Nietzsche: Kilit Fikirler 9786054538355

Citation preview

®

Teach Yourselt

NIETZSCHE KiLiT FiKiRLER Nietzsche'nin ailesi ve geçmişi havfa 1 Wagner'in erkisi (sayfa 9) Tragedyanın Doğuşu (">

:

�\�:i:� �,��,��4-----��.l��. li •.

•

ce beş dakikanız mı var?

Friedrich Nietzsche günümüz dünyasının muhtemelen en çek okunan ama yanlış aniaşılmaya en çok maruz kalmış filozofudur. Nietzsche 1 5 Ekim 1 844'te Almanya'da dogdu. Genel anlamda mutlu, doyurucu ve dindar bir çocukluk geçirdi; yazılarınd� dini esaslara göre yetiştirilme tarzına en ufak bir başkaldırıcia bulunmadı. Bununla birlikte, 1 864'te filoloji ve teoloji egit mi almak için üniversiteye başladıgında Tanrı'nın varlıgına inanmaktan vazgeçmişti. 1 869'da, 24 yaşındaki Nietzsche'ye Basel Üniversitesi'nin k asik filoloji kürsüsünde ögretim üyeligi teklif edildi. Bu sırada at ır hascalıgı kendini göstermeye başlamıştı. Bitmek tükeornek bilmeyen baş agrıları nedeniyle yemek dahi yiyemeyen Nieusche, günlerce karanlık bir odadaki yatağından hiç kalkamayaca� rı. Sağlığı gittikçe kötüleşen filozof 1 879'da üniversitedeki gör vinden istifa etti ve on yıl sürecek seyahatlerine başladı. Hastalığın. rağmen en önemli eserlerini bu dönemde verdi. Ne yazık ki, 1 889'da zihinsel yetilerini bir daha asla iyileşmernek üzere kaybetti. Bugün Nietzsche'nin felsefesinin beraberinde getirdiği yanlış anlaşılmaların en büyük sorumlusu olan kız kardeşi Elisabeth, ölümüne kadar onun bakımını üstlendi. Nietzsch 25 Ağustos 1 900'de öldü. Nietzsche'nin felsefesinin ana temalarından bazıları şunlard r: •

vrıı

Tann öldü. Nietzsche bununla Tanrı'nın artık toplum iç n gerekli olmadıgını; inancın, türlerin varlığını sürdürmesine hiçbir şekilde katkıda bulunmadığını, aksine ket vurdugunu

ifade eder. Bunun yansımaları etik alanında önemli olmuş, Tanrı'nın ölümü dinsel-özellikle de Hıristiyan-ahiakın ölümünü de beraberinde getirmiştir. Nietzsche insanlıgı, inanç ya da herhangi bir dogmaya baglı kalmadan kendi ayakları üzerinde durmaya çagırıyordu. •

•

•

Üstinsan (Übermensch). "Tanrı öldü" ifadesi insanın kendisinin efendisi haline gelmesine, "Üstinsan" olmasına imkan tanır. Nietzsche için en can alıcı deger hayatın olumlanmasıdu. Dolayısıyla Üstinsan, insanoglunun potansiyelinin farkına varan ve bir sonraki hayat inancıyla avunmayandır. Üstinsan kendisinin efendisidir ve kendi degerierini yaratır. Güç istenci. Üstinsan, Nietzche'nin deyimiyle insanların güç istencini nasıl faydalı kılabileceginin ifadesidir. Genel yorum güç istencinin öznel, psikolojik bir fenomen oldugu yönündedir: Herkesin içinde, her biri üstünlük arayışında olan güdüler vardır. Üstinsan bu güdülere yenik düşmektense onları yönetme yerisini taşıyan bireyi temsil eder. Ebedi dönüş. Üstinsan'ı digerlerinden yani "sürü"den ayıran, kişinin aynı hayatı tekrar tekrar yaşamak durumunda kalması anlamına gelse bile kendi hayatını kucaklayabilme yetenegidir. Nietzsche'nin bu ebedi dönüş kavramı bireyin kendini olumlama gönüllülügü ve arzusunu "sınamak" üzere tasarlanmış bir düşünce deneyidir.

Nietzsche'nin felsefi yaklaşımı, felsefi gelenekte oldugu kadar alan dışında-psikoloji, edebiyat ve sanat dünyasında-