YENiLGINiN ELEŞTiRisi YAYINA 1-!AZIRLAYANUı.R VE ÇEVI R EN I . ER
MESlff YAŞAR TUFAN IZZEDDIN ÇALlŞLAR GÖRSEL MALZEME ARŞİVİ
MESlff YAŞAR TUFAN
İZZEDDiN ÇALlŞLAR ©TÜRKİYE İŞ BANKASI KÜLTÜR YAYlNLARI, 20T2 Sertifika No, ı9619 EDITÖR
EMREYALÇTN GÖRSEL YÖNETMEN
BiROL BAYRAM REDAKSIYON
PlNAR GÜVEN DÜZELTMEN
NECATI BALBAY GRAFİK TASARlM UYGULAMA TüRKIYEIŞ BANKASI KüLTüR YAYINLARI
I. BASKI : Il.
ŞU BAT 2014, İSTANBUL
BASlM : EKİM 2014, İSTANBUL ISBN 978-60S-33ı-066-1 BA5KI
GOLDEN MED Y A MATBAACILIK VE TİCARET A.Ş. 100. YIL MH. MAS-SİT ı. CAD. NO : 88, B A �CI LAR İSTANBUl. (oz.ıı.) 629 oo 2.4 SERTiFiKA NO: T2)58
Bu
kilabm tüm yayın haklan saklıdır.
dışında alınmarl:ın
Tanılım amaoyla, kaynak göstermek şaruyla yapılacak losa alıntılar gerek metin, gerek görsc:l malumc yayınr.vinriC'n i7.in
hiçbir yolla çoğalulamaz, yayımlanamaz ve dağıolamaz.
TüRKiYE İŞ BANKASI KÜLTüR YAYlNLAR!
İSTİKLAL CADDESI, MEŞELİK SOKAK NO : ıl4 BEYOC LU
34433 iSTANBUL
Tel. (oıııı ısı 39 91 Fax. (oıııı ısı 39 9S www.iskulrur.com.tr
..
YUZ YIL SONRA BALKAN SAVAŞlARI Ne? Nasil? Neden? Tarafiann gözüyle büyük yenilginin eleştirisi
Yüzbaşı İzzettin (Çalışlar). Zeki Paşa (Kolaç).lectures Pour Tous. Yarbay Mustafa Kemal (Atatürk). lev Troçki, Yüzbaşı Eyüp (Durukan). Pierre loti ve İ!Yas Petropulos'un yazdıklarından derleyerek yayına hazırlayanlar: Mesut Yaşar Tufan - İzzeddin Çalışlar
TÜRKIYE$
BAN KASI
Kültür Yayınları
İ Ç İ N DEKİ LER
SUNUŞ....
.... ...... . ...... vii . .. 1
KRONOLOJl (ı876-ı9ı4) .... YENİLGiNİN BAŞlANGlCI, HEZİMETİN NEDENLERI Erkan-ı harp Yüzbaşı İzzettin (Çalışlar)
.
VARDAR ORDUSU KUMANDANININ PIŞMANLIGI L Fe ri k
Zeld
(Kolaç) ....
45
FRANSIZ GÖZÜYLE SAVAŞTAN ÇlKARILACAK DERSLER Lectures Pour Tous ....
47
ACI BİR HAKİKAT
5'.1
Kaymakam Mustafa Kemal (Atatürk)
ASKER HIKAYELERi
63
LevTroçld
BALKAN HARBI'NDE EDIRNE KUŞATMASI Yüzbaşı Eyüp (Durukan) ..
.
.
.
..
.
................ ............... ................................... ............. . ..... ...........
...
..
... . .
..
..
75
..
MODERN SAVAŞ ÜZERİNE MEKTUP . ... ....... .. ..
Pierre Loti ...
.
77
ATINA'DAN GELENVANDALLAR İlyas Petropul os
DIZIN ..
79
.................................................................................... .........................................................................................
SUNU Ş
Her şey çok çabuk gel i şti. ı 9 ız yılının Mart ayında,
Osma n l ı İ mparatorlugu' nun tarih sahnesinden çek i l m e
Sırhistan ve Bulgaristan bir askeri i t t i fak kurdu. Bu
vaktinin geldigi n i n e n bel irgin işareti olmasına ragmen
anlaşmanın gizli protokolünde Makedonya' n ı n payla
yeterince üzerinde durulmayan, sanki d ogal b i r felaket
�ımı proj esi vardı. Ayn ı y ı l ı n M ayıs ayında Bulgaristan
gib i alg ı l a n ı l a n. bilyük bir ayıp gib i saklanan bir süreç.
i mzaladı.
