MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite 9788328308992, 9788328302372, 8328302373, 8328308991

Citation preview

Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą kserograficzną, fotograficzną, a także kopiowanie książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji. Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi bądź towarowymi ich właścicieli. Autor oraz Wydawnictwo HELION dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce informacje były kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za związane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz Wydawnictwo HELION nie ponoszą również żadnej odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji zawartych w książce. Redaktor prowadzący: Michał Mrowiec Projekt okładki: Studio Gravite / Olsztyn Obarek, Pokoński, Pazdrijowski, Zaprucki Fotografia na okładce została wykorzystana za zgodą Shutterstock.com Wydawnictwo HELION ul. Kościuszki 1c, 44-100 GLIWICE tel. 32 231 22 19, 32 230 98 63 e-mail: [email protected] WWW: http://helion.pl (księgarnia internetowa, katalog książek) Drogi Czytelniku! Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres http://helion.pl/user/opinie/macpoy_ebook Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję. ISBN: 978-83-283-0899-2 Copyright © Helion 2015

  

Poleć książkę na Facebook.com Kup w wersji papierowej Oceń książkę

 

Księgarnia internetowa Lubię to! » Nasza społeczność

Spis treści Wstęp . .......................................................................................... 11

Część I

Ja i mój nowy mac . ...................................................... 17

Rozdział 1. Kupujemy sprzęt Apple . ................................................................. 19 Wersje komputerów Apple Mac ...................................................................................... 22 Komputer jaki jest, każdy widzi… . .......................................................................... 24 To, czego nie widać, czyli opowiedz mi o swoim wnętrzu… .................................. 26 Komputer Mac i okolice ............................................................................................ 28 Komputer to nie wszystko ............................................................................................... 29 Urządzenia peryferyjne ............................................................................................. 29 Nie tylko Mac, czyli dlaczego warto mieć więcej produktów firmy Apple .............. 30 Czy warto kupić sprzęt Apple starszej generacji? . .......................................................... 32 Sprzęt używany ......................................................................................................... 34 Ceny i gwarancja na sprzęt Apple ................................................................................... 35 Oprogramowanie Maca ................................................................................................... 38 Co było przed OS X 10.10 Yosemite? . .................................................................... 38 Pakiet multimedialny iLife i oprogramowanie biurowe . .......................................... 38 Podsumowanie . ................................................................................................................ 39

Rozdział 2. Odpakuj komputer Mac i zacznij go używać . ................................... 41 Co masz na pokładzie komputera? .................................................................................. 41 Pierwsze uruchomienie komputera Mac . ........................................................................ 42 Uaktualnienie starszego systemu OS X do OS X 10.10 Yosemite ................................. 45 Ponowna instalacja systemu ............................................................................................ 46 Co nowego w OS X Yosemite? ....................................................................................... 48 Ekran początkowy w systemie Yosemite . ...................................................................... 50

Rozdział 3. Pierwsze kroki z OS X Yosemite . ................................................... 53 Mysz . ............................................................................................................................... 54 Gładzik Multi-Touch (także Magic Trackpad) . .............................................................. 55 Co to jest menu podręczne? ............................................................................................. 57 Klawiatura . ...................................................................................................................... 59 Klawisze specjalne .................................................................................................... 60 Menu systemowe OS X ................................................................................................... 61 Uruchamianie programów i prosta edycja tekstów . ........................................................ 62 Jak uzyskać polskie znaki z klawiatury . ................................................................... 65 Migracja z peceta, czyli kłopotliwy układ klawiatury Apple . ......................................... 66

4

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite Poruszanie się po tekście ................................................................................................. 66 Pozostałe klawisze ..................................................................................................... 66 TextEdit w pigułce .......................................................................................................... 68 Formatowanie tekstów .............................................................................................. 68 Zarządzanie wersjami dokumentów . ........................................................................ 72 Słowniki językowe w Macu ............................................................................................. 73 Drukujemy na Macu ........................................................................................................ 74 Wydruki z programu TextEdit ................................................................................... 75

Rozdział 4. Klasyczne i pełnoekranowe aplikacje w OS X Yosemite . ................. 77 Uruchamianie programów z Docka . ............................................................................... 78 Uruchamianie programów z Findera . ............................................................................. 79 Uruchamianie programów z użyciem Launchpada . ........................................................ 80 Praca z oknami systemu OS X ......................................................................................... 81 Zamykanie okna lub aplikacji . ................................................................................. 83 Zmniejszanie okna programu .................................................................................... 84 Powiększanie okien… na dwa sposoby . ................................................................... 84 Zmiana rozmiaru i położenia okien . ......................................................................... 85 Przesuwanie zawartości okna . .................................................................................. 85 Wielozadaniowość systemu OS X . ................................................................................. 87 Zakończenie pracy komputera ......................................................................................... 88 Coś dziwnego stało się z programem . ............................................................................. 89

Rozdział 5. Gdzie są moje dane, czyli dyski lokalne i dyski w „chmurze” . .......... 91 Dyski wewnętrzne i zewnętrzne komputera . .................................................................. 92 Zapis dokumentów na dysku komputera i ich odczyt . .................................................... 95 Otwieranie zapisanych plików i dokumentów . ............................................................... 96 Odczytujemy dokument z dysku komputera . ........................................................... 97 Szybkie otwieranie dokumentów . ............................................................................. 98 Otwieranie plików za pomocą konkretnej aplikacji . ................................................. 98 Obrazy dysków (pliki DMG oraz ISO) . ................................................................... 99 Organizacja danych użytkownika w systemie OS X . ................................................... 100 Tworzymy nowe katalogi .............................................................................................. 101 Katalogi specjalne ......................................................................................................... 103 Poruszanie się po zasobach fizycznych dysku . ............................................................. 104 Z klawiatury do chmury, czyli katalogi internetowe . ................................................... 107

Rozdział 6. Finder i Spotlight, czyli eksploracja zasobów komputera . .............. 109 Program Finder .............................................................................................................. 109 Widoki Findera ........................................................................................................ 111 Dostosowywanie widoków Findera . ....................................................................... 114 Dostosuj okno Findera ............................................................................................. 115 Preferencje aplikacji Finder ..................................................................................... 116 Spotlight, czyli szukamy danych . ................................................................................. 118 Znakowanie plików ....................................................................................................... 120

Rozdział 7. Operacje na plikach i nagrywanie płyt optycznych . ....................... 123 Schowek i kopiowanie plików ....................................................................................... 123 Kopiowanie z wykorzystaniem metody „przeciągnij i upuść” . .................................... 125 Przenosimy dokumenty (bez kopiowania) . ................................................................... 126 Karty w Finderze ........................................................................................................... 127 Nagrywanie płyt optycznych ......................................................................................... 128 Kasowanie zawartości płyt optycznych . ....................................................................... 130

Spis treści

5 Program SimplyBurns ................................................................................................... 131 Pobieranie z Internetu i instalacja . .......................................................................... 132 Nagrywanie płyty .................................................................................................... 133 Kasowanie zawartości płyty .................................................................................... 133 Płyty wielosesyjne ................................................................................................... 134 Kosz, czyli usuwanie i odzyskiwanie dokumentów . ..................................................... 135

Rozdział 8. Kontroluj swoje okienka, używając Mission Control . ..................... 137 Podstawy użytkowania Mission Control . ..................................................................... 137 Exposé . .......................................................................................................................... 138 Dashboard . ..................................................................................................................... 139 Konfigurujemy panel Dashboard . ........................................................................... 140 Widgety z Internetu ................................................................................................. 141 Konfiguracja Mission Control ....................................................................................... 142

Rozdział 9. Spaces, czyli kilka biurek na jednym komputerze . ........................ 143 Pierwsza konfiguracja .................................................................................................... 144 Używanie funkcji Spaces ............................................................................................... 145 Preferencje funkcji Spaces ............................................................................................. 146

Część II

Mac i Internet . .......................................................... 147

Rozdział 10. Połącz Maca z Internetem . .......................................................... 149 Kilka podstawowych terminów ..................................................................................... 149 Sieci przewodowe (LAN) .............................................................................................. 151 Internet przez telefon lub sieć kablową . ....................................................................... 153 Połącz Maca z siecią Wi-Fi ........................................................................................... 154 Konfiguracja domowej sieci Wi-Fi . .............................................................................. 155 Dostęp do Internetu przez telefon komórkowy . ............................................................ 157 Internet przez telefon z funkcją hotspot Wi-Fi . ...................................................... 157 Internet przez telefon z modułem Bluetooth . .......................................................... 158 Ręczna konfiguracja połączenia z Internetem . ............................................................. 161 Bezpieczny (i legalny) Internet ...................................................................................... 162

Rozdział 11. Safari po Internecie . .................................................................... 165 Pierwszy rajd po Internecie ........................................................................................... 166 Przeglądanie strony internetowej ................................................................................... 166 Przyciski i skróty klawiszowe Safari . ........................................................................... 168 Prosto do celu, czyli zakładki internetowe . ................................................................... 169 Opcje i konfiguracja Safari ............................................................................................ 171 Bezpieczne używanie Safari .......................................................................................... 172 Wygląd okna aplikacji Safari ......................................................................................... 173 Wyszukiwanie informacji .............................................................................................. 174 Pobieranie i instalowanie programów na Macu . ........................................................... 177 Pobieranie dokumentów z Internetu . ............................................................................ 179 Podziel się tym, co widzisz! .......................................................................................... 180 Ściąganie plików z serwerów FTP . ............................................................................... 181 Aplikacja do obsługi FTP .............................................................................................. 182 A może inne przeglądarki internetowe? . ...................................................................... 183

Rozdział 12. Poczta elektroniczna (e-mail) . ...................................................... 185 Darmowa poczta w portalu internetowym . ................................................................... 186 Darmowa poczta w Internecie ....................................................................................... 189 IMAP czy POP3? .......................................................................................................... 190

6

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite Program Mail ................................................................................................................. 190 Konfiguracja konta e-mail typu IMAP . .................................................................. 191 Przyciski i skróty klawiszowe Mail . ....................................................................... 193 Konfiguracja konta e-mail typu POP3 . ................................................................... 193 Odbieranie i czytanie poczty . ................................................................................. 195 Pisanie i wysyłanie poczty ...................................................................................... 198 Kontakty, czyli globalna książka adresowa . ........................................................... 199 Załączniki w e-mailach ........................................................................................... 200 Znakowanie załączników, czyli: podpisz się skutecznie . ....................................... 202 Funkcja papeterii ..................................................................................................... 202 Archiwizacja poczty w programie Mail . ................................................................ 203 Konfiguracja Mail ................................................................................................... 204 Import poczty z systemu Windows do Maca . ............................................................... 206

Rozdział 13. Ciekawe zastosowania Internetu . ................................................ 209 Fora internetowe ............................................................................................................ 209 Komunikatory, czyli rozmowy przez Internet . ............................................................. 211 Bankowość internetowa ................................................................................................. 214 Szukaj pracy przez Internet ........................................................................................... 216 Muzyka w Internecie ..................................................................................................... 217 Po pracy na wakacje ...................................................................................................... 218 Porównywarki cen ......................................................................................................... 218 Serwisy aukcyjne ........................................................................................................... 219 Serwisy społecznościowe .............................................................................................. 221 Wikipedia i inne serwisy encyklopedyczno-słownikowe . ............................................ 222 Telefonia internetowa .................................................................................................... 223

Rozdział 14. Tajemnice Apple ID . .................................................................... 225 Tworzymy konto Apple ................................................................................................. 225 Zarządzaj kontem Apple ID ........................................................................................... 226 Apple ID w akcji ........................................................................................................... 228

Rozdział 15. iCloud i iCloud Drive . ................................................................... 231 iCloud Drive na przykładzie .......................................................................................... 232 Usługi iCloud . ............................................................................................................... 234 Konfiguracja iCloud ...................................................................................................... 235 Cena iCloud . .................................................................................................................. 235 Panel iCloud na komputery Windows . ......................................................................... 236

Część III Mac life-style . ........................................................... 239 Rozdział 16. iWork: napisz, oblicz, zaprezentuj . ................................................ 241 Edytor tekstów Pages ..................................................................................................... 242 Numbers policzy za Ciebie wszystko . .......................................................................... 248 Keynote, czyli sztuka błyskotliwych prezentacji . ......................................................... 252 Wymiana plików z Microsoft Office . ........................................................................... 255

Rozdział 17. Microsoft Office dla Maca . .......................................................... 257 Office 365 dla użytkowników Maca . ..................................................................... 259

Rozdział 18. Grafika na Macu . ........................................................................ 263 W poszukiwaniu programu Paint . ................................................................................. 263 Zrzuty ekranowe ............................................................................................................ 266 Edytory grafiki wbudowane w pakiet iWork . ............................................................... 267 Program Podgląd ........................................................................................................... 267

Spis treści

7

Rozdział 19. iPhoto, czyli domowy zakład fotograficzny . ................................... 271 Ewolucja programu iPhoto ............................................................................................ 271 Import zdjęć do repozytorium iPhoto . .......................................................................... 272 Przeglądanie kolekcji zdjęć ........................................................................................... 274 Rozpoznawanie twarzy na zdjęciach . ........................................................................... 277 Gdzie trzymać pliki ze zdjęciami? . ............................................................................... 278 Poprawianie zdjęć .......................................................................................................... 279 Podziel się zdjęciami z biblioteki iPhoto . ..................................................................... 282 Czas na pokaz… zdjęć! ................................................................................................. 284 Drukowanie zdjęć .......................................................................................................... 285 Albumy i inne funkcje specjalne ................................................................................... 286 Photo Booth, czyli darmowy aparat fotograficzny . ...................................................... 287 Integracja z usługami iCloud ......................................................................................... 289

Rozdział 20. Jak iTunes oraz inne iUrządzenia w jednym Macu grały . ................ 291 Import płyty CD do biblioteki iTunes . .......................................................................... 292 Współpraca z iPhone’em (lub innym „iUrządzeniem”) . ............................................... 295 Synchronizacja biblioteki iTunes z urządzeniami Apple . ....................................... 295 Ręczne dodawanie plików do urządzenia IOS . ...................................................... 297 Aplikacje do iPhone’a lub iPada w iTunes Store . ................................................... 297 iPod i gadżety .......................................................................................................... 299 Wideo w iTunes ............................................................................................................. 300 Radio internetowe .......................................................................................................... 300 Podcasty . ....................................................................................................................... 300 Gdzie ta muzyka, czyli tajemnice biblioteki iTunes . .................................................... 302 iTunes i odtwarzacze MP3 ............................................................................................. 302 AirPlay, czyli odtwarzaj bez kabli . ............................................................................... 303

Rozdział 21. iMovie, czyli jak zostać filmowcem w pięć minut . ......................... 305 Nowości iMovie ............................................................................................................ 305 Źródła materiału wideo .................................................................................................. 306 Podstawy obsługi iMovie .............................................................................................. 307 Tworzymy film w iMovie ....................................................................................... 308 Importowanie filmów z kamery lub urządzenia zewnętrznego .............................. 310 Przechwytywanie obrazów z kamery . .................................................................... 312 Importowanie i usuwanie materiałów wideo . ......................................................... 312 Zarządzanie materiałami wideo ..................................................................................... 313 Obróbka wideo .............................................................................................................. 314 Od montażu do publikacji .............................................................................................. 316 Proces tworzenia filmu ............................................................................................ 317 Efekty wzbogacające materiał wideo . .................................................................... 319 Finalizacja projektu ................................................................................................. 320 Zwiastuny . ..................................................................................................................... 321

Rozdział 22. iWeb, czyli i Ty możesz zostać webmasterem . .............................. 323 Własna strona WWW wymaga… adresu . .................................................................... 324 Tworzymy witrynę WWW w programie iWeb . ............................................................ 325 Wzbogacamy witrynę WWW ........................................................................................ 327 Struktura serwisu WWW ............................................................................................... 327 Ustawienia witryny i stron ............................................................................................. 329 Publikuj witrynę WWW ................................................................................................ 329

Rozdział 23. iDVD, czyli domowa wytwórnia płyt . ............................................. 331 Możliwości programu iDVD ......................................................................................... 331 Tworzenie nowego projektu .......................................................................................... 332

8

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite Preferencje projektu w iDVD ........................................................................................ 334 Finalizacja płyty DVD ................................................................................................... 335

Rozdział 24. GarageBand, czyli grać i śpiewać każdy może . ............................. 337 Podstawowe możliwości GarageBand . ......................................................................... 337 Co oferuje GarageBand ................................................................................................. 338 Możliwości GarageBand ............................................................................................... 338 Nauka gry na instrumentach .......................................................................................... 340

Rozdział 25. Centrum powiadomień, czyli Mac jak iPad . ................................... 341 Centrum powiadomień w Yosemite . ............................................................................ 341 Konfiguracja Centrum powiadomień . .................................................................... 343

Rozdział 26. Współpraca Maca z iPadem i iPhone’em . ..................................... 347 AirDrop, czyli: podaj dalej! ........................................................................................... 347 AirPlay . ......................................................................................................................... 349 Import zdjęć i filmów z iPada lub iPhone’a do Maca . .................................................. 350 Wiadomości: czatuj i wysyłaj SMS-y! . ........................................................................ 351 FaceTime, czyli Mac jak telefon komórkowy . ............................................................. 352 Instant hotspot ............................................................................................................... 353 Handoff, czyli Mac jak Harry Houdini! . ....................................................................... 354 Mac jako konsola zarządzająca urządzeniami IOS . ...................................................... 354

Część IV Mac dla (nieco bardziej) zaawansowanych .................. 357 Rozdział 27. OS X Yosemite na poważnie(j) . .................................................... 359 Aktualizacja systemu ..................................................................................................... 359 Praca z zewnętrznym monitorem . ................................................................................. 361 Dodawanie nowych urządzeń Bluetooth . ..................................................................... 362 Finder dla zaawansowanych .......................................................................................... 363 Preferencje Findera ................................................................................................. 363 Skróty klawiszowe Findera ..................................................................................... 364 Bezpieczne podłączanie i odłączanie urządzeń . ..................................................... 364 Inteligentne katalogi ................................................................................................ 365 Zamienniki Findera ....................................................................................................... 367 Skróty klawiszowe systemu OS X . ............................................................................... 367 Skróty aplikacyjne ................................................................................................... 368 Skróty Docka i okien OS X ..................................................................................... 368 Skróty używane podczas logowania się i uruchamiania komputera ....................... 368 Instalacja i usuwanie programów w systemie OS X . .................................................... 370 Instalacja pakietu z płyty CD lub DVD . ................................................................. 370 Obraz dysku (DMG) — jak to ugryźć? . ................................................................. 371 Time Machine . ............................................................................................................... 372 Przygotowanie dysku zewnętrznego dla Time Machine . ........................................ 376 Informacje o systemie (Profil Systemu) . ...................................................................... 376

Rozdział 28. Konfiguracja i współużytkowanie systemu OS X Yosemite . ........... 379 Biurko . ........................................................................................................................... 379 Ustawienia ogólne widoku ...................................................................................... 379 Tło i wygaszacz ekranu ........................................................................................... 380 Opcje Docka .................................................................................................................. 381 Data i czas pokazywane w komputerze . ....................................................................... 383 Preferencje systemowe .................................................................................................. 383 Język i region .......................................................................................................... 385 Ochrona i prywatność .............................................................................................. 386

Spis treści

9 Ogólne . .................................................................................................................... 386 Klawiatura ............................................................................................................... 387 Mysz . ....................................................................................................................... 389 Gładzik . ................................................................................................................... 389 Monitory . ................................................................................................................. 390 Oszczędzanie energii ............................................................................................... 390 Drukarki i skanery ................................................................................................... 392 Dostępność .............................................................................................................. 392 Współużytkowanie komputera Mac . ............................................................................ 393 Tworzenie i usuwanie kont ...................................................................................... 394 Nadzór rodzicielski ................................................................................................. 395 Usługi internetowe ......................................................................................................... 396

Rozdział 29. Terminal Unix i inne tajniki OS X . ................................................. 399

Terminal, czyli furtka do zaplecza OS X . ..................................................................... 399 Uruchamiamy Terminal .......................................................................................... 400 Preferencje Terminalu ............................................................................................. 400 Zasady wpisywania tekstu w Terminalu . ................................................................ 400 Kilka przydatnych komend Uniksa . ....................................................................... 402 Przykładowe wykorzystanie konsoli systemu Unix . ..................................................... 403 OS X — sztuczki i hakowanie systemu . ....................................................................... 404 Preferencje aplikacji OS X ............................................................................................ 405

Rozdział 30. Programy użytkowe na Macu . ...................................................... 407 Kalendarz . ..................................................................................................................... 407 Nalepki . ......................................................................................................................... 409 Słownik . ......................................................................................................................... 410 Odtwarzacz DVD .......................................................................................................... 411 QuickTime Player .......................................................................................................... 412 Kalkulator . ..................................................................................................................... 412 Pobieranie obrazów ....................................................................................................... 412 Program iBooks . ............................................................................................................ 413 Szachy . .......................................................................................................................... 415 Programy administracyjne ............................................................................................. 415

Rozdział 31. OS X i system Windows . .............................................................. 419 Systemy plikowe, czyli Narzędzie dyskowe w praktyce . ............................................. 419 Obsługa dysków w formacie NTFS w systemie OS X . ................................................ 422 System Windows poprzez Boot Camp . ........................................................................ 423 Przemapowanie układu klawiatury Apple w trybie Boot Camp ............................. 426 Parallels Desktop for Mac ............................................................................................. 426 Plikowa maszyna wirtualna ..................................................................................... 428 Tryb Parallels Desktop + Boot Camp . .................................................................... 430 CrossOver, czyli system Windows w butelce . ........................................................ 431 Panel iCloud dla systemu Windows . ...................................................................... 433

Rozdział 32. Masz Maca… i co dalej? . ............................................................ 435 App Store, czyli morze aplikacji dla Maca . .................................................................. 435 Darmowe programy dla Macintosha . ............................................................................ 436 Gry na OS X .................................................................................................................. 436 Gdy pojawią się nowe wersje iLife lub OS X . .............................................................. 437 Czy są jakieś pytania? .................................................................................................... 438 „iMagazine”, czyli „Moje Jabłuszko” reloaded . ........................................................... 439 Co dalej? . ....................................................................................................................... 440

Skorowidz . .................................................................................. 441

10

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Więcej na: www.ebook4all.pl

Wstęp MacPodręcznik. Edycja OS X 10.10 Yosemite jest nową wersją popularnego podręcznika poświęconego komputerom Mac, który został wydany przez Helion w roku 2008 i opisywał m.in. system OS X Leopard (oznaczany numerem 10.5). Minęło wiele czasu i system Leopard, który wówczas uważany był za rewolucyjny, może dziś wydawać się wręcz archaiczny. W tej książce opowiem, dlaczego można dokonać tak radykalnej oceny, opisując system OS X 10.10 Yosemite, i ufam, że Czytelnik nie uzna tych słów za przesadzone. Podręcznik ma na celu wypełnienie widocznej luki na polskim rynku literatury popularnej poświęconej komputerom Apple Mac (słowo „Mac” jest skrótem od „Macintosh”; w książce komputer Apple Mac będę nazywał po prostu „Mac”). Wiele osób przed zakupem komputera Apple powstrzymuje brak wiedzy na temat tego sprzętu i właściwego dla niego systemu. Często są to osoby, które czują, że zakup Maca byłby dobrym pomysłem, lubią produkty Apple (np. posiadają iPada lub używają iPhone’a), ale wstrzymują się z zakupem komputera, ponieważ — niesłusznie! — uważają, że komputer bez systemu Windows nie spełni ich oczekiwań. Są tacy, co zwyczajnie boją się kłopotów związanych z posiadaniem niezbyt rozpowszechnionego w Polsce sprzętu, ale mam nadzieję, że lektura tej książki rozwieje te bezpodstawne obawy, a obsługa komputera Macintosh stanie się codzienną radością. Zakres tematyczny książki jest zbliżony do tego znanego z pierwszego wydania MacPodręcznika. Znajdziesz w nim przede wszystkim opis systemu operacyjnego Yosemite, prezentację pakietu iLife oraz to wszystko, co warto wiedzieć, aby efektywnie korzystać z Maca: poradnik nabywcy sprzętu Apple, opis pakietów iWork i Office w wersji dla Maca, omówienie rewelacyjnego programu Parallels Desktop umożliwiającego korzystanie z Windowsa na Macach. Czytając ten podręcznik, poznasz oczywiście od podszewki cały ekosystem zbudowany wokół sklepu App Store i usługi iCloud. Omówię także współpracę Maca z innymi urządzeniami Apple (iPad, iPhone) — korzystając z Yosemite, docenisz poziom wzajemnej integracji tych urządzeń. Skąd się bierze system Yosemite OS X 10.10? Nowe komputery Mac wychodzące z fabryki zawierają go już „na pokładzie”. System ten jest ponadto dostępny za darmo dla wszystkich posiadaczy komputerów Mac wyposażonych we wbudowaną aplikację

12

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

App Store1 (wymagany jest OS X 10.6.6 lub późniejszy). W książce wyjaśnię szczegółowo, jak wgrać Yosemite do komputera Mac. Treść podręcznika jest zbudowana według formuły, która próbuje pogodzić potrzeby osób wchodzących w świat komputerów Mac i osób, które już miały do czynienia z komputerami Apple. Można w niej znaleźć zarówno niezbędne podstawy, jak i bardziej wyrafinowane porady, np.: z zakresu uruchamiania programów i systemu Windows pod OS X, pełnej kontroli nad archiwizacją danych, dostępu do „ukrytych” cech systemu OS X, dostępu do wnętrza systemu przez terminal Unix. Książka powinna szczególnie przypaść do gustu tzw. switcherom, czyli osobom przechodzącym z Windowsa do świata komputerów Macintosh, gdyż piszę w niej, jak korzystać z obu systemów jednocześnie (Mac pozwala na używanie Windowsa na tym samym sprzęcie, obok systemu OS X!), oraz podaję zasady przenoszenia danych pomiędzy nimi (pliki, poczta). Książkę powinni docenić polscy użytkownicy produktów firmy Apple, złaknieni wiedzy na temat oferty tej firmy, tym bardziej że z powodu historycznej dominacji sprzętu PC i systemu Windows w zasadzie skazani byli oni na rozmaite źródła internetowe i własną inwencję. Nieliczna dostępna w Polsce literatura poświęcona Apple często pochodzi z rynku amerykańskiego i nie do końca zaspokaja potrzeby polskiego użytkownika. Pierwsza edycja MacPodręcznika spotkała się z życzliwym przyjęciem Czytelników, o czym świadczą liczne recenzje umieszczone również na stronie internetowej Helionu. Jej pozytywny odbiór potwierdził wartość koncepcji książki opisującej świat komputerów Apple, jednocześnie prostej i uniwersalnej, a co najważniejsze — dostosowanej do potrzeb polskiego odbiorcy.

Kilka słów wyjaśnienia, czym jest OS X (dawniej: Mac OS) OS X jest graficznym systemem operacyjnym fabrycznie instalowanym na komputerach firmy Apple, np. w popularnych biurkowych modelach iMac/Mac mini oraz w laptopach z serii MacBook Pro. Obecne edycje tego systemu są ewolucją linii zwanej Mac OS, która zakończyła żywot w 1999 r. Mac OS był swego czasu prekursorem graficznej interakcji z użytkownikiem (mysz, okienka itp.) i całkowitym przeciwieństwem surowego podejścia znanego z innych systemów opierających się na konsolach tekstowych. W odróżnieniu od Windowsa, tego systemu nie można dokupić do zwykłego komputera PC, gdyż jest on ściśle związany ze sprzętem firmy Apple. Z jednej strony jest to ograniczenie, z drugiej zaleta: kupując produkty Apple, mamy do czynienia z idealnie dopracowanym sprzętem i stabilnym systemem, który zazwyczaj działa po prostu perfekcyjnie, gdyż jest przygotowywany dla ograniczonej liczby konfiguracji sprzętowych. Opis systemu OS X i jego aplikacji zawarty w tej książce będzie jak najbardziej uniwersalny i nie zakładam używania konkretnego typu komputera Apple (oczywiście omówię różnice pomiędzy laptopem i komputerami stacjonarnymi Mac mini i iMac). Książka na pewno przyda się użytkownikom starszych wersji OS X, którzy chcieliby migrować do najnowszej odsłony systemu.

1

App Store jest programem dostarczanym z systemem OS X, pozwalającym na wygodne korzystanie ze sklepu internetowego Apple oferującego oprogramowanie i multimedia (muzykę, filmy) — treści, które można dostarczyć elektronicznie.

Wstęp

13

Yosemite jest wyjątkowo przemyślaną i bardzo udaną odsłoną systemu OS X. Można uznać, że ta wersja jest ukoronowaniem prac inżynierów Apple nad zbliżeniem systemów IOS (iPady, iPhone’y) i OS X (komputery Mac). Jeśli przejdziemy na najnowsze wersje Mac i IOS, to poziom integracji aplikacji użytkownika na różnego typu urządzeniach będzie bardzo wysoki; czasami nie będzie istotne, gdzie coś robimy, tylko co robimy! Wiele usprawnień funkcjonalnych oferowanych w tej wersji OS X można docenić dopiero podczas systematycznej pracy z komputerem i mam nadzieję, że ta książka zachęci użytkownika do dogłębnego poznania systemu i odniesienia maksymalnych korzyści ze swojego sprzętu. Pamiętajmy też, że nawet w przypadku starszych Maców aktualizacja systemu do Yosemite jest technicznie możliwa i przyniesie mnóstwo korzyści dla użytkownika. Omawianie systemu zacznę od zagadnień podstawowych, ale będę unikał traktowania Czytelnika protekcjonalnie, co jest typowe dla podręczników pisanych przez Amerykanów. Nie będę się koncentrował wyłącznie na systemie operacyjnym, ale omówię również etap zakupu sprzętu, zapoznam Czytelników z niezbędnymi funkcjami OS X oraz pokażę, jak użyć zakupionego komputera do pracy i zabawy. Opiszę szerzej niektóre bardziej złożone zagadnienia, takie jak konfiguracja dostępu do Internetu lub współpraca na jednym komputerze systemów OS X i Windows, a także przedstawię ciekawe programy użytkowe, które warto wgrać do Maca, aby odnieść maksimum korzyści z jego posiadania. Oczywiście szczegółowo opiszę także użytkowanie Internetu (przeglądarek internetowych, poczty itp.).

Dlaczego Mac? Pytanie zadane w taki sposób, zwłaszcza w gronie wielbicieli komputerów i rozwiązań firmy Apple, na pewno wzbudzi wielkie emocje. Natychmiast dowiemy się, że Windows nie dorównuje systemowi OS X, który jawi się jako skończony ideał. Nie usłyszymy konkretnych argumentów, tylko to, że Maki są świetne i dlatego koniecznie powinniśmy porzucić wszystkie inne systemy…2. Tymczasem sytuacja jest nieco bardziej skomplikowana.  Komputery Mac stają się w Polsce coraz popularniejsze, choć wątpliwe jest, aby szybko zagroziły dominacji komputerów PC z systemem Windows, gdyż te są obecne wszędzie — w miejscach pracy, domach, szkołach. W praktyce, znając Maki, i tak trzeba orientować się w Windowsach, a udowadniają to najlepiej… sami właściciele Maców, którzy gdy tylko pojawiła się taka techniczna możliwość, zaczęli na swoich maszynach instalować ten system jako drugi (przez darmowy program Boot Camp lub np. świetny komercyjny pakiet Parallels Desktop for Mac).  Barierą dla rozpowszechniania się komputerów Mac bywa ich wysoka cena (np. w momencie pisania tej książki zakup iMaca lub MacBooka Pro oznaczał wydanie ok. 5000 zł). Jest to wynikiem faktycznego monopolu amerykańskiej firmy Apple na produkcję tych komputerów, ale z drugiej strony za wysoką cenę otrzymujemy sprzęt przewyższający jakościowo większość typowych pecetów i działający znacznie stabilniej od nich. Na dodatek sprzęt Apple bardzo mało 2

Taka retoryka niewiele się różni od „wojny” pomiędzy zwolennikami Linuksa i Windowsa i… jest równie bezsensowna.

14

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

traci na wartości i na rynku wtórnym można go sprzedać za znacznie lepsze kwoty niż używany sprzęt PC.  W Polsce rynek sprzętu Apple nie jest rozwinięty tak dobrze jak rynek PC, choć możemy obserwować dynamiczny rozwój sieci sprzedaży Maców w centrach handlowych i w Internecie (http://store.apple.com/pl). W takim razie dlaczego w ogóle warto poznać Maki? Jest jednak kilka powodów, dla których warto zaznajomić się z komputerami Apple.  Przede wszystkim są to komputery markowe, dobrze wykonane i proste w obsłudze. Maki zostały zaprojektowane w taki sposób, aby po ich uruchomieniu można było od razu efektywnie z nimi pracować, czego nie można powiedzieć o sprzęcie PC. W związku z tym łatwiej jest mniej zaawansowanemu technicznie użytkownikowi rozpocząć pracę z OS X niż z systemem Windows. Komputery Apple są gotowe do pracy właściwie od razu po wyjęciu z pudełka. Zawierają zestaw świetnych aplikacji multimedialnych (pakiet iLife, pakiet iWork), które czynią je atrakcyjnymi dla osób aktywnie korzystających z Internetu, wykonujących zdjęcia cyfrowe i filmy lub komponujących muzykę.  Drugi dobry powód to standardowa obsługa języka polskiego — nie trzeba tracić czasu na poszukiwanie tzw. nakładek polonizujących system. W roku 2007 język polski już na stałe zawitał na pokładzie Maca i ma się tam całkiem dobrze!  Trzecim argumentem może być duża popularność Maców w niektórych branżach, np. wśród grafików, czy też na niektórych obszarach geograficznych, np. w krajach Unii Europejskiej3 — kiedyś zupełnie nieoczekiwanie może się zdarzyć, że będziemy zmuszeni do pracy z komputerem Apple, i wówczas warto wiedzieć, jak się go obsługuje. W wielu firmach, zwłaszcza zagranicznych, komputery Apple są używane jako standardowe stacje robocze, np. do wykonywania prac biurowych. Dla osób szukających pracy znajomość Maca może być dużym atutem. Jak się okazuje, jest kilka powodów, dla których warto znać komputery Apple, dlatego postaram się zaspokoić ciekawość nowych użytkowników, ale też pokazać coś, co może zainteresować bardziej doświadczonych odbiorców.

Co znajdziesz w tej książce? Książka obejmuje cztery grupy zagadnień. Pierwsze kroki z komputerem Mac i OS X Yosemite Naszą wyprawę w świat komputerów Apple Mac rozpoczniemy od wizyty w sklepie. Rozbudowany poradnik pozwoli Ci wybrać dokładnie taki komputer, jaki odpowiada Twoim potrzebom. Zasugeruję też, co warto dokupić oprócz komputera Mac, aby odnieść maksimum korzyści z posiadania urządzeń Apple. Uwzględniając potrzeby mniej zaawansowanych użytkowników, w początkowych rozdziałach omówię również pierwsze kroki w pracy z komputerem. Rozdziały te powinny zainteresować szczególnie osoby zmieniające komputer PC z systemem Windows na Macintosha (tzw. switcherów), gdyż interfejs użyt3

O USA nie wspominając, ale tam sytuacja jest nieco inna, gdyż to kraj pochodzenia tej marki.

Wstęp

15

kownika OS X kieruje się nieco inną filozofią niż system okienkowy Windowsa. Opisując kolejne zagadnienia, postaram się uniknąć zbędnego teoretyzowania i omawiania kwestii interesujących wyłącznie informatyków. Pokażę wiele użytecznych i różnorodnych przykładów użycia komputera. Nauczymy się wspólnie, jak pisać listy, tworzyć grafikę, drukować dokumenty itp. Mac i Internet Czytając tę książkę, dowiesz się, jak podłączyć Maca do sieci i używać go do oglądania stron, wysyłania poczty elektronicznej i do innych zastosowań internetowych (np. korzystania z komunikatorów). Książka pomoże Ci bezproblemowo nauczyć się używania sieci Internet zarówno do zabawy, jak i do całkiem poważnych czynności, takich jak korzystanie z bankowości elektronicznej czy też poszukiwanie pracy. Poznasz wyjątkowy potencjał usług sieciowych zbudowanych na koncepcji „chmury” (iCloud/iCloud Drive). Mac LifeStyle Istotną część podręcznika poświęciłem opisowi programów dostarczanych na pokładzie Maców, ze szczególnym uwzględnieniem znakomitego pakietu iLife umożliwiającego zarządzanie naszymi zasobami audio, foto i wideo. Nie wiesz, jak stworzyć w pięć minut efektowną stronę WWW? Zajrzyj do rozdziału poświęconego aplikacji iWeb. Efektywnemu wykorzystywaniu komputera Mac została poświęcona większa część książki. Dowiesz się, jak wykorzystać dostarczane z systemem oprogramowanie oferujące oszałamiające możliwości i dające sporo radości swoim użytkownikom, którzy szybko stają się zwolennikami rozwiązań oferowanych przez Apple. Dzięki tej książce poznasz pakiety biurowe iWork i Microsoft Office for Mac. Mac dla (nieco bardziej) zaawansowanych W książce poznasz również tajniki Findera, nauczysz się instalować Windowsa na Macu, zaglądniesz do kuchni OS X przez terminal Uniksa… Są to zagadnienia nieco bardziej złożone, ale podam je w naprawdę strawnej formie! Na końcu książki znajduje się skorowidz, który powinien ułatwić wyszukiwanie informacji na podstawie słów kluczowych.

Kilka słów o mnie Z wydawnictwem Helion współpracuję od 1992 r., czego efektem są liczne publikacje; niektóre tytuły doczekały się wielu wydań i cieszą się niesłabnącą popularnością wśród Czytelników. Pisanie książek jest uzupełnieniem mojej kariery w branży telekomunikacyjnej i staram się nie zamykać tej strony mojej ścieżki zawodowej, gdyż jest to bardzo interesujące, przynoszące dużo satysfakcji hobby. Przed podjęciem pracy zawodowej w dużych firmach IT zdobywałem też doświadczenie, pracując jako programista i instruktor kursów komputerowych. Pełna lista moich publikacji dostępnych w sprzedaży w wydawnictwie Helion znajduje się na stronie: http://helion.pl/autorzy/wrop.htm. Piotr Wróblewski [email protected] Wrocław, październik 2014 r.

16

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Ważniejsze konwencje użyte w książce  Nazwy klawiszy będą pisane wielkimi literami, w celu ich wyróżnienia w tekście,

   

niezależnie od nadruków, które są stosowane przez producenta (np. Return, a nie return). Klawisz Command będę opisywał skrótowo jako Cmd. Klawisz Control będę opisywał skrótowo jako Ctrl. Zapis „naciśnij X+Y” oznacza wciśnięcie i przytrzymanie klawisza X, a następnie jednokrotne wciśnięcie klawisza Y. Nawet jeśli dla uproszczenia zapisu napiszę „kliknij prawym klawiszem myszy” itp. lub nawiążę do operacji wykonywanych z użyciem myszy, to dotyczy to także analogicznych funkcji uzyskiwanych z użyciem gładzika Apple. Szerszy opis funkcji klawiatury znajdziesz w rozdziale 3.

Więcej na: www.ebook4all.pl

Część I

Ja i mój nowy Mac W tej części książki omawiam m.in.:  zakup komputera Mac;  obsługę myszy, klawiatury i gładzika Apple;  eksplorację zasobów komputera;  katalogi internetowe na przykładzie usługi Dropboksa;  uruchamianie i instalację programów w OS X;  nagrywanie płyt optycznych;  Mission Control i Dashboard;  wirtualne biurka (Spaces).

18

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rozdział 1.  Kupujemy sprzęt Apple

19

Rozdział 1.

Kupujemy sprzęt Apple W tym rozdziale przedstawię niezbyt formalny poradnik zakupowy zorientowany głównie na nabywców komputerów i tabletów Apple. O innych urządzeniach także wspomnę, ale zasadniczo skoncentruję się na komputerach — Macach i tabletach iPad, które, jak się okaże, znakomicie ze sobą współpracują pod warunkiem użycia najnowszych systemów OS X 10.10 i IOS 8.1. Jedynym producentem sprzętu Apple jest… firma Apple, co dla nabywcy oznacza znaczne uproszczenie procesu zakupów — liczba linii sprzętowych jest ograniczona do kilku (np.: laptopy MacBook Pro, komputery stacjonarne Mac mini, iMac i Mac Pro), również lista konfiguracji sprzętowych (rozmiary pamięci, wielkości dysku lub warianty procesora) jest dość krótka. Aby się o tym przekonać, wystarczy wejść na stronę: store.apple.com/pl i sprawdzić dostępne kategorie oraz warianty produktów (rysunek 1.1). W związku z taką polityką produktów proces zakupu komputera Apple jest znacznie prostszy niż w przypadku zestawu PC z systemem Windows. Przy kupowaniu „peceta” liczba producentów i wariantów sprzętu może przyprawić o ból głowy. Podejście firmy Apple, która wprowadza zazwyczaj dwa razy do roku nowe generacje sprzętu i procesorów, gwarantuje, że nabywca otrzymuje sprzęt z najwyższej półki, często o znakomitych parametrach, przewyższających sprzęt PC (przeznaczony głównie do uruchamiania Windowsa i odmian Linuksa). Nieco upraszczając argumentację, można wymienić następujące zalety komputerów Apple, które wyróżniają je na tle sprzętu klasy PC:  Brak stacji CD/DVD. Apple już dawno doszła do wniosku, że sporadycznie używane stacje dysków optycznych można całkowicie wyeliminować i w efekcie znacząco „odchudzić” komputery, które stają się cieńsze i cichsze. Oczywiście użytkownik komputera może sobie dokupić zewnętrzny napęd na USB w razie potrzeby (koszt 150 – 200 zł).  Najwyższej klasy wyświetlacze. Ekrany w komputerach iMac od dłuższego czasu posiadają matryce IPS1, stosowane do niedawna wyłącznie w bardzo drogim 1

Matryce IPS cechują się bardzo szerokimi kątami widzenia w poziomie i pionie, mają równomierne podświetlenie oraz lepszą wierność odwzorowywanych kolorów. Są lubiane przez zawodowych grafików lub amatorów fotografii cyfrowej.

20

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 1.1. Przykładowa konfiguracja komputera MacBook Pro w sklepie internetowym Apple Store

sprzęcie dostępnym dla profesjonalistów. W linii laptopów MacBook Pro można obecnie kupić głównie modele z ekranami Retina2 o oszałamiającej rozdzielczości i gęstości pikseli, np. w ekranach o przekątnej 13,3 cala3 jest dostępna rozdzielczość 2560 na 1600 pikseli przy 227 pikselach na cal, z możliwością wyświetlenia milionów kolorów.  Najszybsze dyski SSD. Apple od lat rezygnuje z dysków mechanicznych na rzecz bezszelestnych dysków, zbudowanych w technologii pamięci masowej flash, podłączanych do płyty komputera szybką magistralą PCIe (PCI Express). Inaczej to formułując: komputery Apple oferują szybsze dyski SSD (ang. solidstate storage — dysk oparty na technologii pamięci flash DRAM) niż zwykłe komputery PC, do których włożono dysk SSD w miejsce dysku mechanicznego.  Najnowsze generacje procesów Intel. Niedawno sprzęt Apple został wyposażony w procesory czwartej generacji (tzw. Haswell), oferujące większą moc i niższe zużycie energii niż procesory trzeciej generacji (tzw. Ivy Bridge), a już mówi się o procesorach nowej generacji (Broadwell), które mają wejść do nowych Maców!

2

3

Retina jest nazwą marketingową używaną przez Apple; nie jest to wbrew pozorom nazwa technologii wykonania ekranów. 1 cal (1”) to ok. 2,4 cm.

Rozdział 1.  Kupujemy sprzęt Apple

21

 Szybkie karty graficzne. Obsługa ekranów wysokiej rozdzielczości, szczególnie

Retina, wymaga szybkich kart graficznych. Z tego powodu w Macach znajdziesz najnowsze układy Iris Graphics/Iris Pro Graphics, pozwalające nawet na obsługę dwóch ekranów zewnętrznych. Cena zestawu Apple w ramach tej samej „linii” sprzętowej (np.: iMac, MacBook, MacBook Pro) jest wprost proporcjonalna do jakości samego sprzętu. Po prostu im zestaw jest droższy, tym większy posiada dysk, pamięć lub jest wyposażony w nowocześniejszą grafikę czy procesor. W każdym zestawie system OS X jest zawsze ten sam4. Warto zauważyć, że pomimo pozornie ograniczonej liczby wariantów sprzętowych komputerów Apple ich użytkownicy dostają w swoje ręce sprzęt optymalnie dobrany pod każdym względem, działający cicho i szybko, pobierający mało energii i na dodatek tuż po włączeniu gotowy do pracy, tak jak w przypadku odtwarzacza DVD czy pralki. Projektanci Apple założyli, że komputer jest dobrem powszechnego użytku i nie powinien wymagać znajomości tajemniczych parametrów. Zamiast tłumaczyć zawiłości techniczne, firma Apple w swoich reklamach koncentruje się raczej na stylu życia i podobnych wartościach, czasami trudno mierzalnych, ale za to świetnie nadających się do walki z konkurencją (głównie z Microsoftem). Nabywców czasami odstrasza cena sprzętu Apple, jednak po przyjrzeniu się i ocenie faktycznych parametrów technicznych okazuje się, że są to ceny zbliżone do sprzętu PC klasy high-end (tzn. z wyższej póki cenowej). Uwzględniając ponadto oprogramowanie dostępne w cenie komputera Mac (pakiet iLife do obsługi multimediów, pakiet biurowy iWork) oraz niski spadek wartości sprzętu używanego, okazuje się, że zakup Maca może być całkiem udaną inwestycją. Kupując sprzęt wart kilka tysięcy złotych, warto czynić to w sposób świadomy. Aby ułatwić Czytelnikowi dokonanie właściwego wyboru, podam kilka rad przydatnych przy zakupie komputera Apple i podczas rozmowy ze sprzedawcą. Jeśli potrafimy obsługiwać przeglądarkę internetową, możemy przygotować się do ewentualnej dyskusji poprzez przejrzenie oferty sklepów sprzedających Apple wysyłkowo oraz zapoznanie się z treścią stron producenta (www.apple.pl). Możemy też pójść do dowolnego salonu Apple (np. należącego do sieci resellerskich iSpot lub Cortland, obecnych w dużych miastach, głównie w galeriach handlowych) i obejrzeć sprzęt na miejscu, prosząc o materiały reklamowe i wyjaśnienia. Sprzęt Apple sprzedają także znane sklepy komputerowe (np. Vobis, Komputronik) i oczywiście klasyczne markety AGD (np. Media Markt, Saturn) — sprawdź ich ofertę w Twoim miejscu zamieszkania. Przed nabyciem Maca proponuję dobrze się przygotować do zakupu, aby kilkaset złotych oszczędności nie odbiło się nam przysłowiową czkawką podczas kilku lat eksploatacji sprzętu! Rozmowa ze sprzedawcą na pewno pomoże rozwiać ewentualne wątpliwości. W sklepie warto zapytać o promocje (np. możliwość uzyskania zniżki edukacyjnej 6%, promocje dla uczniów z okazji nowego roku szkolnego — wtedy zniżki sięgają często 10 – 12%!) lub wyprzedaże (np. sprzęt powystawowy lub starszej generacji). W dalszej części rozdziału zapoznasz się ze specyfiką sprzętu Apple i podstawowymi pojęciami, które warto znać, aby dokonać racjonalnego wyboru. Ponieważ sprzedaż 4

Wariant systemu o nazwie „serwer” (np. Mac mini Serwer) zawiera dodatkową aplikację do obsługi funkcji sieciowych, ale system OS X jest taki sam jak w innych komputerach.

22

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

laptopów Apple Mac zaczęła znacząco przeważać nad sprzedażą wersji stacjonarnych5, postanowiłem opowiedzieć szczegółowo o MacBookach, gdyż również w Polsce widać rosnącą popularność sprzętu przenośnego.

Wersje komputerów Apple Mac Pełna oferta komputerów Apple Mac jest bardzo bogata, ale dla zwykłego użytkownika tylko jej część jest faktycznie interesująca. Oczywiście mija się z celem prezentowanie tutaj pełnego katalogu firmy Apple, ale warto zrozumieć podstawowe cechy dostępnych linii produktowych i już na etapie zakupu odpowiednio wybrać swój wymarzony sprzęt z jabłuszkiem na obudowie, taki, który posłuży nam wiele lat i nie będzie budził frustracji z powodu niezbyt przemyślanego wyboru. Na polskim rynku można spotkać m.in. następujące modele komputerów Apple:  Mac mini — ładne małe pudełko, do którego jednak trzeba dołączyć mysz, klawiaturę i monitor. Najnowsze Maki mini są obecnie dostępne z procesorami Intel Core i5 (dwurdzeniowy procesor Intel Haswell). Mac mini jest kompatybilny ze sprzętem peryferyjnym PC i można do niego dokupić dowolny monitor LCD wyposażony w gniazdo HDMI lub DVI, mysz oraz klawiaturę USB. W sklepach można ciągle znaleźć sprzęt starszej generacji, z procesorem Intel Core i7, albo Mac mini serwer, wyposażony w dodatkowe oprogramowanie oferujące zaawansowane funkcje sieciowe (nieistotne dla większości użytkowników) i dwa dyski (np. 2×1 TB lub 2×256 GB SSD). Niestety, tylko Maki mini starszej generacji pozwalają na samodzielne rozszerzanie pamięci. Kupując nowsze modele, możesz wybrać większą pamięć wyłącznie w trakcie pierwszej konfiguracji na stronie internetowej Apple Store.  MacBook Air — ekstremalnie cienki i lekki laptop o wadze ok. 1 kg charakteryzujący się imponującym czasem pracy na baterii (9 – 12 godzin w zależności od modelu). Występuje w wariantach 11,6 i 13,3 cala, posiada procesory o nieco mniejszej mocy obliczeniowej od np. modeli MacBook Pro. To doskonały sprzęt na wakacje i do prostych prac związanych z edycją dokumentów i przeglądaniem Internetu.  MacBook Pro — laptop w eleganckiej aluminiowej obudowie wyposażony w wydajną kartę graficzną, bardziej wydajny procesor niż montowany w MacBook Air, ekrany Retina6 i szybkie dyski SSD. Warto wiedzieć, że szybkość dysku SSD w komputerach Apple wynika w tym przypadku nie tylko z technologii ich wykonania jako kości pamięci, ale także z typu magistrali łączącej dysk z płytą główną komputera — jest to szybka magistrala PCIe. MacBooki Pro

5

6

Serwis ZDNet oszacował sprzedaż laptopów Apple na ok. 80% wszystkich sprzedanych Maców (http://www. zdnet.com/how-apple-took-over-the-only-segment-of-the-pc-market-that-still-matters-7000032801). Pod koniec 2014 r. już tylko jeden model MacBook Pro posiadał klasyczny ekran LED IPS o rozmiarze 13,3 cala i rozdzielczości 1280×800 oraz mechaniczny dysk twardy! Przewiduje się, że ten model wkrótce zniknie z oferty Apple i w katalogu pozostaną wyłącznie MacBooki z ekranami Retina i dyskami SSD.

Rozdział 1.  Kupujemy sprzęt Apple

23

oferują ekrany w rozmiarach 13,3 i 15,4 cala. W modelach Retina użytkownik nie ma możliwości rozszerzenia pamięci ani wielkości dysku SSD po zakupie, można to określić wyłącznie w momencie zamawiania7.  iMac — model stacjonarny ostatnio wyposażany w bezprzewodową klawiaturę i myszkę. Oferuje wbudowane ekrany IPS z podświetleniem LED w rozmiarach 21,5” (rozdzielczość 1920×1080) i 27” (2560×1440). Dostępny jest już także iMac z ekranem Retina (niestety, jest on bardzo drogi). Wybierając iMaca, warto zwrócić uwagę na możliwości konfiguracyjne: np. najtańszy model, kosztujący ok. 4700 zł, ma dość słaby procesor i jeden jedyny wariant pamięci (8 GB). W droższych modelach 21,5” większą pamięć można zamówić, konfigurując komputer w momencie zakupu, ale nie można jej samemu rozszerzyć już po zakupie. W nowych komputerach iMac pamięć RAM jest dostępna dla użytkowników modeli z ekranem 27”. Rysunek 1.2 pokazuje opisane wyżej komputery Mac. Rysunek 1.2. Popularne modele komputerów Apple: Mac mini, MacBook Pro i biurkowy model iMac

Zanim zaczniemy się zastanawiać nad opcjami wyboru sprzętu, musimy zdecydować się na linię produktów, która nas interesuje. Polecam wybór pomiędzy laptopem MacBook Pro a jakimś modelem stacjonarnym (Mac mini, iMac). Wybór pomiędzy mobilnością a pracą stacjonarną to tylko jedno z możliwych kryteriów. Drugim istotnym aspektem jest wielkość ekranu — jeśli zależy nam na większym wyświetlaczu, warto wiedzieć, że MacBook Pro o rozmiarze ekranu 15,4 cala kosztuje ponad dwa razy tyle co najtańszy stacjonarny iMac z ekranem 21,5 cala! Alternatywnie można kupić tani MacBook Pro 13,3” i dołączyć do niego zewnętrzny ekran i klawiaturę, co okaże się świetnym rozwiązaniem do pracy w domu z jednoczesnym zachowaniem potencjalnej mobilności komputera. Na pewno warto sobie jeszcze przed zakupem uświadomić, w jakim celu nabywamy komputer. Często jest to zakup dokonywany z myślą o naszych dzieciach, którym pragniemy zapewnić podstawy edukacji informatycznej. Jednak bez względu na to, dla kogo jest on przeznaczony, warto postarać się, aby sprzęt mógł służyć zarówno do pracy, jak i do zabawy. Na szczęście ten ostatni warunek nie jest trudny do spełnienia, nawet jeśli nie planujemy na ten zakup wydać fortuny. Obecnie po prostu nie ma już na rynku sprzętu Apple, który działa rażąco wolno lub posiada bardzo małą pojemność pamięci operacyjnej czy dyskowej (te pojęcia zostaną wyjaśnione jeszcze w tym rozdziale). W dalszej części rozdziału opiszę elementy, z których składają się komputery (nie tylko Apple).

7

Pamięci RAM są na trwałe przylutowane do płyty głównej komputera, a dyski SSD PCIe nie powinny być wymieniane samodzielnie, ponieważ grozi to utratą gwarancji.

24

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Komputer jaki jest, każdy widzi… Trend miniaturyzacji, który dotknął sprzęt komputerowy, spowodował, że oglądając obudowę i czytając powierzchowne opisy, nie dowiemy się zbyt wiele o istotnych cechach komputera, który nas interesuje. Dla porządku przedstawię główne elementy podstawowe widoczne na zewnątrz.  Ekran — najtańszy laptop MacBook Pro posiada ekran o rozmiarze 13,3 cala i rozdzielczości 1280×800 punktów z podświetleniem LED wykonany w technologii IPS. W katalogu znajdziesz go pod symbolami MD101 (Intel i5 2.5 GHz dual-core) i MD102 (Intel i7 2.9 GHz dual-core). Analitycy przewidują jednak rychłe wycofanie tego modelu z katalogu Apple. Jeśli tak się stanie, to w ofercie zostaną wyłącznie laptopy z ekranami Retina. Wszystko wskazuje na to, że w 2015 r. ekrany Retina trafią też do linii MacBook Air. Uważam, że jeśli ktoś planuje zakup MacBooka Pro, to powinien wybrać bardziej przyszłościowy i najmniej tracący na wartości sprzęt z ekranami Retina 13,3 lub 15,4”. Rozdzielczość w laptopach Retina wynosi odpowiednio 2560×1600 (13,3”) i 2880×1800 pikseli (15,4”), ale wcale nie oznacza to, że czcionki na ekranie są małe i nieczytelne: po prostu gęstość pikseli w matrycy jest tak duża, że użytkownik nie widzi wcale ziarnistości wyświetlacza i może dość swobodnie dobierać w preferencjach systemu wielkość czcionek ekranowych, które mu odpowiadają. Laptopy wyposażone w Retinę są bardzo lekkie i energooszczędne, mogą wytrzymać bez ładowania baterii nawet 10 – 13 godzin. Oprócz MacBooków Pro w sklepach możesz znaleźć bardzo lekkie modele o nazwie MacBook Air. Posiadają one ekrany 11,6” (1366×768) lub 13,3” (1440×900), niestety, na razie nie są one wyposażone w wyświetlacze Retina, które wymagają szybszych procesorów i układów graficznych. Oczywiście im większy ekran, tym wyższy komfort pracy z dokumentami tekstowymi. Jeśli pracujesz głównie w domu, to zastanów się nad kupnem iMaca, który występuje z ekranami 21,5” i 27”. Tak duże ekrany są idealne do prac graficznych i zastosowań wymagających wielu aplikacji otwartych w tym samym czasie, ale potrzebują sporo miejsca na biurku. Większość matryc w komputerach Apple jest błyszcząca (ang. glossy), na szczęście obecnie stosowane technologie ekranów Retina lub ekrany z linii iMac niwelują w znaczącym stopniu odbicia, które kiedyś były zmorą sprzętu z jabłuszkiem na obudowie.  Mysz — urządzenie wskazujące na ekranie miejsce, w którym mamy zamiar wykonać jakąś operację (edycja, wybór opcji itp.). Mysz jest elementem opcjonalnym i w przypadku laptopa używa się zamiast niej wbudowanego gładzika (ang. touchpad). Gładzik firmy Apple jest znakomity (nie spotkałem komputera klasy PC, który posiadałby porównywalny jakościowo gładzik), ale warto i tak dokupić sobie myszkę, gdyż zapewnia ona większą wygodę i precyzję w przypadku niektórych programów, np. służących do projektowania grafiki. Bezprzewodowa mysz Apple Magic Mouse (z ang. magiczna mysz) obsługuje gesty podobnie jak gładzik i niestety sporo kosztuje (250 – 300 zł), na szczęście do Maca można podłączyć bez kłopotu standardową mysz USB innej firmy. Nie wszyscy wiedzą, że Apple oferuje też zewnętrzny, bezprzewodowy gładzik o nazwie Magic Trackpad (cena to ok. 300 zł), przydatny zwłaszcza dla użytkowników komputerów stacjonarnych Mac mini i iMac. Gładzik umożliwia nie

Rozdział 1.  Kupujemy sprzęt Apple

tylko proste sterowanie kursorem, ale obsługuje dodatkowe efekty, np.: przewijanie z efektem bezwładności, uszczypnięcie i powiększenie, obracanie (w książce opowiem szczegółowo o tych funkcjach).  Jednostka centralna — obudowa, wewnątrz której znajduje się „serce” komputera, czyli jego procesor, oraz ważne urządzenia dodatkowe: nagrywarka płyt optycznych i zestaw gniazd pozwalających na przyłączenie urządzeń opisanych poniżej. W komputerach iMac jednostka centralna jest zintegrowana z ekranem, w laptopach MacBook znajduje się pod klawiaturą, natomiast w Macach mini stanowi eleganckie pudełko, które nie zajmuje zbyt wiele miejsca na stole.  Klawiatura — w laptopach jest wbudowana w komputer i na dodatek podświetlana, a w pozostałych zestawach jest zewnętrzna i bezprzewodowa. Do laptopa można bez problemu dokupić dodatkową klawiaturę USB i używać jej do wprowadzania danych — sporo osób tak właśnie robi, przy okazji dokładając duży zewnętrzny monitor. Dedykowane klawiatury Apple są doskonałej jakości, ciche i bardzo cienkie, a na dodatek świetnie zintegrowane z systemem OS X. Klawiatury Apple różnią się nieznacznie od klawiatur spotykanych w komputerach PC. W szczególności nie znajdziesz w nich klawisza z flagą Windowsa (zamiast niego znajdziesz klawisz oznaczony command albo cmd), także klawisz alt (option) nie znajduje się przy spacji, ale o jeden klawisz obok. Jeśli pracujesz często z klawiaturami PC i taka różnica Cię razi, to powinieneś wiedzieć, że w Macu znaczenie klawisza Alt można łatwo zamienić z klawiszem oznaczonym command ( ; jak to zrobić, pokażę w rozdziale 3.). Dzięki temu możesz zachować przyzwyczajenia ze sprzętu PC i również na klawiaturach Apple pisać bezwzrokowo. Jeśli posiadasz komputer iMac, to w zestawie została dostarczona bezprzewodowa klawiatura Apple; na rynku można też ciągle kupić pełnowymiarową klawiaturę USB zawierającą blok numeryczny i wbudowany hub (rozgałęziacz) USB (dwa dodatkowe gniazda).  Nagrywarka płyt optycznych — w zasadzie można uznać, że tego elementu już nie znajdziesz. Kilka lat temu komputery Apple posiadały wbudowaną nagrywarkę DVD w postaci napędu szczelinowego (bez wysuwalnej „tacki” na płytę), obecnie w większości przypadków musisz taki napęd nabyć we własnym zakresie i podłączyć go do komputera kablem USB. Pozbycie się napędu DVD z komputera jest wbrew pozorom świetnym pomysłem, gdyż „odchudza” sprzęt i czyni go mniej awaryjnym. Zgodnie z najnowszym trendem projektantów Apple, linia Maców mini i laptopy MacBook Air oraz (z jednym wyjątkiem) laptopy z serii MacBook Pro są pozbawione stacji dysków optycznych. Nie jest to wielki kłopot, gdyż do Maca możesz dokupić zewnętrzny napęd USB — przykładowo koszt przenośnej nagrywarki DVD firmy Samsung zgodnej ze sprzętem Mac to ok. 150 zł — możesz też nabyć dedykowany napęd Apple o nazwie Super Drive za ok. 350 zł. Nagrywarka DVD potrafi oczywiście odtwarzać płyty optyczne CD i DVD i może się przydać podczas instalacji oprogramowania lub wgrywania płyt muzycznych do komputera, np. do biblioteki iTunes. Płyty optyczne są tanie i oferują bardzo dużą pojemność, mieszczą się na nich nawet pełnometrażowe filmy. Nagrywarka pozwala na kopiowanie płyt audio i programów oraz wykonywanie kopii bezpieczeństwa dokumentów, choć do tego ostatniego celu lepiej nadają się pendrive’y lub większe dyski zewnętrzne USB. O archiwizacji danych jeszcze opowiem w dalszej części książki.

25

26

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

To, czego nie widać, czyli opowiedz mi o swoim wnętrzu… Część istotnych elementów komputera znajduje się w jego obudowie. Są one niewidoczne, ale często mają zasadniczy wpływ na szybkość komputera i komfort pracy. Należą do nich:  Dysk twardy — pamięć trwała komputera, na której zapisuje się programy i dokumenty przechowywane w niej nawet po wyłączeniu sprzętu. Najmniejszy oferowany w MacBookach Pro dysk ma pojemność 500 GB, ale model ten prawdopodobnie wkrótce zostanie wycofany i w ofercie pozostaną duże, tradycyjne dyski 1 TB (mechaniczne) montowane w komputerach stacjonarnych oraz szybkie i niestety ciągle drogie dyski SSD wykonane w technologii pamięci flash. Przeglądając katalog Apple, możesz spotkać dysk o nazwie Fusion drive, który jest dostępny w sprzęcie na zamówienie (ang. CTO/BTO — configured to order/built to order). Dysk ten jest połączeniem szybkiego dysku SSD i dużego dysku mechanicznego (1 TB), co pozwala systemowi OS X inteligentnie przemieszczać często używane pliki do pamięci flash (dysk SSD). Odbywa się to automatycznie, bez potrzeby jakiejkolwiek konfiguracji przeprowadzonej przez użytkownika. Rzadziej używane pliki są przemieszczane do wolniejszego dysku „mechanicznego”. Niestety, dysk Fusion drive, który jest wolumenem logicznym, a nie fizycznym, jest dość drogi (w zależności od modelu komputera koszt zmiany dysku zwykłego na Fusion 1 TB to ok. 850 – 1100 zł) i na dodatek niesie pewne ograniczenia podczas użytkowania komputera (np. czasami sprawiał kłopoty przy próbie wydzielenia części dla Windowsa za pomocą BootCamp). Jeśli nie planujesz używania trybu BootCamp na Macu, to zalety takiego dysku będą większe niż niedogodności z nim związane.  Pamięć RAM — pamięć tymczasowa. Używa się jej, gdy komputer jest włączony. Służy do bieżących zapisów oraz do chwilowego przechowywania programów i danych. Najmniejsza pamięć RAM w zestawach Mac to obecnie 4 GB. Planując jednoczesną pracę z systemem Windows (np. przy użyciu pakietu Parallels opisanego w dalszej części książki) lub wykonując skomplikowane prace graficzne, warto wybrać model wyposażony w minimum 8 GB pamięci RAM. W niektórych modelach komputerów pamięć można rozszerzyć bez utraty gwarancji (np. starsze modele Mac mini, komputery iMac 27”), ale pamiętaj, że pamięć w laptopach powinna być instalowana w parach, co oznacza, że aby wymienić 4 GB (realizowane jako 2 układy po 2 GB) na 8 GB, i tak trzeba demontować starą pamięć. Koszt pamięci 8 GB to ok. 300 – 350 zł (np.: GoodRAM, Kingston, Samsung). Jeśli zależy Ci na możliwości samodzielnej rozbudowy RAM, to sprawdź przed zakupem, czy wybrany model Maca na to pozwala — np. w laptopach serii MacBook Air i MacBook Pro Retina kości pamięci są przylutowane na stałe w procesie produkcji i wielkość RAM możesz określić wyłącznie podczas składania zamówienia! Jeśli sprzęt pozwala na rozbudowę pamięci, to rysunki pokazujące, jak to zrobić, są zawarte w instrukcji Maca, w rozdziale „Rozbudowanie pamięci”; tam także znajdziesz parametry akceptowanych układów pamięci8. 8

Są to oznaczenia podobne do: SO-DIMM DDR3 (typ), 8 GB (wielkość), PC1600MHz CL11 (częstotliwość i taktowanie).

Rozdział 1.  Kupujemy sprzęt Apple

27

Nie istnieje coś takiego jak „dedykowana pamięć do komputerów Apple”, gdyż firma ta nie jest producentem układów pamięci. Możemy zatem bez obaw kupić i zamontować markową pamięć do Maca, pod warunkiem że spełnia ona wymagane parametry podane w instrukcji komputera i oczywiście sprzęt pozwala na wymianę kości RAM we własnym zakresie.  Procesor — mózgiem każdego komputera jest jednostka obliczeniowa zwana

procesorem. Komputery Apple Mac są obecnie wyposażane w procesory z rodziny Intel Core i5 lub i7, dwu- lub czterordzeniowe — obecnie od 2,4 GHz (czytaj: gigaherców; jest to tzw. taktowanie, które determinuje prędkość komputera). Droższe modele komputerów posiadają zazwyczaj szybsze, czterordzeniowe procesory klasy Intel Core i7. Procesora w komputerach Mac nie wymienia się. Jak pisałem wcześniej, sprzęt Apple jest wyposażony w najnowsze procesory Intel czwartej generacji (tzw. Haswell), a niedługo pojawią się modele wyposażone w jeszcze szybsze procesory Intel Broadwell.  Sieć — pomijając ultracienkie modele MacBook Air i MacBook Pro Retina, komputery Mac posiadają gniazdko LAN (złącze RJ-459) sieci przewodowej w standardzie 10/100/1000BASE-T Ethernet, która pozwala podłączyć komputer do Internetu z użyciem sieci osiedlowej lub dostawcy telekomunikacyjnego. Dostawca Internetu może udostępnić sygnał w gniazdku ściennym (jeśli budynek mieszkalny jest okablowany strukturalnie) lub przez specjalną przystawkę zwaną modemem (np. podłączoną do sieci kablowej lub telefonicznej). O ile gniazdko LAN może być w Macu opcjonalne, o tyle na pewno znajdziesz w każdym komputerze Apple kartę sieci bezprzewodowej (Wi-Fi). Każdego Maca podłączysz bez problemu do Internetu bezprzewodowo, jeśli tylko w pobliżu znajdzie się źródło sygnału udostępnianego lokalnie, np. przez router bezprzewodowy lub publiczny punkt nadawania (tzw. hotspot). W mieszkaniu Internet może zostać udostępniony przez zwykłe gniazdko służące do telefonii stacjonarnej (np. Neostrada Orange). W takim przypadku kupujesz lub dzierżawisz od dostawcy internetowego dedykowany router bezprzewodowy ADSL, który jest nieco inny niż zwykły router Wi-Fi, służący do rozdzielania sygnału internetowego z gniazdka LAN. Koszty klasycznych routerów Wi-Fi lub routerów Wi-Fi ADSL są bardzo niskie, całkiem niezły sprzęt kupisz już za mniej niż 100 zł (np.: D-Link, Linksys, TP-Link). Wbudowany w Maki moduł bezprzewodowy Bluetooth także pozwala łączyć się z Internetem (np. z użyciem telefonu komórkowego), ale jego podstawowym zastosowaniem jest podłączanie myszy lub klawiatur bezprzewodowych.  Procesor graficzny — element, który najbardziej wpływa na komfort pracy z programami graficznymi i grami. Podstawowe modele Apple posiadają obecnie całkiem niezłe układy graficzne Intel (HD Graphics lub Iris Graphics), droższe zaś modele Maców wyposażane są w szybkie procesory firmy NVIDIA z bardzo dużą pamięcią GDDR5 (nie zabierają one zatem zasobów pamięci komputera). Jeśli planujesz grać na Macu, to zainteresuj się droższym sprzętem, który posiada zewnętrzny monitor i dobrą kartę graficzną z własną pamięcią. Najdroższe iMaki możesz zamówić w wariancie z układami NVIDIA GeForce GTX 780M z 4 GB pamięci GDDR5! 9

Gniazdo jest wizualnie bardzo podobne do złącza na kabel telefoniczny.

28

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Komputer Mac i okolice Ponieważ Maki stanowią zestawy kompletne, właściwie od razu gotowe do pracy i bez specjalnych możliwości zmiany konfiguracji (istnieje ona tylko w momencie zakupu), nie ma potrzeby rozbudowywania komputera — poza np. rozszerzeniem pamięci czy podłączeniem urządzeń zewnętrznych. Osoby biegłe technicznie poradzą sobie nawet z wymianą dysku twardego komputera Mac na większy, choć jest to pracochłonna operacja związana z ponowną instalacją systemu OS X i odtworzeniem danych np. z kopii zapasowej zapisanej przez program Time Machine (piszę o tym również w rozdziałach 2. i 27.). Do podłączania urządzeń zewnętrznych służą w Macu następujące typy gniazd:  USB 3.0 — pozwala na podłączenie modemu LTE do łączenia się z Internetem, aparatu cyfrowego oraz wielu innych urządzeń. MacBook posiada tylko dwa gniazda USB umieszczone w modelu MD101/MD102 niefortunnie zbyt blisko siebie; nieco lepszy układ gniazd znajdziesz w MacBooku Pro wersja Retina i wersja Air (po jednym gnieździe USB z każdej strony). Mac mini lub iMac mają aż cztery gniazda USB. W przypadku chęci używania wielu urządzeń pracujących w standardzie USB dwa gniazda mogą stanowić poważne ograniczenie, ale możesz dokupić tzw. hub (rozdzielacz) portów USB, który zwiększy liczbę dostępnych gniazd (ceny od kilkunastu do kilkudziesięciu złotych). Hub pasywny, niewymagający zasilacza, pozwala dołączyć mysz i klawiaturę oraz pamięci pendrive USB. Hub aktywny, zasilany osobno, pozwoli już podłączyć nawet zewnętrzny dysk USB albo inne urządzenie wymagające dużego poboru mocy. Kupując hub USB do Maca, wybierz model obsługujący standard USB 3.0, aby zapewnić szybki transfer danych.  Thunderbolt10 (wyjście wideo) — pozwala na podłączenie zewnętrznego monitora, jeśli jednak chcesz z tej opcji skorzystać w monitorze wyposażonym w gniazda DVI lub HDMI, musisz dokupić przejściówkę. W gnieździe Thunderbolt działają przejściówki z gniazda Mini DisplayPort na DVI lub HDMI (warto kupić przejściówki niezależnych producentów, gdyż kosztują one 15 – 20 zł, znacznie droższe są te produkowane przez Apple).  Wejście audio (np. mikrofon) lub optyczne wejście audio dla sprzętu cyfrowego (kabel S/PDIF toslink mini).  Wyjście audio (np. słuchawki) lub optyczne wyjście audio np. do podłączania sprzętu audio.  SDXC — możesz tam włożyć kartę pamięci SD z aparatu cyfrowego lub aplikację z mapami GPS.  FireWire 800 (czasem opisywane jako IEEE 1394a) — służy do podłączania urządzeń pracujących w tym standardzie (np. kamer wideo, zewnętrznych dysków twardych). Funkcjonalnie port ten jest podobny do USB i powoli jest eliminowany z nowych modeli komputerów Apple. Niektóre urządzenia podłączamy do Maca bez żadnych kabli, np.: router Wi-Fi do Internetu, drukarki bezprzewodowe, myszkę lub klawiaturę bezprzewodową (niekoniecznie 10

W modelach wcześniejszej generacji można było spotkać gniazdo Mini DisplayPort.

Rozdział 1.  Kupujemy sprzęt Apple

29

Apple). Komputery MacBook oraz iMac posiadają także wbudowane w ekran kamerę i mikrofon, co pozwala na wykonywanie zdjęć lub nagrań oraz ewentualną transmisję na żywo przez komunikatory.

Komputer to nie wszystko Urządzenia peryferyjne Co warto dokupić do komputera Mac, aby w pełni docenić możliwości tego urządzenia? Przemyśl zakup wymienionych niżej urządzeń peryferyjnych.  Drukarka — podstawowa atramentowa drukarka kolorowa, np. firm: Brother, Epson, Hewlett Packard lub Lexmark, kosztuje ok. 150 zł i pozwala na wydruki dość wysokiej jakości. Używając wolno schnącego papieru, możesz wykonywać wydruki nawet fotograficznej jakości. Drukarka łączy się z komputerem zazwyczaj za pomocą kabla USB lub sieci Wi-Fi (takie drukarki są oczywiście nieco droższe, ale bardzo wygodne, gdyż po podłączeniu drukarki do domowej sieci Wi-Fi wszystkie komputery używające tej sieci będą mogły z niej korzystać bezprzewodowo). Zestaw podstawowy zawiera kasetę (kasety) z atramentem, którego wystarcza na kilka miesięcy w przypadku sporadycznych wydruków. Zakup nowej kasety z tuszem to niestety dość spory wydatek, rzędu 60 – 100 zł, choć można bez problemu kupić tańsze zamienniki, co kilkakrotnie zmniejsza koszt eksploatacji drukarki. Od niedawna wiele osób decyduje się na zakup niedrogich, domowych drukarek laserowych — ceny modeli czarno-białych są już bardzo niskie (ok. 200 zł), droższe są modele kolorowe (ok. 400 zł). Drukarki laserowe charakteryzują się cichą pracą, wysoką jakością wydruku i nieco wyższymi kosztami eksploatacji tonera (materiału „kolorującego” papier). Przed zakupem upewnij się, że drukarka jest poprawnie obsługiwana przez system OS X (informacja o wspieranych systemach na pewno znajduje się na opakowaniu). W przypadku obecnie produkowanego sprzętu zgodnego ze standardem USB nie powinno być jednak problemu z kompatybilnością drukarki z systemem OS X.  Głośniki — w sprzęcie Mac są zazwyczaj wbudowane, ale dla większego kom-

fortu słuchania muzyki można nabyć głośniki zewnętrzne lepszej jakości z wbudowanym zasilaczem sieciowym (aby uniknąć plątaniny kabli na biurku) i wewnętrznym wzmacniaczem (ok. 50 – 200 zł). Zapewne nie ma sensu przepłacać za głośniki — wieży hi-fi ze swojego komputera i tak nie zrobisz. Jeśli posiadasz laptop, głośniki zewnętrzne są w zasadzie zbędne. Zdarza się, że niektóre monitory ekranowe mają już wbudowane głośniki, co pozwala zaoszczędzić nieco miejsca na biurku, ale takie głośniki często są dość niskiej jakości i oferują płaski dźwięk o małej mocy.  Pendrive USB — do przenoszenia dokumentów pomiędzy komputerami warto kupić pamięć przenośną USB (tzw. pendrive). Już za ok. 30 zł można nabyć pamięć o pojemności 16 GB (czytaj: gigabajtów), co stanowi odpowiednik kilkunastu płyt CD-R lub kilku płyt DVD! Pamięć pendrive po podłączeniu do

30

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

komputera zgłasza się jako dodatkowy dysk (rysunek 1.3), którego nazwa jest określona przez producenta, ale może być łatwo zmieniona przez użytkownika. Pendrive jest wygodniejszy od nagrywanej płyty optycznej, bo po podłączeniu do komputera jest w nim widoczny od razu jako dysk, na który można wielokrotnie wgrywać dane bez potrzeby używania specjalnych programów. Rysunek 1.3. Pendrive i płyty CD/DVD zgłaszają się na biurku jako nowe dyski  Zewnętrzny dysk w obudowie z interfejsem USB 3.0 — posłuży nam do archi-

wizacji danych przy użyciu systemowego programu Time Machine. Dyski zewnętrzne występują w małych obudowach o rozmiarze 2,5” — wówczas nie wymagają dodatkowego zasilania — lub w nieco większych (3,5”) w komplecie z dodatkowym zasilaczem. Polecam dyski z zewnętrznym zasilaczem, gdyż są one szybsze i nie obciążają portów USB komputera (mniejsze ryzyko awarii). Dysk o pojemności 1 TB można kupić za ok. 250 zł. W praktyce każdy dysk USB nadaje się do Maców (najwyżej wymagane będzie jego sformatowanie, co automatycznie zaproponuje sam komputer, jeśli zajdzie taka potrzeba). Oczywiście można bez problemu kupić dyski już sformatowane pod system OS X.  Airport Time Capsule — specjalizowany dysk sieciowy produkowany przez Apple, pozwalający wykonywać bezprzewodowo kopie bezpieczeństwa danych Maca za pomocą programu Time Machine. Oprócz funkcji archiwizacyjnych Airport Time Capsule posiada funkcje szybkiej stacji bazowej Wi-Fi, umożliwiającej przyspieszenie transferu danych w ramach naszej sieci domowej.  Kamera USB — w iMacach, laptopach MacBook Pro i MacBookach Air kamera jest wbudowana, ale jeśli posiadasz model Mac mini, również możesz dokupić zewnętrzną kamerę HD i korzystać z programów typu FaceTime. Kamera powinna mieć wbudowany mikrofon i na pewno przyda się do prowadzenia rozmów przez Internet lub do nagrywania krótkich filmów. Główni producenci akcesoriów komputerowych produkują kamery zgodne z OS X — możesz np. przejrzeć ranking kamer opublikowany na stronie: http://www.maccompatible-web-cam.com (m.in. modele Logitech C930e HD, Creative Live! Cam Socialize HD).

Nie tylko Mac, czyli dlaczego warto mieć więcej produktów firmy Apple Komputer Apple jest zaawansowanym urządzeniem, ale nie jest to jedyny produkt ze znakiem jabłuszka na obudowie, jaki warto kupić. Systemy OS X i IOS „przenikają się” wzajemnie, jeśli używa ich ten sam użytkownik, zarejestrowany pod tym samym identyfikatorem Apple ID. Brzmi to nieco magicznie, ale pokażę w tej książce, jak można jednocześnie pracować na tablecie i komputerze, na tej samej aplikacji i tym samym dokumencie, bez przesyłania dokumentu pomiędzy urządzeniami i płynnie przechodząc z jednego urządzenia na drugie.

Rozdział 1.  Kupujemy sprzęt Apple

31

Jeśli zatem dokupisz sobie tablet lub odtwarzacz muzyczny Apple, to niejako domkniesz łańcuch usług dostarczanych przez Apple i zintegrowanych z urządzeniami tej firmy. Muzyka, którą wgrasz do komputera Mac, może zostać zreplikowana do urządzeń Apple, podobnie jak zdjęcia i filmy. Twoje dane zostaną przechowane w tzw. chmurze (na serwerach Apple) i mogą zostać z niej pobrane również po zmianie sprzętu. Jeśli Twój sprzęt zostanie skradziony, to będzie go można zdalnie zlokalizować, a nawet wykasować jego zawartość! Możliwości jednoczesnej pracy na urządzeniach mobilnych (np. iPad) i komputerach Mac omówię szczegółowo w tej książce. Wzajemna współpraca programów i urządzeń Apple tworzy otoczenie nazywane czasami ekosystemem Apple. Jakiejkolwiek by jednak użyć nazwy, niewątpliwie oferta Apple jest świetnie przemyślana i na pewno warto posiadać kilka urządzeń tej firmy, aby docenić, jak one bezproblemowo ze sobą współpracują. Wybór nie jest łatwy, ale rozważ zakup wymienionych niżej produktów.  Apple TV. Nie wszyscy wiedzą, że firma Apple oferuje tanie i interesujące urządzenie o nazwie Apple TV (koszt ok. 400 zł), które pozwala przesyłać na telewizor wyposażony w złącze HDMI zdjęcia, filmy oraz treści internetowe z Maca lub innych urządzeń Apple, np. iPhone lub iPad. Apple TV łączy się z innymi urządzeniami użytkownika bezprzewodowo i jego użycie nie wymaga żadnej skomplikowanej konfiguracji. Apple TV ma postać pudełka zbliżonego gabarytami do komputera Mac mini (jest nieco mniejsze). W zestawie znajdziesz także pilot.  iPad. Tablety firmy Apple słyną z jakości wykonania i znakomitej oferty programów dostępnych przez internetowy sklep App Store. Są to małe komputery wyposażone w ekran dotykowy, czujniki ruchu, dwie kamery itp. Możesz używać tabletu do przeglądania treści w sieci Internet, do oglądania zdjęć i filmów z komputera Mac oraz do setek innych celów, ograniczonych tylko wyobraźnią programistów tworzących aplikacje na platformę IOS (jest to system operacyjny używany w tabletach i innych urządzeniach przenośnych Apple). Na dodatek, dzięki ścisłej integracji z OS X, możliwa jest praca nad tymi samymi dokumentami na tablecie i komputerze, a systemy na tych urządzeniach zadbają o spójność wykonywanych czynności edycyjnych! Obecnie w sklepach są spotykane głównie iPady Air 2 z 9,7” ekranami Retina i szybkimi 64-bitowymi procesorami Apple A8X. Są one znacznie lżejsze i cieńsze niż iPady tzw. czwartej generacji wyposażone w 32-bitowe procesory Apple A6X oraz zwykłe iPady Air (procesory A7). Oprócz modeli 9,7” możesz kupić tzw. iPady mini 3 z ekranami 7,9”. Ceny tabletów Apple zaczynają się od ok. 1700 zł i rosną wprost proporcjonalnie do zainstalowanej pamięci wewnętrznej lub modemu komórkowego (opcja „Cellular” pozwalająca włożyć kartę SIM operatora i korzystać z sieci w sytuacji, gdy brakuje dostępu do Wi-Fi). Jeśli posiadasz nowoczesny telefon z funkcją udostępniania Internetu (do takich należy oczywiście iPhone), to możesz kupić zwykłego iPada Wi-Fi, gdyż będzie można awaryjnie zestawić dostęp do sieci przy użyciu telefonu.  iPhone. Posiadając telefon firmy Apple, możesz oczywiście wykonywać połączenia telefoniczne, ale i prowadzić za darmo rozmowy wideo z użytkownikami urządzeń Apple, korzystając z aplikacji FaceTime (to samo zresztą dotyczy

32

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

iPadów, ale niewątpliwie wygodniej się mówi do lekkiego iPhone’a niż do większego gabarytowo tabletu). Najnowsze modele iPhone’a 6 posiadają ekrany powiększone w stosunku do poprzednich generacji (4,7” i 5,5”). Rysunek 1.4 pokazuje wymienione wyżej urządzenia. Rysunek 1.4. Popularne produkty Apple: Apple TV, iPad, iPhone

Apple stale pracuje nad nowymi produktami (np. mającym się pojawić rewolucyjnym zegarkiem Apple Watch) i warto śledzić konferencje tej firmy, na których często rozpoczyna się nowa era interesujących i nowatorskich urządzeń konsumenckich.

Czy warto kupić sprzęt Apple starszej generacji? Czasami pośpiech nie popłaca i zakup nowości z fabryk Apple nie zawsze jest racjonalny ekonomicznie. Kupując sprzęt na aukcjach internetowych lub z wyprzedaży, można zaoszczędzić sporo pieniędzy. Warto jednak uważać, gdyż sprzęt taki bywa gorzej wyposażony (np. w starsze wersje iLife lub OS X), a czasami sprzedawcy zapominają dostarczyć dyski instalacyjne (to już może oznaczać spory problem, gdyż niemożliwa będzie ponowna instalacja systemu). Przed zakupem starszego urządzenia warto na pewno uważnie przestudiować jego specyfikację, którą jednoznacznie identyfikuje numer seryjny lub kod produktu. Dzięki kodowi produktu można znaleźć w sieci sporo ciekawych informacji. Załóżmy, że ktoś oferuje tanio komputer oznaczony MC723LL. Aby zorientować się, z jakiego okresu produkcji on pochodzi, i ocenić jego wydajność, odwiedź sugerowane poniżej serwisy internetowe.  Przejrzyj serwis EveryMac.com, aby odszukać specyfikację sprzętu i datę jego wprowadzenia na rynek: http://www.everymac.com/ultimate-mac-lookup (rysunek 1.5). Jak widać na obrazku, nasz przykładowy komputer pomimo leciwego wieku (początek 2011 r., ang. Early 2011) ciągle charakteryzuje się całkiem niezłymi parametrami. Dwa procesory graficzne (Intel HD Graphics 3000 i AMD Radeon HD 6750M) pozwolą na pewno na uruchomienie gier i bezproblemową obróbkę zdjęć i materiału wideo.  Na stronie: http://www.cpubenchmark.net ocenisz szybkość procesora (CPU). W naszym przykładzie jest to układ Intel Core i7 2720QM (rysunek 1.6).

Rozdział 1.  Kupujemy sprzęt Apple

33

Rysunek 1.5. Serwis EveryMac.com pomoże sprawdzić parametry sprzętu Apple Rysunek 1.6. Serwis CPU Benchmarks pomoże ocenić szybkość komputera Apple

Opisywany komputer zawiera w środku dość szybki procesor Intel Core i7 (szybkość CPU wyceniona na 6199 punktów), co jest niezłym rezultatem. Dla porównania laptop MacBook Pro 13,3” Retina z połowy 2014 r. (kod MGX72LL) zawiera procesor Intel Core i5 4278U, którego szybkość jest oceniona na 4446 punktów.

34

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Nie sugeruj się wyłącznie szybkością procesora, gdyż pozornie słabszy sprzęt nowej generacji z dyskiem SSD i lepszą kartą graficzną może być przyjemniejszy w obsłudze niż starszy komputer!

W tym punkcie pokazałem kilka zagranicznych serwisów internetowych, które mogą nam pomóc dobrze wybrać nowy lub starszy sprzęt ze słynnym jabłuszkiem na obudowie. Są to serwisy w języku angielskim, ale ich oprawa graficzna jest tak intuicyjna, że nie musimy znać tego języka idealnie, aby zorientować się w podstawowych treściach. Nie chcę w książce przeznaczonej na rynek polski promować zbyt wielu serwisów prowadzonych za granicą, ale co najmniej o jednym z nich warto wspomnieć: MacRumors (czyli „plotki ze świata Maców”). Na podstronie: http://buyersguide. macrumors.com znajdziesz sugestywne porady wskazujące na spodziewane daty premier sprzętu nowszej generacji albo informacje o tym, że określona linia sprzętu jest dość stara i niedługo może zostać odświeżona przez producenta (przykład na rysunku 1.7). Rysunek 1.7. Serwis MacRumors pomaga kupić sprzęt firmy Apple

Te nieformalne porady na pewno pomagają w zakupach. Oto typowe sugestie:  Don’t buy — po polsku: „Nie kupuj”.  Buy now — „Kupuj teraz”.  Caution — „Uwaga” (status niejasny albo linia zawiera modele starsze i nowsze). O tym, czy dana linia sprzętu jest mniej lub bardziej aktualna, warto wiedzieć chociażby z powodu dużej korelacji końca życia danej generacji z liczbą promocji w sklepach. W placówkach sprzedających produkty Apple często można kupić modele poprzedniej generacji po bardzo atrakcyjnych cenach, a jest to zazwyczaj ciągle bardzo dobry sprzęt!