Altı yüzyıldan beri m i lyonlarca insanın vatan bildigi
A r d ı ndan Ka radag, Bulgar- Sırp ittifakına katıldı. Rusya
Y u n a nistan'la da benzer bir ittifak
paktı
toprakların elden çıktıgı, Osmanlı l m pa ratorlugu' n u n
da bu Balkan ittifak ı n ı n t u m istem ve dayatmalarını
Avrupa'daki hükmüne s o n vere n , b i r m i lyona yakın
diplomatik yollarla destekliyordu. 3 o Eylül ı 9 ı �'de itti
Müslüman Osman l ı 'yı c a n ı n dan e d e n , b i r o kadarını (.hı
fak ülkel e r i Osmanlı D evleti'ne bir ultimatom ve re
varını yogunu geride ya da yolla rda bırakıp Anııdolıı'yıı
rek Makedonya s iyase t i n i degiştirmesini istediler. ı8
göç e t t i re n bu kanlı b ozgu n u n psi k o loj i k sonu��lnrıııııı
Ekim'de b irdenbire savaş patladı. Büyük devletlerin tüm
da daha hafif ol ması bekl e n e m ez d i . Cünttmttıde '\'itrklyı•
göz l e mc i l eri, Balkan ülkelerinin Osmarılı karş ı s ı n d a bu
nüfusunun yüzde k:ırkıru oluşturan kf•sırrı, ktH�ı·ıılı•ııııl
kadar hızlı bir zafer kaza n masını bayret ve şaşkırılık
ge nel kabul görmüş bir tabi rle. "suyun Utı·kı ynkııKı 'ıııı
\a izlediler. 3o Mayıs ı 9 ı 3 'teki Lo n d ra Konfe ransı' nda
bağlar. Onlar san ı l a n ı n aksine. kısa bı r Kllı'f' Hoııııı kı1111
Osmanl ı
lacak olan ulus devl et i ç i n de de bttyllk 'odııklııılıı kııı ,ı
l mp arato rlugu'nun
g ı resmen sona erdi. ı 9 ı 3 'teki
Balkanlar'daki
ll.
varlı
Balkan Savaşı' nda
ise Sırplar ve Yunanlılar, Bulgarista n ' ı n yeni sınırlarını
da ralttı l a r. B u kargaşa Romanya'nın Dobruca'yı, Osma n l ı
laştı ve köke n kimlikle rinde n feragntı•lttıt•k
w
ı uııılıı �ııl
dılar. Balkan Savaşlarıyla Avrupa'dıı, 1. llitnyıı Sııvıı,ı'ylıı da Ortadogu' daki hak i m iyeti sonıı rn•ıı Otuııuıılı vııı
İmparatorlugu'nun da so n b i r harrıleyle Edirne 'yi e l e
lıgı, o n l a r ı n büyük bir k ıs m ı içın anlık çrıp;lunluıı ht11
geçirmesini sagladı. ı o Agustos ı 9 ı 3'te i m zalanan Bükreş
süregelen bir sürekl i l igin ge r i dönUşU olııınyııcıık lııı
Antiaşması savaşa son noktayı koydu. N e var ki son n okta
şekilde bitmesi arılarnma ge l d i . Bu cogrnfyııd:ı J(ltııll
her şeyin b itmesi arıl a m ı n a gel m iyordu.
müze kadar süregelen çatış m a l a r ı n temelındc. anlık
Balkan Savaşları faciası, yenilgi s i veya bozgunu .
1
çagdan Helenislik çaga , Ro ma'dan Bizans ve Osmanlı
kuşkusuz Türkiye ' n i n yakın tarihindeki en büyük top
İ mparatorlugu'na uzanan bir m i ras kavgas ı yatıyor
lumsal travma olarak kal d ı . Osmarılı İmparatorlugu'nun
du. Bu mirasın en değerli hazinesi toprakt ı ve Balkan
son döneminde yaşanmış olması ve heıimetle sonuçlan
Savaşlarıyla e l degişt i rd i .
Sava ş ı ' nı n h e m e n öncesinde patlak veren savaşlara katı
Savaşlarının yüzüncü yıldönümü n d e , ko nuya mesafeli
ması, daha sonrasında farklı sonuçlar yarattı . I. Dünya
Yakın tarihin ö n e m l i b i r dönüm noktası olan Balkan
lan subaylar yaşadıkları d e n ey i m d e n imparatorlugun son
ve sogukk a n l ı yaklaşmaya çalışarak savaşın yaşand ıgı
savaşı için askeri dersler çıkartırke n , yeni palazlanan
dönemde taraflarca nasıl gözlerrılenip degerlendirildigi
milliyetçilik akı mlarının da böyle olaganüstü kriz orta m
ni sergilerneye çalıştık.
l arında nasıl olurrtlu ve olumsuz aşırılıklar dogurabilecegi
Balkan Savaşları, birçok tarih yorumcusu tarafı ndan
görüldü. İttihat ve Terakki'nin Babıali darbesiyle iktidarı
1. Dünya Savaşı ' m n küçük bir p rovası olarak degerlen•
ele geçirm e s i n d e n sonra siyasi çatışma ve ayrışma n ı n
d irilmesine ve Osmarılı Devlet i ' n i n olay ı n bilyük aktö
ordunun komlıta kadrosunda yaratt ı gı kargaşa. bozgunun
rü olmas ı n a ragmen, Türkiye ' d e resmi tarihin nere
temel nedertlerinden b iri oldu. Yenilginin n edenl eri ve
deyse görmezden gelmeyi yegl e d i gi bir olaylar zinciri
sonuçları aras ı nda askeri oldugu kadar siyasi , i nsa n i,
o lagelmişti . Biraz daha yakından bakınca Bulgaristan,
loj istik ve teknoloj ik boyutlar da var. Toplumsal travma
Yunanista n ve S ı rb istan'ın bu savaş sayesinde Osmanlı
n ı n izleri ise halen gözlerrılenebiliyor . Balka n Savaşları
İ mparatorlugu'nun toprakları n ı paylaşma ve paylaşamavii
YUZ YIL. SO NKA HALKAN SAVAŞlARI
ma mücadelesinin öne çıktıgını gördük. Bunun yanında
Bu kitap , üzerinden yüz yıl geçtikten sonra, döneme
kuçük Balkan ülkelerinin bu savaş aracılıgıyla büyük
farklı bakış açılarından yaklaşa n ta n ı kl ıkları ve geniş bir
devl etlerle il işkiye geçeb i l d i gi n i , b i rb i rl e riyle boy ölçü
görsel malze meyi içeriyo r. Sekiz fa r k l ı kal e min yazıları
şürken gizli müttefikleriyle de aynı masaya oturmalarını
nın derlendiği metin, savaşın Osmanlı küçük ve büyük
saglayacak bir rüşt isp atı içinde olduklarını saptarlık
rütbeli subayl a r ınca degerlend i rmes i n i sunduktan sonra ,
ı 9 ı 3 ' te sona e rd igi nd e s o r u n l a r çözü l m ü ş ve konjo nk t ü r
Tü rkçede i l k k e z yay ı mJanan anonim b i r Fransız a,skeri
duragan hale gelmiş olsaydı, Balkan Savaşları da birçok
görüşünü tarafsız kanat degerlendi rm esi olarak veri
benzeri olay gibi "Osmanlı İ mp aratorlugu'nun sonunu
yor. Lev Troçki'nin savaş s ı ras ında yaptıgı muhabir1igin
get i r e n savaş .. olarak b i r cü m l eyle ö1.etl e n ecekti . Ne var
s o n u c u ortaya çıkan röportajla rı birebir tanıklıklara,
ki öyle olmadı. Savaşın sonuçları yenilen kadar yenen
Fransız edebiyatçı Pierre Loti ve aykırı Yunan yazarı
taraflar için de ekonomik ve insani açıdan yıkım oldu.
Petropulos'un eleştiril e ri ise savaşı n geti rdigi s o n uçlara
Yıkıcı z ih n iyetle r doruk noktasına ulaşt ı , siyasi uzlaşmaz
odaklanıyor.
l ı kların kaynağı olan aşırı milliyetçilikler kristalleşti ve
Kitap , birçok okurun daha önce görme şansı bulama
etk i ler i günümüze kadar uzandı . S o gu k Savaş'ın bitişiyle
dıgı yüzü aşkın resmi de içeriyor ve okuru n gözünde b i r
Yugoslavyanın dagılma sürecinde yaşanan trajedi de aynı
lojinin de aynı amaca yönelik hazırlandığı Yüz Yıl Sonra
patlak veren ve �o. yüzyıl ı n son on y ı l ı na da mgası n ı vuran
asır öncesini canJandırmayı amaçlıyor . Resimli krono
sürecin devarnı oldu. Bu yüzden Balkan Savaşlarının harp
Balkan Savaşlan ' n ı n Balkanlar' ı n b i r daha savaş gö r m e
tarihi bakış açısından çok sosyolojik ve toplumsal psiko
m e s i temennisini tekrarlatmasını diliyoruz .
lojik analizlere ihtiyacı oldugunu ve ı9ı�-ı9ı3'te yaşa nanların bilinmesinin izleyen yıllardaki olayları çözüm lemede kilit rolü oldugunu düşünüyoruz.