Sprzęt używany Czasami uda nam się kupić w dobrej cenie używany sprzęt Apple. W takiej sytuacji należy oczywiście sprawdzić status gwarancji na sprzęt (opisuję to szczegółowo w następnym podpunkcie), ale, wbrew pozorom, gwarancja to nie wszystko! Jak pokażę w książce, do konta Apple (które jest bytem wirtualnym i służy głównie do dokonywania zakupów aplikacji lub pobierania darmowych programów z użyciem App Store) można przypisać swoje „fizyczne” urządzenia, np.: komputer, telefon, iPad. Oznacza

Rozdział 1.  Kupujemy sprzęt Apple

35

to również… władzę nad urządzeniem Apple! Używając usługi Znajdź mój iPhone (która wyszukuje wszystkie zarejestrowane urządzenia firmy Apple, nie tylko telefony), można zdalnie wykasować zawartość urządzenia, które np. zostało skradzione. Kupując stary sprzęt Apple, upewnij się, że jego poprzedni właściciel usunął dane tego sprzętu ze swojego konta Apple. W szczególności w serwisie iCloud/Znajdź… (https://www.icloud.com/#find) muszą być przez poprzedniego właściciela wykasowane odniesienia do przekazanego lub sprzedanego sprzętu. Poprzedni właściciel może odłączyć urządzenie z serwisu iCloud, używając swojego urządzenia (najszybsza metoda), jeśli jednak urządzenie było „wymazane” (przywrócone do stanu fabrycznego), to należy zalogować się do serwisu iCloud z innego komputera, używając przeglądarki internetowej, i usunąć profil wybranego urządzenia. Podobnie warto usunąć sprzedawane urządzenie z podstrony serwisowej konta Apple (https://supportprofile.apple.com) — przycisk Edit Products. Przykłady pokazałem na rysunku 1.8.

Rysunek 1.8. Wyrejestrowanie urządzenia Apple z konta iCloud i ze strony serwisowej

Ceny i gwarancja na sprzęt Apple Ile kosztuje sprzęt Apple? W Polsce niestety sporo, ale w zasadzie to samo dotyczy przecież także sprzętu PC wyższej klasy, a niewątpliwie Maki należą do segmentu określanego jako high-end (wyższa półka cenowa i jakościowa). Można założyć, że planując zakup nowego MacBooka Pro lub iMaca, należy się liczyć z wydatkiem ok. 5000 zł. Taniej kupimy najtańszy model Maca mini z procesorem i5 albo MacBooka Air (odpowiednio ok. 2500 i 3700 zł). Cechą systemów Apple jest dość ograniczona liczba opcji konfiguracyjnych — kupując zestaw, jesteśmy skazani na pewien standardowy zbiór opcji. Zestawy podstawowe są jednak tak dobrze dobrane, że dla typowego użytkownika (do domu, dla rozrywki i do pracy biurowej) można je uznać za optymalne. Warto też zwrócić uwagę, że sprzęt Apple bardzo wolno traci na wartości i nawet po roku można go sprzedać za 70 – 75% pierwotnej wartości!

36

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Sporo osób sprowadza tanie komputery Apple z USA — w zależności od kursu dolara różnica w cenie może być bardzo korzystna. Kupując wysyłkowo w USA, pamiętajmy jednak, że dojdą nam spore koszty celne11. Z tego powodu warto sprowadzać sprzęt z Anglii, gdzie Maki charakteryzują się dość podobną do naszej klawiaturą i jedyną niedogodnością jest niestandardowa wtyczka sieciowa, wymagająca przejściówki do gniazdek spotykanych w naszym kraju (to samo dotyczy sprzętu z USA). Ceny w Anglii bywają dość atrakcyjne i przy okazji odpadają kłopoty związane z cłem. Kupując laptopa Mac za granicą, sprawdź, czy klawiatura nie zawiera egzotycznych symboli, np. znaków akcentowanych, lub czy nie jest niezgodna z układem QWERTY!

A co z gwarancją na sprzęt Apple nabyty podczas zagranicznych wojaży?  Aby w Polsce można było skorzystać z gwarancji komputera kupionego za granicą, jego numer seryjny musi być zarejestrowany w bazie serwisowej Apple. W tym przypadku dowód zakupu jest zbędny, gdyż na podstawie numeru seryjnego urządzenia można odtworzyć datę ważności gwarancji.  Jeśli sprzęt nie jest zarejestrowany w bazie serwisowej Apple, oznacza to zazwyczaj, że nie został kupiony w głównym kanale dystrybucji (salony firmowe, sklepy internetowe). Na szczęście w takim przypadku nie wszystko jest stracone, jeśli posiadamy dowód zakupu z wpisanym numerem seryjnym. Jak sprawdzić ważność gwarancji sprzętu Apple? Musisz w tym celu odczytać jego numer seryjny.  Numer seryjny znajdziesz na pudełku.  W przypadku komputera Mac możesz numer seryjny odczytać w okienku Ten Mac/Więcej informacji (menu systemowe jabłka: ).  W przypadku urządzenia IOS (np. iPhone, iPad) sprawdź ten numer w menu Ustawienia/Ogólne/To urządzenie. Przykłady pokazałem na rysunku 1.9.  Spisz numer seryjny i wejdź na stronę: http://www.apple.pl, gdzie znajdziesz panel o nazwie Wsparcie. Kliknij go i na dole strony znajdź i kliknij odsyłacz Sprawdź zakres serwisu i wsparcia. Wpisz w nim numer seryjny komputera i naciśnij Continue (możesz także wejść bezpośrednio, używając adresu: https://selfsolve.apple.com)12. Serwis Apple wyświetli datę ważności gwarancji w sekcji Estimated Expiration Date (na rysunku 1.10 jest to 29 listopada 2014). Co zrobić, gdy nasz komputer nie został zarejestrowany w bazie Apple? Jeśli posiadamy dowód zakupu, możemy go zeskanować i jako plik graficzny wysłać do firmy Apple, która zweryfikuje go i uaktualni swoje rejestry. Komputer nie musi być zarejestrowany w elektronicznej bazie danych Apple, aby można było skorzystać z gwarancji, ale wówczas serwis, do którego się zgłosimy z naprawą, ma prawo zażądać od nas oryginalnego dowodu zakupu z wpisanym numerem seryjnym.

11 12

Problem nie istnieje, jeśli sprzęt sprowadzamy osobiście i w bagażu podręcznym. Strony, o których piszę w tym punkcie, nie są niestety dostępne w języku polskim.

Rozdział 1.  Kupujemy sprzęt Apple

37

Rysunek 1.9. Odczyt numeru seryjnego urządzenia Apple

Rysunek 1.10. Sprawdzamy gwarancję Apple

Komputer Apple, który uległ awarii, możesz oddać do autoryzowanego serwisu lub dowolnego punktu sprzedaży Apple, na którym spoczywa obowiązek przyjęcia go do naprawy, po uprzednim potwierdzeniu uprawnień gwarancyjnych.

38

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Oprogramowanie Maca Komputer Apple Mac, w przeciwieństwie do typowego peceta z systemem Windows, jest wyposażony w zestaw programów pozwalających na natychmiastowe rozpoczęcie produktywnej i kreatywnej pracy.

Co było przed OS X 10.10 Yosemite? OS X jest fabrycznie wgrywany do komputerów Mac i jego wersja w konkretnym egzemplarzu zależy od daty produkcji sprzętu. Dla polskiego użytkownika Maki zaczęły być bardziej zauważalne w roku 2007, gdy pojawił się OS X 10.5 Leopard zawierający wbudowaną obsługę języka polskiego. Można powiedzieć, że od tego momentu Maki zaczęły trafiać „pod strzechy” i przestały być egzotycznym sprzętem dla hobbystów. Kolejne wersje OS X debiutowały w odstępach mniej więcej rocznych i zawierały już rozwiązania wzorowane na iPadzie i systemie IOS znanym z iPhone’a. Od czasu do czasu pojawiały się znaczące zmiany, jak np. tryb pełnoekranowy lub system powiadomień wzorowany na IOS. Zalecane jest, aby nowy sprzęt ze sklepu, jeśli nie pochodzi z wyprzedaży, zawierał zatem co najmniej wersję OS X 10.9 Maverics, z której można łatwo zaktualizować komputer do OS X 10.10 Yosemite. Przy pewnej dozie cierpliwości nawet komputer zawierający na pokładzie system OS X 10.6 Snow Leopard można uaktualnić do nowszych wersji systemu, korzystając z wbudowanej aplikacji App Store.

Pakiet multimedialny iLife i oprogramowanie biurowe Nabywając komputer Apple, otrzymujesz świetny system pozwalający natychmiast korzystać z sieci i wykonywać wiele podstawowych zadań, do jakich zazwyczaj służą komputery. Tym jednak, co tak naprawdę wyróżnia ofertę Apple, jest dołączany do każdego nowego komputera pakiet iLife zawierający m.in. bardzo dobre programy do obróbki grafiki i wideo. Do roku 2011 Apple sprzedawała bogatszą wersję pakietu iLife, zawierającą m.in. niezły program iWeb służący do tworzenia stron internetowych. Jeśli dysponujesz płytą DVD z taką właśnie wersją13, to do OS X Yosemite możesz również wgrać iWeb, który jest w pewnym stopniu utrzymywany przez Apple, chociaż nie jest już znacząco rozwijany od strony funkcjonalnej. Niezależnie od formy dystrybucji kolejne wersje pakietu iLife od tak dawna były dołączane do komputerów Apple, że część osób uważa je wręcz za integralną część systemu! Czy jest dostępne oprogramowanie biurowe do Maców? Oczywiście. W sklepach bez problemu kupisz pakiet Microsoft Office 2011 Mac (ok. 350 zł) zawierający pełną

13

Pełną wersję pakietu iLife 11 można było kiedyś kupić także osobno w wersji pudełkowej za 199 zł lub nieco taniej w serwisach aukcyjnych (wersje oznaczane jako CPU Drop-in DVD, czyli płytki instalacyjne wrzucane przez dystrybutorów do zestawów Mac). Wyłącznie wersja iLife 11 na DVD zawiera dodatkowe aplikacje iWeb i iDVD, nieobecne już w Yosemite.

Rozdział 1.  Kupujemy sprzęt Apple

39

obsługę języka polskiego (menu i słowniki) i będący odpowiednikiem znanego z Windowsa pakietu Microsoft Office 2010. Pakiet ten jest także częścią dystrybucji o nazwie Office 365. Ponadto, kiedy uzyskasz dostęp do Internetu, będziesz mógł ściągnąć sporo znakomitej jakości oprogramowania — często zupełnie za darmo, o czym jeszcze opowiem w dalszej części tej książki. Pokażę, skąd pobrać darmowe programy użytkowe, edytor graficzny itp.

Podsumowanie Kupując zestaw Apple Mac, jesteśmy w tej szczęśliwej sytuacji, że omija nas wiele problemów, z jakimi borykają się posiadacze pecetów z systemem Windows lub Linuksem. Oczywiście komputer sam z siebie nic za nas nie zrobi, ale system OS X jest naprawdę przyjazny i bardzo ułatwia życie. Firma Apple zadbała o to, aby już podstawowe zestawy były szybkie, posiadały cechy multimedialne (dobra grafika i dźwięk) oraz umożliwiały łatwe dołączanie urządzeń i podłączenie do sieci Internet. Wszystkie komputery Apple są perfekcyjnie wykonane i w mojej prywatnej ocenie przewyższają jakością typowy sprzęt PC w porównywalnej cenie (zwłaszcza laptopy posiadają niesamowite czasy pracy baterii, sięgające w praktyce 5 – 7 godzin, choć producent podaje w katalogach jeszcze lepsze osiągi). Drogi Czytelniku, jeśli po lekturze tego rozdziału masz ciągle mętlik w głowie, nie wstydź się prosić o poradę fachowca w sklepie komputerowym! Jakoś tak się przyjęło, że użytkownik komputera powinien umieć zrobić wszystko sam, tymczasem nikogo nie dziwi, że w przypadku awarii lodówki dzwonimy po specjalistę. Dlaczego zatem w razie problemów z urządzeniem nieporównywalnie bardziej skomplikowanym nie skorzystać z fachowej pomocy?

40

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rozdział 2.

Odpakuj komputer Mac i zacznij go używać Co masz na pokładzie komputera? Polityka firmy Apple zakłada ścisłe powiązanie sprzedawanego sprzętu komputerowego z systemem operacyjnym, który jest na nim preinstalowany. Z tego powodu nie można legalnie instalować OS X na komputerach innych firm, a osoby, które to robią, po prostu łamią prawo, naruszając zasady licencji producenta. Nowe komputery Mac wychodzące z fabryki zawierają OS X 10.10 Yosemite już „na pokładzie”, ale system ten jest ponadto dostępny za darmo dla wszystkich posiadaczy komputerów Mac wyposażonych we wbudowaną aplikację App Store (w takim przypadku wymagany jest OS X 10.6.6 lub późniejszy). O programie App Store jeszcze opowiem, gdyż pełni on ważną funkcję w Macu: używając App Store, kupisz programy (i nie tylko) na swój komputer oraz zaktualizujesz system do najnowszej wersji oprogramowania. Oczywiście App Store zakłada aktywne połączenie z Internetem, ale to chyba już zaczyna być oczywistym wymaganiem w obecnych czasach! Jeśli posiadasz starszą wersję systemu, np. Maverics, to dobrze się składa, bo w książce wyjaśnię szczegółowo, jak wgrać Yosemite do komputera Mac. Oprócz systemu OS X do nowych komputerów Apple wgrywany jest znakomity pakiet iLife zawierający standardowo narzędzia do organizacji i obróbki zdjęć (iPhoto), montowania oraz obróbki filmów (iMovie) i do nauki gry na różnych instrumentach oraz tworzenia muzyki (GarageBand). Pakiet iLife można było kiedyś dokupić osobno (koszt pełnej wersji pudełkowej to 199 zł) i wówczas zawierał on dodatkowo narzędzie do tworzenia stron internetowych (iWeb) oraz program iDVD. W tej książce omówię wszystkie programy wchodzące w skład pakietu iLife, również iWeb oraz iDVD (firma Apple już porzuciła rozwój tych aplikacji, ale są one dość interesujące i jeśli ktoś ma do nich dostęp, to może ciągle znaleźć dla nich zastosowanie).

42

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Pierwsze uruchomienie komputera Mac Jak wygląda pierwsze spotkanie z Makiem? Kupując komputer Apple, dostajesz eleganckie pudełko do rozpakowania. Najprościej będzie, jeśli kupujesz laptopa lub iMaca: podłączasz sprzęt do zasilania, otwierasz pokrywę ekranu, włączasz i możesz działać dalej. Jeśli posiadasz Maca mini, to oczywiście musisz wcześniej podłączyć mysz, klawiaturę i monitor. Uruchomiony po raz pierwszy komputer jeszcze nie do końca nadaje się do rozpoczęcia efektywnej pracy. W kolejnym kroku należy podać systemowi kilka informacji, które umożliwią korzystanie z sieci Wi-Fi (jeśli jest dostępna) oraz pozwolą na utworzenie tzw. konta, czyli obszaru w komputerze, na którym będą przechowywane wyniki naszej pracy. Szczegóły, które są widoczne na ekranach konfiguracyjnych, zależą częściowo od sprzętu, od daty jego produkcji, a częściowo od wersji systemu. Poniższy opis jest aktualny dla wydań Maverics i Yosemite. Przy pierwszym uruchomieniu komputera zobaczysz na ekranie zapytanie o język instalacji — kliknij łącze Użyj polskiego jako języka głównego i przycisk w kształcie strzałki w prawo. Wybierz kraj (Polska) i układ klawiatury. Zwróć uwagę na dwie pozycje sugerujące polski układ klawiatury. Którą wybrać? Układ opisany jako Polski wybierz wyłącznie, gdy posiadasz dedykowaną klawiaturę Apple z nadrukowanymi polskimi znakami diakrytycznymi; układ Polski pro, czyli tzw. „polski programisty”, to powszechnie używany standard pozwalający uzyskiwać polskie znaki przy użyciu klawisza Alt (Option). Wybór języka i układu klawiatury ilustruje rysunek 2.1.

Rysunek 2.1. Najważniejsze ustawienia to wybór języka i klawiatury

Jeśli ustawimy język komputera na polski, to kolejne kroki staną się już bardzo proste. Warto wiedzieć, że OS X jest wielojęzyczny i język polski oraz wiele innych języków można ustawić już po instalacji, w panelu preferencji systemowych. Drobne różnice w ekranach początkowych mogą dotyczyć wariantów komputera Mac, np. konfiguracja komputera Mac mini Serwer wymaga podania wielu danych technicznych, które niespecjalnie będą interesować początkujących użytkowników Maców, dlatego pominąłem je w tej książce.

Rozdział 2.  Odpakuj komputer Mac i zacznij go używać

Dalszy przebieg konfiguracji wygląda następująco:  Twój Mac wykryje obecność sieci bezprzewodowych, jeśli takowe są w pobliżu. Jeśli posiadasz router bezprzewodowy, który „nadaje” w obrębie mieszkania sygnał internetowy, to możesz w ten sposób łatwo podłączyć komputer Mac do sieci bez użycia kabla. Aby to uczynić, w okienku Wybierz sieć Wi-Fi wybierz identyfikator sieci (tzw. SSID) i podaj hasło (jeśli sieć ma włączone zabezpieczenia, a zazwyczaj tak jest) — rysunek 2.2. Jeśli nie rozumiesz tego opisu, to zajrzyj do rozdziału 14. Rysunek 2.2. Podłączenie komputera Mac do sieci Wi-Fi

 Określ, czy chcesz przenieść dane ze starego Maca (np. z innego dysku twardego,

komputera PC lub z archiwum programu Time Machine zapisanego na zewnętrznym dysku). Jeśli masz zupełnie nowy komputer, wybierz Nie przenoś teraz żadnych danych (rysunek 2.3). Rysunek 2.3. Istnieje możliwość przeniesienia danych ze starego Maca

Dane z innego komputera możesz oczywiście przenieść ręcznie (np. kopiując pliki z dysku USB) lub automatycznie, używając tzw. Asystenta migracji (program znajduje się w katalogu Programy/Narzędzia).  W okienku Zaloguj się, podając Apple ID możesz wpisać posiadany Apple ID lub pominąć ten krok, jeśli nie wiesz, co to jest (wówczas kliknij Dalej) — rysunek 2.4.

43

44

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 2.4. Pierwsze pytanie o Apple ID możesz zignorować

Identyfikator Apple ID jest stosowany w sklepie internetowym App Store do zakupu programów lub do rejestracji gwarancji komputera na podstawie numeru seryjnego i dowodu zakupu. Nie jest on do niczego potrzebny na etapie konfiguracji systemu i można go łatwo wprowadzić lub pozyskać później.  W kolejnym okienku zaakceptuj warunki i zasady licencji systemu OS X.  W okienku Utwórz konto na komputerze widocznym na rysunku 2.5 podaj swoje nazwisko i krótką nazwę konta, która będzie jednocześnie identyfikatorem katalogu domowego użytkownika (nie można jej później zmienić, dlatego oceń i ewentualnie zmień propozycję wygenerowaną na podstawie imienia i nazwiska). Rysunek 2.5. Konfiguracja konta użytkownika jest bardzo ważna. Ustal i od razu zapisz sobie hasło dostępowe

Ustal też hasło, o które system będzie prosił przy okazji instalacji nowych programów oraz jeśli dokonasz jawnego wylogowania (tj. wyjścia) z OS X (o tych zagadnieniach opowiem szerzej w rozdziale 8.).

Rozdział 2.  Odpakuj komputer Mac i zacznij go używać

45

Hasło dostępowe zapisz od razu na kartce. Nie może ono być zbyt proste do odgadnięcia, aby nie było możliwe łatwe naruszenie zasad bezpieczeństwa komputera. Jeśli używasz komputera w domu i nikt nie ma do niego dostępu, to ewentualnie wyłącz opcję Wymagaj hasła do odblokowania ekranu.  Jeśli w trakcie pierwszej konfiguracji Mac został podłączony do Internetu (za

pomocą kabla lub Wi-Fi), to komputer może wyświetlić pytanie: „Są gotowe do zainstalowania uaktualnienia programów. Czy chcesz je zainstalować przed ponownym uruchomieniem komputera?”. Naciśnij wówczas przycisk Instaluj i uruchom ponownie.  Po uruchomieniu komputera zobaczysz okienko „Zaloguj się, podając Apple ID”. Jeśli posiadasz taki identyfikator i znasz swoje hasło (np. z innego urządzenia Apple, iPada lub iPhone’a), zaloguj się tymi danymi, gdyż automatycznie skonfiguruje to programy komunikacyjne FaceTime, iMessage, usługę iCloud, sklep App Store i wiele innych.  Jeśli zalogujesz się z użyciem Apple ID, to zobaczysz pytanie: „Czy pozwolić na używanie funkcji Znajdź mój Mac dla tego Maca?”. Zalecane jest, aby udzielić tej zgody, gdyż pozwala ona odnaleźć lub zablokować zdalnie skradziony komputer Mac (przycisk Pozwól). Możesz oczywiście zastanowić się i skonfigurować usługę Znajdź mój Mac nieco później (przycisk Nie teraz).

Uaktualnienie starszego systemu OS X do OS X 10.10 Yosemite Kupując nowy komputer Apple, powinieneś posiadać w nim system Yosemite, chyba że trafisz na wyprzedaż zestawu wyposażonego w np. Maverics (wersja OS X 10.9). Jak zdobyć wówczas Yosemite? Na szczęście możliwa jest łatwa internetowa aktualizacja systemu do najnowszej wersji OS X i na dodatek jest ona darmowa! To dobra wiadomość, gdyż do niedawna za aktualizację systemu trzeba było zapłacić, kupując system w sklepie w postaci nośnika DVD lub w wersji elektronicznej przez App Store. Proces aktualizacji przez App Store jest bezpieczny, ale oczywiście zalecane jest wykonanie kopii bezpieczeństwa z użyciem Time Machine, gdyż możliwe będzie przywrócenie stanu komputera w przypadku kłopotów. Przed aktualizacją Maca do najnowszej wersji Yosemite upewnij się jeszcze, czy posiadasz ostatnie aktualizacje systemowe. Naciśnij w tym celu przycisk z symbolem jabłka ( ) i wybierz z menu polecenie App Store, zakładka Uaktualnienia. Wyłącznie aktualny system proponuje instalację Yosemite w App Store! Wgranie Yosemite poprzez App Store wymaga posiadania tzw. Apple ID, czyli konta pozwalającego „kupować” programy w App Store (cudzysłów bierze się stąd, że znaczna część programów w tym sklepie jest bezpłatna). Jeśli nie masz konta, to dokonaj jego uprzedniej rejestracji — proces ten opisałem w rozdziale 14. „Tajemnice Apple ID”:  Znajdź w programie App Store obrazek lub instalator Yosemite.  Kliknij Pobierz lub napis „Free”, aby zainicjować ściąganie z Internetu pliku instalacyjnego (ponad 5 GB!).

46

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite  Kliknij Dalej i w kolejnym oknie zaakceptuj warunki licencji nowego opro-

gramowania.  Kliknij przycisk Instaluj i wskaż dysk docelowy (zazwyczaj jest tylko jeden,

Macintosh HD).  Wpisz swoje hasło do komputera, aby zaakceptować proces instalacji.  Komputer uruchomi się ponownie, po czym… uzbrój się w cierpliwość, gdyż cały proces trwa 30 – 60 minut! Rysunek 2.6 pokazuje kilka przykładowych ekranów z procesu instalacji systemu OS X Yosemite poprzez App Store.

Rysunek 2.6. Pobranie Yosemite w App Store (dotyczy aktualizacji z OS X 10.9 Maverics)

Po instalacji komputer zostanie ponownie uruchomiony i na ekranie zobaczysz okienko z prośbą o podanie Apple ID i hasła. Zrób to, aby wstępnie skonfigurować App Store i umożliwić użytkowanie aplikacji opartych na koncie Apple (FaceTime, Wiadomości, iTunes — rysunek 2.7).

Ponowna instalacja systemu Potrzeba ponownej instalacji systemu występuje zazwyczaj po wymianie dysku twardego. Możliwe jest też ponowne zainstalowanie (niejako odświeżenie) systemu w przypadku wystąpienia kłopotów z oprogramowaniem komputera. Zmiana dysku twardego w komputerze Mac nie zawsze jest możliwa, zwłaszcza w przypadku nowszych modeli jest to czynność utrudniona przez producenta poprzez ukrycie dysku w trudno dostępnym miejscu (np. Mac mini — tutaj wymiana dysku oznacza utratę gwarancji!). Komputery używające szybkich dysków SSD zbudowanych na bazie pamięci flash teoretycznie nie zakładają możliwości zmiany dysku przez

Rozdział 2.  Odpakuj komputer Mac i zacznij go używać

47

Rysunek 2.7. Tuż po instalacji

użytkownika, ale w sieci można znaleźć instrukcje oraz zestawy pozwalające to zrobić (np. serwis OWC: http://www.macsales.com; działa też podobny serwis o nazwie iFixit: http://eustore.ifixit.com). W starszych modelach MacBook wymiana dysku była trywialna, gdyż wystarczyło odkręcić tylną klapę, używając śrubokrętów precyzyjnych (tzw. torx), i dysk był łatwo dostępny. W nowszych laptopach serii Retina rozkręcanie komputera może być trudniejsze, ale nie jest technicznie niemożliwe. Oczywiście sama wymiana dysku nie wystarczy, musisz jeszcze przeinstalować system fabrycznie wgrany na dysk, najlepiej używając wyspecjalizowanego oprogramowania do tzw. klonowania dysków (polecam świetny program Carbon Copy Cloner: https://www.bombich.com). W tej książce nie będę opisywał sposobów na wymianę dysku twardego, gdyż są to czynności wykraczające poza zwykły zakres obsługi i osoba mniej doświadczona może łatwo uszkodzić cenny sprzęt lub utracić uprawnienia gwarancyjne.

Przed reinstalacją systemu zadbaj o to, aby w zanadrzu posiadać aktualną kopię danych wykonaną dzięki programowi Time Machine (zob. rozdział 26.), gdyż dzięki temu Twój komputer szybko wróci do tego samego stanu, w jakim był przed wymianą. Pamiętaj, że Time Machine nie zawiera obrazu dysku komputera, tylko kopię danych użytkownika. Odtwarzanie systemu OS X W nowszych komputerach Apple możesz odtworzyć system z konsoli Narzędzia OS X. Uzyskanie dostępu do niej wymaga uruchomienia komputera z przytrzymaniem klawiszy Cmd+R. W trakcie naprawy systemu wymagane jest połączenie z Internetem. Jeśli komputer nie jest podłączony do sieci kablem, to musisz wybrać sieć z menu Wi-Fi (prawy górny róg ekranu). Po kilku minutach komputer uruchomi się, pokazując okno programu Narzędzia OS X. Zawiera ono następujące opcje:  Odtwórz z kopii zapasowej Time Machine (przydatna, gdy posiadasz dysk z zapisanym stanem komputera i danymi użytkownika).  Zainstaluj ponownie OS X (czysta instalacja).

48

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite  Uzyskaj pomoc online.  Narzędzia dyskowe (tutaj możesz naprawić lub wymazać dysk Maca).

Czytaj bardzo dokładnie i rozważnie wykonuj polecenia na ekranie. W szczególności będzie konieczne wskazanie dysku instalacyjnego (zazwyczaj jest to i tak jedyny dysk). Jeśli wszystko przebiegło bezproblemowo, zobaczysz w komputerze system zawierający nowe lub zapisane wcześniej ustawienia! Jeśli posiadasz dysk z kopią danych komputera wykonanych programem Time Machine, to podłącz go, aby program naprawczy uzyskał do niego dostęp. Odtworzenie ustawień komputera może potrwać kilkadziesiąt minut. Proces, który opisałem wyżej, może się nieco różnić w przypadku konkretnych modeli, dlatego nie podałem zbyt wielu szczegółów.

Co nowego w OS X Yosemite? Systemy operacyjne firmy Apple zawsze były prekursorami przyjaznych dla użytkownika rozwiązań. Warto wspomnieć, że pierwsze znaczące na rynku komputery tej firmy o nazwie Macintosh już w 1984 r. posiadały system z graficznym interfejsem użytkownika sterowany za pomocą myszy! Nazwa komputera Mac pochodzi właśnie od tej najsłynniejszej serii komputerów firmy Apple. Od samego początku jej systemy były przyjazne dla użytkownika i nie wymagały od niego zajmowania się kwestiami sprzętowymi takimi jak zgodność urządzeń peryferyjnych z samym komputerem. Podobnie programy tworzone dla Macintosha miały ujednolicony charakter i świetnie ze sobą współgrały1. Te cechy systemów OS X i komputerów Apple przetrwały do dziś, oczywiście dzięki monopolowi producenta, który oferuje i sprzęt, i oprogramowanie. W znacznie gorszej sytuacji były systemy Windows, które musiały borykać się z problemem bardzo niejednorodnej bazy w postaci sprzętu produkowanego przez firmy z całego świata. Obecnie jednak Windowsa można uznać za godnego konkurenta OS X (Windows 8 jest udanym i przyjaznym systemem posiadającym swój odpowiednik tabletowy). Firma Apple od lat stara się uszczknąć kawałek tortu, jakim jest udział systemów operacyjnych, i zagrozić dominacji Windowsa (ok. 75% rynku). Kolejne odsłony OS X były odpowiedzią na rosnącą popularność Windowsa. Przykładowo: w 2008 r. marketing nowej wersji OS X (system Leopard) opierał się na spektakularnym haśle „300 nowych cech…”. Oczywiście typowemu użytkownikowi trudno się było doliczyć aż tak wielu istotnych zmian, ale najciekawsze z nich i tak zostały uznane za bardzo atrakcyjne. Można się pokusić o analizę nowości wprowadzonych przez Apple w systemie OS X w latach 2008 – 2011:  Pełna polonizacja systemu operacyjnego.  Praca z nowym biurkiem (pulpitem) i organizacja danych oparta na tzw. stosach i przestrzeniach roboczych (ang. Spaces), czyli wirtualnych biurkach. 1

Polecam ciekawe zdjęcia Macintosha na stronie: http://oldcomputers.net/macintosh.html.

Rozdział 2.  Odpakuj komputer Mac i zacznij go używać

49

 Intuicyjne wyszukiwanie dokumentów przez program Finder służący do prze-

glądania zasobów komputera. Nowa wersja pracowała szybciej i stabilniej niż wersje poprzednie, lepiej działało w niej wyszukiwanie dokumentów.  Ulepszenie możliwości cofania stanu komputera do wybranego punktu w przeszłości, włącznie z odzyskiwaniem poprzednich wersji plików (program Time Machine).  Poprawienie i wzbogacenie funkcjonalnych narzędzi internetowych (program pocztowy Mail, przeglądarka Safari) i wielu innych.  Wprowadzenie automatycznego pobierania nowych wersji sterowników drukarek z Internetu oraz usprawnienie pracy z dokumentami PDF (łatwiejsze zaznaczanie i kopiowanie zawartości). W systemie pojawił się również nowej generacji odtwarzacz multimedialny QuickTime. To był dopiero początek rewolucji. W 2010 r. wprowadzono pełen technicznych innowacji tablet o nazwie iPad, mały i wygodny komputer zbudowany w formie ekranu dotykowego, pozbawiony klawiatury (jej funkcję pełniła klawiatura wirtualna wyświetlana w miarę potrzeb na ekranie). Najważniejszą zaleta iPada była prostota obsługi i znakomite wsparcie tego, co użytkownicy robią najczęściej: oglądania zasobów sieci Internet i odtwarzania multimediów (filmy, zdjęcia). Okazało się również, że na komputer wyposażony w wygodny ekran dotykowy można stworzyć całkiem funkcjonalne aplikacje i w efekcie Apple zaczęła zarabiać olbrzymie pieniądze, sprzedając aplikacje przez wbudowany program App Store. Apple zaczyna się orientować, jaki potencjał tkwi w iPadzie, i stara się jego sukces rynkowy przenieść do swoich komputerów Mac, upodabniając je w dużym stopniu do zasad pracy znanych z iPadów (system IOS): w Lionie (2011) pojawia się tryb pełnoekranowy, funkcja zapisywania stanu dokumentu w trakcie pracy, a wbudowany system nawigacji pomiędzy aplikacjami (Launchpad) jest jawnie wzorowany na ekranie znanym z iPhone’a i iPada. Yosemite, czyli OS X 10.10, który się pojawił w 2014 r., poszedł o kolejny krok dalej w zbliżeniu OS X oraz IOS, co postaram się udowodnić w tej książce.  Nowy system jest ekstremalnie prosty w użytkowaniu: kiedy poznamy kilka podstawowych zasad nawigacji między widokami i okienkami systemu, obsługa każdego programu stanie się intuicyjna.  Aby ułatwić pracę na Macu i iPadzie, zostały ujednolicone nazwy aplikacji w obu systemach, a ich funkcje są czasami wręcz identyczne. Maki na razie nie posiadają ekranów dotykowych, ale czy genialny touchpad nie zastępuje ich nawet lepiej?  Aplikacje i dane przenikają się pomiędzy sobą w ramach grupy urządzeń Apple posiadanych przez użytkownika: można łatwo zacząć pisanie dokumentu na komputerze i dokończyć go na iPadzie, SMS-y można wysyłać z komputera Mac itp. Omawiając system Yosemite i jego „okolice” związane z ekosystemem Apple, będę się starał, aby opis zawarty w tym podręczniku stał się dla Czytelnika raczej zbiorem porad, które mają ułatwić życie, niż nudną instrukcją obsługi. Treść pierwszych rozdziałów jest niezbędna dla osób początkujących, a wręcz obowiązkowa dla osób znających do tej pory tylko system Windows. Oczywiście książkę jako całość polecam osobom, które mają poprzednie wersje systemów OS X i chciałyby poznać jego nową odsłonę „od podszewki”.

50

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Ekran początkowy w systemie Yosemite Załóżmy, że pierwsza konfiguracja systemu operacyjnego OS X, która została aktywowana po włączeniu, przebiegła poprawnie. Komputer powinien po uruchomieniu wyświetlić charakterystyczny ekran startowy. Przestrzeń robocza, którą zobaczymy, zwana jest biurkiem. Biurko jest podobne do znanego z systemu Windows pulpitu (rysunek 2.8). Spróbuj sobie wyobrazić, że pulpit to odpowiednik zwykłego biurka, na którym kładziesz dokumenty i przybory do pracy. Elementy biurka zostały opisane na rysunku, a ich omówienie znajdziesz w dalszej części książki. Nie przejmuj się, jeśli na początku nie wszystko będzie jasne. OS X jest prosty w użyciu i jedyne, co może sprawiać kłopoty, to nawyki z używania innych systemów. Jestem pewien, że poznawanie tego systemu będzie dla Ciebie pasjonującą przygodą! Na biurku znajdziesz m.in. poniższe elementy.  Menu systemowe Apple — symbol jabłka ( ) w lewym górnym rogu ekranu. Tutaj można odczytać parametry komputera Mac, dokonać aktualizacji systemu oraz zmienić preferencje (np. język, ustawienia klawiatury i myszki).  Centrum powiadomień — włącza panel powiadomień systemowych i aplikacyjnych.  Menu aktywnej aplikacji (okienka) — tutaj jest to aplikacja Finder. Menu zawiera listę poleceń i funkcji pogrupowanych według czytelnej hierarchii. W OS X struktura menu aplikacji jest bardzo precyzyjnie zdefiniowana (obowiązują tu pewne reguły narzucone przez producenta), co znacznie ułatwia poznanie systemu. Jest to zupełne przeciwieństwo Windowsa, w którym każda aplikacja może wyglądać całkowicie dowolnie i mieć menu oraz funkcje zbudowane na podstawie widzimisię programisty. Jeśli uruchomimy jakiś inny program, to napis Finder zmieni się na inny, a zawartość menu się przebuduje i będzie zawierała już odmienne polecenia.  Program Finder — odpowiednik Eksploratora Windows służącego do przeglądania zasobów komputera (Finder czytaj: fajnder; nazwa pochodzi od angielskiego czasownika find, czyli „szukać”). Aplikację tę możesz uaktywnić, klikając pokazaną na rysunku ikonę w Docku, czyli w pasku szybkiego uruchamiania widocznym na dole ekranu (ikona jest symbolem graficznym reprezentującym jakiś zasób, np. program, dysk). W OS X nie znajdziesz bezpośredniego odpowiednika menu Start w Windowsie — musisz się nauczyć sprawnie posługiwać menu systemowym, Dockiem oraz aplikacją Launchpad. Przypatrz się Finderowi i obejrzyj pokazane tam zasoby komputera, dokumenty i inne pliki.  Pasek systemowy — znajduje się w prawym górnym rogu ekranu. Znajdziesz na nim informacje o połączeniach sieciowych, aktualną godzinę, regulator głośności itd. Niektóre programy wgrywane do Maca instalują tam swoje ikony statusowe (np. ja widzę tam ikonę drukarki i skanera). Ikonki te zwane są czasami menuletami i oprócz informacji statusowych aplikacji lub funkcji systemowych zazwyczaj zawierają menu z opcjami konfiguracyjnymi lub czynnościami dodatkowymi (rysunek 2.9).

Rozdział 2.  Odpakuj komputer Mac i zacznij go używać

Rysunek 2.8. Biurko w systemie OS X Yosemite

51

52

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 2.9. Menulety na pasku systemowym (rozwinięte menu Time Machine)

 Program Mail — służy do obsługi poczty elektronicznej (e-mail).  Program Safari — służy do przeglądania Internetu.  Wyszukiwarka systemowa — Spotlight. Jest to program pozwalający bły-

skawicznie odszukać program lub dokument, pod warunkiem że chociaż częściowo pamiętamy jego nazwę lub zawartość.  Dock — inteligentny pasek szybkiego uruchamiania programów i wyszukiwania danych. W jego lewej części znajdują się ikony programów, w prawej — zasobniki dokumentów (podział ten jest dość umowny). W Docku znajdziesz wiele przydatnych ikon: wzmiankowany już Finder, ikonę przeglądarki internetowej Safari, Launchpad, Mission Control i inne.  Program Kosz — tu lądują dokumenty oraz inne obiekty (filmy, obrazki, katalogi systemowe, pliki programów) skasowane przez użytkownika. Dopiero opróżnienie Kosza oznacza ich definitywne usunięcie z dysku twardego. W następnych rozdziałach opiszę szczegółowo zasady pracy na tym elektronicznym biurku.

Rozdział 3.

Pierwsze kroki z OS X Yosemite W poprzednim rozdziale pokazałem, jak skonfigurować Maca i utworzyć w nim tzw. konto użytkownika. „Konto” w komputerze nie ma nic wspólnego z bankowością, jest to raczej nazwa (identyfikator) pozwalająca na kontrolowane korzystanie z zasobów komputera. Uff, udała mi się chyba najkrótsza i przez to zapewne najmniej szczegółowa definicja konta komputerowego… ale pozostańmy przy niej. Z czym się wiąże posiadanie konta? W telegraficznym skrócie:  Po tzw. zalogowaniu, aby wejść do zasobów komputera, klikasz obrazek symbolizujący konto, podajesz ustalone wcześniej hasło i odnajdujesz się w prywatnej przestrzeni dyskowej, gdzie zawarte są dokumenty użytkownika, własne ustawienia aplikacji oraz wyglądu komputera.  Użytkownicy kont nie widzą swoich danych i mogą posiadać różne ustawienia (np.: inne tło biurka, zakładki w przeglądarce, odmienne ustawienia aplikacji). Koncepcję kont przedstawia rysunek 3.1. Każdy z użytkowników: Figo, Madzia i Piotr posiada własną, prywatną przestrzeń w komputerze. Katalogi danych: Dokumenty, Biurko, Obrazki itp. będą utworzone osobno dla każdej z tych osób. Rysunek 3.1. Konto użytkownika w komputerze Mac

54

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Załóżmy teraz, że nasz Mac został włączony, logujemy się i widzimy na ekranie biurko pokazane w poprzednim rozdziale. Teraz nie pozostaje nic innego jak rozpocząć korzystanie z naszego Maca. W trakcie pracy jest oczywiste, że do obsługi komputera będą nam służyły głównie mysz (albo gładzik) i klawiatura. Ich znaczenia nie sposób przecenić — efektywność naszej pracy w dużej mierze zależy właśnie od wprawy w posługiwaniu się tymi urządzeniami. W tym rozdziale szczegółowo omówię ich działanie z uwzględnieniem specyfiki sprzętu Apple i systemu OS X. Można założyć, że lektura dalszych podpunktów przyda się nawet osobom biegłym w obsłudze komputerów, jeśli wcześniej nie znały sprzętu tej firmy. Zwróć uwagę, że nazwy i funkcje niektórych klawiszy stosowane w Macach są inne niż w przypadku komputerów PC. Nawet w obrębie sprzętu Apple klawiatury różnią się między sobą, ponieważ firma w ostatnich latach wypuściła na rynek nowe modele (np. pełnowymiarowe lub mniejsze, bezprzewodowe). Co ciekawe, występują różnice w budowie klawiatur oferowanych na rynek amerykański w stosunku do wariantu europejskiego (np. inny kształt klawisza Enter). W mojej ocenie układ amerykański jest znacznie przyjemniejszy w codziennej pracy, gdyż jest niemal identyczny z klawiaturami PC, tak bardzo rozpowszechnionymi na naszym rynku.

Przy okazji opisywania funkcji klawiatury i myszy pokażę też elementy takie jak menu systemowe i sposób uruchamiania aplikacji z Docka, co będzie stanowiło praktyczny wstęp do systemu OS X. Omówię również zasady wpisywania polskich znaków z klawiatury komputera. Aby sprawnie posługiwać się komputerem, należy nauczyć się czynności opisanych w tym rozdziale, na szczęście nie ma ich wiele, a na dodatek są zazwyczaj bardzo intuicyjne.

Mysz Mysz jest podstawowym urządzeniem współpracującym z komputerem i służącym do wydawania mu poleceń. Polecenia te sprowadzają się do wskazywania obiektów widocznych na ekranie: zauważ, że kiedy poruszasz myszą na stole lub specjalnej podkładce1, na ekranie przesuwa się jej wskaźnik (kursor). Przybiera on różne kształty — w zależności od tego, gdzie go przesuniesz i co w danym momencie robi program, z którym pracujesz. Aby wskazać myszką wybrany element ekranu (np. ikonę, fragment dokumentu), przemieść na niego jej wskaźnik i naciśnij jej lewy klawisz. Wskazany element zazwyczaj nieco zmienia wygląd (np. kolory z jasnych na ciemne), aby pokazać, że został zaznaczony myszą. Istnieje wiele rodzajów wyglądu kursora. Poniżej (tabela 3.1) przedstawiłem te, które występują najczęściej. Wskazany myszką obiekt możesz kliknąć, tzn. nacisnąć klawisz myszy (lub wykonując podobną czynność przy użyciu gładzika), co wywoła czynności określone przez program. Termin „kliknięcie” pochodzi z języka angielskiego i ogólnie jest kojarzony z charakterystycznym dźwiękiem towarzyszącym tej czynności. 1

Dla myszy optycznych (ze wskaźnikiem laserowym) nie jest wymagana podkładka, zazwyczaj wystarczy gładkie podłoże. Podkładka chroni jednak mysz i biurko przed zarysowaniami i warto ją stosować.

Rozdział 3.  Pierwsze kroki z OS X Yosemite

55

Tabela 3.1. Wskaźniki myszy i ich znaczenie w OS X Wskaźnik

Znaczenie Symbol kręcącej się płyty (piłki plażowej?) oznacza, że program jest czymś zajęty (np. zapisuje dokument na dysku). Poczekaj chwilę i nie panikuj! (W systemie Windows spotkasz się w podobnej sytuacji z symbolem klepsydry: ). Migająca pionowa kreska (czasami prostokąt o szerokości znaku) to pozycja kursora w tekście podczas pisania dokumentu lub wypełniania formularza. Kiedy naciskasz klawisze na klawiaturze, nowe znaki pojawiają się w miejscu, gdzie migocze kursor. Zwykły wygląd kursora (wskaźnika). Symbol rączki pojawia się, gdy w przeglądarce internetowej umieścisz wskaźnik myszki nad tzw. odsyłaczem (ang. hyperlink) — łączem do innej strony lub elementu na stronie.

Jeśli po kliknięciu nie puścisz klawisza myszki, to wskazany element można będzie przeciągnąć w inne miejsce — oczywiście nie w każdej sytuacji taka operacja ma sens (ściśle zależy to od używanej aplikacji, np. w trybie edycji tekstu możesz w ten sposób rozpocząć jego zaznaczanie). Nawet jeśli posiadasz laptop (o tym dalej), warto dokupić mysz, która zapewnia wysoki komfort pracy, zwłaszcza z aplikacjami graficznymi. Myszka o nazwie Magic Mouse jest wyłącznie bezprzewodowa (Bluetooth) i działa w nowatorski sposób, gdyż… nie posiada żadnych widocznych przycisków (rysunek 3.2). Rysunek 3.2. Firmowa mysz Apple Magic Mouse

Cała jej powierzchnia stanowi panel dotykowy i może zostać użyta do klikania lub przewijania zupełnie tak, jakby to był gładzik! Magic Mouse jest dość droga, jej oficjalna cena wynosi 299 zł, czasami można ją kupić taniej w serwisach aukcyjnych. Jeśli chcesz, możesz użyć myszy innej firmy. Standardowa tania mysz z wyjściem USB nie wymaga żadnych sterowników i działa od razu po podłączeniu jej do Maca.

Gładzik Multi-Touch (także Magic Trackpad) W komputerach przenośnych MacBook Air i Pro odpowiednikiem myszki jest umieszczony poniżej klawiatury panel dotykowy zwany zwyczajowo gładzikiem. Jego obsługa nie różni się zbytnio od obsługi zwykłej myszy: jej przesuwaniu odpowiada tu ruch palca po powierzchni gładzika (polu nawigacji). MacBooki są wyposażone w rewelacyjny wielopunktowy gładzik Multi-Touch (czytaj: multitacz) umożliwiający np.: przewijanie dynamiczne, szczypanie, obroty, stukanie i dwukrotne stukanie. Od kilku lat są też produkowane zewnętrzne gładziki Apple Magic Trackpad, które można podłączyć jako urządzenie dodatkowe do komputera stacjonarnego (rysunek 3.3 z prawej strony).

56

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 3.3. Gładzik w MacBooku i zewnętrzny gładzik Apple Magic Trackpad

Panel gładzika jest bardzo czuły i potrafi odpowiednio zareagować po wykryciu określonej liczby palców wykonujących gest oraz kierunku wejścia w obszar dotykowy i sposobu poruszania palcami. Oto podstawowe domyślnie ustawione funkcje gładzika Multi-Touch:  Przesuwanie palcami po powierzchni gładzika powoduje zmianę położenia wskaźnika myszy.  Naciśnięcie panelu odpowiada kliknięciu lewym klawiszem myszy (wskazaniu obiektu).  Kliknięcie dwoma palcami odpowiada kliknięciu prawym klawiszem myszy.  W niektórych programach działających na tekście, np. Pages, używając gładzika, możesz łatwo przywołać funkcje słownikowe. Przykładowo: jeśli wyróżnisz w tekście wyraz, to stuknięcie trzema palcami w gładzik wywoła funkcję wyszukiwania, która może przywołać wbudowany w system słownik (definicję), a nawet definicję Wikipedii (pamiętaj jednak, że w tej darmowej encyklopedii internetowej znajduje się masa błędów i nie należy jej traktować jak wyroczni).  Naciśnięcie panelu z przytrzymaniem wciśnięcia pozwala na przeciąganie.  Przeciąganie trzema palcami pozwala na przesuwanie całego okna w ramach ekranu (przetestuj to, zaczynając czynność na belce tytułowej okna programu). Oczywiście ta metoda nie działa w aplikacjach całoekranowych, ale jest jeszcze wiele klasycznych programów okienkowych, gdzie możesz wypróbować ten sposób.  Przesunięcie dwóch palców odpowiada przewijaniu zawartości okna. Uwaga: w najnowszych wersjach OS X domyślnie włączony jest kierunek przewijania zawartości okna zgodny z ruchem palca, ale możesz zmienić to ustawienie, jeśli wydaje Ci się nienaturalne.  Zmniejszanie lub powiększanie polega na zsuwaniu lub rozsuwaniu palców (wypróbuj takie „szczypanie”, używając kciuka i palca wskazującego).  Obracanie (niedziałające we wszystkich programach, gdyż zależy to od logiki danej aplikacji) polega na umieszczeniu dwóch palców na panelu dotykowym i rotacyjnym przesunięciu ich wzdłuż krawędzi niewidocznego okręgu i umownego punktu centralnego. Najłatwiej przetestujesz tę funkcję na obrazkach, np. w aplikacji Podgląd lub iPhoto.

Rozdział 3.  Pierwsze kroki z OS X Yosemite

57

 Przewijanie stron w aplikacjach, które wyświetlają treść na wielu ekranach,

polega na przesunięciu dwoma palcami w lewo lub w prawo. (Podobnie zresztą działa przechodzenie pomiędzy aplikacjami pełnoekranowymi). Przewijanie jest bardzo naturalnym gestem, wzorowanym na… wertowaniu stron książki!  Specjalnym gestem jest przywołanie tzw. centrum powiadomień, bardzo ważnej funkcji Yosemite, o której opowiem szerzej w dalszej części książki. Aby wywołać centrum powiadomień, przesuń dwoma palcami w lewo z obszaru znajdującego się poza gładzikiem w jego obszar. Działanie panelu Multi-Touch można łatwo dostosować do własnych potrzeb. Na przykład można ustawić prawy dolny róg jako wirtualny prawy klawisz myszki lub przywrócić „klasyczny” kierunek przewijania. Aby zmienić działanie gładzika, zajrzyj do rozdziału 28.

Co to jest menu podręczne? Rysunek 3.4 pokazuje przykładowe menu podręczne wywołane na ikonie aplikacji iPhoto znajdującej się w Docku. Rysunek 3.4. Menu podręczne wywołane na ikonie lub innym aktywnym elemencie

Menu podręczne to po prostu lista poleceń wyświetlanych na ekranie, które mogą zostać wywołane w danej sytuacji. Polecenia, których nie można wykonać (np. dlatego, że ich użycie nie ma w danym momencie sensu lub są zablokowane), są wyświetlane w szarym kolorze i nie można ich wybrać, co oznacza, że są nieaktywne. Niekiedy w obrębie menu (nie tylko podręcznego) napotkasz elementy graficzne zwiększające czytelność opcji lub służące do włączania lub wyłączania pewnych funkcji (zob. np. tzw. „ptaszki” w pozycjach menu Opcje na rysunku 3.4). Menu podręczne aktywne w danym kontekście (program lub element systemu) wywołasz na kilka sposobów. Spróbuj gdzieś w obrębie biurka, okna aplikacji lub Findera, a nawet ikony w Docku, wykonać jedną z następujących czynności:  Naciśnij prawy klawisz myszy.  Naciśnij i przytrzymaj klawisz Control, a następnie lewy klawisz myszki, lub naciśnij klawisz Control i przycisk gładzika.  Kliknij dwoma palcami gładzik. Używając każdego z tych sposobów, wywołasz menu podręczne. Jak widać, wywołanie menu podręcznego, czy to z użyciem myszy, czy bez, nie jest skomplikowane. Pójdź teraz o krok dalej i rozpocznij poznawanie systemu OS X od wywołania okna programu Finder. Kliknij w tym celu ikonę tego programu w Docku (jest to pierwsza

58

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

ikona w Docku). Na ekranie powinno się pojawić prostokątne okienko z dość niejasną (na razie) zawartością. Finder to program służący do przeglądania zasobów komputera, jego funkcje szczegółowo omówię w kolejnym rozdziale. Jeśli na ekranie nie pojawia się żadne okno, choć obok menu Apple ( ) widzisz napis „Finder”, naciśnij skrót klawiszowy Cmd+N. Ten sposób dotyczy dowolnej aplikacji OS X, której okno w tajemniczy sposób znikło z ekranu!

W lewym panelu okna programu Finder zobaczysz obiekty widoczne z poziomu systemu Yosemite. Przykład z mojego komputera znajdziesz na rysunku 3.5. Klikając wybraną ikonę lub napis w lewym panelu, „otwierasz” zawartość elementu wskazywanego przez nią. Można tu wyróżnić katalogi na dysku komputera, inne komputery widoczne w sieci lub podłączone urządzenia zewnętrzne (np. dyski USB). Rysunek 3.5. Typowe okienko programu Finder

Aby otworzyć jeden z katalogów widocznych w prawym panelu, kliknij go dwukrotnie. Zrób to tak, jakbyś pukał do drzwi, tylko wykonaj to lewym klawiszem myszy. Jeśli podwójne klikanie nie wychodzi Ci dobrze, kliknij ikonę programu, aby ją wskazać (zostanie otoczona szarą poświatą), i wypróbuj następujące sztuczki2:  Naciśnij skrót Cmd+klawisz kierunkowy (strzałka) w dół (Cmd+ ).  Naciśnij skrót Cmd+O.  Jeśli używasz gładzika, możesz dwa razy szybko nacisnąć jego klawisz albo dwukrotnie „zapukać” palcem w jego powierzchnię.

2

Przed podjęciem pracy zawodowej w korporacjach IT prowadziłem m.in. kursy obsługi komputera i zauważyłem, że niektórym użytkownikom podwójne kliknięcie myszą sprawia wiele kłopotu. Na szczęście w OS X można efekt podwójnego kliknięcia uzyskać w bardzo prosty sposób, nawet nie używając do tego celu myszy.

Rozdział 3.  Pierwsze kroki z OS X Yosemite

59

Ten sam sposób może zostać również użyty do wyjścia z katalogu — po prostu użyj skrótu Cmd+klawisz kierunkowy (strzałka) w górę (Cmd+ ). Aby w laptopie określić reakcję komputera na stukanie w gładzik, wejdź przez menu w Preferencje systemowe i wybierz Gładzik. Więcej szczegółów dotyczących dostosowania Maca do Twoich potrzeb podam w rozdziale 28.

W nowo wyświetlonym oknie programu wypróbuj przyciski:  Przycisk powiększania (zielony).  Przycisk minimalizacji (pomarańczowy).  Przycisk zamykania (czerwony). Zauważ, że symbole graficzne na przyciskach (np. kreska, znak x) pojawiają się dopiero w momencie przesunięcia nad nimi wskaźnika myszy. Funkcje tych przycisków szerzej opiszę w kolejnym rozdziale.

Klawiatura Obsługę klawiatury nietrudno opanować, przy czym warto dodać, że w tym przypadku cenne jest każde wcześniejsze doświadczenie z podobnym urządzeniem (np. z maszyną do pisania). Nie martw się jednak brakiem wprawy — ta przyjdzie z czasem i po każdym kolejnym włączeniu komputera będzie już łatwiej. Klawiatury modeli Apple sprzedawanych w różnych latach różnią się nieznacznie od siebie, ale jest to tylko kwestia rozkładu wybranych klawiszy, ich wielkości lub drobnych zmian na etykietach (słowo Cmd zamiast Command na klawiszu , brak napisu Return itp.). W MacBookach nie występują też niektóre klawisze obecne w dużych klawiaturach, np. Page Up, Page Down oraz blok klawiatury numerycznej. W książce będę konsekwentnie opisywał klawisze w tekście, rozpoczynając ich nazwy wielką literą i pisząc je pochyloną czcionką, niezależnie od faktycznego stylu zastosowanego na prawdziwej klawiaturze. Ma to na celu wyróżnienie ich w tekście. Klawisz Command będzie opisywany skrótowo jako Cmd.

Między klawiaturami zewnętrznymi w komputerach Apple występują pewne różnice. Wszystko zależy od wersji sprzętu i jego generacji, ale obecnie można je podzielić na dwie kategorie:  Pełnowymiarowe ultracienkie klawiatury pracujące na złączu USB (109 klawiszy) — rysunek 3.6. Ta wersja klawiatury zawiera rozgałęziacz portów (dodatkowe gniazdka USB z lewej i prawej strony, umieszczone pod klawiaturą), co sprawia, że nie tracimy żadnego wolnego portu USB, podłączając klawiaturę Apple, a nawet pojawia się nam dodatkowe gniazdo USB! Koszt takiej klawiatury to ok. 200 zł i, co ciekawe, można kupić jej wariant z tzw. układem „maszynistki” (polskie znaki nadrukowane na klawiaturze tak jak w maszynach do pisania), choć nie jest to zbyt popularny model.  Bezprzewodowe klawiatury Bluetooth (układ 78 klawiszy). Są one dostarczane w zestawach z nowymi komputerami iMac lub możesz je kupić osobno za 250 – – 300 zł. Nie posiadają one już klawiatury numerycznej i oczywiście portów USB.

60

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 3.6. Nowa ultracienka zewnętrzna klawiatura Apple. Można też spotkać wariant bez napisów home, tab itp., ale z zachowaniem rozkładu, oraz wariant bezprzewodowy i pozbawiony części numerycznej

Klawisze w klawiaturach zewnętrznych są takie same jak w laptopach i pracują bardzo cicho. Klawisze funkcyjne umożliwiają regulację takich ustawień komputera Mac jak jasność obrazu i głośność. Za pośrednictwem klawiatury można również sterować wysuwaniem, odtwarzaniem oraz zatrzymywaniem płyty. W klawiaturach zewnętrznych część klawiszy funkcyjnych (F1, F2 itd.) jest przeznaczona do obsługi funkcji specjalnych:  F1 i F2 regulują jasność ekranu.  F10 wyłącza dźwięk lub anuluje wyciszenie.  F11 i F12 regulują poziom głośności.  F3 ( ) wywołuje program Mission Control, który pokazuje w uporządkowany sposób wszystkie otwarte okna. Po wyświetleniu ich w tym trybie łatwo znajdziesz poszukiwane okno lub plik.  F4 ( ) w nowszych komputerach uruchamia Launchpad, specjalny widok ułatwiający wyszukiwanie i uruchamianie aplikacji (jest to widok podobny do ekranu Start w systemie Windows 8/Windows 8.1).  F7 – F12 ułatwiają pracę z odtwarzaczem iTunes (omówię go w dalszej części książki): F7 przesuwa odtwarzanie do poprzedniego utworu, F8 zatrzymuje lub ponawia odtwarzanie, F9 przesuwa odtwarzanie do następnego utworu. W MacBookach funkcje specjalne uzyskasz, wciskając klawisz fn i odpowiedni klawisz funkcyjny.

Podobnie jak mysz klawiatura ma swoje typowe funkcje. Omówię je kolejno, prezentując przy okazji inne użyteczne funkcje systemu. Obok nazw klawiszy znajdziesz nieraz ich symbole graficzne, które ułatwią ich identyfikację na konkretnym sprzęcie.

Klawisze specjalne Klawiatura zawiera znaki drukowalne (np. litery i cyfry) oraz klawisze wywołujące funkcje specjalne. Tabela 3.2 wyjaśnia znaczenie ważniejszych klawiszy specjalnych.

Rozdział 3.  Pierwsze kroki z OS X Yosemite

61

Tabela 3.2. Podstawowe klawisze specjalne i ich znaczenie Klawisz

Opis Klawisz Esc służy do anulowania decyzji, usuwania niepotrzebnych okien z ekranu itp. lub

lub

Klawisz Caps Lock przełącza klawiaturę w tryb pisania wielkimi literami. Aby włączyć tryb pisania wielkimi literami, wciśnij ten klawisz jeden raz. Naciśnięcie klawisza Caps Lock jest sygnalizowane zaświeceniem się diody. Ponowne naciśnięcie powoduje zgaszenie diody i powrót do trybu pisania małymi literami. Klawisz Shift (lewy lub prawy) umożliwia pisanie wielkimi (małymi) literami — w zależności od trybu wybranego klawiszem Caps Lock. Aby uaktywnić jego funkcję, należy przytrzymać go podczas pisania innego znaku (np. palcem lewej ręki nacisnąć Shift, a palcem prawej inny klawisz). Klawisz ten pozwala również wyświetlić znaki z górnego rzędu klawiatury, np.: #, $, % (klawisze 3, 4 i 5). Klawisz Command ( ; jak wspominałem, będziemy go opisywali jako Cmd) służy do wywoływania wielu użytecznych skrótów klawiszowych. Używa się go poprzez wciśnięcie i przytrzymanie jednym palcem, podczas gdy drugim naciskamy inny klawisz. Przykłady: Cmd+O użyty w edytorze tekstów lub programie graficznym otwiera okienko pozwalające załadować dokument. Cmd+W zamyka okno aplikacji, nie usuwając jej z pamięci komputera (znajdziesz ją w Docku z symbolem kropki). Cmd+Q zamyka aplikację całkowicie, usuwając ją z pamięci komputera. Klawisz Control jest używany przez wiele programów do różnych celów. Jego zastosowanie w przeglądarkach i programach do edytowania tekstu będzie opisane w dalszej części książki. Klawisz Control należy przytrzymywać w momencie wciskania innego klawisza.

lub

Klawisz Alt (Option) jest używany przez wiele programów do różnych celów, np. pozwala na wprowadzanie niewidocznych znaków, i jest elementem bardziej złożonych skrótów systemowych. Zastosowanie tego klawisza poznasz na wielu przykładach w dalszej części książki. Jeszcze w ramach tego rozdziału zobaczysz wykorzystanie Alt do uzyskiwania polskich znaków (ą, ę itp.). Podobnie jak inne klawisze specjalne należy go przytrzymywać w momencie wciskania innego klawisza.

Przykład Wciśnięcie i przytrzymanie klawisza Shift, a następnie naciśnięcie klawisza A spowoduje wyświetlenie na ekranie znaku A — jeśli Caps Lock był wyłączony. Oczywiście gdyby Caps Lock był włączony (zapalona dioda), na ekranie pojawiłaby się mała litera a. W ramach ćwiczenia spróbuj umieścić kursor myszy w lewym górnym rogu ekranu i naciśnij przycisk z symbolem jabłka ( ). Na ekran wyskoczy nagle jakieś menu z dziwnymi napisami. Zastanawiasz się, jak się go pozbyć? Naciśnij klawisz Esc!

Menu systemowe OS X Ikona jabłka ( ) znajdująca się w lewym górnym rogu ekranu ukrywa ważne menu systemowe (rysunek 3.7), zwane czasami „menu Apple”.

62

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 3.7. Menu systemowe (menu Apple) OS X

Menu systemowe pozwala w bardzo prosty sposób:  dotrzeć do ostatnio używanych aplikacji lub tworzonych dokumentów (teksty, rysunki itp.) — zob. Ostatnie rzeczy;  skonfigurować komputer, np. ustawić kolor pulpitu, kształt kursora myszy — zob. Preferencje systemowe;  wprowadzić komputer w stan chwilowego „uśpienia” (Uśpij), ponownie go uruchomić lub poprawnie go wyłączyć. Uśpienie komputera zachowuje cały stan jego pracy, tak że przy kolejnym jego włączeniu nie trzeba otwierać okien ani dokumentów. W komputerach przenośnych MacBook dość rzadko wymagane jest używanie włącznika na obudowie, gdyż już samo zamknięcie pokrywy z ekranem wprowadza je w stan uśpienia (system zachowuje otwarte dokumenty i aplikacje). W komputerach stacjonarnych (np. Mac mini) możesz na krótko nacisnąć przycisk zasilania. W każdym przypadku można świadomie usypiać lub zamykać komputer, wybierając odpowiednie polecenia z menu systemowego.

Uruchamianie programów i prosta edycja tekstów Uruchamianie programów (aplikacji) szerzej omówię w następnym rozdziale — teraz tylko w ramach ilustracji tematu, jakim jest nauka pisania na klawiaturze, podam kilka ogólnych uwag na ten temat. Do pisania na Macu będziemy używać przeznaczonych do tego programów, kilka z nich opiszę w tej książce. Jak znaleźć program na Macu? Nie jest to trudne, zważywszy że każdy program w systemie OS X jest reprezentowany przez symbol graficzny zwany ikoną. Ikona może też reprezentować dokument lub plik — przykłady pokazałem na rysunku 3.8. Oczywiście ikona nie musi wskazywać programu, często kryje się za nią dokument lub jakiś plik nieistotny dla użytkownika, ale mający określone znaczenie dla systemu. Ikona może reprezentować wskazywany obiekt (jej skasowanie niszczy obiekt) lub być odsyłaczem do obiektu (wtedy mamy do czynienia z tzw. skrótem, którego usunięcie nie wpływa na wskazywany obiekt). Zauważ, że obrazek stanowiący ikonę jest naj-

Rozdział 3.  Pierwsze kroki z OS X Yosemite

63

Rysunek 3.8. Przykłady ikon spotykanych w systemie OS X

częściej zaprojektowany w sposób, który sugeruje przeznaczenie (np. ikona kalkulatora dość logicznie ukrywa za sobą program będący elektroniczną wersją klasycznego kalkulatora, takiego, który można kupić w sklepie). Jak odszukać i uruchomić programy zawarte w Macu? Nie jest to trudne zadanie; w zależności od własnych upodobań programy zainstalowane na naszym komputerze można uruchamiać na wiele sposobów.  Klikając ikonę programu w Docku lub wywołując ekran Launchpada (ikona w kształcie rakiety także widoczna w Docku: ). Ikon programów może być sporo, ale w widoku Launchpada możesz łatwo odszukać dowolny program, pisząc na ekranie pierwsze znaki jego nazwy (oczywiście do pisania użyj klawiatury).  Za pomocą programu Finder, odszukując je na dysku — zazwyczaj są one zgromadzone w specjalnym katalogu Programy widocznym w lewym panelu Findera. Nawet jeśli ikona tego katalogu została przez przypadek usunięta z lewego panelu, i tak możesz wejść do niego poprzez menu aplikacji Idź/ Programy (działa także skrót Cmd+Shift+A — przytrzymaj jednocześnie Cmd i Shift, a potem naciśnij A).  Odnajdując program za pomocą wyszukiwarki Spotlight widocznej w prawym górnym rogu ekranu (kliknij ikonę lupy: ). Załóżmy teraz, że używamy Findera, który został uruchomiony z Docka. Kliknij w lewym panelu katalog Programy i w prawym panelu wyszukaj ikonę programu TextEdit (rysunek 3.9). Możesz używać myszy lub klawiatury, np. klawiszy strzałkowych. Aby się nie męczyć, wyszukując miniaturowe ikonki programów, upewnij się, że w panelu włączony jest widok Ikony ( ), a nie Lista ( ). W sytuacji gdy poszukiwany element nie jest widoczny (widać ikony dziwnie posortowane lub rozmieszczone), kliknij gdziekolwiek w obrębie panelu i spróbuj przesuwać się za pomocą klawiszy kierunkowych (strzałek). Możesz też nacisnąć klawisz T, co spowoduje wyróżnienie pierwszej ikony o nazwie zaczynającej się na tę literkę, czyli właśnie programu TextEdit!

64

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 3.9. Katalog Programy

Gdy znajdziesz ikonę programu TextEdit, kliknij ją dwukrotnie, aby uruchomić program. Jeśli ciągle masz problemy z podwójnym klikaniem, możesz z menu podręcznego wybrać polecenie Otwórz (wyceluj wskaźnikiem myszki w ikonę programu, naciśnij jej prawy klawisz i z menu podręcznego wybierz polecenie Otwórz). Możesz także nacisnąć skrót Cmd+klawisz kierunkowy strzałka w dół (czyli Cmd+ ), skrót Cmd+O albo wcisnąć klawisz Control i przycisk gładzika. Na ekranie pojawi się okno prostego edytora tekstów, czyli swego rodzaju „inteligentnej” maszyny do pisania. Współczesny edytor tekstów jest programem, który służy głównie do tworzenia dokumentów pisanych, ale bez problemu można w nim umieścić grafikę i inne złożone obiekty (szczegółowe możliwości są zależne od konkretnego programu; na pewno w programach Pages lub Word można uzyskać ciekawsze rezultaty niż w prostym TextEdit). Można uznać, że wykonywanie ćwiczenia zakończyło się sukcesem, jeśli na ekranie pojawił się program TextEdit widoczny na rysunku 3.10 (okno programu jest pokazane na tle menu aplikacji, które pojawiło się obok symbolu jabłka). Rysunek 3.10. Okienko programu TextEdit

Używając aplikacji TextEdit, zapoznamy się z klawiaturą komputera Mac. W okienku programu zauważysz migający kursor (pionową kreskę). Wskazuje on miejsce, w którym zaczną pojawiać się znaki, gdy tylko spróbujesz cokolwiek napisać za pomocą klawiatury.

Rozdział 3.  Pierwsze kroki z OS X Yosemite

65

Zwróć uwagę na napis TextEdit obok menu systemowego Apple (symbol jabłka: ). System pokazuje w ten sposób, że aktywnym programem jest właśnie edytor tekstowy. Pozycje menu: Plik, Edycja, Format, Widok, Okno i Pomoc zawierają dodatkowe funkcje tego programu — część z nich jest dostępna również bezpośrednio na ekranie, w postaci miniaturowych kontrolek i przycisków, a część ukryta w menu aplikacji. Jak wspomniałem w tabeli 3.1, klawisz Caps Lock przełącza klawiaturę w tryb pisania wielkimi literami, a jego naciśnięcie jest sygnalizowane zaświeceniem się diody. Jego ponowne naciśnięcie powoduje zgaszenie diody i powrót do trybu pisania małymi literami. Klawisz Shift umożliwia pisanie wielkimi lub małymi literami — w zależności od trybu wybranego klawiszem Caps Lock. Klawisz Shift ma jeszcze inną funkcję — pozwala wyświetlić znaki z górnego rzędu klawiatury: !, @, #, $, %, ^, &, *, (, ). Popatrz np. na klawisz 8. Tuż nad cyfrą znajduje się symbol gwiazdki (*). Aby ją wyświetlić na ekranie, należy nacisnąć i przytrzymać klawisz Shift, a następnie nacisnąć 8.

Jak uzyskać polskie znaki z klawiatury Pisanie polskich znaków niestety wymaga pewnego wysiłku i nie jest naturalne. Wynika to z tego, że z przyczyn historycznych w Polsce przyjął się tzw. standard amerykański, co oznacza zwykłą klawiaturę QWERTY bez nadrukowanych polskich znaków diakrytycznych3. W efekcie polskie znaki są dostępne przez specjalne kombinacje dwóch lub trzech klawiszy i nic nie wskazuje na to, żeby kiedykolwiek miało się to zmienić. Zabierzmy się zatem do nauki. Aby uzyskać polski znak diakrytyczny, np. ą, przytrzymaj lewy lub prawy klawisz Alt i naciśnij wybrany znak (w naszym przykładzie a) — tabela 3.3. Tabela 3.3. Klawisz Alt (Option) pozwala uzyskać polskie znaki diakrytyczne Klawisz

Opis

lub

3

Klawisz (Alt, opisywany również jako Option) pozwala „dokleić” kreskę lub ogonek do wybranego znaku alfabetu. Umożliwia to utworzenie polskiej litery ze znaków: e, o, a, s, l, z, c, n. W efekcie powinniśmy uzyskać: ę, ó, ą, ś, ł, ż, ć, ń.

Alt+[znak]

Podobnie jak Shift również klawisz Alt naciśnięty pojedynczo nie spowoduje żadnych zmian. Aby uzyskać efekt, musimy dodatkowo nacisnąć jeszcze inny znak. Przytrzymaj lewy lub prawy klawisz Alt i naciśnij wybrany znak.

Litera ź

Literę ź uzyskujemy przez wciśnięcie kombinacji klawiszy Alt+x (wyjątek!).

Wielkie polskie litery

Wielkie polskie litery możemy napisać w podobny sposób, z tym że musimy jeszcze zastosować klawisz Shift, ewentualnie Caps Lock. W celu napisania znaku Ź musimy zatem przytrzymać jednocześnie klawisze Option i Shift (z dowolnej strony klawiatury) i nacisnąć klawisz X.

Klawiatury Apple pozwalające wpisywać polskie znaki po naciśnięciu pojedynczego klawisza są sporadycznie do kupienia w salonach resellerów Apple. Jeśli posiadasz taką klawiaturę, to zamiast Polski pro włącz układ o nazwie Polski.

66

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Jak widać, pisanie polskich znaków nie jest ani proste, ani naturalne, ale z drugiej strony lepszy taki sposób niż żaden.

Migracja z peceta, czyli kłopotliwy układ klawiatury Apple Osoby, które wcześniej pracowały w systemie Windows i używają klawiatur Apple, skarżą się, że mają kłopoty z pisaniem polskich znaków, gdyż w Windowsie prawy Alt służący do ich uzyskiwania znajdował się tuż obok spacji, a w OS X obok spacji znajduje się inny klawisz sterujący: Cmd (Command). Na szczęście jeśli komuś to przeszkadza, może zamienić funkcje klawiszy Alt (Option) i Cmd (Command). Aby zamienić funkcje klawiszy Alt (Option) i Cmd, wykonaj następujące czynności:  Wejdź do menu Jabłko ( ) i wybierz Preferencje systemowe.  Kliknij ikonę Klawiatura. Znajdź i kliknij przycisk Klawisze modyfikujące. Możesz wówczas dokonać zamiany funkcji klawiszy Alt (Option) i Cmd (Command). Szczegółowe informacje na ten temat znajdziesz w rozdziale 28., w podpunkcie „Klawiatura”. Zauważ, że klawisz Alt w systemie Windows działa nieco inaczej — lewy Alt nie służy tam do uzyskiwania polskich liter. Jeśli podłączysz do komputera Mac mini klasyczną klawiaturę PC, to system wykryje ją i poprawnie przypisze funkcję Command ( ) do klawisza z flagą Windowsa ( ).

Poruszanie się po tekście W dalszym ciągu pozostajemy w programie TextEdit. Spróbuj przepisać kilka zdań z tej książki, pamiętając oczywiście o zachowaniu wielkości liter i stosowaniu polskich znaków. Jeśli w trakcie ćwiczenia edytor zacznie zaznaczać słowa czerwonymi podkreśleniami, sprawdź polecenie Pokaż pisownię i gramatykę w menu Edycja/Pisownia i gramatyka — możliwe, że nie jest ustawiony domyślnie język polski. Niektóre klawisze wspomagają przemieszczanie się w obrębie dużych bloków tekstowych (dotyczy to nie tylko edytorów, ale i wielu innych programów). Wypróbuj teraz klawisze opisane w tabeli 3.4, sprawdzając ich działanie w praktyce (użyj programu TextEdit lub przeglądarki Safari z załadowaną stroną z dużą ilością tekstu). Najlepiej wypróbuj poznane wyżej klawisze, sprawdzając ich działanie w programie TextEdit lub w oknie przeglądarki Safari.

Pozostałe klawisze Tabela 3.5 przedstawia znaczenie pozostałych klawiszy, które także pełnią istotną funkcję podczas edycji tekstów.

Rozdział 3.  Pierwsze kroki z OS X Yosemite

67

Tabela 3.4. Klawisze używane do nawigacji w tekście Klawisz

Opis Strzałki lub tzw. klawisze kierunkowe służą do przesuwania kursora tekstowego w lewo, w górę, w prawo i w dół. Zauważ, że nie jest możliwe przesunięcie kursora poza granice marginesów. Jeśli znajduje się on przy lewej krawędzi strony u samej jej góry, to użycie strzałki w lewo nie spowoduje jego przesunięcia. Klawisz Home umożliwia skok do początku wiersza. (Tego klawisza nie ma w MacBookach, ale możesz użyć kombinacji fn+klawisz kierunkowy w lewo)4. Z wciśniętym klawiszem Control powoduje on skok do początku dokumentu. Klawisz End pozwala na skok do końca wiersza. (Tego klawisza nie ma w MacBookach, ale możesz użyć kombinacji fn+klawisz kierunkowy w prawo). Z wciśniętym klawiszem Control powoduje on skok do końca dokumentu. Skok o jedną stronę w górę dokumentu. Pojęcie jednej „strony” bywa umowne i zależy od programu; zazwyczaj jest to fragment strony. (Tego klawisza nie ma w MacBookach, ale możesz użyć kombinacji fn+klawisz kierunkowy w górę). Skok o jedną stronę w dół dokumentu. (Tego klawisza nie ma w MacBookach, ale możesz użyć kombinacji fn+klawisz kierunkowy w dół). lub

Klawisz Tab powoduje skok o kilka znaków do przodu (ich liczba zależy od programu). W oknie aplikacji pozwala on przejść do następnego elementu (np. pozycji formularza).

Tabela 3.5. Pozostałe klawisze używane do edycji tekstów Klawisz

Opis

[spacja]

Spacja to długi nieopisany klawisz na dole klawiatury, w jej środkowej części. W edytorach tekstu i oknach do wprowadzania tekstu spacja pozwala na uzyskanie odstępu (np. pomiędzy wyrazami). lub

Usuwa znak znajdujący się na lewo od kursora. Jest to odpowiednik klawisza Backspace w klawiaturach PC.

Klawisz Delete x usuwa znak znajdujący się na prawo od kursora. (W laptopie MacBook nie ma tego klawisza, ale możesz użyć skrótu fn+Delete). Jest to odpowiednik klawisza Delete w klawiaturach PC. lub

Klawisz Return kończy wpisywanie tekstu w bieżącym wierszu i przesuwa kursor do lewej krawędzi następnego wiersza. Jest to odpowiednik klawisza Enter w klawiaturach PC.

Napisz zdanie: Ala ma kota, umieść kursor między słowami Ala i ma kota, a następnie naciśnij Return. Ta część zdania, która była na prawo od kursora, zostanie przeniesiona do następnego wiersza. Poeksperymentuj z klawiszem Return. 4

Klawisz fn znajdziesz w lewym dolnym rogu klawiatury MacBooka.

68

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Zamknij teraz program TextEdit (wybierając z menu TextEdit polecenie Zakończ TextEdit lub używając skrótu Cmd+Q). Zauważ, że Yosemite nie pyta, czy zapisać zmiany w dokumencie! Zapis jest automatyczny i wprowadzone zmiany znajdziesz w pliku o nazwie Bez nazwy (byłaby ona inna, gdybyś ją zmienił w trakcie edycji). Automatyczny zapis dokumentu w TextEdit jest częścią funkcji o nazwie Resume, która zapamiętuje położenie okien, otwarte dokumenty i miejsce ostatniej edycji.

TextEdit w pigułce Edytor TextEdit nie nadaje się do poważniejszych prac, ale ponieważ wspiera format RTF (ang. Rich Text Format), wystarcza do prostych zadań z drobnymi elementami formatowania, a nawet z wklejaniem elementów graficznych. Aplikację z łatwością znajdziesz w katalogu Programy lub w menu Launchpad. Ponieważ jest ona przydatna na co dzień, polecam przypięcie jej na stałe do Docka.

Formatowanie tekstów Na edycję dokumentów składają się dwie podstawowe czynności: pisanie i formatowanie, tzn. ustawianie wielkości liter, wyrównywanie tekstu do marginesów itp. W tym podrozdziale omówię kolejno najpopularniejsze sposoby formatowania, jakie oferuje TextEdit — dzięki nim można bez wysiłku tworzyć ładnie wyglądające dokumenty. Co ciekawe, zasady formatowania, które tutaj opiszę, są dość podobnie zrealizowane w Wordzie z pakietu Microsoft Office (podstawowe przyciski wyglądają identycznie).

Style Jeśli chodzi o samo pisanie tekstu, to sprawa jest prosta: spróbuj pisać go bez zwracania uwagi na prawy margines i aktywnie używaj klawiszy opisanych wcześniej w tym rozdziale. Jeśli się pomylisz, możesz wycofać wprowadzone zmiany za pomocą skrótu Cmd+Z albo polecenia Edycja/Cofnij wpisywanie. W trakcie pisania zauważysz, że komputer potrafi sam „układać” wyrazy tak, aby tekst zajmował optymalną powierzchnię na stronie. Na końcu naciśnij klawisz Return, aby utworzyć tzw. akapit. Akapitem nazywamy wydzielony blok tekstu zakończony znakiem końca wiersza (klawisz Return).

Podstawowe możliwości formatowania tekstów są dostępne na liście Style (przycisk — rysunek 3.11). Co ciekawe, lista widoczna w tym miejscu nie jest sztywna i może być rozbudowywana o style użytkownika! Czym jednak są te tajemnicze style? Aby lepiej zrozumieć to pojęcie, wykonaj proste ćwiczenie. Napisz jakieś krótkie zdanie i zaznacz tekst na jeden z dwóch sposobów.  Kliknij i przytrzymaj myszką początek tekstu, po czym, ciągle trzymając wciśnięty klawisz myszki, pociągnij ją w prawo. Zaznaczony tekst zostanie wyróżniony przez bladoniebieskie podświetlenie.

Rozdział 3.  Pierwsze kroki z OS X Yosemite

69

Rysunek 3.11. Style dostępne w edytorze TextEdit

 Kliknij początek tekstu, aby ustawić tam migoczący kursor (punkt wpisywania),

przytrzymaj klawisz Shift i używając klawiszy kierunkowych (strzałek), rozciągnij wyróżnienie. Gdy już uzyskasz na ekranie efekt zaznaczenia, kliknij listę Style i wybierz np. styl pogrubiony. Następnie kliknij gdzieś obok, aby anulować zaznaczenie (jeśli tego nie zrobisz i naciśniesz jakiś klawisz, to skasujesz zaznaczony tekst). W wyniku wykonanych czynności nasz zaznaczony uprzednio fragment tekstu zmieni swój wygląd. Taką stałą zmianę wyglądu nazywamy właśnie stylem, choć w edytorze TextEdit może się to wydawać nadużyciem terminologicznym — w „prawdziwym” edytorze, np. Microsoft Office Word, pojęcie „styl” wiąże się ze znacznie większą liczbą możliwych ustawień (np. odstępy przed akapitem lub po nim). W tym krótkim opisie nie wyczerpałem wszystkich możliwości programu TextEdit. Sprawdź następujące polecenia menu, które pominąłem:  polecenia menu Format/Lista i Format/Tabela;  opcje dostępne pod przyciskiem .

Wyrównanie i interlinia Kolejnym etapem edycji tekstu jest ustalenie wyrównania akapitów względem lewego i prawego marginesu oraz ustawienie interlinii, czyli odstępów pomiędzy kolejnymi wierszami. Rysunek 3.12 pokazuje podstawowe przyciski służące do określania wyrównania akapitu. Aby je zastosować, należy wcześniej kliknąć akapit (kliknąć gdziekolwiek w jego obrębie) i dopiero potem włączyć wyrównanie, klikając odpowiedni przycisk: wyrównanie do lewej, wyśrodkowanie, wyrównanie do prawej, wyrównanie do lewej i prawej. Na rysunku widzimy cztery akapity i ich przykładowe ustawienia. W czwartym akapicie oprócz wyrównania do lewej i prawej włączono także podwójną interlinię.

70

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 3.12. Wyrównanie akapitu i interlinia w TextEdit

Czcionki i symbole specjalne Czcionka to inaczej nazwa określająca zbiór cech charakteryzujących znaki, które pojawiają się na ekranie, takich jak grubość, zaokrąglenie, nachylenie kresek itp. Zbiór znaków w ramach konkretnej czcionki często znacznie wykracza poza podstawowe litery alfabetu (wielkie i małe) i zawiera też cyfry, kreski, znaki interpunkcyjne czy specjalne symbole. Nie wszystkie czcionki zawierają polskie znaki!

Teksty z rysunku 3.11 był tworzony przy użyciu pewnej czcionki systemowej o nazwie Helvetica 16. Pierwszy człon określa nazwę czcionki, a drugi jej wielkość w pikselach (punktach). Oczywiście w systemie OS X zainstalowanych jest znacznie więcej czcionek. Oto kilka przykładów: , , . Najwygodniejszym sposobem zmiany czcionki jest zaznaczenie fragmentu tekstu i skorzystanie z menu Format/Czcionka/Pokaż czcionki (oprócz tego bezpośrednio na pasku narzędzi programu znajdują się listy rozwijalne, gdzie możesz wybrać rodzinę, krój i wielkość czcionki). Aby wywołać to okienko, można także użyć wygodnego skrótu Cmd+T. Jeśli jednak szukasz konkretnego znaku specjalnego zawartego być może w jednej z zainstalowanych czcionek, to łatwiej Ci będzie skorzystać z menu Edycja/Znaki specjalne (możesz również użyć skrótu Cmd+Alt+T). Oba te zagadnienia, wyboru czcionki i znaku, ilustruje rysunek 3.13. Warto wiedzieć, że czcionki i symbole nie są przypisane do programu TextEdit — jest to funkcjonalność systemu OS X i może zostać wywołana w każdej aplikacji, która wspiera edycję tekstu!

Grafika i odsyłacze internetowe w dokumencie Do dokumentu TextEdit można łatwo wklejać grafikę. W rozdziale 18., w podpunkcie „Zrzuty ekranowe” poznasz interesujący skrót klawiszowy pozwalający wykonać kopię fragmentu ekranu i zapisać ją w schowku lub pliku (takie pliki są zapisywane na biurku).

Rozdział 3.  Pierwsze kroki z OS X Yosemite

71

Rysunek 3.13. Czcionki i symbole specjalne w OS X

Czy da się wkleić do dokumentu plik ze strony WWW lub inny (np. zdjęcie naszego dziecka, zakładając, że znajduje się ono na dysku komputera)? Nic prostszego: kliknij dwukrotnie zdjęcie, aby uruchomić jego podgląd, zaznacz myszą fragment i skopiuj go do schowka. Następnie wklej zawartość schowka (obrazek) do dokumentu. Inną równie ciekawą możliwością jest zmiana wpisywanych adresów internetowych w aktywne odsyłacze działające zupełnie jak w przeglądarce (ich kliknięcie otworzy stronę Safari). Oba te zagadnienia ilustruje rysunek 3.14. Rysunek 3.14. Grafika i odsyłacze w dokumencie TextEdit

72

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Opcję Łącza inteligentne trzeba jawnie włączyć, gdyż podczas zwykłej edycji tekstu może ona przeszkadzać. Możesz także świadomie dodać łącze internetowe do zaznaczonego tekstu, używając polecenia menu Edycja/Dodaj łącze.

Korekta językowa dokumentu Jak w TextEdit użyć wbudowanego w system słownika języka polskiego? Okazuje się, że wystarczy… po prostu coś napisać, aby TextEdit stwierdził, że coś jest nie tak z naszym tekstem (rysunek 3.15). Rysunek 3.15. Słownik ortograficzny w akcji

W przypadku wykrycia błędu (wyrazu niewystępującego w słowniku) informuje nas o tym czerwone podkreślenie, a w menu podręcznym znaleźć można propozycje zmiany. Czerwone podkreślenie jest informacją widoczną wyłącznie na ekranie i nie zostanie wydrukowane na papierze. Jeśli moduł słownikowy uznał za błąd wyraz, który jest według Ciebie poprawny, to czerwone podkreślenie można łatwo wyłączyć poleceniem Ignoruj pisownię z menu podręcznego. Nowy wyraz możesz także dodać do słownika poleceniem Zapamiętaj pisownię. Opcje globalne dotyczące działania modułu słownikowego znajdziesz w menu programu Edycja/Pisownia i gramatyka.

Zarządzanie wersjami dokumentów W nowszych wersjach OS X jest wbudowany mechanizm automatycznego zapisywania stanu aplikacji. Jego implementacja zmieniała się od czasu wprowadzenia tej funkcji w systemie Lion — obecnie mechanizm wersjonowania opiera się już w pełni na wersjach dostępnych w archiwum Time Machine. Aby odtworzyć poprzednią wersję pliku, nie musisz już się męczyć, wchodząc do Time Machine, tylko używasz menu aplikacji i odpowiedniej opcji. W przypadku TextEdit należy wejść do Plik/Przywróć do i wybrać np. opcję Przeglądaj wszystkie wersje. Rysunek 3.16 pokazuje, w jaki sposób można dotrzeć do zapisanych wersji dokumentów utworzonych w aplikacji TextEdit. Interfejs graficzny jest identyczny z tym w Time Machine, o którym szerzej opowiem w rozdziale 27. Możesz łatwo nawigować pomiędzy zachowanymi wersjami (zob. „kreski” z datami zapisów znajdujące się po prawej stronie ekranu) i ewentualnie wrócić do żądanej wersji.