M esut Yaşar Tufan- İzzeddin Çalışlar H aziran �oı3, İ stanbul
viü
KRO N O LOJİ (ı 8 7 6- ı 9 ı 4)
1876 5 Haziran
Sultan Abdülaıiz darbeyle tahttan indirilerek intihar süsü verilip öldürüldü. V. Murad,
Osmanlı padişahı oldu. 1
Temmuz
1877 18 Ocak Osmanlı hükümeti, Tersane Konfe ra n s ı kararlarını reddetti.
5 Şubat
M ithat Paşa hükümeti istifa etti . İbrah i m Ethem Paşa
N isan ayında Bulgaristan'da çıkan isyan yayıldı.
sadrazam oldu.
S ı rhistan ve Karadag Osmanlı Devleti'ne harp ilan ett i .
Osmanlı Devleti, Sırbistan'la mtitareke i mzaladı.
24 Ağustos
19 Mart
Osmanlı ordusu Sırp kuvvetlerini yendi.
Osmanlı M eclis-i M ebusanı açıldı.
31 Ağustos
24 Nisan
V. Murad tahttan indirildi ve ll. Alıdülhami d Osmanlı
r mparatorlugu tahtına çıktı .
14 Eylül Osmanlı Devleti'nin barış şartiarım bildirmesi Uzerine Sırhistan yeniden harbe girdi.
3 1 Ekim Rusya. Sırb i stan'la müta reke yapması için Osmanlı Devleti'ne muhtıra verdi.
5 Kasım İngiltere, Balkanlar'daki sorunun çözümü için konferans teklifi yaptı .
20 Aralık
Rusya, Osmanl ı Devleti'ne harp ilan e11i
22 Mayıs Romanya hagımsızlıgı n ı i lan eııı.
27 Haziran
Rus kuvvetleri Tu na Nehri ' n i aşarak Bulgaristan'da yayıldı.
lO Aralık Altı aylık kuşatma sonrasında Plevne Rus kuvvetlerine teslim oldu.
1878
Mehmet Rüştü Paşa hükümeti istifa ett i ; Mithat Paşa
3 Ocak
sadrazam oldu.
Osmanlı lmparatorlugu Rusya'yla savaşın sona ermesi
23 Aralık Osmanlı Devleti'nin ilk anayasası olan Kanun-ı Esasi yürürlüge girdi; M eşrutiyet ilan edildi. Osmanlı Devleti'nin Balkanlar'daki eyaJet yönetimini düzenlemek Uıere Istanbul'da Tersane Konferansı başlad ı ; Sırhistan ve Karadag'a bagımsızlık. Bulgaristan ve Bosna- H e rsek'e özerklik iste ndi.
için büyük devletlerin aracılıgını talep etti.
3 Mart Ayastefanos Antiaşması'yla Osmanl ı - Rus Savaşı sona erdi; Bulgaristan özerk oldu.
20 Mayıs
Il. Abdülharnid'e darbe gi riş i m i nde bulunanAli Suavi
Çıragan Sarayı'nda öldürüldü.
Il. Abdülhamid Meclis - i M e busan'ı süresiz tatil etti.
YUZ YIL SONRA BALKAN SAVAŞLAR I
1 Temmuz ilk milliyetçi Arnavut örgütü olan Prizren ittihat Gerniyeti kuruldu.
13 Temmuz Osmanlı Devleti, Rusya, Prusya.Avusturya- Macaristan, ingiltere ve Fransa, BerlinAntiaşması'nı i mzaladı.
20 Kasım Osmanlı Devleti, Halepa Fermanı'yla Girit valiliğindeki Rum haklarını artırdı.
1879 23 Nisan lik Bulgar meclisi Sobranya toplanarak anayasayı kabul etti; Aleksandr prens seçildi. Rus ordusu Dogu Rumeli'yi boşalttı.
JOEylül 275 bin Çerkez Kafkaslar'danAnadolu'ya göç etti.
1881 24 Nisan Avusturya ile Sırbistan arasında gizli bir ittifak kurulmaya başladı.