Rozdział 3.  Pierwsze kroki z OS X Yosemite

73

Rysunek 3.16. Powrót do poprzedniej wersji dokumentu na przykładzie TextEdit

Słowniki językowe w Macu Pisząc tekst w aplikacji systemowej (np.: Mail, TextEdit, formularze Safari), możesz zauważyć, że błędy pisowni podkreślane są na czerwono, natomiast błędy gramatyczne — na zielono. Okazuje się, że opcje korekty językowej są już wbudowane w system OS X. Aby ich użyć i je dostosować (np. ustawić inny język niż polski), wybierz polecenie z menu Edycja/Pisownia i gramatyka (rysunek 3.17). Rysunek 3.17. Słowniki językowe w Macu

W okienku Pisownia i gramatyka możesz ustalić, czy tekst będzie automatycznie korygowany, lub wywołać okienko, w którym można poprawiać każdy zaznaczony wyraz osobno.

74

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Nie musisz zawsze akceptować propozycji komputera — jeśli uznasz, że słowo jest poprawne, to możesz je dodać do słownika (przycisk Zapamiętaj).

Drukujemy na Macu Drukarka jest elementem, który znacznie wzbogaca wykorzystanie komputera, dlatego gorąco polecam jej zakup. Umożliwi nam ona wydruk ciekawych tekstów pobranych z Internetu, listów czy zdjęć — to ostatnie pod warunkiem zakupu drukarki atramentowej i specjalnego gładkiego, wolno schnącego papieru fotograficznego. Współczesne drukarki bywają prawdziwymi kombajnami i często zastępują też kserokopiarkę oraz skaner. Kupując drukarkę, upewnij się, że będzie ona poprawnie działała z systemem OS X. Ryzyko, że nowa drukarka renomowanej firmy nie zadziała w OS X, jest nikłe, ale to, że system ją wykryje, to jeszcze nie wszystko. Najlepiej, gdyby do drukarki dołączona była płyta z oprogramowaniem, które pozwoli bardzo dokładnie ustawiać przed wydrukiem jej następujące parametry:  jakość wydruku (sporadyczne wydruki ad hoc można przecież wykonywać bez zbędnego zużywania tuszu)5;  typ papieru (np. zwykły6 lub fotograficzny7). Drukarki renomowanych firm powinny bez problemu działać z Makiem, np. moja drukarka Brother działa nawet bez kabla, w trybie Wi-Fi. Jak drukować ekologicznie? Na pewno zanim cokolwiek wydrukujemy, warto sprawdzić wynik naszej pracy. Naciśnij skrót Cmd+P (albo wybierz z menu Plik polecenie Drukuj). Przykład pokazałem na rysunku 3.18. Okno, które ujrzysz, pozwala nie tylko na podejrzenie wydruku, ale i na wejście do jego ukrytych opcji. Zwróć uwagę na możliwość łatwego zachowania pliku w formacie PDF — przydaje się ona, gdy chcesz przesłać komuś dokument, nie dając mu możliwości dalszej edycji treści (np. umowę do wydrukowania i podpisania). Ustawienia sprzętowe drukarki ściśle zależą od posiadanego sprzętu — może on charakteryzować się różnymi funkcjonalnościami wpływającymi na polecenia wyświetlane w listach rozwijalnych. Nazwy opcji wydruku w przypadku Twojej drukarki mogą być zatem zupełnie inne! Po zainstalowaniu drukarki sprawdź, czy na stronach producenta nie znajdziesz aktualnych dla OS X wersji oprogramowania drukarki (tzw. driverów). Najnowszy driver może zaoferować interesujące funkcje, np. pełną kontrolę jakości wydruku, ocenę stanu tuszu lub tonera.

5 6 7

Na przykład: normal (zwykły tryb), fast (tryb szybki), fine (wyższa jakość). Na przykład plain lub inkjet. Na przykład glossy lub slow drying (wolno schnący).

Rozdział 3.  Pierwsze kroki z OS X Yosemite

75

Rysunek 3.18. Opcje wydruku w edytorze TextEdit (i nie tylko)

Przykładowe strony do odwiedzenia to:  http://www.brother.pl — sekcja Wsparcie/Sterowniki.  http://www8.hp.com/pl/pl/home.html — sekcja Pomoc techniczna.  www.lexmark.pl — sekcja Oprogramowanie. Zamieszczone tam programy (wersje sterowników drukarki) często ogromnie wzbogacają możliwości drukowania w stosunku do standardowych mechanizmów OS X.

Wydruki z programu TextEdit Dłuższe teksty pisane w edytorze TextEdit można przygotować do druku nieco bardziej profesjonalnie, kontrolując zachowanie edytora w zakresie przenoszenia wyrazów. Aby włączyć przenoszenie wyrazów, zaznacz odpowiednią opcję w menu Format/Stosuj przenoszenie wyrazów. Inny, jakże istotny element to struktura strony wydruku. Jak łatwo zauważyć, dokument wysyłany do drukarki wygląda nieco inaczej niż w okienku edytora (choćby z tego powodu, że rzadko kiedy piszemy w okienku formatu kartki A4). Jeśli chcesz zobaczyć, jak będzie wyglądać dokument i rozmieszczenie tekstu na prawdziwej kartce papieru, wybierz z menu Format polecenie Uformuj strony. Edytor wyświetli wówczas rzeczywiste marginesy (np. odpowiadające stronie A4). Możesz także zdefiniować własne marginesy w okienku Plik/Układ strony, z listy formatów (A4, A3 i inne) wybierając Własne wymiary strony. W tym samym okienku z łatwością ustalisz także tryb wydruku poziomego zamiast pionowego (rysunek 3.19). Na tym etapie wiesz już naprawdę sporo o komputerach Mac i znasz niezbędne podstawy obsługi. W kolejnych rozdziałach będziesz pogłębiał nabyte umiejętności i poznawał kolejne, fascynujące funkcje systemu OS X 10.10 Yosemite.

76 Rysunek 3.19. Zmiana orientacji i innych ustawień strony w TextEdit

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rozdział 4.

Klasyczne i pełnoekranowe aplikacje w OS X Yosemite W tym rozdziale nieco dokładniej omówię pracę z oknami programów (aplikacji), gdyż z tymi obiektami będziemy się stale stykać podczas korzystania z komputera. Okno, czyli prostokątny (zazwyczaj) obszar zawierający określoną treść (np. obrazek, dokument tekstowy) i funkcjonalność (np. możliwości przewijania, podglądania, modyfikowania), jest typowym obiektem, z którym mamy do czynienia w systemie operacyjnym z graficznym interfejsem. Takim systemem jest oczywiście OS X, który jest ewolucją Mac OS X, prekursora systemów opartych na zasadzie graficznej interakcji z użytkownikiem. OS X nie jest systemem o zamkniętej koncepcji interakcji z użytkownikiem i wszystko wskazuje, że w przyszłości czeka nas kilka niespodzianek, które jeszcze bardziej ułatwią korzystanie ze sprzętu. W szczególności jest zauważalna ewolucja OS X w kierunku aplikacji pełnoekranowych, znanych doskonale użytkownikom tabletów, ale oczywiście nie wszystkie programy na Macu są dostosowane do takiego trybu i w codziennym użytkowaniu bardzo często napotkamy klasyczne programy okienkowe. Dość jednak teorii. Popatrzmy, jak w praktyce należy się obchodzić z oknami i aplikacjami. Zanim omówię zasady pracy z okienkiem w systemie OS X, pokażę, jak sprawnie uruchamiać aplikacje. Częściowo już poznałeś związane z tym zagadnienia w poprzednim rozdziale, ale tutaj je podsumujesz i poszerzysz.

78

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Uruchamianie programów z Docka Dock jest odpowiednikiem paska szybkiego uruchamiania znanego z Windowsa. Tuż po instalacji zawiera on ikony wielu pożytecznych programów, które poznasz w tej książce. Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, aby dodawać zupełnie nowe ikony do Docka lub je usuwać. Jest to tylko pasek skrótów, gdzie dodawanie i usuwanie elementów nie wpływa na same programy, które pozostaną w systemie, niezależnie czy są widoczne w Docku, czy nie. Dock standardowo znajduje się na dole ekranu. Możesz też korzystać z Docka, umieszczając go z lewej strony, ponieważ dzięki temu zyskuje się sporo miejsca na ekranie (mogą to docenić zwłaszcza osoby pracujące z tekstem). Odpowiednie ustawienie znajdziesz, wchodząc przez menu systemowe Apple ( ) — zob. polecenie Preferencje systemowe, opcja Dock. Rysunek 4.1 pokazuje, jak zmienić pozycję i inne ustawienia Docka (przyciski w sekcji Umieść na ekranie). Rysunek 4.1. Zmieniamy pozycję panelu Docka na ekranie

Przetestujmy teraz uruchamianie jakiegoś niezbyt złożonego programu znajdującego się w Docku. Niech to będzie program Kosz, który znajduje się z prawej strony paska Docka — kliknij go lewym klawiszem myszy. Na ekranie pojawi się okno aplikacji Kosz, o której opowiem szerzej w dalszej części książki. Zamknij ją teraz, klikając czerwony przycisk znajdujący się w lewym górnym rogu jej okna lub używając skrótu Ctrl+W (naciśnij i przytrzymaj klawisz Control, a następnie raz naciśnij klawisz W). Obrazek w Docku to tzw. ikona, czyli symbol graficzny programu lub innego obiektu znajdującego się w systemie (katalogu, obrazka, filmu). Jedne programy (inna nazwa to aplikacje) są częścią systemu operacyjnego (np. Kosz, Finder), inne są instalowane przez użytkownika w trakcie eksploatacji komputera. Sporo ciekawych i darmowych programów dla Maca można znaleźć w Internecie. Sam system operacyjny to tak naprawdę zbiór wielu pojedynczych, działających w tle programów, z których tylko część jest bezpośrednio dostępna dla użytkownika.

Rozdział 4.  Klasyczne i pełnoekranowe aplikacje w OS X Yosemite

79

Uruchamianie programów z Findera Dock jest tak naprawdę tylko paskiem skrótów. Usunięcie z niego ikony programu nie powoduje deinstalacji jego plików z dysku systemowego. Gdzie jednak znajdują się naprawdę programy dostarczane z systemem OS X? Przewrotnie można odpowiedzieć na to pytanie: wszędzie, gdyż programy w systemie OS X są pisane w taki sposób, że można je uruchamiać z dowolnego katalogu. Niezależnie od tej swobody właściwym i rekomendowanym miejscem w systemie OS X przeznaczonym do składowania programów dostępnych dla użytkownika jest katalog o nazwie Programy. Do katalogu Programy możesz zajrzeć na kilka sposobów. Najprościej uczynisz to przez program Finder. Zapoznałeś się już z tym dość szczegółowo, poznając działanie programu TextEdit w poprzednim rozdziale. Aby uruchomić program wskazany (kliknięty) w Finderze, musisz „otworzyć” jego ikonę, np.:  Klikając ją podwójnie.  Wywołując polecenie Otwórz z menu podręcznego.  Naciskając Cmd+klawisz kierunkowy (strzałka) w dół (czyli Cmd+ ).  Naciskając skrót Cmd+O.  Naciskając klawisz Control i przycisk gładzika.

Katalog Programy zawiera kilkadziesiąt programów i czasami, aby dojść do właściwego z nich, trzeba użyć myszki (jej suwaki przesuwają zawartość okienka) lub kliknąć gdzieś w obrębie okna i przemieszczać się w nim klawiszami kierunkowymi (strzałkami). Aby sprawnie wyszukiwać programy w tym katalogu, należy opanować zasady nawigacji w systemie okien OS X — szerzej opowiem o tym w następnym punkcie. Warto wiedzieć, że raz uruchomiony program może zostać bardzo łatwo „przypięty” na stałe do Docka. Wystarczy w tym celu tuż po uruchomieniu aplikacji odnaleźć na Docku jej ikonę (pojawi się tam wraz z symbolem kuleczki wskazującym na aktywność programu), kliknąć ją prawym klawiszem myszki i używając lewego klawisza, wybrać z menu podręcznego polecenie Zatrzymaj w Docku (rysunek 4.2). (Oczywiście analogiczne czynności wykonasz, używając gładzika — wróć na chwilę do rozdziału 3., jeśli masz z tym problemy). Rysunek 4.2. Zakotwiczamy ikonę programu w Docku

Uruchomiony program łatwo rozpoznasz po symbolu kuleczki znajdującym się pod ikoną lub obok niej (jej pozycja zależy od miejsca, w którym umieszczono Dock — na rysunku znajduje się ona po lewej, gdyż Dock wyświetliłem z lewej strony biurka).

80

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Po zatrzymaniu programu w Docku możesz zmienić pozycję ikony, „chwytając” ją lewym przyciskiem myszy i upuszczając w innym miejscu, np. obok innej ikony (chwytanie polega na kliknięciu i przytrzymaniu lewego klawisza myszki). Oto, co jeszcze warto wiedzieć o Docku:  W przypadku większości programów ich pierwsze uruchomienie powoduje podskakiwanie ikonki (niezbyt natarczywe).  Podskakiwanie o nieco większej częstotliwości oznacza zazwyczaj prośbę programu o decyzję (np. gdy pojawia się okienko dialogowe wymagające podjęcia decyzji związanej z funkcjami programu). Aby zrozumieć, o co chodzi, uruchom np. trzy – cztery programy. Pierwszym z nich niech będzie iTunes (znajdziesz go w Docku). Nowo uruchamiane aplikacje zakryją okno programu iTunes. Włóż teraz jakąś oryginalną płytę muzyczną do napędu DVD (wbudowanego lub zewnętrznego) i zobacz, co się stanie (zagadka zostanie rozwiązana przy okazji omawiania programu iTunes w dalszej części książki).  Wielkość Docka (a zatem i rozmiar zawartych w nim ikon) łatwo wyregulujesz, chwytając i ciągnąc za regulator Wielkość pokazany na rysunku 4.1.  Do Docka możesz przeciągać ikony programów, katalogów lub nawet dokumentów.  Usunąć ikonę z Docka można, chwytając ją myszą i przeciągając poza jego obszar (szary pasek). Nie obawiaj się tej czynności — z Docka znika tylko ikona (obrazek), a nie obiekt, na który ona wskazuje (program, katalog, dokument). Prawdziwe usunięcie dokumentu lub programu wymaga na szczęście nieco więcej zachodu i możliwe jest wyłącznie poprzez program Finder we właściwej lokalizacji programu.

Uruchamianie programów z użyciem Launchpada Katalog Programy jest dość nużący w nawigacji i w Yosemite wbudowano interesujące ułatwienie znane z systemu IOS (używanego w iPadach i w iPhone’ach) o nazwie Launchpad. Widok ekranu Launchpad wywołasz, klikając jego ikonę w kształcie rakiety w Docku: . W efekcie na ekranie ujrzysz tablicę powiększonych ikon programów, które możesz uruchomić kliknięciem (rysunek 4.3). Launchpad może posiadać wiele kart z ikonami — z łatwością przemieścisz się pomiędzy nimi, przytrzymując klawisz Cmd i wciskając na klawiaturze strzałki w lewo lub w prawo. Ekran Launchpada znika, gdy klikniesz gdzieś obok ikony lub naciśniesz klawisz Esc. Koncepcja ekranu Launchpad jest identyczna z implementacją ekranu Start znaną z systemów Windows 8 i 8.1. Podobnie jak w Windowsie działa funkcja „pisania po ekranie” — jeśli zaczniesz pisać (używając klawiatury!) fragment nazwy poszukiwanego programu, komputer zawęzi widok do ikon, które pasują do schematu wyszukiwania. Przykład użycia tej funkcji (efekt wpisywania ciągu znaków „kal”) pokazałem na rysunku 4.4.

Rozdział 4.  Klasyczne i pełnoekranowe aplikacje w OS X Yosemite

81

Rysunek 4.3. Launchpad, czyli komputer Mac niemal jak iPad (fragment ekranu)

Rysunek 4.4. Funkcja aktywnego wyszukiwania na ekranie Launchpad

Jeśli chcesz wyjść z trybu wyszukiwania, to naciśnij klawisz Esc, kliknij ikonkę  w polu wpisywania nazwy lub kliknij gdzieś obok.

Praca z oknami systemu OS X Uruchom teraz program Finder służący do przeglądania zasobów komputera. Finder jest dość reprezentatywnym przykładem programu okienkowego, gdyż zawiera wszystkie typowe elementy występujące w wielu innych aplikacjach: pasek narzędzi, ikony, panele z danymi, suwaki regulacyjne itp. (rysunek 4.5). Na ekranie widzimy teraz „okno”, czyli prostokąt wyświetlający pewną zawartość lub oferujący różne funkcje użytkowe. „Okno” jest tu oczywiście pojęciem umownym — wiele terminów, które spotykamy w świecie komputerów, ma niewiele wspólnego ze swoimi pierwotnymi znaczeniami w świecie realnym (tak jak np. mysz). Umówmy się, że okno jest symbolem zaglądania do pewnych zasobów — sprzętu, wnętrza aplikacji, katalogów komputera. Przejrzyj w Finderze katalogi wyróżnione w lewym panelu, np.: Dokumenty, Muzyka, Programy. Ich zawartość zależy już od właściciela Maca — w moim przykładzie pokazałem katalog 2014-08-15 Boszkowo zawierający zdjęcia z wakacji, które wgrałem do komputera. Katalog ten utworzyłem sam i zawiera on, jak widać, sporo elementów, co pozwoli dobrze zilustrować podstawowe składniki i funkcje okna w systemie OS X.

82

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 4.5. Podstawowe operacje na oknie programu

Czynności, jakie można wykonać na oknach, omówię szerzej w dalszej części rozdziału, ale w skrócie można je przedstawić już teraz. Na tym etapie przyjrzyj się uważnie opisom zawartym na rysunku i zapamiętaj terminologię, która będzie się przewijała przez całą treść książki. W nowo wyświetlonym oknie programu wypróbuj przyciski1:  Przycisk powiększania na cały ekran (zielony).  Przycisk minimalizacji (pomarańczowy).  Przycisk zamykania (czerwony). Zwróć uwagę na menu aplikacji, czyli zestaw poleceń pogrupowanych w formie rozwijanych list widocznych obok symbolu jabłka (czyli menu systemowego Apple): Plik, Edycja, Widok i inne. Większość aplikacji pisanych dla systemu OS X składa się z okna (lub grupy okien) oraz takiego menu tekstowego, które pozwala uzyskać dostęp do komend i poleceń niemieszczących się na ekranie. Okno w systemie OS X w większości przypadków jest osobnym programem, czyli specjalnym modułem rozszerzającym możliwości systemu. Jak na pewno wkrótce zauważysz, niektóre programy pozwalają na uruchamianie wielu okien. Przykładowo: program graficzny GIMP w jednym oknie pokazuje przybornik z narzędziami, a w osobnym sam edytowany obrazek. Nieco inaczej (bardziej tradycyjnie) zachowuje się przeglądarka internetowa Safari, która pozwala na wyświetlanie osobnych okienek dla odwiedzanych stron WWW — dostęp do nich można łatwo uzyskać z poziomu menu aplikacji Okno (popatrz na rysunek 4.6 ilustrujący te dwa sposoby pracy w trybie wielookienkowym). Aplikacja, która nagle zniknęła nam z ekranu (np. została przykryta innym oknem) lub której okno zostało pomniejszone do ikonki, może zostać łatwo przywołana przez

1

Interesującym rozwiązaniem jest wyświetlanie symboli graficznych na przyciskach (np. kreska, znak x) dopiero w momencie przesunięcia nad nimi wskaźnika myszy.

Rozdział 4.  Klasyczne i pełnoekranowe aplikacje w OS X Yosemite

83

Rysunek 4.6. Przykłady programów wielookienkowych

kliknięcie jej na pasku Docka (pod ikoną ujrzysz symbol czarnej kulki). W takiej sytuacji aplikacja jest tylko przywoływana, a nie ponownie uruchamiana, więc bez problemu dotrzesz do dokumentów otwartych w niej wcześniej, w trakcie bieżącej sesji. W dalszych podpunktach omówię nieco szerzej czynności, jakie można wykonać na oknie systemu OS X, oraz jego elementy kontrolne. Przykładowo: aby przesunąć okno, chwyć je w obrębie belki tytułowej (kliknij i przytrzymaj klawisz myszy lub przeciągnij trzema palcami na gładziku, zaczynając czynność na belce tytułowej okna programu). Osobom wcześniej używającym wyłącznie systemu Windows polecam uważną lekturę poniższych objaśnień, gdyż obsługa okien w OS X jest nieco inna niż w systemach Microsoftu — zamiast się niepotrzebnie denerwować na pozornie nielogiczne działanie systemu, trzeba się po prostu zapoznać z jego założeniami (lub, określając to nieco górnolotnie, z filozofią interfejsu użytkownika OS X). W celu przechodzenia pomiędzy otwartymi aplikacjami oraz oknami aplikacji możesz również użyć sposobów opisanych w podpunkcie „Wielozadaniowość systemu OS X” na końcu tego rozdziału.

W dalszych punktach omówię bardziej szczegółowo czynności, które można wykonywać na okienkach w OS X.

Zamykanie okna lub aplikacji Kliknij myszą umieszczony w lewym górnym rogu okna mały czerwony przycisk ( , pierwszy od lewej strony). Zauważ, że znak x pokazuje się dopiero po wskazaniu go myszą. Po wciśnięciu tego przycisku okno programu zniknie z biurka, ale sam program będzie dalej aktywny w pamięci komputera. Można to łatwo poznać po symbolu kuleczki, który pojawi się obok jego ikony w Docku2. Kuleczka przypomina nam, że program w Docku tak naprawdę cały czas czeka w uśpieniu na ponowne szybkie przywołanie na ekran. Aby całkowicie zamknąć program, tzn. usunąć jego okna z biurka i zwolnić zasoby zajmowane przez niego w pamięci operacyjnej, należy wejść do jego menu aplikacyjnego 2

Pozycja kuleczki zależy od położenia Docka. Jeśli umieścisz go na dole ekranu, to będzie wyświetlana pod ikoną.

84

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

i wybrać polecenie Zakończ. Możesz także kliknąć prawym klawiszem ikonę programu w Docku i wybrać polecenie Zakończ z menu podręcznego. Ponieważ w tej książce popularyzuję używanie skrótów klawiszowych, polecam nauczenie się użytecznej kombinacji Cmd+Q, która zamyka wszystkie okna programu i usuwa go z pamięci operacyjnej.

Zmniejszanie okna programu Kliknij teraz myszą umieszczony w lewym górnym rogu okna mały pomarańczowy przycisk ( , drugi od lewej strony). Zauważ, że znak – (minus) pokazuje się dopiero po wskazaniu przycisku myszką. Program wraz z aktywnym dokumentem (np. otwartym do edycji dokumentem tekstowym lub przeglądaną stroną internetową) zostanie „zwinięty” do rozmiaru ikony (towarzyszy temu ciekawa animacja) i umieszczony w Docku. Zwróć uwagę na to, że po zmniejszeniu się okna programu w Docku znajdą się dwie ikony:  ikona uruchomionego programu (oznaczona czarną kuleczką pod spodem);  ikona zmniejszonego okna programu (w prawej lub dolnej części Docka w zależności od jego położenia na ekranie). Uwaga: okna możesz także zmniejszyć, używając skrótu Cmd+M. Aby przywrócić na ekran zmniejszone okna aplikacji, możesz kliknąć w Docku ikonę okna lub ikonę aplikacji (w tym drugim przypadku na ekranie pojawi się ostatnie aktywne okno). Podczas przemieszczania myszy nad ikonami w Docku zobaczysz czytelne etykiety tekstowe aplikacji, dzięki czemu z łatwością odszukasz program, z którym pracowałeś. W preferencjach Docka można włączyć jeszcze inne interesujące efekty, ale o tym opowiem szerzej w rozdziale 28., „Konfiguracja i współużytkowanie systemu OS X Yosemite”.

Powiększanie okien… na dwa sposoby Przez wiele lat okna w OS X, w przeciwieństwie do tych w systemie Windows, nie posiadały przycisku powiększania (maksymalizacji). OS X oferował w zamian zielony przycisk , który dopasowywał okno do zawartości. W szczególności mogło to oznaczać dość spore powiększenie rozmiaru, ale raczej nie mogło być równoważne przyciskowi znanemu z Windowsa. Aby dobrze zrozumieć działanie przycisku dopasowania, najlepiej było przetestować aplikację, w której są wyświetlane lub tworzone dokumenty, m.in. edytor tekstów lub przeglądarkę internetową (np. widoczny w Docku program Safari). W efekcie użycia tego przycisku jej okno zostanie dopasowane w sposób optymalny do swojej zawartości. Funkcja ta nie zawsze działa idealnie, ale w większości sytuacji dobrze spełnia swoje założenia. W Yosemite… przycisk zniknął, a w jego miejsce pojawił się dość podobny zielony odpowiednik . Ten przycisk działa już klasycznie — po prostu włącza tryb pełnoekranowy dla aplikacji okienkowych. Z trybu pełnoekranowego możesz powrócić na kilka sposobów.

Rozdział 4.  Klasyczne i pełnoekranowe aplikacje w OS X Yosemite

85

 Naciśnij klawisz Esc.  Umieść kursor w lewym górnym rogu ekranu i gdy ponownie zobaczysz zielony

przycisk, wciśnij go. Czy funkcja dopasowywania znikła zupełnie? Na szczęście nie; możesz ją przywołać, przytrzymując klawisz Alt (Option) i klikając przycisk . Możesz także kliknąć dwukrotnie belkę tytułową okna aplikacji — efekt będzie taki sam. Jeśli masz problemy z wyłączeniem trybu pełnoekranowego, najlepiej po prostu wyjdź z aplikacji, używając skrótu Cmd+Q.

Zmiana rozmiaru i położenia okien Okno programu nie zawsze ma właściwy (optymalny) rozmiar na ekranie. Na szczęście system OS X pozwala na łatwe regulowanie zarówno rozmiaru, jak i pozycji okna. Zagadnienie to zilustrowane zostało na rysunku 4.7. Rysunek 4.7. Zmiana położenia i rozmiaru okna w systemie OS X

Aby zmienić rozmiar okna, chwyć za jego róg i poruszając myszką, reguluj jego wielkość. Możesz także chwycić sam brzeg okna, aby regulować jeden z jego wymiarów. Gdy puścisz wciśnięty klawisz myszki, wielkość okna zostanie zapamiętana. W trakcie poruszania myszą jej kursor zmieni kształt (np. ). W podobny sposób można przesuwać okno — wystarczy tylko naprowadzić wskaźnik myszy na belkę tytułową (szary obszar znajdujący się w pobliżu nazwy okna), kliknąć, przytrzymać wciśnięty lewy klawisz myszy i przesunąć okno w wybrane miejsce. Gdy puścisz klawisz myszy, zmieni ono swoją pozycję na nowo wybraną. (Jeśli używasz gładzika, to w celu „chwycenia” rogu lub jakiegoś innego elementu okna naprowadź tam kursor, naciśnij panel z przytrzymaniem i przeciągnij w wybranym kierunku).

Przesuwanie zawartości okna Nie zawsze wielkość okna programu jest dobrana tak, by można było zobaczyć edytowany dokument w całości. Nie pomoże wówczas nawet powiększenie okna na cały ekran. Program, którego dokument nie mieści się w oknie, wyświetla na jego brzegach specjalne belki, pozwalające przesuwać jego zawartość w pionie i w poziomie.

86

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Przykład takiego dokumentu (zawartość przeglądarki internetowej) znajduje się na rysunku 4.8. Rysunek 4.8. Przesuwanie zawartości okna

Chwytając i przeciągając belki suwaka, przesuniesz zawartość okna, ukrywając lub pokazując nowe elementy. Jeśli używasz gładzika, to możesz przesuwać zawartość okna ruchem dwóch palców (gest machnięcia: dotknij panelu gładzika dwoma palcami i przesuń je jednocześnie w wybranym kierunku). Zawartość okna możesz także przesunąć… kręcąc kółkiem myszy w jego obrębie (mysz PC) lub poruszając palcem po powierzchni dotykowej myszy w kierunku, w którym chcesz przenieść zawartość (mysz Magic Mouse). Uwaga! Jak nietrudno zauważyć, w najnowszych wersjach OS X (także w Yosemite) domyślnie włączony jest kierunek przewijania zawartości okna zgodny z ruchem palca. Jeśli nie odpowiada to Twoim przyzwyczajeniom, to możesz zmienić to działanie, używając panelu Mysz w oknie Preferencje systemowe (menu systemowe Apple: ). Na rysunku 4.9 pokazałem, jak wyłączyć przewijanie „naturalne”, usuwając zaznaczenie odpowiedniej opcji. Rysunek 4.9. Ustal preferowany kierunek przewijania w oknach OS X

W rozdziale 28., „Konfiguracja i współużytkowanie systemu OS X Yosemite”, znajdziesz znacznie więcej informacji o dostosowywaniu funkcji systemu do własnych upodobań.

Rozdział 4.  Klasyczne i pełnoekranowe aplikacje w OS X Yosemite

87

Wielozadaniowość systemu OS X Wiesz już, co to jest program — jest to obiekt zazwyczaj w kształcie prostokątnego okna, czasami pełnoekranowy, umożliwiający rysowanie, pisanie, operowanie plikami itp. Wiesz także, jak uruchamia się programy (z Docka, za pomocą katalogu Programy lub używając Launchpada). Wykonaj teraz bardzo prosty eksperyment: uruchom w dowolny sposób kilka programów, klikając ich ikony, np.: Safari, Mail, Kalendarz, TextEdit. Zaraz, zaraz… Na ekranie zrobił się straszny bałagan — okno kolejnego programu zakrywa okno poprzedniego albo widoczne są fragmenty okien wszystkich aplikacji! Na dodatek każdy z tych programów wykonuje coś innego w tym samym czasie, i to nawet gdy nie korzysta z niego jawnie użytkownik (świetnym przykładem jest przeglądarka internetowa, która cały czas pobiera dane z sieci i odświeża swoje strony). Jak w systemie OS X można przejść z jednego okna programu na inne? Otóż to wcale nie jest trudne.  Możesz klikać ikony programów lub otwarte w nich okna widoczne w Docku — czarne kuleczki pod ikoną (jeśli pasek Docka znajduje się na dole ekranu) oznaczają już uruchomione aplikacje.  Użyj kombinacji klawiszy Cmd+Tab. Przytrzymaj Cmd jednym palcem, a drugim uderzaj w Tab, aby przechodzić pomiędzy uruchomionymi aplikacjami w specjalnym panelu, który zobaczysz na środku ekranu (przykład pokazuje rysunek 4.10). Aby przesuwać się wstecz na liście ikon, zamiast Cmd+Tab wciśnij Cmd+Shift+Tab. Gdy tylko ujrzysz poszukiwany program, po prostu zwolnij klawisze (na rysunku jest to iTunes — ikona została otoczona szarym tłem). Rysunek 4.10. Nawigowanie pomiędzy programami przy użyciu kombinacji Cmd+Tab

 Inny równie prosty sposób na przejście do innej aplikacji to wywołanie tzw.

funkcji Mission Control wyświetlającej miniaturki okien programów (opowiem o niej w rozdziale 8., „Kontroluj swoje okienka, używając Mission Control ”). Funkcję Mission Control wywołujemy, naciskając klawisz F3 (fn+F3 w MacBookach), znajdziesz ją też na liście ikon ekranu Launchpad. System OS X oferuje także ciekawe sposoby poruszania się pomiędzy oknami tej samej aplikacji. Załóżmy, że pracując w przeglądarce Safari, otworzyliśmy kilka stron internetowych, które kolejno przykrywały swoje poprzedniczki. Oprócz skorzystania z myszki i wejścia do menu Okno można użyć kombinacji Cmd+~ (naciśnij i przytrzymaj klawisz Cmd, a potem znak ~, czyli tyldę, który znajdziesz obok klawisza numerycznego 1 w lewym górnym rogu klawiatury albo obok lewego klawisza Cmd). Każde użycie tego skrótu wywołuje na ekran poprzednie okna — gdy zobaczymy te właściwe, możemy je uaktywnić, zwalniając klawisze.

88

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Uruchomienie każdego kolejnego programu nieco spowalnia działanie komputera, każdy z nich zajmuje bowiem część jego zasobów (pamięć, obciążenie jednostki centralnej). Z tego powodu warto mieć w komputerze dużo pamięci RAM (8 GB to dziś absolutne minimum zapewniające wygodną pracę).

Zakończenie pracy komputera Poprawne kończenie pracy z komputerem nie dla wszystkich jest oczywiste i dlatego pojawił się pomysł na ten podrozdział. Przede wszystkim zakończenie pracy systemu OS X nie polega na wyłączeniu komputera za pomocą przycisku zasilania. Owszem, czasem trzeba to zrobić, ale jeśli dłużej przytrzymasz włącznik już uruchomionego komputera, to dość brutalnie przerwiesz jego bieżące zadania. Jako pewną analogię możesz potraktować system operacyjny jak żywy organizm, który wykonuje wiele różnych czynności naraz. Przerwanie jego pracy przez brutalne odcięcie zasilania może nas kosztować utratę utworzonego właśnie dokumentu, a czasem może nawet spowodować uszkodzenie systemu (jest to analogiczne do wyłączenia stacyjki samochodu w momencie, gdy znajduje się on w ruchu). Jak zatem poprawnie zapewnić wyłączanie komputera? Najprościej jest użyć do tego celu menu systemowego Apple ( ) znajdującego się w lewym górnym rogu ekranu. Gdy naciśniesz symbol jabłka, rozwinie się menu systemowe, w którym zobaczysz polecenia pokazane na rysunku 4.11. Rysunek 4.11. Pracę z komputerem możemy zakończyć na kilka sposobów

 Uśpij — jego użycie powoduje, że komputer przechodzi w stan niskiego poboru

energii. Naciśnięcie przycisku zasilania (w laptopie otwarcie klapy komputera lub wciśnięcie dowolnego klawisza) spowoduje bardzo szybkie uruchomienie go z zachowaniem stanu programów, które były wcześniej na ekranie. W komputerach przenośnych MacBook samo zatrzaśnięcie pokrywy z ekranem powoduje automatyczne przejście w stan uśpienia. W komputerze stacjonarnym ten sam efekt uzyskasz, naciskając raz przycisk zasilania (ale nie przytrzymuj go zbyt długo, aby nie wymusić uruchomienia komputera).

Rozdział 4.  Klasyczne i pełnoekranowe aplikacje w OS X Yosemite

89

 Uruchom ponownie — jest ono przydatne, gdy komputer zaczyna się dziwnie

zachowywać (np. działa podejrzanie wolno lub jeden z programów odmówił posłuszeństwa). Wbrew pozorom nawet w tak stabilnym systemie, jakim jest OS X, ta opcja może się czasem okazać dość użyteczna!  Wyłącz — powoduje całkowite wyłączenie komputera i zamknięcie wszystkich otwartych programów. Jeśli planujemy przewozić nasz MacBook, to powinniśmy wybrać tę opcję przed podróżą, aby komputer przypadkowo nam się nie uruchomił i nie przegrzał w walizce.  Widoczna na rysunku opcja Wyloguj… nie ma specjalnego znaczenia, jeśli Mac jest używany przez jedną osobę. W przypadku używania go przez kilka osób istnieje możliwość założenia dla nich osobnych kont, tak aby ich dane (np. dokumenty) oraz ustawienia (np. biurko i preferencje systemowe) stanowiły prywatną część konta. (Szerzej omówię ten temat w rozdziale 12.).

Coś dziwnego stało się z programem Bywa i tak, że nagle w trakcie pracy program wyświetla symbol kręcącej się piłki plażowej ( ), czyli prosi o cierpliwość. Czekamy, czekamy, czekamy i… czekamy, czekamy, czekamy… Co jednak zrobić, gdy czekanie zdaje się nie mieć końca, co zazwyczaj oznacza, że program zupełnie się „zawiesił”? Na szczęście istnieje dość prosty sposób zakończenia pracy programu, który przestał działać. Wystarczy kliknąć symbol jabłka ( ) i wybrać z menu polecenie Wymuś koniec (rysunek 4.12). Aby zakończyć działanie zawieszonej aplikacji, w okienku, które zobaczysz, należy wskazać ją myszą i kliknąć przycisk Wymuś koniec. Rysunek 4.12. Gdy aplikacja w OS X przestaje działać…

Niektóre programy mogą czasami zrobić coś, czego nie akceptuje system. Wówczas OS X w celu ochrony swoich zasobów sam próbuje zamknąć te aplikacje. Typowe okienko

90

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

wyświetlane w takiej sytuacji również zostało pokazane na rysunku 4.12. Naciskając odpowiedni przycisk, możemy wysłać raport o błędach do firmy Apple lub po prostu uruchomić program ponownie. W najgorszym przypadku system OS X zawiesza się całkowicie — przestaje reagować myszka i klawiatura. W takiej sytuacji zdarza się nam zobaczyć na ekranie monitora smutny czarny komunikat: You need to restart your computer. Hold down the power button for several seconds or press the Restart button3.

(Dalej jest to samo w kilku innych językach, ale bez polskiego…). W takiej sytuacji nie mamy wielkiego wyboru i zazwyczaj obserwujemy brutalne zakończenie pracy programów, często powiązane z częściową lub całkowitą utratą danych (np. dokumentu). System OS X jest dość stabilny, jednak część starszych aplikacji może się okazać niezgodna z nim. Nie zdziw się więc, jeśli od czasu do czasu będziesz widział okienka podobne do pokazanych w tym rozdziale, wskazujące, że jeden z uruchomionych programów zadziałał niezgodnie z zasadami systemu operacyjnego, który postanowił go zamknąć. Dlatego też warto jak najczęściej zapisywać dokumenty, nad którymi pracujemy, gdyż przykra niespodzianka w postaci ich nagłej utraty może skutecznie zmarnować niejeden wieczór wytężonej pracy! W OS X działa automatyczne zapisywanie dokumentów, ale dotyczy to tylko aplikacji systemowych lub programów dostosowanych do tej funkcji, dlatego warto mieć nawyk zapisywania wyników swojej pracy. Jak skutecznie i w sposób kontrolowany zapisywać oraz archiwizować efekty naszej pracy z komputerem, opowiem w następnych rozdziałach.

3

Musisz ponownie uruchomić komputer. Przytrzymaj wciśnięty przycisk zasilania przez kilka sekund lub naciśnij przycisk Restart.

Rozdział 5.

Gdzie są moje dane, czyli dyski lokalne i dyski w „chmurze” Głównym celem korzystania z komputera jest (oprócz zabawy i oglądania serwisów internetowych) tworzenie tzw. dokumentów. Oczywiście w tym kontekście mowa o ich reprezentacji komputerowej — formę klasyczną przyjmują one dopiero po wydrukowaniu. Inną dość często używaną nazwą dokumentów tworzonych w systemie OS X jest słowo plik, choć jest to określenie bardziej techniczne, obejmujące znaczeniowo nie tylko treści tworzone przez użytkownika, ale również składowe systemu operacyjnego. Nazywajmy je zresztą jak chcemy: pliki, obiekty, dokumenty itp. — terminologia jest tutaj kwestią drugorzędną. Najczęściej tworzymy dokumenty tekstowe, choć w dalszej części książki zapoznamy się jeszcze z kilkoma innymi ich typami (graficznymi, muzycznymi). Możliwość zapisywania i odtwarzania wyników naszej pracy jest najważniejszą cechą każdego rozbudowanego programu (np. wiele gier komputerowych pozwala na zapamiętanie aktualnego stanu rozgrywki i odtworzenie go w dowolnym momencie). Zanim jednak zaczniemy zapisywać dokumenty w pamięci komputera, musimy poznać strukturę jego zasobów. Znajomość struktury zapisu dokumentów w OS X pomoże nam zwłaszcza w sytuacji, gdy zajdzie potrzeba archiwizacji danych, przeniesienia ich na inny komputer lub wręcz ponownej instalacji systemu. Lepiej być świadomym użytkownikiem systemu, niż narazić się na ryzyko utraty rezultatów naszej pracy!

92

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Dyski wewnętrzne i zewnętrzne komputera Urządzeniem służącym do zapisu danych na stałe jest dysk twardy. Jest to element niewidoczny na zewnątrz (znajduje się w obudowie jednostki centralnej). Prawdziwy dysk twardy wygląda podobnie jak ikona Macintosh HD (rysunek 5.1)1. Rysunek 5.1. Dysk twardy komputera i jego reprezentacja w Finderze

Dysk twardy umożliwia zapisanie wielu dokumentów i „zapchanie” go jest stosunkowo trudne (prędzej komputer się zestarzeje, niż uda nam się zapełnić danymi typowy dysk twardy o pojemności 500 GB – 1 TB, chyba że przechowujemy w komputerze spore kolekcje materiałów wideo). Ponieważ ocena pojemności nośników danych sprawia zazwyczaj problemy początkującym użytkownikom komputerów, podam zarówno definicje jednostek, jak i ilustrujące je przykłady.  Bajt jest podstawową jednostką składowania informacji (tak jak metr jest podstawową jednostką długości).  1024 bajty to tzw. 1 kilobajt (KB), a 1024 kilobajty to 1 megabajt (MB)2.  1024 megabajty to tzw. 1 gigabajt (GB) — pojemności pamięci RAM lub dysków twardych są podawane zazwyczaj w gigabajtach.  1024 gigabajty to tzw. 1 terabajt (TB). Przykład ze sklepu internetowego Apple: „Komputer iMac wyposażony w 8 GB (2 x 4 GB) pamięci RAM i dysk twardy 1 TB”. Dla ułatwienia warto sobie wyobrazić, że:  W pamięci przenośnej USB (tzw. pendrive) o pojemności 8 GB zmieści się nawet 4000 – 10 000 typowych zdjęć wykonanych aparatem cyfrowym (dokładna ich liczba zależy od rozdzielczości zdjęcia).

1

2

Najnowsze dyski SSD, te zbudowane w technologii pamięci flash, są małe, bezszelestne i wielokrotnie szybsze niż klasyczne dyski mechaniczne (niestety ciągle bardzo drogie). Dla uproszczenia można też przyjąć mnożnik 1000 zamiast 1024, gdyż wynik jest podobny.

Rozdział 5.  Gdzie są moje dane, czyli dyski lokalne i dyski w „chmurze”

93

 Na płycie CD pomieścisz ok. 150 utworów muzycznych w formacie MP3 lub

1 film w formacie DivX.  Na płycie DVD mieści się 6 – 7 razy więcej informacji niż na płycie CD.

Wadą dysków twardych jest ich stałe umocowanie w obudowie, co powoduje np. niemożność wymiany danych między komputerami. Istnieją jednak przenośne pamięci USB (pendrive’y) oraz specjalne obudowy wyposażone w gniazda USB, w których montowane są dyski komputerowe o dużej pojemności. Jeśli chcesz zadbać o bezpieczeństwo danych, to koniecznie kup właśnie dysk przenośny. W dalszej części książki pokażę, jak użyć takiego dysku do archiwizacji danych, korzystając ze świetnego programu Time Machine dostarczanego z systemem. Do przenoszenia danych pomiędzy komputerami świetnie nadają się pamięci USB (pendrive’y) lub, rzadziej, dyski optyczne CD i DVD (rysunek 5.2). Rysunek 5.2. Nośniki używane do przenoszenia danych pomiędzy komputerami

Pendrive po podłączeniu do gniazda USB w komputerze Apple jest rozpoznawany przez system operacyjny jako dodatkowy dysk (zob. fragment biurka pokazany na rysunku 5.3) i można go używać do zapisu i łatwego przenoszenia danych. Rysunek 5.3. Dyski różnych typów widziane przez system Mac można obejrzeć w Finderze

Dla ułatwienia sprzęt podłączany przez porty USB można dowolnie nazywać, np. DYSK USB, APARAT FOTO. Aby się o tym przekonać, po podłączeniu pendrive’a kliknij prawym klawiszem myszki jego ikonę, która zostanie umieszczona na biurku (lub znajdź ją w Finderze na liście urządzeń), i z menu podręcznego wybierz polecenie Zmień nazwę (rysunek 5.4). Możesz zatem zmienić nazwę urządzenia na taką, która pozwoli Ci na późniejszą łatwą identyfikację sprzętu po jego podłączeniu. Gdy zakończysz wpisywanie, naciśnij klawisz Enter; aby anulować zmianę — klawisz Esc.

94

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 5.4. Zmieniamy nazwę dysku zewnętrznego

Polecenie Informacje wyświetla jeszcze bardziej szczegółowe okienko, w którym także można dokonać zmiany nazwy i przejrzeć inne informacje (np. system plikowy urządzenia, stopień zajętości). Dyski zewnętrzne można odłączać od komputera dopiero po wykonaniu operacji Wysuń (z menu podręcznego lub Findera, przez przycisk ). Zwykłe odłączenie (np. wyjęcie kabla z gniazda) może doprowadzić do utraty danych znajdujących się na nośniku.

Płyty optyczne są używane do dystrybucji filmów VCD (niska jakość obrazu — takie płyty są często dołączane do czasopism), filmów DVD (wysoka jakość) i oczywiście programów komputerowych (niektóre gry zajmują nawet kilka płyt!). W ostatnich latach popularność zdobywają dyski i napędy Blu-ray, pozwalające na zapis filmów w rozdzielczości HD. Cechą dysku optycznego jest to, że jest on nagrany przez producenta i zawartych na nim informacji nie sposób zmienić. W sklepach można jednak kupić puste płyty przeznaczone do nagrywania:  CD-R, DVD-R, DVD+R — dają możliwość dogrywania dokumentów pod warunkiem pracy w trybie wielosesyjnym oraz tylko jednokrotnego zapisu w przypadku pracy w trybie jednosesyjnym.  CD-RW, DVD-RW, DVD+RW — dają możliwość kasowania i ponownego nagrywania. Istnieje bardzo wiele rodzajów płyt optycznych. Na szczęście aktualnie sprzedawane nagrywarki DVD pozwalają bez problemu odczytywać i zapisywać właściwie wszystkie formaty dysków optycznych spotykane w sklepach. Płyta zawierająca w nazwie pojedynczą literkę R pozwala na zapis jednokrotny (bez możliwości wykasowania plików), a płyty oznaczone jako RW umożliwiają wykasowanie zapisanych wcześniej danych. Nie jest to jednak tak wygodne jak w przypadku dysku twardego lub pendrive’a — nagrywanie płyt optycznych wymaga sporo zabiegów niezależnie od tego, czy korzystamy z możliwości systemu OS X, czy też używamy specjalnych programów. Płyty optyczne, zwłaszcza te kupowane w opakowaniach zbiorczych, są bardzo tanie (poniżej złotówki za sztukę) i warto je stosować do przenoszenia lub archiwizacji danych.

Rozdział 5.  Gdzie są moje dane, czyli dyski lokalne i dyski w „chmurze”

95

Oczywiście nagrywarka jest jednocześnie zwykłą stacją do odczytu dysków optycznych, także tych zawierających muzykę lub filmy. Aby się o tym przekonać, włóż do szczeliny swojego Maca lub podłączonego zewnętrznego napędu jakąś płytę muzyczną, a zobaczysz, że po kilku sekundach uruchomi się program iTunes, czyli dostarczany z systemem OS X uniwersalny odtwarzacz płyt i plików audio oraz wideo. Program iTunes również omówię w dalszej części książki.

Zapis dokumentów na dysku komputera i ich odczyt Dokonajmy teraz próby zapisu naszego pierwszego dokumentu na dysku komputera. Celem jest utworzenie dokumentu, który będzie dostępny nie tylko podczas tworzenia, edycji czy też drukowania, ale i później — czasem po wielu dniach. Wykonując ćwiczenie, będziemy pracować w programie TextEdit (w poprzednim rozdziale na rysunku 4.2 pokazałem, jak przypiąć ikonę programu do Docka — wykonaj tę czynność na programie TextEdit, aby ułatwić sobie jego otwieranie). Zrealizuj następujące kroki:  Otwórz program TextEdit (w dowolny sposób: używając Launchpada, katalogu Programy itp.). Jeśli TextEdit otworzy się z poprzednią zawartością, oznacza to, że system zapamiętał poprzednio wykonywane ćwiczenie3. Jeśli nic nie widzisz, to w nowo otwartym oknie programu napisz kilka zdań, tak aby Twój dokument zawierał jakiś sensowny tekst.  Na belce tytułowej kliknij napis „bez nazwy”, aby przejść do edycji nazwy pliku. Możesz także w pasku menu kliknąć pozycję Plik i wybrać polecenie Zachowaj. Oba te sposoby nadawania nazwy ilustruję na rysunku 5.5. Rysunek 5.5. Zapisujemy dokument na dysku twardym

 W małym okienku dialogowym wpisz własną nazwę (np. Tekst próbny nr 1),

a następnie zatwierdź ją przez naciśnięcie klawisza Return.

3

W systemie OS X działa automatyczne zapisywanie dokumentów (część funkcji o nazwie Resume) i w wielu aplikacjach (należy do nich również TextEdit) system będzie sam dbał o zachowanie dokumentu na dysku twardym.

96

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite  Jeśli się pomylisz, to w trakcie edycji możesz anulować zapis nowej nazwy,

wciskając klawisz Esc. Przed zapisaniem dokumentu można określić jego lokalizację, wybierając ją z panelu przypominającego program Finder. Większość użytkowników jako miejsce zapisu stosuje Dokumenty lub Biurko.

Od momentu zapisania go na dysku twardym komputera nasz dokument jest na stałe zapamiętany w pamięci trwałej i będzie go można odczytać nawet wtedy, gdy komputer zostanie wyłączony i włączony ponownie. Aby się o tym przekonać, wykonaj proste ćwiczenie:  Opuść program TextEdit (komenda Cmd+Q lub polecenie Zakończ TextEdit z jego menu).  Wyłącz całkowicie komputer, wywołując polecenie Zamknij z menu systemowego Apple ( ).  Włącz komputer ponownie (przycisk zasilania na obudowie) i uruchom program TextEdit, aby się przekonać, że można do niego wczytać utworzony wcześniej dokument dokładnie w takim stanie, w jakim został zapisany (otwieranie dokumentów opisuję w kolejnych podpunktach tego rozdziału).

Otwieranie zapisanych plików i dokumentów Zdefiniujmy nieco dokładniej pojęcie pliku lub dokumentu, gdyż w OS X nie wszystko, co pokazuje Finder, można nazwać dokumentem (nie każdy widoczny plik może nim być). Przyjmijmy w związku z tym, że w ramach tej książki dokumentem nazwiemy plik tworzony przez aplikację użytkownika końcowego. Zgodnie z tą definicją wszystko, co nie jest dokumentem, można uznać za plik lub katalog, ewentualnie za fizyczne urządzenie zamontowane na dysku. Pliki (oraz inne obiekty w OS X) są reprezentowane przez ikony, czyli obrazki, które pozwalają na pierwszy rzut oka ocenić ich zawartość. Rysunek 5.6 pokazuje kilka przykładowych ikon: obrazka, dokumentu, piosenki z biblioteki iTunes i katalogu (katalog zawiera dokumenty lub inne katalogi, tzw. podkatalogi). Rysunek 5.6. Przykładowe ikony w OS X

Jeśli w Finderze nie widzisz czytelnych ikon, tylko napisy lub dziwny układ kolumnowy, kliknij na pasku narzędziowym przycisk , aby przywrócić widok ikon. (Do trybów pracy Findera wrócę jeszcze w kolejnym rozdziale).

Rozdział 5.  Gdzie są moje dane, czyli dyski lokalne i dyski w „chmurze”

97

Spójrzmy teraz, jak można odczytywać dokumenty zapisane na dysku komputera lub innych nośnikach (pendrivie, dysku optycznym).

Odczytujemy dokument z dysku komputera Wspomnieliśmy już, że dysk twardy umożliwia przechowywanie danych w sposób trwały między poszczególnymi sesjami pracy na komputerze. Sprawdźmy to w praktyce, dokonując próby świadomego odczytu dokumentu zapisanego wcześniej na dysku. Ćwiczenie będzie oczywiście bardziej interesujące, jeśli na dysku zachowały się też inne dokumenty, a nie tylko Tekst próbny nr 1.  Uruchom (jeśli nie zrobiłeś tego wcześniej) program TextEdit.  Z menu Plik wybierz polecenie Otwórz (rysunek 5.7; ewentualnie naciśnij na klawiaturze kombinację klawiszy Cmd+O). Zauważ, że komputer pokazuje utworzony wcześniej dokument Tekst próbny nr 1 w katalogu Dokumenty, tam, gdzie został on umieszczony podczas zapisu.

Rysunek 5.7. Otwieramy z dysku uprzednio zapisany dokument

Kliknij widoczną w prawym panelu ikonę Tekst próbny nr 1 i naciśnij przycisk Otwórz. Utworzony uprzednio dokument zostanie załadowany do programu TextEdit i będziesz mógł kontynuować pracę. Porównaj zawartość dokumentu z tym, co według Twojej pamięci zostało w nim zapisane. Na ekranie powinien pojawić się ten sam tekst! Prawda, że to było proste? Wiele aplikacji tworzących dokumenty zapisuje ich nazwy w dynamicznym menu nazywającym się Otwórz ostatnie (lub podobnie). Ta funkcja jest dostępna w menu aplikacji widocznym obok symbolu jabłka. W takiej sytuacji wystarczy taki dokument wskazać myszką, aby został automatycznie załadowany, pomijając etap wyszukiwania go na dysku.

98

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Szybkie otwieranie dokumentów Dokumenty można otwierać nie tylko poprzez używanie funkcji Otwórz w okienku lub menu aplikacji, ale bezpośrednio z dysku, z użyciem Findera. Jest to możliwe, gdyż OS X zawiera ciekawy mechanizm rozpoznawania typów dokumentów na podstawie ich nazwy (a konkretnie na podstawie tzw. rozszerzenia, czyli końcówki występującej po kropce, np.: RTF, DOC, XLS). Rozszerzenie nie zawsze jest widoczne w Finderze, który w przypadku niektórych znanych typów plików (np. PDF, PNG) pomija je podczas wyświetlania ich nazwy w panelu. Jeśli chcesz zawsze oglądać rozszerzenia, wejdź w preferencje Findera i na zakładce Zaawansowane włącz odpowiednią opcję.

Otwórz ponownie katalog Dokumenty, wskaż myszą dokument Tekst próbny nr 1 (utworzony w poprzednim ćwiczeniu) i kliknij go dwukrotnie. Jak pamiętasz z rozdziału 3., możesz także użyć skrótu Cmd+O albo dwukrotnie „zapukać” palcem w panel gładzika — na ekranie otworzy się… program TextEdit z załadowanym dokumentem! Dokument załaduje się w tej samej postaci, w jakiej go pozostawiłeś, wywołując program, który go utworzył. I tak być powinno — moim celem było udowodnienie, że komputer potrafi przechowywać dokumenty, nawet gdy jest odłączony od zasilania. Warto nauczyć się tej sztuczki, gdyż ułatwi ona pracę z dokumentami w momencie, gdy będzie ich bardzo dużo, podobnie jak programów, które je utworzyły. Oto, co jeszcze warto zapamiętać z tematyki zapisywania i otwierania dokumentów:  Najlepszym miejscem do zapisywania tworzonych dokumentów jest specjalny katalog o nazwie Dokumenty.  Przyzwyczaj się do korzystania z macowego eksploratora zasobów komputera, czyli z aplikacji Finder przypiętej na sztywno do paska Docka ( ).  Jeśli zapisujesz dokumenty na biurku, to stosuj aktywnie skrót klawiaturowy służący do pokazywania zawartości biurka: Ctrl+strzałka w dół (czyli Ctrl + ).

Otwieranie plików za pomocą konkretnej aplikacji Czasami zachodzi potrzeba świadomego otwarcia pliku przy użyciu konkretnej aplikacji, np. pliku graficznego poprzez konkretny program w komputerze spośród wielu zainstalowanych. Rysunek 5.8 pokazuje, jak proste jest świadome wybieranie aplikacji, która ma otworzyć znaleziony w Finderze plik dyskowy. Zamiast dwukrotnie kliknąć plik, wybierz z menu podręcznego polecenie Otwórz w programie i kliknij aplikację, która jest potrzebna w danej sytuacji (np. dysponuje pewną funkcją, której nie mają inne programy). Menu podręczne możesz wywołać klasycznie, prawym klawiszem myszy, lub klikając przycisk na pasku narzędziowym pokazany na rysunku.

Rozdział 5.  Gdzie są moje dane, czyli dyski lokalne i dyski w „chmurze”

99

Rysunek 5.8. Otwieranie pliku z użyciem konkretnej aplikacji

Obrazy dysków (pliki DMG oraz ISO) Pliki DMG w systemie OS X reprezentują obrazy dysków (zazwyczaj instalacyjnych) i są również wyświetlane w postaci ikon. Ponieważ są one obrazami dysków (podobnie jak znane m.in. z Windowsa obrazy ISO), OS X otwiera je poprzez specjalną operację „montowania”, czyli logicznego rejestrowania ich w systemie jako nowego wolumenu (takiego jak dysk twardy lub czytnik płyt optycznych z włożoną płytą). Czy można zajrzeć do środka obrazu dysku? Okazuje się, że w systemie OS X jest to wyjątkowo proste. Wykonaj następujące ćwiczenie:  Ściągnij z Internetu dowolny plik DMG (np. pakiet NTFS for Mac z adresu: http://www.paragon-software.com/home/ntfs-mac/download.html).  Zapisz ten plik na dysku (wystarczy kliknąć przycisk Download, aby przeglądarka Safari zainicjowała pobieranie).  Plik pobrany zostanie do katalogu Pobrane rzeczy (system zasygnalizuje zakończenie transferu sieciowego podskakującą ikonką w Docku).  Kliknij w Docku ikonę Pobrane rzeczy (znajdziesz ją w nim po prawej stronie) i wyszukaj nowo pobrany plik — powinien się on znajdować na początku listy pobranych plików (lista ma postać efektownego stosu wyskakującego z Docka).  Mac automatycznie zamontuje DMG jako dysk i wyświetli go w sekcji Urządzenia w lewym panelu Findera oraz na biurku.  Otwórz program Finder i obejrzyj w prawym panelu zawartość dysku DMG (zazwyczaj Mac sam otwiera dla Ciebie okno z jego zawartością). Rysunek 5.9 pokazuje przykładową zawartość pliku DMG pobranego z sieci — przy okazji jest to świetny program umożliwiający nauczenie Maca poprawnego zapisywania i odczytywania dysków Windowsa w formacie NTFS; szczerze go polecam. Jeśli chcesz jeszcze głębiej zajrzeć do niektórych zasobów widocznych na takim wirtualnym dysku, wypróbuj komendę Pokaż zawartość pakietu z menu podręcznego. Na koniec, aby usunąć wirtualny dysk z Findera, kliknij po prostu przycisk znajdujący się obok jego nazwy widocznej w sekcji Urządzenia.

100

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 5.9. Obrazy dysków w OS X bez tajemnic

Organizacja danych użytkownika w systemie OS X Opiszę teraz nieco szerzej sposób organizacji dokumentów (plików) w komputerze wyposażonym w system OS X Yosemite i pokażę, jak wykonać podstawowe operacje w systemie plikowym. Warto pamiętać, że nie jest to wyczerpujące omówienie tego zagadnienia; więcej informacji na ten temat znajdziesz w następnym rozdziale, poświęconym w całości programowi Finder, choć tam nacisk będzie położony na opis funkcji tego programu, a nie na zawartość logiczną systemu plikowego. Zamknij teraz wszystkie uruchomione do tej pory programy, najlepiej używając skrótu klawiaturowego Cmd+Q lub wybierając w Docku z menu podręcznego polecenie Zakończ (uruchomione aplikacje rozpoznasz po symbolu kulki w pobliżu ich ikony na pasku w Docku). Pozamykaj je, aby ujrzeć czyste biurko. Jeśli nie chcesz zamykać programów, możesz ewentualnie nacisnąć klawisz F11 (lub skrót fn+F11 w MacBooku). Gdy już zobaczysz puste biurko, znajdź na pasku Docka ikonę programu Finder ( ) i kliknij ją. Na ekranie pojawi się wówczas okienko tej aplikacji, z którego można przejść do takich lokalizacji jak dyski twarde, stacje dysków optycznych itp. Okienko Findera już kilka razy przewijało się na kartach tej książki, ale dopiero teraz omówię je nieco bardziej szczegółowo w celu objaśnienia widoków dostępnych w tym programie. Gdy zobaczysz okienko Findera, w jego lewym panelu kliknij ikonę Wszystkie moje pliki i włącz (jeśli wcześniej nie zostało to zrobione) widok Ikony (przycisk ). Efekt tych działań powinien przypominać rysunek 5.10. Na dysku można tworzyć katalogi, czyli swego rodzaju elektroniczne teczki na dokumenty. Każda z takich teczek może zawierać inne teczki (podkatalogi) oraz dokumenty. Oto, co warto wiedzieć o katalogu domowym:  Na rysunku 5.10 widzimy m.in. podkatalogi do zapisu dokumentów (Dokumenty, Biurko), katalogi przeznaczone na pliki multimedialne (Obrazki, Filmy, Muzyka)

Rozdział 5.  Gdzie są moje dane, czyli dyski lokalne i dyski w „chmurze”

101

Rysunek 5.10. Zasoby komputera widoczne w programie Finder Dane użytkownika są zawarte w tzw. katalogu domowym, tworzonym na etapie pierwszej konfiguracji nowego komputera Apple lub podczas zakładania nowego konta użytkownika. Katalog ten grupuje pozostałe katalogi z danymi (Biurko, Dokumenty, Muzyka itp.). W ostatnich wydaniach OS X domyślnie go nie widać! Jeśli Ci to przeszkadza, to wejdź do preferencji Findera (menu Finder/Preferencje) i na zakładce Pasek boczny zaznacz swój katalog domowy oraz inne elementy, które chcesz oglądać w Finderze. (Więcej szczegółów znajdziesz w następnym rozdziale).

i katalog na pliki pobierane z sieci Internet (Pobrane rzeczy). Niektóre katalogi są używane przez programy komputera lub są tworzone świadomie przez użytkownika lub wręcz przez niektóre aplikacje (np. program Parallels sam tworzy katalogi do zapisu maszyn wirtualnych, czyli obrazy systemów, np. systemu Windows).  Katalog domowy jest prywatną przestrzenią zalogowanego użytkownika i jeśli na komputerze istnieje kilka kont (np. dla wszystkich członków rodziny), to każda osoba posiada własny katalog domowy (a zatem własne Biurko, własny katalog Dokumenty itp.).  Wykonując ręcznie kopię bezpieczeństwa danych z komputera Apple, w pierwszej kolejności warto zapisać dane właśnie z katalogu domowego.

Tworzymy nowe katalogi Przetestujmy tworzenie nowych katalogów. Jest to bardzo łatwe, ale oczywiście wymaga sprawnego posługiwania się myszą lub gładzikiem. Proponuję wykonać następujące ćwiczenie (rysunek 5.11):  W lewym panelu okienka Findera kliknij ikonę Biurko.  W prawym panelu, gdzieś w wolnym obszarze, naciśnij prawy klawisz myszy, aby wywołać menu podręczne, lub kliknij przycisk widoczny na pasku narzędziowym.  Wybierz polecenie Nowy katalog.

102

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 5.11. Tworzymy nowy katalog na biurku

Na ekranie pojawi się teczka o nazwie katalog bez nazwy (lub podobnej, jeśli ta nazwa została wcześniej użyta). Możesz wpisać własną nazwę i potwierdzić klawiszem Return. Już po utworzeniu katalogu proponowaną nazwę możesz zmienić w następujący sposób4:  Kliknij katalog myszą (na biurku lub w okienku Findera).  Naciśnij klawisz Return, aby wejść w tryb edycji nazwy.  Wpisz nową nazwę, np. Moje listy, i kliknij gdzieś obok, aby ją zatwierdzić (lub Esc, aby anulować zmianę). Kiedy tworzysz nowy katalog lub dokument, staraj się robić to w sposób przemyślany. Po wielu miesiącach pracy z komputerem nietrudno o bałagan, dlatego warto sobie przyswoić pewne nawyki i konwencje organizowania danych. Wiele osób tworzy dokumenty i katalogi na biurku komputera (katalog Biurko), jednak zalecanym do tego miejscem jest katalog systemowy o nazwie Dokumenty.

Jak się sprawnie poruszać po katalogach? Wypróbuj takie sposoby:  Jeśli w panelu Findera znajdują się katalogi i pliki, to wystarczy kliknąć jeden z nich myszką, a następnie poruszać się pomiędzy nimi, używając już wyłącznie klawiszy kierunkowych (strzałek) na klawiaturze.  Katalog zaznaczony myszką można otworzyć, dwukrotnie klikając jego ikonę lub, jeśli jest ona już zaznaczona, stosując kombinację klawiszy Cmd+ (strzałka w dół).  Powrót z katalogu jest możliwy dzięki kliknięciu przycisku (trójkącik w lewo w lewym górnym rogu Findera) lub zastosowaniu kombinacji klawiszy Cmd+ (strzałka w górę).

4

Podana metoda może zostać zastosowana do dowolnego obiektu, np. do dokumentu czy nazwy dysku.

Rozdział 5.  Gdzie są moje dane, czyli dyski lokalne i dyski w „chmurze”

103

Katalogi specjalne Warto wyobrazić sobie, że zasoby dyskowe komputera są zorganizowane w układzie odwróconego drzewka. Centralną jednostką spinającą wszystko jest dysk systemowy, zazwyczaj nazwany fabrycznie Macintosh HD. Z dysku twardego dojdziesz w Finderze do umownych lokalizacji typu Biurko lub Dokumenty, które mają swoje odzwierciedlenie gdzieś w strukturze katalogów w systemie OS X. Ale czy to, co tam widać, to jest ta „ostateczna prawda”? Oczywiście nie — system OS X jest oparty na systemie Unix i jego wnętrze jest niezbyt atrakcyjne dla typowego użytkownika. Rysunek 5.12 pokazuje, jak w rzeczywistości nazywają się niektóre katalogi ładnie prezentowane nam przez program Finder.

Rysunek 5.12. Zasoby systemu OS X w pigułce

Na rysunku tym widać niejako w pigułce strukturę zasobów systemu. Prezentowana powyżej koncepcja jest oczywiście uproszczeniem, ale obrazuje następujące założenia systemu OS X:  Elementem spinającym wszystko, co widać, jest dysk systemowy Macintosh HD. To właśnie z tego dysku „dojdziesz” do każdego zasobu podpiętego do komputera. OS X jest oparty na systemie Unix i nawet takie urządzenia jak dyski optyczne są „montowane” w nim jako specjalne katalogi.  Widok użytkownika jest uproszczoną wizją faktycznych zasobów komputera.  Przestrzeń działań użytkownika jest ograniczona do jego katalogu domowego i odseparowana od warstwy plików systemowych.

104

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite  Fizyczne nazwy katalogów użytkownika są inne niż te prezentowane w widokach

programu Finder (np. Biurko z „punktu widzenia” systemu nazywa się Desktop). Oprócz domowego katalogu użytkownika5 utworzonego tuż po instalacji w komputerze znajdziesz mnóstwo dziwnych katalogów używanych przez system OS X do różnych celów: Programy, System, opt, Biblioteki itp. Zapisywanie plików w tych katalogach jest utrudnione, a czasami wręcz niemożliwe, gdyż są to lokalizacje przeznaczone dla programów instalacyjnych i samego systemu OS X. Katalogi specjalne mają szczególne znaczenie dla działania komputera i nie wolno zapisywać w nich dokumentów, jak również usuwać z nich jakichkolwiek plików. Uszkodzenie zawartości tych katalogów może się zakończyć w najlepszym razie utratą danych, a czasami też bolesną koniecznością ponownej instalacji systemu.

Jeśli pomimo moich ostrzeżeń chcesz wiedzieć, jak poruszać się po całych zasobach dyskowych OS X, wliczając w to katalogi systemowe, zajrzyj do następnego podrozdziału. Oczywiście na własną odpowiedzialność!

Poruszanie się po zasobach fizycznych dysku System OS X dość skutecznie ogranicza użytkownikowi widok na katalogi, które nie powinny go interesować, np. zawierające elementy systemu operacyjnego. Czasami jednak zachodzi potrzeba wejścia do takich katalogów, np. aby zmienić plik konfiguracyjny lub sprawdzić zawartość jakiejś lokalizacji. Aby wejść do katalogu systemowego w OS X, należy znać jego nazwę. Nazwy te są podawane w formacie systemu Unix, ze znakiem ukośnika, który oddziela od siebie poszczególne poziomy katalogów, np. /Library/Logs. Jak wejść do katalogu systemowego? Jak łatwo zauważyć, w Finderze go nie widać, jednak możesz się do niego dostać, używając polecenia menu Idź/Idź do katalogu (rysunek 5.13). Katalogi systemowe możesz otwierać w Finderze podobnie jak zwykłe katalogi widoczne zazwyczaj w katalogu domowym. Wykonaj teraz następujące ćwiczenie:  Wejdź do menu Idź/Idź do katalogu.  Wpisz adres ~ (znak tyldy) i zatwierdź go. Co widzisz na ekranie? Tak, to jest Twój katalog domowy! W systemie OS X, podobnie jak w Uniksie czy Linuksie, znak tyldy jest synonimem katalogu domowego.

5

Na rysunku katalog ten nazywa się tak, jak to określiłem podczas wstępnej konfiguracji mojego Maca — piotrw. Twoja nazwa będzie na pewno inna.

Rozdział 5.  Gdzie są moje dane, czyli dyski lokalne i dyski w „chmurze”

105

Rysunek 5.13. Katalogi systemowe OS X w Finderze

Oto inne ciekawostki związane z okienkiem Idź/Idź do katalogu:  Po wpisaniu fragmentu nazwy naciśnięcie klawisza Tab powoduje jej uzupełnienie, oczywiście jeśli jest to możliwe (wypróbuj to na adresie /Library/Pre, gdzie Pre będzie początkiem nazwy podkatalogu Preferences).  Autouzupełnianie ma swoje granice (sprawdź to na przykładzie adresu nadrzędnego /). Dla ciekawskich przygotowałem tabelkę wyjaśniającą przeznaczenie niektórych katalogów systemowych w OS X (tabela 5.1). Tak jak napisałem, modyfikacja zawartości niektórych folderów systemowych może uszkodzić system, dlatego jeśli już musisz tam wchodzić, poruszaj się w nich z zachowaniem szczególnej ostrożności! Wchodząc do katalogów systemowych lub do mocno zagnieżdżonych podkatalogów, łatwo stracić orientację. Jeśli lubisz szperać po zasobach komputera, polecam włączenie w Finderze opcji Widok/Pokaż pasek ścieżki dostępu (rysunek 5.14). Zobaczysz wówczas dodatkowy pasek z tzw. ścieżką, czyli drogą w drzewie katalogów, która prowadzi do bieżącego katalogu (efekt mogliśmy podziwiać na poprzednim rysunku). Wyświetlenie paska ścieżki dostępu pozwala nieco lepiej zrozumieć strukturę systemu plikowego OS X, choć na pewno dla większości użytkowników ta opcja nie będzie szczególnie przydatna. Warto również włączyć pasek statusu, gdzie Finder wyświetla dodatkowe informacje o dysku i pokazuje suwak, którym można regulować wielkość ikon (opcja Widok/Pokaż pasek statusu). Program Finder warto dobrze poznać i w tym celu polecam szczegółową lekturę kolejnego rozdziału.

106

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Tabela 5.1. Katalogi systemu Unix używane w OS X Katalog

Opis

/

Katalog nadrzędny, pod który są logicznie podpięte inne katalogi.

/Applications

Zawiera aplikacje, których używasz na co dzień. W Finderze widzisz ten katalog pod spolszczoną nazwą Programy.

/bin

Katalog zawiera pliki wykonywalne podstawowych narzędzi oraz procesów systemu OS X niezbędne do jego uruchamiania i funkcjonowania.

/dev

Katalog zawiera pliki reprezentujące wszelkie urządzenia peryferyjne (CD-ROM, mysz, klawiaturę itp.).

/Developer

Ten katalog pojawia się po instalacji Apple’s Developer Tools i zawiera narzędzia programistyczne.

/etc

Tutaj znajdziesz podstawowe pliki konfiguracyjne systemu.

/Library

Katalog zawiera dzielone biblioteki systemowe, pliki preferencji itp., które są potrzebne do funkcjonowania systemu. W Finderze widzisz ten katalog pod spolszczoną nazwą Biblioteki. Zauważ, że katalog o tej nazwie znajdziesz też w katalogu domowym, ale w tym przypadku zawiera on wyłącznie pliki specyficzne dla konkretnego użytkownika.

/sbin

Katalog zawiera programy i pliki dostępne tylko dla administratora (root).

/System

Tu znajdują się krytyczne biblioteki i pliki preferencji systemu OS X.

/tmp

Katalog zawiera pliki tymczasowe tworzone przez system.

/Users

Zbiór katalogów domowych użytkowników komputera Apple z OS X. W ramach struktury katalogu domowego zobaczysz standardowe podkatalogi służące do zapisywania dokumentów, zdjęć, muzyki itp. W tym katalogu można oczywiście tworzyć swoje podkatalogi.

/usr

Katalog zawiera programy i pliki dostępne zarówno dla administratora, jak i dla użytkownika, służące do administracji.

/var

Katalog zawiera np. logi systemowe (raporty z działania aplikacji), pliki poczty czy kolejki drukarki.

/Volumes

Katalog zawiera „zamontowane” (słowo pochodzi od komendy mount) realne lub wirtualne urządzenia (dyski twarde, dyski optyczne, dysk zamontowanych plików DMG itp.).

Rysunek 5.14. Wyświetlanie ścieżki dostępu oraz innych informacji w Finderze

Rozdział 5.  Gdzie są moje dane, czyli dyski lokalne i dyski w „chmurze”

107

Z klawiatury do chmury, czyli katalogi internetowe W ostatnich latach w branży komputerowej nastąpiła prawdziwa eksplozja usług określanych jako „chmurowe”: można przechowywać dane w Internecie i są one jednocześnie dostępne na wielu fizycznych urządzeniach, ponadto działa bezproblemowa synchronizacja danych pomiędzy wieloma urządzeniami użytkownika, tak że nie ma już znaczenia gdzie, tylko co robimy. Użytkownicy Apple od lat posiadają dostęp do usług tego typu i oczywiście Yosemite świetnie je wspiera, o czym opowiem jeszcze wiele razy w tej książce, opisując możliwości iCloud (iCloud Drive). Pomijając jednak aspekty użytkowania usługi iCloud, warto wiedzieć, jak to wszystko funkcjonuje, aby trochę bardziej świadomie używać komputera w dobie usług „chmurowych”. Zasada działania jest następująca:  Użytkownik posiada u dostawcy usług sieciowych konto, które jest odseparowane od fizycznego komputera. W świecie Apple jest to konto identyfikowane przez Apple ID, w systemie Windows — konto Microsoft dające dostęp do usług OneDrive (wcześniej znanych jako SkyDrive), dostępne są też usługi innych producentów (np. bardzo znany serwis Dropbox).  Instalacja lub aktywacja usługi sieciowej na komputerze integruje go z wirtualnymi zasobami dysków internetowych. W praktyce oznacza to, że w programie do eksploracji plików (np. Finder w Macach, Eksplorator plików w Windowsie) zobaczysz specjalne katalogi, które mogą zawierać klasyczne dane (dokumenty, zdjęcia, filmy), ale zapis w nich jednocześnie umieszcza kopie tych danych w sieci Internet, na serwerach usługodawcy.  Jeśli komputer jest podłączony do sieci (a który komputer obecnie nie jest?), pliki w katalogach „internetowych” są automatycznie przesyłane z komputera do sieci i z powrotem — w praktyce oznacza to, że stworzenie dokumentu lub pliku na jednym urządzeniu spowoduje jego udostępnienie na wszystkich innych komputerach podłączonych do usługi. Ponieważ w tej książce opowiem jeszcze o iCloud, tutaj dla odmiany zilustruję to zagadnienie na przykładzie konkurencyjnej usługi Dropbox. Aby założyć konto na serwerach firmy Dropbox, wejdź na stronę: https://www. dropbox.com i postępuj zgodnie z instrukcjami.  Zarejestruj się (utwórz konto) — przycisk Zarejestruj się. W efekcie uzyskasz identyfikator konta (Twój e-mail) i hasło dostępowe.  Pobierz program na Maca, który zintegruje usługę Dropbox z Finderem (przycisk Pobieranie).  Zainstaluj pobrany program na Macu i po jednokrotnym podaniu identyfikatora i hasła do konta zacznij korzystać z katalogów internetowych na Macu (rysunek 5.15).

108

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 5.15. Katalogi internetowe usługi Dropbox widoczne w Finderze Dropbox jest popularnym serwisem o charakterze „dysku internetowego”, używanym do zapisywania danych przez wiele programów firm trzecich. Warto posiadać tę usługę, gdyż jest bezpieczna i częściowo darmowa (pierwsze 2 GB są za darmo, wyższe pojemności są płatne).

Rozdział 6.

Finder i Spotlight, czyli eksploracja zasobów komputera Podstawowym programem służącym do przeglądania zasobów komputera jest poznany w poprzednim rozdziale Finder, czyli w swobodnym tłumaczeniu na język polski: szukacz, znalazca. Jak sugeruje jego nazwa, służy on do sprawnego poruszania się po zasobach komputera i wyszukiwania w nim potrzebnych informacji. Program Finder oraz systemowa wyszukiwarka Spotlight pozwalają na efektywne poruszanie się w systemie zasobów OS X i zostaną omówione szczegółowo w tym rozdziale. Zalecane jest, aby przed przystąpieniem do lektury tego oraz kolejnego rozdziału wykonać ćwiczenia opisane w rozdziale 5., gdyż ich wyniki posłużą nam do przedstawienia niektórych zagadnień.  W katalogu Dokumenty powinien znajdować się dokument o nazwie Tekst próbny nr 1.  Na biurku powinien znajdować się nowo utworzony katalog Moje listy. Zawartość dysku Twojego komputera może być nieco odmienna, nie dotyczy to jednak podstawowych katalogów omawianych w tym rozdziale.

Program Finder Program Finder uruchomisz z Docka, klikając ikonę . Rysunek 6.1 pokazuje najważniejsze elementy okienka tej aplikacji. (Jeśli w Twoim komputerze nie widać niektórych katalogów pokazanych na rysunku, np. katalogu domowego, albo suwaka pozwalającego regulować wielkość ikon, to przejrzyj ustawienia preferencji Findera opisane w dalszej części tego rozdziału).

110

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 6.1. Zasoby komputera widoczne w programie Finder

Oto najważniejsze elementy interfejsu użytkownika programu Finder:  Odsyłacze do ulubionych lokalizacji zawartych w katalogu domowym użytkownika oraz do innych popularnych katalogów pozwalają swobodnie poruszać się pośród często używanych lokalizacji zawierających dane lub programy użytkownika. Nazwy głównych katalogów zawartych w katalogu domowym nie są przypadkowe i odzwierciedlają sugerowaną organizację danych: Biurko powinno zawierać najpotrzebniejsze, bieżące elementy; Filmy, Obrazki, Muzyka — te nazwy mówią same za siebie; Pobrane rzeczy — tutaj lądują pliki ściągane ze stron internetowych (dostęp do tego katalogu jest możliwy również z Docka).  Przyciski nawigacji pozwalają szybko powrócić do poprzedniego widoku. Stosując przyciski Wróć ( ) i Dalej ( ), możemy cofać się do widoku poprzednio oglądanych katalogów oraz ponawiać wejście do katalogów, z których się cofnęliśmy. Jak zapewne pamiętasz, „wchodzenie” do katalogu jest możliwe za pomocą podwójnego kliknięcia myszki lub skrótu Cmd+ (strzałka w dół), działa także skrót Cmd+O.  Tryby wyświetlania zawartości pozwalają sprawnie przełączać się pomiędzy widokiem w postaci ikon, listy, przeglądarki kolumnowej lub przeglądarki okładkowej (ang. Cover Flow) — wszystkie te widoki omówię szczegółowo w dalszej części rozdziału.  Przycisk Czynności dodatkowe ( ) pozwala wykonać określone akcje (zadania) na obiektach widocznych w panelu Findera (np.: kompresję, kopiowanie, nagranie na płytę, utworzenie katalogu). Podobne funkcje uzyskasz, wywołując klasyczne menu podręczne.  Wyszukiwarka umożliwia wyszukanie dowolnego dokumentu lub pliku w komputerze na podstawie znanego nam fragmentu nazwy.  Centralne okno Findera pokazuje zawartość wskazanego katalogu — wygląd tego okna zależy od typu dokumentów oraz wybranego widoku.

Rozdział 6.  Finder i Spotlight, czyli eksploracja zasobów komputera

111

 Regulator wielkości ikon pozwala powiększyć ikonę nawet do bardzo dużego

rozmiaru (największy rozmiar jest połączony z trybem podglądu zawartości — sprawdź to np. na dokumencie PDF). Regulator ten jest widoczny tylko po włączeniu paska statusowego (zob. niżej).  Pasek statusowy (informacyjny) przekazuje najważniejsze informacje o zawartości panelu centralnego Findera, np. podaje liczbę elementów i ich wielkość. Możesz go włączyć lub wyłączyć w menu aplikacyjnym (kliknij polecenie Widok).  Sekcja Urządzenia zawiera listę urządzeń podłączonych do Maca, np. płyt optycznych czy dysków zewnętrznych lub USB. Nazwy tych urządzeń bywają umowne (np. tytuł płyty DVD, nazwa aparatu fotograficznego). Jeśli podłączysz do komputera pendrive (czasami będzie to uniwersalne urządzenie zawierające odtwarzacz muzyczny MP3 czy nawet radio FM), to Mac wyświetli go po kilku sekundach jako dodatkowy wolumen dyskowy, który zobaczysz zarówno na biurku, jak i na liście urządzeń w Finderze. „Urządzeniami” mogą być także pliki DMG, które są obrazami dysków instalacyjnych. Jeśli w prawym panelu Findera nie mieszczą się wszystkie elementy, to oczywiście można powiększyć jego okno lub dotrzeć do właściwych pozycji przy użyciu suwaków, które pojawiają się na jego brzegu. Niezależnie od wybranego widoku okno programu Finder zachowuje się dość podobnie i można w nim łatwo przechodzić pomiędzy elementami poprzez klikanie myszką. W następnych podpunktach omówię szczegółowo wybrane elementy tej aplikacji.

Widoki Findera Wybierz teraz w lewym panelu Findera Twój katalog domowy (nazwa użytkownika będzie inna niż na obrazku, ale odszukaj symbol domku) i zobacz, co zostanie wyświetlone w prawym panelu w zależności od wybranego widoku. Masz do dyspozycji widoki: Ikony ( ), Lista ( ), Kolumny ( ) i Przeglądarka kolumnowa (ang. Cover Flow; ).

Widok Ikony W widoku Ikony katalogi i programy są reprezentowane przez czytelne obrazki, których wielkość możesz łatwo dostosować, używając suwaka znajdującego się na dole z prawej strony okna. Pamiętaj tylko, że suwak ten jest widoczny wyłącznie, gdy uaktywnisz pasek statusowy (włącz w menu aplikacji opcję Widok/Pokaż pasek statusu). Przy maksymalnym powiększeniu ikony dokumentu można wręcz przekartkować jego zawartość. Rysunek 6.2 pokazuje ikonę internetowego magazynu poświęconego produktom i zagadnieniom Apple, „iMagazine” (dawniej „Moje Jabłuszko”). Plik PDF bieżącego numeru został pobrany na dysk i powiększony suwakiem umieszczonym w prawym dolnym rogu. Używając przycisków nawigacji, można teraz dość szybko ocenić zawartość poszczególnych stron bez otwierania dokumentu.

Widok Lista W widoku Lista oprócz nazwy ujrzysz kilka dodatkowych informacji, np. datę utworzenia elementu i jego typ. W widoku tym efektywnie sortuje się informacje, klikając nazwę kolumny (np. Nazwa, Data zmian). Zwróć uwagę na trójkącik w tytule kolumny pokazujący kierunek sortowania (wartości malejące lub rosnące) — rysunek 6.3.

112

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 6.2. Powiększając ikonę dokumentu, przeglądamy go bez otwierania!

Rysunek 6.3. Widok w postaci listy elementów w programie Finder

Jeśli przy nazwie katalogu widoczny jest trójkącik, oznacza to, że coś kryje się pod spodem i można tam zajrzeć, klikając go (rysunek 6.4). Rysunek 6.4. Przeglądanie zawartości katalogu w widoku listy

Rozdział 6.  Finder i Spotlight, czyli eksploracja zasobów komputera

113

Ponowne kliknięcie trójkącika skierowanego w dół spowoduje zwinięcie zawartości katalogu i ponownie zobaczysz tylko jego nazwę (trójkącik zostanie znowu skierowany w prawo). Interesującą możliwością widoku list jest pokazywanie lub ukrywanie wybranych kolumn. Aby uzyskać taką opcję, wywołaj menu podręczne na belce tytułowej jednej z kolumn. Zobaczysz wówczas pełną listę kolumn, które są w danym momencie aktywne oraz potencjalnie dostępne.

Widok Kolumny W widoku Kolumny możesz zobaczyć klasyczny hierarchiczny układ pokazujący informacje w formie drzewka. Prawy panel dzieli się dynamicznie na kolejne panele w trakcie wybierania myszką interesujących nas elementów. Zauważ, że podczas klikania katalogów to, co było widoczne na początku nawigowania, może zniknąć, aby zrobić miejsce na ekranie na kolejne widoki (popatrz na rysunek 6.5, gdzie katalog iTunes Media „znika” po kliknięciu katalogu Music). Rysunek 6.5. Widok kolumnowy w programie Finder

W trybie widoku kolumnowego nie jest wymagane podwójne kliknięcie, aby wejść do katalogów, co docenia część użytkowników Maców nieprzepadająca za tą czynnością. Niestety, pracując z tym widokiem, mamy często wrażenie bałaganu, gdyż zbyt szybko zmienia się zawartość okna. Z tego powodu nie polecam omawianego widoku, gdyż łatwo się w nim zgubić i popełnić błąd, zwłaszcza podczas wykonywania operacji na plikach.

Przeglądarka okładkowa W animowanym widoku o nazwie Cover Flow (w luźnym tłumaczeniu: przeglądarka okładkowa)1 możemy zobaczyć szybki podgląd zawartości dokumentów. Jest to niezastąpiony tryb przeglądania, gdy wyszukujemy zdjęcia wśród setek fotografii zapisanych na dysku! Widoczny pod miniaturką dokumentu suwak przewija kolekcję plików i w zależności od typu elementu pokazuje jego częściową treść. Animacja przypomina wertowanie na półce kolekcji płyt lub książek, których grzbiety po wybraniu odwracają się okładką do użytkownika, połączone z prezentacją dodatkowych danych. Ponieważ

1

Angielskie cover oznacza okładkę, flow oznacza przepływ.

114

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

z tego opisu trudno zapewne coś zrozumieć, w ramach ćwiczenia wejdź do jakiegoś katalogu z plikami tekstowymi lub zdjęciami i uruchom ten tryb, aby się przekonać, jak działa ten widok Findera (rysunek 6.6).

Rysunek 6.6. Widok Cover Flow ułatwia przeglądanie kolekcji multimediów

Chwytając i przeciągając górną krawędź dowolnej belki tytułowej w dolnym panelu, możesz regulować wielkość panelu podglądu (chwyć go i przesuń w górę i w dół). Oczywiście regulacja odniesie pożądany skutek, gdy samo okno jest dostatecznie duże, aby można było w nim zobaczyć odpowiednio wiele szczegółów. Jeśli tak nie jest, to najpierw powiększ okno Findera, chwytając za jego brzegi lub rogi lub wręcz rozciągając je na cały ekran.

Dostosowywanie widoków Findera Jeśli nie odpowiada Ci widok w centralnym panelu Findera, to zawsze możesz sprawdzić, czy bieżącego wyglądu nie można poprawić jednym kliknięciem, wciskając przycisk porządkowania ( ). Popatrz na rysunek 6.7, gdzie uporządkowałem widok według rodzaju (najpierw filmy, potem zdjęcia).

Rysunek 6.7. Porządkowanie zawartości panelu Findera

Rozdział 6.  Finder i Spotlight, czyli eksploracja zasobów komputera

115

Czasami nieładny wygląd okienka wynika z jego małego rozmiaru lub niedobranej szerokości albo wysokości jego paneli wewnętrznych. Pamiętaj, że w Finderze możesz łatwo regulować wymiary okna oraz poszczególnych paneli — chwyć i pociągnij za krawędź lub róg okienka (albo za granicę dwóch paneli) i sprawdź, jak reaguje okno lub jego zawartość. Dużo interesujących możliwości regulacji widoku Findera znajdziesz w rzadko odwiedzanym panelu Opcje widoku. Możesz tam ustalić takie parametry, jak:  wielkość czcionki w etykietach tekstowych;  wielkość ikon;  informacje dodatkowe, które można wyświetlić pod ikoną (np. rozdzielczość zdjęcia!);  tło w panelu Findera. Popatrz na rysunek 6.8. Rysunek 6.8. Dostosowywanie wyglądu okienka Findera

Dostosuj okno Findera Zawartość dysku pokazywana przez program Finder jest bardzo ważna, gdyż jej część stanowią nasze dane: zdjęcia, filmy, dokumenty. Warto zatem wiedzieć, jak ją efektywnie wyświetlać — widoki, wielkość ikon, sortowanie, porządkowanie to podstawowe funkcje, o których musimy wiedzieć po prostu wszystko, i to jest dokładnie to, co omówiłem w poprzednich akapitach. Oprócz dopasowywania widoków zawartości program Finder oferuje jeszcze wiele aspektów użytkowych, na które mamy wpływ. Kliknij ikonę Findera i przyjrzyj się uważnie zawartości menu Widok. Zobaczysz tam kilka ważnych opcji:  Pokaż (Ukryj) pasek z kartami. (Uwaga: pracę z kartami Findera omówię w kolejnym rozdziale).  Pokaż (Ukryj) pasek ścieżki dostępu. Ta pożyteczna funkcja przyda się osobom, które wykonują sporo operacji kopiowania i przemieszczania plików pomiędzy katalogami i dyskami.

116

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite  Pokaż (Ukryj) pasek statusu. Jest to miejsce, gdzie zobaczysz liczbę elementów

katalogu i dane o zajętości dysku.  Pokaż (Ukryj) pasek boczny. To bezdyskusyjnie najważniejsza funkcja Findera.

Jest to pasek skrótów do ulubionych lokalizacji, więc nie ma sensu go wyłączać, chyba że biegle operujesz skrótami klawiatury i etykiety ulubionych lokalizacji w niczym Ci nie pomagają.  Pokaż (Ukryj) podgląd. Ta funkcja otwiera okienko podglądu pokazujące zawartość pojedynczego elementu klikniętego w panelu centralnym. Popatrz na rysunek 6.9, który opisuje te elementy na przykładzie otwartego katalogu ze zdjęciami. Rysunek 6.9. Włącz lub wyłącz funkcje okna Findera

Włączenie wszystkich powyższych funkcji znacznie wzbogaca działanie programu Finder i jeśli przez przypadek z jego okna coś zniknie, to pamiętaj, że zawsze masz do dyspozycji menu Widok, gdzie możesz przywrócić brakujące funkcje.

Preferencje aplikacji Finder Wiemy już, jak zmieniać widoki w oknie Findera, a nawet nieznacznie dostosowywać je do własnych potrzeb (np. sortować widoczne informacje i regulować wielkość okna oraz szerokość paneli). Okazuje się, że można jeszcze bardziej dopasować program do naszych potrzeb, używając opcji zawartych w oknie tzw. preferencji. Możesz tam wejść, klikając polecenie Preferencje w menu aplikacji Finder. Rysunek 6.10 pokazuje najciekawsze ustawienia Findera. Oto one:  Możliwość pokazania lub ukrycia niektórych elementów biurka.  Ustawienie zawartości panelu bocznego Findera (teraz już wiesz, co zrobić, jeśli nie widzisz tam odsyłacza do biurka lub katalogu domowego!).  Opcje wyświetlania rozszerzeń (jak pamiętasz, Finder ukrywa rozszerzenia w nazwach niektórych typów plików).

Rozdział 6.  Finder i Spotlight, czyli eksploracja zasobów komputera

117

Rysunek 6.10. Preferencje Findera

Spróbuj teraz sam usunąć z Findera ikonę o nazwie AirDrop, która jest całkowicie zbędna, jeśli nie korzystasz z usługi bezprzewodowej wymiany plików pomiędzy urządzeniami Apple2. W tym celu kliknij ją w Finderze prawym klawiszem myszy (lub użyj odpowiedniej funkcji gładzika) i wybierz polecenie Usuń z paska bocznego. Po usunięciu przywróć ikonę AirDrop, używając panelu preferencji. Włącz (jeśli jeszcze tego nie zrobiono) pokazywanie ikony katalogu domowego ( ). Etykieta katalogu domowego jest ustalana podczas procesu konfiguracji komputera Apple (zob. rozdział 2.) — w moim przypadku jest to piotrw. W panelu Zaawansowane możemy włączyć pokazywanie w Finderze rozszerzeń plików (znaków w nazwie występujących po symbolu kropki), które pozwalają programom wykrywać przynależne do nich dokumenty (np. PDF oznacza dokument Adobe, DOC dokument Worda itp.). Pochopna zmiana rozszerzenia pliku, np. podczas zmieniania jego nazwy, może uniemożliwić jego odczytanie przez aplikację, która go utworzyła.

Opcja Opróżniaj Kosz bezpiecznie jest nieco myląca, gdyż tak naprawdę oznacza całkowite usuwanie danych z Kosza bez możliwości ich odzyskania (nawet z użyciem specjalistycznych programów).

2

Jeśli masz w domu dwa komputery Mac, to w okienku AirDrop zobaczysz ich ikony i będziesz mógł wrzucać myszką pliki z jednego na drugi, widoczny w sieci Wi-Fi, z pominięciem np. pendrive’a. Podobnie możesz łatwo przesłać film z iPada na Maca — przykłady pokażę w rozdziale 19.

118

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Spotlight, czyli szukamy danych Dane w komputerze mają zadziwiającą tendencję do znikania. Nie jest to żaden cud — po prostu jeśli łatwość tworzenia, kasowania i przenoszenia informacji zostanie połączona z odrobiną bałaganiarstwa, która tkwi w każdym z nas, kończy się to zazwyczaj chaosem i duplikowaniem danych. Na szczęście projektanci OS X także mieli świadomość istnienia tego problemu i wbudowali w system bardzo efektywną wyszukiwarkę danych, która potrafi na podstawie podanego ciągu znaków odszukać jego wystąpienie w nazwach katalogów, tytułach dokumentów, zawartości dokumentów, a nawet w historii aktywności przeglądarki internetowej czy w źródłach online (Wikipedia, wyszukiwarka, mapy). Obsługa wyszukiwarki jest bardzo prosta: w prawym górnym rogu ekranu kliknij symbol lupy i w okienku, które się pojawi, wpisz szukane słowa (ciąg znaków)3. Możesz wpisać fragment nazwy lub nawet rozszerzenie (np. MP3, AVI) — będzie to kryterium, przy użyciu którego system zacznie szukać danych zarówno w nazwach plików, jak i w ich zawartości. Aby wywołać wyszukiwarkę Spotlight, możesz też użyć skrótu Cmd+spacja. Sprawdź działanie Spotlighta na swoim komputerze (przykład działania wyszukiwarki ilustruje rysunek 6.11; wyszukiwałem pliki zawierające imię naszego psa, Figo).

Rysunek 6.11. Spotlight pomaga odszukiwać dane na dysku i w dokumentach

Jak łatwo zauważyć, wyniki są pogrupowane w czytelne kategorie (np.: dokumenty, katalogi, zakładki internetowe). Rezultaty wyszukiwania są aktywnymi odsyłaczami: wystarczy kliknąć, aby przejść do aplikacji lub otworzyć znaleziony dokument. Pomiędzy poszczególnymi kategoriami możesz szybko przeskakiwać, używając skrótu klawiatury Cmd+ (strzałka w dół) lub Cmd+ (strzałka w górę).

3

Wielkość liter jest bez znaczenia.

Rozdział 6.  Finder i Spotlight, czyli eksploracja zasobów komputera

119

Program Spotlight zwraca czasami zbyt dużo wyników, można więc nieco zawęzić jego pole wyszukiwania, sugerując mu miejsca, które powinien odwiedzić. Aby to zrobić, należy wejść do preferencji aplikacji Spotlight. W tym celu wywołaj menu systemowe Apple ( ) i kliknij Preferencje/Spotlight (rysunek 6.12). Rysunek 6.12. Zmieniamy preferencje wyszukiwania w programie Spotlight

W preferencjach aplikacji możemy z łatwością wyłączyć przeszukiwanie witryn internetowych, wiadomości pocztowych itp. lub zmienić skrót klawiszowy wywołujący Spotlighta (domyślnie jest to Cmd+spacja). W ustawieniach prywatności możesz wykluczyć z indeksowania przez Spotlight dowolne katalogi zawarte na Macu (to samo okienko, zakładka Prywatność). Oto kilka uwag na temat aplikacji Spotlight:  Wyszukiwarka jest dostępna na pasku u góry ekranu, ale także w każdym oknie Findera.  Wyszukiwanie rozpoczyna się już w trakcie wpisywania znaków.  Spotlight wyszukuje wyniki w nazwach plików, poczynając od lewej strony.  Wyszukiwanie jest interaktywne, tzn. dopisywanie lub kasowanie znaków w ciągu wyszukiwania automatycznie odświeża listę wyników.  Spotlighta można użyć do… uruchamiania programów. Przykładowo: zacznij wyszukiwać ciąg znaków tex i gdy zobaczysz na ekranie ikonę programu TextEdit, naciśnij klawisz Return, aby go uruchomić!  W polu ciągu znaków wyszukiwania możesz używać operatorów logicznych (np. AND, OR), ale to już wyższa szkoła jazdy!  Kliknięcie odsyłacza Pokaż wszystko w Finderze, widocznego na samym dole listy wyników, uruchamia okienko Findera, które zawiera wyniki wyszukiwań. Możesz je wówczas posortować lub przejrzeć ich zawartość np. w trybie prezentacji Cover Flow.

120

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Spotlight jest bardzo skutecznym narzędziem pozwalającym na zwiększenie efektywności pracy z komputerem Mac. Postaraj się wykorzystywać je jak najczęściej, używając głównie klawiatury.

Znakowanie plików Jeśli dane tak łatwo znikają w czeluściach katalogów, to przydałby się mechanizm ich łatwego znakowania i wyszukiwania. Służą do tego specjalne znaczniki (ang. tags), potocznie zwane też tagami. O znakowaniu można sporo pisać, ale nie chciałbym komplikować tak prostej funkcji, dlatego popatrz na prosty przykład. Załóżmy, że chcesz pewne dokumenty oznaczyć kolorem czerwonym, aby było wiadomo, że są ważne. W tym celu znajdź na dysku i oznakuj wybrane pliki tagami „czerwona kulka” — możesz użyć menu podręcznego lub polecenia dostępnego pod przyciskiem . Przykład pokazałem na rysunku 6.13.

Rysunek 6.13. Znakowanie („tagowanie”) plików w Finderze

Yosemite oferuje kilka standardowych znaczników (np.: zielony, pomarańczowy, żółty, niebieski) oraz umożliwia zdefiniowanie nowych. Jak następnie odszukać w Finderze pliki, które były oznakowane w określony sposób? Nic prostszego: wystarczy w lewym panelu w sekcji Tagi wybrać odpowiedni znacznik (przykład na rysunku 6.14). Jeśli chcesz „hurtowo” dodać znacznik do wielu plików, zaznacz je np. przez Cmd+A (zaznacza wszystkie) lub pojedynczo (klikając pliki z przyciśniętym klawiszem Cmd), a następnie użyj polecenia Tagi z menu podręcznego lub polecenia o tej samej nazwie dostępnego pod przyciskiem . Usuwanie znacznika polega na zaznaczeniu go i wciśnięciu klawisza Delete.

Rozdział 6.  Finder i Spotlight, czyli eksploracja zasobów komputera

121

Rysunek 6.14. Wyszukiwanie oznakowanych plików w Finderze

Jak łatwo zarządzać tagami na Macu, dodawać je, usuwać, ustalać nazwy, wyświetlać je lub ukrywać na pasku bocznym Findera? W tym celu wejdź do preferencji Findera (menu Finder/Preferencje) i w zakładce Tagi wybierz pożądane opcje. Zrób to sam w ramach ćwiczenia!

122

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rozdział 7.

Operacje na plikach i nagrywanie płyt optycznych Kolejny rozdział poświęcę w całości omówieniu czynności, jakie można wykonać na plikach w systemie OS X. Zapoznam Cię z pojęciem schowka i omówię sposób nagrywania danych na płyty CD/DVD (w najnowszych komputerach Apple nie ma już wbudowanych stacji dysków optycznych, ale system ciągle obsługuje funkcje nagrywania, niezależnie czy używasz napędu wbudowanego, czy zewnętrznego). Pod koniec rozdziału pokażę także program Kosz służący do odzyskiwania przypadkowo skasowanych danych. W tym rozdziale będzie wymagana duża wprawa w posługiwaniu się myszką (lub jej zamiennikiem — gładzikiem Multi-Touch). Jeśli masz jeszcze wątpliwości, jak kliknąć prawym klawiszem myszy lub wykonać podobną operację z użyciem gładzika, wróć do rozdziału 3., gdzie opisałem te zagadnienia.

Schowek i kopiowanie plików Schowek jest to specjalne miejsce w pamięci systemowej, w którym możemy przechowywać dowolne obiekty utworzone w systemie: dokumenty, teksty, fragmenty grafiki itp. Wkładanie do schowka nazywamy kopiowaniem, natomiast wyjmowanie z niego — wklejaniem. Ta nieformalna definicja została zilustrowana na rysunku 7.1.

Rysunek 7.1. Zasada działania schowka w systemie OS X

124

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Schowek jest pamięcią tymczasową, która zanika w przypadku wyłączenia komputera i jest używana wyłącznie do wspomagania niektórych bieżących czynności. W szczególności wiele aplikacji, zwłaszcza graficznych, korzysta ze schowka do przenoszenia danych. Również Finder potrafi wykorzystywać efektywnie schowek, co pokażę na praktycznym przykładzie. Wyobraź sobie, że chcesz przenieść dokument z jednego komputera na drugi — np. z domu do pracy lub na uczelnię — bez wykorzystywania drogi elektronicznej, np. e-maila. Do tego ćwiczenia będzie potrzebna pamięć USB, tzw. pendrive1.  Włóż pendrive’a do gniazdka USB (np. w MacBooku znajdziesz je z lewej strony obudowy; możesz też użyć gniazd znajdujących się w klawiaturze zewnętrznej, jeśli posiadasz klawiaturę przewodową wyposażoną w rozgałęziacz gniazd USB).  Po kilku sekundach na biurku zostanie pokazana ikona pamięci USB (pendrive’a) — nazwa, którą ujrzysz, może być inna niż widoczna na przygotowanym przeze mnie obrazku. Pendrive pojawi się także na liście Urządzenia w lewym panelu Findera.  Otwórz lub pokaż program Finder i kliknij w jego lewym panelu łącze Dokumenty.  W prawym panelu okienka Findera znajdź utworzony wcześniej dokument Tekst próbny nr 1 i kliknij go prawym klawiszem myszy, aby wyświetlić menu podręczne pokazane z lewej strony rysunku 7.2. Rysunek 7.2. Kopiujemy dokument do pamięci pendrive

 Z menu dostępnego pod przyciskiem

wybierz polecenie Kopiuj „Tekst próbny nr 1” (możesz też kliknąć myszką sam dokument i użyć skrótu Cmd+C albo wybrać to samo polecenie z menu podręcznego).

1

Jak pisałem wcześniej, warto sobie takie urządzenie kupić, zwłaszcza że jest to drobny wydatek rzędu kilkunastu – kilkudziesięciu złotych.

Rozdział 7.  Operacje na plikach i nagrywanie płyt optycznych

125

Zwróć uwagę na to, że po wykonaniu operacji kopiowania w komputerze nie widać żadnej zmiany — jest to poprawne zachowanie. System skopiował bowiem dokument do tzw. schowka, czyli ukrytego gdzieś w pamięci dynamicznej komputera (tzw. pamięci RAM) miejsca przechowującego dokumenty (tekst, grafikę i wiele innych) w celu ich wymiany między aplikacjami.  Kliknij teraz ikonę pendrive’a (znajdziesz ją w sekcji Urządzenia w lewym panelu Findera). W efekcie w prawym panelu zobaczysz jego zawartość. Włącz (jeśli nie zostało to wcześniej zrobione) tryb Ikony, gdyż w tym widoku prawdopodobieństwo popełnienia pomyłki podczas operacji kopiowania jest najmniejsze. W prawym panelu kliknij gdzieś w pustym miejscu i wybierz prawym klawiszem myszy polecenie Wklej rzecz (zaznaczone na rysunku 7.2 z prawej strony). Możesz też kliknąć myszką gdzieś w prawym panelu (koniecznie w białym obszarze, a nie na innym elemencie) i nacisnąć skrót klawiszowy Cmd+V — efekt będzie ten sam: Twój dokument zostanie skopiowany na pendrive! Jeśli kopiowany dokument (plik) zajmuje dużo miejsca na dysku, to dodatkowo na ekranie zobaczysz miniaturowe okienko pokazujące postęp operacji kopiowania.

Kopiowanie z wykorzystaniem metody „przeciągnij i upuść” Ten sam efekt co przez kopiowanie i wklejanie uzyskasz też nieco innym sposobem — przy użyciu techniki „przeciągnij i upuść” (ang. drag and drop). Wykonaj następujące ćwiczenie:  Znajdź w Finderze dowolny dokument i „chwyć” go lewym klawiszem myszki (kliknij go i przytrzymaj lewy klawisz). Jeśli używasz gładzika, efekt uchwycenia uzyskasz, naciskając panel z przytrzymaniem wciśnięcia.  Ciągle trzymając wciśnięty lewy klawisz myszki lub gładzika, przesuń jej wskaźnik nad ikonę pendrive’a w panelu Urządzenia i gdy zobaczysz w prawym panelu jego zawartość, po prostu zwolnij klawisz2. Podczas wykonywania operacji „przeciągnij i upuść” zauważysz, że obok wskaźnika myszki przy przenoszeniu go nad ikonę pendrive’a pojawia się zielony znak plus ( ). System pokazuje w ten sposób, że wykonuje kopię elementu.

Warto w pełni zrozumieć efekt naszego ćwiczenia: w komputerze istnieją obecnie dwa pliki o nazwie Tekst próbny nr 1. Są to dwa osobne, niezależne dokumenty! Przekonaj się o tym sam. Najlepiej wejdź jeszcze raz do katalogu Dokumenty i kliknij dwukrotnie Tekst próbny nr 1 (ewentualnie wybierz z menu podręcznego polecenie Otwórz). Otworzy się aplikacja TextEdit ze znanym Ci już z poprzednich ćwiczeń dokumentem. Dopisz kilka zdań i naciśnij Cmd+Q, aby zamknąć program.

2

Jeśli wolisz, to otwórz nowe okno Findera (naciśnij skrót Cmd+N lub wybierz z menu Plik polecenie Nowe okno) i przeciągnij plik z jednego okna do drugiego.

126

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Zauważ, że program TextEdit nie zapyta Cię przed zapisem o zgodę na zachowanie poprawek, co w niektórych sytuacjach wcale nie jest korzystne, gdyż pewna świadomość czynności wykonywanych w komputerze jest zawsze cenna. Dla porównania podam, że w starszych wersjach OS X program TextEdit przed zamknięciem zadawał pytanie, czy zachować wykryte w dokumencie zmiany, i można było zareagować w jeden z następujących sposobów:  kliknąć przycisk Zachowaj, aby wyrazić zgodę na zapisanie poprawek (zmian) na stałe i wyjście z programu;  kliknąć przycisk Nie zachowuj, co powodowało wycofanie zmian (pozostawienie dokumentu w nienaruszonej postaci) oraz wyjście z programu;  kliknąć przycisk Anuluj, co oznaczało anulowanie chęci wyjścia z programu (zmiany w dokumencie pozostawały). Automatyczny zapis poprawek musi być jawnie wspierany przez dany program. Inne edytory, np. Microsoft Word3, zanim je opuścisz, na pewno zapytają Cię, czy należy zachować zmiany. Po opuszczeniu programu TextEdit otwórz katalog pendrive’a i odszukaj w nim zapisany wcześniej Tekst próbny nr 1. Kliknij go dwukrotnie, aby po załadowaniu go do programu TextEdit przekonać się, że nie ma w nim Twoich poprawek i masz do czynienia z poprzednim egzemplarzem. Tak właśnie powinno być! Masz przecież na dysku dwa różne dokumenty umieszczone w różnych katalogach — łączy je jedynie ta sama nazwa, a jest to tylko etykietka, którą możesz dowolnie zmieniać. Dodatkowo możesz się przekonać, że atrybut Data ostatniego otwarcia jest inny w obu przypadkach (rysunek 7.3) — w tym celu w Finderze włącz widok listy elementów. Rysunek 7.3. Atrybut Data ostatniego otwarcia podpowie nam, który z dwóch dokumentów o tej samej nazwie jest nowszy

Przenosimy dokumenty (bez kopiowania) Poznana wcześniej technika kopiowania i wklejania, również w wariancie „przeciągnij i upuść”, ma jednak pewną wadę — duplikujemy dane.

3

Program Microsoft Word jest dostępny na komputery Mac w ramach pakietu Microsoft Office 2011 dla Mac lub pakietu Microsoft Office 365 wspierającego systemy Windows i Mac.

Rozdział 7.  Operacje na plikach i nagrywanie płyt optycznych

127

Czy system OS X pozwala na przenoszenie danych? Oczywiście tak: wystarczy w trakcie operacji upuszczania dokumentu trzymać wciśnięty klawisz Cmd. Tryb przemieszczania poznamy po tym, że zniknie zielony znak plus ( ) z okna panelu docelowego. Przenoszenie danych jest celowo utrudnione, aby ograniczyć możliwość popełnienia błędu podczas wykonywania operacji myszką (można źle wycelować, chwycić nie to co trzeba itp.). Błąd przenoszenia danych mógłby spowodować różne problemy, z ich utratą włącznie. W związku z tym system zazwyczaj kopiuje dane, gdy przenosimy je pomiędzy urządzeniami (np. dyskiem Macintosha i pendrive’em), a przenosi je, gdy wykrywa proste operacje między katalogami tego samego dysku (np. biurkiem i nowym katalogiem). Przeniesienie lub skopiowanie pliku nie uda się, gdy lokalizacja docelowa jest tylko do odczytu (np. katalog zabezpieczony przed zapisem, zwykła płyta CD). Przeniesienie dokumentu (a nawet katalogu) jest możliwe z wykorzystaniem skrótów klawiaturowych. Zaznacz myszą dokument i naciśnij Cmd+C, aby go skopiować do schowka. Następnie otwórz w Finderze katalog docelowy i naciśnij Cmd+Alt+V (Cmd+ Option+V), aby przesunąć dokument do tego katalogu. Jeśli podczas operacji „przeciągnij i upuść” komputer nie pokaże znaczka plus ( ), a Twoją intencją jest wykonanie kopii obiektu, to włącz tryb kopiowania, dodatkowo wciskając klawisz Alt (Option).

Karty w Finderze Finder (OS X), Eksplorator plików (Windows) i inne podobne programy znane z systemów operacyjnych przez lata ignorowały wielbicieli menedżerów plików opartych na koncepcji dwóch okien (lewy i prawy panel pokazujący listę plików). Ja bardzo lubię programy dwuokienkowe, gdyż ułatwiają one pracę z plikami, co zaraz pokażę na przykładzie. Na szczęście w Finderze systemu Yosemite jest dostępne drobne, ale bardzo przydatne ułatwienie, przybliżające Findera do programów wyposażonych w dwa okna. Funkcja ta jest oparta na implementacji tzw. kart, znanych np. z przeglądarki Safari. Aby w Finderze włączyć obsługę kart, kliknij (jeśli nie zostało to do tej pory zrobione) polecenie Pokaż pasek z kartami. Jeśli karty są już aktywne, to zobaczysz odpowiednio polecenie Ukryj pasek z kartami. Przykład pokazałem na rysunku 7.4. Zasady pracy z kartami są proste:  Aby otworzyć kartę z załadowanym katalogiem, kliknij go, przytrzymując klawisz Cmd (raz, jeśli jest to odsyłacz na pasku bocznym, dwa razy, jeśli jest to zwykły katalog).  Nowy panel karty możesz otworzyć także, klikając przycisk + (plusik) widoczny na pasku z kartami lub używając skrótu Cmd+T.

128

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 7.4. Karty w Finderze systemu Yosemite to świetne ułatwienie!  Uaktywnij kartę (wejdź na nią, klikając jej tytuł) i przejdź w niej do wybranego

    

zasobu (np. katalogu lub dysku źródłowego). Zauważ, że wówczas tytuł karty będzie odzwierciedlał wybrany katalog. Przemieszczaj się pomiędzy kartami, używając skrótu Ctrl+Tab (nawigacja w prawo) lub Ctrl+Shift+Tab (nawigacja w lewo). Na innej karcie otwórz katalog lub dysk docelowy. Używając funkcji przeciągania, kopiuj lub przemieszczaj pliki pomiędzy kartami (źródłową i docelową). Otwieraj tyle kart, ile potrzebujesz, nie tylko dwie. Kliknij przycisk x (znak „iks”), aby wyłączyć kartę. Przycisk ten pojawia się dopiero, gdy przesuniesz myszą nad belką tytułową karty bieżącej (aktywnej). Możesz także użyć skrótu Cmd+W.

Oczywiście karty nie są tak wygodne jak dwa osobne panele z zawsze widoczną zawartością, ale może w OS X 10.11 (albo OS X 11?) nowy Finder będzie już posiadał w pełni funkcjonalny widok dwupanelowy.

Nagrywanie płyt optycznych W systemie OS X włożenie dysku optycznego automatycznie montuje jego wolumen na biurku i możesz do niego zajrzeć lub wykonać operację zapisu, jeśli tylko typ dysku na to pozwala (CD-R, DVD+R i DVD-R umożliwiają jednokrotny, a CD-RW, DVD+ RW i DVD-RW wielokrotny zapis). Nagrywanie danych na dyski optyczne może być wykonywane techniką „przeciągnij i upuść” lub za pomocą osobnego programu. Niestety, dla OS X nie istnieje tak znakomity program jak aplikacja Nero działająca w systemie Windows. Na pocieszenie można powiedzieć, że proste nagrywanie lub kasowanie płyt optycznych jest łatwo dostępne z poziomu aplikacji Finder i operacje te działają lepiej niż w Windowsie. W tym rozdziale omówię dwa sposoby zapisywania danych na przeznaczonych do tego optycznych dyskach: za pomocą Findera i systemowego programu Narzędzie dyskowe oraz z użyciem dość przyjemnej, darmowej i polskojęzycznej aplikacji SimplyBurns.

Rozdział 7.  Operacje na plikach i nagrywanie płyt optycznych

129

Nagrywanie danych na płytę optyczną jest proste:  Włóż nową zapisywalną płytę optyczną do napędu Maca. System wykryje jej włożenie. W okienku, które zobaczysz, wybierz polecenie Otwórz Findera, więc po prostu kliknij przycisk OK.  Zauważ, że na biurku i w Finderze pojawi się ikona nowej płyty (rysunek 7.5).

Rysunek 7.5. Zapisywalna płyta optyczna widoczna jako katalog w Finderze  Kliknij teraz w Finderze ikonę dysku, aby otworzyć wirtualny katalog odzwier-

  



ciedlający zapisywalny dysk optyczny. Możesz do niego zacząć wklejać pliki, które chcesz zapisać na dysku. Jeśli lubisz, użyj techniki „przeciągnij i upuść”. Na dolnym pasku okienka widać informację o tym, ile zostało wolnego miejsca na nośniku. Włącz w Finderze pasek statusu, aby na bieżąco obserwować stopień zapełnienia dysku. Jeśli zauważysz komunikat o zapełnieniu, wykasuj zbędne elementy — będzie to bezpieczna czynność, gdyż nie narusza oryginałów plików, tylko kasuje referencje do nich. Fizyczny zapis danych na dysku rozpocznie się dopiero po naciśnięciu przycisku Nagraj (rysunek 7.6). Pamiętaj, że ewentualna zmiana nazwy dysku jest możliwa tylko przed rozpoczęciem wypalania płyty (zob. napis „DVD bez tytułu”)! Po kilku (kilkunastu) minutach dane zostaną zapisane na płycie i nie będzie można już nic na niej nagrywać, chyba że miałeś do czynienia z nośnikiem typu RW, który można ponownie zapisać (o tym dalej). Zauważ, że wirtualny katalog reprezentujący płytę zniknie z sekcji Ulubione i pojawi się w sekcji Urządzenia. Aby wysunąć nagraną płytę, naciśnij w Finderze przycisk (obok jej nazwy) lub kliknij prawym klawiszem myszki ikonę reprezentującą płytę i z menu podręcznego wybierz polecenie Wysuń.

Nagrywanie płyt w aplikacji Finder automatycznie je „zamyka”, czyli uniemożliwia dokładanie do nich nowych danych. Wielosesyjny tryb nagrywania w OS X jest dla osób początkujących bardzo trudny do zrealizowania, dlatego w tej książce skorzystamy z innego sposobu — użyjemy gotowego programu SimplyBurns, który częściowo rozwiązuje ten problem.

130

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 7.6. Nagrywanie danych na płytę optyczną

Kasowanie zawartości płyt optycznych Nośniki optyczne oznaczone literkami RW można kasować, aby wgrać nową zawartość. Niestety, na dysku RW nie można — tak jak to się robi na dysku twardym — częściowo zwolnić miejsca dla nowych danych, np. usuwając niektóre wcześniej nagrane informacje. Taki dysk można wyłącznie wykasować w celu jego ponownego użycia. Aby skasować zawartość wcześniej nagranej płyty CD-RW, DVD-RW lub DVD+RW, wykonaj następujące czynności:  Włóż płytę do napędu.  Otwórz program Finder.  Uruchom Launchpada i wyszukaj ikonę programu Narzędzie dyskowe. (Czy pamiętasz, że to samo możesz zrobić, używając Spotlighta? Wywołaj wyszukiwarkę skrótem Cmd+spacja i wpisz fragment nazwy, np. narz, a gdy nazwa programu pojawi się na liście wyników, naciśnij Return).  W programie Narzędzia dyskowe wskaż w lewym panelu napęd DVD, kliknij zakładkę Wymaż i naciśnij przycisk o tej samej nazwie (rysunek 7.7). Raczej unikaj opcji Wymaż dane na płycie/całkowicie (na rysunku 7.7 obok przycisku Wymaż), gdyż kasowanie trwa wówczas koszmarnie długo i niewiele daje z punktu widzenia zwykłego użytkownika. Aplikacja Narzędzie dyskowe w niedoświadczonych rękach może wyrządzić sporo szkód w komputerze (np. możesz łatwo wymazać nie ten dysk co trzeba), zatem używaj jej bardzo rozważnie!

Jeśli po zamontowaniu płyty optycznej przeznaczonej do nagrywania chcesz zrezygnować z tej czynności, to po prostu odmontuj jej ikonę z biurka (rysunek 7.8).

Rozdział 7.  Operacje na plikach i nagrywanie płyt optycznych

131

Rysunek 7.7. Kasowanie zawartości nagrywalnej płyty optycznej Rysunek 7.8. Anulowanie nagrywania płyty optycznej

Jeśli wykasujesz pozostawiony dysk wirtualny, to trafi on do systemowego „kosza” (o nim opowiadam na końcu rozdziału). Pamiętaj, że dysk wirtualny (nienagrany) nie zawiera prawdziwych danych, tylko referencje do plików zawartych w komputerze. Możesz go zatem bezpiecznie kasować bez ryzyka utraty danych.

Program SimplyBurns Program SimplyBurns jest tworzony i stale udoskonalany w ramach projektu o charakterze open source (podobnie jak system Linux). Jest to bardzo ciekawe darmowe oprogramowanie, które eliminuje wadę systemu OS X, jaką jest brak prostego wsparcia dla tzw. trybu wielosesyjnego, czyli możliwości przyrostowego wgrywania plików na płytę.

132

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Pobieranie z Internetu i instalacja Program SimplyBurns można pobrać ze strony internetowej poświęconej temu projektowi4.  Wejdź na stronę: http://simplyburns.softonic.pl/mac.  Kliknij odsyłacz Free Download (rysunek 7.9).

Rysunek 7.9. Pobieranie programu SimplyBurns  Poczekaj na pobranie pliku instalacyjnego do katalogu Pobrane rzeczy (znaj-

dziesz go w Docku lub w katalogu domowym). Katalog Pobrane rzeczy zasadniczo służy do tymczasowego przechowywania plików pobranych z Internetu, dlatego musisz umieścić aplikację SimplyBurns tam, gdzie powinna się docelowo znaleźć — w katalogu Programy widocznym w lewym panelu Findera.  Znajdź ikonę SimplyBurns w katalogu Pobrane rzeczy, po czym wrzuć ją (lub skopiuj i wklej) do katalogu Programy (rysunek 7.10). Rysunek 7.10. Instalowanie programu SimplyBurns w systemie OS X

W następnych punktach pokażę, jak korzystać z tego interesującego programu. Jest to wyjątkowo proste… jak większość rzeczy w OS X!

4

Zrozumienie tego podrozdziału wymaga posiadania dostępu do Internetu oraz znajomości obsługi przeglądarki Safari — zagadnienia te są omówione w dalszej części książki.

Rozdział 7.  Operacje na plikach i nagrywanie płyt optycznych

133

Instalowanie większości programów w OS X polega na wrzuceniu ich do katalogu Programy. Po zainstalowaniu programu można bez problemu wykasować wszystkie niepotrzebne już pliki ściągnięte z Internetu, jeśli takowe pojawiły się w katalogu Pobrane rzeczy.

Nagrywanie płyty Uruchom teraz program SimplyBurns — jeśli wszystko odbyło się prawidłowo, to w wyniku czynności wykonanych w poprzednim podpunkcie program ten znalazł się w katalogu Programy i z łatwością go tam odszukasz. Po uruchomieniu programu zobaczysz małe okienko z kilkoma typami projektów nagrywania do wyboru, np.: Dane (do wgrywania dowolnych dokumentów i wykonywania kopii bezpieczeństwa), Audio (do tworzenia płyt muzycznych), Kopia (do kopiowania płyt) — rysunek 7.11.

Rysunek 7.11. Ekran startowy programu SimplyBurns pozwala wybrać kilka popularnych typów projektów nagrywania płyt

Wszystkie projekty programu SimplyBurns są bardzo proste w obsłudze i bez problemu poradzisz sobie z ich używaniem, tym bardziej że aplikacja posiada polskojęzyczny interfejs użytkownika. W kolejnych podpunktach omówię dwie najważniejsze czynności: kasowanie zawartości płyty wymazywalnej i nagrywanie płyty w trybie wielosesyjnym.

Kasowanie zawartości płyty Aby wykasować zawartość płyty w programie SimplyBurns, wykonaj następujące czynności:  Włóż do napędu płytę CD-RW lub DVD+RW.  Uruchom program SimplyBurns.

134

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite  Wybierz projekt Dane lub Audio.  W okienku, które zobaczysz, wciśnij przycisk Czyść dysk.  Po wyczyszczeniu płyty system OS X wyświetli pytanie, na które odpowiedz

Ignoruj (rysunek 7.12), jeśli chcesz tylko wykasować dysk. Jeśli zamierzasz na nim coś nagrywać, wybierz Otwórz Findera — wówczas dysk pojawi się na biurku i w Finderze jako napęd wirtualny, gotowy do nagrywania. Rysunek 7.12. Kasowanie zawartości płyty w SimplyBurns

Płyty wielosesyjne Aby w programie SimplyBurns nagrać płytę w trybie wielosesyjnym, umożliwiającym dokładanie danych (np. wgrywanie nowych utworów MP3), wykonaj następujące czynności:  Włóż do napędu płytę CD-R, CD-RW, DVD+R, DVD-R, DVD+RW lub DVD-RW.  Uruchom program SimplyBurns.  Wybierz projekt Dane.  Używając przycisków Dodaj i Usuń, powstawiaj do projektu nagrania dowolne obiekty, oczywiście w granicach określonej pojemności (jeśli ją przekroczysz, to pasek Użycie dysku zrobi się czerwony).  Wybierz polecenie Wypal i zaznacz opcję Nie zamykaj sesji (rysunek 7.13).  obraz płyty na biurku (przycisk Montuj) lub wysuń płytkę z napędu (przycisk Wysuń).  Zamknij program SimplyBurns (Cmd+Q). Nie jest wymagane zapisanie projektu nagrania pod jakąś nazwą (pada pytanie, czy chcesz podać ewentualną nazwę, ale możesz odpowiedzieć negatywnie i po prostu zamknąć aplikację). Dogrywanie danych do płyty wielosesyjnej:  Włóż do napędu uprzednio nagraną płytę wielosesyjną, uruchom SimplyBurns i wybierz projekt typu Dane.

Rozdział 7.  Operacje na plikach i nagrywanie płyt optycznych

135

Rysunek 7.13. Nagrywanie płyty optycznej w trybie wielosesyjnym  Zatwierdź nagranie przyciskiem Wypal. Po zakończeniu nagrywania zamontuj  Dodaj nowe pliki (przycisk Dodaj) i wypal kolejną ścieżkę (sesję) zawierającą

nowe dane. Włożenie dysku z wieloma ścieżkami (sesjami) spowoduje zamontowanie na biurku osobnych ikon dla każdej nagranej ścieżki (zupełnie tak, jakby do komputera zostało podłączonych kilka napędów optycznych). Wygląda to nieco dziwnie, ale taki jest urok systemu OS X — jego projektanci po prostu nie poradzili sobie z tym tematem lub też uznali go za nieważny.

Kosz, czyli usuwanie i odzyskiwanie dokumentów Jeśli na biurku lub w dowolnym katalogu Findera wskażesz prawym klawiszem myszki jakiś obiekt, to w menu podręcznym często ujrzysz polecenie Przenieś do Kosza (aby wykonać tę operację, możesz też kliknąć element i nacisnąć kombinację Cmd+Delete). Czy wszystko w systemie OS X może zostać usunięte przez użytkownika? Na szczęście jest to znacznie utrudnione w przypadku katalogów specjalnych (systemowych), które nawet nie są bezpośrednio widoczne w Finderze. Dodatkowo system OS X umożliwia odzyskanie przypadkowo usuniętych dokumentów. Służy do tego program Kosz, którego ikona w kształcie… kubełka na śmieci jest na stałe przypięta do Docka. Spróbuj przekonać się, jak działa Kosz, usuwając kilka dokumentów i zaglądając potem do niego — znajdziesz je tam wszystkie! Do „kosza” trafiają pliki i katalogi, zanim ostatecznie zostaną wymazane z pamięci komputera — jest to swego rodzaju „poczekalnia” przed ostatecznym wyrzuceniem z dysku. Dopiero świadome opróżnienie Kosza definitywnie niszczy usunięty dokument. Dopóki jawnie nie wykonamy tej operacji (przez polecenie w menu programu), zawsze istnieje możliwość „wyjęcia” dokumentu z Kosza.

136

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Spróbuj teraz usunąć jakiś niezbyt ważny plik z komputera, np. próbny dokument z katalogu Dokumenty lub zbędny katalog. Kiedy potwierdzisz chęć usunięcia elementu, plik zniknie i zgodnie z tym, czego się tutaj dowiedziałeś, trafi do Kosza. Zajrzyj tam, aby się o tym przekonać (rysunek 7.14). Rysunek 7.14. Odszukujemy skasowany dokument w Koszu

Gdy pliki są usuwane, dzieje się to tylko pozornie: trafiają one najpierw do Kosza i mogą zostać z niego wyjęte na nasze życzenie w takim stanie, w jakim znajdowały się przed skasowaniem. Przepis na odzyskanie pliku jest prosty: znajdź w okienku programu Kosz element do przywrócenia i wyjmij go stamtąd myszką (np. rzuć na biurko lub do innego katalogu). Możesz także skopiować wybrany element i wkleić go w dowolne miejsce docelowe lub użyć komendy Odłóż z menu podręcznego. Pliki znajdujące się w Koszu zajmują miejsce na dysku i od czasu do czasu, np. raz na miesiąc, warto usunąć jego zawartość na stałe za pomocą polecenia Opróżnij Kosz. Po opróżnieniu Kosza plików nie można już odzyskać! Zanim zatem zdecydujesz się definitywnie skasować jego zawartość, sprawdź, czy nie znajdują się w nim nazbyt pochopnie wykasowane dokumenty. Staraj się jednak systematycznie opróżniać Kosz, gdyż OS X nie radzi sobie z tym dobrze, gdy zawiera on zbyt wiele elementów — operacja opróżniania może wtedy trwać koszmarnie długo.

Rozdział 8.

Kontroluj swoje okienka, używając Mission Control Komputery są teraz tak szybkie, że użytkownicy nie mają żadnych oporów przed otwieraniem dziesiątek okienek w trakcie codziennej pracy. Dawniej, gdy ograniczeniem były szybkość procesora i dostępność pamięci, można było łatwo spowolnić pracę, otwierając kolejne programy. Obecnie sprzęt jest tak szybki i doposażony w pamięć (8 GB RAM to często norma!), że tego typu ograniczenia już dawno odeszły w niepamięć. O ile jednak kilka – kilkanaście otwartych aplikacji nie spowalnia nam pracy, o tyle na pewno jej nie ułatwia — nasza efektywność może szybko się obniżyć, jeśli zagubimy się w gąszczu okienek. W tym kontekście OS X oferuje świetne narzędzie o nazwie Mission Control, które można przywołać jednym przyciskiem (F3 lub skrótem fn+F3) albo gestem (machnij trzema palcami w górę, używając gładzika).

Podstawy użytkowania Mission Control Funkcja Mission Control (czytaj: miszyn kontrol; w luźnym tłumaczeniu: centrum kontrolne) wywołuje na ekranie widok, który pozwala łatwo dotrzeć do opisanych poniżej elementów.  Exposé to miniaturki okien uruchomionych aplikacji. Możesz się łatwo przełączyć na dowolną z nich, po prostu klikając wybrane okno.  Dashboard (w dosłownym tłumaczeniu: deska rozdzielcza) to zbiór użytecznych programików, tzw. widgetów (czytaj: łidżetów), takich jak kalkulator, program pokazujący pogodę itp.  Biurka to lista aktywnych wirtualnych biurek i możliwość łatwego zarządzania nimi. O tej funkcji (dawniej zwanej Spaces) opowiem szerzej w następnym rozdziale, na razie zapamiętaj tylko, że aktywne biurko jest wyróżnione w widoku Mission Control białą obwódką.

138

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Przykładowy ekran Mission Control pokazałem na rysunku 8.1.

Rysunek 8.1. Mission Control, czyli widok all-in-one

Oprócz używania skrótów klawiaturowych lub gładzika widok ten możesz wywołać, naciskając klawisz F9 (lub skrót fn+F9 w przypadku MacBooków) lub klikając na Docku ikonę dostępną w ekranie Launchpada. Rysunek z uwagi na konieczność objęcia całego ekranu jest mało czytelny, ale sprawdź sam, jak działa Mission Control na Twoim Macu, uruchamiając wcześniej kilka aplikacji jednocześnie. Z widoku Mission Control możesz wyjść, naciskając klawisz Esc lub machając w dół trzema palcami na gładziku.

Exposé Czy pamiętasz omówienie sposobów przechodzenia pomiędzy aplikacjami z rozdziału 4., „Klasyczne i pełnoekranowe aplikacje w OS X Yosemite”? Możliwość uruchomienia wielu okien aplikacji bywa i ułatwieniem, i utrapieniem. Gdy uruchomionych aplikacji jest zbyt wiele, nie pomaga nawet Dock wyświetlający symbol kropki przy ikonach aktywnych programów. Częściowo pomaga nam nawigacja z użyciem skrótu klawiatury Cmd+Tab, ale nie jest to zbyt wygodny mechanizm, brakuje w nim bowiem pewnej finezji i większej kontroli nad ikonami przeglądanych aplikacji. W sukurs przychodzi nam funkcja Exposé. Jej nazwa jest kalką z języka francuskiego, w którym słowo to oznacza dosłownie prezentację. Funkcja wyświetla na ekranie wszystkie okna programów — wystarczy wskazać myszką właściwe, aby przejść do danej aplikacji. Rysunek 8.2 pokazuje fragment ekranu Mission Control, który zawiera widok Exposé. Jak skutecznie nawigować między otwartymi oknami?  Kliknij miniaturkę aplikacji, aby do niej przejść.  Chwyć jedną z miniaturek i przesuwaj ją na ekranie, aby dopasować wielkość innych miniaturek (tj. obejrzeć dokładniej zawartość innych okien).  Skrót (Ctrl+strzałka w dół) pokazuje biurko, usuwając okna programów.

Rozdział 8.  Kontroluj swoje okienka, używając Mission Control

139

Rysunek 8.2. Funkcja Exposé pozwala wyeksponować na ekranie pomniejszone okna aktywnych aplikacji

Dashboard Z widoku Mission Control możesz wywołać panel Dashboard. Funkcja ta grupuje zbiór użytecznych programików, tzw. widgetów, takich jak kalkulator, program pokazujący pogodę itp. Często są to bardzo wartościowe programy zintegrowane z usługami online (pobieranie informacji, danych pogodowych, wskaźników giełdowych). (Dość podobną funkcjonalność, ale opartą na innej koncepcji, oferuje Centrum powiadomień, które pomówię w rozdziale 25.). Przykład pokazałem na rysunku 8.3.

Rysunek 8.3. Funkcja Dashboard

Zaletą narzędzia Dashboard jest brak konieczności uruchamiania zawartych w nim aplikacji z Docka i niemal natychmiastowa możliwość pracy z wieloma przydatnymi programami, np.: kalkulatorem, kalendarzem, programem wyświetlającym prognozę pogody. Miniprogramy widoczne w Dashboard nie zawierają menu, nie tworzą dokumentów i przypominają nieco kontrolki spotykane na złożonych, „aktywnych” stronach internetowych.

140

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Jak można zauważyć na obrazku, wywołanie funkcji Dashboard przesuwa na drugi plan aktywne wcześniej aplikacje, tak aby można było pracować tylko z widgetami. Powrót do zwykłego trybu pracy jest możliwy po kliknięciu gdzieś poza zajmowanym przez nie obszarem. Korzystanie z widgetów jest zazwyczaj bardzo proste — np. używając kalkulatora, możesz klikać myszką graficzne symbole klawiszy lub pisać polecenia wprost z klawiatury. Wcześniej oczywiście trzeba wskazać kalkulator myszką, aby stał się on aktywną aplikacją i przyjmował dane z klawiatury i myszy. Spora grupa widgetów służy jedynie do pobierania i wyświetlania na ekranie przydatnych danych, np. informacji giełdowych lub stanu pogody w Twoim regionie (mieście). Niektóre widgety dają pewne możliwości konfiguracji. Umieść wskaźnik myszki w prawym dolnym rogu widgetu i zauważ, że wyświetli się symbol . Kliknij go, aby otworzyć stronę z konfiguracją widgetu. Na rysunku 8.4 pokazałem, jak ustawić wyświetlanie pogody w dowolnym miejscu w Polsce lub za granicą: po prostu wpisz nazwę swojej miejscowości, ustaw wyświetlanie temperatury w stopniach Celsjusza i zatwierdź to, klikając klawisz Done. Rysunek 8.4. Ustawiamy parametry widgetu

Konfigurujemy panel Dashboard Widgetami można zarządzać jeszcze bardziej szczegółowo. Tuż po ich uruchomieniu w lewym dolnym rogu ekranu pojawia się dziwny znak plusa (). Jest to przycisk, który pozwala na wyszukanie i dodanie nowych widgetów (rysunek 8.5). Rysunek 8.5. Dodaj nowe widgety do panelu Dashboard

Na dole ekranu ujrzysz pasek, który zawiera dodatkowe, ukryte widgety, ponadto możesz pobrać na Maca zupełnie nowe ze strony Apple (przycisk Więcej widgetów).

Rozdział 8.  Kontroluj swoje okienka, używając Mission Control

141

Włączenie widgetu do paska Dashboard polega na kliknięciu jego obrazka, a wyłączenie go z paska jest możliwe po kliknięciu znaczka . Znaczek usuwania widgetu zobaczysz także w zwykłym trybie wyświetlania widgetu, gdy naprowadzisz na niego kursor myszy i przyciśniesz klawisz Alt (Option). Pozycję widgetów na ekranie możemy łatwo zmieniać metodą „przeciągnij i upuść” — można to robić zarówno w trybie normalnym, jak i z widocznym paskiem zarządzania. Dodatkowo, jeśli na liście znajdują się widgety pobrane z Internetu, to możemy je z niej całkowicie usunąć, klikając wyświetlany przy nazwie widgetu symbol minusa.

Widgety z Internetu Lista widgetów dostarczanych z systemem jest bardzo długa, a można ją jeszcze rozszerzyć, dołączając atrakcyjne dodatki pobierane z Internetu, np.: gry, konwertery walut, dodatki do aplikacji OS X. Jeśli potrafisz już uruchomić i obsługiwać przeglądarkę Safari (odpowiedni opis znajdziesz w dalszej części książki), to wejdź na stronę: http://www.apple.com/pl/downloads/ dashboard i przejrzyj dostępne widgety. Niestety, niektóre widgety ciągle są opisywane wyłącznie po angielsku, ale nie jest trudno domyślić się ich przeznaczenia, jeśli znasz podstawowe słowa w tym języku, pozwalające sprawnie wyszukać pożądane kategorie. Warto wiedzieć, że darmowe widgety są oznaczane jako freeware. Po kliknięciu nazwy widgetu możesz zobaczyć opis jego funkcji i m.in. następujące elementy (rysunek 8.6):  Przycisk Download — zainicjuje pobieranie.  System Requirements OS X 8.4 or later — wymagania systemowe; w tym przykładzie OS X 8.4 lub nowszy.

Rysunek 8.6. Pobieranie widgetów z Internetu

Kliknij odsyłacz Download, aby pobrać i zainstalować kod widgetu. Pobrany kod znajdziesz w Docku na stosie Pobrane rzeczy.

142

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Widgety pobierające informacje z sieci Internet czasami zawierają nieaktualne dane. Aby je odświeżyć, kliknij widget i naciśnij skrót Cmd+R.

Konfiguracja Mission Control Tak jak wiele funkcji systemu OS X również Mission Control można łatwo dostosować do swoich potrzeb. Wejdź do menu systemowego oznaczonego symbolem i z okna Preferencje systemowe wybierz ikonę Mission Control. Jak widać na rysunku 8.7, z łatwością zmienisz skróty klawiszowe służące do wywoływania funkcji Mission Control. Rysunek 8.7. Dostosowywanie funkcji Exposé i Dashboard do własnych przyzwyczajeń

Tak naprawdę wygoda stosowania narzędzi Dashboard i Exposé jest związana z naszymi nawykami i… wariantami klawiatur Apple. Przykładowo: wywoływanie klawiszy F1 – F12 na nowych klawiaturach wymaga dodatkowo wciśnięcia fn, gdyż pojedyncze naciśnięcie klawisza funkcyjnego może posiadać przypisaną funkcję multimedialną (np. F12 mniejsza głośność dźwięku). Na mojej dużej klawiaturze Apple skróty pokazane we właściwościach Mission Control często w ogóle nie działały i musiałem im przypisać własne — np. zdefiniowałem klawisz F13 do wywoływania funkcji Dashboard. Można także w miejsce Ctrl+strzałka w dół (pokaż biurko) przypisać skrót Cmd+D (na zasadzie analogii z podobną funkcją systemu Windows, wywoływaną przez +D). W Mission Control możliwość zdefiniowania złożonego skrótu klawiaturowego, np. Cmd+D, uzyskasz w innym miejscu: Preferencje systemowe/Klawiatura/Skróty klawiszowe, gdyż w tym pokazanym na rysunku 8.7 możliwości wyboru są ograniczone.

Spróbuj zastanowić się, co będzie dla Ciebie wygodne, i zaplanuj taki rozkład funkcji klawiszy, jaki będzie Ci najbardziej odpowiadał.

Rozdział 9.

Spaces, czyli kilka biurek na jednym komputerze Bolączką każdego użytkownika komputera jest brak miejsca na ekranie, i to niezależnie od jego wielkości. Gdy zaczynałem swoją przygodę ze sprzętem Apple, moim pierwszym komputerem był MacBook (w plastikowej, dziś już kultowej obudowie w kolorze białym, z przekątną ekranu 13,3”, czyli ok. 33,5 cm). Ponieważ pisanie książek na tak małym ekranie było katorgą dla oczu, to niemal natychmiast dokupiłem większy ekran zewnętrzny (20”, czyli ok. 51 cm). Co ciekawe, problem braku miejsca tylko się… zwiększył! Okazuje się, że podstawowa cecha systemu wielozadaniowego pozwalającego uruchomić wiele aplikacji w tym samym czasie może jednocześnie ułatwić naszą pracę, jak i zamienić ją w bałaganiarski koszmar. Owszem, poznaliśmy łatwe metody nawigowania między otwartymi okienkami (Cmd+Tab oraz funkcja Exposé wbudowana w Mission Control), ale one wcale nie eliminują bałaganu, a jedynie pozwalają się w nim w miarę sprawnie poruszać. Odmienną filozofię prezentuje funkcja Spaces (ang. space — przestrzeń), czyli systemowa możliwość używania kilku wirtualnych biurek, pomiędzy którymi bardzo łatwo można się przemieszczać i na których można wstępnie grupować programy według naszych upodobań, np. osobno aplikacje internetowe (Safari, program poczty elektronicznej), osobno rozrywkowe (iTunes, iMovie). Funkcja Spaces oferuje możliwość zdefiniowania 16 wirtualnych biurek. Odpowiadają one funkcjonalnie prawdziwym monitorom, na których możesz otwierać i oglądać rozliczne okna aplikacji i z wielką łatwością się między nimi przełączać. Z moich obserwacji wynika, że nie jest to, niestety, zbyt popularna funkcja. Ufam, że po lekturze tego rozdziału docenisz nowe możliwości pracy, jakie ta funkcja oferuje użytkownikom Maców.

144

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Pierwsza konfiguracja W najnowszych wydaniach OS X funkcja Spaces jest zintegrowana z Mission Control. W związku z tym, aby korzystać z tej funkcji, po prostu uruchom ekran Mission Control, np. używając Docka lub klawisza F3 (skrót fn+3 w laptopach lub małych klawiaturach Bluetooth). Przy pierwszym użyciu widok Mission Control będzie zawierał jedno biurko grupujące programy, z którymi pracujesz w danym momencie. Jeśli jednak naprowadzisz mysz na prawy górny róg ekranu, to pojawi się tam tajemniczy symbol + (plus). Kliknij go, aby utworzyć… kolejne biurko. System oznaczy je etykietą „Biurko 2” (rysunek 9.1).

Rysunek 9.1. Konfiguracja funkcji Spaces

Praca z wirtualnymi biurkami jest prosta, gdyż skrót klawiaturowy Ctrl+klawisz kierunkowy w lewo lub w prawo (strzałki) służy do przełączania się pomiędzy nimi oraz panelem Dashboard. Przełączanie biurek działa zarówno w widoku Mission Control, jak i podczas zwyczajnej pracy z komputerem. Gdy już utworzysz nowe biurko, nie zamykaj okienka widoku Mission Control, gdyż najważniejsze jest dopiero przed Tobą: musisz określić, jakie aplikacje znajdą się na poszczególnych wirtualnych biurkach! W ramach ćwiczenia proponuję zdefiniować:  Biurko 1 dla aplikacji Safari (przeglądarka internetowa) oraz Mail (program poczty elektronicznej);  Biurko 2 dla aplikacji TextEdit. Jak się przypisuje aplikacje do wirtualnych biurek? Jest to niesłychanie proste: przeciągnij miniaturkę okna programu do właściwego biurka (w naszym przykładzie mógłbym chwycić aplikację Kalendarz i wrzucić ją do panelu oznaczonego jako „Biurko 2”).

Rozdział 9.  Spaces, czyli kilka biurek na jednym komputerze

145

Rozdzielanie okien pomiędzy biurka jest bardzo proste i na pewno nie sprawi Ci kłopotów. (Jeśli znasz poprzednie odsłony OS X, to na pewno docenisz prostotę rozwiązania wbudowanego w Yosemite — używanie Spaces w Leopardzie i Snow Leopardzie było niezbyt przyjazne). W efekcie rozmieszczenia okienek programów pomiędzy biurka zobaczysz widok zbliżony do przedstawionego na rysunku 9.2.

Rysunek 9.2. Przypisywanie aplikacji do wirtualnego biurka z poziomu Mission Control

Aktywne biurko jest oznaczone białą obwódką. Jeśli chcesz zlikwidować biurko, to przesuń w widoku Mission Control wskaźnik myszy nad jego miniaturkę i naciśnij przycisk . Nie musisz się obawiać o los aplikacji przypisanych do biurka, gdyż jest to związek czysto wirtualny — aplikacje nie zostaną zamknięte po skasowaniu biurka! Jak skutecznie wykorzystać funkcję Spaces, postaram się napisać w następnym punkcie.

Używanie funkcji Spaces Jak wiadomo, skrót Ctrl+klawisz kierunkowy w lewo lub w prawo (strzałki) służy do przełączania się pomiędzy biurkami. W laptopie z gładzikiem Multi-Touch możesz także przesunąć po nim w lewo lub w prawo trzema palcami, aby przejść do przestrzeni znajdującej się po lewej lub po prawej stronie bieżącego biurka. Wiesz już, jak przypisywać aplikacje do biurek metodą „przeciągnij i upuść” w widoku Mission Control. OS X oferuje jeszcze jeden interesujący sposób, polegający na przyporządkowaniu ich poprzez Dock. Aby go użyć, naciśnij prawy klawisz myszy nad ikoną programu w Docku (nie musi być to uruchomiony program) i z menu podręcznego wybierz jedną z opcji:  To Biurko — program będzie otwierany tylko w bieżącym biurku. Otwarcie go podczas pracy w innym spowoduje przesunięcie go do wskazanego biurka.  Wszystkie Biurka — program będzie otwierany w dowolnym biurku.  Brak — program będzie otwierany w dowolnym aktywnym w danym momencie biurku. Spójrz na rysunek 9.3, który pokazuje przykład dla ikony aplikacji Mail. Jak przypisywać aplikacje do biurek? Kieruj się zdrowym rozsądkiem i zdefiniuj takie przyporządkowanie, które Ci ułatwi, a nie utrudni pracę z komputerem!

146

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 9.3. Przypisywanie aplikacji do wirtualnego biurka z poziomu Docka

Preferencje funkcji Spaces Funkcja Spaces, tak jak w poprzednich wersjach OS X, nie ma wydzielonego panelu preferencji. W zasadzie jej jedyną istotną opcją, domyślnie zresztą włączoną, jest opcja widniejąca w ustawieniach Mission Control — możesz włączyć automatyczne przechodzenie do przestrzeni z oknami danego programu podczas przełączania aplikacji (rysunek 9.4).

Rysunek 9.4. Preferencje Mission Control i funkcji Spaces

Pamiętaj także o możliwości przedefiniowania skrótów klawiszowych i uczulenia systemu na ruch myszy w kierunku wybranego narożnika — przykład zawarłem na rysunku 9.4, gdzie pokazana jest lista akcji, które można przypisać do prawego górnego ekranu (możesz np. wywołać Mission Control).

Część II

Mac i Internet W tej części książki omawiam m.in.:  sposoby podłączenia do sieci Internet;  zaglądanie do Internetu z użyciem przeglądarki Safari;  pocztę elektroniczną (e-mail);  Centrum powiadomień;  tajemnice Apple ID;  zastosowania Internetu:  fora internetowe,  portale aukcyjne,  poszukiwanie pracy,  porównywarki cen,  portale społecznościowe.

148

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rozdział 10.  Połącz Maca z Internetem

149

Rozdział 10.

Połącz Maca z Internetem Komputer Mac bez Internetu nie istnieje. O ile kilka lat temu można było uznać, że łączenie się z siecią było dodatkiem do komputera, o tyle obecnie sytuacja stała się wręcz odwrotna: dane i usługi zostały przeniesione do Internetu, ale urządzenia typu laptop, telefon czy tablet są już klasyfikowane jako urządzenia wejściowe, które w mniejszym stopniu przechowują dane, a raczej tylko ułatwiają do nich dostęp. Daleki jestem jednak od minimalizowania roli komputerów, gdyż ciągle oferują one bardzo dużo i na pewno sam iPad nie zapewni nam takiej jakości pracy, jaka się kryje za klawiaturą MacBooka czy iMaca. Wertując nawet bardzo pobieżnie kartki tej książki, nie sposób nie zauważyć licznych odniesień do sieci: tworzymy konto Apple, które wymaga adresu e-mail, pobieramy programy z sieci, nasz Mac aktualizuje się przez Internet, prowadzimy rozmowy wideo z osobą aktualnie przebywającą na drugim końcu globu… Czy to jakaś nowa era? Niewątpliwie tak. Żartobliwie można podsumować ją hasłem „Must be the Internet”. Co oznacza słowo Internet? Za tym popularnym hasłem tak naprawdę kryje się kilka pojęć. Z punktu widzenia technicznego jest to tzw. sieć komputerowa. Przyjmijmy umownie, że setki tysięcy komputerów, które mogą się ze sobą łączyć, nazywamy Internetem. Zaraz, zaraz… Jak połączyć ze sobą komputery? Okazuje się, że pomagają w tym nawet zwykłe linie telefoniczne, a w zakładach pracy i na uczelniach — tzw. łącza stałe (łącza, które nie blokują kanału telefonicznego; inna ich nazwa to łącza szerokopasmowe). Jeśli chcesz posiadać prywatny dostęp do sieci, to kupujesz odpowiednią usługę u operatora telefonii komórkowej, kablowej lub w sieci osiedlowej. Cena za dobrej jakości dostęp do sieci wynosi obecnie 30 – 60 zł na miesiąc i na pewno nie stanowi już bariery dla użytkowników komputerów.

Kilka podstawowych terminów Aby wygodnie korzystać z zasobów sieci, najlepiej posiadać tzw. szerokopasmowy dostęp do Internetu (np.: usługę typu Neostrada, sieć osiedlową LAN lub Internet z sieci telewizji kablowej). Komputery Mac są sprzętowo przygotowane do podłączenia do szerokopasmowego Internetu. W ostatnich latach popularny jest mobilny dostęp do Internetu — możesz kupić u operatora modem USB z kartą SIM lub samą kartę SIM zawierającą usługę transmisji danych. Mobilny dostęp do Internetu jest wygodny w przypadku urządzeń typu iPad, a jeśli posiadasz iPhone’a, to dzięki usłudze telefonii

150

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

komórkowej możesz nie tylko rozmawiać, ale też łączyć się z siecią. Co ciekawe, iPhone posiada punkt dostępowy do Internetu i może udostępniać go przez Wi-Fi komputerom Mac oraz dowolnym innym urządzeniom. Warto o tym wiedzieć, gdyż w przypadku awarii sieci osiedlowej zawsze będziemy mieli w zanadrzu alternatywny dostęp do sieci! W zaciszu domowym najwygodniejszy jest jednak dostęp szerokopasmowy, który możemy wykupić u lokalnego dostawcy. Przykładowo: korzystając z usług operatora telekomunikacyjnego lub sieci kablowej, otrzymujemy po podpisaniu umowy tzw. modem, czyli sprzęt pozwalający na podłączenie komputera do Internetu. Instalacja oprogramowania i dołączonego modemu jest prosta i zazwyczaj nie wymaga zaawansowanej wiedzy technicznej. Przed instalacją powinny jednak zostać spełnione warunki techniczne (np. dostęp do gniazdka telefonicznego lub kablówki) i warto wypytać sprzedawcę (konsultanta) o wszystkie szczegóły. Najlepiej, jeśli nasze mieszkanie jest podpięte do sieci osiedlowej LAN — wówczas korzystanie z Internetu wymaga często tylko podłączenia karty sieciowej naszego komputera do gniazdka sieciowego. Ponieważ u każdego operatora procedura instalacji może wyglądać nieco inaczej, przed zakupem warto porozmawiać z konsultantem, który poradzi, jak dokonać konfiguracji sprzętu, aby móc używać bezprzewodowego Internetu w mieszkaniu, podłączając do niego komputer Mac, tablet iPad czy nasz telefon (oczywiście będzie to iPhone…). Zaletą łączenia się z siecią przez łącza szerokopasmowe jest, oprócz szybkości, nieblokowanie dostępu do telefonu innym domownikom. Podobny sposób uzyskiwania łącza internetowego oferują operatorzy sieci kablowych — szczegóły dostarczanych urządzeń i ich konfiguracji zależą od konkretnego usługodawcy oraz obszaru (teren miasta, obszar wiejski). Niezależnie od różnic w poszczególnych ofertach dostępowych, ogólnie można przyjąć, że oferty szerokopasmowego dostępu do Internetu zapewniają wystarczający komfort pracy z Makiem. Awaryjnie możesz podłączyć Maca do sieci przez telefon komórkowy, ale jakość połączenia zazwyczaj będzie gorsza niż przez klasyczny zestaw szerokopasmowy (modem ADSL/VDSL, modem kablowy). Kilka lat temu do zwykłych zastosowań internetowych, takich jak ściąganie poczty elektronicznej lub oglądanie stron w przeglądarce, wystarczał komputer z modemem telefonicznym zapewniającym w miarę tani, ale bardzo wolny dostęp do sieci. Obecnie strony internetowe są tak przepełnione grafiką, a w sieci krąży tyle danych (zdjęcia, programy, aktualizacje systemowe, filmy), że użycie modemu telefonicznego jest całkowicie pozbawione sensu — w praktyce potrzebujesz przynajmniej 10 razy szybszej technologii dostępowej.

Internet działa przy wykorzystaniu tzw. protokołu komunikacyjnego o nazwie TCP/IP — jest to język, dzięki któremu komputery „widzą się” nawzajem i rozumieją wymieniane informacje. Na szczęście zwykły użytkownik komputera nie musi w ogóle wiedzieć, co to jest i jak działa, gdyż obsługa TCP/IP jest wbudowana w system OS X (zresztą sam protokół bardziej dotyczy urządzeń i programów niż użytkownika). W milionach komputerów na całym świecie przechowywane są nieprzebrane zasoby informacji różnego typu: dokumenty, programy, grafiki itp. Niektóre z tych komputerów „publikują” swoje dane i umożliwiają zdalny dostęp do swoich zasobów, np. przy użyciu przeglądarki internetowej lub programu do transferu plików (tzw. FTP). Internet

Rozdział 10.  Połącz Maca z Internetem

151

znakomicie rozszerza możliwości komputera o takie zastosowania jak oglądanie serwisów WWW (stron internetowych), korzystanie z poczty elektronicznej czy przesyłanie i odbieranie danych (pliki, połączenia tekstowe, audio i wideo). Dzięki łączności z Internetem uzyskujemy łatwy dostęp do tysięcy serwisów informacyjnych (tzw. serwerów WWW) czy bankowości elektronicznej (często oznacza to darmowe przelewy i niski koszt obsługi rachunku). Przez Internet łatwiej też zdobyć pracę oraz nawiązać kontakty. Pomoże nam w tym wszystkim nasz komputer Mac, który okazuje się świetnie przystosowany do połączenia z Internetem dzięki posiadanym przez niego interfejsom sieci przewodowych i bezprzewodowych.

Sieci przewodowe (LAN) W sytuacji, gdy możesz uzyskać dostęp do sieci osiedlowej LAN oferującej połączenie z Internetem, sprawa jest zazwyczaj bardzo prosta. W większości przypadków w Twoim mieszkaniu pojawia się nowe gniazdko lub w istniejącym gniazdku jest uaktywniany przez serwisanta sygnał sieciowy. Do gniazdka przyłączasz komputer za pomocą kabla sieciowego (wtyczka takiego kabla jest bardzo podobna do tej od kabla telefonicznego, jest jednak nieco grubsza, a kabel — znacznie sztywniejszy1). O tym, że komputer „widzi” Internet, świadczy działanie aplikacji Safari (opisanej w następnym rozdziale) — po wpisaniu w niej jakiegoś adresu serwera WWW (np. www.apple.pl) zobaczysz na ekranie zawartość wywołanego serwisu. Zwykle na tym kończy się cała instalacja, choć czasami sieć osiedlowa wykrywa podłączenie się do niej nieznanego jej komputera i żąda podania pewnych danych znanych wyłącznie osobie, która podpisała umowę (na rysunku 10.1 podaję przykład komunikatu z mojej sieci osiedlowej — zamiast strony Onetu widać komunikat operatora).

Rysunek 10.1. Podłączenie komputera do sieci osiedlowej może wymagać wstępnej konfiguracji 1

Symbol techniczny gniazdka sieciowego LAN to RJ-45, a symbol gniazdka telefonicznego to RJ-11.

152

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Po wstępnej konfiguracji używanie Internetu nie będzie wymagało innych czynności niż włączenie komputera i użycie aplikacji sieciowej (przeglądarki, programu pocztowego). W praktyce najlepiej jest poprosić o konfigurację łącza internetowego instalatora montującego lub uaktywniającego gniazdko sieciowe. Korzystając z oferty dużych dostawców, stosowną pomoc najczęściej możemy też uzyskać przez telefon na infolinii. Może się zdarzyć, że w celu aktywacji łącza dostawca Internetu zażąda od nas tzw. adresu MAC, czyli fizycznego adresu karty sieciowej naszego Maca (zbieżność nazw przypadkowa, tutaj MAC jest skrótem od Media Access Control). Adres karty sieciowej w Macu odczytasz w następujący sposób:  Kliknij menu systemowe Apple oznaczone ikoną jabłka ( ) i wybierz Preferencje systemowe.  Wejdź do panelu Sieć (ikona

).

 Wskaż na liście Ethernet, kliknij przycisk Zaawansowane i w kolejnym okienku

na zakładce Zaawansowane/Sprzęt odczytaj adres MAC (rysunek 10.2).

Rysunek 10.2. Adres MAC karty sieciowej

Adres MAC jest używany przez dostawcę sieci jako zabezpieczenie przed nieautoryzowanym dostępem do naszego gniazdka internetowego. Tylko zarejestrowany komputer będzie zatem mógł zostać podłączony do sieci. Co jednak zrobić, gdy mamy w domu kilka komputerów? Technologia stoi tu po naszej stronie i możemy wykorzystać np. routery, czyli urządzenia pozwalające podłączyć kilka komputerów klienckich do tego samego gniazda LAN. Routery bezprzewodowe pozwolą nam uwolnić się od wszelkich kabli w mieszkaniu — łącze internetowe może znajdować się w jednym miejscu, a komputer (czy nawet kilka komputerów) w obrębie całego mieszkania. Szerszy opis tego zagadnienia znajdziesz w dalszej części rozdziału.

Rozdział 10.  Połącz Maca z Internetem

153

Internet przez telefon lub sieć kablową Dostęp przez sieć telefoniczną jest możliwy w dwóch wariantach.  Dostęp wdzwaniany (ang. dial-up). Połączenie polega na dzwonieniu pod specjalny numer dostępowy operatora — po zestawieniu połączenia linia telefoniczna jest zablokowana. Aby użyć tego sposobu, musisz do linii podłączyć klasyczny analogowy modem telefoniczny. Z powodu niskiej prędkości transmisji i praktycznej niedostępności modemów w sklepach metoda ta odeszła już do lamusa, choć technicznie ciągle jest dostępna.  Użycie specjalnej przystawki do gniazdka telefonicznego, która wykorzysta ukryte możliwości łącza telefonicznego (w tym kontekście możesz się spotkać z nazwami technologii: DSL2, ADSL3, VDSL4) do połączenia naszego mieszkania z urządzeniami internetowymi operatora. Dzięki temu będziemy mogli używać Internetu bez utraty łączności telefonicznej, i to od razu w formie cyfrowej, co oznacza zarówno wyższą jakość, jak i większą szybkość transmisji. Przystawka łączy się z komputerem przez gniazdo USB lub wtyk RJ-45 (klasyczny kabel sieciowy bardzo podobny do telefonicznego, ale nieco bardziej sztywny). Z uwagi na zasięg sieci stacjonarnej Orange (dawniej TP SA) można przyjąć, że najpopularniejszą usługą tego typu jest Neostrada, ale ta sama technologia jest oferowana też przez innych operatorów (np.: Energis, Netia, Tele2, Dialog), czasami nawet z użyciem… infrastruktury sieci Orange! Wracając do przykładowej usługi szerokopasmowego dostępu do Internetu o nazwie Neostrada: nabywca otrzymuje bardzo łatwy w konfiguracji zestaw zawierający modem ADSL/VDSL podłączany do gniazdka telefonicznego. Sprzęt nazywa się rozmaicie, np. Livebox, FunBox, choć są to terminy marketingowe stosowane tylko w sieci Orange. W efekcie podłączenia sprzętu do gniazdka telefonicznego i prostej konfiguracji uzyskujemy w mieszkaniu źródło sygnału internetowego dostępne bezprzewodowo (Wi-Fi), a sam zestaw nie blokuje linii telefonicznej. Bardzo podobny model udostępniania Internetu oferują sieci telewizji kablowej — poprzez specjalne modemy uzyskujesz możliwość używania kilku usług jednocześnie (telewizja, telefon, Internet). Szczegóły dostarczanych urządzeń i ich konfiguracji zależą od konkretnego usługodawcy oraz obszaru (teren miasta, obszar wiejski). Jeśli planujesz zakup usługi szerokopasmowego Internetu u operatora telekomunikacyjnego lub telewizji kablowej, to decyduj się tylko na oferty zakładające możliwość łączenia przez tzw. routery Wi-Fi. Unikaj zatem usług zakładających użycie modemu podłączonego kablem do Maca, gdyż może to oznaczać dość uciążliwą konfigurację, która okaże się nietrywialna. Dla odmiany podłączenie Maca do sieci bezprzewodowej to bułka z masłem. 2

3 4

Cyfrowa linia abonencka uzyskana na tym samym łączu kablowym (kabel miedziany) co telefonia analogowa. Wariant DSL, tzw. łącze niesymetryczne, zakładające, że użytkownik więcej danych pobiera niż wysyła. Bardzo szybki wariant transmisji cyfrowej DSL z wykorzystaniem specjalnych technik kodowania i dekodowania sygnału.

154

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Jak podłączyć Maca do sieci Wi-Fi, opisuję w kolejnym punkcie.

Połącz Maca z siecią Wi-Fi Komputery Apple są standardowo wyposażone w karty sieci bezprzewodowej (tzw. Wi-Fi) o nazwie AirPort, pozwalające budować sieci bezprzewodowe. Komputer wyposażony w kartę Wi-Fi potrafi połączyć się z Internetem, pod warunkiem że w pobliżu znajduje się punkt dostępowy (co ma miejsce np. w centrach miast, kawiarniach). W domu rolę punktu dostępowego zazwyczaj odgrywa tzw. router sieci bezprzewodowej. Jest to pudełko, które z jednej strony jest podłączone za pomocą kabla do gniazda z Internetem (np.: sieć osiedlowa LAN, linia telefoniczna, modem ADSL), a z drugiej strony posiada antenkę, która emituje sygnał radiowy zastępujący okablowanie. Komputer wyposażony w Wi-Fi zgłasza obecność wykrytych sieci bezprzewodowych (tzw. SSID) ikoną powiadomienia na pasku systemowym ( ). Jeśli ją klikniesz, zobaczysz listę sieci — przykład pokazuje rysunek 10.3.

Rysunek 10.3. Mac wykrywa sieci Wi-Fi

Łączenie się z siecią niezabezpieczoną (brak symbolu kłódki) jest proste: klikasz jej nazwę i to wszystko. Karta bezprzewodowa AirPort zacznie pobierać z sieci WLAN tzw. adres sieciowy. Jeśli dana sieć oferuje wyjście do Internetu, to zacznie działać przeglądarka Safari i inne programy wymagające dostępu do sieci. Sieci niezabezpieczone (otwarte dla innych) często spotyka się w centrach dużych miast, w muzeach czy w lokalach rozrywkowych — stanowią one element przyciągający turystów! W przypadku sieci zabezpieczonej (widoczny symbol kłódki) zobaczysz pokazany na rysunku komunikat z prośbą o podanie klucza sieciowego, czyli specjalnego hasła, bez którego nie uzyskasz do niej dostępu.

Rozdział 10.  Połącz Maca z Internetem

155

Sieci bezprzewodowe są podatne na podsłuchiwanie przez tzw. hakerów, zatem nie jest zbyt bezpieczne korzystanie z nich w miejscach publicznych np. w celu wejścia do banku internetowego lub dokonania płatności kartą kredytową.

Komercyjne (płatne) sieci Wi-Fi, np. na lotniskach, działają nieco inaczej. Połączenie jest teoretycznie niezabezpieczone, ale próba wejścia na dowolną stronę internetową skieruje nas… na stronę operatora, na której można dokonać płatności za korzystanie z Internetu przez określony czas. Metody dokonywania płatności mogą być różne, np. SMS o podwyższonej wartości (premium SMS), po którego wysłaniu otrzymamy hasło dostępu, lub płatność z użyciem karty kredytowej.

Konfiguracja domowej sieci Wi-Fi Komputery Mac zostały oczywiście wyposażone w kartę bezprzewodową Wi-Fi i nawet posiadając dostęp do łącza stałego przez kabel (np. gniazdko w ścianie lub modem kablowy udostępniający sygnał internetowy), wcale nie musimy łączyć Maca z Internetem za pomocą kabli. Okazuje się, że wystarczy tylko kupić tzw. router bezprzewodowy, aby uzyskać konfigurację przedstawioną na rysunku 10.4. Rysunek 10.4. Topologia domowej sieci bezprzewodowej

Jedynym elementem podłączonym do Internetu za pomocą kabla jest w tym przypadku router (prosty w obsłudze i tani router D-Link, Netgear lub innej firmy bez problemu kupisz za 50 – 100 zł). Kupując niezależny router do usługi Neostrada (poza siecią sprzedaży Orange), musisz się upewnić, że jest to router standardu ADSL. W ofercie operatora znajdują się także urządzenia pozwalające na bezprzewodowe łączenie się z siecią (Livebox, FunBox itp.), ale ponieważ oferta ta stale się zmienia, najlepiej zapytaj o szczegóły w punkcie sprzedaży.

Bezpieczna konfiguracja routera wymaga pewnej wiedzy informatycznej, w skrócie jednak sprowadza się do wykonania następujących kroków (rysunek 10.5 pokazuje przykłady z dwóch routerów):  Kabel sieciowy podłączasz do gniazdka routera oznaczonego jako WAN.  Włączasz komputer z kartą Wi-Fi i ewentualnie aktywujesz ją przyciskiem na obudowie (nie dotyczy Maców — karta Wi-Fi jest w nich domyślnie aktywna).  Podłączasz się do wykrytej sieci bezprzewodowej.  W przeglądarce sieciowej Safari w polu adresu wpisujesz adres 192.168.0.1, 192.168.1.1 itp. (może się on różnić w zależności do routera; sprawdź w instrukcji), po czym naciskasz Return.

156

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 10.5. Konfiguracja routera  Router wykryje próbę połączenia i poprosi o podanie nazwy użytkownika

i hasła — na samym początku jest to zazwyczaj użytkownik o nazwie admin z pustym hasłem.  Przy pierwszym uruchomieniu router zwykle włącza „czarodzieja”, który w kilku krokach konfiguruje dostęp do Internetu. W przykładowym routerze DI-624 możesz go wywołać ręcznie, klikając polecenie Run Wizard.  Klikasz Next, czytasz uważnie komunikaty i w zasadzie to byłoby wszystko, gdyby nie fakt, że w ten sposób możesz pochopnie zdefiniować sieć niezabezpieczoną! W takim przypadku, poza tym, że inni będą mogli korzystać za darmo z Twojego dostępu do Internetu, to jeszcze narażasz się na duże niebezpieczeństwo włamania się niepożądanych osób do Twojego komputera. Upewnij się zatem, że w jednym z kroków zdefiniowano zasady bezpiecznego dostępu (szyfrowanie i hasło — to ostatnie należy zapisać w bezpiecznym miejscu). — to ostatnie warto zapisać na kartce). Jeśli nie orientujesz się w zagadnieniach komputerowych, to w celu konfiguracji routera bezprzewodowego możesz poprosić o pomoc fachowca i zażądać od niego skonfigurowania sieci zabezpieczonej hasłem z silnym szyfrowaniem (np. WPA2) i ewentualnie filtrowaniem adresów MAC. Nie martw się, że nie rozumiesz za bardzo, o co chodzi — dobry informatyk pojmie bez problemu, co należy zrobić, i zajmie mu to maksymalnie pięć minut. Źle przeprowadzona konfiguracja może spowodować, że ktoś za darmo skorzysta z Twojego łącza lub, co gorsza, wykradnie jakieś ważne dane z Twojego komputera.

Rozdział 10.  Połącz Maca z Internetem

157

Dostęp do Internetu przez telefon komórkowy Ciekawą, choć nie zawsze zadowalającą jakościowo możliwością łączenia się z Internetem jest wykorzystanie telefonu komórkowego wyposażonego w modem 3G/LTE. Dokładny sposób łączenia się zależy oczywiście zarówno od producenta aparatu, jak i od operatora komórkowego. Najlepiej, jeśli korzystamy z dedykowanej usługi, w której otrzymujemy specjalny modem i za pomocą dołączonego oprogramowania konfigurujemy bezprzewodowy dostęp do Internetu dla naszego komputera. Teoretycznie powinniśmy połączyć się z siecią wszędzie tam, gdzie jest dostępny sygnał operatora. Przykładami takich usług są: Oferta Bez Limitu (Plus), oferty LTE (T-Mobile) lub Orange Free (Orange). Co ciekawe, zdarzały się oferty sprzedaży modemów tego typu wraz ze sprzętem Apple, np. swego czasu sieć Era (obecnie T-Mobile) oferowała MacBook z modemem Huawei! Zakup odrębnej usługi nie jest jednak niezbędny, aby połączyć Maca z Internetem. Jeśli posiadasz telefon komórkowy z modułem radiowym Bluetooth i wbudowanym modemem transmisji danych lub funkcją hotspot Wi-Fi, to możesz wykorzystać go do komunikacji ze światem.

Internet przez telefon z funkcją hotspot Wi-Fi Użycie telefonu z funkcją hotspot jest najprostszą metodą uzyskania dostępu do sieci na Macu, gdy zawiodą inne sposoby łączenia. Jak to działa w praktyce? Proces jest prosty:  Sprawdź, czy Twój smartfon posiada funkcję hotspot (udostępnianie Internetu). W tym rozdziale pokażę, jak to działa w przypadku telefonów Apple iPhone i Nokia Lumia, ale nie są to jedyne telefony wyposażone w tę funkcję (sprawdź w instrukcji).  Musisz posiadać aktywną kartę SIM, najlepiej nie w wersji prepaid, gdyż połączenie z Internetem mogłoby szybko wyzerować dostępne saldo.  Używanie funkcji Internet hotspot nie jest darmowe — zapłacisz za to w ramach posiadanego abonamentu. Dlatego jeśli nie posiadasz dużego darmowego pakietu danych w taryfie, to używaj tej usługi ostrożnie i tylko w miarę rzeczywistych potrzeb.  Włącz funkcję hotspot (udostępnianie Internetu) i gdy zobaczysz na Macu rozgłaszaną nazwę (ikona ), kliknij ją i wpisz hasło, które znajdziesz na wyświetlaczu telefonu. Od tego momentu Mac będzie połączony z Internetem dzięki pośrednictwu telefonu i sieci 3G/LTE operatora komórkowego.  Wyłączaj funkcję hotspot, gdy tylko uznasz, że nie musisz jej używać, gdyż komputer pobiera w tle bardzo dużo danych przez Internet, czego możesz w ogóle nie być świadomy! Przejdźmy teraz do konkretów i zobaczmy na podstawie dwóch prawdziwych modeli telefonów, jak to się odbywa w praktyce.

158

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Apple iPhone wyposażony w IOS 8.1 (lub nowszy)  Wejdź w Ustawienia/Hotspot osobisty i włącz funkcję o tej nazwie (suwak w prawo).  Wybierz, czy udostępnić Internet za pomocą Wi-Fi (zalecane), Bluetooth czy USB.  Odczytaj nazwę Wi-Fi (będzie taka sama jak nazwa telefonu ustalona podczas jego aktywacji) i hasło (można je zmienić). Nokia Lumia z systemem Windows Phone 8.1  Wejdź w Ustawienia/Udostępnianie internetu i włącz funkcję (suwak w prawo).  Sprawdź nazwę sieci Wi-Fi (powinna być taka sama jak nazwa telefonu ustalona w jego konfiguracji) i hasło (można je zmienić). Przykład znajdziesz na rysunku 10.6.

Rysunek 10.6. Telefon jako hotspot internetowy

Gdy hotspot Wi-Fi nadaje już sygnał internetowy, to podłączenie do niego Maca wymaga tylko wybrania z listy połączeń Bluetooth lub Wi-Fi nazwy punktu nadawczego (na rysunku jest to „NOKIA Lumia 620_0919”, „iPhone (Piotr)”) i jednorazowego wpisania hasła, które można odczytać na ekranie telefonu.

Internet przez telefon z modułem Bluetooth Użycie telefonu wyposażonego w modem i moduł Bluetooth również eliminuje kable i działa nawet w przypadku starszych modeli telefonów bez funkcji hotspot Wi-Fi. Aby skonfigurować połączenie z telefonem i użyć go w Macu do komunikacji z Internetem, musimy znać konfigurację połączenia. Szczegóły można zazwyczaj łatwo znaleźć na stronach internetowych operatorów — czasami trzeba wpisać numer dostępowy (może to być dziwny ciąg znaków, np. *99***1#) i wykonać kilka prostych czynności konfiguracyjnych, które pokażę dalej na przykładzie sieci T-Mobile (dawniej Era).

Rozdział 10.  Połącz Maca z Internetem

159

Kiedy włączysz moduł Bluetooth w telefonie, Twój Mac powinien go wykryć i zapamiętać na liście podobnie jak Magic Mouse lub inne urządzenie obsługujące ten standard. Aby jednak użyć telefonu do łączenia się z Internetem, musisz powiadomić o tym system. Odbywa się to w dwóch krokach: parowanie telefonu z Makiem i konfiguracja połączenia transmisji danych przez Bluetooth (tzw. DUN). Parowanie telefonu z Makiem przez Bluetooth Wejdź do menu Bluetooth (ikona na pasku systemowym z prawej strony ekranu) i wywołaj polecenie Otwórz preferencje Bluetooth. Ekrany, które zobaczysz, mogą być podobne do tych przedstawionych na rysunku 10.7. Aby rozpocząć parowanie, musisz w telefonie włączyć moduł radiowy Bluetooth i gdy zobaczysz na jego ekranie komputer Mac, zainicjować proces. (Część telefonów wymaga wejścia w tzw. tryb wyszukiwania urządzeń). Rysunek 10.7. Parowanie wyposażonego w Bluetooth telefonu z Makiem

Gdy klikniesz przycisk Połącz w parę, to na ekranie telefonu pojawi się prośba o potwierdzenie kodu pokazanego przez Maca — należy go wpisać albo potwierdzić jego poprawność (zachowanie telefonu zależy od modelu). Od tego momentu włączenie modułu Bluetooth w telefonie powinno go automatycznie połączyć z komputerem Mac bez konieczności wykonywania dalszych czynności konfiguracyjnych. Definiowanie połączenia Bluetooth DUN Następnym krokiem jest zdefiniowanie profilu połączenia Bluetooth służącego do połączeń internetowych. Możesz się tutaj spotkać z terminem DUN, co jest skrótem od Dial-up Networking. Aby zdefiniować takie połączenie, upewnij się, że telefon i Mac są połączone przez Bluetooth (poprzedni punkt). Kliknij teraz ikonę sieci ( ) na pasku systemowym i wybierz polecenie Otwórz preferencje sieci. Rysunek 10.8 przedstawia sposób konfiguracji połączenia sieciowego przez Bluetooth w sieci T-Mobile (u innego operatora instrukcja będzie wyglądała dość podobnie).