2 Temmuz Osmanlı Devleti, Tesalya bölgesini Yunanistan'a bıraktı. PrensAleksandr, Bulgar anayasasını yürOrlükten kaldırdı ve Sobranya'yı feshetti.
1883 13 Temmuz Von der Goltz ve Prusya askeri heyeti Osmanlı ordusunun ıslahatı için İstanhul'a geldi.
1885 6 Eylül Avrupa devletleri birleşmiş Bulgaristan'• tanıdı.
1880 Şubat- Nisan
18 Eylül
Dogu Rumeli'de çıkan isyan üzerine Bulgaristan bölgeyi kontrolüne aldı.
Prizren ittihat Cemiyeti, Karadag ordusuyla
Özerk Dogu Rumeli eyaleti Osmanlı Devleti'nden
Arnavutluk'un kuzeyi için çarpıştı.
ayrılarak Bulgaristan'a katıldı.
BOyilk devletler Osmanlı topraklarındaki Ermeniler ıçin ısiahat projesi başlattı. Kıı rııdag ' da ı sya n çıktı.
Sırplara karşL savaşan Bulgar ordusunun bir tasvir\.
14 Kasım Sırbistan, Bulgaristan'a harp ilan etti.
KRONOLOJI
Cmt sorunıma karşı güçlü Osmanlı duruşunu temsil eden bir karıposıa.l.
25 Kasım istanbul Konferansı'nda Dogu Rumeli'nin eski konumunu sürdürme kararı alındı.
28 Kasım Bulgar ordusu, Sırp kuvvetlerini yendi. Osmanlı Devleti, Dogu Rumeli'nin büyük kısmını Bulgaristan·a bıraktı.
1886 3 Mart Sırhistan ile Bulgaristan arasında Bükreş'te barış antiaşması imzalandı. Yunanistan Osmanlılmparatorlugu'ndan t opra k
1889 20 Mayıs Girit'te Yunanistan'In b ı rl !ARI
ALevler ytı.kseliyor. . . Bu mu Helen uygarlıgı?
E � I'I E P i t4 H
Yunan basınından bir örnek, ' 9'3.
Yım.an ordusunun Selanik 'e girişi. '9'3.
ATINA'DAN C ELEN VANDALlAR
Selanik'in ı g ı 3 'teki Yunan işgalinden hemen sonrakt ha li .
Avusturya ve Rusya 'mn Balkan flarbi 'ne bakışını gtısteren bir Alman karikatürü.
sadece mülkiyederin Mısır hükümetine ait oldugundan
Geçmiş zaman için herhangi bir özlem duymuyorum.
ku rtulab i l d i l e r. ı 9 67'de Kavala'daki imaretle ilgili yazdı
Sadece Sel a n ik'teki Osmanlı a n ıtlarının çogunu sak.iama
ğım bir makale nedeniyle Atina'daki bir d e rgideki i ş i mi
mız gerekligini üzüntüyle teşhis ediyo ru m . Sel a n i k bugün
kaybettim.
bir Yunan şehri . Ancak unutmayalım, N az ı m H ikincı ' i n
Yu n a n i stan hükümetinin Osmanlı eserle rine karşı tutumu sadece şu geçtigirniz son se nel e rd e d e g i ş m e
v e Mustafa Kemal ' i n şeh ri. Bildigim kadarıyl a Selani k'te dogmuş hiçbir ünlü Yunanlı yok.
ye başladı, Irikala Camii (Yunan ordusu saman deposu ola rak kull a n ıyordu) restore edildi ve Sakız Adası'ndaki çeşme kurtarıldı. Girit'te bir miktar Osma n l ı mezartaşı H eraklion Müzesi'ne kaldırıldı vs. Bunlar umut verici i şa retl e r . . .
Yp n a n l ı t:ıri h çi l e. r, i i l k e. l e. r i n i n yak ı n tarih iyl e. i l g i l i
belgeleri Paris'te, Venedik'te, Londra'da a ramak zo ru n dalar. Yunanlı tarihçiler Yunan tarihini yazıyorlar; oysak.i
Osmaniki Parusia Stin Thesseloniki, Crammata. Atina 1 962. flyas Petropu los ( ı 9�8 - loo3) yaşam ının büyi.ik bölümünü
Avnıpa l ı ayd ı nl a r a r;ı s ı n d a , Franı:ıa'ıi:ı gP.çirrl i . KPntı:�Pl :ı n t
ropoloj i açısından Yunan sosyal yaşamı ve kentl eri inceleyen
kitaplar yazdı . l l . Dünya Savaşı' nda direnişe katıldı. Albaylar
Yu nan istan tarib i n i yaz maları gerekird i . Yunan yakın tari
Cuntası sırasında görtışlerinden dolayı ü ç kez hapse mahkUm
hinin sırları İstanbul arşivlerinde bulunuyor. G ü n ü m üzde
oldu. Paris ve Berlin'de yaşadı, Türkoloji üzerine çalışt ı .