160

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 10.8. Połącz się z Internetem, używając telefonu wyposażonego w Bluetooth

Aby zestawić połączenie danych, należy wpisać specjalny numer dostępowy podany na stronie operatora (zazwyczaj jest to ciąg znaków: *99***1#). Inne szczegóły mogą zależeć od używanej sieci, np. w T-Mobile działa ciąg „erainternet” podany w polach Nazwa konta i Hasło. W innych sieciach może to wyglądać nieco inaczej. Gdy już połączysz komputer i telefon w parę oraz zdefiniujesz połączenie internetowe Bluetooth, na pasku systemowym powinna się pojawić ikonka telefonu i możliwość zainicjowania transmisji danych do Internetu (rysunek 10.9). Rysunek 10.9. Korzystamy z połączenia internetowego przez telefon komórkowy

Samo łączenie z siecią i rozłączanie jest realizowane za pomocą tego samego przycisku Połącz (Rozłącz). Gdy zobaczysz, że status zmienił się na Połączony, będziesz już mógł zacząć korzystać z przeglądarki Safari i innych aplikacji internetowych. W tym punkcie celowo nie podaję zbyt wielu szczegółów, gdyż konfiguracja dostępu różni się w przypadku każdego z operatorów i jest czasami uzależniona od typu telefonu komórkowego. Najlepiej sięgnąć do opisów na stronach internetowych operatora, zadzwonić do biura obsługi oraz… przestudiować cenniki usług, ponieważ korzystanie z transmisji danych może być dość kosztowne.

Rozdział 10.  Połącz Maca z Internetem

161

Ręczna konfiguracja połączenia z Internetem Jak mogłeś się przekonać, czytając ten rozdział, istnieje wiele różnych sposobów na połączenie się z Internetem i czasami wymagana jest do tego pewna wiedza specjalistyczna oraz rozumienie dziwnych terminów, takich jak adres MAC, adres IP, serwer DNS. Jeśli nadal masz problem z podłączeniem się do sieci, to spróbuj w ostateczności wywołać asystenta konfiguracji sieciowej.  Kliknij menu systemowe Apple ( ) i wybierz Preferencje systemowe.  Wejdź do panelu Sieć ( ) i kliknij przycisk Pomóż mi, a następnie przycisk Asystent. Na kolejnych ekranach Twój Mac zada Ci kilka pytań dotyczących posiadanego sprzętu. Jeśli posiadasz otrzymane od dostawcy internetowego dane konfiguracyjne (np. hasło do konta), to będziesz w stanie sam zestawić połączenie, które stanie się domyślne i będzie łączyło Cię z siecią (rysunek 10.10).

Rysunek 10.10. Asystent konfiguracji sieci

Jeśli ciągle nie potrafisz podłączyć Maca do Internetu, zwróć się po pomoc do bardziej doświadczonej osoby lub konsultanta sprzedawcy usług internetowych.

162

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Bezpieczny (i legalny) Internet Internet jest bardzo dużym zagrożeniem dla naszego Maca. Może się to wydawać nieprawdopodobne, ale zdolny przestępca komputerowy (zwany hakerem — słowo to pochodzi od angielskiego wyrazu hacker) może uzyskać zdalny dostęp do zasobów źle zabezpieczonego komputera i ukraść zawarte w nim informacje, np. numery kont bankowych, hasła i PIN-y do kart. Aby uniknąć takich zagrożeń, zastosuj się do porad, które znajdziesz poniżej, a na wszelki wypadek po prostu unikaj trzymania na dysku komputera istotnych dla Twojego bezpieczeństwa informacji, np.: danych osobowych, numerów kont, haseł dostępowych, nie wspominając już o PIN-ach do kart bankowych. Jeśli jednak masz zamiar przechowywać poufne dane na swoim komputerze, spróbuj przynajmniej ukryć ich przeznaczenie w plikach o nic nieznaczących nazwach (nazwy plików podobne do hasła.rtf lub hasła.txt powinny być zabronione!).

Ponieważ OS X oparty jest na bezpieczniejszym niż Windows systemie (Unix) i oferuje bogatsze mechanizmy bezpieczeństwa (np. w zasadzie każda ingerencja w jego strukturę wymaga bieżącej autoryzacji przez podanie hasła; rzadko zdarza się, że procesy aplikacji mogą znacząco zakłócić działanie tzw. jądra systemu), znany jest z odporności na wirusy i zagrożenia sieciowe. Mimo to, jeśli chcesz lepiej zabezpieczyć komputer, bez problemu znajdziesz programy antywirusowe przeznaczone na Maca, np. darmowy Bitdefender Virus Scanner lub komercyjny Kaspersky Internet Security for Mac (pierwszy możesz wyszukać w programie App Store, a drugi na stronie: www.kaspersky.pl). Sporą lukę w systemie bezpieczeństwa komputera stanowi… przeglądarka internetowa pozwalająca uruchamiać kod ściągany z Internetu (a może to być kod złośliwy, np. wyłudzający dane z komputera) lub po prostu umożliwiająca zapisywanie haseł do stron internetowych. W następnym rozdziale, przy okazji omawiania przeglądarki Safari, napiszę więcej o tych zagadnieniach. Internet pozornie gwarantuje dużą anonimowość. Wrażenie bycia anonimowym uczestnikiem dyskusji powstaje zwłaszcza przy okazji korzystania z paneli dyskusyjnych udostępnianych w niektórych serwisach WWW, gdzie przedstawiając się jedynie pseudonimem (tzw. nickiem), możemy wypisywać dowolne opinie, a często… bzdury. Prędzej czy później użytkownik sieci ulega pokusie nielegalnego ściągania z niej np.: programów, muzyki czy filmów. Służą do tego celu specjalizowane serwisy internetowe (udostępniające w teorii tylko przestrzeń na przechowywanie plików) oraz programy wymiany plików (tzw. P2P, np. eMule czy BitTorrent). Użytkownik ma też czasami możliwość — np. w tzw. hubach osiedlowych direct connect — zdalnego przeglądania katalogu udostępnionych filmów i pobierania ich na własny dysk. Czy w taki właśnie sposób pobrał do swojego iPoda nielegalne piosenki prezydent Bush, czy też zrobił kopię z własnej płyty CD, nie dowiemy się chyba nigdy…5. Niestety, na tym bajka się kończy, gdyż smutna prawda o Internecie brzmi następująco: Każde działanie internauty zostawia ślad gdzieś na komputerach, które obsługują ruch 5

Autentyczna wpadka prezydenta Busha z 2006 r., kiedy to pochwalił się, że ma zapisane w pamięci iPoda piosenki Beatlesów w momencie, gdy nie mógł ich legalnie posiadać, jako że nie były dostępne w sklepie iTunes Store.

Rozdział 10.  Połącz Maca z Internetem

163

w sieci. Twój komputer lub Twoja sieć osiedlowa są jednoznacznie identyfikowane przez tzw. adres IP (np. 213.180.130.220). Każde logowanie do serwisu WWW lub transfer pliku są rejestrowane w tzw. logach (dziennikach) serwerów i w przypadku wystąpienia takiej konieczności policja nie ma nigdy problemu z dotarciem do osoby podejrzanej o nielegalne działania. Podobnie jest w przypadku używania nielegalnego oprogramowania. Jest sporo programów, które pomimo względnie niskich cen (rzędu 50 – 200 zł) i tak znajdziesz „za darmo” z odpowiednimi kluczami odblokowującymi — problem w tym, że taka aplikacja podczas działania od czasu do czasu wymienia pewne informacje z serwerem producenta, który może się zorientować, że Twój egzemplarz jest nielegalny, i zablokować go (jako właściciel ma do tego prawo). Jeśli pewnego dnia producent lub BSA6 postanowią zorganizować spektakularny nalot na właścicieli nielegalnego oprogramowania, to właśnie Twój komputer może okazać się tym pechowym, który zostanie zarekwirowany i którego właściciel będzie oskarżony o użytkowanie lub czasem nawet rozpowszechnianie nielegalnego oprogramowania. Pamiętaj: w Internecie Twój komputer nigdy nie jest anonimowy. Każda czynność, jaką wykonujesz, zostawia ślad na serwerach obsługujących ruch sieciowy lub w używanych aplikacjach. Dotarcie do komputera z nielegalnym oprogramowaniem (lub inną zawartością chronioną prawami autorskimi) jest dla policji obecnie bardzo proste.

6

Business Software Alliance (BSA — Organizacja Producentów Oprogramowania Biznesowego) jest organizacją, której celem jest promocja bezpiecznego i zgodnego z prawem korzystania z oprogramowania.

164

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rozdział 11.

Safari po Internecie Do przeglądania zasobów Internetu służą specjalne programy zwane przeglądarkami WWW (te trzy literki są obecnie synonimem Internetu). Sens terminu WWW (ang. World Wide Web) zrozumieć można już po użyciu kilku usług internetowych, gdyż przekonujemy się, że wirtualna sieć wymiany informacji rzeczywiście oplotła świat niczym pajęczyna (ang. Web). Już niedługo także i Ty zaczniesz się po niej przechadzać! WWW oznacza w uproszczeniu system wymiany informacji. Okazuje się, że możliwe jest takie przygotowanie danych na komputerach aplikacyjnych (tzw. serwerach), aby były dostępne dla wszystkich zdalnie podłączonych użytkowników niezależnie od posiadanego sprzętu i systemu operacyjnego. Redaktorzy lub programiści tworzą dokumenty w językach opartych na HTML (ang. HyperText Markup Language — hipertekstowy język znaczników) oraz w kilku innych i umieszczają je w komputerach zwanych serwerami WWW. Aby przeglądać zasoby sieci, musisz nauczyć się obsługiwać przynajmniej jedną przeglądarkę, czyli program do oglądania stron WWW. System OS X ma wbudowaną bardzo dobrą przeglądarkę o nazwie Safari — to jej poświęcę ten rozdział. Informacje zawarte na stronach internetowych dostępne są w przeglądarce internetowej. Zanim zaczniesz ściągać cokolwiek z Internetu, Twój komputer musi zestawić połączenie internetowe. Aby dostać się na stronę WWW, podajesz jej adres, a przeglądarka łączy się z obcym komputerem (zwanym serwerem WWW) i ściąga z niego treść strony do Twojego komputera. Proces ten może być trochę rozciągnięty w czasie, jeśli strona zawiera dużo elementów multimedialnych (szczególnie filmy zajmują sporo pamięci i ich pobieranie może nie być natychmiastowe). Koncepcję Internetu ilustruje rysunek 11.1. W tym rozdziale zakładam, że masz już poprawnie skonfigurowane połączenie z Internetem. W przeciwnym razie nie będziesz mógł skutecznie przetestować zalecanych tutaj rozwiązań, gdyż zależą one ściśle od posiadania dostępu do zasobów sieci.

Gdy już poznasz zasady poruszania się po Internecie, będziesz w stanie założyć sobie konto poczty elektronicznej (tzw. e-mail). Szczególnie ten wynalazek na pewno odmieni Twoje życie — więcej szczegółów znajdziesz w rozdziale 12.

166

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 11.1. Sieć WWW w pigułce

Pierwszy rajd po Internecie Safari to projekt przeglądarki internetowej firmy Apple, który obecnie jest dedykowany wyłącznie systemowi OS X. (Przez jakiś czas ta bardzo dobra przeglądarka była nawet dostępna za darmo także dla użytkowników systemu Windows!). Praca z użyciem Safari jest koncepcyjnie zbliżona do używania innych przeglądarek, np. Firefox, Chrome czy Opera, lub jest dokładnie na odwrót — trudno to obecnie ocenić, gdyż autorzy wszystkich tych rozwiązań czerpią wzajemnie ze swoich pomysłów. Jest to dobra wiadomość, gdyż znając Safari, będziesz umiał posługiwać się także innymi popularnymi przeglądarkami. Jako użytkownik Maca przemyśl jednak kwestię używania innych przeglądarek, gdyż Safari jest zoptymalizowana pod kątem sprzętu Apple, np. w MacBookach docenisz dłuższy czas pracy na baterii, czego nie zapewni np. Chrome. Safari jest także ściśle zintegrowana z OS X, np. wspiera genialną funkcję Handoff (zob. rozdział 26.). Aby uruchomić program Safari, kliknij w Docku ikonę w trybie Launchpad albo Spotlight.

lub wyszukaj ten program

Jeśli komputer był już podłączony do Internetu, np. poprzez łącze stałe, to niczego nie musisz robić. W przypadku dostępu wdzwanianego musisz zainicjować zdefiniowane wcześniej połączenie (np. sieć Wi-Fi na pasku systemowym lub połączenie wdzwaniane — zagadnienia te zostały opisane w poprzednim rozdziale).

Przeglądanie strony internetowej Internetowe serwisy informacyjne wywołujesz poprzez specjalne adresy, które możesz znaleźć w dowolnym czasopiśmie komputerowym lub w ogłoszeniach prasowych. Wystarczy wpisać adres w odpowiednim polu w przeglądarce, aby połączyć się z komputerem obsługującym serwis. Oto przykład poprawnego adresu internetowego: http://helion.pl. Prefiks http:// zazwyczaj można pominąć. W wielu przypadkach przeglądarka internetowa dopisuje go automatycznie, gdy jest oczywiste, że taki prefiks ma zostać użyty, a tak jest w większości adresów internetowych.

Rozdział 11.  Safari po Internecie

167

Załóżmy, że połączenie internetowe jest już aktywne i na ekranie widzisz uruchomioną przeglądarkę Safari. Czas na eksperyment.  Kliknij pole adresu (podłużne okienko widoczne w górnej części okna przeglądarki) i wpisz w nim adres: www.pajacyk.pl. (Czasami adres samoczynnie zmieni się na inny, w naszym przypadku na: pah.org.pl).  Naciśnij Return. (W trakcie wpisywania pominąłem fragment http://, ponieważ komputer potrafi sam dopisać ten prefiks).  Ekran przeglądarki, do tej pory być może pusty i nieciekawy, przybierze postać zdefiniowaną przez twórców strony (rysunek 11.2).

Rysunek 11.2. Otwieramy stronę internetową

Ładowanie strony na ekran może potrwać kilka chwil, jeśli łączysz się z serwisem używanym przez wiele osób lub znajduje się on na wolnych serwerach, lub też posiadasz wolne łącze (np. łączysz się przez telefon komórkowy w miejscu, gdzie jest słaby zasięg sieci). Ktoś kiedyś użył w odniesieniu do Internetu określenia „informatyczna autostrada”. To dobre porównanie — na autostradzie też czasem powstają korki. (Innym zabawnym skojarzeniem dotyczącym WWW jest rozwinięcie tego skrótu jako World Wide Wait — światowe oczekiwanie). Kliknij teraz dowolny obrazek lub tekst, nad którym wskaźnik myszy przybiera postać ludzkiej dłoni ( ). Jest to odsyłacz (ang. link), który prowadzi do innej strony serwisu albo do całkiem nowego serwisu WWW. W bieżącym przypadku większość odsyłaczy prowadzi tylko do innych stron wewnątrz tego samego serwisu. Odsyłacze mogą mieć postać tekstową — wówczas pojawiają się jako podkreślony tekst. Nie każdy podkreślony tekst jest jednak odsyłaczem. Strona www.pajacyk.pl została wybrana nieprzypadkowo. Jeśli masz ochotę, to przy okazji przeglądania stron WWW „nakarm” pajacyka, wspierając tę szczytną akcję — kliknij brzuszek pajacyka i zobacz, co się stanie!

168

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Przyciski i skróty klawiszowe Safari Spróbuj teraz w polu adresu wpisać inny znany Ci adres serwisu internetowego (np.: www.onet.pl, www.wpolityce.pl). Gdy już to zrobisz, obejrzyj zawartość strony, klikając odsyłacze. Sprawdź działanie przycisków przeglądarki opisanych w tabeli 11.1 (nie wszystkie zobaczysz na ekranie — później pokażę, jak się zmienia, dodaje lub usuwa przyciski ekranowe). Tabela 11.1. Przyciski i skróty klawiszowe przeglądarki Safari Przycisk lub skrót

Funkcja Przycisk Pokaż poprzednią stronę — powoduje powrót do ostatnio oglądanej strony (np. wyświetlanej przed kliknięciem odsyłacza). Przycisk Pokaż następną stronę — cofa efekt działania poprzedniego przycisku. Powoduje zatrzymanie ładowania strony z serwera (przydaje się, gdy strona ładuje się bardzo wolno i chcesz zrezygnować z jej oglądania). Przycisk jest widoczny na pasku adresu z prawej strony podczas ładowania witryny. Odświeża zawartość strony (ładuje stronę ponownie z serwera WWW). Przycisk jest widoczny na pasku adresu z prawej strony. Dodanie strony do listy zakładek (opisane dalej). Wyświetla pasek boczny (zawierający m.in. tzw. zakładki). Udostępnianie strony (np. przez e-mail). Pokazuje miniaturki otwartych kart (podstron z załadowanymi serwisami WWW). Przycisk Top Sites widoczny na pasku o nazwie Ulubione (menu Widok/Pokaż pasek ulubionych). Znaczenie tego widoku omawiam w punkcie poświęconym zakładkom. Lista plików pobranych z Internetu z użyciem Safari.

Cmd oraz klawisz + (plus)

Skrót powiększający czcionkę w przeglądanej witrynie WWW (przydatny dla osób ze słabszym wzrokiem).

Cmd oraz klawisz – (minus)

Skrót zmniejszający czcionkę w przeglądanej witrynie WWW.

Cmd+P

Drukuje przeglądaną stronę. Przed jej wydrukowaniem warto kliknąć myszką obszar centralny strony, gdyż przeglądarka czasami źle interpretuje nasze polecenie i drukuje bezsensowne fragmenty, np. ramkę z przyciskami.

Cmd+N

Otwiera nowe okno Safari, w którym można załadować inny adres strony WWW.

Cmd+T

Otwiera nową kartę w tym samym oknie Safari; do nowej karty także można załadować inny adres strony WWW.

Cmd+kliknięcie

Kliknięcie odsyłacza z przytrzymaniem klawisza Cmd otworzy nową kartę.

Pole adresu i wyszukiwarki

W górnej części okna Safari możesz wpisywać adresy stron, które chcesz odwiedzić, ale pole to pozwala też wywołać funkcję wyszukiwarki internetowej (o wyszukiwaniu informacji w sieci piszę w dalszej części rozdziału).

Rysunek 11.3 pokazuje, jak łatwo pracuje się z kartami i oknami Safari (w każdym oknie lub każdej zakładce można otworzyć inną stronę WWW).

Rozdział 11.  Safari po Internecie

169

Rysunek 11.3. Karty i okna w przeglądarce Safari

Jak łatwo się przekonać, używanie Safari jest bardzo proste i na pewno po kilku minutach klikania stanie się dla Ciebie czynnością pozbawioną tajemnic!

Prosto do celu, czyli zakładki internetowe Adresy WWW są na ogół mało czytelne i łatwo je zapomnieć. Na szczęście można je w prosty sposób zapisać na specjalnej liście tzw. zakładek (ang. bookmarks), dzięki której pożegnamy się z problemami typu: czy to był adres www.pko-sa.com.pl, czy też www.pekao.com.pl? Różnica jest dość istotna, gdyż wiele serwisów WWW, które powstały zbyt późno, nie zdążyło sobie zarezerwować czytelnych adresów i zajął je wcześniej ktoś inny. Najłatwiej to zobaczyć w wyszukiwarce, gdzie po podaniu jednego słowa kluczowego zostajesz odesłany do dziesiątków serwisów WWW, czasem zupełnie nieadekwatnych do Twoich poszukiwań! Zakładki w Safari definiuje się następująco (rysunek 11.4):  Otwórz stronę WWW, wpisując jej adres w polu adresowym przeglądarki.  Użyj skrótu Cmd+D i wskaż preferowane miejsce na zapisanie zakładki, np. pasek zakładek widoczny na ekranie lub listę w menu Zakładki. Możesz również użyć polecenia z menu aplikacji (Zakładki/Dodaj zakładkę). W Safari możesz dodać zakładkę do kilku wygodnych lokalizacji:  Menu Zakładki. Jest to lista widoczna po kliknięciu menu o tej nazwie lub przycisku Pokaż pasek boczny ( ).  Możesz dodać katalog na zakładki (polecenie Dodaj katalog zakładek w menu Zakładki) i następnie grupować w nim wybrane strony.

170

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 11.4. Dodawanie zakładek w Safari  Pasek Ulubione. Jest to specjalny pasek, który pokazuje się po wybraniu pole-

cenia Widok/Pokaż pasek ulubionych.  Lista Top Sites ( ). Przycisk Top Sites jest widoczny na pasku o nazwie Ulubione (zob. wyżej). Tuż po uruchomieniu Safari domyślnie startuje w widoku Top Sites, czyli najczęściej odwiedzanych stron. Widok ten można nadpisać, definiując własną stronę startową (pokażę to dalej). Strony w tym widoku są reprezentowane przez czytelne miniaturki. Zawartość widoku jest dynamiczna, ale jak pokazałem na poprzednim rysunku, możesz do niego przypiąć wybrane strony na stałe. To samo możesz uzyskać też bezpośrednio na ekranie — przesuń mysz nad miniaturkę i użyj przycisku (usuwanie) lub (przypinanie na stałe). To wszystko! Jeśli zechcesz jeszcze kiedyś załadować zaznaczoną w ten sposób stronę, będziesz musiał kliknąć zakładkę w jednej z wybranych lokalizacji (rysunek 11.5). Po jakimś czasie lista zakładek na pewno stanie się chaotyczna: albo będzie ich za dużo, albo nie będą Ci już potrzebne. Wejdź wówczas do menu Zakładki i wybierz polecenie Edycja zakładek. Ujrzysz okienko, które pozwala zarządzać listą zakładek i organizować je. Możesz tam tworzyć katalogi i przemieszczać zakładki (np. metodą „przeciągnij i upuść”) oraz je usuwać. Wybrane zakładki możesz także umieszczać na tzw. pasku ulubionych, widocznym tuż pod paskiem narzędzi (rysunek 11.15). Wybrane strony możesz też łatwo zapamiętywać, umieszczając odsyłacze do nich np. na biurku. W przeglądarce Safari wystarczy w tym celu chwycić ikonkę strony znajdującą się tuż obok jej adresu, np. (strona musi być wcześniej załadowana; aby ujrzeć ikonkę, kliknij pole adresu), i upuścić ją w docelowej lokalizacji, np. na pulpit lub pasek zakładek.

Rozdział 11.  Safari po Internecie

171

Rysunek 11.5. Zakładki w Safari

Opcje i konfiguracja Safari Aplikacja Safari w zasadzie nie wymaga specjalnej konfiguracji ani dostosowywania do naszych potrzeb, czasami jednak warto zajrzeć do jej parametrów — a nuż okaże się, że pewne domyślne ustawienia nie są dla nas optymalne. Aby dostać się do preferencji przeglądarki, wejdź po prostu do menu Safari/Preferencje. W ramach prostego ćwiczenia pokazuję na rysunku 11.6, jak zmienić domyślną stronę początkową, która uruchamia się tuż po starcie aplikacji Safari.

Rysunek 11.6. Preferencje przeglądarki Safari (ustawianie strony domowej)

172

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Preferencje Safari warto przestudiować, gdyż zawierają one wiele ciekawych opcji i ustawień. Na karcie Ogólne pokazanej na rysunku 11.6 możesz m.in. ustawić:  tzw. stronę domową, czyli stronę automatycznie ładowaną po uruchomieniu Safari;  długość historii oglądanych stron (nawet na komputerze osobistym zostaje ślad Twojej aktywności internetowej!);  katalog do zapisu pobieranych plików (domyślnie Pobrane rzeczy). Ponadto na karcie Wyszukiwanie możesz zmienić domyślną wyszukiwarkę internetową (piszę o tym szerzej nieco dalej).

Bezpieczne używanie Safari Na innych kartach preferencji możesz zmienić np.:  wielkość czcionki i kodowanie stron (karta Zaawansowane);  zasady wypełniania formularzy na stronach internetowych (Safari może je uzupełniać danymi z książki adresowej i wpisywać hasła; karta Formularze). Przeglądarka internetowa może zapisywać dane formularzy i hasła podawane na stronach internetowych. Jeśli zgodzisz się na włączenie takiej opcji, to weź pod uwagę ryzyko związane z kradzieżą komputera — obca osoba, może wrogo nastawiona, będzie mogła je wykorzystać do swoich celów! Zapisywanie haseł jest ryzykowne także wtedy, gdy masz małe dzieci, które poprzez zwykłe klikanie uzyskają dostęp do chronionych hasłem serwisów (np. aukcyjnych).

Rysunek 11.7 pokazuje panel preferencji Safari pozwalający na zapisywanie i używanie treści formularzy oraz haseł na stronach wymagających ich podawania.

Rysunek 11.7. Formularze i hasła w Safari

Rozdział 11.  Safari po Internecie

173

Jeśli włączysz opcję zapisywania haseł, to przeglądarka Safari będzie starała się zapisywać i stosować hasła wymagane przez niektóre serwisy — pamiętaj jednak, że wygoda użytkowania nie zawsze idzie w parze z bezpieczeństwem. Nigdy nie pozwalaj na zapisywanie haseł do serwisów, do których się logujesz, jeśli nie pracujesz na prywatnym komputerze. Jeśli używasz publicznego komputera Mac, to na koniec sesji wymaż dane przeglądania, używając polecenia Historia/Wymaż polecenia i dane witryn lub menu Safari/Wymaż historię i dane witryn.

Opróżnianie pamięci tymczasowej przeglądarki jest ważne, ponieważ po jakimś czasie trafia do niej sporo danych, gdyż Safari trzyma je tam w celu przyspieszenia ładowania stron. Przeglądarka Safari umożliwia także wykasowanie zapamiętanych haseł. Aby to zrobić, wejdź do jej preferencji i wykonaj następujące czynności:  Na karcie Formularze kliknij pole Pokaż hasła dla wybranych witryn (w dalszym ciągu rysunek 11.7).  Kliknij umieszczony obok przycisk Edycja i usuń pojedyncze wpisy lub wręcz wszystkie (przycisk Usuń wszystko). Hasła można zapisywać nie tylko na komputerze lokalnym, ale w „chmurze”, w ramach usługi iCloud, tak aby stały się one dostępne dla innych aplikacji i urządzeń funkcjonujących w ramach tego samego konta Apple ID. Zagadnienia te opisuję w rozdziale 15. Ostatnią funkcją, o której warto wiedzieć w kontekście bezpieczeństwa, jest możliwość otwarcia sesji prywatnej, to znaczy takiej, która nie zapisuje śladów aktywności internetowej. Opcja ta jest dostępna jako polecenie menu Plik/Nowe okno prywatne. Warto pamiętać o tej możliwości w przypadku korzystania z obcego komputera, np. w hotelu.

Wygląd okna aplikacji Safari Jeśli masz ochotę zmienić wyświetlane na ekranie elementy (np. wyświetlić lub ukryć pasek zakładek lub przyciski), wejdź do menu Widok i przestudiuj zawarte tam opcje i polecenia. W szczególności zwróć uwagę na polecenie Dostosuj pasek narzędzi (rysunek 11.8). Możesz dzięki niemu „dorzucić” do paska narzędzi wiele przydatnych przycisków. Z pokazanych na rysunku opcji warto np. wrzucić na pasek narzędzi przycisk strony domowej ( ) — aż dziw, że nie jest on domyślnie włączony! Przydatne są także przyciski zooma, pozwalające łatwo zmieniać rozmiar czcionek na pokazywanych stronach. Jeśli podczas przeglądania Internetu rodzina zapyta Cię, co robisz, z kamienną twarzą odpowiedz, że serfujesz (w internetowym slangu oznacza to „przechadzanie się” po serwisach WWW).

174

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 11.8. Zmiana wyglądu okna aplikacji Safari

Wyszukiwanie informacji Wspomniałem już, że odsyłacze mogą prowadzić do innych serwisów WWW. Najlepszym przykładem będzie tutaj korzystanie z wyszukiwarki internetowej, gdzie za pomocą słów kluczowych możesz odnaleźć strony WWW, których adresów nie znasz, ale których ogólną zawartość jesteś w stanie opisać (właśnie przy użyciu słów kluczowych). Wyszukiwarek internetowych jest bardzo dużo i są często wbudowane w tzw. portale internetowe. Portal internetowy to specjalny serwis WWW, który grupuje najbardziej użyteczne usługi, takie jak wyszukiwanie i podawanie informacji, poczta elektroniczna itp. Wejdź przykładowo na stronę portalu www.onet.pl (rysunek 11.9).

Rysunek 11.9. Serwis Onet jako przykładowy portal internetowy

Oprócz przycisku Szukaj wywołującego sam moduł wyszukiwarki zobaczysz tam wiele użytecznych odsyłaczy, np. do wiadomości, programu telewizyjnego.

Rozdział 11.  Safari po Internecie

175

Zamiast wyszukiwarki dostępnej na stronie portalu internetowego możesz użyć wyszukiwarki wbudowanej w Safari. Aby to zrobić, wpisz zamiast adresu jakiś ciąg znaków (poszukiwane hasło) — przeglądarka przejdzie do serwisu Google, zwracając wyszukane strony odpowiadające zadanym kryteriom. Wiele portali używa domyślnie wyszukiwarki firmy Google, ale nie jest to regułą. Ponadto użycie wyszukiwarki wbudowanej w portal może zwracać inne wyniki niż bezpośrednie użycie serwisu Google.

Z reguły portale internetowe mają dość podobną strukturę, choć oczywiście różnią się wieloma drobiazgami, które przyciągają do nich internautów, czyli użytkowników Internetu. Ponieważ o gustach się nie dyskutuje, wybór ulubionego portalu pozostawiam Tobie. Zazwyczaj każda z podstron portalu zawiera sporo reklam przedstawionych w formie graficznej, często animowanej. Spróbuj kliknąć myszą jeden z takich obrazków i zobacz, co się stanie. Portale prezentowane w tej książce służą wyłącznie zilustrowaniu zagadnienia, jakim jest poruszanie się po stronach WWW. Kolejność i stopień szczegółowości ich prezentacji nie są bezpośrednio związane z ich rzeczywistą popularnością wśród internautów.

Wykonaj teraz proste ćwiczenie praktyczne, które uświadomi Ci, jak można efektywnie szukać informacji w Internecie. Załóżmy, że Twoje dziecko dostało do napisania zadanie domowe na temat zabytków Wrocławia, a w domu nie ma ani jednej wartościowej książki na ten temat. Może znajdziesz coś w sieci? Wpisz w polu adresowym Safari grupę słów kluczowych (w tym przypadku wystarczy wpisać np. słowo Wrocław). Naciśnij klawisz Return. Na moim komputerze po kilku sekundach zobaczyłem odsyłacze pokazane na rysunku 11.10. Przechodzenie na kolejne strony za pomocą odsyłaczy ma tę wadę, że tracisz pierwotną zawartość okna przeglądarki. Każde nowe okno zakryje wcześniejsze wyniki poszukiwań (zauważ, że aktywny staje się przycisk pozwalający powrócić do poprzedniego ekranu). Jeśli nie zadowolił Cię wynik poszukiwań, sprecyzuj dokładniej ich zakres, modyfikując listę słów kluczowych. Jeśli lista odpowiedzi nie mieści się na ekranie, pojawiają się odsyłacze do kolejnych stron. Po prostu klikaj i patrz, co się dzieje.

Jeśli nie chcesz, aby nowe strony przykrywały starą zawartość ekranu, to zamiast tylko klikać odsyłacz, spróbuj kliknąć go, przytrzymując klawisz Cmd — przeglądarka otworzy stronę wynikową w nowej karcie, a nie w karcie bieżącej. Możesz także po obejrzeniu nowej strony cofnąć się do pierwszego ekranu, klikając przycisk . Karty znacznie ułatwiają nawigację pomiędzy wieloma otwartymi witrynami; wystarczy je kliknąć, aby przełączyć się na serwis docelowy, i łatwo je zamknąć, klikając znak . Pamiętaj jednak, że zbyt wiele otwartych okien lub kart spowalnia zarówno pracę

176

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 11.10. Używamy wyszukiwarki internetowej w Safari

komputera, jak i połączenie z Internetem. Wynika to z tego, że pozornie nieaktywne strony mogą zawierać wbudowane elementy utrzymujące stałą łączność z serwerami, np. pobierające dane, odświeżające reklamy. Wyszukiwanie informacji w Internecie okazuje się naprawdę proste. Po odwiedzeniu kilku stron WWW zdobędziesz doświadczenie, które ułatwi Ci sprawne znajdowanie interesujących serwisów WWW. Korzystanie z wyszukiwarek wbudowanych w portale internetowe jest zazwyczaj obarczone ryzykiem, że wynik poszukiwań nie będzie zbyt zadowalający, a nawet może się okazać nieobiektywny (portale stosują różne metody pozycjonowania wyników). Używając wyszukiwarki Safari, jednak masz gwarancję korzystania z jednego z lepszych serwisów wyszukiwania, jakim jest serwis Google (www.google.pl — rysunek 11.11). Strona Google zwraca uwagę skromną szatą graficzną, w zasadzie ograniczoną do wyszukiwarki i okazyjnego obrazka (np. na rysunku logo firmy Google zostało przerobione tak, aby uczcić Święto Niepodległości — kopia ekranu została wykonana 11 listopada i zachowałem ją na pamiątkę). Jeśli interesują Cię wyszukiwarka i narzędzia Google, zajrzyj do książki Aplikacje Google (http://helion.pl/ksiazki/aplgoo.htm). Przekonasz się wówczas, jaki bezmiar możliwości kryje to narzędzie i wszystkie aplikacje stworzone przez firmę Google dla internautów XXI wieku!

Rozdział 11.  Safari po Internecie

177

Rysunek 11.11. Wyszukiwarka internetowa firmy Google

Obok zwykłych treści internetowych możesz poprosić serwis o wyszukanie obrazków lub filmów na zadany temat — kliknij odsyłacze kategorii widoczne na stronie wyników wyszukiwania.

Pobieranie i instalowanie programów na Macu Internet jest kojarzony z przeglądarkami stron WWW i nie jest to chybione skojarzenie, gdyż prezentacja zawartości stron WWW to najpopularniejszy sposób publikacji komercyjnych i darmowych treści. Cechą główną serwisu WWW jest jego atrakcyjna forma wizualna, pozwalająca na łatwy dostęp do informacji, którymi chcieli się podzielić autorzy. W OS X Yosemite głównym kanałem dystrybucji certyfikowanych jakościowo programów jest aplikacja App Store, która pozwala kupować (lub pobierać darmowe) programy przypisane nie do komputera, ale do Apple ID. Ten temat jeszcze omówię w rozdziałach 14. i 32., ale na razie poznasz klasyczny sposób wyszukiwania i instalacji programów na Macu. Wiele serwisów WWW pozwala na pobieranie plików z programami, dokumentów czy obrazków. Ściągnięcie pliku z takiego serwisu jest bardzo łatwe — po prostu klikasz odsyłacz i zezwalasz (lub nie) systemowi na jego zapisanie lub uruchomienie. Plik jest domyślnie zapisywany w specjalnym katalogu Pobrane rzeczy dostępnym z Findera lub Docka. Aby przetestować pobieranie programu z Internetu, proponuję proste ćwiczenie. Pokażę w nim, jak pobrać na dysk program graficzny dla dzieci o nazwie Tux Paint. Program ten nie został wybrany przypadkowo — gwarantuję, że zapewni on wiele radości dzieciom. Jest świetnie pomyślany i, co ważne, obsługuje język polski.

178

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Otwórz teraz Safari i wpisz w polu adresu: http://www.tuxpaint.org (rysunek 11.12).

Rysunek 11.12. Pobieramy program z Internetu

Strona obecnie jest już dostępna w języku polskim. Aby pobrać program, kliknij odsyłacz Pobieranie. Odszukaj tam programy oznaczone Mac OS X (programy w większości przypadków są tworzone na określone systemy operacyjne). Zobaczysz dwa odsyłacze: pierwszy zawiera program główny, drugi — dodatkowe pliki graficzne, które także warto ściągnąć, aby wzbogacić możliwości aplikacji. Kliknij np. pierwszy odsyłacz, Tux Paint & Tux Paint Config., aby zainicjować pobieranie programu. Zwróć uwagę na prawy górny róg okna Safari — obserwujemy tam proces ładowania (ikonka ). Pod koniec możemy nawet zostać poinformowani o pobraniu danych przez system (ikona pobranego elementu pojawi się w Docku w miejscu, z którego wywołujemy Pobrane rzeczy). Rysunek 11.13 pokazuje wynik operacji dla programu Tux Paint: zostały pobrane pliki DMG (jak pamiętasz, są to obrazy dysków). Po ich otwarciu w Finderze zobaczysz katalog, w którym znajdziesz ikonę sympatycznego pingwinka. Wrzuć ją do katalogu Programy, co zainstaluje na stałe nowy program na Macu. W większości przypadków programy dla Maca instaluje się dokładnie w taki sposób: wrzucasz pobrany program do katalogu Programy, co pozwoli na jego łatwe odszukiwanie i używanie. Może się jednak zdarzyć, że plik pobrany z Internetu będzie odrębnym instalatorem, który po otwarciu przeprowadzi Cię przez proces instalacji w kilku krokach, pytając o dodatkowe informacje (np. dysk docelowy, rejestracja online). Jest to przypadek dużych złożonych aplikacji, np.: NTFS for Mac, Parallels Desktop, Microsoft Office dla Maca. Podczas pobierania musisz się liczyć z tym, że duże pliki będą wędrowały w Internecie przez wiele minut, zanim dojdą do Twojego komputera, zwłaszcza w przypadku transferu danych z zagranicy lub jeśli posiadasz wolne łącze.

Rozdział 11.  Safari po Internecie

179

Rysunek 11.13. Pobieranie pliku z Internetu z użyciem przeglądarki Safari Podczas gdy Twój komputer ściąga plik, Ty możesz ciągle korzystać z przeglądarki!

Pobieranie dokumentów z Internetu Internet jest bogatą skarbnicą treści, które są za darmo dostępne dla wszystkich. Na wielu stronach znajdziesz wartościowe książki i pojedyncze dokumenty, które warto pobrać i przeczytać. W większości przypadków o istnieniu takich dokumentów dowiadujesz się ze strony WWW: widzisz odsyłacz, klikasz, plik „ląduje” w katalogu Pobrane rzeczy. Jeśli jest to format znany i bezpieczny, np. PDF, to Mac go automatycznie otworzy w programie Podgląd. Pobierając zwykłe pliki, np. dokumenty lub obrazki, nie zawsze odpowiada Ci to, że pliki są zapisywane do domyślnego katalogu Pobrane rzeczy. Na szczęście nie jest to konieczność — przed rozpoczęciem zapisu możesz określić miejsce docelowe. Wystarczy w tym celu kliknąć odsyłacz prawym klawiszem, a następnie lewym klawiszem wybrać nową lokalizację, np. katalog Biurko, Dokumenty. Przykład pokazuję na rysunku 11.14. Na liście poleceń w menu podręcznym możesz nie tylko zmienić miejsce zapisu, ale wykonać czynności zależne od formatu. Przykłady:  Każdy plik możesz zapisać w dowolnym miejscu, niekoniecznie w katalogu Pobrane rzeczy.  Plik graficzny możesz skopiować do schowka i następnie wkleić do dokumentu lub e-maila.  Odsyłacz możesz otworzyć w nowym oknie lub karcie (kliknij, przytrzymując Cmd).  Łącze (adres internetowy) możesz skopiować i wkleić np. do e-maila albo wiadomości iMessage — polecenie Kopiuj łącze.

180

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 11.14. Pobieranie pliku z Internetu ze zmianą lokalizacji

Podziel się tym, co widzisz! Przycisk ukrywa interesujące menu grupujące polecenia udostępniania stron wyszukanych w programie Safari. Dzięki temu nie opuszczając programu, możesz wysłać stronę np. przez e-mail albo jako wiadomość iMessage (rysunek 11.15).

Rysunek 11.15. Udostępnianie stron wyszukanych w Safari

Stronę możesz także przesłać do swojego konta w serwisie społecznościowym. Przykładowo: jeśli posiadasz konta w serwisach Twitter, Facebook, LinkedIn, to na Macu możesz zapisać dane pozwalające na automatyczne logowanie się do nich, aby wysłać odsyłacz innej osobie (innym osobom). Oczywiście jest to czynność jednorazowa. Na rysunku 11.16 pokazuję przykład dla konta Twitter.

Rozdział 11.  Safari po Internecie

181

Rysunek 11.16. Zaćwierkaj na Twitterze i podziel się interesującą stroną!

Jeśli skonfigurujesz konto Twittera w Macu, to jego uwierzytelnienia (nazwa użytkownika, hasło) zostaną zapisane i następnym razem będzie już można „ćwierkać” bezpośrednio do serwisu, informując swoich znajomych o ciekawostkach znalezionych w sieci!

Ściąganie plików z serwerów FTP Czasami pojawia się potrzeba udostępniania dużej ilości danych bez budowania kosztownej prezentacji w formie strony WWW (jej utworzenie to koszt czasu specjalistów, tzw. webmasterów, i konieczność jej stałej „pielęgnacji”). Przykłady serwisów udostępniających dane znajdziesz właściwie wszędzie, szczególnie w witrynach firm, które sprzedają oprogramowanie i udostępniają np. jego wersje testowe do ściągnięcia w celu wypróbowania przed zakupem. Oprócz tego w sieci jest mnóstwo darmowego i często znakomitej jakości oprogramowania tworzonego przez pasjonatów. Nie pytajmy, skąd się oni biorą i czy na ich twórczości nie cierpi ich życie osobiste (pisanie programu to naprawdę ciężka praca) — dobrze, że tacy ludzie w ogóle są, gdyż w przeciwnym razie każde kliknięcie w Internecie byłoby płatne. Serwisy internetowe udostępniające duże ilości danych używają do tego celu tzw. serwerów FTP (skrót od angielskiego terminu File Transfer Protocol — protokół transferu plików). Aby odczytać zawartość serwera FTP, wymagany jest albo specjalny program, tzw. klient FTP, albo… program Finder! Jak widać na przykładzie pokazanym na rysunku 11.17, aby wejść do serwera FTP Helionu (adres: ftp.helion.pl), trzeba w Finderze wybrać polecenie Idź/Połącz z serwerem. Wpisz tam podany wyżej adres serwera, wybierz tryb anonimowy (gość) lub autoryzowany (wtedy musisz znać nazwę użytkownika i hasło przyznane przez administratora serwisu) i kliknij Połącz.

182

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 11.17. Łączymy się z serwerem plików ftp.helion.pl

Jeśli serwer dopuszcza zewnętrzne połączenia i nie wymaga podania hasła, to zawartość jego katalogów zobaczysz po krótkim czasie w nowo otwartym oknie Findera. Od tego momentu działają zazwyczaj operacje pobierania plików (np. z użyciem metody „przeciągnij i upuść” albo „kopiuj i wklej”). Możesz dzięki temu pobrać plik z serwera FTP na biurko lub do innego katalogu w komputerze. Niestety, Finder nie pozwala na wysyłanie danych na dowolne serwery FTP. Aby to robić, musisz użyć osobnego programu, co opisuję w kolejnym punkcie.

Aplikacja do obsługi FTP OS X co prawda nie zawiera wbudowanego programu pozwalającego na wysyłanie danych do serwera FTP, ale nic nie stoi na przeszkodzie, aby taką aplikację pobrać z sieci. Polecam wypróbowanie programu FileZilla, który można znaleźć na stronie: http://filezilla-project.org. Kliknij przycisk Download i wybierz wersję ukrytą pod odsyłaczem Download FileZilla Client (All platforms). Pobrany plik programu (Install FileZilla) należy otworzyć i przejść przez procedurę instalacji. W jednym z okienek na pytanie dotyczące instalacji programów MacKeeper i ZIP Cloud najlepiej odpowiedz, wybierając Skip (pomiń), i przejdź do instalacji właściwego programu FileZilla, bez zbędnych w tym momencie programów dodatkowych. W jej efekcie w komputerze znajdziesz w katalogu Programy łatwy w obsłudze program do transferu plików pomiędzy komputerem a serwerami FTP. (Jeśli program uruchomi się w języku angielskim, to możesz go przestawić na język polski w menu File/ Settings). Rysunek 11.18 pokazuje stronę pobierania aplikacji FileZilla.

Rozdział 11.  Safari po Internecie

183

Rysunek 11.18. FileZilla dla OS X

Używanie programu FileZilla jest bardzo proste: wpisz w polach w górnym pasku ekranu adres serwera, nazwę użytkownika i hasło dostępowe, a następnie naciśnij przycisk Szybkie łączenie. Po poprawnym uwierzytelnieniu w prawym panelu zobaczysz zasoby serwera, do którego można wrzucać pliki z lewego panelu (Twój komputer). Oczywiście możesz pobierać pliki, a nawet je usuwać, pod warunkiem że masz takie uprawnienia nadane przez administratora serwera FTP. Posiadanie aplikacji do transferu FTP jest niezbędne, gdy musisz w ten sposób przesyłać pliki lub dokumenty. W dalszej części książki pokażę jeszcze, jak wysyłać na swój serwer WWW pliki utworzone za pomocą programu iWeb (świetny kreator stron). Wielkim ułatwieniem jest to, że ma on… wbudowaną aplikację do transferu FTP i możesz się obyć bez programów dodatkowych typu FileZilla. Jeśli jednak chcesz zaglądać bezpośrednio na swój serwer WWW, używając do transferu plików protokołu FTP, to program typu FileZilla wydaje się niezbędny.

A może inne przeglądarki internetowe? Safari nie jest oczywiście jedyną przeglądarką serwisów WWW, jakiej możesz użyć. Wielu zaawansowanych użytkowników woli korzystać z innych produktów, które są udostępniane za darmo i pod pewnymi względami są lepsze niż Safari.

184

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Jeśli odczuwasz potrzebę eksperymentowania, to odwiedź następujące strony:  http://www.google.com/chrome (przeglądarka Chrome firmy Google);  http://mozillapl.org (przeglądarka Firefox, program pocztowy);  http://www.opera.com (przeglądarka Opera). Instalacja przeglądarki innej niż Safari nie jest wskazana, jeśli używasz laptopa. Okazuje się, że Safari jest tak zoptymalizowana pod kątem sprzętu Apple, że czas pracy na baterii jest znacznie dłuższy pod warunkiem używania Safari. Instalacja przeglądarki innej niż Safari zazwyczaj zastępuje tzw. domyślną przeglądarkę internetową. Przeglądarka domyślna to aplikacja uruchamiana automatycznie po kliknięciu odsyłacza internetowego (np. wbudowanego w program lub dokument).

Nie będę tutaj rekomendował żadnej konkretnej przeglądarki, gdyż… sam używam kilku. Okazuje się bowiem, że nawet gdy przyzwyczaimy się do jakiejś konkretnej przeglądarki, to zawsze znajdzie się strona, która nie działa w niej dobrze, i warto mieć jakąś inną w zanadrzu (albo w pasku Docka).

Rozdział 12.

Poczta elektroniczna (e-mail) Mając dostęp do Internetu, możesz skorzystać z dobrodziejstwa poczty elektronicznej (e-mail), czyli taniego i szybkiego sposobu komunikowania się z całym światem. Na pewno już niejednokrotnie widziałeś w reklamach informacje typu: Nasz adres e-mail to [email protected]. Jest to właśnie adres poczty elektronicznej umożliwiający wysłanie komunikatu tekstowego i dołączenie do niego plików tekstowych lub graficznych. Aby wysłać taki list, należy być podłączonym do Internetu, ale za to list ten dochodzi do adresata w kilka minut, a czasem sekund! Istnienie poczty elektronicznej jest związane z obecnością gdzieś w Internecie tzw. serwera pocztowego — komputera, który przez 24 godziny na dobę zajmuje się jej wysyłaniem i odbieraniem. Obecnie wiele firm (np. portale internetowe) udostępnia takie serwery darmowo, ale zazwyczaj jest to związane z akceptacją otrzymywania przesyłek reklamowych, a czasem nasze e-maile są też „wzbogacane” przez dostawcę poczty elektronicznej krótkimi tekstami marketingowymi.

Z pocztą elektroniczną możesz pracować na dwa sposoby:  używając przeglądarki internetowej (poczta jest przechowywana na serwerze pocztowym dostawcy usługi, np. w portalu internetowym);  korzystając z programu Mail (ikonę

znajdziesz w Docku) lub z dowolnego innego programu obsługującego dostęp do poczty elektronicznej (poczta może być pobierana z serwera na komputer — stosowany jest wówczas tzw. protokół POP, lub trzymana na serwerze i pokazywana jednocześnie na komputerze — tzw. protokół IMAP).

W dalszej części rozdziału pokażę, jak założyć konto poczty elektronicznej i jak z niego korzystać, używając przeglądarki WWW lub programu pocztowego Mail dostarczanego z Yosemite.

186

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Darmowa poczta w portalu internetowym Zaletą posiadania konta w portalu jest wygodny interfejs dostępu do niego, czyli zwykła przeglądarka WWW. Nie musisz używać specjalnych programów pocztowych, a sam proces rejestracji konta trwa kilka minut. Korzyści są ewidentne, ale warto też pamiętać o następujących wadach poczty w portalu internetowym:  udostępnianie naszych danych osobowych i poczty elektronicznej obcej firmie;  brak gwarancji dostępu do poczty (zdarzają się awarie, za które dostawca nie ponosi żadnej odpowiedzialności);  na darmowe konto pocztowe przychodzi zazwyczaj sporo e-maili o charakterze reklamowym (od właściciela serwera pocztowego) lub wręcz niechcianych wiadomości od zupełnie nieznanych nadawców (jest to tzw. spam). Opiszę teraz zakładanie i obsługę konta w portalu www.wp.pl. Jest to oczywiście tylko przykład i nie sugeruję w żaden sposób wyższości tego portalu nad Onetem, Interią czy innymi. Otwórz przeglądarkę internetową i wejdź na stronę portalu www.wp.pl, a następnie kliknij ikonę Poczta, która znajduje się zazwyczaj w prawym górnym rogu ( ). Zobaczysz okienko powitalne pozwalające założyć konto pocztowe lub zalogować się na konto już istniejące. W celu założenia nowego konta poczty elektronicznej wystarczy kliknąć odsyłacz Załóż konto (rysunek 12.1).

Rysunek 12.1. Poczta w portalu internetowym

Na kolejnym ekranie musisz określić kluczowy parametr swojego adresu e-mail, tzw. login, oraz hasło dostępowe — będziesz ich używać przy wchodzeniu do serwisu.

Rozdział 12.  Poczta elektroniczna (e-mail)

187

Darmowe serwisy e-mail są dość popularne i najłatwiejsze do zapamiętania loginy, np. imiona, często są bardzo szybko rezerwowane przez innych. Nie licz zatem na to, że łatwo utworzysz adres e-mail [email protected] czy inny wymyślony na podobnej zasadzie. Zauważ, że druga część adresu e-mail — po znaku @ (tzw. małpie) — jest określona przez dostawcę usługi; w naszym przypadku jest to wp.pl. Istotnym krokiem jest wybór hasła dostępowego, którym będziesz się posługiwać, logując się do konta pocztowego — ustal je, stosując zasady bezpieczeństwa portalu. Nie powinno być łatwe do odgadnięcia, najlepiej wykorzystaj w nim cyfry, wielkie i małe litery oraz znaki nietypowe ($, %, #). Hasło należy od razu zapisać w bezpiecznym miejscu. Portale oferują kilka mechanizmów odzyskiwania hasła — najpopularniejsze to tzw. przypominajki, czyli pytania, na które odpowiedź znasz tylko Ty. Serwer zada Ci to pytanie, jeśli zgubisz hasło dostępowe. Inne sposoby to podanie numeru telefonu komórkowego lub innego adresu e-mail, na które portal będzie mógł przesłać nowe hasło w przypadku utracenia poprzedniego. W trakcie wypełniania formularza stosowane jest zabezpieczenie w postaci wymogu przepisania kodu z wyświetlonego obrazka — gwarantuje to, że konto zakłada człowiek, a nie złośliwy program komputerowy. W kolejnych krokach wypełniasz kilka pól zawierających podstawowe dane dotyczące Twojej osoby (np.: wiek, wykształcenie, region zamieszkania) i naciskasz przycisk Utwórz konto. Tuż po poprawnej rejestracji, poprzedzonej zgodą na przetwarzanie danych osobowych, serwer poinformuje Cię o podstawowych danych Twojego konta. Spróbuj teraz zalogować się w serwisie pocztowym, tzn. kliknij ikonę Poczta na stronie www.wp.pl i podaj swój identyfikator (login) oraz hasło. Po kilku sekundach zobaczysz zawartość swojego konta pocztowego. Na ekranie widać foldery (katalogi) o oczywistym przeznaczeniu, np. folder Odebrane zawiera listę przesłanych do Ciebie wiadomości (e-maili). Odczytywanie listów znajdujących się w skrzynce pocztowej jest bardzo proste. Wystarczy kliknąć temat któregoś z nich i odczytać jego zawartość na formularzu, który pojawi się na ekranie. W naszym przykładzie, opisującym proces zakładania poczty w portalu Wirtualna Polska, tuż po zalogowaniu się zobaczysz w skrzynce wiadomość e-mail przesłaną przez administrację serwisu. Warto ją przeczytać, gdyż zawiera dane niezbędne np. do konfiguracji programu Mail lub innego klienta poczty elektronicznej (rysunek 12.2). Dane, które otoczyłem na rysunku ramką, są bardzo ważne, gdyż służą do konfiguracji programu pocztowego na komputerze. W wiadomości znajdują się:  adres e-mail, np. [email protected];  serwer poczty wychodzącej: smtp.wp.pl port 465;  serwer poczty przychodzącej: imap.wp.pl port 993;  serwer poczty przychodzącej: pop3.wp.pl port 995;  informacje dodatkowe, np. o konieczności włączenia podczas konfiguracji programu pocztowego opcji autoryzacji SMTP. Zapisz powyższe dane w sekretnym miejscu (nie w komputerze!) łącznie z hasłem, które określone zostało wcześniej. Postaraj się nie zgubić tych informacji, ponieważ

188

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 12.2. Dostęp do konta e-mail przez portal internetowy

są one potrzebne nie tylko do logowania się do serwisu poczty elektronicznej na stronie WWW, ale i do konfiguracji programu do jej obsługi (w dalszej części rozdziału pokażę, jak, używając powyższych danych, skonfigurować aplikację Mail — bardzo wygodny i prosty w obsłudze program do czytania i wysyłania poczty elektronicznej, który jest zawarty w systemie OS X i jest znacznie wygodniejszy niż dostęp przez przeglądarkę). Jeśli jednak chcesz korzystać z poczty wyłącznie przez stronę internetową, to nie musisz pamiętać żadnych danych konfiguracyjnych — dla Ciebie ważne będą wówczas tylko login i hasło. Pisanie nowego listu na stronie portalu, oczywiście po uprzednim zalogowaniu się, polega na wypełnieniu prostego formularza wywoływanego przez kliknięcie ikony Napisz. Jeśli chwilowo nie wiesz, do kogo w ramach testu wysłać wiadomość, to spróbuj posłać list… do siebie! Oto kilka prostych zasad:  W polu do (ang. to) wpisz adres e-mail odbiorcy. Możesz wysłać e-mail do kilku odbiorców, wpisując ich adresy oddzielone przecinkami.  W polu temat (ang. subject) wpisz krótki tytuł listu (rysunek 12.3).  W okienku treści wpisz właściwą treść listu. Możesz używać polskich znaków i znaków końca wiersza (Return). Dozwolone są także takie elementy formatowania jak zmiana czcionki, jej wielkości i kroju: pogrubienie, pochylenie itp.

Rozdział 12.  Poczta elektroniczna (e-mail)

189

Rysunek 12.3. Komponowanie listu e-mail w portalu internetowym

Symbole ikon są takie same jak w typowym edytorze tekstu: B = pogrubienie (ang. bold), I = pochylenie (ang. italic), U = podkreślenie (ang. underline). Jeśli chcesz, możesz też dodać do listu załącznik, czyli dowolny plik z Twojego dysku (przycisk dodaj załącznik).  Na koniec kliknij przycisk wyślij. Jeśli chcesz sprawdzić, czy na Twoje konto przyszły nowe wiadomości, kliknij odsyłacz Odbierz znajdujący się w lewym górnym rogu. Jeśli doszły nowe e-maile, zobaczysz je w folderze Nowe — będą wyróżnione pogrubioną czcionką.

Darmowa poczta w Internecie Wiele firm obecnych w Internecie dla celów reklamowych oferuje możliwość zakładania kont e-mailowych osobom prywatnym. Każda z nich ma własny przepis na założenie takiego konta, a szczegóły można znaleźć właśnie na jej stronie WWW. Z wiadomych względów (przyciąganie odbiorców reklam) przodują w tym portale internetowe. Lista adresów portali oferujących utrzymanie darmowych kont e-mailowych jest długa i aby nie zostać posądzonym o faworyzowanie oferty Wirtualnej Polski, wspomnę jeszcze o kilku innych.  www.gazeta.pl (@gazeta.pl);  gmail.google.com (@gmail.com);  www.interia.pl (@interia.pl, @interia.eu, @poczta.fm);

190

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite  o2.pl (@o2.pl, @go2.pl, @tlen.pl);  www.onet.pl (@poczta.onet.pl, @vp.pl i wiele innych).

Portale rywalizują ze sobą pojemnościami poczty, jakością ochrony przed wirusami i przed pocztą niechcianą (tzw. spamem) czy też kanałami dostępu (np. przez telefon komórkowy). Więcej informacji znajdziesz we właściwych serwisach internetowych, gdyż dostawcy poczty oferują wiele ciekawych narzędzi i usług, których opis wykracza poza zakres tej książki.

IMAP czy POP3? Na Macach od lat promowany jest system konfiguracji poczty IMAP, który pozwala na efektywne zarządzanie pocztą przechowywaną z zasady na serwerach dostawców. Sztandarową usługą naturalnie związaną z IMAP jest poczta firmy Google o nazwie Gmail. Jej konfiguracja na Macu jest bardzo prosta i od razu po zalogowaniu widzimy wszystkie katalogi sieciowe serwera pocztowego zreplikowane na naszym komputerze. W tej metodzie dostępu poczta jest pobierana na komputer prywatny jako kopia danych serwera. Można wręcz powiedzieć, że poczta jest oglądana, a nie pobierana. Jaka jest zaleta tej metody? Poczta na serwerze dostawcy jest w pewnym stopniu bezpieczna, bo przetrwa awarię komputera prywatnego i można ją oglądać z wielu komputerów i urządzeń. Inną sprawą jest kwestia prywatności: ja lubię mieć swoje dane na własnym komputerze i uważam, że przechowywanie ich na serwerze dostawcy naraża je na nieuprawnione wykorzystanie, np. w celach marketingowych. Nie chcę jednak Czytelnikowi tej książki odradzać używanie tej metody, gdyż ma ona swoje zalety i stosują ją miliony osób na świecie. W tym rozdziale omówię również konfigurację kont pozwalających na całkowite pobieranie poczty z serwera na komputer użytkownika. Są to konta używające protokołu POP3. W zależności od tego, co Ci bardziej odpowiada, wybierzesz swoją ulubioną metodę — trzymanie poczty na serwerze lub przenoszenie jej na komputer domowy w momencie odczytywania z serwera. Zalecane jest, aby stosować POP3, gdy komputer nie jest stale podłączony do sieci lub jej używanie może być kosztowne. Przy stałym łączu internetowym i używaniu poczty z wielu komputerów i urządzeń (tablety, telefony) warto wybrać protokół IMAP. Posiadając konta IMAP, można w programie Mail usunąć e-maile z serwera lub przenieść je do skrzynki lokalnej na dysk Maca — oczywiście pokażę, jak to zrobić.

Program Mail Aplikacja Mail jest prostym w obsłudze programem pocztowym i stanowi integralną część systemu OS X. Program został znacznie ulepszony w stosunku do starszych wersji i przypomina klienta poczty znanego np. z iPada. W dalszych punktach omówię jego konfigurację i zasady użytkowania.

Rozdział 12.  Poczta elektroniczna (e-mail)

191

Zacznijmy od uruchomienia aplikacji: kliknij w Docku ikonę w kształcie znaczka pocztowego ( ). Oczywiście możesz ten sam program wywołać z Launchpada lub wyszukiwarki Spotlight.

Konfiguracja konta e-mail typu IMAP Pierwsze uruchomienie programu przeprowadzi Cię przez kilka kroków konfiguracyjnych wymagających posiadania danych, o których pisałem, omawiając zakładanie konta. Musisz znać adres e-mailowy, hasło oraz nazwę serwerów pocztowych (zazwyczaj są to nazwy zawierające słowa POP3 i SMTP). Jeśli posiadasz konto w pewnych znanych serwisach (np. Gmail, Yahoo!), to jego konfiguracja jest wykonywana automatycznie — wystarczy wpisać tylko nazwę użytkownika, adres e-mail i hasło1! Główne ekrany konfiguracyjne zostały przedstawione na rysunku 12.4. Pokazują się one podczas pierwszego uruchomienia programu, ale można je też wywołać, dodając nowe konto e-mail. Wpisuj w odpowiednie pola ustawienia własnego konta, klikaj Dalej, aby przejść do kolejnego ekranu, i na koniec kliknij przycisk Utwórz.

Rysunek 12.4. Pierwsza konfiguracja programu Mail

Po kliknięciu przycisku Utwórz ujrzysz okienko programu Mail, który zacznie ściągać na dysk komputera pocztę z serwera pocztowego. Typowy wygląd programu może być zbliżony do tego, jaki został przedstawiony na rysunku 12.5. W celu ułatwienia nawigacji okno programu zostało podzielone na dwa lub trzy panele:  Pierwszy panel widoczny jest z lewej strony po kliknięciu przycisku (Skrzynki) i zawiera listę folderów kont pocztowych (np.: Przychodzące, Wysłane, Kosz). Ponowne kliknięcie przycisku ukrywa ten panel, pozostawiając na ekranie panel z listą wiadomości przychodzących.  Panel z listą wiadomości zawartych w danym folderze (domyślnie jest to folder Przychodzące z bieżącego konta e-mail, ale gdy w oknie programu jest widoczna pełna lista folderów konta pocztowego, to można kliknąć dowolny inny, np. Wysłane, Kosz). Program pokazuje liczbę i zaznacza kuleczkami nieprzeczytane wiadomości (na rysunku są dwa takie e-maile). 1

Jeśli używasz konta Gmail, to konfigurując je w programie Mail, musisz podać tzw. hasło aplikacji, a nie hasło główne do serwisu Gmail. Jest to zabezpieczenie, które jakiś czas temu pojawiło się w serwisie.

192

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 12.5. Okno główne programu pocztowego Mail  Panel podglądu aktualnie wybranego e-maila.

Jeśli klikniesz przycisk (Skrzynki), to Mail wyświetli dodatkowy pionowy panel pokazujący listę skrzynek pocztowych przeznaczonych na listy otrzymane (Przychodzące), wysłane (Wysłane) i będące w trakcie tworzenia (Robocze), a także Kosz zawierający usunięte e-maile (można je usunąć przyciskiem Skasuj lub klawiszem Delete). Wyświetlanie listy skrzynek pocztowych w tej formie jest w zasadzie zbędne, gdyż można do nich dotrzeć, klikając ich nazwy na pasku narzędziowym okna programu (domyślnie jest wybrana skrzynka Przychodzące). Nie martw się, jeśli Twój program Mail nie pokazuje tych samych folderów co na obrazku. Niektóre z nich są tworzone dopiero po wykonaniu pewnych czynności, np. folder Robocze pojawi się po utworzeniu pierwszego roboczego, niewysłanego e-maila.

Używając polecenia menu Mail/Dodaj konto, możesz dodać do programu Mail kolejne konta e-mail, które zostaną poprawnie zarejestrowane na liście Skrzynki pocztowe. Jak widzisz, po kliknięciu trójkącika na przycisku Przychodzące możesz wybrać skrzynkę obsługującą dane konto pocztowe i łatwo odfiltrować wiadomości tylko tego konkretnego konta. Zwróć uwagę, że w lewym panelu na dole listy skrzynek pojawiła się specjalna sekcja oznaczona Google. Odzwierciedla ona te same skrzynki (katalogi), które widzisz, logując się do poczty Google poprzez przeglądarkę internetową! W trybie IMAP pracujesz tak naprawdę na zasobach serwera, gdyż program montuje foldery poczty Gmail jako foldery widoczne w programie Mail i replikuje oraz synchronizuje ich zawartość przy aktywnym połączeniu internetowym. Jakie są zalety konta IMAP? Przede wszystkim niezależność od sprzętu — dane nie znikną podczas awarii sprzętu i można do nich sięgać jednocześnie z kilku komputerów, niekoniecznie wyposażonych w ten sam system operacyjny. Wada? Cóż, e-maile są trzymane u dostawcy i mogą być przez niego wykorzystywane do różnych celów.

Rozdział 12.  Poczta elektroniczna (e-mail)

193

Ponadto w przypadku włamania na konto możesz też je dość łatwo stracić. Ja wolę trzymać kopie swoich e-maili na własnym komputerze. Podsumowując: w przykładzie z rysunku 12.4 skonfigurowaliśmy pojedyncze konto typu IMAP, tj. pobierające kopie danych z serwera pocztowego na dysk. W trybie IMAP komputer przechowuje na dysku obraz zawartości serwera pocztowego. Jest to typ domyślnie obsługiwany przez program Mail. Nieco bardziej złożone jest utworzenie konta typu POP3. Zanim do tego przejdziesz, zapoznaj się z podstawami obsługi okienka aplikacji Mail.

Przyciski i skróty klawiszowe Mail Jeśli na tym etapie posiadasz skonfigurowane w programie Mail co najmniej jedno konto pocztowe, możesz sprawdzić działanie przycisków programu i skrótów opisanych w tabeli 12.1. Używanie programu Mail jest intuicyjne i nie powinno nikomu sprawić kłopotów. Oczywiście na ekranie jest dostępna tylko część funkcjonalności, znacznie więcej możliwości ukrywa menu aplikacyjne. Ważniejsze funkcje programu Mail omówię w dalszej części rozdziału.

Konfiguracja konta e-mail typu POP3 Wiesz już, że istnieje też inny rodzaj kont, o nazwie POP3. To konto ściąga dane z serwera na dysk Maca. Jak dodać w programie Mail konto typu POP3? Trzeba się nieco natrudzić, ale jest to oczywiście możliwe. Procedura jest następująca:  Wejdź do menu Mail/Preferencje i przejdź do zakładki Konta.  Na dole panelu widocznego z lewej strony naciśnij  (plus), aby dodać nowe konto e-mail.  Wpisz adres e-mail i hasło konta POP3 — Mac powinien przejść do konfiguracji ręcznej. Jeśli tak się nie stało i komputer chce ciągle utworzyć konto typu IMAP, skasuj je (przycisk –, czyli minus) i spróbuj ponownie wpisać dane konta, ale z celową pomyłką, np. podając adres jako …@p, a nie …@pl.  Na kolejnych ekranach wpisz dane serwerów POP3 i SMTP oraz skoryguj adres e-mail na poprawny, jeśli jest taka potrzeba. Rysunek 12.6 pokazuje panel konfiguracyjny, w którym możesz dodawać i usuwać konta e-mail oraz ewentualnie korygować ich parametry. W zakładkach Dane konta i Zaawansowane możesz wpisać wszystkie niezbędne parametry wymagane przez konto typu POP3, nazwy serwerów, numery portów, hasła itp. Przykład konfiguracji pokazałem na rysunku 12.7 (dane są fikcyjne). Podając dane konta pocztowego, łatwo się pomylić. Na szczęście poprawianie ustawień konta e-mail (np. ustalanie nazw serwerów, podawanie niestandardowych numerów portów) jest możliwe już po utworzeniu konta. W tym celu wejdź do menu Mail/Preferencje i przejdź do zakładki Konta, gdzie klikając wybrane konto, możesz przejrzeć ponownie jego ustawienia (rysunek 12.8).

194

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Tabela 12.1. Przyciski i skróty programu Mail Przycisk lub skrót

Funkcja Pokazuje lub ukrywa pionowy panel z listą skrzynek pocztowych i ich folderów. Wymusza pobranie poczty z serwerów pocztowych. Tworzenie nowej wiadomości e-mail. Odświeża zawartość strony (ładuje stronę ponownie z serwera WWW). Przycisk jest widoczny na pasku adresu z prawej strony. Kasowanie wiadomości e-mail. Skasowane wiadomości lądują w katalogu Kosz widocznym w panelu zawierającym pełną listę skrzynek pocztowych i ich folderów (przycisk ). Odpowiedz nadawcy na otrzymaną wiadomość e-mail. Znacznik podobny do tego przycisku pojawi się przy wiadomości e-mail, jeśli została wysłana odpowiedź na nią, która trafi do skrzynki Wysłane. Odpowiedz wszystkim nadawcom na otrzymaną wiadomość e-mail (nadawca główny i osoby będące na kopii wiadomości). Przekaż dalej otrzymaną wiadomość. Dodaj sygnalizatory (flagi) do wskazanej wiadomości, np. oznacz czerwoną flagą ważny list. Dodaj nową skrzynkę pocztową na Macu (np. aby zapisywać do niej kopie e-maili). Ukrywanie aktywności programu Mail. Dodawanie lub edycja skrzynek pocztowych, edycja kont pocztowych.

Cmd oraz klawisz + (plus)

Skrót powiększający czcionkę w oknie podglądu e-maila (przydatny dla osób ze słabszym wzrokiem).

Cmd oraz klawisz – (minus)

Skrót zmniejszający czcionkę w oknie podglądu e-maila.

Cmd+P

Drukuje wiadomość e-mail.

Cmd+N

Tworzy nową wiadomość.

Cmd+Delete

Kasuje wiadomość e-mail.

Cmd+kliknięcie wiadomości

Pokazuje treść wiadomości i jednocześnie otwiera menu podręczne (nic nowego, ale warto pamiętać o tej możliwości!).

Rysunek 12.6. Dodawanie lub usuwanie konta e-mail w programie Mail

Rozdział 12.  Poczta elektroniczna (e-mail)

195

Rysunek 12.7. Konfiguracja konta POP3 w programie Mail

Rysunek 12.8. Edycja parametrów konta e-mail w programie Mail

Do tego samego okienka można również wejść poprzez menu aplikacyjne — Mail/ Preferencje, zakładka Konta. Konto łatwo także zlikwidować — po prostu na liście kont okienka Konta kliknij symbol minusa oznaczający usuwanie pozycji z listy (taka konwencja jest często stosowana w programach OS X). Usuwanie konta IMAP nie wpływa na dane pozostawione na serwerze, jeśli natomiast skasujesz konto POP3, to wiadomości pobrane na komputer zostaną bezpowrotnie utracone (warto zatem dokonać uprzedniej archiwizacji skrzynki pocztowej, jeśli zależy Ci na jej zawartości).

Odbieranie i czytanie poczty Do odbierania poczty z serwera (czyli przenoszenia jej na dysk Twojego komputera) służy przycisk Pobierz pocztę ( ). Trzymaj program Mail cały czas otwarty (tak aby był aktywny symbol kuleczki przy jego ikonie w Docku) — wówczas co jakiś czas

196

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

poczta będzie pobierana samoczynnie i na dodatek będą pojawiały się powiadomienia o nowych wiadomościach („dymki” z fragmentem wiadomości widoczne przez chwilę na ekranie). Powiadomienia o nowych wiadomościach są też cały czas widoczne w panelu Centrum powiadomień, o którym opowiem w rozdziale 25. Kiedy przeglądasz pocztę za pomocą przeglądarki WWW, nie jest ona przenoszona na Twój komputer i znajduje się na serwerze pocztowym do momentu jej skasowania!

Odbieranie poczty nazywamy zwyczajowo „ściąganiem”. Jeśli program Mail został wcześniej uruchomiony i zmniejszony do ikony w Docku (z symbolem kropki), to informację o nowym e-mailu otrzymasz w postaci zmiany formy graficznej ikony ( ); obok symbolu znaczka pocztowego pokazana jest liczba nieprzeczytanych e-maili. Poczta z konta skonfigurowanego jako IMAP jest jak wiadomo zawsze przechowywana na serwerze, a na komputerze znajdziesz jej kopię. A co z kontami typu POP3? Otóż poczta, która przychodzi z konta typu POP3, jest automatycznie kopiowana do skrzynki o nazwie Przychodzące. W zależności od ustawień programu Mail możesz ustalić, co dzieje się z kopią Twojej poczty na serwerze pocztowym po jej pobraniu na komputer. Masz tu do wyboru kilka interesujących opcji, które pokazałem na rysunku 12.9. Rysunek 12.9. Reguły pobierania i kasowania wiadomości z kont typu POP3 w programie Mail

Przypomnę, że do tego okienka można wejść, wywołując polecenie Konta z menu aplikacyjnego Mail/Preferencje. Kliknij następnie sekcję Konta i dla wybranego konta e-mail wybierz zakładkę Zaawansowane. W programie Mail można łatwo ustawić czas, po jakim kopie wiadomości znikną z serwera, sposób traktowania listów niechcianych (tzw. spamu) oraz reguły kasowania wiadomości z kosza programu Mail — te dwie ostatnie opcje przestudiuj sam na zakładce Postępowanie. Jak już wiesz, czytanie poczty e-mail w programie Mail polega na wskazaniu folderu pocztowego (lewy panel) — wówczas w prawym panelu zobaczysz zawarte w nim listy. Możesz także otworzyć list w osobnym oknie, klikając go dwukrotnie w panelu odebranej poczty. Jeśli okienko z otwartym e-mailem jest nieczytelne (zbyt małe litery), to skorzystaj ze skrótów Cmd oraz + (znak plusa) i Cmd oraz – (znak minusa), które pozwalają regulować wielkość znaków w okienku podglądu. Otwierając e-mail, możesz zobaczyć ostrzeżenie przed spamem, czyli niechcianą pocztą o charakterze reklamowym lub innym. Jeśli program pomyłkowo sklasyfikował wiadomość jako niechcianą, kliknij przycisk Chciana.

Rozdział 12.  Poczta elektroniczna (e-mail)

197

Wiadomości-śmieci mogą być prawdziwym spamem lub… zwyczajnymi listami, które były do nas kierowane z serwerów uznawanych za źródła spamu. Zanim je skasujesz, sprawdź, czy nie ma wśród nich listów od znajomych!

Gdy przychodzący list zawiera załącznik, w jego nagłówku znajduje się symbol spinacza (rysunek 12.10).

Rysunek 12.10. Poczta elektroniczna z załącznikiem graficznym

Ikona spinacza jest też powtórzona na pasku przycisków, który pokazuje się po przesunięciu wskaźnika myszy w okolicę tytułu wiadomości: . Pasek ten zawiera powtórzenie kilku częściej używanych przycisków widocznych w oknie głównym, np. kasowania wiadomości lub odpowiadania na nią. Co można zrobić z załącznikiem?  Załącznik można zapisać na dysku do katalogu Pobrane rzeczy lub szybko przejrzeć w osobnym okienku (kliknij dwukrotnie albo użyj poleceń z menu podręcznego).  Jeśli denerwuje Cię pełny podgląd, to załączniki możesz też oglądać jako ikony.  Zdjęcia załączone w e-mailu możesz od razu wysłać do programu iPhoto.  Obiekt załączony w e-mailu możesz skopiować i wkleić w inne miejsce, np. do innego e-maila lub dokumentu.  Załącznik możesz wydrukować albo zapisać na dysku. Każdy rozpoznawalny przez system typ załącznika możesz otworzyć, ale pamiętaj, że czasami może to być niebezpieczne, gdyż sporo wirusów jest przenoszonych drogą

198

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

e-mailową. Jeśli nie znasz pochodzenia wiadomości, a załącznik wydaje się podejrzany, to nie otwieraj go, a list skasuj. Załączniki przyjazne (np. pliki graficzne lub dokumenty PDF) są zazwyczaj bezpośrednio wyświetlane w okienku podglądu.

Pisanie i wysyłanie poczty Jak wysłać w programie Mail list elektroniczny? Nie jest to zadanie specjalnie skomplikowane. Kliknij przycisk Nowa wiadomość ( ), aby napisać list w specjalnym okienku pozwalającym określić adresata (adresatów), tytuł i treść (rysunek 12.11).

Rysunek 12.11. Tworzenie listu w programie Mail

Jeśli nie widzisz paska formatowania, pozwalającego wybierać wielkość i krój czcionki, to kliknij przycisk . Pisanie wiadomości e-mail w edytorze aplikacji Mail niczym się nie różni od omawianego wcześniej komponowania listu na stronie internetowej. Czy zawsze musisz od zera tworzyć nową wiadomość? Oczywiście odpowiedź brzmi: „Nie”.  Zamiast pisać zupełnie nowy list, możesz odpowiedzieć na wcześniej otrzymany, klikając przycisk Odpowiedz nadawcy lub Odpowiedz wszystkim nadawcom ( , ). Treść wiadomości zostanie powtórzona i będziesz mógł dopisać swoje uwagi powyżej, ponadto adresy zostaną już wstępnie wypełnione.  Otrzymany list możesz także przesłać zupełnie innemu odbiorcy, klikając przycisk Prześlij dalej ( ). List możesz od razu wysłać, używając przycisku Wyślij ( ). Oczywiście zostanie on efektywnie wysłany tylko wtedy, gdy połączenie z Internetem będzie aktywne.

Rozdział 12.  Poczta elektroniczna (e-mail)

199

Zauważ, że podczas pisania błędy pisowni podkreślane są na czerwono, natomiast błędy gramatyczne — na zielono. Jeśli chcesz przejrzeć opcje korekty językowej wbudowane w Yosemite (i dostępne w aplikacji Mail), wybierz polecenie menu Edycja/Pisownia i gramatyka.

Pamiętaj, że nie musisz mieć połączenia z Internetem, aby pisać list, gdyż możesz go tylko przygotować i zapisać w folderze o nazwie Robocze. Przygotuj list wcześniej i po napisaniu całości lub fragmentu zamknij okienko, klikając czerwony przycisk. Gdy program zada Ci pytanie: „Zachować tę wiadomość jako roboczą?”, kliknij przycisk Zachowaj. Do zapisanego listu możesz zawsze powrócić, dwukrotnie go klikając. Możesz wtedy dokończyć pisanie i wysłać go do odbiorcy. Podczas tworzenia wiadomości nie jest wymagane odręczne wpisywanie często skomplikowanych adresów e-mailowych. Często używane adresy (znajomych, rodziny) należy zapisywać w globalnej książce adresowej, która jest dostępna w Docku (ikona Kontakty). Jeśli adresat zostanie wcześniej do niej wpisany, to podczas wstukiwania w polu adresowym fragmentu nazwy wyświetli się pasujący adres, który możesz kliknąć lub potwierdzić klawiszem Return lub Tab. W trakcie pisania wiadomości możesz także wywołać jawnie książkę adresową z menu aplikacji, przyciskając ikonkę , która pojawi się w polu adresowym. Jak wypełnić książkę adresową wpisami, napiszę w następnym podpunkcie. Wysyłając wiadomość, adresy odbiorców można wpisać w trzech polach:  Do (ang. To) to pole na adres e-mailowy osoby, do której wysyłasz list (aby wysłać go do grupy osób, oddzielaj poszczególne adresy przecinkami lub średnikami).  Dw, czyli Do wiadomości (ang. CC), to pole na adresy, pod które zostanie przesłana kopia listu. Osoby z listy Do zobaczą, kto był na liście Dw.  Udw, czyli Ukryte do wiadomości (ang. BCC, blind carbon copy), oznacza „tajne” adresy, pod które zostanie przesłana kopia listu. Osoby z listy Do nie zobaczą, kto był na liście Udw! Ten tryb jest często stosowany przy masowym wysyłaniu np. zdjęć z wakacji. Popatrz na rysunek 12.11, aby zobaczyć, jak się włącza takie pole w formatce tworzenia wiadomości. Możesz więc dodać dowolną liczbę odbiorców wiadomości i określić ich typ (np. część z nich uczynić odbiorcami głównymi Do, a część ukrytymi — Udw). Gdy zamkniesz okienko z adresami, powrócisz do trybu edycji treści wiadomości.

Kontakty, czyli globalna książka adresowa Skąd się bierze książka adresowa? W OS X nie istnieje osobna książka z adresami przeznaczona wyłącznie dla programu pocztowego. Twórcy systemu założyli, że użytkownik chciałby utrzymywać jeden notatnik adresowy, i stworzyli w tym celu aplikację Książka adresowa, która pozwala zarządzać listą wizytówek. Program ten jest dostępny w Docku pod ikoną . Obsługa tej aplikacji jest bardzo prosta i sprowadza się do zarządzania listą (lub — jeśli masz takie życzenie — listami) adresów (rysunek 12.12). Można dość swobodnie zmieniać zawartość pól lub je dodawać albo usuwać (zob. miniprzyciski oraz ).

200

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 12.12. Książka adresowa w OS X

Duży przycisk

(plus) pozwala również na dodanie całkowicie nowego adresu.

Gdy adresów jest dużo, przydaje się też wyszukiwarka Spotlight wbudowana w okienko. Błędnie dodaną wizytówkę można usunąć klawiszem Delete lub poleceniem menu Edycja/Usuń wizytówkę. Podobnie, używając funkcji menu, można usunąć całą grupę dystrybucyjną (listę adresów e-mail). Nie będę się tutaj szerzej rozpisywał na temat programu Kontakty, gdyż jest on dość intuicyjny i prosty w obsłudze. Warto jednak wiedzieć, że lista kontaktów jest wspólna dla wszystkich urządzeń używających tego samego Apple ID, np. Maca i iPhone’a.

Załączniki w e-mailach Do listu możesz w prosty sposób dołączyć pliki graficzne (np. zdjęcia) lub pliki dokumentów zapisane na dysku komputera. Do dodawania takich załączników służy przycisk Dołącz ( ) widoczny podczas edycji wiadomości (rysunek 12.13). W przypadku zdjęć proste wstawianie załącznika graficznego jako pliku nie zawsze jest dobrym pomysłem, gdyż pliki pobierane bezpośrednio z aparatu fotograficznego zajmują bardzo dużo miejsca. Przed wysłaniem e-maila dostosuj rozmiar fotografii, aby ułatwić ich przesyłanie (zdjęcia mogą być małe, średnie, duże oraz w rozmiarze oryginalnym). Rozmiar zdjęć przekłada się na wielkość ich podglądu w e-mailu, łatwo też zauważysz zmieniającą się wielkość wiadomości, gdyż Mail wyświetla te informację na bieżąco. Warto wiedzieć, że wielkość załączników w e-mailach nie może być nieskończona. Usługodawca po wykryciu próby wysłania zbyt „ciężkiej” zawartości może ją odrzucić i e-mail nie dotrze do odbiorców! Zazwyczaj usługodawca deklaruje bardzo dużą pojemność skrzynki, ale już wielkość załączników jest limitowana.

Rozdział 12.  Poczta elektroniczna (e-mail)

201

Rysunek 12.13. Załączniki w programie Mail

Zamiast ładować zdjęcia z dysku twardego lub aparatu, możesz użyć przeglądarki pozwalającej wygodnie sięgnąć do bazy programu iPhoto. Możesz w wygodny sposób przeglądać kolekcje zdjęć, a gdy coś będzie godne wysłania, po prostu chwyć to i wrzuć do treści e-maila. Zdjęcie automatycznie będzie dołączone w trybie podglądu, ale możesz je także zwizualizować jako ikonę, co również pokazałem na rysunku. Fotografie w przeglądarce zdjęć pochodzą z programu iPhoto, który poznasz w dalszej części książki. Duże załączniki graficzne (np. zdjęcia o wysokiej rozdzielczości) i rozbudowane dokumenty wydłużają czas wysyłania e-maila, gdyż komputer musi je zakodować i przesłać przez sieć, co zajmuje wielokrotnie więcej czasu niż w przypadku zwykłego tekstu. Ponadto zapychanie znajomym ich skrzynek na serwerze na pewno nie przysporzy Ci popularności… Aby sobie z tym problemem poradzić, używaj przycisku Wielkość obrazka wywołującego funkcję zmiany rozmiaru obrazka i, co za tym idzie, wielkości e-maila. Jeśli jednak chcesz umożliwić odbiorcy wydruk zdjęcia w dobrej jakości, prześlij mu je w wielkości pierwotnej.

Program Mail w Yosemite został wyposażony w funkcję inteligentnego zarządzania załącznikami dużych rozmiarów. Funkcja została nazwana MailDrop i używa chmury iCloud do przerzucania dużych załączników (w teorii nawet do 5 GB). Funkcja działa w tle, co oznacza, że użytkownicy aplikacji Mail nie muszą jej specjalnie wywoływać, chociaż musisz ją świadomie uaktywnić w ustawieniach konta (zob. opcja zaznaczona na rysunku 12.8).

202

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Co z użytkownikami innych programów pocztowych lub np. komputerów z Windowsem? Oni zamiast załącznika zobaczą w odebranej wiadomości… odsyłacz internetowy, pozwalający pobrać plik bez używania usługi poczty elektronicznej.

Znakowanie załączników, czyli: podpisz się skutecznie Przesyłając dokumenty lub obrazki, czasami zachodzi potrzeba ich podpisania lub zmodyfikowania w celu podkreślenia pewnych elementów lub cech. Przykłady:  Drukujesz etykietę nadawczą na paczkę i chcesz na tej samej stronie dokleić ostrzeżenie „Ostrożnie — nie rzucać”.  Wysyłasz zdjęcie tłumu i chcesz zaznaczyć kółkiem jakąś twarz, np. osoby z rodziny.  Wysyłasz szablon dokumentu PDF i chcesz się „ręcznie” podpisać. Przed OS X Yosemite należało wydrukować dokument, podpisać się na nim odręcznie, zeskanować go jako załącznik graficzny, wkleić do e-maila i wysłać… Ewentualnie otwieraliśmy program do obróbki grafiki, ładowaliśmy plik do modyfikacji, wprowadzaliśmy poprawki itp. Czy to brzmi koszmarnie skomplikowanie? Niewątpliwie tak. W OS X Yosemite na szczęście żaden z wyżej wymienionych kroków nie jest potrzebny, gdyż bezpośrednio w programie Mail możesz zmodyfikować załącznik na wiele sposobów. Jak to zrobić, pokażę na prostym przykładzie zdjęcia z wakacji, które chcemy przed wysłaniem wzbogacić o kilka komentarzy. Procedura jest następująca:  Zacznij komponować wiadomość e-mail i wklej do niej załącznik, który chcesz oznakować.  Kliknij ikonę lub miniaturkę załącznika i w prawym górnym rogu wybierz polecenie Oznaczenia (menu ).  Zmodyfikuj załącznik i zapisz go, klikając przycisk Gotowe. Przykład pokazałem na rysunku 12.14. Możesz tam obejrzeć dodane etykiety tekstowe (komentarze do rysunku) i fragment powiększony narzędziem Lupa. Edytor znaczników wbudowany w program Mail oferuje wiele prostych, ale efektownych narzędzi graficznych. Omawiam je pokrótce w tabeli 12.2. Funkcja znakowania jest prosta w użyciu i zamiast suchego opisu w książce przetestuj ją sam we własnym komputerze.

Funkcja papeterii Program Mail kryje jeszcze wiele funkcji i niektóre z nich na pewno warto odkryć w trakcie pracy z komputerem. Jedną z ciekawszych jest funkcja papeterii, która pozwala w kilka minut skomponować bardzo ładnie wyglądające listy elektroniczne (rysunek 12.15).

Rozdział 12.  Poczta elektroniczna (e-mail)

203

Rysunek 12.14. Edytor znaczników wbudowany w program Mail

Tabela 12.2. Narzędzia znaczników w programie Mail Przycisk lub skrót

Funkcja Kształty podstawowe (linie, strzałki, kwadraty, kadrowanie, narzędzie Lupa). Wpisz komentarze tekstowe z klawiatury. Podpisz się, używając gładzika, lub wykonaj zdjęcie podpisu umieszczonego na kartce skierowanej w stronę kamery Maca. Style linii kształtu. Kolor obrysu. Kolor wypełnienia. Krój, wielkość i kolor czcionki.

Włącz panel papeterii i wybierz z bogatego katalogu szablon wiadomości. W okienku służącym do edycji pojawi się list wypełniony wstępnie elementami szablonu (obrazki, ramki, przykładowe teksty). Podmień te z nich, które uznasz za niepotrzebne, i wpisz właściwą treść w zastępcze teksty zawarte w szablonie. Gwarantuję, że po otrzymaniu tak spreparowanej wiadomości nawet bardziej zaawansowani użytkownicy (zwłaszcza posiadacze komputerów PC z Windowsem) będą pytać, jak to zostało zrobione!

Archiwizacja poczty w programie Mail Używając poczty elektronicznej, zauważysz, że szybko wzrasta liczba e-maili w Twojej skrzynce. Jeśli jest to skrzynka typu IMAP, to dane przyrastają zarówno na serwerze, jak i na Macu, gdzie są umieszczone ich kopie. W przypadku kont POP3 wszystkie e-maile są pobierane na Maca, gdzie równie łatwo jest stracić nad nimi kontrolę.

204

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 12.15. Elektroniczne papeterie w programie Mail

O pocztę elektroniczną warto dbać podobnie jak o inne dane zawarte w komputerze:  Kasuj stare, zbędne wiadomości.  Od czasu do czasu opróżniaj folder Kosz wbudowany w program Mail.  Zdefiniuj na Macu katalogi, gdzie możesz zapisać ważne e-maile, których nie chcesz przechowywać na serwerach pocztowych. W tym ostatnim przypadku można łatwo przesunąć lub skopiować e-maile z serwera do specjalnego folderu programu Mail umieszczonego na Macu. Taki folder nazywamy „skrzynką pocztową” — znajdzie się on na dysku komputera Mac i możesz go zapisać na dysk USB, aby nie ryzykować utraty danych. Możesz oczywiście polegać także na kopiach programu Time Machine. W ramach ćwiczenia utwórz np. skrzynkę, którą nazwiesz Archiwum. W tym celu wybierz polecenie menu Skrzynka pocztowa/Nowa skrzynka pocztowa. Nowa skrzynka pojawi się w programie Mail na liście skrzynek pocztowych, które są widoczne, gdy klikniesz przycisk . Do nowej skrzynki (lub dowolnej innej) z łatwością przesuniesz listy warte zachowania (rysunek 12.16). Dane konta pocztowego (definicje skrzynek pocztowych i pobrane wiadomości) są przechowywane na Macu w ukrytym katalogu o nazwie: Macintosh HD/Użytkownicy/ /Biblioteki/Mail, np. /Users/piotrw/Library/Mail.

Konfiguracja Mail W ramach tego rozdziału skoncentrowałem się na najważniejszych zagadnieniach związanych z używaniem programu Mail. W mojej ocenie wersja Mail przedstawiona w OS X Yosemite jest bardzo dobra i obecnie mamy do czynienia z jednym z lepszych „klientów” poczty elektronicznej.

Rozdział 12.  Poczta elektroniczna (e-mail)

205

Rysunek 12.16. Archiwizowanie poczty elektronicznej

Firma Apple od lat stosuje politykę upraszczania obsługi swoich aplikacji i wiele domyślnych cech programu Mail wystarcza do codziennego, bardzo efektywnego użytkowania. Mimo to bardzo wiele możliwości konfiguracyjnych kryje się w menu aplikacyjnym i panelu preferencji. Bez wchodzenia w szczegóły wymienię tutaj kilka.  Wygląd ekranu aplikacji: widoczność pasków narzędziowych, domyślne „odkrycie” pól Udw, zasady sortowania listy wiadomości, widok pełnej listy skrzynek pocztowych (menu Widok).  Łatwy dostęp do formatowania treści wiadomości (menu Format).  Zasady sprawdzania dostępności nowej poczty i powiadomień (panel Preferencje, zakładka Ogólne).  Zasady sprawdzania dostępności nowej poczty i powiadomień w centrum wiadomości i na pasku Docka (panel Preferencje, zakładka Ogólne).  Sposób postępowania z pocztą niechcianą, czyli spamem (panel Preferencje, zakładka Poczta niechciana).  Czcionki i kolory stosowane przez okienko programu Mail (panel Preferencje, zakładka Czcionki/kolory).  Zasady formatowania odpowiedzi na e-mail (np.: czy użyć tej samej czcionki, czy cytować wiadomość nadawcy, czy dołączyć otrzymane pliki załączników).  Automatyczne podpisy (tzw. stopki) doklejane do wysyłanych wiadomości (panel Preferencje, zakładka Podpisy).  Reguły kasowania, przesuwania, znakowania wiadomości (panel Preferencje, zakładka Reguły). Przykład kilku bardziej interesujących opcji zawartych w panelu preferencji programu Mail pokazałem na rysunku 12.17.

206

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 12.17. Opcje programu Mail

Przetestuj np. interesującą funkcję reguł wiadomości, aby oznaczać kolorem wiadomości od określonych nadawców.

Import poczty z systemu Windows do Maca Osoby przesiadające się na Maki często nie potrafią sobie poradzić z przeniesieniem swoich e-maili z komputera z systemem Windows (np. z programów: Outlook Express, Vista Mail, Windows Live Mail, Microsoft Outlook) na Maca. Niestety, z powodu istnienia wielu różnych formatów zapisu danych pocztowych nie jest to zagadnienie trywialne i wymaga pewnej wprawy w obsłudze komputera. Zazwyczaj nie ma problemu z importem z programu Microsoft Outlook (pliki PST zawierające e-maile można wgrać do Outlooka na Macu), ale już np. import z Windows Live Mail wymaga bardziej skomplikowanych zabiegów. Oto kilka dostępnych metod przenoszenia e-maili z systemu Windows na Mac:  Jeśli na Windowsie używasz kont typu IMAP, to nie musisz nic robić, gdyż e-maile są i tak przechowywane na serwerze, a na Macu widzisz ich kopie.  Możesz użyć programu Asystent migracji. Szczegóły sprawdź w serwisie Apple (http://support.apple.com/kb/HT1408?viewlocale=pl_PL).  Jeśli w Windowsie używasz Outlooka, to skopiuj plik PST z danymi na Maca i zaimportuj jego zawartość do programu Outlook z pakietu Microsoft Office for Mac. Uwaga: wersja pakietu Office dla użytkowników domowych nie zawiera Outlooka!

Rozdział 12.  Poczta elektroniczna (e-mail)

207

 Użyj programu do konwersji e-maili w formacie Windows (EML) na format

MBOX, który jest rozumiany przez program Mail. Polecam świetny darmowy program IMAPSize (http://www.broobles.com/imapsize/index.php). Aplikacja ta jest anglojęzyczna, ale i tak potrzebujesz użyć z niej tylko jednej opcji menu — Tools/eml2mbox. Gdzie w systemie Windows znajdują się pliki EML z e-mailami? Ich znalezienie czasami nie jest proste, na szczęście możliwe jest wyeksportowanie plików EML poczty Windows np. na pendrive USB lub do innego katalogu dyskowego. Przykład pokazałem na rysunku 12.18.

Rysunek 12.18. Import poczty do programu Mail

Gdy już dysponujesz kopią poczty, to możesz ją poddać konwersji na format MBOX i następnie łatwo zaimportować na Maca, używając polecenia menu Plik/Importuj skrzynki pocztowe. E-maile z peceta na Maca możesz także przesłać jako załączniki, ale wskazane jest użycie programów do konwersji, takich jak np. IMAPSize. Jeśli masz sporo e-maili, to przed eksportem do formatu MBOX porozdzielaj je na mniejsze katalogi, np. zawierające po 1000 wiadomości, dzięki czemu konwersja przebiegnie bezproblemowo.

208

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rozdział 13.

Ciekawe zastosowania Internetu Internet to nie tylko poczta elektroniczna i strony WWW prezentujące ofertę firm handlowych. Podstawową siłą Internetu jest powstała spontanicznie wspólnota ludzi, którzy — często bezinteresownie — dzielą się informacjami na przeróżne tematy i nawzajem sobie pomagają. Używają do tego tzw. grup dyskusyjnych i komunikatorów (np. GG — dawne Gadu-Gadu, bardzo popularne wśród polskich internautów, od niedawna dostępne na OS X). Serwisy określane jako „społecznościowe” pomagają nawiązywać kontakty i pełnią funkcję zaawansowanych komunikatorów. Komputery Mac są doskonale zintegrowane z najbardziej znanymi (np.: Twitter, Facebook, LinkedIn), pozwalając publikować w nich treści z Maca (oraz oczywiście iPhone’a lub iPada). W tym rozdziale pokażę na kilku reprezentatywnych przykładach, na czym polega bankowość internetowa, a także omówię ciekawe serwisy zajmujące się np. pośrednictwem pracy, muzyką czy turystyką. Niech lektura tego rozdziału będzie zachętą do aktywnego szperania w sieci i wyszukiwania interesujących witryn!

Fora internetowe Internet umożliwia łatwe wyszukiwanie informacji, zadawanie pytań i pomaganie innym. W początkowej fazie rozwoju Internetu popularne były tzw. grupy dyskusyjne. Ich pomysł zrodził się w 1979 r. w głowach… studentów (wpisz w Wikipedii hasło Usenet). Obecnie idea ta odchodzi nieco w cień i jest wypierana przez atrakcyjne serwisy WWW zwane forami internetowymi. Odwiedź polecane przeze mnie fora (lista w rozdziale 32.), a łatwo zorientujesz się, dlaczego obecnie internauci wybierają tę formę, a nie męczą się z czytnikami grup dyskusyjnych. Istnieje wiele serwerów grup dyskusyjnych, jednak ich rola została przejęta przez dedykowane strony internetowe, które w równie wygodny, a mniej kłopotliwy technicznie sposób pozwalają na prowadzenie dyskusji w sieci — są to fora internetowe (ang. Internet board). Niektóre fora internetowe mają charakter komercyjny i często są dodatkiem do szerszych serwisów zawierających wiadomości ze świata Apple i reklamy sprzedawców sprzętu.

210

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Forum internetowe jest serwisem opartym na przeglądarce i jeśli potrafisz jej używać, to poradzisz sobie bez kłopotu z tą formą wyszukiwania i wymiany informacji. Forum zazwyczaj pozwala użytkownikowi niezarejestrowanemu na czytanie wiadomości, ale pisanie postów wymaga już prostej rejestracji. Uczestniczenie w dyskusjach na forum bardzo przypomina pisanie listów za pomocą poczty elektronicznej. Różnica polega na tym, że te „listy” są widoczne dla innych użytkowników i zazwyczaj nie można ich wykasować po wysłaniu. Przećwiczmy to na przykładzie. Otwórz przeglądarkę i wejdź na stronę: forum. makoweabc.pl (jest to podstrona polskiego serwisu poświęconego komputerom Mac i innym produktom firmy Apple; potraktuj ją jako przykład „forum internetowego”) — rysunek 13.1.

Rysunek 13.1. Przykładowe forum internetowe

Gdy spróbujesz odwiedzić serwis w przeglądarce, zobaczysz pewną strukturę informacyjną (sekcje, wpisy, poradniki), ale znacząca jego część może być niedostępna, o czym świadczy ostrzeżenie: „Witaj, nieznajomy! Proszę Zaloguj się lub Zarejestruj, żeby mieć dostęp do całego forum…”. Kliknij teraz odsyłacz Rejestracja i spróbuj utworzyć w tym serwisie własne konto, z własnym identyfikatorem i hasłem. Proces ten ilustruje rysunek 13.2. Rejestracja polega na podaniu kilku danych o sobie i przede wszystkim na określeniu identyfikatora (tzw. nicka), jakim będziesz się przedstawiał na forum. Nie musi to wcale być identyfikator zgodny z adresem e-mail, jak na rysunku. Adres e-mail musisz jednak podać prawdziwy, gdyż na niego przyjdzie tzw. wiadomość aktywacyjna z odsyłaczem, który należy kliknąć, aby móc zalogować się do serwisu. Czasami taki list aktywacyjny trafia do skrzynki wiadomości niechcianych (spamu) i jeśli e-mail nie przychodzi w ciągu kilku minut, zajrzyj właśnie tam. Po pomyślnie zakończonej rejestracji możesz zalogować się na forum i aktywnie uczestniczyć w dyskusjach: czytać wątki dyskusyjne, odpowiadać na komentarze, publikować nowe wpisy (tzw. posty).

Rozdział 13.  Ciekawe zastosowania Internetu

211

Rysunek 13.2. Rejestracja na forum internetowym

Komunikatory, czyli rozmowy przez Internet Jeśli masz stały dostęp do Internetu, np. w pracy, to na pewno prędzej czy później usłyszysz o GG (dawne Gadu-Gadu), popularnym w Polsce programie do natychmiastowej komunikacji internetowej. Komunikator to taki program, który (w przeciwieństwie do poczty elektronicznej) pozwala wysłać natychmiastową wiadomość na komputer drugiego użytkownika. Jeśli odbiorca będzie „na linii” (czyli będzie miał włączony swój komunikator), to natychmiast ją zobaczy. W systemie OS X Yosemite znajdziesz aplikację o nazwie Wiadomości pozwalającą wysyłać komunikaty tekstowe lub dźwiękowe innym użytkownikom urządzeń Apple (Maki, iPhone’y, iPady) identyfikujących się Apple ID. O komunikacji przez aplikację Wiadomości opowiem w rozdziale 26. W tym punkcie omówię szerzej program Gadu-Gadu, który pozwala łatwo komunikować się z użytkownikami systemu Windows. Jeśli pracujesz w biurze, weź pod uwagę to, że pracodawca może niezbyt przychylnie patrzeć na używanie komunikatorów, które kojarzą się — czasami słusznie — z bezproduktywnym plotkowaniem.

Nowoczesne komunikatory pozwalają nie tylko wysyłać teksty, ale i prowadzić rozmowy wideo (w komputerze wymagana jest wówczas kamera) oraz darmowe rozmowy głosowe przez sieć (w stylu słynnego programu Skype). Oczywiście można przez nie także wysyłać pliki oraz SMS-y. Oferują one również wyszukiwanie w Internecie osób, np. według nazwiska lub adresu e-mail. Wiadomości tworzysz, używając wygodnych programów, które maksymalnie zmniejszają wysiłek związany z ich wysyłaniem.

212

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Aplikacja GG jest dostępna od pewnego czasu także dla platformy OS X. By ją pobrać, wejdź na stronę: http://www.gg.pl/info/pobierz, odszukaj wersję dla OS X i pobierz ją. W katalogu Pobrane rzeczy znajdź następnie plik GG.DMG i otwórz go. Jest to, jak wiesz, obraz dysku instalacyjnego. Po jego otwarciu, używając Findera, chwyć i wrzuć do katalogu Programy ikonę aplikacji — rysunek 13.3. Rysunek 13.3. Komunikator GG (dawne Gadu-Gadu) dla OS X

Aby używać GG, musisz utworzyć konto w tym serwisie (rysunek 13.4). Rysunek 13.4. Rejestracja konta Gadu-Gadu

 Uruchom program Gadu-Gadu (jeśli masz ochotę, to przypnij go od razu do

Docka). Aplikacja otworzy kreator kont.  Kliknij Załóż konto i wypełnij prosty formularz rejestracyjny. Wpisz swoje

dane, określ hasło do konta i przepisz kod z obrazka (tzw. kod CAPTCHA; jest to zabezpieczenie serwera przed złośliwymi programami).  Zanotuj hasło i otrzymany numer użytkownika — ten ostatni będzie od tej pory częścią Twojej wizytówki (możesz go podawać swoim znajomym podobnie jak adres e-mail).

Rozdział 13.  Ciekawe zastosowania Internetu

213

Po zainstalowaniu nowego konta możesz jeszcze uzupełnić swoje dane prywatne i publiczne oraz zmienić wyświetlany identyfikator. Aby móc rozmawiać przez Gadu-Gadu, należy posiadać identyfikatory innych osób. Musisz zarejestrować swoich znajomych na liście Kontakty ( ) i dopiero wtedy będziesz mógł prowadzić z nimi konwersacje. Wiadomość wysłana za pomocą programu Gadu-Gadu dociera nawet wtedy, gdy jej odbiorca nie jest w danym momencie podłączony do Internetu. Kiedy dotrze do Ciebie nowa wiadomość, program zasygnalizuje to pojawieniem się w Docku animowanej ikony aplikacji. Możesz łatwo zobaczyć listę wiadomości oraz ich nadawców. Jeśli nadawca jest nieznany, to jednym kliknięciem możesz go dodać do listy kontaktów pod jakąś przyjazną nazwą (a nie pod nic niemówiącym numerem Gadu-Gadu). Po otwarciu programu wyświetla się okienko pozwalające kontynuować konwersację online, to znaczy w stałym kontakcie z rozmówcą (rysunek 13.5).

Rysunek 13.5. Konwersacja między kontami typu Gadu-Gadu

Jak się zapewne przekonasz po pierwszej rozmowie, używanie komunikatora jest bardzo proste i, niestety, zjada sporo wolnego czasu. Aby w pełni poznać program GG, przejrzyj jego menu, które pozwala edytować wpisy w książce, inicjować rozmowy itp. Czy GG to jedyny komunikator? Oczywiście nie, ale można uznać, że na rynku polskim zdobył on pozycję dominującą. Program jest darmowy, ale ceną za to są reklamy, które oglądamy podczas konwersowania. GG jest programem uniwersalnym i za pomocą tej aplikacji możesz także udostępniać pliki muzyczne i graficzne.

214

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Bankowość internetowa Bez wahania można pokusić się o stwierdzenie, że Internet zrewolucjonizował bankowość w Polsce. Sprawdzanie salda rachunku, realizowanie darmowych przelewów na dowolne konta, przekazywanie przez bank informacji o zmianie salda na telefon komórkowy — takie usługi są dostępne bez żadnych ograniczeń. Oczywiście aby korzystać z tych udogodnień, trzeba mieć połączenie z siecią. Zakładanie konta w banku, który udostępnia rachunek przez Internet, wygląda mniej więcej tak1:  Wypełniamy formularz na stronie banku (np.: www.aliorbank.pl, www.inteligo.pl, www.mbank.pl, www.bph.pl, www.nordea.pl, www.creditagricole.pl i wiele innych).  Czasami w ramach procedury bankowej dzwoni do nas pracownik banku, aby zweryfikować wiarygodność danych i podać informacje potrzebne do logowania się do systemu — od tego momentu zazwyczaj możliwy jest dostęp do rachunku przez przeglądarkę WWW.  Po kilku dniach nadchodzą pocztą karty płatnicze (np. VISA Electron), kody umożliwiające wykonywanie przelewów, PIN-y do kart oraz umowa, którą należy podpisać i odesłać do banku. Korzystanie z konta jest bardzo proste i, co najważniejsze, dość bezpieczne w przypadku znanych serwisów. Popularne jest zabezpieczanie dostępu do konta i operacji (np. przelewów) za pomocą specjalnych urządzeń zwanych tokenami (są to generatory kodów) lub jednorazowych haseł SMS wysyłanych przez bank na telefon komórkowy klienta. Przykład został pokazany na rysunku 13.6. Po zalogowaniu się wchodzisz na stronę internetową, na której możesz:  sprawdzić salda rachunków,  wykonać przelew,  założyć lokatę,  obejrzeć listę operacji wykonanych na koncie (historia rachunku). Zauważ, że w trakcie połączenia z serwerem bankowym transmisja jest szyfrowana (ciąg liter https oraz symbol w polu adresu). Szyfrowanie gwarantuje bezpieczeństwo Twoich danych i — co najważniejsze — pieniędzy! Używając przeglądarki, można sprawdzić, czy serwis, do którego się zalogowaliśmy, jest tym, za który się podaje. Rysunek 13.7 pokazuje weryfikację serwisu www.mbank.pl. Dlaczego taka weryfikacja jest ważna? Otóż spotykane są w Internecie fałszywe strony bankowe przygotowane przez przestępców. Bardzo przypominają serwisy oryginalne, ale tak naprawdę służą do wyłudzania identyfikatorów i haseł bankowych.

1

Konto internetowe możesz także uaktywnić w placówce swojego banku „stacjonarnego”.

Rozdział 13.  Ciekawe zastosowania Internetu

Rysunek 13.6. Przykład serwisu bankowości internetowej

Rysunek 13.7. Sprawdzamy certyfikat autentyczności serwisu bankowego

215

216

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Tak, korzystanie z bankowości elektronicznej jest wygodne, ale używaj jej zgodnie z zaleceniami banków i zwracaj uwagę na wszelkie anomalie. Ignoruj dziwne e-maile zawierające odsyłacze do stron weryfikujących konta bankowe lub karty płatnicze i natychmiast informuj swój bank o takich zdarzeniach. Pamiętaj: bank nigdy nie prosi w ten sposób o weryfikację danych!

Zawartość serwisu bankowego zależy ściśle od konkretnego banku; nie ma tu standardów. Ponieważ lista banków oferujących konta internetowe jest bardzo długa, zachęcam do lektury w Internecie prasy fachowej czy serwisów finansowych, aby wyrobić sobie opinię na temat poszczególnych instytucji przed podjęciem decyzji o założeniu konta. Podane w tym rozdziale przykłady nie odzwierciedlają pełnej oferty dostępnej na rynku i nie są związane z faktyczną popularnością usług bankowości elektronicznej.

Szukaj pracy przez Internet Wprawdzie dla wielu bezrobotnych osób ogłoszenia w gazetach są ciągle jedynym źródłem wiedzy o możliwościach znalezienia pracy, ale warto wykorzystywać do tego celu wyspecjalizowane serwisy internetowe. Pozwalają one przeczytać oferty pracy i — co najważniejsze — złożyć swoje CV w bazie danych, do której dostęp mają potencjalni pracodawcy (rysunek 13.8).

Rysunek 13.8. Przykładowy portal wyspecjalizowany w pośrednictwie pracy

Rozdział 13.  Ciekawe zastosowania Internetu

217

Dodatkowymi zaletami serwisów pośrednictwa pracy są: bogate repozytorium porad prawnych, przykłady sposobów pisania życiorysów i skomentowane wyciągi z kodeksu pracy. Oto kilka przykładowych adresów tego typu portali:  http://www.pracuj.pl,  http://www.jobpilot.pl,  http://www.jobs.pl,  http://www.cvonline.pl,  http://www.mostwanted.pl. Podana w tym punkcie lista nie jest wyczerpująca. Aktualne zestawienie można znaleźć, śledząc ogłoszenia prasowe. Publikowanie danych w portalu zamieszczającym ogłoszenia o pracy nie jest obowiązkowe — można ograniczyć się do szukania ofert pracy i zgłaszania swojej kandydatury np. e-mailem na podany adres lub za pomocą formularza dołączonego do ogłoszenia.

Muzyka w Internecie Internet jako skarbnica dóbr wszelakich nie pominął świata muzyki. Wystarczy, że wpiszesz w wyszukiwarce hasło MP3 (najbardziej znany format pliku muzycznego), i w rezultacie zobaczysz adresy setek stron, na których znajdziesz muzykę do ściągnięcia oraz ciekawe informacje z nią związane. Oprócz stron prywatnych istnieją także wyspecjalizowane w tym portale (przykład na rysunku 13.9). Rysunek 13.9. Przykładowy portal poświęcony muzyce

W rozdziale poświęconym programowi iTunes wspomnę o kilku innych możliwościach pobierania muzyki z Internetu.

218

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Po pracy na wakacje Polecam ciekawy serwis: podroze.onet.pl. Zawiera on olbrzymią dawkę informacji dla osób zainteresowanych podróżami i turystyką. Na przykład w sekcji Praktyczne/ABC (http://podroze.onet.pl/abc) znajdziesz informacje o wizach. Zmotoryzowani znajdą optymalne trasy dojazdu do Francji i innych krajów wraz z informacjami na temat cen benzyny i noclegów, wskazówkami dotyczącymi drogówki i ewentualnymi atrakcjami podczas podróży. Serwis jest bardzo praktyczny, a jego lektura to czysta przyjemność. Trasę z łatwością zaplanujesz też za pomocą serwisu: http://maps.google.pl. Serwis ten wyliczy i poda dokładną trasę podróży wraz z czasem i kosztami przejazdu (uwzględniając opłaty za autostradę czy zakup paliwa — rysunek 13.10).

Rysunek 13.10. Interesujące serwisy turystyczne

Na Macu znajdziesz także aplikację Mapy, która oferuje możliwość wyszukiwania lokalizacji i tras dojazdowych — przetestuj jej działanie we własnym zakresie w ramach ćwiczenia i porównaj z serwisem oferowanym przez firmę Google.

Porównywarki cen Internet zrewolucjonizował wiele aspektów życia społecznego i gospodarczego, umożliwiając powstanie mnóstwa usług, które bez możliwości globalnej komunikacji — a to jest podstawą ideologiczną sieci Internet — w ogóle nie mogłyby zaistnieć. Jednymi z ciekawszych usług tego typu są porównywarki cen, np. www.ceneo.pl i www.skapiec.pl. Przykładowy serwis pokazany został na rysunku 13.11.

Rozdział 13.  Ciekawe zastosowania Internetu

219

Rysunek 13.11. Wyszukiwanie cen konkretnego produktu

Znalezienie najniższej ceny produktu jest bardzo proste — serwis działa jak wyszukiwarka internetowa (tylko nieco bardziej wyspecjalizowana) i pokazuje wynik poszukiwań w czytelnej formie. Przykładowy serwis (tutaj Ceneo) nie tylko znalazł produkt iPod touch i jego parametry techniczne, ale od razu przedstawił zdjęcie i listę sklepów, które aktualnie posiadają go w ofercie. Korzystając z usług takiego serwisu, warto także poczytać opinie internautów o samym sklepie — nie zawsze to co najtańsze opłaca się w ostatecznym rozrachunku!

Serwisy aukcyjne Serwisy aukcyjne to skomplikowane systemy handlu elektronicznego, które pozwalają na wyszukiwanie oferowanych przedmiotów oraz ich zakup na zasadzie licytacji lub tak jak w sklepie internetowym. Pierwotna idea globalnego pchlego targu, na którym ludzie oferują stare lub zbędne przedmioty, szybko wyewoluowała w system sprzedaży elektronicznej wykorzystywany masowo przez firmy, które zyskują możliwość łatwego dotarcia do milionów klientów. Różne formy sprzedaży, np. aukcja lub zakup za ustaloną cenę (kup teraz), przyciągają zarówno firmy, jak i osoby prywatne. W Polsce najbardziej liczące się serwisy tego typu to allegro.pl (niekwestionowany lider — nie dość, że był u nas pierwszym tego typu serwisem, to jeszcze ma znakomite wyczucie polskiego rynku) i ebay.pl (jego zaletą jest globalna sieć serwisów — z jednego konta można kupować i sprzedawać niemal na całym świecie) — rysunek 13.12). Serwis Allegro (w przeciwieństwie do portalu eBay) pobiera bardzo duże opłaty za wystawianie i sprzedaż produktów, oferuje jednak znacznie wygodniejszą i bardziej czytelną witrynę, a oprócz tego ciekawe usługi dodatkowe, np. debetową kartę płatniczą

220

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 13.12. Popularne serwisy aukcyjne

z możliwością płacenia w Internecie (zazwyczaj tylko „wypukłe” karty dają taką możliwość) czy programy do prowadzenia sklepów internetowych. Serwis ebay.pl pozwala za to wyszukiwać przedmioty na niemal całym świecie, a ceny dostawy, np. z Anglii (zwykła poczta) lub z Niemiec (DHL), bywają bardzo konkurencyjne. Aby z niego skutecznie korzystać, musisz zarejestrować się także w serwisie www.paypal.pl pozwalającym dokonywać bezpiecznych płatności w sieci. Wymóg zarejestrowania się dotyczy w zasadzie każdego serwisu aukcyjnego (jest to konieczne, aby móc w nim wygodnie kupować i sprzedawać). Rejestracja to czynność bardzo prosta i niewymagająca wielkiego wysiłku. Aby kupować, wystarczy mieć konto w serwisie, natomiast aby sprzedawać, trzeba je aktywować, czyli potwierdzić swoje dane. Podczas przeglądania zawartości serwisu aukcyjnego można łatwo porównywać ceny, gdyż serwisy te posiadają wbudowane wyszukiwarki (rysunek 13.13). Platforma aukcyjna oferuje znakomite narzędzia wspomagające sprzedaż: można na bieżąco śledzić zainteresowanie wystawionymi przedmiotami (liczba ofert) oraz zobaczyć, kto tylko obserwuje aukcję, aby do niej dołączyć w ostatnim momencie (rysunek 13.14). Kupowanie w sieci zawsze jest obarczone pewnym ryzykiem — sprawdzaj opinie o sprzedawcach (otrzymane przez nich komentarze) i czas rejestracji użytkownika. Ponadto niektórzy użytkownicy niczego nie kupują, a jedynie służą w aukcjach jako osoby sztucznie podbijające cenę, co też jest łatwe do wychwycenia przez użytkownika mającego pewną wprawę w korzystaniu z serwisów aukcyjnych.

Rozdział 13.  Ciekawe zastosowania Internetu

221

Rysunek 13.13. Serwis Allegro z punktu widzenia klienta

Rysunek 13.14. Serwis Allegro „od środka” (widok sprzedawcy)

Serwisy społecznościowe W ostatnich latach w Internecie furorę zaczęły robić serwisy nowej generacji tworzone w dużej mierze przez użytkowników, a nie przez dostawcę (firmę, właściciela strony WWW). Użytkownicy tych serwisów są jednocześnie ich współtwórcami: zakładają w nich konta, wklejają zdjęcia, wysyłają filmy itp. Charakter tych portali zależy od ich zawartości, co pokrótce omówię w tym punkcie. Co ważne, Mac i jego oprogramowanie pozwala publikować treści na wielu znanych serwisach społecznościowych i odbywa się to bez wchodzenia na ich strony, bezpośrednio z programów Maca (Mail, iPhoto, iMovie).

222

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Zacznijmy od publikowania filmów w Internecie. Popatrz na rysunek 13.15, który pokazuje serwis YouTube (http://pl.youtube.com).

Rysunek 13.15. Serwis YouTube

Ten niepozorny serwis odniósł niebywały sukces na całym świecie. Jeśli masz ochotę obejrzeć ciekawe filmy lub nawet zamieścić w sieci własną twórczość reżyserską, skorzystaj z jego usług. Użycie serwisu polega na utworzeniu w nim konta, przez które można wysyłać filmy z komputera i udostępniać je innym w sposób całkowicie otwarty (dostęp publiczny) lub prywatny (wybranym osobom lub przez specjalne odsyłacze, do których dostęp jest określany przez twórcę). Nasza Klasa (nk.pl) i Facebook (facebook.com) to serwisy nieco innego typu. Na stronie pierwszego z nich odnajdziesz zapomnianych kolegów ze szkoły i zobaczysz, jak potoczyły się losy ludzi, z którymi kiedyś spędziłeś wiele lat w szkolnych ławkach. Facebook ma jeszcze inny charakter — jest to serwis globalny (dostępny na całym świecie) i opiera się na koncepcji dzielenia się informacjami (zdjęcia, wiadomości) z innymi (grupy określonych użytkowników lub „sieci” znajomych). Inne znane serwisy społecznościowe wspierane przez oprogramowanie Maca:  Flickr.com to witryna internetowa, na której można publikować zdjęcia.  Twitter.com to witryna społecznościowa, która pozwala na zamieszczanie krótkich wiadomości, tzw. tweetów. Jeśli chcesz się przekonać, jak wygląda w praktyce integracja aplikacji dostępnych na Macu z serwisami społecznościowymi, zajrzyj do rozdziału 19. Używaj serwisów społecznościowych świadomie, tak aby nie opublikować zbyt dużo prywatnych informacji, które mogą być wykorzystane przez obce osoby lub nieuprawnione instytucje! Zdarzały się przypadki włamań do domów, których zdjęcia publikował dumny właściciel…

Wikipedia i inne serwisy encyklopedyczno-słownikowe Poszukiwanie informacji przez wyszukiwarki jest obarczone ryzykiem, że zamiast rzetelnych danych uzyskasz na ekranie komputera prawdziwy śmietnik. Zupełnym przeciwieństwem są serwisy encyklopedyczne, zwłaszcza bardzo znana, całkowicie darmowa

Rozdział 13.  Ciekawe zastosowania Internetu

223

i tworzona przez internautów (sic!) encyklopedia Wikipedia (http://www.wikipedia.org). Można tam znaleźć profesjonalnie opracowane artykuły tematyczne (rysunek 13.16).

Rysunek 13.16. Internetowa encyklopedia Wikipedia

Encyklopedie oraz serwisy o podobnym charakterze istnieją też w wykonaniach komercyjnych — spójrz np. na stronę: http://portalwiedzy.onet.pl. Odwiedź też inne serwisy: http://www.thefreedictionary.com, http://www.dict.pl, a zobaczysz, jak można efektywnie używać Internetu do wyszukiwania różnego rodzaju informacji.

Telefonia internetowa Sieć Internet pozwala na przesyłanie informacji dowolnego typu i nie trzeba było długo czekać, aby pojawiły się programy i sprzęt pozwalające na wykonywanie połączeń głosowych, a nawet przesyłanie wideo przez komputer — pod warunkiem posiadania aktywnego połączenia internetowego. Połączenia wykonywane w ten sposób są bardzo tanie, a gdy dzwonisz pomiędzy numerami tej samej sieci — zupełnie darmowe. Możliwe są w zasadzie dwa typy rozwiązań.  Sprzętowe bramki VoIP (ang. Voice over Internet Protocol — protokół do internetowej transmisji głosu) — podłączasz do swojego routera specjalne pudełko (również przypominające zwykły router), a do niego przyłączasz zwykły telefon i po prostu dzwonisz.  Specjalne programy do wykonywania połączeń, np. Skype — jeżeli masz słuchawki z mikrofonem (często mikrofon jest wbudowany w obudowę laptopa)

224

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

oraz kamerę z mikrofonem (większość laptopów ma fabryczną kamerę zamontowaną w klapie, a do komputera stacjonarnego bez problemu dokupisz ją za 20 – 30 zł), możesz prowadzić rozmowy z podglądem wideo! Mac posiada wbudowany komunikator FaceTime, który pozwala prowadzić rozmowy wideo pomiędzy użytkownikami komputerów Mac wykorzystujących Apple ID. Program ten omówię w dalszej części książki.

Przykładem oferty z kategorii bramek VoIP jest usługa, której opis znajdziesz na stronie: www.halonet.pl. Za ok. 150 – 200 zł dostajesz gotowy do użytku sprzęt. Co ciekawe, za złotówkę rocznie można wykupić prawdziwy numer z wybranej strefy stacjonarnej (np. 22 dla Warszawy, 71 dla Wrocławia) i osoby dzwoniące do Ciebie nie zorientują się, że posiadasz numer niepochodzący od tradycyjnego operatora telekomunikacyjnego. Jakość rozmów prowadzonych przez profesjonalną bramkę VoIP jest zaskakująco dobra. Oferta Skype’a jest również interesująca z tego względu, że usługa ta zdobywa wielu użytkowników na świecie, więc szansa porozmawiania z kimś mieszkającym za granicą za darmo jest bardzo duża. Skype dla OS X można pobrać ze strony: http://www.skype.com. Podczas pierwszego uruchomienia musisz się zalogować, używając konta Skype (lub możesz je utworzyć). Program może zapytać Cię o zgodę na używanie kamery i mikrofonu — oczywiście zgódź się. Skype jest bardzo prosty w obsłudze. Jeśli już znasz adres w formacie Skype innej osoby, to rozmowa telefoniczna (lub wideo) przez Internet będzie inicjowana jednym kliknięciem myszki. Możesz także dzwonić na prawdziwe numery telefonów, ale to jest już płatne — musisz doładować konto Skype lub wykupić abonament w tej usłudze (rysunek 13.17).

Rysunek 13.17. Komunikator Skype

Rozdział 14.

Tajemnice Apple ID Apple ID jest identyfikatorem konta usług Apple pozwalającego używać wielu serwisów internetowych oferowanych w ramach tzw. ekosystemu Apple: sklepu internetowego App Store, sklepu iTunes Store, usług opartych na przechowywaniu danych w „chmurze”, czyli na serwerach Apple. Nawet jeśli nie zamierzasz kupować programów w App Store, to utworzenie konta Apple i uzyskanie dzięki temu własnego Apple ID jest niezbędne, gdyż mimo że część programów jest bezpłatna, to dostęp do nich wymaga autoryzacji przez podanie Apple ID… i koło się zamyka. Po prostu Apple ID musisz w pewnym momencie założyć i basta! W tym rozdziale wyjaśnię, w jaki sposób utworzyć konto Apple i jak nim bezpiecznie zarządzać.

Tworzymy konto Apple Konto w serwisach Apple jest zbiorem danych osobowych, wśród których zawarty jest adres e-mail (stanie się on identyfikatorem Apple ID). Warto wiedzieć, że dawniej można było nadawać dość uznaniowe identyfikatory klasyfikowane jako Apple ID, ale firma Apple zrezygnowała z takiej metody na rzecz autoryzacji opartej na głównym adresie e-mail. Użytkownicy Maców, którzy posiadają jeszcze stary identyfikator, w pewnym momencie i tak musieli zacząć używać zamiast wcześniej zdefiniowanych identyfikatorów swojego głównego adresu e-mail. Aby utworzyć konto Apple i zdefiniować Apple ID, musisz posiadać dostęp do Internetu i adres e-mail wraz ze skrzynką pocztową, do której możesz zajrzeć, aby odebrać wiadomość od firmy Apple, np. z prośbą o weryfikację zmian na koncie. Apple ID zdefiniujesz np. podczas:  Pierwszej konfiguracji Maca — wtedy także możesz uzyskać nowy adres e-mail, który posłuży jako Apple ID. Nie musisz jednak tworzyć lub podawać Apple ID w trakcie pierwszej konfiguracji Maca, gdyż aby pracować z komputerem w trybie podstawowym, wystarczy zwykłe konto „lokalne” (identyfikator, hasło).

226

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite  W programie iTunes, przy próbie pobrania treści na iPhone’a lub iPada albo kupo-

wania muzyki lub przy próbie użycia serwisu „chmurowego” (np. iCloud).  Przez stronę internetową: https://appleid.apple.com.

Polecam ten trzeci, gdyż używając tej strony, możesz nie tylko utworzyć konto Apple ID, ale też nim zarządzać (rysunek 14.1).

Rysunek 14.1. Tworzymy konto Apple ID

Jak widać na rysunku, gdzie pokazałem fragment formularza wyświetlanego po kliknięciu przycisku Utwórz Apple ID, dane, które podajemy podczas rejestracji, są dość standardowe: dane osobowe, hasło, adres e-mail. Tym, na co warto zwrócić uwagę, są dodatkowe zabezpieczenia:  Ratunkowy adres e-mail. Przyda się, gdy adres główny zostanie skradziony lub stracimy do niego dostęp.  Pytania zabezpieczające służące do dodatkowego zabezpieczania danych wpływających na bezpieczeństwo, np. zmiana adresu e-mail, hasła lub edycja danych kart kredytowych.

Zarządzaj kontem Apple ID Konto Apple ID jest używane przez OS X do kilku podstawowych czynności:  Logowanie, czyli autoryzacja dostępu do komputera. Po zalogowaniu widzisz swoje prywatne dane, a komputer zawiera ustawienia, które były wykonane w poprzednich sesjach.  Przypisanie ustawień konta do profilu zapisanego w chmurze iCloud — najlepiej to widać w przypadku kontaktów, gdyż są one (i nie tylko one) replikowane na serwery firmy Apple przy użyciu sieci Internet, a użytkownik pobiera je właśnie na podstawie Apple ID. Inaczej to formułując: serwisy sieciowe identyfikują użytkownika końcowego po Apple ID.

Rozdział 14.  Tajemnice Apple ID

227

 Pobieranie darmowych treści ze sklepów Apple, np.: darmowe aplikacje i aktu-

alizacje w App Store, darmowa muzyka w iTunes Store. A gdybyśmy chcieli coś kupić, wydając na to prawdziwe pieniądze? Sytuacje takie na pewno prędzej czy później wystąpią — wówczas dostaniemy komunikat z prośbą, aby uzupełnić profil Apple ID informacjami o karcie płatniczej. Przetestuj to w praktyce, symulując zakup aplikacji w App Store.  Uruchom na Macu program App Store. Służy do tego ikona w Docku: .  Wskaż aplikację zawierającą cenę i kliknij etykietę ceny, aby dokonać zakupu.  System wykryje próbę pierwszego zakupu lub brak zdefiniowanego środka płatności na koncie Apple ID i przekieruje Cię do formularza, który pozwoli zdefiniować takie dane (rysunek 14.2; przycisk Billing Info).

Rysunek 14.2. Sklep Apple wykryje próbę pierwszego zakupu i poprowadzi nas przez proces uzupełniania danych o metodzie płatności

Apple zaimplementowała bardzo wyrafinowany system weryfikacji oszustw i pomimo pewnych niekonsekwencji (np. mieszanie treści w języku polskim i angielskim) nie należy narzekać na nadmiar środków ostrożności, w końcu chodzi o nasze pieniądze! Dodatkowa weryfikacja czynności wykonywanych na koncie Apple ID może być zainicjowana podczas dokonywania zakupów lub edytowania niektórych danych. Może to mieć postać pokazaną na rysunku (odpowiedź na pytania zabezpieczające) lub polegać na kliknięciu łącza przesłanego przez Apple na nasz adres e-mail. Aby bezpośrednio zarządzać metodami płatności w serwisie Apple, musisz zalogować się do konta Apple ID z aplikacjami App Store. W tym celu:  Uruchom na Macu program App Store.  Zaloguj się do swojego konta Apple ID (użyj polecenia menu Sklep/Zaloguj się).  Wejdź w tryb edycji konta, używając polecenia menu Sklep/Pokaż moje konto). Przejdziesz następnie do specjalnej strony, na której można edytować dane karty kredytowej przypisanej do profilu Apple ID (rysunek 14.3).

228

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 14.3. Uzupełnij dane o karcie kredytowej na koncie Apple ID

Czy zapisanie danych karty kredytowej w App Store jest bezpieczne? Jeśli używasz sklepów Apple świadomie, można uznać, że tak. Jeśli jednak komputer lub urządzenia mobilne (iPad, iPhone) są używane przez dzieci, to zalecam zablokowanie w ustawieniach tych urządzeń tzw. płatności wewnętrznych (ang. in-app purchase), które stanowią zmorę teoretycznie darmowych gier! Dodatkowa ochrona danych konta Apple ID ma na celu ochronę tożsamości użytkownika i jego danych osobowych oraz finansowych.

Apple ID w akcji Poprawnie skonfigurowany Apple ID oferuje kilka interesujących funkcji, które pozwalają zarządzać urządzeniami firmy Apple przypisanymi do niego. Oto kilka narzędzi, o istnieniu których warto wiedzieć.  Dzięki Apple ID możesz zdalnie odzyskać utracone hasło do komputera. W tym celu wejdź z dowolnego urządzenia (nawet komputera PC) na stronę internetową: https://appleid.apple.com i w sekcji Zarządzaj swoim Apple ID kliknij odsyłacz Wyzeruj hasło (rysunek 14.1).  Dzięki Apple ID Twoje zakupy są przypisane do użytkownika, a nie do komputera — jeśli zalogujesz się przez Apple ID na nowym Macu, to będzie możliwe pobranie wcześniej zakupionych programów! Aby się przekonać, jak działa ta ostatnia funkcja, wejdź do App Store i kliknij przycisk Purchases (czyli Zakupy) — rysunek 14.4. Jeśli kiedykolwiek zgubisz hasło lub zapomnisz identyfikatora Apple ID, skorzystaj z porad zawartych na stronie: http://www.apple.com/pl/support/appleid. Znajdziesz tam serię artykułów w języku polskim, które wyjaśniają krok po kroku czynności, jakie należy wykonać w przypadku problemu z kontem Apple. Wszystkie czynności dotyczące konta Apple ID możesz wykonać z poziomu przeglądarki internetowej na dowolnym urządzeniu podłączonym do Internetu.

Rozdział 14.  Tajemnice Apple ID

229

Rysunek 14.4. Zarządzaj wcześniej kupionymi aplikacjami, które są przypisane do danego Apple ID

230

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rozdział 15.

iCloud i iCloud Drive W tym rozdziale zapoznasz się z rewolucyjną technologią, która dzięki firmie Apple trafiła pod strzechy. Mowa o usługach sieciowych opartych na koncepcji tzw. chmury danych, czyli możliwości trzymania swoich informacji (zdjęcia, filmy, kontakty i inne) nie na komputerze prywatnym, ale na serwerach dostępnych gdzieś w Internecie. Oczywiście pojęcie „chmury” (ang. cloud) w kontekście usług oferowanych przez Apple charakteryzuje się wyjątkową prostotą i można uznać, że o ile Apple nie wymyśliła samej technologii, której koncepcja kiełkowała od lat, o tyle dopracowała ją do perfekcji i udostępniła użytkownikom końcowym, zwykłym konsumentom. To bardzo ważne: usługi oparte na koncepcji „chmury” stały się dostępne nie tylko dla bogatych firm, ale i dla zwykłych konsumentów. Koncepcyjnie zasadę działania chmury iCloud można przedstawić tak jak na rysunku 15.1. Rysunek 15.1. Jak działa „chmura” iCloud

 Rozmaite urządzenia wejściowe, wykonane w odmiennych technologiach, wytwa-

rzają treści różnego rodzaju: dokumenty, zdjęcia, informacje konfiguracyjne.  Wszystkie urządzenia posiadają ten sam Apple ID, czyli funkcjonują w ramach tego samego konta użytkownika.  Urządzenia są podłączone do sieci Internet i chmura iCloud synchronizuje w czasie rzeczywistym ich zawartość.

232

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

No dobrze, ale gdzie w takim razie znajdują się dane? W Internecie? Na szczęście jest to szczegół, o który użytkownik nie musi dbać — kopia danych zawsze jest zawarta na urządzeniach, tak aby mogły one działać bez dostępu do sieci, a gdy są „online”, to usługa iCloud zadba o synchronizację zawartości i spójność danych. Przerwanie połączenia z Internetem nie oznacza zatem utraty danych!

iCloud Drive na przykładzie Usługa iCloud Drive, czyli dysk internetowy, jest funkcjonalnie zbliżona do podobnych usług innych dostawców, np. OneDrive (Microsoft), serwis Dropbox. O tym ostatnim opowiedziałem w rozdziale 5., teraz zajmę się iCloud Drive, który jest wbudowany w OS X i nie wymaga żadnych dodatkowych instalacji przed rozpoczęciem użytkowania. iCloud Drive jest zorientowanym na zarządzanie plikami podzbiorem technologii iCloud i najłatwiej zrozumieć zasadę jego działania, używając Findera oraz aplikacji, które coś zapisują na dyskach. Wykonajmy w tym celu proste ćwiczenie.  Otwórz program Finder i sprawdź, czy na pasku bocznym widzisz skrót nazwany iCloud Drive (ikona ). Jeśli nie, to wejdź do preferencji Findera i włącz ten odsyłacz na stałe (jak to zrobić, pokazałem w rozdziale 6. — zob. rysunek 6.10). iCloud Drive jest dyskiem sieciowym, który pozwala wszystkim urządzeniom używającym tego samego Apple ID wykorzystywać te same pliki (dokumenty).  Kliknij w Finderze odsyłacz iCloud Drive widoczny w panelu bocznym. Jeśli robisz to pierwszy raz, zobaczysz okienko przekierowujące do panelu preferencji.  Kliknij przycisk Otwórz preferencje iCloud i jeśli trzeba, to podaj swoje hasło Apple ID.  Włącz (jeśli nie jest aktywna) opcję iCloud Drive i dokonaj konfiguracji usługi, klikając przycisk Opcje (rysunek 15.2). Konfiguracja usługi iCloud Drive jest bardzo prosta i polega na wskazaniu, które programy lub usługi mogą dokonywać zapisu danych do dysku sieciowego iCloud Drive. Sprawdźmy teraz, jak to działa w praktyce. Jak pokazałem na rysunku, programy TextEdit i Pages mogą zapisywać dokumenty na dysku iCloud Drive. Na moim komputerze Mac utworzyłem plik, używając edytora Pages, następnie przeszedłem do iPada i otworzyłem ten program na tablecie, aby… zobaczyć ten sam dokument. To wszystko odbyło się w jednym pokoju, ale pomyśl, że taki sam sposób publikacji zadziała, gdy urządzenia wejściowe (Mac, tablet) będą się znajdowały w zupełnie innych miejscach, nawet rozdzielone granicami krajów! Omówiony powyżej przykład ilustruje rysunek 15.3, pokazujący widok na Macu (Finder) i widok w edytorze Pages (iPad).  Na Macu, używając edytora Pages, utworzono dokument Madzia – imiona (jego zawartość niech pozostanie tajemnicą autorki, mojej córki…).  W iPadzie po otwarciu edytora Pages (ten program jest dostępny dla systemu IOS) widzimy ten sam dokument i możemy go edytować.

Rozdział 15.  iCloud i iCloud Drive

233

Rysunek 15.2. Pierwsze użycie iCloud Drive w Finderze

Rysunek 15.3. Wymiana dokumentów przez iCloud Drive  Usługa iCloud wykrywa zmiany w dokumencie i po krótkim czasie uaktualnia

go, dzięki pośrednictwu tej magicznej „chmury”, na innych urządzeniach.

234

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Usługi iCloud Poprzednio omówiony iCloud Drive jest łatwym w obsłudze dyskiem internetowym, ale nie wyczerpuje on możliwości technologii iCloud. Oto lista innych popularnych zastosowań, których zaletą jest działanie w tle, bez specjalnej interwencji użytkownika.  Zapis haseł aplikacji — funkcja o nazwie Pęk kluczy, kiedyś działająca tylko lokalnie, teraz jest całkowicie zgodna z iCloud. Oferuje ona możliwość zapisywania haseł, których używasz w formularzach stron internetowych, oraz innych haseł (np. do sieci Wi-FI), tak że stają się one dostępne dla innych urządzeń. Jest to wygodny mechanizm, gdyż setki haseł i PIN-ów można zastąpić… używaniem urządzeń Apple, ale staraj się świadomie decydować o zapisywaniu haseł, gdyż utrata urządzenia może oznaczać, że ktoś nagle uzyska dostęp do Twojego banku lub kont w sklepach internetowych. Jeśli masz nawyk zapisywania haseł w iPhonie, iPadzie i na Macu, to zabezpiecz te urządzenia hasłami, aby nie wystawiać na niebezpieczeństwo zawartych w nich danych osobowych i finansowych.  Usługa zdalnego wymazywania zawartości skradzionego sprzętu Apple. Pierwotna nazwa tej usługi to Znajdź mój iPhone, ale działa także na innych urządzeniach w ramach tego samego Apple ID. Aby z niej skorzystać, na urządzeniu mobilnym w zakładce Ustawienia/iCloud musisz włączyć opcję Znajdź mój iPad (jeśli masz iPada) albo Znajdź mój iPhone (jeśli używasz telefonu Apple iPhone). Od tego momentu te urządzenia będą widoczne w serwisie https://www. icloud.com/#find i mogą zostać przez właściciela zablokowane lub całkowicie „wymazane”!  Wspólna lista kontaktów — na każdym z urządzeń widzisz te same kontakty (np. w aplikacjach Mail lub FaceTime).  Dane kont Mail, np.: wiadomości, ustawienia aplikacji oraz dane konfiguracyjne skrzynek e-mail.  Zapisywanie zakładek w Safari — na każdym z urządzeń uzyskasz dostęp do zakładek zapisanych podczas sesji Safari.  Wspólne kalendarze — jeśli zapiszesz na Macu jakiś termin i zdefiniujesz dla niego przypomnienie, to oczywiście będzie ono widoczne na iPhonie lub iPadzie! To samo rzecz jasna dotyczy listy zadań.  Archiwizacja urządzeń mobilnych — niegdyś wykonanie kopii bezpieczeństwa iPhone’a lub iPada możliwe było tylko przez kabel i program iTunes; obecnie możesz to zrobić przez Wi-Fi wprost do chmury iCloud.  Strumień zdjęć — jeśli włączysz na urządzeniu mobilnym opcję Mój strumień zdjęć w zakładce Ustawienia/iCloud/Zdjęcia, to każde nowe zdjęcie wykonane na iPadzie lub z użyciem aparatu iPhone automatycznie zostanie przesłane do chmury iCloud i będziesz je widział na innych urządzeniach. Przykładowo: na Macu zobaczysz w programie iPhoto specjalny album o nazwie Strumień zdjęć (kliknij ikonę iCloud na pasku bocznym okna programu iPhoto).

Rozdział 15.  iCloud i iCloud Drive

235

Konfiguracja iCloud Aby skonfigurować usługę iCloud, wejdź do menu Apple ( ) i w panelu Preferencje systemowe otwórz ikonę iCloud. Jak wspomniałem wcześniej, przy pierwszym użyciu komputer może zażądać podania identyfikatora i hasła Apple ID. Konfiguracja usług obejmowanych zasięgiem iCloud Drive polega na wskazaniu, które programy lub usługi mogą dokonywać zapisu danych i ewentualnie wskazaniu dodatkowych opcji, istotnych dla konkretnego programu (przycisk Opcje — rysunek 15.4).

Rysunek 15.4. Konfiguracja usług iCloud

Włączaj lub wyłączaj opcje aplikacyjne iCloud w sposób przemyślany, gdyż wpływają one na użycie przestrzeni dyskowej iCloud (o darmowych i płatnych limitach piszę niżej) oraz na bezpieczeństwo (np. możliwość przechowywania pęku kluczy w chmurze).

Cena iCloud iCloud jest darmowa, pod warunkiem że zmieścisz się w limicie 5 GB na swoje dane. Wbrew pozorom nie jest to dużo, gdyż jeśli posiadasz iPhone’a lub iPada, domyślne ustawienia archiwizacji często zużywają większą część tej dostępnej przestrzeni dyskowej. Aby zarządzać pojemnością i użyciem usługi iCloud, wejdź do panelu tej usługi i kliknij przycisk Zarządzaj (rysunek 15.5). Jak widać na obrazku, można usuwać archiwa programów lub urządzeń oraz dokupić dodatkową przestrzeń. Ceny nie są wygórowane i warto pomyśleć o zwiększeniu pojemności swojej chmury iCloud np. przed wyjazdem na wakacje — taniej jest zapłacić kilka euro miesięcznie niż np. kupić najbardziej pojemny model iPada lub iPhone’a! W panelu konfiguracji iCloud możesz także zauważyć przycisk Skonfiguruj rodzinę. Jest to interesująca funkcja OS X Yosemite, pozwalająca na zarządzanie tzw. chmurą rodzinną, czyli możliwością świadomego udostępniania treści (np.: zdjęć, filmów, książek) członkom rodziny. Jest to funkcja, która znajdzie zastosowanie wtedy, gdy faktycznie występuje konieczność kontroli treści pomiędzy kilkoma Apple ID zarządzanymi wspólnie z jednego konta (np. rodzice i dzieci, wszyscy używający kilku urządzeń firmy Apple).

236

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 15.5. Zarządzanie pojemnością iCloud

Oto kilka możliwości, które się kryją za tą funkcją:  Jedna dorosła osoba może opłacać za innych członków rodziny (do pięciu osób) zakupy dokonywane w App Store, iTunes, iBooks.  Organizator grupy (np. rodzic) może narzucić ograniczenia zakupowe jej członkom.  Możliwe jest ukrywanie niektórych zakupów, tak aby inni członkowie rodziny nie byli w stanie ich zobaczyć.  Można udostępniać muzykę, filmy, zakupione pozycje członkom rodziny.  Oprócz zwykłego strumienia zdjęć pojawi się osobny strumień, obejmujący urządzenia wszystkich członków chmury rodzinnej.  Dostępna jest funkcja wspólnego kalendarza, widocznego na urządzeniach członków grupy.  Dostępna jest kontrola lokalizacji — możesz np. sprawdzić, gdzie naprawdę znajduje się Twoja córka w momencie, gdy powinna się uczyć z koleżanką do egzaminu… Cóż, jak widać, kiedyś możliwy był Big Brother, a teraz chyba nadeszła epoka Big Daddy!

Panel iCloud na komputery Windows Jeśli oprócz komputera Mac i urządzeń Apple używasz komputerów PC, to koniecznie zainstaluj panel iCloud dla systemu Windows. Można go pobrać na stronie: http://www. apple.com/pl/support/icloud. Dzięki tej aplikacji możliwe będzie np. używanie wspólnych kontaktów i kalendarzy między urządzeniami Apple i komputerem Windows; istnieje też możliwość synchronizacji zakładek internetowych w systemie Windows z zakładkami przeglądarki Safari. Zainstalowanie panelu iCloud pozwala też na udostępnienie na PC zawartości stru-

Rozdział 15.  iCloud i iCloud Drive

237

mienia zdjęć PC, działa również synchronizacja w drugim kierunku, tzn. do katalogu Mój strumień zdjęć można dodać z komputera PC zdjęcia, które pojawią się na urządzeniach wpiętych w usługę iCloud (rysunek 15.6).

Rysunek 15.6. Panel iCloud w systemie Windows

238

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Część III

Mac life-style W tej części książki omawiam m.in.:  tworzenie grafiki na Macu;  pakiety biurowe iWork i Microsoft Office dla Maca;  zarządzanie muzyką i urządzeniami IOS przez iTunes;  programy pakietu iLife: iPhoto, iMovie, GarageBand;  projektowanie stron WWW za pomocą iWeb;  tworzenie płyt z filmami za pomocą iDVD;  Centrum powiadomień;  współpracę iPada i iPhone’a z Makiem.

240

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rozdział 16.  iWork: napisz, oblicz, zaprezentuj

241

Rozdział 16.

iWork: napisz, oblicz, zaprezentuj Prace biurowe na Macu… Jak do tego podejść? W pracy pewnie używasz Windowsa i posiadasz wygodny pakiet Microsoft Office. A może masz ochotę tworzyć ładne dokumenty na Macu? Okazuje się, że na Macu możesz bez problemu używać pakietu Microsoft, co opiszę w następnym rozdziale. Jeśli jednak nie masz bardzo silnej potrzeby używania pakietu Office, to zastanów się nad opcją skorzystania z darmowego zestawu programów biurowych dostarczanych z komputerami Mac: Pages (edytor tekstów, odpowiednik Worda), Numbers (arkusz kalkulacyjny podobny do Excela), Keynote (program do wykonywania prezentacji komputerowych, odpowiednik PowerPointa). Co zyskasz, używając pakietu iWork?  Bez problemu otworzysz pliki Worda, Excela itp., i to nawet te zabezpieczone hasłem.  iWork jest darmowy, dostajesz go na pokładzie OS X Yosemite jako jeden z elementów systemu, część bogatego pakietu aplikacji użytkowych.  Programy pakietu iWork posiadają swoje odpowiedniki na IOS, czyli możliwe będzie edytowanie tych samych dokumentów zarówno na tablecie, jak i na Macu, bez żadnej utraty treści. Jeśli połączysz to z możliwościami oferowanymi przez iCloud Drive (zapis na dysku internetowym zintegrowanym z kontem Apple ID, zob. rozdział 15.), to w pełni docenisz możliwość pracy w obrębie usług i programów firmy Apple.  Programy zawarte w iWork są napisane w stylu OS X, zgodnym z koncepcją innych aplikacji tworzonych dla tego systemu. Pozwalają tworzyć bardzo ładne dokumenty w dosłownie kilka minut. Znajomi używający Office’a mogą być pod wielkim wrażeniem, gdy dostaną od Ciebie jakiś utwór stworzony na podstawie szablonów iWork! Co stracisz, przechodząc na iWork? Niewiele, ale warto być świadomym, że format zapisu dokumentów stosowany w iWork jest niezgodny z pakietem Microsoft Office i np. odczyt dokumentów Worda może zakończyć się nieznaczną modyfikacją wyglądu

242

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

wczytywanego dokumentu. Podobnie nie można bezpośrednio pracować na plikach w formacie Office (np. DOCX, XLS), ale bez problemu działa eksport do tych formatów (tworzona jest nowa kopia dokumentu, w formacie zgodnym z Office’em). W tym rozdziale nie będę omawiał wszystkich funkcji tych programów, gdyż po prostu nie ma na to miejsca (pakiet iWork jest tak bogaty w możliwości, że zasługuje na osobną, i to bardzo obszerną, książkę), ale przedstawię funkcje i filozofię pracy, która jest nieco inna niż w przypadku pakietu Office. Potraktuj ten rozdział jako wstęp, ale na pewno będzie on wystarczający, abyś mógł sam poznawać tajniki poszczególnych aplikacji.

Edytor tekstów Pages Pages, czyli po polsku „strony”, jest sztandarowym edytorem tekstów, który wywodzi się ze świata OS X, ale całkiem niedawno z dużym sukcesem wkroczył na urządzenia mobilne, tak że te same dokumenty można otwierać i edytować na Macu i na iPadzie. Aby uruchomić program Pages, znajdź i kliknij na Docku jego ikonę lub wyszukaj ją, używając Launchpada albo Spotlighta: . Program powinien uruchomić się, pokazując okienko Findera, w którym możesz odszukać i załadować istniejący dokument (inny dokument utworzony w Pages, plik Worda, plik tekstowy — wskaż go i naciśnij przycisk Otwórz), lub w trybie tworzenia zupełnie nowego dokumentu (przycisk Nowy dokument). Jeśli zdecydujesz się utworzyć zupełnie nowy dokument, to na ekranie zobaczysz bogaty zbiór szablonów, na podstawie których można szybko rozpocząć pracę. Możliwe jest też utworzenie pustego dokumentu, w którym wszystko trzeba będzie pisać od zera (rysunek 16.1).

Rysunek 16.1. Uruchamiamy edytor Pages

Lista dostępnych szablonów jest imponująca. Są one bardzo profesjonalnie przygotowane i na pewno warto użyć jednego z nich w celu zapoznania się z możliwościami tego edytora oraz do budowania niesamowicie wyglądających dokumentów.

Rozdział 16.  iWork: napisz, oblicz, zaprezentuj

243

Po wybraniu szablonu warto od razu zapisać nowo utworzony dokument (Cmd+S) i wówczas masz do wyboru albo katalog lokalny (np. Dokumenty), albo dysk internetowy iCloud Drive. Jeśli planujesz używać dokumentu nie tylko w domu, albo po prostu na wielu urządzeniach, wybierz iCloud Drive, gdyż plik będzie widoczny bez ograniczeń i nie trzeba go będzie kopiować, używając pamięci USB, lub wysyłać e-mailem. Sprawdźmy teraz, jak wygląda dokument utworzony na podstawie jakiegoś gotowego szablonu (rysunek 16.2).

Rysunek 16.2. Ekran programu Pages

Naszym celem jest napisanie ogłoszenia o zaginięciu kota. Wybierz z szablonów Ulotki i plakaty pozycję Ulotka znaleziono i zacznij dostosowywać zawartość tak, aby uzyskać pożądany efekt.  Klikaj bloki tekstu, aby wejść w tryb ich edycji i zmienić treść.  Klikaj widoczne na ekranie obiekty (grafikę, bloki tekstu, kształty) i przytrzymując je, przenoś w inne miejsca na stronie.  Za pomocą narzędzi widocznych w panelu tzw. Inspektora (prawa strona okna) wykorzystuj narzędzia formatowania dostępne dla wybranego obiektu — style, kolory, obrysowania itp.  Usunięcie przypadkowego wpisu lub nieprzemyślanej edycji jest możliwe przez skrót Cmd+Z.

244

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Inspektor programu Pages ułatwia dostęp do narzędzi pozwalających łatwo zmodyfikować treść szablonu. Jeśli nie widzisz go na ekranie, uaktywnij go w menu Widok/ Inspektor/Format lub klikając przycisk . Zawartość panelu z narzędziami formatowania ulega zmianie w zależności od rodzaju wybranego obiektu, np. co innego zobaczysz po kliknięciu bloku z tekstem, a co innego, gdy zaznaczysz wstawiony obrazek lub kształt graficzny. Rysunek 16.3 pokazuje narzędzia dostępne dla bloków tekstowych.

Rysunek 16.3. Narzędzia do edycji bloków tekstowych w edytorze Pages

Klikając w panelu Inspektor zakładki Styl i Uporządkuj, możemy określić cechy bloku tekstowego: jego obramowanie, ułożenie, style kreski, pozycję względem innych obiektów. Na zakładce Tekst znajdziesz już pełną paletę właściwości pozwalających określić styl i krój pisma oraz podstawowe elementy formatowania. Tam znajdziesz także listę stylów, którymi można oznaczać tekst, aby wygenerować spis treści. Dla porównania rysunek 16.4 pokazuje narzędzia dostępne dla obiektów graficznych. Zawartość narzędzi formatowania jest ściśle powiązana z typem obiektu, który wcześniej zaznaczysz np. myszą. Zauważ, że w przypadku obrazów możesz kontrolować nie tylko ich obrys czy położenie, ale nawet dokonywać drobnych korekt (np. nasycenia kolorów)! Jak podmienić zawartość obrazka, tak aby zastąpić zdjęcie psa fotką kota, którą masz gdzieś w komputerze? W tym celu możesz, używając Findera, znaleźć na dysku plik ze zdjęciem i wrzucić go na miejsce tego przykładowego lub kliknąć ikonkę i wybrać nieco wygodniej zdjęcie, np. z biblioteki iPhoto lub innego miejsca (rysunek 16.5).

Rozdział 16.  iWork: napisz, oblicz, zaprezentuj

245

Rysunek 16.4. Narzędzia do edycji bloków tekstowych

Rysunek 16.5. Wstawiaj własne grafiki do dokumentu

Modyfikacja elementów szablonu nie zawsze jest wystarczająca do osiągnięcia wymarzonego celu. W praktyce często musisz wzbogacić treść dokumentu o zupełnie nowe elementy. W tym celu wykorzystaj narzędzia widoczne na pasku narzędzi okna programu Pages: tabele, wykresy, własne pola tekstowe, dowolne kształty graficzne, pliki multimedialne (tabela 16.1).

246

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Tabela 16.1. Pasek narzędziowy w programie Pages Przycisk

Opis Ułatwienia nawigacji i wyszukiwania treści w dokumencie.

Widok

Powiększanie lub zmniejszanie stron w oknie edycyjnym. Zoom Wstaw znaki końca strony, przypisy dolne, licznik stron, datę i czas, łącza. Wstaw Wstaw tabelę (dostępna paleta wzorców, które potem można łatwo poddać modyfikacjom).

Tabela

Wstaw dynamiczny wykres (dostępnych jest wiele typów, np.: kołowe, liniowe, słupkowe, 2D, 3D). Możesz określić też tabele danych wejściowych, które zbudują wykres, same nie będąc widoczne w treści dokumentu.

Wykres

Pola tekstowe. Tekst Dziesiątki kształtów (linie, kształty geometryczne, strzałki itp.). Kształt Wstaw do dokumentu zdjęcia, muzykę lub filmy. Multimedia Komentarz Udostępnij Wskazówki

Wstawia komentarze (tryb redagowania) — pola komentarzy możesz ukryć lub ujawnić, wybierając odpowiednie ustawienia w menu Widok. Udostępnianie dokumentu (przez e-mail, AirDrop, łącze iCloud, do serwisów społecznościowych). Wyświetla specjalne wskazówki, które pokazują, co jeszcze można zrobić z elementami widocznymi na ekranie. Pokazuje lub ukrywa opcje formatowania stylów.

Format Dokument

Układ dokumentu — rozmiar kartki, podział na sekcje, marginesy, układ stopek i nagłówków (np. inne na pierwszej stronie).

Pages jest w pełni funkcjonalnym edytorem, który pozwala zrobić z tekstem dosłownie wszystko. Jego filozofia jest oparta na innych założeniach niż w Wordzie, ale nie powinno to stanowić przeszkody nawet dla wielbicieli Microsoft Office. Musisz tylko przełamać pewne przyzwyczajenia, zacząć myśleć o dokumentach w kategoriach układu wydruku i traktować je jako zbiór obiektów, z których tylko część stanowi informację tekstową.

Rozdział 16.  iWork: napisz, oblicz, zaprezentuj

247

Dobrze, ale jeśli chcesz napisać zwykły list, czy wówczas też konieczne jest używanie obiektów i układanie ich na stronie? Na szczęście nie jest to wymagane, gdyż oprócz trybu pracy z polami tekstowymi i innymi ozdobnikami w edytorze Pages możesz utworzyć zwykły dokument będący zbiorem akapitów. Aby to zrobić, wybierz szablon o nazwie Pusty lub Pusty poziomy (rysunek 16.6).

Rysunek 16.6. Pages pozwala także utworzyć prosty dokument tekstowy

Oczywiście na zwykły tekst znajdujący się na tej wirtualnej kartce możesz także nałożyć dowolne inne elementy, np.: tabele, obrazki, kształty — wszystko, co jest dostępne na pasku narzędziowym. Na podstawie podanych przykładów widzimy, że Pages jest bardzo intuicyjnym edytorem i nie jest trudno nauczyć się jego obsługi podczas codziennej pracy. Używając tej aplikacji, staraj się wykonywać naturalne z punktu widzenia użytkownika czynności, aby uzyskać pożądane efekty. Jako przykład takiego naturalnego podejścia spróbuj kliknąć gdzieś na edytowanej stronie w obszarze nagłówka. Zobaczysz wówczas napisy „Wstaw numer strony”, „Edytuj nagłówek dla strony…” — po prostu wpisz pożądane informacje i kliknij w innej części dokumentu, aby je zachować (przykład pokazałem na tym samym rysunku — zob. fragment nagłówka z niezbyt wymyślnym tekstem „bla bla bla”). Jeśli chcesz w pełni poznać możliwości edytora Pages, to odwiedź następujący poradnik online na stronie producenta: http://help.apple.com/pages/mac. Opisuje on większość niezbędnych funkcji programu Pages, dzięki czemu poznasz go znacznie lepiej, niż testując niektóre z nich „na ślepo”. Poradnik jest dostępny w języku polskim.

248

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Numbers policzy za Ciebie wszystko Numbers, co oznacza po polsku „liczby”, jest kolejnym programem pakietu iWork, który znajdziesz na pokładzie OS X oraz na platformie IOS (iPad). Numbers jest programem o charakterze arkusza kalkulacyjnego. Nieco upraszczając: arkusz kalkulacyjny to program komputerowy wspomagający wykonywanie automatycznych obliczeń. Jego cechą charakterystyczną jest prezentacja danych w postaci dużych tabel dwuwymiarowych, na których możesz umieścić tekst, grafikę i przede wszystkim dane liczbowe. Numbers pozwoli Ci zautomatyzować wiele czynności obliczeniowych, czego nie zapewni zwykły edytor tekstów. Przykładowe zastosowania to: listy danych, wykresy, symulacje finansowe. Arkusz kalkulacyjny może zatem zawierać dane statyczne (np.: teksty, rysunki i liczby) oraz dane dynamiczne (formuły), które są wyliczane na podstawie danych statycznych. W arkuszu można przetwarzać nie tylko formuły matematyczne, ale i zamieszczać atrakcyjne wykresy (np.: liniowe, słupkowe, kołowe), które ułatwiają interpretację skomplikowanych serii danych. Aby uruchomić program Numbers, znajdź i kliknij na Docku jego ikonę lub wyszukaj ją, używając Launchpada albo Spotlighta: . Podobnie jak to ma miejsce w edytorze Pages, także ta aplikacja uruchamia się, pokazując okienko Findera, w którym możesz odszukać i załadować istniejący arkusz kalkulacyjny (np. inny plik utworzony przez Numbers, skoroszyt Excela — wskaż go i naciśnij przycisk Otwórz), lub w trybie tworzenia zupełnie nowego dokumentu (przycisk Nowy dokument). Jeśli zdecydujesz się utworzyć zupełnie nowy arkusz kalkulacyjny, to na ekranie zobaczysz bogaty zbiór szablonów, na podstawie których można szybko rozpocząć pracę. Możliwe jest też utworzenie zupełnie pustego dokumentu, w którym wszystko trzeba będzie pisać od zera (rysunek 16.7). Lista dostępnych szablonów jest wystarczająca do szybkiego utworzenia ładnego i funkcjonalnego arkusza kalkulacyjnego. Zanim jednak docenisz gotowe szablony, zapoznaj się z podstawowymi metodami wpisywania danych w „gołym” arkuszu kalkulacyjnym, gdyż zasady wprowadzania danych na arkuszu różną się od znanego z edytora tekstów wpisywania zdań i ich formatowania. Co ciekawe, w arkuszu kalkulacyjnym łatwo jest wstawić obiekty tekstowe i graficzne w taki sam sposób jak w dokumencie programu Pages, uzyskując identyczny efekt na wydruku! Przejdźmy jednak do wyjaśnienia kilku podstaw obsługi programu Numbers. W tym celu utwórz nowy pusty dokument, wybierając szablon Pusty (znajdziesz go w kategorii Podstawowe). Przykładowy ekran takiego arkusza, z kilkoma dopisanymi informacjami, umieściłem na rysunku 16.8. Oto podstawowe elementy takiego arkusza:  Kolumny (A, B, C…) i wiersze (1, 2, 3…) definiujące niejako współrzędne komórek. Obszar widoczny na ekranie zawiera pewną liczbę kolumn i wierszy, które możesz dodawać, klikając przyciski opisane na rysunku.  Pasek formuły — miejsce, w którym program wyświetla faktyczną zawartość komórki arkusza (to, co widzisz na ekranie, może być tekstem statycznym lub wynikiem przetwarzania formuły wbudowanej w komórkę).

Rozdział 16.  iWork: napisz, oblicz, zaprezentuj

249

Rysunek 16.7. Szablony arkuszy kalkulacyjnych

Rysunek 16.8. Przykład prostego arkusza kalkulacyjnego  Zakładki arkuszy, czyli pojedynczych stron dokumentu utworzonego w pro-

gramie Numbers (zbiór arkuszy nazywamy często „skoroszytem”). (Jeśli chcesz dodać nowy arkusz, kliknij ikonkę obok zakładki Arkusz 1).  Narzędzia formatowania zebrane w okienku Inspektora (menu Widok/Inspektor/ Format lub przycisk ).

250

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite  Inspektor programu Pages ułatwia dostęp do narzędzi pozwalających łatwo

zmodyfikować treść arkusza. Jeśli nie widzisz go na ekranie, uaktywnij go w menu Widok/Inspektor/Format lub klikając przycisk . Jego zawartość ulega zmianie w zależności od rodzaju wybranego obiektu: co innego zobaczysz po kliknięciu bloku z tekstem, a co innego po wybraniu zwykłej komórki. Rysunek 16.9 pokazuje narzędzia formatowania używane do określania wyglądu arkusza (styl ogólny) i jego komórek (została zaznaczona komórka B3 zawierająca napis A).

Rysunek 16.9. Narzędzia formatowania arkusza i komórek  W zakładce Tabela możesz określić ogólny styl arkusza z listy proponowanych

wzorów. Wybierz ten, który pasuje do planowanej koncepcji, a potem modyfikuj go już na arkuszu.  W zakładce Komórka możesz ustalić format komórki (tekst, liczba, data itp.) oraz jej wygląd, np. wypełnienie, obramowanie.  W zakładce Tekst ustalasz styl, krój i zaawansowane formatowanie wpisów w komórce arkusza. Pracując z arkuszem, możesz na nim narysować obiekty znane Ci już z edytora Pages: wykresy, własne pola tekstowe, dowolne kształty graficzne, pliki multimedialne (przyciski są niemal te same co pokazane w tabeli 16.1). Wstawiane tabele w sposób naturalny rozkładają się w komórkach arkusza i można już w ich obrębie wpisywać dane i definiować formuły (wzory). Oto zasady wpisywania treści w komórkach:  Aby coś wpisać do komórki, musisz ją kliknąć. Wpisz coś (znaki, cyfry, daty) i potwierdź, klikając gdzieś obok lub naciskając Return.

Rozdział 16.  iWork: napisz, oblicz, zaprezentuj

251

 Usunięcie przypadkowego wpisu jest możliwe przez skrót Cmd+Z. W trakcie

wpisywania, jeszcze przed naciśnięciem Return, możesz po prostu nacisnąć Esc. Zauważ, że nowy wpis w danej komórce usuwa jej dotychczasową zawartość.  Aby zdefiniować w komórce formułę (wzór), zacznij wpisywanie od znaku = (znak równości). O tym, czym są formuły w arkuszu kalkulacyjnym, opowiem poniżej. Czym jest formuła? Najprościej można ją zdefiniować jako algorytm wyliczania zawartości danej komórki na podstawie innych, zazwyczaj znajdujących się obok. Popatrzmy na przykładzie, jak definiuje się formuły w programie Numbers (rysunek 16.10).

Rysunek 16.10. Nasza pierwsza formuła

Naszym celem było zdefiniowanie prostej tabelki zawierającej wpisane na stałe etykiety (komórki B3-B5), zmienne dane wejściowe (C3-D5; w tym obszarze możesz wpisywać liczby) i wyliczalne dane wyjściowe (C5-D5; chcemy, aby program sam wyliczał i wpisywał zmieniające się wartości, zgodnie z formułą „dodaj dwie liczby znajdujące się powyżej”). Zatem do dzieła!  Aby zdefiniować wzór w komórce C5, kliknij w jej obrębie i wpisz tam znak = (równa się), kliknij komórkę C3, naciśnij znak + (plus), kliknij komórkę C4, a następnie zakończ całość zadania naciśnięciem klawisza Return. Zwróć uwagę, co się dzieje, gdy klikasz komórki w trakcie komponowania wzoru — wykonując tę czynność, powodujemy wyróżnienie wskazanej komórki, a w treści formuły, po znaku =, zostają wpisane współrzędne komórki.

252

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite  Aby powielić wzór z jednej komórki na drugą (np. z C5 do D5), możesz skopiować

jej zawartość1 i wkleić w miejsce docelowe lub przeciągnąć wzór z komórki, chwytając ją za punkt brzegowy (kółeczko, które się uaktywni po przesunięciu nad nim wskaźnika myszy).

Teraz, gdy już wiesz, jak się wpisuje dane do komórek, spróbuj utworzyć nowy arkusz kalkulacyjny na podstawie jednego z szablonów i przejrzyj zdefiniowane formuły, próbując odtworzyć, w jaki sposób zostały zaprojektowane. Pełne zapoznanie się z możliwościami programu Numbers nie jest tak łatwe jak w przypadku edytora Pages, ale wysiłek poświęcony na naukę zaprocentuje podczas codziennej pracy — otworzy się przed Tobą wachlarz zupełnie nowych możliwości wykorzystania komputera. Jeśli chcesz w pełni poznać techniki tworzenia arkuszy kalkulacyjnych za pomocą programu Numbers, to odwiedź następujący poradnik online na stronie producenta: http://help.apple.com/numbers/mac. Opisuje on większość niezbędnych funkcji tej świetnej aplikacji, dzięki czemu poznasz ją znacznie lepiej, niż testując niektóre z nich „na ślepo”. Poradnik jest dostępny oczywiście w języku polskim.

Keynote, czyli sztuka błyskotliwych prezentacji Keynote można luźno przetłumaczyć jako „myśl przewodnia”, co niestety dość nieszczęśliwie brzmi w języku polskim. W języku angielskim ten krótki termin jest mocno rozpowszechniony, zwłaszcza w kontekście przemówień i kampanii wyborczych. Program Keynote znajdziesz na pokładzie OS X oraz na platformie IOS (iPad). Keynote pozwala na przygotowanie i demonstrowanie za pomocą komputera prezentacji multimedialnych. Termin „prezentacja” zazwyczaj kojarzy się z wydarzeniem, w którym kluczową rolę odgrywa prezenter (np. sprzedawca) biedzący się przed (zazwyczaj) znudzoną publicznością i próbujący zainteresować ją jakimś tematem. Czasy, gdy męczono się z przezroczystymi foliami i rzutnikiem, już dawno minęły, obecnie wystarczy przenośny komputer i projektor. Czasami nawet projektory są zbędne — w firmach popularne są rozwiązania wideokonferencyjne, pozwalające prowadzić rozmowy i pokazy przy użyciu komputerów połączonych przez sieć lokalną lub Internet. Bardzo znanym przykładem programu do prowadzenia konferencji webowych jest Cisco WebEx (http://www.webex.com), ale oczywiście nie jest to jedyne rozwiązanie, o czym można się przekonać, chociażby przeglądając ten artykuł: http://pl.wikipedia.org/wiki/ Konferencja_internetowa. W elektronicznej prezentacji zamiast folii z gołym tekstem mamy do czynienia z pokazami zawierającymi wytworzone komputerowo elementy, takie jak grafiki, animacje i dźwięki. Pokazy slajdów przygotowywane za pomocą komputera różnią się od klasycznych slajdów w kilku obszarach.

1

Kliknij i naciśnij Cmd+C.

Rozdział 16.  iWork: napisz, oblicz, zaprezentuj

253

 Program komputerowy często prowadzi „za rękę” podczas tworzenia prezen-

tacji, proponując bogate szablony dokumentów.  Prezentacja może zostać wzbogacona o elementy animacji, np. przejście z jednego

slajdu na drugi jest realizowane jako wygaszenie starego slajdu oraz stopniowe wyświetlanie nowego (efekt kurtyny).  Prezentacja może jako źródła danych wykorzystywać inne dokumenty komputerowe oraz mieć cechy hipertekstu (sekcje dokumentu są połączone odsyłaczami i to użytkownik decyduje o kolejności przedstawiania materiału).  Nowoczesne prezentacje mogą zawierać aktywne łącza internetowe (np. w celu pokazania filmu w YouTube). Ponadto, co jest bardzo istotne, prezentacja jest regularnym dokumentem, który może być współtworzony przez wiele osób, modyfikowany na bieżąco podczas prezentowania z użyciem rzutnika i przesyłany pocztą elektroniczną — posiada wszystkie zalety dokumentu w postaci elektronicznej. W tym punkcie omówię podstawy obsługi i koncepcję pracy z programem Keynote. Jeśli wiesz już, jak pracować z edytorem Pages, to na pewno szybko będziesz w stanie samodzielnie tworzyć ciekawe prezentacje, używając Keynote. Aby uruchomić Keynote, znajdź i kliknij na Docku jego ikonę lub wyszukaj ją, używając Launchpada albo Spotlighta: . Aplikacja uruchamia się, pokazując okienko Findera, w którym możesz odszukać i załadować istniejący plik prezentacji (np. inny plik utworzony przez Keynote, prezentację PowerPoint — wskaż go i naciśnij przycisk Otwórz), lub w trybie tworzenia zupełnie nowego dokumentu (przycisk Nowy dokument). Jeśli zdecydujesz się utworzyć zupełnie nowy plik, to na ekranie zobaczysz bogaty zbiór szablonów, na podstawie których można szybko rozpocząć pracę. Możliwe jest też utworzenie zupełnie pustego dokumentu, w którym wszystko trzeba będzie pisać od zera (rysunek 16.11). Aby zapoznać się szybko z Keynote, utwórz nową prezentację, używając gotowego szablonu. Do pustego dokumentu, który ujrzysz na ekranie, zostanie załadowany niewidoczny bezpośrednio zbiór szablonów określających wygląd różnych wariantów stron (tytułowa, z ramkami tekstowymi, zawierająca grafikę itp.) i dopiero tworząc kolejne strony swojej prezentacji, będziesz mógł skorzystać z bogatej palety wzorów zawartej w danym szablonie. Zobaczmy, jak to się odbywa na prostym przykładzie (rysunek 16.12). Na rysunku pokazałem listę wzorców stron widoczną po kliknięciu przycisku Dodaj slajd. Po kliknięciu szablonu na liście Slajdy (lewy panel) zobaczysz nowy slajd, który jest wstępnie wytworzony na podstawie wzorca. Widać na nim przykładowe bloki tekstu i grafiki, które należy przystosować do własnych potrzeb. Po prawej stronie ekranu widzisz znany już panel Inspektora, zawierający różne kategorie ustawień i formatów dostępnych dla wskazanego w oknie edytora obiektu. Od tego momentu praca z Keynote zaczyna już przypominać dokładanie kartek w długim dokumencie. Tym, co zasadniczo odróżnia Keynote od programu Pages, jest możliwość wejścia w wygodny pełnoekranowy tryb prezentacji (przycisk na pasku narzędzi) i tzw. animacje.

254

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 16.11. Szablony prezentacji w programie Keynote

Rysunek 16.12. Tworzymy nową prezentację na podstawie szablonu Keynote

Animacje są elementami budującymi dynamikę prezentacji — możliwe jest wbudowanie efektownych przejść między poszczególnymi slajdami, tak aby pojawiały się znienacka, nachodziły na ekran z dowolnej strony itp. Zarówno slajdy, jak i ich elementy możesz wyświetlać stopniowo według przeróżnych algorytmów. Przykład pokazuję na rysunku 16.13.

Rozdział 16.  iWork: napisz, oblicz, zaprezentuj

255

Rysunek 16.13. Animacje w prezentacjach Keynote

Tworzenie animacji jest czynnością, którą trudno sensownie opisać na nieruchomych kartkach książki — musisz poćwiczyć to samo na Macu lub iPadzie! Podobnie jak to ma miejsce w przypadku innych programów iWork, także Keynote posiada poradnik online na stronie producenta: http://help.apple.com/keynote/ mac. Zawarty tam opis obejmuje większość niezbędnych funkcji tego programu, dzięki czemu poznasz go znacznie lepiej, niż testując niektóre z nich „na ślepo”. Poradnik jest dostępny w języku polskim.

Wymiana plików z Microsoft Office Jak wspomniałem na początku rozdziału, programy iWork potrafią wczytywać pliki Microsoft Office (np.: XLS, DOC, DOCS, PPTX). Co istotne, możliwe jest nawet odczytywanie plików zabezpieczonych hasłem. Może się jednak zdarzyć, że po otwarciu pliku Office’a zobaczysz komunikat o zmianie niektórych czcionek niedostępnych w OS X, drobnych zmianach w układzie itp. W efekcie zaimportowany dokument może wyglądać nieco inaczej niż jego odpowiednik na PC. Ponieważ nie można bezpośrednio pracować na plikach w formacie Office (np. DOCX, XLS), to aby przesłać komuś plik utworzony np. w edytorze Pages, zapisz go jako PDF lub wyeksportuj do formatu Office’a (polecenie menu Plik/Eksportuj do…). Jeśli wyślesz oryginalny dokument pocztą e-mail, to będzie on na komputerze PC widoczny jako załącznik ZIP z dziwną zawartością.

256

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rozdział 17.

Microsoft Office dla Maca Nawet jeśli lubisz programy z pakietu iWork i ich używasz, to czasami zachodzi potrzeba pracy z prawdziwym pakietem Office produkowanym przez Microsoft. Na szczęście pakiet Microsoft Office dla systemu Mac jest dostępny i możesz go kupić w czterech możliwych wariantach:  Office 2011 dla komputerów Mac dla Użytkowników Domowych i Uczniów (licencja na jeden komputer Mac, zawiera programy: Word, Excel, PowerPoint).  Office 2011 dla komputerów Mac dla Użytkowników Domowych i Małych Firm (licencja na jeden komputer Mac, zawiera programy: Word, Excel, PowerPoint, Outlook).  Office 365 Personal (licencja na jeden komputer Mac lub PC oraz jeden tablet, zawiera m.in. programy: Word, Excel, PowerPoint, Outlook).  Office 365 Home dla Użytkowników Domowych (licencja do pięciu komputerów PC lub Mac i do pięciu tabletów, zawiera m.in. programy: Word, Excel, PowerPoint, Outlook). Nie pomyl pakietu Office 2011 dla komputerów Mac z innym, opisywanym często jako Open Office 2011. Open Office jest darmowym pakietem biurowym dla systemów Mac, Windows i Linux, który możesz pobrać ze strony: http://pl.openoffice.org.