Yunanistan'da Türkoloj i bilinmeyen bir alan. iddia ediyo
75 yaşında Paris'te öldü.
ru m k i , Tü rkoloj i egi t i m i al madan hiçbir Yunanlı tarihçi, folklor bilimci, dilbilimci, sosyolog kend i alanlarında uzmanlaşamaz.
D iZiN
Hamza Bey Camii (Selanik) 82
Abbas Efendi (binbaşı) 3 9 , 4�
Çanakkale Bogazı 9
Abdipaşa hanları 40
Çatalca 77
H asan Efendi (mülazı m ) 40
Abdülaziz (sultan) ı
Çavuşköy 33-37. 40
Hasan Vasfi Bey (kaymakam) 4'
Abdüllıami d ll (sultan) ı, S· ı ı , S3
Çe lti k 39
H ayıettin Efendi (yüzbaşı) 40 Hayri Bey (binbaşı) 3 o
Ahmet Efendi (mülazım) 42, 43
Çı.krı.kçı 4s Çıragan Sarayı ı
Ahmet Muhtar Paşa 9 · ı ı . 3s. 43
Çaryakası 37
H ı nçak Ermeni ihtilal Gerniyeti 3
Adil Bey ( Köstend i l ) 33. 34, 3 9 ,
H ipodrom Mahallesi (Selanik) So
Aleazar sineması 82 AJeksandr ( Bul garistan prensi) 2 ,
3 , 49 Ali Efendi 3 S
H erakli a n M ü z e si 8 5
d'Esperey Caddesi S2
H o rtacı Süleyman Efe n d i Camii
Dedeagaç 9 · ı6
(Se l a n i k) s�
llegirmenler 36
Hüseyin H ilmi Paşa 4 · S Hüsrev Efendi (yüzbaşı) 3o
Ali Suavi ı
Deksiya Mahallesi So
A l l i Geçid i 37
Dıraç ıs
Arif Bey (rniralay) 4 ı
Dimelok.a ı 6
İ brahim Hakkı Paşa S· 6
Arnavutluk 2 . 3 . 6. S . ı 6 . • S · 4 4 · 4 8 . so.
Dobnıca ı 6
İ mroı Deniz Muharebesi 14
s • . 63 Asım Efendi (mülazım - ı sani) 29
Dolenci 4S
lşkodra ı 4 . ıs
Dömeke Muharebesi 4
işkombi 4�
Asım Efendi (yüzbaşı) 3S
Doul Nehri 42
İ brahim Ethem Paşa
Ata Efendi (kolordu katibi) 40
Doyıan Gölü 6S
İdris Seferi 63 Illiasan 42
Atina B ı . 83. Bs Atina Antıaşması ı 6
Avianya ı ı
ı
Edirne 9 · ı ı . ıs. ı 6 . s ı . 5 9 · 66. 6 7 . 7 ' · 7�
isa Boletini 63
İsianya 32
Aya Athanase Mahallesi (Selanik) Bo
Egridere 34
İsmail Hakkı Bey 3o. 3 ı , 36
Aya Menas JGiisesi So
Elasson 9
İstanbul ı. 2. S· ı ı , �o. � ı . 3o, 7�. 77·
Aya Teodora M a h al l e s i (Selanik) S o , S ı
Epir 9
Ayasofya Camii (Selanik) So
Esat Paşa (Toptani) • S
Ayastefanos Antiaşması ı Babone 40
s�. s5 İstanbui Aotlaşması ( ı 897) 4
Eydoux. ]oseph- Paul s o
lstanbuiAoılaşınası ( ı 9 ı3) ı 6
Eyüp Paşa (Durıı.ka n) 7S
İstanbul Konferansı ( ı 88s) 3
Eyyüp Paşa 3s
Bayır Mahallesi (Selanik) S2
l ştip �9. 3 o . 3 ı . 3 9 , 4 ı . 7�. 73 İ ttihad - ı Osmani Gerniyeti 3. 4 İttihat ve Terakkı (İttibatçılar) S · ' 4 ·
Bazaine. Prançois Achille s3
Fehmi Efe n d i (mülazım - ı evvel) 3 ı
Bekir Bey (kaymakam) 33
Perdinand (Avusturya arşidülkü) 2 ı
Bekir Efendi (yüzbaşı) 39
Perdinand (Bulgaristan çarı) 3
i zavur 3 9 , 40
Berat 42. 43
Ferhat Bey (kaymakam) 3 S , 40
İzzettin Bey (Çalışlar) 2S. 3 2 , 4ı. 6 ı
Bereketli 3 o - 3 2 . 37-39. 4 '
Filibe 66