Czym się różnią te wydania? Najkrócej można powiedzieć: sposobem licencjonowania. Zwykły pakiet Office 2011 zawiera licencję wieczystą, a pakiet o nazwie Office 365 jest dostępny w formie abonamentu (miesięcznego — od 29,99 zł/miesiąc lub rocznego — od 299,99 zł/rok). Niezależnie od wyboru sposobu licencjonowania, podstawowe programy kompatybilne z systemem OS X zawarte w pakiecie są identyczne, zawierają oczywiście programy Word i Excel, które są standardami w zakresie obróbki tekstu i arkuszy kalkulacyjnych. Dla osób przygotowujących prezentacje komputerowe przeznaczony jest świetny program PowerPoint. Programy w wersji dla PC zawarte w Office 365 są takie same jak w pakiecie Office 2013 i różnią się od wersji dla Maca, które są zgodne z Office 2011 dla Maca. Oczywiście format plików jest zgodny, różnice wynikają raczej z koncepcji interfejsu użytkownika (okienka wyglądają nieco odmiennie).

258

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Office 2011 dla komputerów Mac jest już nieco przestarzały i firma Microsoft pracuje nad jego odświeżoną wersją o nazwie Office 2015, która powinna się pojawić w połowie przyszłego roku. W trakcie pisania tej książki został już nawet wydany Outlook 2015 dla Maca (program pocztowy), ale jest on dostępny za darmo wyłącznie dla subskrybentów Office 365.

Polska wersja pakietu Office 2011 dla Maca przeznaczona dla użytkowników domowych i zawierająca programy: Word, Excel i PowerPoint jest do kupienia za ok. 350 – 400 zł. Nieco więcej (ok. 800 zł) kosztuje wersja dla użytkowników domowych i małych firm, zawierająca dodatkowo program Outlook. Jeśli jednak planujesz używać do obsługi poczty elektronicznej programu Mail, który jest w systemie OS X, to wystarczy Ci w zupełności wersja tańsza. Inwestując w Office 2011, pamiętaj, aby nabyć wersję PL, zawierającą polskie słowniki i w pełni spolonizowaną (łatwo ją rozpoznać po pudełku z napisami w języku polskim). Rysunek 17.1 pokazuje przykładowe ekrany programów Word i Excel z pakietu Microsoft Office 2011.

Rysunek 17.1. Microsoft Office 2011 dla komputerów Mac

Jak łatwo zauważyć, są one bardzo zbliżone do wersji Office 2010 / 2013 dla systemu Windows. Nie będę pisał tutaj, jak posługiwać się tymi programami — osoby znające wersję dla Windowsa poradzą sobie bez problemu. W pakiecie Office 2011 dla Maca bardzo podoba mi się połączenie klasycznego menu aplikacji z koncepcją tzw. Wstążki.

Rozdział 17.  Microsoft Office dla Maca

259

Office 365 dla użytkowników Maca W trakcie pisania tej książki dla subskrybentów pakietu Office 365 był dostępny wariant znanego już pakietu Microsoft Office for Mac 2011. W praktyce oznacza to, że jeśli osoby posiadające zainstalowany na Macu pakiet Microsoft Office for Mac 2011 chcą użyć wariantu abonamentowego z usługi Office 365, powinny wcześniej… usunąć z komputera poprzedni pakiet. Pozornie wygląda to na pozbawione sensu, ale należy uwzględnić, że w usłudze Office 365 mamy do dyspozycji aż pięć instalacji i np. możemy posiadać na dwóch Macach pakiet Microsoft Office for Mac 2011, a na trzech pecetach — pakiet Office 2013 (Office 365)! Rysunek 17.2 pokazuje sposób pobrania wersji Office’a dla Maca z konta Microsoft dostępnego pod adresem: office.com. Zakładam, że jest to konto, na którym poprzednio zarejestrowano zakup usługi Office 365.

Rysunek 17.2. Pobierz pakiet Office dla Maca z portalu office.com

Przed pobraniem upewnij się, że widzisz opcję Office dla komputerów Mac. Program instalacyjny jest automatycznie pobierany po kliknięciu przycisku Zainstaluj. W efekcie w katalogu Pobrane rzeczy znajdzie się pakiet o nazwie MicrosoftOffice2011.dmg — musisz go otworzyć i uruchomić zawarty w nim program instalacyjny (rysunek 17.3). Pierwsze kroki instalacji są dość typowe, jednak aby użyć pakietu, musisz się zalogować do swojego konta Microsoft, co pokazuje rysunek 17.4.

260

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 17.3. Instalacja Office’a dla Maca

Rysunek 17.4. Aktywacja pakietu Office dla Maca w ramach subskrypcji Office 365 Co to jest konto Microsoft? Koncepcyjnie jest to odpowiednik konta Apple ID, tylko dotyczy produktów Microsoftu. Konto Microsoft możesz założyć na stronie producenta: http://office.microsoft.com/pl-PL. Pakiet można kupić lub wypróbować przez miesiąc, co stanowi świetne rozwiązanie dla sceptyków.

Konto internetowe Microsoft pozwala na identyfikację użytkownika programów i usług Microsoftu niezależnie od komputera, z którego się na nie loguje. Konto zawierające zakupiony abonament Office 365 będzie „pamiętało” wykonaną liczbę instalacji pakietu i dopuści tyko do aktywacji wyłącznie dozwolonej ich liczby — w przypadku Office 365 dla Użytkowników Domowych będzie to aż pięć komputerów. W celu aktywacji oprogramowania wybierz drugą opcję: Zaloguj się do istniejącej subskrypcji usługi Office 365. Wpisz swój e-mail i hasło do konta Microsoft i poczekaj kilka sekund na aktywację pakietu. Od tego momentu możesz używać wszystkich

Rozdział 17.  Microsoft Office dla Maca

261

funkcji pakietu. Gdy minie opłacony okres abonamentowy, Twoje dokumenty nie znikną, ale nie będzie ich już można edytować — zob. opcja Korzystaj z pakietu Office do bezpłatnego przeglądania plików. Jeśli w ramach usługi Office 365 zainstalujesz pakiet Microsoft Office 2011 dla Maca, to w katalogu Programy lub na Docku znajdziesz ikony programów w wersji dla Maca (rysunek 17.5).

Rysunek 17.5. Ikony programów pakietu Office 2011 dla komputerów Mac

Pakiet Office 365 jest interesującą propozycją dla nabywców, gdyż producent gwarantuje darmowe aktualizacje aplikacji w okresie wykupionego abonamentu. Może się zatem zdarzyć, że w pewnym momencie na koncie zobaczysz… Microsoft Office 2015 for Mac. Jeśli interesuje Cię opis pakietu Office 365, zapoznaj się z książką MS Office 2013/365 PL w biurze i nie tylko (http://helion.pl/ksiazki/of13bi.htm).

262

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rozdział 18.

Grafika na Macu Rozdział ten mógłbym równie dobrze zatytułować „Gdzie jest mój Paint?”… To częste pytanie użytkowników Windowsa, którzy przesiedli się na Maca i w naturalny sposób poszukują odpowiednika tego znakomitego programu. Niestety, wyszukanie dobrego darmowego zamiennika aplikacji Paint nie jest oczywiste, gdyż wybór jest spory i musisz sam przetestować rozmaite programy, aby zdecydować się na ten idealny. Ja nie znalazłem ideału zbliżonego do wersji Painta znanej z Windows 8/8.1, ale jest kilka darmowych programów, czasami nieco topornych, lecz zbliżonych do starszych wersji programu Paint i oferujących podobne funkcje. Są też programy bardziej złożone oraz spora grupa programów płatnych, wliczając w to programy tak znanego producenta, jakim jest firma Adobe, lider w branży programów do obróbki grafiki. W tym rozdziale zaproponuję kilka programów graficznych, które warto wgrać na Maca (lista celowo nie będzie zbyt długa, gdyż nie chcę zastępować wyszukiwarki Google). Omówię również zagadnienia związane z wykonywaniem tzw. zrzutów ekranowych i przeglądaniem oraz konwersją plików graficznych — w zakresie podstawowym, który jest wspierany przez narzędzia dostarczone na pokładzie OS X.

W poszukiwaniu programu Paint OS X to świetny system i nie jest dla mnie zrozumiałe, dlaczego brakuje w nim prostego edytora graficznego, który mógłby spełniać funkcje znanego z Windowsa programu Paint:  otwierać pliki graficzne w najpopularniejszych formatach (JPEG, PNG, BMP);  przeprowadzać proste konwersje formatów;  zmieniać rozmiar obrazków;  wprowadzać drobne poprawki (np. dorysować ciotce na zdjęciu wąsy — pod warunkiem, że już ich od dawna nie posiada przez przypadek);  wspierać wycinanie i wklejanie grafiki do innych aplikacji. Aby osiągnąć takie wydawałoby się proste cele, w OS X niestety musimy radzić sobie sami, czasami używając do tego celu kilku programów.

264

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Co zatem warto wgrać do Maca, aby zrekompensować brak systemowego programu graficznego? Przejrzyj i oceń niektóre z poniżej wymienionych programów. Niestety, większość jest dostępna wyłącznie w języku angielskim, na szczęście zazwyczaj są one bezpłatne.  Paintbrush (http://paintbrush.sourceforge.net/downloads) — najbardziej koncepcyjnie zbliżony do Painta odpowiednik na platformę Mac, ale dość stary (ostatnia wersja pochodzi z 2010 r.). Jest to bardzo prosty w obsłudze program i osoby znające Painta w wersji dla Windowsa mogą niemal na ślepo próbować użyć tej wersji, nawet pomijając fakt braku wsparcia dla języka polskiego (rysunek 18.1).

Rysunek 18.1. Program Paintbrush dla OS X  Seashore (http://seashore.sourceforge.net/download.php) — program bardzo

podobny do Painta i nawet osoby nieznające języka angielskiego nie powinny mieć problemów z jego obsługą. Program jest dostępny w języku angielskim.  GIMP — skomplikowany, ale świetny program dorównujący wielu komercyjnym pakietom. Możesz go pobrać ze strony: http://gimp.en.softonic.com/mac. Program na szczęście obsługuje język polski, co ułatwia jego naukę, ale nie zmienia to faktu, że jest to prawdziwy „kombajn” do obróbki grafiki. Pozwala zrobić właściwie to samo co wiele komercyjnych aplikacji Adobe.  Tux Paint (http://www.tuxpaint.org) — świetny program graficzny dla dzieci, pozwalający rysować ciekawe kształty i oferujący wiele atrakcyjnych szablonów gotowych rysunków. Pobierz pakiet zawierający program Tux Paint (plik może się nazywać tuxpaint-0.9.21-macosx.dmg lub podobnie). Otwórz go, skopiuj i wklej do katalogu Programy dwa elementy: Tux Paint (główny program

Rozdział 18.  Grafika na Macu

265

rysujący) i Tux Paint Config (program konfiguracyjny, pozwalający określić m.in. rozdzielczość okna programu Tux Paint). Na podanej wyżej stronie można też pobrać pakiet o nazwie Rubber Stamps Collection (plik tuxpaintstamps2009.07.29-macosx.dmg) — dokłada on do bazy programu Tux Paint bogatą bazę szablonów rysunków i pieczątek, którymi można uatrakcyjniać rysunki. Program Tux Paint podczas rysowania wydaje przyjazne dźwięki, co sprawia dzieciom wielką frajdę podczas używania aplikacji (rysunek 18.2).

Rysunek 18.2. Program Tux Paint

Oprócz darmowych aplikacji możesz się zastanowić nad zakupem aplikacji komercyjnych.  MyBrushes: http://www.macupdate.com/app/mac/51383/mybrushes (ok. 15 dolarów). Ładnie wykonany program, obsługuje wiele formatów graficznych. Można go wypróbować za darmo przez dziesięć dni.  Pixelmator: http://www.pixelmator.com. Dość drogi (ok. 30 dolarów), ale ceniony przez wielu użytkowników Maca. Program można kupić przez App Store, ale na stronie producenta jest darmowa wersja próbna (ang. trial) pozwalająca pracować przez 30 dni bez ponoszenia opłat.  Rodzina produktów Adobe (Photoshop). Renomowany i bardzo rozpowszechniony w branży graficznej pakiet do obróbki obrazów cyfrowych. Wejdź na stronę: http://www.adobe.com/pl/products/photoshopfamily.html i zobacz, jakie programy są nim dostępne i ile kosztują (cenniki są dość skomplikowane i nie będę ich tutaj cytował, orientacyjnie można jednak powiedzieć, że jest to koszt ok. 150 euro rocznie). Główne programy w ofercie Adobe to: Photoshop Lightroom (ułatwia edytowanie i ulepszanie fotografii oraz porządkowanie zdjęć wykonanych aparatem lub na iPadzie i iPhonie) oraz Photoshop CC (pełny zestaw profesjonalnych narzędzi do retuszu, komponowania i edytowania zdjęć cyfrowych, pozwala wykonywać niemal dowolne przekształcenia obrazów, obsługuje grafiki 3D).

266

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Zrzuty ekranowe Zagadnienia opisane w tym punkcie z pewnością Ci się przydadzą, gdy nabierzesz wprawy w tworzeniu dokumentów tekstowych (np. używając iWork lub pakietu Office). Łatwo można je wzbogacać o pobierane z dysku lub z Internetu obrazki, można też wbudować w dokument fragment ekranu widoczny np. na ekranie przeglądarki internetowej. Do tego celu służy funkcja wykonywania tzw. zrzutów ekranu. Przykładami zrzutów ekranu są rysunki w tej książce — wykonywałem je często metodą, którą opisuję poniżej. Sposoby wykonania zrzutu ekranowego zostały zebrane w tabeli 18.1. Sprowadzają się one do zastosowania prostego skrótu klawiaturowego, w wyniku czego kopia ekranu zostanie zapisana na dysku lub w schowku. Tabela 18.1. Wykonujemy zrzuty ekranu do schowka lub pliku graficznego Czynność

Skrót

Wykonaj zrzut ekranu do pliku.

Cmd+Shift+3

Wykonaj zrzut fragmentu ekranu do pliku.

Cmd+Shift+4, zaznacz prostokątny obszar myszką.

Wykonaj zrzut ekranu do schowka (pamięci tymczasowej).

Cmd+Shift+4, a potem wciśnij Ctrl (Control) podczas zaznaczania.

Wykonaj „zdjęcie” okna wskazanego myszką.

Cmd+Shift+4, wciśnij spację (wskaźnik myszy zamieni się na aparat), umieść wskaźnik myszy nad wybranym oknem i kliknij.

Jeśli wykonasz zrzut ekranu do pliku, to na biurku pojawi się plik np. o nazwie Zrzut ekranu X o Y.png, gdzie X i Y oznaczają datę i godzinę wykonania zrzutu (rysunek 18.3). Rysunek 18.3. Wykonujemy zrzuty ekranowe w OS X

Oczywiście po wykorzystaniu takiego pliku możesz go wykasować z biurka albo umieścić w innym miejscu, gdyż zaśmiecanie ekranu takimi tymczasowymi elementami nie jest dobrym pomysłem. Jeśli wykonasz zrzut ekranu do schowka, to będziesz mógł go wkleić do innej aplikacji, np. w edytorze Pages, programie Keynote, TextEdit lub w programie graficznym, który

Rozdział 18.  Grafika na Macu

267

oferuje taką możliwość (wspomniany Paintbrush czy GIMP). Pamiętaj tylko, że skrót Cmd+V wkleja aktualną zawartość schowka, więc jeśli w międzyczasie umieścisz w nim coś innego niż skopiowana grafika, to zostanie wklejona ostatnia rzecz, która znajdowała się w schowku. Oprócz zestawu skrótów klawiszowych na Macu w katalogu Programy/Narzędzia znajdziesz także program o nazwie Grab: . Oferuje on możliwość wykonywania zwykłych zrzutów ekranowych oraz zrzutów po odliczeniu (rysunek 18.3). Dzięki temu można przygotować wcześniej wybrane elementy okna aplikacji, zwłaszcza takie, które aktywnie się zmieniają i nie pozwalają użyć skrótów klawiatury do wykonywania zrzutów lub też zmieniają się w niekorzystny sposób po naciśnięciu określonych kombinacji klawiszy. Program Grab po wykonaniu zrzutu ekranu nie zapisuje go na pulpicie, ale przetrzymuje w obrębie swojego okna, pozwalając zapisać go pod określoną nazwą w dowolnie wybranym miejscu. Grab stosuje zapis w formacie TIFF, który pozwala zapisać więcej informacji niż inne formaty (np.: stopnie szarości, profile kolorów, podział grafik na strony).

Edytory grafiki wbudowane w pakiet iWork Warto pamiętać, że programy iWork zawierają narzędzia rysowania kształtów mogące posłużyć do przygotowania całkiem funkcjonalnych rysunków. Oczywiście takie edytory nie służą do tworzenia plików graficznych, ale raczej pozwalają wzbogacać tworzone dokumenty tekstowe lub prezentacje, jednak można ich użyć do utworzenia niezależnych plików graficznych w następujący sposób:  Otwórz edytor Pages (ewentualnie pusty slajd w programie Keynote).  Używając narzędzi ukrytych pod przyciskiem Kształt, narysuj na stronie to, co chcesz przedstawić w formie graficznej.  Wykonaj zrzut tego fragmentu ekranu, który ma być zapisany jako obrazek — używając skrótów klawiszowych lub aplikacji Grab. Przykład pokazuję na rysunku 18.4. Oczywiście podobne efekty możesz uzyskać, używając programu typu Paintbrush, ale paleta narzędzi graficznych proponowana przez programy pakietu iWork także oferuje sporo możliwości i pozwala na większą kontrolę rysowanych kształtów. Pamiętaj, że wykonując zrzut ekranu zawierającego fragment narysowany za pomocą narzędzi zawartych w iWork, zamienisz grafikę wektorową na zwykłą bitmapę i stracisz możliwość zaawansowanej edycji poszczególnych kształtów.

Program Podgląd Program Podgląd pojawia się automatycznie na pasku Docka, gdy otworzysz jakiś standardowy dokument, nie posiadając w systemie dedykowanego edytora — np. PDF, JPEG. Wiele osób w związku z tym nie zwraca żadnej uwagi na program Podgląd,

268

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 18.4. Utwórz plik graficzny, używając narzędzi zawartych w edytorze Pages

tymczasem warto wiedzieć o kilku ciekawych możliwościach tej aplikacji, która nie tylko służy do oglądania, ale może być użyta jako darmowy konwerter formatów. Można wręcz uznać, że Podgląd jest chyba najmniej docenianą aplikacją w OS X — ot, taki pomocnik. Przykład działania programu Podgląd pokazuję na rysunku 18.5. Rysunek 18.5. Poznaj pełne możliwości aplikacji Podgląd

Oto kilka ważnych możliwości programu Podgląd (dotyczą one nie tylko plików ściśle graficznych, ale także PDF-ów i innych):  Otwieranie wielu plików jednocześnie. Zaznacz w Finderze kilka plików, np. zdjęć, i naciśnij Cmd+O lub wybierz polecenie Otwórz z menu podręcznego (działa też przycisk ). Aplikacja wyświetli podgląd pierwszego pliku w prawym panelu, podczas gdy lewy panel będzie służył do wygodnej nawigacji pomiędzy plikami.

Rozdział 18.  Grafika na Macu

269

 Konwersja formatów. Wejdź do menu Plik i zapisz plik w innym formacie

graficznym lub np. w formacie PDF (polecenie Zachowaj jako pojawia się dopiero po naciśnięciu klawisza Alt!). Program Podgląd potrafi zapisać plik graficzny jako JPEG, PDF, PNG…  Zmiana rozmiaru. Używając polecenia Zachowaj jako, możesz ustalić rozmiar pliku (użyj suwaka Jakość). Od razu możesz ocenić wielkość pliku, gdyż jest dynamicznie zmieniana w trakcie regulacji suwakiem.  Znakowanie plików. Używając polecenia Narzędzia/Adnotacja, możesz dopisać graficzne lub tekstowe komentarze do istniejącego obrazka (rysunek 18.6).

Rysunek 18.6. Znakowanie plików dodatkowymi elementami  Kadrowanie. Polecenie Narzędzia/Zaznaczanie prostokątne pozwoli wyka-

drować zdjęcie, np. usunąć zbędne tło lub osoby. Aby wykadrować fotografię, musisz użyć narzędzia zaznaczania prostokąta, a wykadrowanie polega na utworzeniu nowej wersji pliku graficznego, który będzie zawierał tylko obszar poddany kadrowaniu.  Szczegóły techniczne zdjęć. Sprawdź, co się stanie, gdy wywołasz polecenie Narzędzia/Pokaż inspektora. Dzięki okienku, które się wyświetli, można zobaczyć tzw. metadane przypisane do pliku, pokazujące np. dane urządzenia, z którego wykonano ujęcie (rysunek 18.7, z lewej strony).  Poprawianie zdjęć. W programie Podgląd łatwo wykonasz drobne poprawki, korzystając z panelu narzędzi Narzędzia/Dostosuj kolor (rysunek 18.7, z prawej strony).

270

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 18.7. Zaawansowana edycja zdjęć w programie Podgląd

 Obracanie zdjęć. Dzięki poleceniom Narzędzia/Obróć… (rysunek 18.7) łatwo

obrócisz zdjęcie, które zostało wykonane z użyciem nieprawidłowej pozycji aparatu (np. pionowo zamiast poziomo).  Powiększanie/pomniejszanie podglądu okna. Pamiętaj, że w aplikacji Podgląd działają skróty Cmd+ (klawisz plus)/Cmd– (klawisz minus) pozwalające dopasować wielkość zdjęcia lub dokumentu PDF do ekranu, bez jego fizycznej modyfikacji.  Znakowanie i odręczne podpisywanie plików PDF. Narzędzia zawarte w menu Narzędzia/Adnotacja/Podpis pozwalają zapisać na stałe podpis, który należy przygotować na białej kartce i dać do zeskanowania przez wbudowaną w Maca kamerę. Podpis zostanie sfotografowany i zapisany w bazie programu Podgląd i następnym razem można go będzie nałożyć na podglądany formularz.

Rysunek 18.8. Podpisywanie dokumentów PDF w aplikacji Podgląd

Przytrzymując kartkę, poczekaj aż Mac zeskanuje i wyświetli podpis w postaci ramki, dopiero wówczas naciśnij Gotowe, aby go zapisać w pamięci. Wówczas podpis będzie dostępny do użycia (zobaczysz go w menu Narzędzia/Adnotacja/Podpis).

Rozdział 19.

iPhoto, czyli domowy zakład fotograficzny Wielką zaletą komputerów Macintosh — obok prostego w obsłudze systemu OS X — jest standardowo dołączany do komputera pakiet oprogramowania o nazwie iLife. Pakiet ten stanowi integralną część dystrybucji OS X i wielu właścicieli Maców wręcz utożsamia je z tym pakietem, traktując jego aplikacje jako nieodłączną część systemu. Pakiet iLife składa się z kilku wartościowych programów, które potrafią zamienić nasz Mac w prawdziwie multimedialną maszynę do obróbki zdjęć, filmów, muzyki i stron internetowych. Jeśli posiadasz aparat cyfrowy lub używasz iPhone’a (a nawet iPada) do robienia zdjęć lub kręcenia filmów, to ten rozdział jest przeznaczony dla Ciebie. Zapoznasz się ze świetnym menedżerem zdjęć o nazwie iPhoto, który zrewolucjonizuje Twoją kolekcję fotografii cyfrowych.

Ewolucja programu iPhoto Wersja iLife (a zatem i iPhoto) zawarta w kilku ostatnich wydaniach systemu OS X nie ulegała rewolucyjnym zmianom, co oznacza, że program osiągnął pewną dojrzałość, a nawet w pewnym sensie zatrzymał się w rozwoju. Nie jest to jednak wielka wada, gdyż obecna edycja iPhoto jest dopracowana i tradycyjnie bardzo prosta w obsłudze. Program oczywiście wspiera funkcje iCloud, co jest główną cechą zmian widocznych na pokładzie OS X Yosemite. Program iPhoto oferuje bardzo intuicyjny interfejs użytkownika i jest wyjątkowo przyjazny w obsłudze, co nie oznacza mniejszych możliwości funkcjonalnych. Uwagę zwracają znakomite szablony i efekty oraz wbudowanie obsługi poczty elektronicznej w sam program (nie musisz wywoływać programu Mail, tylko możesz bezpośrednio wpisać adres docelowy i wybrać konto, z którego będą wysyłane zdjęcia). Program jest zintegrowany z serwisami społecznościowymi (Facebook, Twitter itp.) i daje możliwość tworzenia fotoksiążek na podstawie zdjęć znajdujących się w naszych zbiorach.

272

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Niedawno Apple zdradziła, że program iPhoto przestanie być rozwijany i na początku 2015 r. pojawi się nowa aplikacja Zdjęcia, która zastąpi iPhoto. Na razie brak szczegółów, ale można się spodziewać, że iPhoto pozostanie taki, jaki jest obecnie (czyli całkiem niezły!), a nowinki techniczne będą pojawiały się w aplikacji Zdjęcia. Na pewno Apple zaproponuje migrację zawartości baz iPhoto do nowego programu, opartego w całości na technologii iCloud (zdjęcia będą składowane w chmurze i dostępne z dowolnego urządzenia).

Import zdjęć do repozytorium iPhoto Uruchom teraz z Docka, lub używając Launchpada albo wyszukiwarki Spotlight, aplikację iPhoto ( ). Program może zapytać, czy ma się uruchamiać po podłączeniu aparatu cyfrowego — jeśli zależy Ci na utrzymaniu porządku w zdjęciach, to wskazane jest, abyś odpowiedział na to pytanie twierdząco. Inne pytanie, które zobaczysz, dotyczy zgody na przypisywanie lokalizacji do zdjęć zawierających dane GPS (np. z iPhone’a). Technicznie ta usługa wymaga wysyłania danych geograficznych zawartych w zdjęciach na serwery Apple. Jeśli nie jest to dla Ciebie problemem, zgódź się (w końcu nie ma co popadać w paranoję), aby móc oglądać swoje zdjęcia na tle map. Podłącz teraz do komputera aparat fotograficzny za pomocą kabla USB. Zazwyczaj będzie to kabel, który od strony komputera ma zwykłą pełnowymiarową wtyczkę USB, a od strony aparatu wtyk mini USB (powinien on być dołączony do aparatu cyfrowego). Jeśli Twój Mac posiada czytnik kart, to możesz też włożyć do komputera kartę SD wyjętą z aparatu. Jeśli po podłączeniu kabla nic się nie dzieje, spróbuj uruchomić aparat, np. wysuwając obiektyw — zdarza się, że dopiero wtedy pojawia się sygnał w kablu USB i Mac może go wykryć. Rysunek 19.1 przedstawia wygląd aplikacji tuż po podłączeniu do komputera aparatu fotograficznego. Mac wykrywa nowe zdjęcia wykonane aparatem i umożliwia wgranie ich do biblioteki programu iPhoto. W ogólnym przypadku serie wykonanych zdjęć zapewne będą przedstawiać jakieś ciekawe wydarzenia, np. spotkania rodzinne czy wakacyjne wyjazdy. Nasz przykład pokaże, jak takie zdjęcia zgrupować w tzw. zdarzenie i umieścić w bazie iPhoto. iPhoto potrafi także importować filmy wykonane aparatem lub urządzeniem IOS (iPad, iPhone) i nie trzeba sztucznie rozdzielać tych rodzajów plików na biblioteki Obrazki i Filmy (ten podział stanowi pewną zaszłość historyczną) w systemach OS X.

Jak łatwo zauważyć na rysunku, mój aparat zarejestrował się pod czytelną nazwą Canon PowerShot. Jeśli wczytujesz zdjęcia z karty SD i prezentuje się ona pod jakąś dziwną nazwą, np. noname lub podobną, otwórz program Finder i znajdź ją na liście urządzeń, po czym zmień ją, używając polecenia z menu podręcznego. Przed zaimportowaniem zdjęć do komputera postaraj się wymyślić atrakcyjny tytuł kolekcji, trafnie charakteryzujący jej zawartość. Wpisz ją jako nazwę wydarzenia w polu pokazanym na rysunku. Zdjęcia możesz załadować na dwa sposoby: wgrywając

Rozdział 19.  iPhoto, czyli domowy zakład fotograficzny

273

Rysunek 19.1. Importowanie zdjęć z aparatu

wszystkie naraz (przycisk Importuj wszystkie) lub tylko niektóre z nich (np. te bardziej udane). Aby zaznaczyć pojedyncze obrazy do dalszego importu (lub usunąć zaznaczenie), klikaj je, trzymając wciśnięty klawisz Cmd. Zdjęcia do iPhoto możesz zaimportować z katalogów dyskowych zawierających pliki graficzne. Aby to zrobić, wejdź do menu Plik i wybierz polecenie Importuj do biblioteki. Import materiałów z iPada lub iPhone’a omawiam w rozdziale 26.

Ostatni etap importu jest dość istotny, gdyż mamy w nim możliwość zdecydowania, czy skasować zdjęcia z aparatu, pozostawiając tylko ich kopie na komputerze, czy też, na wszelki wypadek, zostawić je w pamięci urządzenia. Współczesne aparaty bywają wyposażone w bardzo pojemne pamięci. Nawet proste karty pamięci rzędu 8 lub 16 GB mogą pomieścić do kilku tysięcy zdjęć i sporo filmów w formacie HD (wszystko zależy od rozdzielczości ustawionej w aparacie). Przechowywanie zdjęć w aparacie nie stanowi większego problemu, ale po jakimś czasie możemy stracić kontrolę nad naszą kolekcją, poza tym aparat może zostać skradziony (odpukać!) i wówczas grozi nam utrata bardzo cennych pamiątek. Znacznie lepszym miejscem do gromadzenia fotografii jest komputer, gdyż dzięki funkcjom aplikacji iPhoto, które poznasz w dalszej części rozdziału, możesz bez trudu przeszukiwać kolekcję nawet wielu tysięcy obrazów po nazwach, miejscach wykonania lub osobach uwidocznionych na zdjęciu. Zwróć uwagę na opcję Rozdziel na wydarzenia, domyślnie włączoną podczas importowania zdjęć. Jeśli w jednym imporcie będą przetwarzane fotografie wykonane w pewnych odstępach czasu, to iPhoto potraktuje je jako należące do odrębnych wydarzeń. Owszem, w czasie dalszej pracy bez problemu możesz połączyć ze sobą serie zdjęć z różnych zdarzeń, rozdzielonych automatycznie przez program, ale jeśli chcesz

274

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

to zrobić od razu, to po prostu wyłącz tę opcję i oznacz importowane obrazy jakąś logiczną nazwą odpowiadającą temu, co się zdarzyło w prawdziwym świecie (np. Spływ kajakowy, Wakacje we Francji).

Przeglądanie kolekcji zdjęć Dopiero po zaimportowaniu dużej liczby zdjęć docenisz pomoc programu iPhoto w utrzymaniu porządku w kolekcji. Fotografie możesz przeglądać m.in. w trybie Wydarzenia lub Zdjęcia — żądany tryb wybierasz w lewym panelu (rysunek 19.2).

Rysunek 19.2. Tryby przeglądania zdjęć w iPhoto

Tryb Wydarzenia jest czytelniejszy, zwłaszcza jeśli liczba zdjęć w pojedynczej kolekcji (zdarzeniu) przekracza kilkanaście sztuk, czyli nie mieści się na pojedynczym ekranie. W trybie tym warto ustalić zdjęcie „okładkowe” (program nazywa je zdjęciem kluczowym), które będzie wyświetlane jako reprezentant kolekcji i będzie nam przypominało jej cel. Może to być np. ładne zdjęcie z palmami (gdy importujesz zdjęcia z wakacji na Majorce), zdjęcie dziecka (gdy rejestrujesz ważne zdarzenie z jego życia). Aby wybrać zdjęcie okładkowe, wykonaj następujące kroki:  Kliknij ikonę („okładkę”) zdarzenia.  Przesuwając myszą w lewo lub w prawo, wybierz ulubione zdjęcie (fotografie będą się zmieniały wraz z ruchem myszy).  Gdy już znajdziesz najlepsze zdjęcie na okładkę, prawym klawiszem myszki wywołaj menu podręczne i wybierz polecenie Utwórz zdjęcie kluczowe (rysunek 19.3).

Rozdział 19.  iPhoto, czyli domowy zakład fotograficzny

275

Rysunek 19.3. Zdjęcie okładkowe i złączanie wydarzeń

Jeśli dwa wydarzenia zawierają zdjęcia o podobnym charakterze, np. były wykonane w krótkim odstępie czasu i dotyczą tego samego zdarzenia, to można je ze sobą złączyć, aby uniknąć nagromadzenia ikonek w panelu programu iPhoto. Aby złączyć wydarzenia, zaznacz je, przytrzymując klawisz Cmd, i z menu podręcznego wybierz polecenie Złącz wydarzenia (również rysunek 19.3). To wszystko! Od tego momentu program będzie pamiętał wybrane zdjęcie i na pewno będzie Ci łatwiej przeglądać zapisane serie. Wejście do kolekcji polega na dwukrotnym kliknięciu reprezentującego ją zdjęcia okładkowego (kluczowego) lub kliknięciu jej i naciśnięciu klawisza Return — rysunek 19.4.

Rysunek 19.4. Pokaż zasady wyświetlania i porządkowania fotografii

276

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Powrót do pełnej listy wydarzeń jest możliwy po kliknięciu przycisku Wszystkie wydarzenia. Zaletą widoku Zdjęcia jest łatwy dostęp do podstawowych funkcji edycyjnych, np. wystarczy z menu podręcznego wybrać polecenia obracania, można łatwo oznaczyć kilka zdjęć (miniprzycisk flagi), aby je przywołać jednym kliknięciem. Menu podręczne wywołasz, klikając prawym klawiszem myszy miniaturkę zdjęcia lub klikając trójkącik widoczny w jego prawym dolnym rogu, pokazujący się po przesunięciu nad nim wskaźnika myszy (rysunek 19.5). Rysunek 19.5. Obracaj lub oznaczaj zdjęcia

Przycisk informacyjny ( ) widoczny na dole okna iPhoto pozwala obejrzeć ukryte atrybuty fotografii, np. wielkość na dysku lub rozdzielczość. Atrybuty dodatkowe (tzw. metadane) można edytować bezpośrednio na ekranie (kliknij, a następnie wpisz lub ustaw nową wartość). Przykład został pokazany na rysunku 19.6. Jak można odczytać na rysunku, zdjęcie zostało wykonane aparatem Canon w sierpniu 2014 r. i zajmuje na dysku 2,4 MB. Dodatkowo widoczne są parametry techniczne zdjęcia (czułość i inne) oraz lokalizacja geograficzna. Jeśli zdjęcie zostało wykonane urządzeniem bez GPS-a, to możesz ręcznie wprowadzić dane lokalizacyjne — w przeciwnym przypadku będą one automatycznie pobrane z pliku! Zwróć uwagę na pole Kategorie i miejsce, w którym można dodać opis zdjęcia. Jeśli wypełnisz te dane, to iPhoto będzie w stanie na ich podstawie tworzyć albumy inteligentne, o których opowiem w dalszej części rozdziału.

Zauważ, że iPhoto wykrył na zdjęciu znaną osobę (zob. etykieta Madzia). Skąd aplikacja iPhoto „wie”, kto znajduje się na zdjęciu? O tym opowiem w następnym punkcie.

Rozdział 19.  iPhoto, czyli domowy zakład fotograficzny

277

Rysunek 19.6. Dodatkowe informacje wbudowane w zdjęcie, tzw. metadane

Rozpoznawanie twarzy na zdjęciach Aplikacja iPhoto zawiera zaawansowane algorytmy analizy obrazu i bez problemu wyodrębnia ze zdjęć twarze znajdujących się na nich osób. Czynność ta odbywa się automatycznie podczas importu zdjęć. Aby skutecznie korzystać z tej opcji, warto mieć włączony podczas przeglądania zdjęć panel informacyjny ( ), w którym będzie można na bieżąco potwierdzać programowi rozpoznane twarze lub dodawać nowe. Zobaczmy, jak to się odbywa w praktyce dla pojedynczego zdjęcia (rysunek 19.7). W trybie Zdjęcia lub podczas przeglądania zdjęć wybranego wydarzenia kliknij przycisk , aby włączyć panel informacyjny (jeśli jeszcze nie został włączony).  Wybierz zdjęcie, gdzie widoczne są osoby, których rozpoznawania chcesz nauczyć program.  W panelu z prawej strony pojawi się w grupie Twarze informacja n bez imienia, gdzie n oznacza liczbę wykrytych twarzy.  Kliknij Dodaj twarz i w etykietkach, które pojawią się obok twarzy na zdjęciu, zdefiniuj osoby (np. wpisując imię lub inny tekst). Jeśli podczas wpisywania wpiszesz imię już kiedyś użyte, program iPhoto poprawnie połączy to zdjęcie z wcześniej użytym identyfikatorem osoby.

278

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 19.7. System rozpoznawania twarzy w iPhoto — definiowanie osób

Gdy już oznaczysz w bazie iPhoto pewną liczbę zdjęć etykietą imienną, kliknij w lewym panelu widok Twarze, aby wyszukać w bazie iPhoto te zdjęcia, na których znajdują się wybrane osoby (rysunek 19.8). Klikając dwukrotnie daną twarz, możesz zobaczyć zawierające ją fotografie. Rysunek 19.8. System rozpoznawania twarzy w iPhoto — wyszukiwanie osób

Gdzie trzymać pliki ze zdjęciami? Pytanie może wydać się zaskakujące, ale wbrew pozorom jest uzasadnione. Otóż aplikacja iPhoto pozwala na łatwe i kompleksowe zarządzanie zdjęciami, ale zakłada, że będą one importowane z aparatu cyfrowego (lub kamery, jeśli posiada ona funkcję wykonywania zdjęć) do wewnętrznej biblioteki programu, czyli do specjalnych katalogów, które są tworzone na dysku twardym komputera. Biblioteka iPhoto jest umieszczona w katalogu Obrazki, ale nie jest bezpośrednio dostępna w Finderze, gdyż system zakłada, że prawo do jej „oglądania” ma wyłącznie ta aplikacja (rysunek 19.9).

Rozdział 19.  iPhoto, czyli domowy zakład fotograficzny

279

Rysunek 19.9. Baza aplikacji iPhoto

Są osoby, które w celu lepszej kontroli nad zdjęciami decydują się na samodzielne ich organizowanie na dysku, samemu tworząc katalogi i umieszczając w nich pliki. Jest to oczywiście możliwe, nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby zdjęcia z pamięci aparatu (karty SD) lub nawet z katalogów biblioteki iPhoto kopiować na dysk komputera, do wybranych katalogów! W poprzednim rozdziale, przy okazji omawiania aplikacji Podgląd, pokazałem, w jaki sposób można skutecznie przeglądać kolekcje zdjęć bez używania iPhoto.  Podgląd pojedynczego zdjęcia możesz uzyskać poprzez otwarcie jego ikony, natomiast podgląd serii fotografii najwygodniej włączyć poprzez uprzednie zaznaczenie większej liczby zdjęć.  Zdjęcia możesz zaznaczać w Finderze za pomocą klawiatury: kliknij pierwsze zdjęcie i trzymając wciśnięty klawisz Shift, operuj klawiszami kierunkowymi (np. lub ).  Przy użyciu myszy lub gładzika: klikaj wybrane zdjęcia, trzymając wciśnięty klawisz Cmd; możesz też kliknąć myszką i — ciągle trzymając jej lewy klawisz — przeciągnąć ją, co spowoduje zaznaczenie fragmentu ekranu zawierającego ikony zdjęć.  Wszystkie zdjęcia w katalogu zaznaczysz skrótem Cmd+A. Po zaznaczeniu fotografii do podglądu z menu podręcznego lub klikając przycisk wybierz polecenie Otwórz (rysunek 19.10).

,

System automatycznie otworzy aplikację Podgląd, w której będzie można przeglądać pojedyncze zdjęcia lub nawet uruchomić pełnoekranowy pokaz slajdów (zob. odpowiednie polecenie w menu Widok programu). Aplikacja Podgląd jest wywoływana automatycznie podczas otwierania plików, ale można ją również uruchomić ręcznie.

Poprawianie zdjęć Zwróć uwagę na przycisk Edycja widoczny w prawym dolnym rogu okna. Kryje on wiele funkcji, które pozwalają poprawić fotografie za pomocą kilku kliknięć myszką.

280

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 19.10. Podgląd zdjęć za pomocą aplikacji systemowej Podgląd

Dla wygody użytkownika dostępne czynności podzielono na trzy kategorie: Poprawki, Efekty i Korekcje (rysunek 19.11).

Rysunek 19.11. Poprawianie zdjęć w iPhoto (w przykładzie kadrowanie)

Tabela 19.1 omawia narzędzia widoczne na zakładkach, służące do wykonywania podstawowych czynności edycyjnych na zdjęciach (lub dowolnych plikach graficznych!).

Rozdział 19.  iPhoto, czyli domowy zakład fotograficzny

281

Tabela 19.1. Poprawianie zdjęć w iPhoto Przycisk (grupa)

Obracanie

Kadrowanie

Prostowanie

Uwydatnianie kolorów Usuwanie „czerwonych oczu”

Retuszowanie

Efekty (zakładka)

Znaczenie Jeśli wykonaliśmy zdjęcie obróconym aparatem, aby uchwycić więcej szczegółów (np. wysoki przedmiot), to przycisk Obracanie pozwoli nam zmienić orientację zdjęcia w komputerze, aby wyglądało ono naturalnie podczas podglądu lub w trybie pokazu. Przycisk Kadrowanie pozwala na „przycięcie” zdjęć wykonanych przez aparat do pewnych standardowych formatów. Na przykład format 1015 ma proporcje 2:3, a zdjęcie w aparacie może mieć proporcje 3:4 (przykład znajduje się na rysunku powyżej — jak widać, komputer proponuje obciąć lewy i prawy margines). Ramka kadrująca jest wyświetlana na ekranie w postaci białej obwódki — po prostu chwyć ją i przesuń tak, aby objąć te fragmenty, które powinny pozostać na zdjęciu. Po kliknięciu przycisku Zastosuj zdjęcie zostanie zmienione (zostaną obcięte marginesy). Funkcja Prostowanie przydaje się, gdy z jakichś powodów aparat podczas wykonywania zdjęcia nie był trzymany poziomo. Chwyć suwak i jednym ruchem przywróć poziom! Uwydatnianie kolorów to w pełni automatyczny tryb korygowania zdjęć. Wystarczy jedno kliknięcie, aby poprawić nasycenie i jasność. Jeśli jednak chcesz mieć większą kontrolę nad zdjęciem, to wybierz opisany dalej przycisk Dostosuj. Wiele zdjęć wykonywanych aparatem cyfrowym niestety ma wadę „czerwonych oczu”. Jej korekta wymaga jedynie precyzyjnego wycelowania w czerwone oko — po jednym kliknięciu program usunie czerwone zabarwienie. Przed użyciem tej funkcji dostosuj suwakiem rozmiar kursora myszy, określając obszar poddawany modyfikacji. Poprawianie drobnych skaz. Kliknij i trzymając wciśnięty lewy klawisz myszy, przesuń ją w okolice skazy — komputer sam wypełni jej obszar kolorami tła, które skutecznie usuną zmarszczki i inne widoczne wady! Przed użyciem tej funkcji dostosuj suwakiem rozmiar kursora myszy, definiując obszar poddawany modyfikacji. Zbiór predefiniowanych efektów fotograficznych, takich jak zdjęcie czarno-białe, postarzanie, rozmycie czy ozdobna ramka.

282

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Tabela 19.1. Poprawianie zdjęć w iPhoto — ciąg dalszy Przycisk (grupa)

Znaczenie

Korekcje (zakładka)

Tryb korygowania podstawowych parametrów zdjęć: kontrastu, nasycenia, temperatury kolorów… Użyj suwaków, aby natychmiast zobaczyć, jak zmienia się wygląd zdjęcia. Wcale nie musisz znać się na teorii fotografii cyfrowej, aby móc korzystać z tych tajemniczo brzmiących funkcji — po prostu pobaw się suwakami i od razu zorientujesz się, jak one działają.

Modyfikując zdjęcia, zapewne często będziesz korzystał z przycisków Cofnij lub Przywróć oryginał, które pozwalają anulować wprowadzone pospiesznie zmiany. Może się okazać, że ciotka jednak lubi swoje wąsy… Ale żarty na bok. Po prostu wiedz, że iPhoto nie pozwoli tak łatwo popsuć zdjęć i pamięta historię dokonanych na nich poprawek. Zawsze możesz cofnąć poprawkę lub wręcz odzyskać zdjęcie pierwotne.

Podziel się zdjęciami z biblioteki iPhoto Zdjęcia iPhoto można udostępniać na wiele różnych sposobów. Oczywiście najpopularniejszy z nich polega na wysyłaniu ich e-mailem. Wysyłanie zdjęć omawiałem już przy okazji prezentowania programu Mail. Aplikacja pocztowa traktuje fotografie jak zwykłe załączniki, ale pozwala wywołać przeglądarkę, która ma dostęp do bazy iPhoto (przycisk ). Okazuje się, że zdjęcia można też wysłać bezpośrednio z aplikacji iPhoto, bez konieczności wchodzenia do programu Mail!  Uruchom iPhoto i znajdź zdjęcia, które chcesz wysłać e-mailem.  Zaznacz fotografie, np. klikając je z wciśniętym klawiszem Cmd. Na koniec kliknij przycisk Udostępnij/Email (lub wybierz z menu Udostępnij, polecenie Email). Przy jego pierwszym użyciu iPhoto może poprosić o potwierdzenie hasła do serwera SMTP konta, którego chcesz użyć, ale stanie się to tylko raz (rysunek 19.12). (Dane konta pocztowego są identyczne z tymi, które opisywałem w rozdziale 12., poświęconym aplikacji Mail).

Rozdział 19.  iPhoto, czyli domowy zakład fotograficzny

283

Rysunek 19.12. Konfiguracja iPhoto do wysyłania zdjęć pocztą elektroniczną

 Następnie iPhoto wyświetli wewnętrzne okienko służące do skomponowania

wiadomości e-mail. Wpisz w nim adres docelowy e-mail (lub adresy) i ewentualnie zmień temat i treść wiadomości. Możesz też wykorzystać wiele atrakcyjnych szablonów (rysunek 19.13).

Rysunek 19.13. Wysyłanie zdjęć pocztą elektroniczną bezpośrednio z programu iPhoto  Ustal rozmiar zdjęć, wybierając z listy opcje wielkości (mała, średnia, duża,

wielkość rzeczywista).  Na koniec naciśnij przycisk Wyślij. Pamiętaj, że zdjęcie pomniejszone zostanie szybciej przesłane przez Internet i da się łatwiej odczytać na komputerze odbiorcy, ale nie będzie się nadawać do wywołania na papierze! Oczywiście Twoje oryginały zdjęć nie ulegną zmianie, pomimo ich pomniejszenia podczas wysyłki.

W bardzo podobny sposób można skonfigurować aplikację iPhoto, aby wysyłała zdjęcia do serwisu Facebook czy Twitter — musisz oczywiście wcześniej posiadać dane konta w tych serwisach (program poprosi o adres e-mail i hasło).

284

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite  Jeśli publikujesz na Facebooku, możesz umieszczać zdjęcia w albumach lub

na osi czasu, a znajomi będą automatycznie powiadamiani o opublikowaniu nowych zdjęć, na których się znajdują (w tym celu wystarczy przed rozpoczęciem publikowania podać ich adresy e-mail na Facebooku).  Podobnie jak w przypadku Facebooka działa publikowanie zdjęć w serwisie Flickr.  Zdjęcia można też wysyłać przez aplikację Wiadomości, bez jej wywoływania z Docka, podobnie jak w przypadku wysyłania zdjęć e-mailem bezpośrednio z programu iPhoto. Jeśli chcesz użyć bieżące zdjęcie jako tło biurka, skorzystaj z polecenia menu Udostępnij/Ustaw jako tło biurka.

Czas na pokaz… zdjęć! Na ekranie głównym programu nie sposób nie zwrócić uwagi na przycisk Slajdy. Łatwo się domyślić, że po jego użyciu program wejdzie w tryb pełnoekranowego pokazu zdjęć. W celu uatrakcyjnienia sam pokaz może być połączony z ciekawymi efektami przejść (np. zdjęcia mogą się pojawiać jako zwisające na sznurkach pocztówki lub układanki origami), motywami muzycznymi lub może się odbywać losowo. Rysunek 19.14 pokazuje możliwe opcje pokazu slajdów.

Rysunek 19.14. Ustawienia pokazu slajdów w iPhoto

Rozdział 19.  iPhoto, czyli domowy zakład fotograficzny

285

Ustawienia są trwale zapamiętywane, ale jeśli chcesz je zmienić, to podczas pokazu kliknij dowolne zdjęcie i na minipasku narzędzi, który się pojawi na ekranie, wybierz symbol koła zębatego, aby wejść do tych ustawień ponownie.

Drukowanie zdjęć Drukowanie zdjęć nie jest specjalnie skomplikowane. Można je drukować pojedynczo (np. z poziomu aplikacji Finder) lub za pomocą funkcji zawartych w iPhoto. Szczególnie polecam ten drugi sposób, gdyż iPhoto pomaga dobrać wymiary zdjęć i uporządkować ich pozycje na ekranie. Aplikacja ta świetnie wspomaga drukowanie fotografii i pozwala przed wydrukiem zoptymalizować ich wielkość w stosunku do kartki formatu A4 (lub innego, jeśli posiadasz odpowiednią drukarkę). Popatrz na rysunek 19.15.

Rysunek 19.15. Drukowanie zdjęć w programie iPhoto  Uruchom iPhoto i znajdź zdjęcia, które chcesz wydrukować.  Zaznacz fotografie, np. klikając je z wciśniętym przyciskiem Cmd. Na koniec

kliknij przycisk Drukuj.  Ustal format i styl drukowania zdjęć (np. z ramkami lub bez) i ich wielkość (np. 1015).  Wybierz typ papieru (np. zwykły, fotograficzny).  Włóż do drukarki odpowiedni papier, w panelu drukarki ustaw ewentualnie jego rozmiar w podajniku (np. 10x15) i w programie iPhoto naciśnij przycisk Drukuj.

286

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Albumy i inne funkcje specjalne Program iPhoto zawiera wiele ciekawych funkcji, takich jak np.: tworzenie albumu, karty okolicznościowej oraz kalendarza. Niestety, niektóre funkcje są płatne i na chwilę obecną dostępne w zasadzie tylko za granicą. Ponieważ usługi Apple w Europie — a co za tym idzie, także w Polsce — są ustawicznie rozwijane, całkiem możliwe, że w momencie pojawienia się tej książki w księgarniach sytuacja będzie zupełnie inna i wszelkie usługi online zostaną w pełni przeniesione na nasz rynek. Na szczęście część interesujących funkcji jest bezpośrednio wbudowana w iPhoto i nie wymaga używania serwisów online. Możemy tu przede wszystkim wyróżnić tzw. albumy, czyli zbiory zdjęć wybranych z biblioteki i ułożonych w określonej kolejności. Albumy stanowią elektroniczny odpowiednik prawdziwych albumów zdjęć, w których drukujesz wybrane odbitki. Przykładem albumu mogą być np.: zdjęcia pejzażowe, interesujące zwierzęta, zabytki. iPhoto wspiera dwa rodzaje albumów — zwykłe oraz inteligentne.  Album zwykły jest statyczną kopią wykonaną raz poprzez wybranie określonych zdjęć. Zdjęcia dodajesz, przeciągając je z biblioteki iPhoto do albumu, a sam album nie będzie przebudowywany w przypadku zmian w bibliotece źródłowej. Album tworzysz, zaznaczając zdjęcia (przy czym zdjęcia można dodać później, początkowo tworząc tylko pusty album) i wybierając polecenie Plik/Nowy album. Ustal tytuł i zajmij się „wrzucaniem” zdjęć.  Album inteligentny jest tworzony przez zdefiniowanie podanych kryteriów i w związku z tym zawartość takiego albumu będzie przebudowana po wykryciu zmian w bibliotece. Na rysunku 19.16 pokazuję przykład albumu zwykłego i proces tworzenia albumu inteligentnego. Albumy drugiego typu łatwo rozpoznać po ikonce koła zębatego z lewej strony nazwy. Album inteligentny koncepcyjnie odpowiada podobnej funkcji Findera (choć w praktyce katalogi inteligentne w Finderze nie są stosowane zbyt często przez właścicieli Maców). W programie iPhoto można jednak uznać, że ta funkcja jest przydatna do sprawnego zarządzania kolekcjami i ułatwia odnajdywanie się wśród tysięcy zdjęć, które na pewno już posiadasz na dysku komputera. W trakcie pisania tej książki funkcje iPhoto zamawiania książek i kalendarzy przez Internet nie były aktywne dla naszego kraju. Nie jest to jednak wielkie zmartwienie, gdyż zawsze możemy skorzystać z wydruku przez Internet. Oto kilka serwisów świadczących takie usługi1:  http://www.empikfoto.pl,  http://fotojoker.pl,  http://www.fotolab.pl,  http://www.fotodigital.net.pl.

1

Ta lista na pewno nie jest kompletna i proszę ją potraktować jako niezobowiązujący przykład.

Rozdział 19.  iPhoto, czyli domowy zakład fotograficzny

287

Rysunek 19.16. Albumy zwykłe i inteligentne w iPhoto

Oczywiście zdjęcia można przynieść na karcie SD lub pamięci pendrive do lokalnego zakładu fotograficznego, który wykonuje takie usługi. Wydruk przez Internet opłaca się, jeśli zależy nam na wykonaniu dobrej jakości odbitek, które nie wyblakną po jakimś czasie. Może się on też przydać, jeśli nie chcemy marnować tuszu w drukarce i kupować specjalnego papieru fotograficznego (chociaż jest on obecnie bardzo tani). Zamawianie wydruku przez Internet polega zazwyczaj na uruchomieniu prostej aplikacji dostępnej na stronie WWW, załadowaniu zdjęć na serwer firmy świadczącej usługę, a następnie wybraniu formatu i typu odbitek. Można płacić kartą kredytową lub odebrać zdjęcia osobiście we wskazanym punkcie.

Photo Booth, czyli darmowy aparat fotograficzny Kamera cyfrowa wbudowana w Mac jest urządzeniem, które kojarzymy z prowadzeniem rozmów wideo (FaceTime). Pamiętaj jednak, że kamera jest także aparatem fotograficznym i potrafi także — o czym bardzo łatwo zapomnieć — wykonywać zdjęcia! Przekonaj się sam, jakie to łatwe (rysunek 19.17).

288

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 19.17. Aplikacja Photo Booth w akcji  Program Photo Booth pozwala wysłać zdjęcie do aplikacji Mail lub iPhoto

oraz ustawić je jako obraz konta, czyli zdjęcie widoczne po wylogowaniu się z systemu. Jeśli w trakcie pozowania klikniesz przycisk Efekty, to będziesz mógł „pstryknąć” np. efektowne czarno-białe zdjęcie zniekształcone przez lustra (pogrubione, wklęsłe, wypukłe itp.).  Uruchom program Photo Booth (znajdziesz go w Docku lub w widoku Launchpada: ). Upewnij się, że kamera jest dostępna (np. podłączona kamera zewnętrzna USB, otwarta pokrywa MacBooka)2.  Uśmiechnij się… (trochę mi nie wyszło, ale nocne seanse z tą książką mogły się skończyć tylko podkrążonymi oczami).  Kliknij wyzwalacz migawki i po kilku sekundach obejrzyj wykonane zdjęcie. Do komputera Mac mini kamerę można dokupić osobno, ale przed zakupem upewnij się, czy zadziała ona w systemie OS X (zob. rozdział 1., „Kupujemy sprzęt Apple”).

2

Przypominam o tym, gdyż pracując z zewnętrznym monitorem, można mieć ją zamkniętą.

Rozdział 19.  iPhoto, czyli domowy zakład fotograficzny

289

Integracja z usługami iCloud Najnowsza wersja iPhoto jest oczywiście doskonale zintegrowana z usługami iCloud. Dzięki podłączeniu biblioteki iPhoto do iCloud można oglądać wszystkie swoje zdjęcia w jednym miejscu na wielu urządzeniach i importować je do biblioteki iPhoto. Rysunek 19.18 pokazuje ekran konfiguracji usługi iCloud w iPhoto, który zobaczysz, gdy klikniesz ikonkę iCloud na pasku bocznym okna programu.

Rysunek 19.18. Pierwsza konfiguracja usługi iCloud w iPhoto

Po podłączeniu do iCloud będzie możliwe łatwe udostępnianie zdjęć i filmów wybranym osobom, także z możliwością dodawania komentarzy. Oczywiście samą usługę iCloud w iPhoto możesz w każdym momencie wyłączyć w panelu preferencji programu (menu iPhoto/Preferencje, zakładka iCloud). Przykład pokazuję na rysunku 19.19. Odbiorca udostępnionego strumienia zdjęć w iCloud otrzyma e-mail z powiadomieniem i będzie mógł zobaczyć oraz skomentować udostępnione fotografie dopiero po świadomym zapisaniu się do subskrypcji i zalogowaniu do własnego iCloud (własnym Apple ID). Jeśli zdecydujesz o publicznym udostępnieniu, to e-mail będzie zawierał także link internetowy, pod którym będzie można zobaczyć kolekcję bez konieczności logowania się do iCloud.

290

Rysunek 19.19. Udostępnianie zdjęć z iPhoto przez iCloud

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rozdział 20.

Jak iTunes oraz inne iUrządzenia w jednym Macu grały Program iTunes jest przeznaczony do zarządzania biblioteką multimediów, takich jak treści audio i wideo, na Macu i na multimedialnym odtwarzaczu iPod. W szczególności (jest to najczęstsze zastosowanie) program iTunes pozwala odtwarzać płyty muzyczne w komputerze bez konieczności wkładania płyty do czytnika. Oto przegląd możliwości, jakie oferuje nam ta aplikacja:  Import zawartości płyt muzycznych do komputera, tak aby nie trzeba było używać do jej odsłuchiwania fizycznego nośnika, tylko komputera, iPoda (przenośnego odtwarzacza firmy Apple), iPhone’a lub iPada.  Synchronizacja nagrań pomiędzy Makiem a iPodem (iPhone’em, iPadem).  Zakup piosenek lub filmów przez Internet (iTunes Store).  Zakup programów do iPoda touch, iPhone’a lub iPada (App Store).  Słuchanie radia internetowego.  Słuchanie (oglądanie) tzw. podcastów1, czyli regularnie publikowanych przekazów internetowych, które można abonować i słuchać (oglądać) na swoim komputerze lub innym urządzeniu po ściągnięciu ich z serwera publikującego.  Oglądanie filmów zmontowanych w programie iMovie. Gdy zaczniesz używać iTunes, bardzo szybko przekonasz się, że jest to jeden z lepszych programów do słuchania muzyki w komputerze. Wersja iTunes dostępna w Yosemite charakteryzuje się ascetycznym, przebudowanym interfejsem użytkownika i jest naprawdę świetna, co zaraz zobaczymy na kilku przykładach. Warto wiedzieć, że aplikacja ta jest również dostępna za darmo dla systemu Windows (odwiedź stronę: http://www.apple.com/pl/itunes/download). 1

Nazwa jest utworzona ze słów portable on demand i broadcast.

292

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Import płyty CD do biblioteki iTunes Uruchom teraz z Docka program iTunes ( ). Jeśli jest to pierwsze uruchomienie programu, to możesz zobaczyć okienko z prośbą o zaakceptowanie licencji programu — zgódź się. Program może też zadać pytanie o możliwość wysyłania do Apple danych o zawartości biblioteki muzycznej — jest to potrzebne do automatycznego pobierania okładek albumów muzycznych. Inne pytanie może dotyczyć skanowania dysku w celu wyszukania na nim utworów muzycznych, aby je dodać do biblioteki iTunes. Załóżmy teraz, że iTunes jest już wstępnie skonfigurowany i nie widzisz tych pytań. Ekran główny programu iTunes prezentuje się jak ten z rysunku 20.1 (oczywiście płyty widoczne na zdjęciu są moją własnością i zostały wgrane przeze mnie).

Rysunek 20.1. Ekran główny iTunes w trybie odtwarzacza muzyki

Zawartość widoczna w panelu centralnym ulega zmianie w zależności od wybranej biblioteki, ale ponieważ odtwarzanie muzyki to podstawowa funkcja tego programu, wybrałem przykład związany z odsłuchiwaniem płyty. Główne funkcje odtwarzacza na pewno są dla każdego oczywiste. Jedyne, co może być nowością, to wybór urządzenia służącego do odsłuchiwania muzyki — może to być komputer albo urządzenie wykryte przez Maca w sieci, obsługujące technologię AirPlay. (W moim przypadku jest to amplituner Marantz, ale nie jest to jedyna firma wspierająca tę technologię). Skąd się w iTunes biorą płyty? Możesz je kupić (kliknij napis iTunes Store) w ramach swojego Apple ID. Jeśli to zrobisz, to zakup muzyki dystrybuowanej cyfrowo zostanie przypisany do konta Twojego Apple i będzie na zawsze w nim dostępny — na tym i innych urządzeniach podpiętych pod Apple ID. Jeśli posiadasz jednak prawdziwe płyty audio, takie w okładkach i ze srebrnym krążkiem w środku (hmm, chyba się zagalopowałem, ale możliwe, że za kilka lat takie tłumaczenie okaże się niezbędne), to zawartość płyty możesz zaimportować do bazy danych iTunes utworzonej na Macu w katalogu Muzyka (ta lokalizacja jest umowna, baza iTunes tak naprawdę może obejmować filmy, podcasty, programy zawarte na urządzeniach IOS itp.).

Rozdział 20.  Jak iTunes oraz inne iUrządzenia w jednym Macu grały

293

Sprawdźmy teraz, jak się wgrywa płytę do komputera, tak aby jej słuchać z komputera lub urządzeń zgodnych z AirPlay. W tym celu włóż do napędu optycznego (wbudowanego lub zewnętrznego) podłączonego do Maca dowolną płytę z muzyką. Ważne jest, aby była to kupiona, legalna płyta, gdyż jedynie to gwarantuje, że iTunes będzie potrafił pobrać z Internetu listę utworów z czasami ich trwania oraz nazwę wykonawcy i albumu. Rysunek 20.2 pokazuje, jak zachowuje się aplikacja iTunes przed importem zawartości płyty i w jego trakcie.

Rysunek 20.2. Import płyty muzycznej do iTunes

Kiedy importowanie zostanie zakończone, na dysku komputera znajdą się pliki (zazwyczaj ok. 65 – 70 MB) zawierające wersje utworów w formacie M4A (MPEG-4 Audio Layer) — jest to format zbliżony funkcjonalnie do rozpowszechnionego MP3, ale oferujący znacznie lepszą jakość dźwięku i obsługujący prawa dostępu (DRM). iTunes potrafi wczytać okładkę importowanej płyty z Internetu — jest to automatyczne w przypadku treści zakupionych w iTunes Store. W przypadku zwykłych płyt CD musisz kliknąć prawym klawiszem myszy na miniaturce okładki płyty i wybrać polecenie Pobierz grafikę albumu. Graficzne miniaturki okładek płyt znacznie ułatwiają ich wyszukiwanie wśród dziesiątków płyt. Kiedy zaimportujemy wiele płyt, ich odsłuchiwanie na komputerze będzie dla nas czystą przyjemnością, gdyż uwolnimy się od konieczności wkładania ich do odtwarzacza, a dodatkowo będziemy widzieli na ekranie tytuły aktualnie odtwarzanych utworów. Załóżmy, że iTunes zawiera kilka zaimportowanych płyt. Uruchamiamy aplikację i klikamy przycisk , aby przejść do biblioteki Muzyka, w której mamy do dyspozycji kilka widoków na nasze zasoby muzyczne. Załóżmy, że w bibliotece Muzyka ustawisz widok Moja muzyka lub Listy utworów. Możesz wówczas przeglądać zasoby, używając przełącznika widoków iTunes (rysunek 20.3).

294

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Jeśli lubisz słuchać muzyki, to polecam zakup zewnętrznych głośników. Te wbudowane w Maki są średniej jakości (są to przecież miniaturowe głośniki laptopa) i zastąpienie ich zewnętrznym zestawem wyższej klasy całkowicie odmieni jakość odtwarzania. Głośniki zewnętrzne powinny być jak największej mocy, z dwukanałowym wzmacniaczem oraz z osobną regulacją głośności do tonów niskich i wysokich. Powinny też być ekranowane magnetycznie, zasilane z sieci, a nie przez gniazdko USB. Jeszcze lepszym rozwiązaniem jest zakup sprzętu hi-fi, który obsługuje technologię bezprzewodowego przesyłania treści z urządzeń Apple z wykorzystaniem sieci Wi-Fi. Wtedy całkowicie znika problem kłębowiska kabli, a jakość muzyki z prawdziwych głośników i wzmacniacza dużej mocy na pewno zadowoli wybredne ucho audiofila.

Rysunek 20.3. Widoki na bibliotekę utworów muzycznych w iTunes  Utwory — widok na całą bibliotekę iTunes (widoczne są pojedyncze utwory).  Albumy — widok na całą bibliotekę iTunes pogrupowaną albumami (tytuły ście-

żek zobaczysz, klikając miniaturkę albumu).  Wykonawcy, Kompozytorzy, Gatunki — jeśli w zaimportowanych utworach zawarte były takie informacje, to iTunes będzie w stanie zbudować widoki oparte na ich podstawie. Zwróć uwagę na ikonę widoczną przy niektórych pozycjach. Odnosi się ona do utworów zakupionych na koncie Apple ID, ale niedostępnych na bieżącym urządzeniu. Firma Apple pozwala autoryzować do pięciu urządzeń (iPad, iPhone, iPod, Mac), które mogą używać zawartości zakupionej w ramach konta Apple ID, ale pozwolenie na pobranie musi być świadomą decyzją użytkownika. Proces ten nazywa się autoryzacją urządzenia i można ją wykonać w menu aplikacji Sklep/Autoryzuj ten komputer (rysunek 20.4). Odtwarzaniem utworów i głośnością możemy sterować za pomocą myszki, z użyciem widocznych na ekranie przycisków i suwaka lub, jeśli dysponujemy klawiaturą Apple, korzystając z klawiszy funkcyjnych:  F7 i F9 przesuwają odtwarzanie do poprzedniego lub kolejnego utworu.  F8 zatrzymuje lub ponawia odtwarzanie.

Rozdział 20.  Jak iTunes oraz inne iUrządzenia w jednym Macu grały

295

Rysunek 20.4. Proces autoryzacji danej biblioteki iTunes do korzystania z wcześniej zakupionych treści w ramach konta Apple ID

 F10 wyłącza dźwięk.  F11 i F12 regulują poziom głośności.

Dodatkowe ustawienia widoków można znaleźć w menu aplikacyjnym Widok. Możesz tam określić, które dane mają być wyświetlane. W ramach ćwiczenia wejdź do podmenu Opcje widoku i zmień sposób sortowania utworów lub płyt. Wypróbuj też wbudowaną wyszukiwarkę. Prawda, że to było łatwe? Takie właśnie są produkty Apple — ich używanie jest kwintesencją prostoty!

Współpraca z iPhone’em (lub innym „iUrządzeniem”) Produkty Apple są znane ze znakomitej współpracy ze wszystkimi urządzeniami tej firmy. W związku z tym, jeśli posiadamy iPoda, iPhone’a lub iPada, możemy podłączyć go do Maca kablem zawartym w zestawie — wówczas aplikacja iTunes automatycznie dokona synchronizacji danych (utworów, programów itp.). Podpięcie kabla to wszystko, co musimy zrobić.

Synchronizacja biblioteki iTunes z urządzeniami Apple Jak wspomniałem, iTunes świetnie współpracuje z urządzeniami Apple, np. z iPodem, iPadem lub iPhone’em. Możesz łatwo nauczyć tę aplikację współpracy z tymi urządzeniami za pomocą kilku kliknięć. Podczas pierwszego lub kolejnego podłączenia iPoda (iPhone’a, iPada) może się zdarzyć, że iTunes będzie chciała dokonać aktualizacji oprogramowania. Możesz się na to zgodzić, gdyż nowe funkcje systemu operacyjnego IOS zazwyczaj wnoszą wiele ważnych udogodnień. Rysunek 20.5 pokazuje okno aplikacji iTunes po podłączeniu do niej iPada.

296

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 20.5. Synchronizacja iPada z biblioteką iTunes

Warto wiedzieć, że iPod touch, iPhone i iPad nie są rozpoznawane w komputerze jako zwykłe pamięci masowe — nie można po prostu podłączyć do nich kabelka USB i odczytać zawartość. Potrzebne są do tego celu specjalne programy, np. iPhoto na Macu lub pakiet Nero na komputerach Windows. Warto dobrze zrozumieć, jaką funkcję pełni program iTunes po podłączeniu iPada lub innego urządzenia IOS (iPhone, iPod touch).  Aplikacje zawarte na urządzeniach IOS są ich „własnością” — możesz je bezpiecznie oglądać, używając iTunes, kasować lub przywracać z iCloud.  iTunes może „odciążyć” pojemność iCloud, przechowując na dysku kopie zapasowe zawartości urządzenia — musisz zaznaczyć opcję Ten komputer zamiast domyślnej iCloud (rysunek 20.5, komentarz „Opcje archiwizacji” plus przycisk Synchronizuj).  Muzykę, filmy, książki itp. zawarte w iTunes można synchronizować urządzeniami IOS, kopiując zawartość biblioteki iTunes do ich pamięci (przycisk Synchronizuj). Domyślnie taki typ synchronizacji jest wyłączony, gdyż wymazuje zawartość urządzenia, zastępując je treścią z biblioteki iTunes! Jak przeglądać zawartość urządzenia IOS i decydować o regułach synchronizacji (np. czy kopiować całą muzykę, czy tylko wybrane albumy lub utwory), pokazuję na rysunku 20.6. Wystarczy, że wskażesz nie całą bibliotekę, tylko wybrane albumy lub utwory, aby skopiować je do iPada lub iPhone’a bez zapychania pamięci urządzenia, która jest znacznie mniejsza niż pojemność dysku komputera Mac.

Rozdział 20.  Jak iTunes oraz inne iUrządzenia w jednym Macu grały

297

Rysunek 20.6. Synchronizuj iTunes z innymi urządzeniami w sposób kontrolowany

Ręczne dodawanie plików do urządzenia IOS Zastosuj poniższą procedurę, jeśli chcesz ręcznie przesłać wybrane pliki do urządzenia widocznego w iTunes.  Podłącz swojego iPada, iPhone’a lub iPoda kablem do Maca i uruchom program iTunes.  Kliknij Podsumowanie i zaznacz pole wyboru Ręcznie zarządzaj muzyką i plikami wideo.  Zaznacz odpowiednie biblioteki, np. Muzyka.  Przeciągaj do bibliotek pliki zgodne z ich formatem (np. filmy do Wideo).  Na koniec „wysuń” urządzenie, klikając odpowiedni przycisk.

Aplikacje do iPhone’a lub iPada w iTunes Store Urządzenia wyposażone w system IOS, np. iPad, iPhone lub iPod touch, posiadają ekran dotykowy, procesor i pamięć i stanowią tak naprawdę małe komputerki. Są one wyposażone fabrycznie w wiele aplikacji, ale również pozwalają na wgrywanie do nich nowych programów. Skąd się biorą aplikacje do iPhone’a oraz innych iUrządzeń? Możesz wyszukać je i zainstalować, używając aplikacji App Store na tych urządzeniach, ale najłatwiej jest to zrobić za pomocą Maca i programu iTunes.

298

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Sprawa okazuje się prostsza niż mogłoby się wydawać — wystarczy podłączyć kablem urządzenie IOS do Maca, w programie iTunes wejść do iTunes Store i przełączyć się na App Store (odsyłacz jest widoczny na pasku w centralnym panelu). Możesz tam wyszukać i pobrać interesującą Cię darmową aplikację lub dokonać zakupu wersji płatnej (wymagana jest rejestracja z podaniem danych karty kredytowej — więcej informacji na ten temat znajdziesz na końcu rozdziału). W sklepie iTunes warto korzystać z wyszukiwarki, aby znaleźć to, co Cię konkretnie interesuje (ale musisz znać nazwę). Przykład wyszukiwania aplikacji na urządzenie IOS pokazuje rysunek 20.7.

Rysunek 20.7. Katalog aplikacji na IOS oglądany przez iTunes

Jak pokazałem na rysunku, warto uważać na darmowe aplikacje, gdyż mogą zawierać tzw. In-App Purchases, czyli płatne dodatki nabywane wewnątrz aplikacji. Jest to zmora rodziców, którzy nie zablokowali tej opcji w urządzeniu iPad lub iPhone i ich latorośl mniej lub bardziej świadomie naraziła ich na kosztowne zakupy zupełnie bezwartościowego towaru (np. dodatkowe poziomy w grach, wirtualna waluta). Aby kupować programy (i inną zawartość) z użyciem App Store, najlepiej jest już wcześniej posiadać utworzone konto Apple ID i w trakcie pierwszych zakupów wyłącznie uzupełnić dane konta numerem karty kredytowej. Oczywiście konto Apple można też utworzyć od zera podczas pierwszego zakupu. W skrócie wygląda to następująco: wyszukujesz aplikację, klikasz Buy App lub Free, logujesz się do konta i pobierasz (lub kupujesz i pobierasz) program. Po następnym podłączeniu iPoda lub iPhone’a do Maca urządzenia te zostaną zsynchronizowane i będzie można się cieszyć nowym nabytkiem. Oczywiście nikt Cię nie zmusza do zakupów — możesz znaleźć całą masę darmowych programów, które są oznaczone etykietą Free! Po kliknięciu odsyłacza iTunes Store zwróć uwagę na przycisk Zaloguj się widoczny w prawej górnej części ekranu. Dopiero gdy zalogujesz się w sklepie, zyskasz możliwość

Rozdział 20.  Jak iTunes oraz inne iUrządzenia w jednym Macu grały

299

pobierania aplikacji (nawet tych darmowych). Więcej próśb o potwierdzenie tożsamości i danych rozliczeniowych pojawia się przy próbie pobrania płatnego programu (lub innych płatnych treści) poprzez iTunes Store (rysunek 20.8).

Rysunek 20.8. Kupujemy programy i inne treści poprzez iTunes Store

iTunes Store oferuje obecnie do kupienia lub bezpłatnego pobrania miliony pozycji: pliki muzyczne, programy TV, podcasty, aplikacje itp. Oczywiście musisz mieć dość dobre połączenie z Internetem, gdyż treści multimedialne zajmują sporo miejsca na łączach. Jak już napisałem, aby korzystać z zasobów iTunes Store, musisz być zarejestrowany. Możesz utworzyć całkowicie nowe konto lub powiązać ze sklepem swój Apple ID (identyfikator stosowany do rejestracji Maca), co omówiłem w rozdziale 12. W trakcie rejestracji wymagane jest podanie m.in. numeru karty kredytowej, aby nie trzeba było go wpisywać podczas każdego zakupu. Pamiętaj, że później każde kliknięcie przycisku Buy App (lub innej treści) będzie oznaczało obciążenie karty kredytowej. Kupowanie online jest proste, ale rób to ostrożnie, gdyż z wielu drobnych zakupów mogą się uzbierać finalnie całkiem spore rachunki do zapłaty, gdy przyjdzie wyciąg z banku! Do urządzeń Apple można wgrywać wyłącznie programy pochodzące z iTunes Store lub App Store. Są to aplikacje zweryfikowane przez producenta. Aby wgrać program inną metodą, można złamać zabezpieczenia systemu poprzez dokonanie tzw. jailbreaku, ale traci się w ten sposób gwarancję na sprzęt i ryzykuje jego nieodwracalne uszkodzenie.

iPod i gadżety Ciekawym pomysłem wykazała się firma Nike, produkując specjalny czujnik wkładany do butów, który śledzi bieg i wysyła dane do iPoda (np. nano lub touch). Biegacz może „słyszeć” swój bieg, rejestrować statystyki treningu, używać własnych programów treningowych itp. Więcej szczegółów i przykładów znajdziesz na stronie: http://www. apple.com/pl/ipod/nike.

300

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Wideo w iTunes Na ekranie iTunes możesz zobaczyć odsyłacz do biblioteki Filmy, w której znajdziesz pliki wideo pobrane do programu lub wgrane jawnie do tej biblioteki (poprzez menu Plik/Dodaj do biblioteki).

Radio internetowe Jeśli posiadasz szerokopasmowy dostęp do Internetu, to możesz skorzystać z ciekawej możliwości, jaką jest… słuchanie radia. Aplikacja iTunes zawiera bogatą listę stacji radiowych pogrupowanych w czytelne kategorie. Wystarczy wyszukać stację wśród interesujących Cię gatunków (Widok/Radio z Internetu lub ikonka ) i kliknąć dwukrotnie jej nazwę, aby przejść do odtwarzania (rysunek 20.9). Rysunek 20.9. Radio internetowe w iTunes

Internetowe stacje radiowe nadają muzykę, którą nieraz trudno spotkać w „prawdziwych” rozgłośniach. Często są to serwisy tworzone przez fanów określonego gatunku muzycznego lub artysty. Jeśli szukasz np. stacji nadającej non stop utwory The Beatles lub Elvisa Presleya, to na pewno spodoba Ci się ta funkcja iTunes. Katalog stacji radiowych w iTunes nie jest wyczerpujący. Jeśli otrzymasz e-mailem lub znajdziesz na jakiejś stronie internetowej adres do stacji radiowej w formie tzw. URL-a, to możesz go odtworzyć w iTunes, używając menu Plik/Odtwórz strumień. W okienku, które zobaczysz, wklej adres stacji, a będziesz mógł jej słuchać tak jak każdej innej.

Podcasty Podcasty są regularnie publikowanymi przekazami internetowymi, które tym się różnią od przekazu radiowego lub telewizyjnego, że można je pobierać na swój komputer lub urządzenie przenośne w celu oglądania ich bądź słuchania w dowolnym momencie. Podcast jest tworzony przez nadawców i umieszczany na serwerze w Internecie. Dostęp do tego zasobu wymaga znajomości jego adresu internetowego (tzw. adresu URL, wyglądającego zupełnie jak adres WWW w przeglądarce), jednak przeglądarki internetowe zazwyczaj nie potrafią obsługiwać podcastów i musimy użyć specjalnego programu służącego do ich odczytywania.

Rozdział 20.  Jak iTunes oraz inne iUrządzenia w jednym Macu grały

301

Aplikacja iTunes posiada wbudowany czytnik podcastów i na dodatek oferuje wygodny katalog podcastów (przede wszystkim zagranicznych). Aby zobaczyć, czym jest podcast, otwórz menu Widok/Więcej/Podcasty lub kliknij przycisk i wybierz . Przejrzyj w katalogu dostępne podcasty i jeśli znajdziesz interesujący, zostań jego „abonentem” (przykład został pokazany na rysunku 20.10), klikając przycisk Subscribe.

Rysunek 20.10. Znajdź interesujące podcasty w iTunes Store

Pamiętaj, że podcasty, zwłaszcza typu wideo, zajmują sporo miejsca na dysku i może trochę potrwać, zanim się załadują. Załóżmy teraz, że w bibliotece podcastów posiadasz już kilka subskrypcji. Oglądanie (lub odsłuchiwanie) przekazu jest równie proste jak słuchanie muzyki lub oglądanie filmu — wystarczy kliknąć wybraną pozycję na liście Moje podcasty (rysunek 20.11).

Rysunek 20.11. Odsłuchiwanie podcastu w iTunes

302

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Podcast możesz zaabonować ręcznie, podając jego adres. W tym celu wystarczy wywołać z menu Plik polecenie Subskrybuj podcast i w okienku dialogowym wpisać adres, np.: http://www.rmf.fm/rss/podcast/olo.xml. (Podany wyżej odsyłacz w momencie ukazania się książki może okazać się nieaktualny, ale jeśli chcesz zapoznać się z innymi przykładowymi przekazami audio, to odwiedź np. sekcję podcasty strony: http://www.rmf.fm/rss/).

Gdzie ta muzyka, czyli tajemnice biblioteki iTunes Wgrywanie płyt do iTunes bywa żmudne i warto dbać o bibliotekę tej aplikacji, np. wykonując kopie bezpieczeństwa poprzez Time Machine. Jeśli nie używasz Time Machine, to możesz zawsze ręcznie dokonać archiwizacji nagrań widocznych w iTunes. Rysunek 20.12 pokazuje położenie katalogu biblioteki programu zawierającej kopie wgranych płyt (uporządkowane katalogi z plikami M4A). Jest to katalog iTunes/iTunes Media/Music widoczny w bibliotece Muzyka.

Rysunek 20.12. Biblioteka iTunes na dysku Maca

Gdy przeniesiesz takie pliki na inny komputer, będzie je można dodać ręcznie do innej biblioteki iTunes (menu Plik/Dodaj do biblioteki).

iTunes i odtwarzacze MP3 Format zapisu w iTunes (M4A) jest nieczytelny dla większości odtwarzaczy MP3. Jeśli chcesz nagrywać płyty CD zawierające utwory MP3 (np. aby je odsłuchiwać w samochodzie), zmień tymczasowo lub na stałe format zapisu w bibliotece iTunes na MP3. Możesz to uczynić w następujący sposób (rysunek 20.13):

Rozdział 20.  Jak iTunes oraz inne iUrządzenia w jednym Macu grały

303

 Wejdź do menu iTunes/Preferencje i w zakładce Ogólne kliknij przycisk Usta-

wienia importu.  Wybierz z listy Importuj wykorzystując opcję koder MP3.

Rysunek 20.13. iTunes i format MP3

Od tego momentu pliki z biblioteki Muzyka/iTunes/iTunes Media/Music możesz przesyłać na odtwarzacze MP3 lub nagrywać na płyty CD.

AirPlay, czyli odtwarzaj bez kabli iTunes w większości przypadków służy do słuchania muzyki, choć jak pokazałem na przykładach, jest to prawdziwy kombajn multimedialny, który pozwala obsługiwać filmy wideo, a nawet zarządzać aplikacjami na urządzeniach IOS. Muzyka w komputerze, jak wiadomo, wiąże się z ograniczeniami sprzętowymi — głośniki komputera nigdy nie dorównają jakością prawdziwym zestawom hi-fi. Na szczęście iTunes nie ogranicza nas do słuchania muzyki wyłącznie na komputerze — możesz ją odsłuchiwać na urządzeniach IOS zsynchronizowanych z iTunes, co pokazałem wcześniej w tym rozdziale. Oprócz zwykłej synchronizacji z użyciem kabli możesz korzystać z technologii bezprzewodowego przesyłania treści z urządzeń Apple z wykorzystaniem sieci Wi-Fi. Ta możliwość nazywa się AirPlay (w luźnym tłumaczeniu: „odtwarzanie przez powietrze”) i działa w ramach urządzeń zgodnych z tą technologią. Firma Apple promuje AirPlay głównie w kontekście swojego urządzenia Apple TV, które podłączone kablem do telewizora potrafi odbierać pliki (np. audio, wideo) z komputerów Mac, iPada lub iPhone’a. Okazuje się jednak, że AirPlay wzbudziła zainteresowanie czołowych producentów sprzętu hi-fi (np.: Denon, Marantz, Sony). Nasz Mac potrafi wykryć, i to bez żadnej dodatkowej akcji z naszej strony, czy w pobliżu znajduje się urządzenie zgodne z AirPlay.

304

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Jeśli tak się stanie, to jednym kliknięciem możesz wysłać muzykę z iTunes nawet do innego pokoju, aby posłuchać ulubionych utworów na prawdziwym sprzęcie audio, dobrym wzmacniaczu i dużych głośnikach (rysunek 20.14). Rysunek 20.14. Technologia AirPlay w akcji

Jeśli iTunes nie widzi Twoich urządzeń zgodnych z AirPlay, to mogą być one poza zasięgiem sieci — sprawdź połączenia kabli LAN lub konfigurację sieci Wi-Fi w tych urządzeniach. Czasami pomaga też ponowne uruchomienie programu iTunes.

Rozdział 21.

iMovie, czyli jak zostać filmowcem w pięć minut Kolejną aplikacją z pakietu iLife, którą opiszę, jest iMovie. Jeśli wcześniej nie planowałeś obróbki swoich nagrań wideo (np. pochodzących z kamery lub aparatu cyfrowego), gwarantuję, że w trakcie lektury tego rozdziału przekonasz się, iż może to być proste i nie wymaga specjalnych kwalifikacji. Zobaczysz, że iMovie zrewolucjonizuje Twoje nagrania cyfrowe, zamieniając je ze zbioru surowych, nieciekawych ujęć w pełnoprawną kolekcję filmową. Rozdział poświęcony iMovie najlepiej czytać przy uruchomionym tym programie, testując omawiane funkcje. Nawet najlepszy opis nie zastąpi obrazu, a uruchamiając na bieżąco podgląd wyświetlający film, nad którym pracujesz, lub jego fragment, zrozumiesz działanie kluczowych funkcji w programie iMovie. Ponieważ w tym rozdziale przedstawię tylko podstawy obsługi tej aplikacji, osobom zainteresowanym pogłębieniem wiedzy o obróbce wideo polecam materiały zawarte na stronie: http://www.apple.com/pl/support/mac-apps/imovie. Niestety, niektóre z nich (zwłaszcza filmy szkoleniowe) są dostępne wyłącznie w języku angielskim, ale i tak warto je obejrzeć, gdyż pokazują one na dobranych przykładach, jak korzystać z iMovie. W materiałach wideo liczy się żywy obraz i taka prawdziwa demonstracja w formie filmu instruktażowego potrafi wiele wyjaśnić w dosłownie kilka minut. Sporo dobrych materiałów szkoleniowych poświęconych iMovie znajdziesz także w Internecie, np. wśród filmów instruktażowych Davida A. Coxa (przykładowy film możesz obejrzeć tutaj: http://youtu.be/PZcfLjecyCc).

Nowości iMovie Nowości zawarte w iMovie w ostatnich odsłonach tej aplikacji można podsumować w kilku punktach:  Znacznie uproszczony wygląd, który ułatwia pracę z programem. To ważne, gdyż obróbka wideo z natury jest bardziej skomplikowana niż zarządzanie zdjęciami, w których co najwyżej dokonujemy bardzo prostych korekt i przekształceń.

306

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite  Dołożono kolejne zestawy wstępnie skonfigurowanych zwiastunów (ang. trailers),

 

 

wykonane w hollywoodzkim stylu, które możemy oczywiście swobodnie dostosowywać. Wzbogacono możliwości edycji ścieżek dźwiękowych (dodano także efekty muzyczne oraz dźwiękowe stworzone specjalnie na potrzeby iMovie). Dodano nowe jednokrokowe efekty i możliwość szybkiego znajdowania ludzi (funkcja rozpoznawania twarzy znana z iPhoto), co pozwala automatycznie wyszukać sceny z konkretnymi osobami. Uproszczono funkcje udostępniania (wybrane fragmenty można udostępnić jednym kliknięciem). Funkcja iMovie Theater pozwala na oglądanie filmów na dowolnych urządzeniach dzięki iCloud.