B efl i n A n ti a ş m as ı 2
Prenk Mahallesi (Selanik) 83
Bestri çe 4 0
Puat Efendi (yüzbaşı) 33
Seryan 4 •
Friedrich Il (Prusya kralı) s�
Bingazi 6 Bizani Muharebesi ı s
27. 3o, 3ı. 3s
Kadıpaşa 4� Kadri Efendi (mülazım) 32 Kaliak:ra Deniz Muharebesi
Ga l i p Paşa �9· 33, 3s
Kamara Mahallesi (Selanik) B o
B ogazlar 6
Gevgili �9
KAmil Bey (kaymakam) 34
Bolayır Muharebesi ıs
Girit •-s. ı6. ss
KAmil Paşa ı ı , 77
Bukreş Aoılaşması ı 6
Goltz Paşa �. 7, S9
Bulgar i ht i l a l Gerniyeti 4
Gradişte 32
Karaagaç ıs
Büyük Cennet Hamarnı (Yunanistan) 82
Graşko 3o
K.aratova �9. 3o
Celaliye 3s
Halit Paşa 3o. 3 ı . 33. 3s. 36
Cemal Efendi (mülazım-ı evvel) 36
Harndi Efendi (yüzbaşı) 34. 37
Kavala ı 6 . S3, Ss
Creusot topu SS
Hamidiye Bulvan (Selanik) 83
KAzım (Özalp) 33-37
Breslau 22
1 1
Kalimanca 3o
Coeben 22
Kara Said Paşa 28. 29. 3 ı . 32. 3s. 3 6 . 38-4'
Kassandra 79 Katerini Mahallesi (Selanik) S2
•S·
YUZ YIL SONRA BALKAN SAVAŞlARI
Kemal Bey (binbaşı) 3o. 32
Nazım Hikmet Bs
Sta l i n , i osif Bo
Kemal Efendi (mülazım) 43
N azım Paşa 2:5
S tepan 42
Kıbrıs 2�
Nazmi Bey 34
SLruma Vadisi ı 6
Kırklareli (KırkkiJise) 9· ı6. 66, 70
Necati Efendi (binbaşı) 3o, 32
Sül eyman Efendi (bi nbaşı) 34
KırkJareli M uharebesi ı ı
Nimet Efendi (yüzbaşı) 3o
Süleyman Paşa 4B
Kızılagaç 67
N iş ı6
Svirets 63, 64
Kireman 45
Niyazi Efendi (mülazım - ı evvel) 42
Syros MahaUesi (Yunanistan) B3
Koçana 29-32, 3B, 39
N ovakovo Çuk 63
Konstantin (Yunanistan prensi) 9· ı s
N ovasıl 32, 37, 3B
Novi Pazar 9
Şarköy Mu harebesi ıs
Kosmeniçe 32-34 Kosova 9 · ı 6 , 3o
Nuri Efendi (mülazım- ı evvel) 34
Tahir Efendi (mülazım) 36
Köstendil ı6
Taş l ı tepe 34
Köprülü 2B-32. 34. 3 9 - 4 ı
O l i mpos Dagı 82
Taştabya 70
Kristiç Bogazı 4 ı . 42. 4 6
Orhofça 41. 42
Tatarlı (Tatarlar) 67
Krivolak 4o
Osman Paşa 3s. 4B
Tayyar Efendi (yüz başı) 3o
Krupp topu SS
Osman Zati ( K o ral) 27. 33, 40, 42
Terpsithea Meydanı B2
Kumanova 9· 29. 3o. 34, 37 -4 ı . 6s
Osmaniye 72
Tersane Konferansı (ı B76)
Ouchy (U şi) Antıaşması 9
ı
Tesalya 2, 4• so. s ı . s3
Tevfik Bey (kaymakam) 3B
Larissa 9
Lausanne 9
Omer Lütfü Bey (miralay) 39
Tevfik Paşa S
Liman Paşa (von Sanders) 2 ı
Palanga 29
Trakya 9 · s ı . 79· B2
Liniste 40
Paris so. Bs
Tri kala Camii (Yunanistan) Bs
Londra ı 6 , Bs
Parthenon Tapınagı B3
Troçki, Lev 63. 66
Pente Pigadia Mu harebesi ı ı
Tuna Nehri
Perisat 40
Turenne (Fransız general) 52
Lectures Pour Tous 47
Trahlusgarp 6. 7· ı o
Loti, Pierre 77 Lüleburgaz Muharebesi
ll,
S2, S7
ı,
49
Pesçevo 72 Mahmud Şevket Paşa 9 · ı4. ı 6 . 2S Makedonya 4· S · 9 · ı 6 , 4B, so . s ı . S3.
6B . 6 9, 72, 79· Bo M okedonya Komitesi 3 . 4 M a l ı na 32 M a nası ı r
ı ı .
39. 43. 4S· s ı . 6s. 66
Petra (Kayalı) 70 Piçinya Suyu 37 Pire Mehmet Efendi (yüzbaşı) 34. 3s Pirlepe
ll,
39, 40, 46. 6s
P letvar 40
Üsküp ı 6 . 3 o, 4 ı , s ı . s3. S4 Vafopou l os. Yorgo Bı Vanghelistra M e zarlıgı (Selani k) Bo
M a nast ı r Muharebesi 46
Plevne ı, 4B
Vardar 3o
M a nastır Sokagı B3
Prizren ittihat Gerniyeti 2
Vardar Kapısı B3
Mazhar Efendi (binbaşı) 33
Vardar Köprüsü 3o
Mazlum Bey (veteriner) 34
Radovişte 72. 73
Meeit Bey (yüzbaşı) 40
Refik Bey 29
Venedik Bs
M ehmed Reşad V (sultan) S · 6
Rıza Efendi ( binbaşı) 34
Yenizel os Caddesi (Selanik) B3
Rifat Bey (Sözüer) 36
Venizelos. Elefterios 6
Mehmed Said Paşa 6, 9 Mehmet Paşa 3 ı
M ehmet Rüştü Paşa ı
Veloşka 43
Vevi Muharebesi Said Halim Paşa ı6, 2S
u
Vitos 3o
Meriç Nehri 71
Saim Efendi (yüzbaşı) 34
Viyose Nehri 42
Midye - Enez hattı ı 6
Sakız Adası Bs
Voynik 3s
Milli Müdafaa Bulvarı (Selani k) B 3
Sali h Efendi (binbaşı) 3 9
M i lovanoviç, Stoyan 6s
Salih Paşa S7
Mithat Paşa ı
Sarantaporo 9
Mondros Deniz Muharebesi ı 4
Saraybosna 2 1
Yagvan �o
Muhittin Efendi (binbaşı) 3 B
Selahattin Bey (Adil) 2 9
Yahya Efendi (yüzbaşı) 33
Mülbak Bey (eczacı) 34
Selanik 4 · S ·
Yanbolu 66, 67
Selanik Üniversitesi 83
Yanya ı 4 - ı 6 . 3 o. 4�
M urad V (sultan) ı Mustafa Bey (miralay) 2 B. 33 Mustafa Efendi (mülazım - ı evvel)
29· 34 Mustafa Kemal (Atatürk) 26, S9• 6 o ,
6 ı , Bs Mustafapaşa 7 ı
88
Ustrumca 25
Petrop ulos, İlyas 79
l l , ıs. ı 6 , 2 7 . 29. 3o. 32, 3B- 4o. so. s3. S9 · 6ı, 6s . 72. 79 - Bs
Wilhelm von Wied (Almanya prensi) ı6
Yaniısa Muharebesi ı ı
Sırrı Efendi 34
Yorgi 1 (Yunanistan kralı) ı s
Sidrivani (Şadırvan) B ı . B2
Yuruş 7 ı
Sinagove Tepesi 4S Sirenayka 6 ı
Zajeçar ı 6
Sofya 3. 66. 67
Zekeriya Efendi (mülazım - ı evvel) 29
Sorovits 6s
Zeki (Kolaç) Paşa 3o. 34. 36, 37, 4S
Nagoriç Tepesi 34 · 36
Souhise, Charles de Soba n s3
Zi bofçe 3 2. 34, 37, 3B
Nagoriçan 6s
Souchon, Wilhelm Anton 22
Ziya Efendi (mülazım) 40
Napolyon l s ı -s3. ss
Stahieizir 39
Ziyufça 3o
. .
ı;,.
,
:
�
' "'l