Źródła materiału wideo Skąd brać materiał wideo? Dane wideo możesz pobrać z aparatu cyfrowego pozwalającego na zapis sekwencji filmowych lub z kamery cyfrowej. Kamery cyfrowe powoli są wypierane przez aparaty posiadające możliwość kręcenia sekwencji wideo, a obecnie nawet najprostsze aparaty cyfrowe potrafią to robić bez problemu. Aby przenieść materiał wideo z aparatu cyfrowego, możesz użyć programu… iPhoto, który wspiera nie tylko zdjęcia, ale i formaty wideo. Dzięki temu w jednej bazie możesz posiadać komplet materiałów bez sztucznego rozdzielania ich ze względu na format zastosowanego zapisu. Jak wgrać zawartość urządzenia do Maca? Zazwyczaj musisz posiadać odpowiedni kabelek, którym połączysz kamerę (aparat) z komputerem. Obecnie sprzedawane kamery różnią się od siebie technologią zapisu (np.: na karty pamięci SD, kasetki MiniDV, płyty DVD, dysk twardy), ale na szczęście nie jest to dla nas zbyt istotne. Tym, co rzeczywiście ważne, jest sposób, w jaki kamera zostanie podłączona do naszego Maca. Oto dostępne opcje:  Kabel USB (od strony komputera USB, od strony kamery mini USB). W ten sposób obsługiwane są kamery HDD, DVD i kamery z pamięciami flash.  Kabel FireWire, zwany czasem IEEE 1394, DV lub iLink (od strony komputera większa wtyczka sześciostykowa, od strony kamery miniwtyczka czterostykowa, czyli typ 6/4). Kabel iLink pozwala podłączyć popularne kamery DV (lub HDV). Gniazda FireWire powoli znikają ze sprzętu Apple na rzecz bardziej popularnych USB. Niektóre kamery posiadają zarówno wyjście mini USB, jak i FireWire, więc jeśli Macintosh nie wykrywa kamery MiniDV podłączonej kablem USB, warto spróbować podłączyć ją przez FireWire1 — oprócz lepszej współpracy z Makiem gwarantuje to po prostu szybszą transmisję obrazu. 1

Posiadałem kiedyś starą kamerę JVC GR-D73, która była rozpoznawana wyłącznie przez interfejs FireWire. Lista kamer oficjalnie wspieranych przez iMovie znajduje się w menu Pomoc/Obsługiwane kamery (na szczęście nowe modele kamer lub aparatów bez problemu współpracują z tym programem, nawet jeśli nie ma ich na oficjalnej liście).

Rozdział 21.  iMovie, czyli jak zostać filmowcem w pięć minut

307

Najprostszy przypadek wystąpi, gdy kamera lub aparat ma pamięć na kartach SD — nie musisz wówczas nawet używać kabla. Wystarczy wyjąć kartę z urządzenia i włożyć ją do złącza SD w Macu, po czym przesłać zawartość na dysk jako plik wideo (np. o rozszerzeniu MP4 dla materiału HD). Program iMovie potrafi także importować pliki wideo z dysku — nie musisz wówczas korzystać z kabli i bezpośredniego połączenia z kamerą.

Podstawy obsługi iMovie Aby uruchomić iMovie, znajdź i kliknij tę aplikację, np. używając Launchpada albo wyszukiwarki Spotlight ( ). Uruchom teraz program iMovie i spójrz na jego główne okno. Rysunek 21.1 pokazuje podstawowe funkcje aplikacji (pozostałe omówię nieco dalej). Oczywiście Twój ekran będzie wyglądał inaczej, gdyż przy pierwszym uruchomieniu nie zobaczysz żadnych materiałów wideo. (Na moim rysunku dokonałem pewnego drobnego „oszustwa”, sumując elementy widoczne w dwóch widokach; w rzeczywistości, aby uzyskać pliki z biblioteki iPhoto, trzeba do niej wejść i wskazać pojedynczy plik wideo).

Rysunek 21.1. Interfejs programu iMovie

Okno aplikacji iMovie jest podzielone na cztery główne części:  Biblioteki źródłowe. Tutaj możemy przeglądać materiały wideo z bazy iPhoto (mamy podgląd na zawartość bazy tego programu, wszystkie zdjęcia, filmy, albumy, zarejestrowane wydarzenia). Możemy oczywiście przeglądać projekty i biblioteki iMovie, pogrupowane w wydarzenia.  Linia czasu. Jest to najważniejsze miejsce w iMovie — tu montujemy nasz materiał filmowy i tworzymy mniej lub bardziej spektakularnie wyglądające filmy. Co ważne, na linii czasu znajdują się kopie materiałów wideo (wycinki, całe fragmenty) pobrane z bibliotek źródłowych (zob. wyżej). Na pobranych

308

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

kopiach możesz dokonywać dowolnych przekształceń, nie psując pierwotnych plików źródłowych. Przesuwając kursorem od lewej do prawej strony Linii czasu, można zobaczyć w oknie podglądu efekt końcowy złożenia poszczególnych zbiorów ujęć, efektów specjalnych, zdjęć wtrąconych do pliku wideo, napisów itp. W przypadku długich filmów możesz zagęścić skalę czasową, przeglądając klatki filmu szybciej. Jeśli chcesz nieco dokładniej korygować materiał, możesz łatwo przywrócić skalę nawet z dokładnością do pojedynczych klatek.  Okno podglądu. Jak sama nazwa wskazuje, zawiera wizualizację efektów naszej pracy, czyli tego, co włożyliśmy do okna Linii czasu i ewentualnie przekształciliśmy. Dodatkowo w oknie podglądu możesz uzyskać dostęp do bogatej palety narzędzi pozwalającej poprawiać sekwencje wideo (korekty kolorów, efekty specjalne itp.).  Dodatkowa zawartość. Stąd pobierasz i dokładasz do projektu elementy wzbogacające film, np.: muzykę tła z iTunes, szablony napisów, efekty przejścia pomiędzy fragmentami filmu. Widoczne w panelu podglądu przyciski odtwarzania pozwalają obejrzeć materiał zarówno w trybie pełnoekranowym, jak i w panelu podglądu. Ich funkcje zebrałem w tabeli 21.1. Tabela 21.1. Przyciski aktywne w oknie podglądu iMovie Przycisk

Opis Przycisk pozwala odtwarzać zaznaczenie.

i i

Przyciski umożliwiają nawigowanie pomiędzy klipami. Uruchom lub zatrzymaj odtwarzanie (działa też klawisz spacji). Podgląd pełnoekranowy.

Jak łatwo zauważyć, materiały wideo są wyświetlane w postaci swego rodzaju taśmy filmowej, na której można regulować liczbę stopklatek. Patrząc na ich miniaturki, możemy się łatwo zorientować, jaka jest zawartość filmu.

Tworzymy film w iMovie Nowy film w iMovie możesz utworzyć dopiero po stworzeniu tzw. projektu, czyli wirtualnego katalogu w bazie iMovie, który będzie zawierał wszelkie informacje związane z zawartością (klipy dodawane do linii czasowej) i przekształceniami materiału wchodzącego w skład filmu (napisy, przejścia, efekty specjalne, skrócenia wycinków itp.). Po skończeniu prac reżyserskich i montażowych nowy film możesz wysłać do tzw. iMovie Theater (zakładka Kino), aby móc oglądać go na wszystkich swoich urządzeniach. Oto, jak tworzymy nowy film:  Kliknij przycisk Utwórz na pasku narzędzi, a następnie przycisk Film.  Ustal tzw. motyw (szablon) lub rozpocznij pracę od zera (zaznacz Brak motywu). Co to jest motyw? W iMovie motyw jest inteligentnym szablonem, który zawiera nie tylko elementy statyczne, ale i dynamiczne, np. przejścia. Celem motywu jest pomoc w tworzeniu filmu mającego spójny styl wizualny. Jeśli chcesz

Rozdział 21.  iMovie, czyli jak zostać filmowcem w pięć minut

309

używać motywów, to spędź trochę czasu, tworząc fikcyjne projekty, mające na celu przetestowanie motywów ukrytych pod intrygującymi nazwami: Wesoły, Prosty, Nowoczesny, Komiks… Nawet jeśli pominiesz motyw, bez problemu zbudujesz własny film, dodając świadomie wybrane dodatki.  Dodawaj do projektu klipy z wydarzeń widocznych na liście bibliotek (np. z iPhoto).  Poddaj edycji poszczególne fragmenty filmu, uzupełnij go dodatkami (napisy, muzyka tła, przejścia i inne efekty specjalne itp.). Tworzenie nowego projektu ilustruje rysunek 21.2.

Rysunek 21.2. Utwórz nowy projekt filmowy w iMovie

Przed utworzeniem projektu warto przejrzeć listę wydarzeń — może się okazać, że wymaga ona małych porządków lub utworzenia nowego wydarzenia, w którym umieścisz nowy projekt. Nowe wydarzenie możesz łatwo utworzyć, używając odpowiedniej komendy w menu Plik (musisz wcześniej kliknąć etykietę Biblioteka iMovie). Kliknięcie nazwy projektu lub wydarzenia pozwala łatwo ją zmienić, co jest przydatne, jeśli podczas importu nie zadbaliśmy o to, aby czytelnie opisywała zawartość filmu (np. Mój pierwszy projekt). Przeglądanie bibliotek źródłowych w celu dodawania do filmu zawartych w nich materiałów pokazuję na rysunku 21.3. Wyszukiwanie i dodawanie materiałów lub ich wycinków jest bardzo intuicyjne: gdy już odnajdziesz sekwencje, które w całości lub części chciałbyś wstawić, po prostu kliknij mały plusik widoczny przy miniaturce elementu. Element zostanie wtedy skopiowany do edytora Linia czasu, gdzie można go podawać dalszej obróbce.

310

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 21.3. Dodawanie do filmu nieobrobionych materiałów źródłowych (linia czasu)

Importowanie filmów z kamery lub urządzenia zewnętrznego W jakim celu importujemy materiał wideo do komputera? Odpowiedź na to pytanie jest prosta: dla naszej wygody i dla bezpieczeństwa. Wygoda dysponowania materiałem wideo w komputerze jest bezdyskusyjna — możemy obrabiać filmy, wycinać zbędne fragmenty, dodawać nowe sekwencje (dokonywać montażu) czy wzbogacać materiał o ścieżkę dźwiękową. Bezpieczeństwo danych też jest bardzo ważne — gdy ktoś nam ukradnie kamerę, telefon lub tablet lub gdy sprzęt ulegnie awarii, zawsze będziemy mieli dostęp do naszych cennych nagrań. Materiały filmowe mogą zajmować na dysku sporo miejsca i warto mieć tego świadomość, aby go nie zapełnić. Na przykład godzina filmu w standardowej rozdzielczości może zająć ok. 13 GB, a film w wysokiej rozdzielczości (HD) nawet 3 razy tyle! Jeśli posiadasz sprzęt wyposażony w drogie dyski SSD, to nie warto ich używać do przechowywania rzadko oglądanych materiałów wideo — znacznie tańsze okaże się wykorzystanie zewnętrznego dysku USB.

Importowanie danych z kamery FaceTime HD, kamery zewnętrznej, nagrań wykonanych iPadem itp. niewiele się od siebie różni. W przypadku urządzeń zewnętrznych musisz je prostu dodatkowo podłączyć kablem (USB, FireWire) oraz uruchomić tryb odtwarzania. Od tego momentu aplikacja iMovie będzie w stanie przechwycić nagrany (lub nagrywany) materiał i zapisać go jako tzw. zdarzenie (przypomnij sobie, czym były zdarzenia w programie iPhoto, gdyż występuje tu pełna analogia). Jeszcze lepsza sytuacja jest, gdy urządzenie posiada pamięć masową (dyskową lub flash). W takim przypadku Mac potraktuje kamerę jak dysk zewnętrzny i zapisane nagrania zobaczysz jako zbiór plików wideo.

Rozdział 21.  iMovie, czyli jak zostać filmowcem w pięć minut

311

Przechwytywanie obrazu inicjujemy przyciskiem Importuj wszystko widocznym w oknie programu iMovie. Importowanie nagrań wideo oraz nagrywanie poprzez kamerę odbywa się w specjalnym okienku pokazanym na przykładowym rysunku 21.4 (został podłączony iPad zawierający pliki wideo)

Rysunek 21.4. Importowanie plików wideo lub przechwytywanie obrazu z kamery

Jeśli wybierzesz automatyczny tryb importu, iMovie wykona wszystkie kroki sam. Nieco bardziej kontrolowany import przebiega następująco:  Wskazujesz nagrania wykryte w kamerze (zaznaczasz odpowiednie „pudełka” symbolizujące wykryte w kamerze sekwencje wideo lub usuwasz zaznaczenie).  Import inicjujesz przyciskiem Importuj zaznaczone.  Powrót do okna głównego iMovie jest możliwy po naciśnięciu przycisku Zamknij. Materiał możesz zaimportować do istniejącego wydarzenia lub możesz utworzyć zupełnie nowe. Staraj się sensownie grupować materiały, przypisując je do czytelnie nazwanych wydarzeń (np. Wizyta w zoo, Imieniny). Warto od samego początku starać się porządkować naszą bibliotekę, aby nie zamieniła się w cyfrowy śmietnik! Okienko przechwytywania obrazu może (a nawet powinno) pokazać się tuż po podłączeniu kamery zewnętrznej. Jeśli na okienku podglądu nie zobaczysz żadnego obrazu, będzie to oznaczało, że kamera jest zasłonięta albo kamera zewnętrzna nie jest włączona w trybie odtwarzania lub też posiadasz sprzęt niezgodny z programem iMovie.

312

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Przechwytywanie obrazów z kamery Komputery iMac oraz MacBook są wyposażone we wbudowaną kamerę posiadającą niezłe parametry (na pewno przewyższa ona typowe kamery internetowe, z którymi miałem do tej pory do czynienia w komputerach PC)2. Kamera FaceTime HD doskonale nadaje się do prowadzenia prostych rozmów wideo np. za pomocą komunikatora internetowego. Dodatkowo przekaz z kamery możemy z łatwością nagrać na dysk komputera, jeśli tylko skorzystamy z dostępnej w systemie aplikacji iMovie. Zaletą korzystania z wbudowanej kamery jest prostota jej użycia, gdyż musimy zadbać jedynie o uaktywnienie aplikacji, która z niej skorzysta. Sporo osób nagrywa i publikuje ciekawe podcasty właśnie za pomocą kamery wbudowanej w Mac (oczywiście zdarzają się w tym gronie dziwacy i internetowi grafomani…). Jak zaimportować obraz z kamery? Uruchom po prostu aplikację iMovie i kliknij przycisk importu z kamery. Komputer uaktywni kamerę i będziesz mógł rozpocząć nagrywanie.  Aby przechwycić wideo przy użyciu wbudowanej lub podłączonej kablem USB kamery, kliknij przycisk Importuj na pasku narzędzi.  Na pasku bocznym okna importowania zaznacz kamerę, której chcesz użyć do nagrywania. Obraz z kamery wyświetlany jest także na bieżąco w oknie importowania.  Naciśnij przycisk nagrywania. Aby zakończyć sesję nagrywania i wrócić do głównego okna iMovie, kliknij przycisk Zamknij. Materiały wideo uzyskiwane z wbudowanej kamery mogą okazać się średniej jakości, czego powodem jest brak obiektywu z prawdziwego zdarzenia i… możliwości swobodnego przemieszczania kamery, co pozwoliłoby dobierać na bieżąco poprawne oświetlenie scenerii. Ponieważ dla kamer wbudowanych jest to z natury znacznie utrudnione, musisz przed wykonaniem nagrania zadbać o odpowiednie przygotowanie oświetlenia filmowanych przedmiotów lub własnej sylwetki. Najlepiej wykonać kilka prób i dysponować dodatkowym źródłem światła.

Importowanie i usuwanie materiałów wideo Okno importowania pokazane na rysunku 21.4 oferuje możliwość pobrania materiałów wideo z dysku Maca lub dysków wewnętrznych (działa także polecenie Plik/Importuj multimedia). Jeśli materiały wideo, które wgrywamy do iMovie, pochodzą z różnych źródeł, to miejmy na uwadze to, że użycie w projekcie sekwencji różniących się jakością nie zrobi dobrego wrażenia na odbiorcach. Skoro już jesteśmy przy importowaniu sekwencji wideo, to warto wspomnieć o możliwości ich kasowania (materiały wideo zajmują dużo miejsca na dysku). Aby wykasować materiał, kliknij go prawym klawiszem myszy i wywołaj polecenie Przenieś odrzucone klipy do kosza (to samo polecenie znajdziesz w menu Plik). 2

Jeśli posiadasz Maca mini, musisz kupić zewnętrzną kamerę USB. Przed zakupem upewnij się, że działa ona z systemem OS X (sprawdź np. oferty firm Logitech oraz Creative) i ma wbudowany mikrofon!

Rozdział 21.  iMovie, czyli jak zostać filmowcem w pięć minut

313

Nie wolno kasować zdarzenia, które weszło w skład projektu. Jeśli np. zdarzenie Kąpiel w jeziorze zostało użyte w projekcie Wakacje Mazury, to jego usunięcie uszkodzi cały projekt! Na szczęście iMovie wykrywa takie zależności i ostrzega nas przed pochopnymi działaniami.

Zarządzanie materiałami wideo Biblioteka iMovie może zawierać dziesiątki elementów, dlatego w trakcie codziennej pracy naucz się technik porządkowania wydarzeń oraz klipów zawartych w projektach filmowych. Spójrz, co można robić z materiałami zgromadzonymi w bibliotece projektów iMovie (rysunek 21.5).

Rysunek 21.5. iMovie pozwala na łatwe łączenie zdarzeń, a składowe klipy możesz swobodnie dzielić i przycinać

Materiały wideo wstawione na osi czasu można poddawać przeróżnym przekształceniom, dzięki którym łatwiejsze jest tworzenie z nich projektów. Materiały te są traktowane jako swego rodzaju surowiec służący do zmontowania filmu. Przećwicz na jakichś niezbyt istotnych materiałach wideo najprostsze czynności, takie jak skracanie czy łączenie sekwencji. Najlepiej przetestuj to na próbnych nagraniach, aby nie ronić łez, gdy coś uszkodzisz…  Skracanie materiału — kliknij materiał i przeciągnij go myszką, aby otoczyć żółtą obwódką fragment przeznaczony do wycięcia. Następnie wybierz z menu podręcznego polecenie Odrzuć. Zaobserwuj, co się dzieje w okienku z prawej strony!

314

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite  Łączenie wydarzeń — pozaznaczaj materiały myszką, trzymając wciśnięty kla-

wisz Cmd. Następnie wybierz z menu podręcznego polecenie Skonsoliduj multimedialne wydarzenia.

Obróbka wideo Na tym etapie wiesz już, co to jest projekt, jak pobrać do niego elementy i jak je ułożyć na „linii czasu”, budując surową wersję końcową filmu — można uznać, że wiesz, jak zrobić wstępny montaż. Co dalej? Zanim przejdziesz do ozdobników typu napisy i przejścia, obejrzyj wszystkie klipy i sprawdź, czy nie trzeba ich dostosować. Każdy materiał wideo, zwłaszcza ten posklejany z wielu źródeł, wymaga uwagi użytkownika, w przeciwnym razie efekt pracy (film końcowy) będzie niespójny zarówno pod względem treści, jak i jakości. Omówię teraz możliwe korekcje, które z łatwością zastosujesz na materiale wideo włożonym do „linii czasu”. W tym celu będziemy pracowali w okienku podglądu, które pozwoli bezpośrednio obserwować efekt stosowanych zmian. Jak łatwo zauważyć, przesuwając wskaźnik myszy po materiale wideo, powodujemy jego uproszczone odtwarzanie (w okienku podglądu widać fragment „taśmy”, na którym umieszczony jest kursor). W górnej części okna widać także dwa przyciski: Popraw ( ) i Dostosuj ( ). Pierwszy przycisk pozwala jednym kliknięciem poprawić jakość zaznaczonego klipu, zarówno obrazu, jak i dźwięku. Na ten proces nie mamy wpływu, iMovie podejmuje decyzje na podstawie własnych algorytmów analizy obrazu. Drugi przycisk uaktywnia całą paletę narzędzi, widoczną na tzw. pasku korekcji (rysunek 21.6). Rysunek 21.6. Korekcje klipu, wideo i dźwięku dostępne na pasku korekcji

Wiele narzędzi przedstawionych na rysunku nie wymaga specjalnego komentarza, gdyż ich nazwy mówią same za siebie, a działanie wyjaśnia się w trakcie prostych ćwiczeń.

Rozdział 21.  iMovie, czyli jak zostać filmowcem w pięć minut

315

 W okienku korekty obrazu łatwo poprawisz kontrast lub jasność.  Okienko korekty dźwięku pozwala niwelować nieprzyjemne efekty dźwiękowe.

Kilka częściej stosowanych narzędzi zgrupowanych w tabeli 21.2 omawiam na kolejnych rysunkach. Tabela 21.2. Przyciski aktywne w oknie podglądu iMovie Przycisk

Opis Wyrównanie kolorów. Korekcja kolorów: jasność, nasycenie, temperatura kolorów (wrażenie kolorystyczne, subiektywne dla ludzkiego oka). Kadrowanie. Stabilizacja. Głośność. Redukcja szumów i korektor dźwięków. Szybkość. Efekt wideo i audio. Informacja o klipie (czas trwania, nazwa itp.).

Zacznijmy od narzędzia Wyrównanie kolorów (rysunek 21.7).

Rysunek 21.7. Narzędzie Wyrównanie kolorów

Narzędzie pozwala automatycznie lub ręcznie zniwelować różnice występujące pomiędzy sąsiadującymi klipami (co pokazałem na rysunku), ustalić balans bieli itp. Jeśli nie rozumiesz niektórych parametrów, to po prostu je wypróbuj i jeżeli efekt nie będzie satysfakcjonujący, zwyczajnie cofnij zmiany, klikając skrót Cmd+Z.

316

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Kolejna ilustracja, rysunek 21.8, przedstawia możliwości kadrowania i obracania (zob. miniaturowe przyciski na górze z prawej strony). Rysunek 21.8. Obracanie i kadrowanie

Okienko kadrowania zawiera narzędzia pozwalające zmniejszyć rozmiar widocznego obszaru, a więc usunąć z planu elementy przypadkowo ujęte podczas rejestrowania. Jak widać na rysunku, narzędzia obracania i kadrowania uaktywniają się w panelu podglądu. Jeśli chcesz obciąć film (wykadrować go), musisz zaznaczyć myszką odpowiedni obszar. Jeszcze prostsze jest obracanie materiału (czy zdarzyło Ci się nagrać film aparatem cyfrowym trzymanym pionowo?). Jeśli chcesz się wczuć w rolę prawdziwego reżysera, to wypróbuj narzędzia oznaczone nazwiskiem Kena Burnsa: panoramiczne przybliżenia i oddalanie. Efekt Kena Burnsa sprawia wrażenie jednoczesnego przesuwania kamery nad obrazem i przybliżania go lub oddalania. W tym efekcie możesz ustawić początek i koniec ruchu kamery oraz wybrać przybliżanie lub oddalanie obrazu. Rzetelna obróbka materiału wideo wymaga zazwyczaj dużej wiedzy technicznej, ale nawet bez podstaw teoretycznych można uzyskać ciekawe efekty, kierując się intuicją i sprawdzając na bieżąco rezultaty zmian na podglądzie. Pamiętaj, że program iMovie, podobnie jak każda inna dobrze napisana aplikacja, posiada możliwość cofania zmian (polecenie menu Edycja/Cofnij lub skrót Cmd+Z).

Od montażu do publikacji „Surowy” (nieprzetworzony) materiał wideo zawarty w bibliotece wydarzeń rzadko nadaje się do utworzenia interesującego filmu. Przede wszystkim zazwyczaj jest on nadmiarowy (zawiera masę zbędnych scen), nie bardzo wiadomo, czego dotyczy, i jest „kręcony” (obecnie powinniśmy raczej powiedzieć: nagrywany) sekwencyjnie, bez reżyserii lub choćby selekcji fragmentów. Aby zapanować nad całością materiałów źródłowych i stworzyć wartościowy utwór wideo w iMovie, musimy użyć projektów. Czym one są? O projektach już wspomniałem na początku omawiania iMovie, ale spróbujmy teraz usystematyzować naszą wiedzę:  Celem projektu jest stworzenie filmu. Katalog projektowy zawiera wszystkie niezbędne informacje do wygenerowania pliku z filmem.

Rozdział 21.  iMovie, czyli jak zostać filmowcem w pięć minut

317

 Podstawową informacją zawartą w projekcie jest lista klipów (sekwencje wideo)

wchodzących w skład filmu i umieszczonych na tzw. linii czasu.  Projekty możesz grupować w tzw. wydarzeniach, które obejmują logicznie

powiązane projekty, np. wydarzenie o nazwie Lato 2015 mogłoby zawierać projekty filmowe z wycieczek wakacyjnych, które odbyły się w miesiącach letnich 2015 r.  Oprócz informacji o klipach wideo zawartych na linii czasu, projekt przechowuje definicje przekształceń materiału wchodzącego w skład filmu (napisy, przejścia, efekty specjalne, skrócenia wycinków itp.).  Po skończeniu prac reżyserskich i montażowych nowy film możesz wysłać do tzw. iMovie Theater (zakładka Kino), aby móc oglądać go na wszystkich swoich urządzeniach. Podsumowując: projekty to zmontowane sekwencje wideo poddane przez nas pewnej obróbce, np. poprzez złączenie kilku nagranych zdarzeń oraz dodanie podkładu muzycznego i zdjęć (stopklatek, fotografii opisowych). Całość zostaje skonsolidowana w pojedynczym pliku, który można następnie wyeksportować, tak by dało się oglądać go na różnych urządzeniach, począwszy od iPhone’a lub iPada, na komputerze skończywszy. Oczywiście możemy także publikować nasze materiały w Internecie (YouTube, Facebook)! A teraz pora na przewrotne pytanie: czy zawsze musimy tworzyć projekty, aby coś opublikować w YouTube? Na szczęście nie. Jeśli nasz pojedynczy plik filmowy jest spójny pod względem zawartości i technicznie poprawny, to nic nie stoi na przeszkodzie, aby go wgrać do YouTube przez Safari (http://youtube.com, zakładka Prześlij) lub bezpośrednio (https://www.youtube.com/upload). Pamiętaj, że używanie YouTube w celu publikowania filmów wymaga stworzenia konta w tym serwisie (podobnie jak w przypadku forów internetowych).

Proces tworzenia filmu Tworzenie projektów wideo jest niewątpliwie żmudną pracą i wymaga od ich autorów wiele wprawy. Nie chcę nikogo oszukiwać, że zapoznanie się z tym rozdziałem pozwoli na zdobycie wiedzy dotyczącej montażu filmów — byłoby to nadużyciem. Wierzę jednak, że nawet niezbyt zaawansowany użytkownik Maca jest w stanie wykorzystać iMovie do tworzenia własnych filmów, które będzie można oglądać np. w systemowym programie QuickTime Player (jest on dostępny za darmo również dla systemu Windows), nie wspominając już o oglądaniu przez Internet, dzięki serwisowi YouTube. Pierwszym krokiem na drodze do stworzenia własnego filmu jest utworzenie projektu, w ramach którego będziemy zarządzali listą klipów, poddawali je modyfikacjom i wzbogacali o efekty specjalne (np. napisy). Projekt iMovie może posiadać tzw. motyw, czyli szablon odtwarzania (czołówka, efekty przejść pomiędzy scenami). Fragment długiej listy dostępnych motywów pokazałem na rysunku 21.9. Nazwy motywów mówią często same za siebie, ale dodatkowo w małym okienku podglądu (na miniaturce reprezentującej motyw) możesz zobaczysz zapowiedź tego, co iMovie uczyni z Twoimi materiałami wideo! Do filmu możesz utworzyć efektowny zwiastun (ang. trailer — o zwiastunach piszę szerzej nieco dalej).

318

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 21.9. Tworzenie projektu wideo w iMovie

Drugi, najbardziej istotny krok to dokładanie do projektu materiałów źródłowych z dostępnych bibliotek. Polega to na wybraniu biblioteki (np. iPhoto), chwytaniu myszką wybranych sekwencji wideo i wrzucaniu ich do panelu tzw. linii czasu. Możesz wrzucać całe „taśmy” lub ich fragmenty. Już w obrębie projektu możesz dowolnie zmieniać kolejność wstawionych sekwencji (chwytaj myszą poszczególne klipy i przemieszczaj je wedle uznania) oraz ustalać fragmenty, które mają być pominięte. Aby wykonywać tak dokładne regulacje, użyj skrótu Cmd+/ (czyli Cmd oraz klawisz ). Możesz też kliknąć prawym klawiszem myszy separator klipów ( ) i wywołać polecenie Pokaż panel dokładnej edycji. Przykład pokazuję na rysunku 21.10.

Rysunek 21.10. Panel dokładnej edycji w linii czasu iMovie

W trybie dokładnej edycji możesz przesunąć jeden klip względem drugiego w dowolną stronę, tak aby pominąć wybrany fragment w filmie docelowym. Ponieważ projekty wideo nie modyfikują użytych w nich materiałów źródłowych, podczas obróbki samych projektów w żaden sposób nie uszkadzamy „surowych” nagrań i zdjęć zgromadzonych w bibliotekach iMovie i iPhoto!

Rozdział 21.  iMovie, czyli jak zostać filmowcem w pięć minut

319

Efekty wzbogacające materiał wideo Istotnym elementem pracy z projektem jest nałożenie na materiały źródłowe różnej maści efektów specjalnych i materiałów dodatkowych, np.: zdjęć, efektownych napisów czy dźwięków. Rysunek 21.11 pokazuje przykładowy projekt zawierający dwie „taśmy” (czyli dwa fragmenty sekwencji wideo): efekt przejścia i dźwięk tła.

Rysunek 21.11. Wzbogacanie klipów efektami specjalnymi

Efekt dźwiękowy nakłada się na sekwencję wideo i możesz go łatwo przesuwać wzdłuż taśmy. Jak widać na naszym przykładzie, materiały wideo nie są jedynymi elementami, które tworzą film. Program iMovie pozwala na dołożenie do projektu w różnych miejscach następujących elementów:  efektów dźwiękowych ( ) — możesz użyć pliku muzycznego z dysku lub biblioteki iTunes;  zdjęć ( ) — pełna integracja z iPhoto; możesz użyć dowolnego zdjęcia z Twojej kolekcji;  napisów ( ), np. tytułów, śródtytułów dodawanych do sekwencji wideo;  szablonów przejść pomiędzy sekwencjami stanowiącymi część projektu ( ), np. wygaszania, rozpuszczania (zupełnie jak w prezentacjach programu PowerPoint);  map i tła z bogatej biblioteki iMovie ( ). Na każdym etapie edycji po wciśnięciu spacji łatwo ocenisz, czy rezultat końcowy jest zadowalający. Każdy z dodanych do filmu materiałów posiada pewne atrybuty, które można określić pojedynczym kliknięciem, np. czas pokazywania zdjęcia rozdzielającego (zdjęcie nie będzie nieruchome, tylko nieznacznie animowane, aby nie psuć efektu ruchu, który wprowadzają sceny czysto filmowe).

320

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 21.12 pokazuje ekrany zawierające opisane wyżej efekty. (Aby nie zaciemniać rysunku, nie pokazałem każdej możliwej opcji i pominąłem dość oczywiste mapy i tła).

Rysunek 21.12. Efekty dodatkowe w projekcie iMovie (to tylko fragment bogatej biblioteki!)

Gdy już zmontujemy całość lub część materiału, możemy go przeglądać w trybie podglądu lub na pełnym ekranie, podobnie jak materiały w bibliotece wydarzeń.

Finalizacja projektu Ostatni etap tworzenia filmu polega na zapisaniu zmian, których dokonaliśmy za pomocą narzędzi programu iMovie. Gotowy film możemy ewentualnie wyeksportować do pliku lub nawet… umieścić w serwisie YouTube! Aby utworzyć film wynikowy, kliknij przycisk Udostępnij. Dopiero podczas finalizacji iMovie utworzy właściwy plik z filmem na dysku lub w serwisie sieciowym. Pamiętaj, że dla materiałów HD (wysoka rozdzielczość) może to trwać dość długo, nawet kilkadziesiąt minut! Rysunek 21.13 pokazuje kilka przykładowych opcji udostępniania:  Kino, tzw. iMovie Theatre, czyli biblioteka filmów wynikowych w pełni zintegrowana z iCloud. Jeśli masz skonfigurowane konto iCloud, to filmy umieszczane w zakładce Kino automatycznie pojawią się na pozostałych Twoich urządzeniach przypisanych do konta iCloud (są zatem prywatne!).  YouTube. Jeśli znasz ten serwis, to wiesz, że wczytywanie filmu przy użyciu przeglądarki jest niezbyt wygodne. Nas szczęście w iMovie możesz podać użytkownika i hasło YouTube, aby publikować filmy jednym kliknięciem. Pamiętaj tylko, że film oznaczony jako „publiczny” będzie widoczny w całym Internecie… Prywatne firmy lepiej udostępniać jako niepubliczne i dystrybuować w formie tylko Tobie znanego odsyłacza.

Rozdział 21.  iMovie, czyli jak zostać filmowcem w pięć minut

321

Rysunek 21.13. Eksportowanie projektu wideo  Plik. Ten sposób dystrybucji jest wygodny w sytuacji, gdy przenosisz filmy na

dyski USB, np. w celach archiwizacyjnych. Eksportując plik, komputer sugeruje kilka dostępnych opcji wielkości materiału wynikowego. Oczywiście wielkość filmu bezpośrednio przekłada się na jego jakość: im mniejszy plik, tym mniejsza rozdzielczość, czyli niższa jakość obrazu, ale również szybszy transfer w przypadku pobierania z sieci (Facebook, YouTube). Format wyjściowy zależy od opcji eksportu, np. dla zapisu na dysku będzie to plik M4V, który otwiera program QuickTime Player (wbudowany w system OS X).

Zwiastuny iMovie pozwala dołączyć do projektu efektowny zwiastun, np. w stylu filmu przygodowego lub historii miłosnej, z adekwatnym tłem muzycznym, czy w stylu produkcji hollywoodzkich. Z wielu szablonów na pewno będziesz w stanie dobrać motyw najbardziej pasujący do Twojego materiału źródłowego. Do każdego z szablonów dopasowany jest odpowiedni podkład dźwiękowy. Oczywiście już po dodaniu zwiastuna iMovie pozwala na pełną edycję, np. można zmieniać napisy, dodawać własne klipy. Zwiastuny są tak naprawdę specjalnie przygotowanymi projektami, które można przekonwertować na film i edytować (Plik/Konwertuj zwiastun na film). Po kliknięciu zwiastuna przejdź do edycji szablonu i wypełnij elementy w zakładkach Konspekt (tytuł, obsada, napisy końcowe), Scenopis (wizualna mapa zwiastuna) i Lista ujęć. Przykładowo: dla fragmentu Akcja trwającego 2,1 sekundy (rysunek 21.14) wystarczy kliknąć własny materiał wideo, aby iMovie pobrał z niego fragment o takiej długości i wstawił go do szablonu. W każdym momencie możesz przetestować zwiastun, wchodząc w tryb podglądu (klawisz spacji).

322

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 21.14. Edycja szablonu zwiastuna w iMovie

Wszystkie teksty i sekwencje mają charakter przykładowy — podmień je własnymi nazwami (np. imionami i nazwiskami) oraz ujęciami. Staraj się zachować spójność wstawianego materiału ze scenopisem — wstawienie ładnej buzi dziecka do fragmentu, który miał być prezentacją krajobrazu, mija się z celem i tworzy nielogiczny przekaz. Jak wspomniałem na początku rozdziału, żaden książkowy opis nie zastąpi pracy nad własnymi projektami. Aby dobrze poznać filozofię pracy z iMovie, możesz pominąć dostępne motywy i szablony zwiastunów, pracując na „gołej” taśmie filmowej i własnych materiałach z kamery cyfrowej lub aparatu. Gdy już poznasz podstawy obsługi programu i zasady pracy z nim, zacznij dopasowywać szablony i efekty specjalne, testując krok po kroku wprowadzane zmiany. Nie panikuj i nie denerwuj się — praca reżysera to naprawdę ciężki kawałek chleba, ale daje na koniec olbrzymią satysfakcję, gdy zadziwisz znajomych spektakularnym filmem, zmontowanym z pozornie nieatrakcyjnych materiałów bibliotecznych!

Rozdział 22.

iWeb, czyli i Ty możesz zostać webmasterem Pakiet iLife jest dostępny za darmo dla użytkowników OS X, ale nie dotyczy to wszystkich programów wchodzących w jego skład. Standardowo mamy na pokładzie następujące: Pages, Numbers, Keynote oraz GarageBand, ale w dostępnych kilka lat temu płatnych wersjach pudełkowych można było znaleźć świetny program do tworzenia stron internetowych o nazwie iWeb. Jest dla mnie zagadką, dlaczego iLife obecnie nie zawiera go standardowo (podobnie został pominięty inny interesujący program, iDVD). Jak zainstalować iWeb? Musisz posiadać płytkę DVD i uruchomić jej instalację (rysunek 22.1). Niestety, w tym momencie kończą się dobre wiadomości, gdyż instalacja płytki iLife ’11 (starsza wersja pakietu iLife) uszkadza program iPhoto zawarty w OS X 10.10 (najnowsza wersja iLife) i działa destruktywnie na jego bazę zdjęć. Na szczęście istnieje prosty sposób, aby sobie poradzić z tą sytuacją (następne kroki robisz na własną odpowiedzialność!):  Wykonaj kopię bezpieczeństwa bazy iPhoto z katalogu Obrazki (ręcznie lub używając Time Machine).  Zainstaluj z płyty pakiet iLife ’11 (wgrywając w ten sposób programy iWeb oraz iDVD).  Usuń z katalogu Programy ikonę iPhoto (będzie oznaczona jako uszkodzona).  Wejdź do aplikacji App Store, na zakładce Zakupy znajdź iPhoto i zainstaluj ponownie ten program.  Przywróć do katalogu Obrazki zarchiwizowaną bazę zdjęć (ręcznie lub używając Time Machine). Warto mieć świadomość, że firma Apple porzuciła rozwój programów iWeb oraz iDVD i nie będzie dodawała żadnych istotnych nowych funkcji w tych aplikacjach. Z drugiej strony, osoby ciągle posiadające wersje pudełkowe tego pakietu mogą sobie wgrać do Maca iWeb oraz iDVD i programy te będą działały, a nawet co jakiś czas będą dla nich dostępne aktualizacje. Jedynym ryzykiem, do jakiego należy się przygotować, jest proces instalacji, który tymczasowo uszkadza program i Photo i jego bazę (zob. procedura obejścia tego problemu).

324

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 22.1. Instalacja wersji pudełkowej iLife

Pomijając kwestie instalacyjne, zadajmy sobie pytanie: czy utworzenie własnej witryny internetowej nie jest dla nas zbyt trudne i jak do tego w ogóle podejść? Przeczytaj ten rozdział, a zapewniam Cię, że będziesz w stanie w ciągu jednego dnia zbudować zachwycającą stronę domową, i to bez użycia choćby jednej komendy HTML (podstawowy język kodowania stron WWW, w którym tworzone są serwisy internetowe).

Własna strona WWW wymaga… adresu Adres strony internetowej jest taką oczywistością, że nie zastanawiamy się, skąd on się tak naprawdę bierze. Tymczasem zarządzanie adresami w sieci Internet to wielki biznes i dobre, rozpoznawalne adresy mogą być żyłą złota. Na szczęście osoby prywatne mogą posiadać adres zupełnie za darmo, pod warunkiem że skorzystają z oferty tzw. firmy hostingowej lub portalu, który oferuje taką możliwość. Odwiedź np. stronę: http://republika.onet.pl i odszukaj odsyłacz do portalu Republika WWW, który pozwala założyć darmową stronę internetową. Przejdź proces rejestracji konta WWW (bardzo podobny do zakładania konta e-mail) i spisz następujące dane:  adres (tzw. URL), np. www.francuski.republika.pl;  dane serwera FTP do publikacji w Internecie (nazwa użytkownika i hasło oraz adres serwera, np. ftp.republika.pl).

Rozdział 22.  iWeb, czyli i Ty możesz zostać webmasterem

325

(Aby nie być gołosłownym, powyżej podałem przykład realnego serwisu, który utworzyłem za pomocą programu iWeb — jest on bardzo prosty, ale bez iWeb nie miałbym szans na jego szybką realizację). Gdy już zdobędziesz adres Twojej strony, produkcja serwisu WWW będzie sprowadzała się do:  utworzenia zawartości stron na komputerze i przetestowania ich;  wysłania ich na serwer FTP firmy, która oferuje tzw. hosting WWW (zob. wyżej)1. Portale hostingowe oferują czasami darmowe kreatory stron, ale nie będę się nimi tutaj zajmował (tym bardziej, że iWeb jest jednym z lepszych programów do budowania stron, jakie miałem okazję testować).

Tworzymy witrynę WWW w programie iWeb Przejdźmy wreszcie do tworzenia strony WWW. Aby uruchomić iWeb, znajdź i kliknij ikonę aplikacji w Docku, korzystając z Launchpada lub Spotlighta ( ). Używając kreatora, który wyświetli się przy starcie programu, lub wybierając polecenie Plik/Nowa witryna, przystąp do tworzenia nowej witryny WWW. Na ekranie zobaczysz grupę szablonów — spośród nich wskaż ten, który odpowiada Ci najbardziej (rysunek 22.2).

Rysunek 22.2. Tworzymy nowy projekt witryny WWW w aplikacji iWeb 1

Program do transferu FTP jest wbudowany w aplikację iWeb.

326

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Wybierz szablon (np. O mnie) i kliknij przycisk Wybierz. Na ekranie pojawi się nowa witryna o nazwie… Witryna i jej pierwsza przykładowa strona (tutaj nazwa jest zgodna z wybranym szablonem: O mnie) — rysunek 22.3.

Rysunek 22.3. Wizualny edytor strony w aplikacji iWeb

Uogólniając (ale i upraszczając): strona WWW zazwyczaj składa się z wielu ramek, które wypełniasz treścią, odsyłaczami i grafikami. Program iWeb pozwala bez żadnego problemu zmienić zarówno rozmiar kontenerów (pudełek) zawierających tekst i grafikę, jak i ich położenie. Ustal teraz wstępnie strukturę serwisu (wstaw strony na podstawie wybranego szablonu) i przejdź do ich edycji. Edycja stron jest dość prosta i sprowadza się do modyfikacji gotowych elementów szablonu.  Tekst w ramkach zmienisz, klikając go dwukrotnie.  Czcionkę w ramce łatwo zmienisz, wywołując polecenie menu Format/Czcionka.  Grafikę wrzucisz do ramki, przeciągając ją z biblioteki — jej wielkość zostanie automatycznie dopasowana do rozmiaru kontenera.  Rozmiar ramki zmienisz, chwytając ją i ciągnąc za punkty brzegowe (miniaturowe kwadraciki).  Położenie ramki na stronie ustalisz, chwytając ją za brzeg (szara linia brzegowa) i przeciągając w dane miejsce. W programie iWeb znajdziesz narzędzie Inspektor (Widok/Pokaż Inspektora). Włącz je, aby podobnie jak w programie Pages móc szybko edytować dowolne atrybuty zaznaczonego obiektu (rysunek 22.4).

Rozdział 22.  iWeb, czyli i Ty możesz zostać webmasterem

327

Rysunek 22.4. Inspektor atrybutów w aplikacji iWeb

Na rysunku pokazałem, jak po kliknięciu ramki testowej uaktywnia się Inspektor grafiki, pozwalający łatwo zmienić styl obramowania. Inspektor jest kontekstowy i inne możliwości są dostępne dla grafik, inne dla tekstu, inne dla obramowań itp.

Wzbogacamy witrynę WWW Program iWeb jest bardzo intuicyjnym narzędziem i jak sądzę, bez kłopotu będziesz w stanie dodawać, usuwać i edytować kolejne strony Twojej witryny. Najlepiej, jeśli zaczniesz od edycji strony stworzonej według szablonu pasującego do planowanego serwisu WWW, a dodasz lub usuniesz elementy. Tabela 22.1 pokazuje przeznaczenie przycisków widocznych w dolnej części ekranu.

Struktura serwisu WWW Serwis złożony jedynie ze strony startowej jest dość nudny, prawda? Rysunek 22.5 pokazuje, jak dołożyć do naszego projektu nową stronę.  W lewym panelu z menu podręcznego wybierz polecenie Nowa strona (to samo polecenie znajdziesz w menu Plik).  Wybierz szablon nowej strony ze znanego Ci już okienka szablonów.

328

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Tabela 22.1. Przyciski funkcyjne programu iWeb Komenda

Znaczenie

Komenda

Znaczenie

Utwórz nową stronę według szablonu z listy.

Prześlij dane na serwer WWW przez FTP.

Zmień motyw (kolor, układ, szablon) bieżącej strony.

Wstaw pole tekstowe.

Wstaw kształty (kwadraty, strzałki itp.).

Obróć obrazek.

Skoryguj obrazek (jasność, nasycenie itp. — zupełnie jak w iPhoto).

Edytuj parametry klikniętego myszą obiektu za pomocą Inspektora obiektów.

Precyzyjnie określ kolor.

Zmień czcionki (krój, wielkość).

Ukryj panel bibliotek z prawej strony okna programu.

Rysunek 22.5. Wzbogacanie projektu witryny w aplikacji iWeb  W lewym panelu kliknij dwukrotnie nazwę strony, aby zmienić jej tytuł

(co automatycznie zostanie odzwierciedlone w okienku edycyjnym samej strony — popatrz na odsyłacze znajdujące się w jej górnej części). Gdybyśmy zmienili w naszym przykładzie tytuł Zdjęcia na Moje zdjęcia, to automatycznie zostałby też zmieniony odsyłacz na stronie O mnie. Odsyłacz na stronie internetowej jest prawdziwy — po opublikowaniu serwisu na serwerze zobaczymy, że kliknięcie powoduje przejście do nowej strony!

Rozdział 22.  iWeb, czyli i Ty możesz zostać webmasterem

329

Ustawienia witryny i stron W lewym panelu iWeb widać drzewko (na razie ubogie) pokazujące strukturę witryn zapisanych w tej aplikacji. Kliknij napis Witryna i wpisz tam właściwą nazwę oraz dane konta FTP do publikacji serwisu na serwerze (rysunek 22.6). Rysunek 22.6. Dane do publikacji witryny na dysku (katalog) lub w Internecie (serwer FTP)

Program proponuje także publikację w serwisie MobileMe, ale w większości przypadków będzie nas interesowało wysłanie stron na serwer WWW przez FTP lub zapisanie ich na dysku, aby je przetestować. Ustal strukturę stron, zmień dowolnie ich nazwy i przejdź do etapu wzbogacania i edycji treści. Bez treści nie ma przecież żadnej strony!

Publikuj witrynę WWW Na koniec pracy z projektem kliknij przycisk Publikuj witrynę, aby przesłać utworzone pliki HTML (i inne) do katalogu dyskowego lub na serwer. Gdy prześlesz je na serwer, to wpisując w przeglądarce adres URL Twojej witryny, będziesz mógł ją zobaczyć tak, jak będą ją widzieli inni internauci! Przed publikacją witryny w sieci warto jednak sprawdzić w warunkach domowych, na dysku Maca, jaki jest rezultat pracy. W ramach ćwiczenia utwórz zatem swoją pierwszą witrynę, opublikuj ją np. w katalogu Pobrane rzeczy i przetestuj w Safari (rysunek 22.7).

330

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 22.7. Testujemy witrynę opublikowaną w katalogu Maca

Rozdział 23.

iDVD, czyli domowa wytwórnia płyt Pakiet iLife dostarczany kiedyś w pełnej wersji pudełkowej zawiera, oprócz m.in. programu iWeb omówionego w rozdziale 22., także świetny program do tworzenia płyt DVD, o nazwie… iDVD. Jeśli posiadasz płytkę z wersją pudełkową iLife, to wróć do rozdziału 22., w którym opisałem proces instalacji i związane z nią pułapki… To ćwiczenie tylko dla ludzi o mocnych nerwach, ale można je przeżyć bez szwanku! iDVD jest aplikacją, która pozwala na tworzenie profesjonalnie wyglądających płyt DVD zawierających własne materiały wideo oraz zdjęcia i muzykę. Nie chodzi mi bynajmniej o wygląd nośnika, ale o to, jak płyta prezentuje się po włożeniu do komputera lub odtwarzacza — z efektami graficznymi i interaktywnym menu. iDVD pobiera dane z bibliotek użytkownika, warto więc gromadzić interesujące materiały w programach iPhoto i iMovie, aby móc wypalić jakieś wartościowe DVD, np. w celu uzyskania świetnie wyglądających płyt pamiątkowych lub płyt niespodzianek, które można wykorzystać jako interesujący prezent. Takie płyty po włożeniu ich do odtwarzacza zachwycą pięknym menu i całkowicie osobistą zawartością.

Możliwości programu iDVD Aby uruchomić iDVD, znajdź i kliknij ikonę tej aplikacji w Docku lub w katalogu Programy ( ). Tuż po uruchomieniu program pokaże ekran główny służący do wyboru typu projektu DVD, nad którym będziesz pracować (rysunek 23.1). Opcje Utwórz nowy projekt i Otwórz istniejący projekt są dość oczywiste, do czego jednak służą dwie pozostałe? Oto ich funkcje:  Magic iDVD pozwala łatwo wygenerować płytę DVD z gotowych materiałów z użyciem efektownych szablonów aplikacji.  OneStep DVD tworzy płytę DVD od razu z materiału pobranego z kamery wideo. W dalszych punktach omówię kolejne opcje programu. W każdym przypadku efektem końcowym pracy z nim będzie płyta DVD wyglądająca zupełnie jak kupiona w sklepie:

332

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 23.1. Ekran startowy iDVD

po włożeniu jej do odtwarzacza zostanie wyświetlone menu wywołujące sceny (sekwencje nagrań), zobaczymy oczywiście jakiś ładny obrazek, a w tle będzie można posłuchać fajnej muzyki.

Tworzenie nowego projektu Nowy projekt wywołasz w menu Plik/Nowy albo klikając przycisk Utwórz nowy projekt na ekranie początkowym. Podaj nazwę projektu, aby przejść do okna, w którym będzie można edytować menu DVD, dokładać sekwencje wideo, modyfikować napisy i, oczywiście, wypalić płytę w nagrywarce DVD Twojego Maca (lub w zewnętrznej nagrywarce USB). Popatrz na ekran główny projektu o nazwie Słonecznik (rysunek 23.2). Jak łatwo zauważyć, szablon (motyw) wybrany z biblioteki motywów narzuca pewien styl ekranu DVD. Pojawia się miejsce na obrazek będący pierwszą pozycją menu. Klikając przycisk + (plus), łatwo dodasz nowe pozycje, oczywiście jeśli ma to sens i chcesz podzielić materiał płyty DVD na fragmenty (np.: przygotowania do ślubu, sala weselna, uroczystości w kościele, wesele). Ponieważ przykładowy szablon dotyczy bardziej zagadnień związanych z wiekiem przedszkolnym, na następnym rysunku podmieniłem już napisy z szablonu Słonecznik innymi, dotyczącymi balu dziecięcego. Jest oczywiste, że wszystkie istotne elementy na ekranie są edytowalne zgodnie z ideą szablonu: w określone miejsca można wrzucić obrazek z biblioteki iPhoto, film z biblioteki iMovie, a teksty ekranowe możesz bez problemu zamienić na bardziej osobiste. Przycisk Media pozwala wyświetlić miniprzeglądarkę, w której możesz pobrać pliki z bibliotek iMovie (filmy), iPhoto (obrazki) oraz iTunes (np. ścieżki muzyczne). Przykład znajduje się na rysunku 23.3. Zobaczysz tam też, jak rozbudowałem menu przykładowego DVD, dodając dwie pozycje: główny materiał wideo i pokaz zdjęć (aby nie rozpychać elementów rysunku, nie wrzuciłem żadnej kolekcji zdjęć do pudełka Zdjęcia grupowe). Nazwy utworzone na podstawie szablonu Słonecznik zostały już zmienione na inne, bardziej spersonalizowane.

Rozdział 23.  iDVD, czyli domowa wytwórnia płyt

333

Rysunek 23.2. Ekran główny iDVD

Rysunek 23.3. Wypełniamy projekt treścią (tryb tzw. mapy DVD)

Zwróć uwagę na przycisk tzw. mapy DVD ( ), pozwalający łatwo ogarnąć elementy struktury płyty, której menu może być przecież bardzo rozbudowane (przypomnę, że płyta może zawierać zarówno filmy, jak i np. pokazy slajdów).

334

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Suwak zooma pozwala na powiększanie lub zmniejszanie drzewka projektu widocznego w oknie; masz także możliwość wyświetlenia go w układzie pionowym lub poziomym. Ponadto przycisk Inspektora ( ) wyświetla małe okienko pozwalające edytować atrybuty obiektu. Nietrudno zauważyć, że praca w trybie nowego projektu jest koncepcyjnie zbliżona do trybu znanego z programu iMovie (wypełniamy treścią swego rodzaju szablon), choć oczywiście liczba opcji jest ograniczona specyfiką struktury płyty DVD (menu, obrazek tła, kilka rodzajów materiałów, które wejdą w skład płyty).

Preferencje projektu w iDVD Aby dobrze zrozumieć zachowanie programu iDVD i efekt końcowy pracy z nim, należy odwiedzić menu Preferencje. Popatrz na rysunek 23.4, który grupuje kilka ważniejszych opcji na jednym ekranie. Pamiętaj, że zmiana w tych opcjach zazwyczaj wpływa dopiero na nowy projekt.

Rysunek 23.4. Podstawowe opcje preferencji iDVD

Pośród wielu parametrów, które można zmienić, w szczególności istotne są parametry kodowania i tryby nagrywania płyt DVD (jedno- lub dwuwarstwowe). Parametry kodowania wybieraj, kierując się następującymi poradami:  Najlepsza wydajność — iDVD koduje materiał w tle podczas pracy, co przyspiesza finalizację i nagranie fizycznej płyty DVD. Użyj tej opcji dla krótkich projektów trwających do jednej godziny.  Wysoka jakość — nadaje się do projektów o czasie trwania od jednej do dwóch godzin w trybie płyty jednowarstwowej. iDVD dobierze optymalną bit rate1 do ilości materiału zawartego na płycie, ale uczyni to podczas finalizacji (a zatem potrwa to nieco). 1

Bit rate to maksymalna dopuszczalna liczba bitów w jednostce czasu występująca w strumieniu wideo.

Rozdział 23.  iDVD, czyli domowa wytwórnia płyt

335

 Profesjonalna jakość — użyj tej opcji, jeśli masz naprawdę dużo czasu i dys-

ponujesz materiałem wysokiej jakości (ze złej jakości nagrań, np. pobranych z telefonu komórkowego lub serwisu w sieci Internet, nawet iDVD nie zrobi nowego Avatara!).

Finalizacja płyty DVD Końcowym etapem projektu jest możliwość nagrania płyty DVD. Zanim wywołasz nagrywanie przyciskiem , upewnij się w trybie mapy DVD, że wszystkie elementy szablonu zostały wypełnione lub podmienione. Poczytaj uważnie wszystkie podpowiedzi („dymki” pojawiające się po umieszczeniu kursora myszy nad elementem projektu) i przeprowadź symulację działania DVD, klikając przycisk podglądu ( ). Moment finalizacji i nagrywania projektu przedstawia rysunek 23.5.

Rysunek 23.5. Nagrywamy projekt na nośnik fizyczny

Na etapie nagrywania może zrodzić się pytanie, czy nasza płyta zmieści się na płycie. Na szczęście iDVD nie zostawia tej sprawy przypadkowi, gdyż w menu Projekt/ Informacje o projekcie można łatwo sprawdzić zawartość projektu i ocenić, ile jeszcze zmieści się w nim materiałów wideo (rysunek 23.6). Gwoli przypomnienia podam podstawowe różnice pomiędzy płytami DVD, które można kupić w sklepach.  DVD-R lub DVD+R — płyty pojedynczego nagrywania; po finalizacji nie można do nich już nic dołożyć. Pojemność nośnika to 4.38 GB.  DVD-RW lub DVD+RW — jak wyżej, ale jest to wersja pozwalająca na wymazywanie i ponowne nagrywanie.

336

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 23.6. Informacje o projekcie w iDVD  DVD+R DL (ang. double layer) — płyty o podwójnej pojemności (stare Maki

mogą ich nie obsługiwać!).

Rozdział 24.

GarageBand, czyli grać i śpiewać każdy może Na koniec naszej prezentacji pakietu iLife opiszę pokrótce program GarageBand, czyli po polsku: kapela garażowa. Program jest przeznaczony dla osób pragnących tworzyć muzykę na komputerze, a dodatkowo zawiera samouczki pozwalające nauczyć się grać na instrumentach klawiszowych lub na gitarze. Zgodnie z tytułem rozdziału grać i śpiewać może każdy, a aplikacja GarageBand pozwoli to wszystko nagrać i skorygować. Ponieważ nie jestem nawet muzykiem amatorem, nie będę komentował zawartości merytorycznej programu i tylko dokonam przeglądu jego możliwości.

Podstawowe możliwości GarageBand Pełne wykorzystanie aplikacji GarageBand wymaga nieco więcej wysiłku niż np. obróbka fotografii lub wideo, nie jest jednak prawdą, że potrzebne są jakieś wybitne uzdolnienia muzyczne. Wprost przeciwnie: program ten może wręcz rozbudzić drzemiący talent, a osobom, którym go brakuje (niestety, ja także należę do tego grona), dać możliwość udawania co najmniej w miarę wyuczonych klezmerów dzięki skorzystaniu z mnóstwa wbudowanych materiałów audio. Poniżej napisano, co możesz zrobić za pomocą aplikacji GarageBand.  Podłącz do Maca instrument z interfejsem USB (np. instrument klawiszowy, gitarę) i użyj GarageBand do generowania wszelkiego rodzaju dźwięków w ramach ok. 100 typów instrumentów (gitary, instrumenty klawiszowe, dęte, smyczkowe, perkusyjne).  Graj, używając klawiatury Maca.  Używając wbudowanych samouczków, naucz się grać na gitarze i fortepianie w różnych stylach (takich jak rock, blues, styl klasyczny lub pop).  Zagraj ze znanymi wykonawcami w ich słynnych przebojach.  Skomponuj ciekawe melodie (a może nawet przyszłe przeboje!). Funkcja pętli Apple Loops pozwoli Ci ustalić rytm utworu. Następnie możesz dogrywać własne fragmenty, używając gitary, lub nawet śpiewać do mikrofonu. Każdy zapisany dźwięk możesz łatwo modyfikować lub miksować z innymi.

338

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Co oferuje GarageBand GarageBand oferuje wiele ciekawych narzędzi, które mogą zainteresować domowych muzyków i didżejów.  Narzędzie Flex Time pomaga w korygowaniu tempa elementów nagrania w celu uzyskania idealnego rytmu.  Narzędzie Dostosowanie rytmu pomaga dopasować rytm nagranych ścieżek (np. zawierających nagrania lub gotowe sekwencje wykonane z użyciem różnych instrumentów).  Nowe wzmacniacze gitarowe i pedały efektowe. Ich brzmienia wzorowane są na najsłynniejszych konfiguracjach z całego świata i pozwalają na odgrywanie czystych lub silnie zniekształconych dźwięków. Możesz nawet zakupić osobno kontroler Apogee GiO umożliwiający sterowanie aplikacją GarageBand bez użycia rąk i bez przerywania gry!  Funkcja Oceń moją grę pozwala na ocenę nagrywanych sekwencji za pomocą paska postępu, ocen i miernika jakości. Program ocenia przykładowo, jak trzymasz się rytmu i inne parametry dźwięków.  Z nową edycją GarageBand dochodzą nowe lekcje (łącznie 40) przypisane do różnych gatunków muzycznych i obejmujące podstawy gry na instrumentach klawiszowych oraz na gitarze.

Możliwości GarageBand Aby uruchomić GarageBand, znajdź i kliknij ikonę aplikacji w Docku lub skorzystaj z Launchpada albo wyszukiwarki Spotlight ( ). Rysunek 24.1 przedstawia ekran główny aplikacji, pozwalający na utworzenie nowego projektu czy też przejście do lekcji gry na instrumentach (możesz nawet kupić dodatkowe lekcje przez Internet).

Rysunek 24.1. Ekran główny aplikacji GarageBand

Rozdział 24.  GarageBand, czyli grać i śpiewać każdy może

339

Programy Apple świetnie współpracują ze sobą, możesz więc wysłać wynik swojej pracy do iTunes, aby go odtwarzać, nagrać na płycie lub udostępnić w Internecie. GarageBand pozwoli Ci nawet na skomponowanie nowego dzwonka do iPhone’a! Jak rozpocząć pracę z GarageBand?  Kliknij przycisk Nowy projekt.  Wskaż typ projektu w panelu centralnym i kliknij przycisk Wybierz.  Gdy klikniesz przycisk Utwórz, zobaczysz właściwe okno projektu z linią czasową. Rysunek 24.2 przedstawia ekran aplikacji już po utworzeniu przykładowego projektu muzycznego.

Rysunek 24.2. Przykład pracy w projekcie GarageBand

W zależności od typu projektu możesz ustawiać dziesiątki parametrów, np.: tempo, tonację oraz metrum. W preferencjach aplikacji (okienko pokazałem na rysunku 24.2) możesz nawet ustawić bezprzewodowe wysyłanie dźwięków na zestaw hi-fi (funkcja AirPlay). Oczywiście działają także kablowe ustawienia lub urządzenia wbudowane w Mac (mikrofon, głośniki). W projekcie można swobodnie dokładać ścieżki w celu nagrania swojego głosu lub instrumentu albo dodawać pętle z przeglądarki pętli. W trakcie pracy na pewno zauważysz, że część materiałów (np. pętle Apple Loops) jest niedostępna i należy je pobrać na dysk (pliki mogą zająć sporo miejsca!) — rysunek 24.3.

340

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 24.3. Pobieranie dodatkowych instrumentów i pętli do GarageBand

Nauka gry na instrumentach Zanim przystąpisz do komponowania własnych ścieżek, warto nauczyć się grać… GarageBand zawiera wiele samouczków, które pozwolą Ci opanować np. grę na gitarze lub fortepianie. Aby skorzystać z lekcji, przy starcie programu kliknij odsyłacz Naucz się grać i wybierz instrument. Rysunek 24.4 pokazuje ekran samouczka gry na gitarze — instruktor co prawda omawia wszystko w języku angielskim, ale jego słowa są tłumaczone na język polski w formie napisów, co powinno ułatwić naukę osobom niezbyt biegłym w angielskiej terminologii muzycznej.

Rysunek 24.4. Nauka gry na instrumentach w GarageBand

Część lekcji jest dostępna odpłatnie — można je zakupić przez App Store w dość przystępnych cenach (typowa cena to 4,99 dolara za lekcję, którą prowadzi np. Sting lub Norah Jones!).

Rozdział 25.

Centrum powiadomień, czyli Mac jak iPad Na początku książki wspomniałem o tendencji przenikania się systemów OS X i IOS. Projektanci Apple dbają o to, aby oba systemy — tak przecież odmienne w swej istocie — oferowały podobne rozwiązania, oczywiście uwzględniając specyfikę technologiczną związaną chociażby ze sposobem wprowadzania danych (klawiatura i mysz lub gładzik przeciwko ekranowi dotykowemu, który zastępuje wszystkie te urządzenia!). W efekcie tych wysiłków na obu platformach znajdziemy te same programy (np. Pages) i niemal identyczne funkcje systemu (Launchpad, Centrum powiadomień). W tym rozdziale opowiem o tzw. Centrum powiadomień, funkcji, która jest doskonale znana właścicielom iPadów i iPhone’ów. Jeśli masz jedno z tych urządzeń, to przesuń palcem od góry do dołu, rozpoczynając gest z obszaru znajdującego się poza ekranem i kończąc w obszarze ekranu (rysunek 25.1). Ekran urządzenia zostanie wypełniony specjalnym panelem, złożonym z dwóch zakładek: Dzisiaj i Powiadomienia. Panele są podzielone na obszary grupujące informacje pochodzące z aplikacji potrafiących generować przekazy „komunikacyjne” (np.: program pocztowy, kalendarz, pogoda, powiadomienia z aplikacji wgranych na urządzenie) oraz z powiadomień (notyfikacji) przekazywanych przez specjalizowane programy i serwisy (np. powiadomienie o wiadomości e-mail, komunikat z App Store).

Centrum powiadomień w Yosemite W Yosemite został wbudowany odpowiednik panelu powiadomień znany z IOS, oferujący znacznie więcej możliwości, gdyż z natury rzeczy Mac potrafi nieco więcej niż np. iPad. W Yosemite Centrum powiadomień możesz wywołać na dwa sposoby:  Przesuń dwoma palcami w lewo z obszaru znajdującego się poza gładzikiem w jego obszar.  Naciśnij przycisk .

342

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 25.1. Centrum powiadomień w IOS (iPad, iPhone) zainspirowało podobną funkcjonalność w OS X Yosemite

Głównym panelem w Centrum powiadomień jest zakładka Dzisiaj, czyli tzw. widok dnia dzisiejszego. Znajdziesz tam czytelne podsumowanie spraw, o których warto wiedzieć: pogoda, zaplanowane spotkania i przypomnienia itp. W Yosemite panel Centrum powiadomień nie zajmuje całego ekranu, tylko jego fragment z prawej strony. Przykład pokazuję na rysunku 25.2. (Rysunek jest nieco oszukany, gdyż trudno czytelnie pokazać na karcie książki to, co ja widzę na ekranie o przekątnej 24 cali).

Rozdział 25.  Centrum powiadomień, czyli Mac jak iPad

343

Rysunek 25.2. Widok dnia dzisiejszego w Centrum powiadomień

Konfiguracja Centrum powiadomień Lista źródeł danych w Centrum powiadomień OS X Yosemite nie jest ograniczona. Możesz dodawać nowe (już wcześniej skonfigurowane przez producenta) albo „kupować” niezależne widgety przez App Store. Oczywiście możesz usuwać dowolne widgety domyślnie prezentowane przez system lub doinstalowane w czasie eksploatacji komputera. Rysunek 25.3 pokazuje panel edycji widgetów, który możesz wywołać, klikając przycisk Edytuj. Dodawanie lub usuwanie widgetów jest bardzo proste i nikomu nie powinno sprawić kłopotu ustalenie zawartości pod kątem własnych przyzwyczajeń (np. nie każdy definiuje sobie spotkania w aplikacji Kalendarz). Oprócz zarządzania zawartością Centrum powiadomień możliwe jest nieco bardziej finezyjne określenie, w jaki sposób aplikacje mogą funkcjonować w jego panelu. Każda aplikacja może, oprócz zwykłego widoku widocznego po otworzeniu panelu, generować powiadomienia o swoich aktywnościach. Na szczęście można je dość łatwo dostosować, a nawet wyłączyć, aby nie rozpraszały nas podczas pracy. W tym celu kliknij przycisk wywołujący panel preferencji tej aplikacji (rysunek 25.4).

344

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 25.3. Edycja listy widgetów w Centrum powiadomień

Rysunek 25.4. Panel preferencji Centrum powiadomień

W panelu preferencji łatwo jest np. wyłączyć powiadomienia o zmianie utworu w trakcie odtwarzania albumu w iTunes i oczywiście wiele innych. Oprócz klasycznych powiadomień „aplikacyjnych”, możesz się spotkać z sytuacją, że odwiedzana w Safari witryna WWW poprosi o pozwolenie na wysyłanie powiadomień. Jeśli to zrobisz, to od czasu do czasu zobaczysz powiadomienia (alerty) pochodzące z takich witryn (wyskakujące na chwilę plakietki), np. informujące o nowym artykule na stronie.

Rozdział 25.  Centrum powiadomień, czyli Mac jak iPad

345

Rysunek 25.5 pokazuje przykład takiej subskrypcji oraz miejsce w preferencjach Safari, w którym możesz nią zarządzać, np. dezaktywować ją lub usunąć.

Rysunek 25.5. Alerty witryn WWW w Centrum powiadomień

346

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rozdział 26.

Współpraca Maca z iPadem i iPhone’em Mac często jest jednym z urządzeń, które posiadamy w domu. Kupujemy go do wygodnego korzystania z sieci, do zabawy i prac biurowych lub obróbki filmów i zdjęć. Zdarza się jednak, że komputer nie zawsze bywa wygodnym narzędziem, do pracy na kanapie przed telewizorem zabieramy więc iPada. Aby pokazać babci zdjęcia z wakacji, też możemy użyć albo Maca, albo iPada, czasami nawet wystarczy pokazać nasze zdjęcia na telefonie. Mamy niejako zakodowane przez producentów sprzętu przeświadczenie, że do różnych zadań kupujemy pasujące technologicznie urządzenia. Tak było do tej pory… Obecnie firma Apple postanowiła to zmienić, udowadniając, że zawsze jesteśmy w stanie zrobić dokładnie to samo, niezależnie od używanego urządzenia. Czy brzmi to tajemniczo? Na pewno, więc aby rozjaśnić nieco moje wywody, wyobraź sobie, że chcesz odebrać połączenie telefoniczne. Co robisz? Czy chwytasz za telefon? Owszem, tak też można, ale jeśli masz Maca, możesz… odebrać na nim połączenie, wykorzystując go jako zestaw głośnomówiący. To, co opisałem, to tylko jeden prosty przykład na przełamywanie barier pomiędzy urządzeniami. Instrukcję, jak użyć Maca do odbierania i wykonywania połączeń telefonicznych, oraz znacznie więcej informacji na podobne tematy znajdziesz w tym rozdziale. Zapraszam do lektury!

AirDrop, czyli: podaj dalej! Funkcja AirDrop jest idealnie dopasowana do komputerów Mac i użytkowników posiadających kilka urządzeń Apple albo mających… znajomych używających takiego sprzętu! Dzięki niej możesz niesłychanie szybko przesyłać pliki pomiędzy urządzeniami, i to bez używania aplikacji Mail albo pamięci pendrive USB. Co więcej, funkcja AirDrop umożliwia udostępnianie plików między urządzeniami zlokalizowanymi w pobliżu, ale wcale nie muszą one znajdować się w tej samej sieci Wi-Fi! Warunkiem jest używanie karty sieciowej Wi-Fi, która wspiera tę technologię — można założyć, że komputery i tablety Apple produkowane w ciągu ostatnich kilku lat bezproblemowo wspierają AirDrop.

348

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Gdy wybierzesz opcję AirDrop, system OS X zacznie szukać pobliskich urządzeń, na których również została aktywowana ta opcja (pokażę dalej na przykładzie, co to oznacza w przypadku iPada). Mac wyszukuje urządzenia dzięki Wi-Fi oraz Bluetooth, ale wcale nie wymaga połączenia internetowego — pliki są przesyłane bezpośrednio pomiędzy urządzeniami. Funkcję można wywołać z Findera (najprościej) albo używając przycisku Udostępnij. Zacznijmy od Findera. Omawiając ten program w rozdziałach 5. i 6., nie opisywałem do tej pory roli, jaką odgrywała na pasku bocznym ikona AirDrop. Gwoli przypomnienia: jeśli jej nie widzisz, to włącz ją teraz, zaznaczając odpowiednią opcję w okienku Finder/Preferencje, zakładka Pasek boczny (rysunek 6.10). Spróbuj teraz użyć tej funkcji, chwytając myszą (lub używając gładzika) dowolny obrazek i wrzucając go do katalogu AirDrop. Jeśli w pobliżu zostały wykryte inne urządzenia Mac lub IOS, upuść plik na te właściwe (poznasz je po nazwie). Przykład wysyłki i przyjęcia pliku w tej metodzie pokazuje rysunek 26.1.

Rysunek 26.1. Klasyczne użycie funkcji AirDrop do przesłania pliku z Maca na iPada

Teraz musimy jeszcze wyjaśnić, jak to wszystko wygląda po drugiej stronie — w naszym przypadku w tablecie iPad. Przede wszystkim iPad musi mieć uaktywnioną opcję przyjmowania treści przez AirDrop. Możesz to sprawdzić w tzw. centrum sterowania, które wywołasz, przesuwając palcem z dołu urządzenia w górę ekranu, rozpoczynając poza jego obszarem (rysunek 26.2). W naszym przykładzie włączenie AirDrop polega na wybraniu opcji Wszyscy, aby umożliwić używanie funkcji przez dowolną osobę wyposażoną w urządzenie Apple. Przedstawię teraz na nieco bardziej złożonym przykładzie udostępnianie dokumentu z poziomu aplikacji. W naszym przypadku będzie to Pages, gdzie tworzymy dokument Madzia – imiona i chcemy go wysłać do komputera lub tabletu znajdującego się w pobliżu. Cały proces wygląda tak, jak to pokazuję na rysunku 26.3.

Rozdział 26.  Współpraca Maca z iPadem i iPhone’em

349

Rysunek 26.2. Pozwól na używanie funkcji AirDrop w iPadzie

Rysunek 26.3. Wysyłanie dokumentu z programu Pages przez AirDrop

W aplikacji Pages możesz wysłać zawartość nie jako plik binarny, ale jako odsyłacz (link) iCloud. Dzięki temu wysyłka jest błyskawiczna, gdyż nie wymaga transferu zbyt wielu danych, a do tego możesz narzucić dodatkowe zabezpieczenia, np. hasło lub ograniczenia edycji.

AirPlay O technologii AirPlay szerzej napisałem już pod koniec rozdziału 20. i nie będę tutaj powtarzał wcześniej opowiedzianych szczegółów. Jak pamiętasz, opisywany w tamtym rozdziale program iTunes pozwalał na bezprzewodowe przesyłanie treści nawet do urządzeń producentów innych niż Apple, z wykorzystaniem sieci Wi-Fi. W moim przykładzie opisałem amplituner Marantz, do którego można wysłać muzykę z iPhone’a, iPada lub Maca. Pamiętaj, że możliwość „odtwarzanie przez powietrze” dotyczy nie tylko muzyki, ale również filmów (np. z Maca do Apple TV).

350

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

AirPlay jest świetną technologią umożliwiającą pozbycie się kabli w mieszkaniu. Sprawdza się doskonale w przypadku muzyki, gdyż możemy używać urządzeń innych firm, aby słuchać sobie utworów wgranych do Maca lub iPhone’a na markowym sprzęcie hi-fi i dużych głośnikach. W przypadku filmów musisz posiadać Apple TV, co nie jest zbyt drogie (koszt ok. 400 zł).

Import zdjęć i filmów z iPada lub iPhone’a do Maca Czy jest sens mówić o importowaniu danych do Maca w dobie panowania iCloud i możliwości dzielenia się wszystkim online? Przecież wystarczy uaktywnić w każdym z urządzeń strumień zdjęć iCloud (zob. rozdział 15.) i nagle każde urządzenie ma dostęp do wszystkich treści. Prawda jednak leży pośrodku: w teorii można trzymać dane w chmurze, ale bezpłatna pojemność iCloud szybko się wyczerpuje, zwłaszcza gdy używamy jej do archiwizacji zawartości urządzeń mobilnych. Same urządzenia przenośne także mają ograniczoną pojemność i warto zwalniać w nich miejsce, np. na kolejne zdjęcia i filmy z wojaży wakacyjnych. Procedura przenoszenia zdjęć i filmów z iPada lub iPhone’a jest bardzo prosta:  Podłącz urządzenie IOS do Maca.  Uruchom iPhoto.  Uruchom importowanie (rysunek 26.4).

Rysunek 26.4. Importuj zdjęcia i filmy z iPhone’a lub iPada do Maca

Importując nowe zdjęcia (oraz oczywiście filmy), możesz nadać czytelną nazwę zdarzeniu, np. Import z iPada 15.11.2014. Po zakończeniu importu zdjęcia można skasować z urządzenia IOS lub pozostawić je na nim (program zada na koniec pytanie w tej kwestii). Warto zauważyć, że iPhoto bardzo inteligentnie zarządza procesem importu i wykrywa już wcześniej pobrane materiały, importując tylko nowe treści.

Rozdział 26.  Współpraca Maca z iPadem i iPhone’em

351

Wiadomości: czatuj i wysyłaj SMS-y! Wiadomości (dawniej iMessage) to program do prowadzenia czatu między urządzeniami Mac, iPhone i iPad. Używając Wiadomości w OS X, możesz nie tylko prowadzić czat w stylu Gadu-Gadu, ale także udostępniać jednocześnie do dziesięciu zdjęć bezpośrednio z iPhoto oraz wysyłać nagrane pliki dźwiękowe! Konwersacja w tym programie oferuje pełne możliwości, jeśli prowadzisz rozmowy pomiędzy osobami posiadającymi własne Apple ID. System wykryje, czy rozmówca jest zarejestrowany w systemie kont Apple — pozwoli wówczas na wysyłanie wszystkich dozwolonych treści, na dodatek za darmo. Aplikacja Wiadomości jest przypięta domyślnie do Docka: . Czerwone kółko z liczbą w środku pokazuje się, gdy otrzymasz nowe wiadomości. Kliknij wówczas ikonę tego programu, aby odpowiedzieć lub otworzyć nowy wątek czatu. Otwierając nowy wątek, musisz wskazać rozmówcę z książki adresowej. Mac domyśli się, czy jest on użytkownikiem konta Apple, czy też jest to ktoś spoza ekosystemu Apple. W takim przypadku możesz, używając Maca, wysłać po prostu SMS! Przykładowy wygląd aplikacji z widoczną konwersacją jest pokazany na rysunku 26.5.

Rysunek 26.5. Czatuj i wysyłaj SMS-y przez aplikację Wiadomości

Warunkiem wysyłania wiadomości SMS jest posiadanie Maca i iPhone’a zarejestrowanych pod tym samym Apple ID. Integracja tych urządzeń nie wymaga żadnej konfiguracji — po prostu piszesz SMS na Macu, a jest on fizycznie wysyłany przez iPhone’a w ramach jego taryfy telekomunikacyjnej (czyli może być płatny!). Uwaga: aby zadziałało wysyłanie SMS-ów z Maca, iPhone musi posiadać system IOS w wersji 8.1 lub wyższej, czyli funkcjonalność zadziała, począwszy od modelu 4S i pod warunkiem, że jest on zaktualizowany do nowej wersji IOS.

352

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Wiadomości w OS X Yosemite stały się genialnym, wielofunkcyjnym centrum komunikacyjnym, niemającym swojego odpowiednika w świecie PC (Windows).

FaceTime, czyli Mac jak telefon komórkowy W systemie Yosemite jest dostępna aplikacja FaceTime, która pozwala komunikować się online z właścicielami urządzeń iPhone, iPad oraz oczywiście z innymi Macami — wszystko to przez połączenie bezprzewodowe i bez żadnego abonamentu (koncepcyjnie jest to odpowiednik wewnętrznych połączeń pomiędzy użytkownikami programu Skype, ale skierowany do użytkowników urządzeń firmy Apple). Jedyne, co jest wymagane, to używanie przez właściciela urządzenia Apple ID. Dzięki tej aplikacji możesz za darmo prowadzić rozmowy wideo z innymi fanami urządzeń Apple! Aplikację tę znajdziesz w Docku ( ). Oczywiście abyś mógł skorzystać z usługi, komputer musi być wyposażony w kamerę — w iMacach i MacBookach jest ona wbudowana, ale do modeli Mac mini należy ją dokupić osobno (przed zakupem upewnij się, że działa ona w systemie Mac; ja do mojego Maca mini kupiłem za ok. 60 zł kamerę Creative Live! CAM Sync HD, która oferuje połączenia bardzo dobrej jakości). Rysunek 26.6 pokazuje okienko aplikacji — Mac wykrył i uaktywnił kamerę oraz pobrał z książki adresowej kontakty, z którymi będzie można wykonać połączenie wideo (aktywna zakładka Wideo). Mac potrafi wykryć, czy osoba wpisana w książce adresowej jest użytkownikiem usługi FaceTime (tzn. posiada Maca, iPhone’a lub iPada ze skonfigurowaną usługą FaceTime) — możesz to poznać po symbolu kamery ( ). Jeśli odbiorca posiada zwykły telefon komórkowy, to możliwe będzie wyłącznie połączenie głosowe ( ). Kliknij symbol kamery lub słuchawki, aby zainicjować połączenie wideo lub audio. Rysunek 26.6. FaceTime, czyli rozmowy wideo lub audio w jednej aplikacji

Rozdział 26.  Współpraca Maca z iPadem i iPhone’em

353

Nie musisz nawet wchodzić do FaceTime, aby wykonać połączenie — możesz użyć aplikacji Kontakty, w której klikając symbol kamery lub telefonu widoczny w formularzu wizytówki, również nawiążesz połączenie wideo lub głosowe. Nowością wprowadzoną w Yosemite jest możliwość odbierania na Macu połączeń telefonicznych kierowanych do Twojego telefonu iPhone. Warunkiem sukcesu jest tutaj wzajemna obecność Maca i telefonu w tej samej sieci Wi-Fi. Dzięki temu możesz użyć Maca jako swego rodzaju zestawu głośnomówiącego! Jeśli odbierzesz lub wykonasz połączenie z Maca, to możesz użyć słuchawek i mikrofonu w komputerze, podczas gdy sam telefon będzie leżał gdzieś obok, nawet w innym pokoju (rysunek 26.7). Rysunek 26.7. Prowadź rozmowy z telefonami komórkowymi, używając Maca

Instant hotspot Przy okazji omawiania zagadnień internetowych pokazałem, jak łatwo jest użyć iPhone’a jako tzw. hotspota osobistego (zob. rozdział 10.). Taka możliwość przydaje się poza domem, na wakacjach, na lotnisku itp., czyli wszędzie tam, gdzie nie mamy dostępu do domowej sieci. Korzystanie z hotspota osobistego jest bardzo proste, ale okazuje się, że jeśli iPhone posiada już system IOS 8.1, to możesz ją jeszcze bardziej uprościć poprzez łączenie Maca w trybie natychmiastowego hotspota (ang. instant hotspot). Wystarczy w tym celu wywołać w menu systemowym Maca pozycję Hotspot osobisty, aby podłączyć komputer do Internetu z użyciem połączenia komórkowego. Niestety, starsze komputery Mac nie wspierają jednak tej usługi1 i stwarza ona ciągle pewne kłopoty użytkownikom2. W trakcie korzystania z telefonu do łączenia z Internetem możesz obserwować moc sygnału komórkowego i pozostały czas pracy na baterii.

1

2

Zajrzyj na koniec rozdziału 27., gdzie pokazałem, jak sprawdzić, czy nasz Mac wspiera usługę instant hotspot. Konfigurację oraz problemy związane z uruchomieniem tej usługi opisano w artykułach: http://www. macrumors.com/2014/10/23/how-to-instant-hotspot oraz http://9to5mac.com/2014/10/26/yosemite-ios8-how-to-set-up-and-use-instant-hotspot.

354

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Warto wiedzieć, że Mac nie nadużywa trybu hotspot do transferowania zbędnych danych, np. aktualizacje systemowe są w tym trybie wyłączone.

Handoff, czyli Mac jak Harry Houdini! Funkcja Handoff wprowadzona w Yosemite działa jak magia, stąd tytuł tego podrozdziału. Umożliwia ona niemal magiczne przekazywanie efektów pracy w wybranych aplikacjach z jednego urządzenia na drugie, gdy tylko inne urządzenie znajdzie się w pobliżu. Przykład: zaczynasz pisać e-mail lub tworzyć dokument w programie Pages na iPadzie, a gdy podejdziesz do Maca, to możesz jednym kliknięciem przejść do pracy na Macu. Uwaga: aby magia zadziałała, na iPadzie musisz mieć wgrany system IOS 8.1, a oba urządzenia muszą być zalogowane w tym samym koncie Apple ID. Urządzenia używają Bluetooth i Wi-Fi do wzajemnego wykrywania się i nie jest wymagana żadna dodatkowa konfiguracja aplikacji, aby zacząć używać tej funkcji. Przełączenie pracy z jednego urządzenia na drugie polega na kliknięciu ikonki, która jest wyświetlana z lewej strony paska Docka (rysunek 26.8).

Rysunek 26.8. Funkcja Handoff na przykładzie aplikacji Mail (iPad, Mac)

Mac jako konsola zarządzająca urządzeniami IOS Jeśli posiadasz iPhone’a lub iPada, to pamiętaj, że Mac może znakomicie usprawnić zarządzanie tymi urządzeniami. Po ich podłączeniu kablem do komputera możesz wykonywać następujące czynności:

Rozdział 26.  Współpraca Maca z iPadem i iPhone’em

355

 przeglądać zainstalowane aplikacje, kasować je, przesuwać pomiędzy ekranami

urządzeń IOS;  aktualizować system IOS;.  wykonywać kopie zapasowe urządzeń na Macu, odciążając dostępną przestrzeń

w iCloud (5 GB szybko się zapełnia!);  odtwarzać zakupione aplikacje, wykasowane z urządzenia IOS. Przykłady pokazałem na rysunku 26.9.

Rysunek 26.9. Oto, jak Mac ułatwia zarządzanie zawartością iPada lub iPhone’a

356

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Część IV

Mac dla (nieco bardziej) zaawansowanych W tej części książki omawiam m.in.:  konfigurację OS X Yosemite;  programy i profilaktykę antywirusową;  programy narzędziowe;  niektóre bardziej zaawansowane funkcje systemu;  używanie terminalu UNIX;  program Windows… na pokładzie Maca;  poszukiwanie nowych aplikacji i źródeł wiedzy o komputerach Mac.

358

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rozdział 27.  OS X Yosemite na poważnie(j)

359

Rozdział 27.

OS X Yosemite na poważnie(j) W poprzednich częściach książki poznałeś zasady obsługi systemu OS X Yosemite, który w tym momencie nie powinien stanowić dla Ciebie tajemnicy. Używanie tego systemu staje się coraz przyjemniejsze, gdy zaczynamy odkrywać wbudowane w niego drobne ułatwienia obsługi. W trakcie eksploatacji musimy też dbać o kondycję samego systemu, dostarczając mu aktualizacji. O takich m.in. sprawach będzie mowa w tym rozdziale, a rozpocznę go od omówienia aktualizacji systemu OS X. Nie obawiaj się — zagadnienia poruszane w tym rozdziale wcale nie będą trudne.

Aktualizacja systemu W tym punkcie muszę założyć, że Twój Mac jest już podłączony do Internetu, gdyż wymaga tego opisywana tu funkcja systemu. Czym są aktualizacje? Otóż OS X składa się z tysięcy aplikacji i drobnych plików z danymi, które w całości tworzą to, co widzimy na ekranie jako zbiór atrakcyjnych graficznie funkcji. W tak złożonym systemie zdarzają się niedociągnięcia i błędy, które jednak są wykrywane na bieżąco. Konieczne bywają poprawki związane ze znajdowaniem niezidentyfikowanych wcześniej zagrożeń w zakresie bezpieczeństwa systemu. Obecnie producenci oprogramowania zakładają, że typowy użytkownik komputera posiada łącze internetowe, co oczywiście nie jest fałszem, gdyż technicznie każdy może je mieć. (Druga strona medalu, czyli koszt dostępu do Internetu i inne ograniczenia, nie będzie przedmiotem moich rozważań). Mac potrafi połączyć się przez Internet z serwerami Apple i pobrać bieżące poprawki — czasami ich rozmiar jest bardzo duży i do sprawnego wykonania tej operacji potrzebne jest dobre łącze (tzw. szerokopasmowe). Łączność z Internetem jest zatem niezbędna do przeprowadzenia aktualizacji systemu, która może zostać uruchomiona w trybie automatycznym lub ręcznym.

360

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

W trybie ręcznym aktualizację wymuszamy w menu systemowym oznaczonym symbolem jabłka ( ) poprzez wybranie funkcji AppStore/Uaktualnienia (rysunek 27.1).

Rysunek 27.1. Aktualizacja systemu OS X

System sprawdzi dostępność aktualizacji i jeśli ich potrzebuje, przejdzie do instalacji, co sporadycznie może się wiązać z koniecznością ponownego uruchomienia komputera. Komputer może też sam sprawdzać, czy dostępne są jakieś aktualizacje. Wejdź przez menu systemowe ( ) do preferencji i kliknij ikonę App Store, gdzie możesz przejrzeć i dostosować zasady sprawdzania i aplikowania aktualizacji (rysunek 27.2).

Rysunek 27.2. Konfiguracja aktualizacji

Pokazane na rysunku ustawienia, czyli automatyczne sprawdzanie i pobieranie w tle krytycznych poprawek, zapewniają wystarczający poziom bezpieczeństwa Twojego systemu. Jeśli zobaczysz następnie okienko z powiadomieniem o nowych aktualizacjach, kliknij przycisk Instaluj i zastosuj się do dalszych poleceń. W przypadku aktualizacji o znacznym rozmiarze warto mieć komputer podłączony do zasilania sieciowego, a nie do baterii.

Rozdział 27.  OS X Yosemite na poważnie(j)

361

Praca z zewnętrznym monitorem Używanie zewnętrznego monitora wraz z laptopem MacBook może wydawać się fanaberią, ale wcale tak nie jest. Okazuje się, że sporo osób, kupując początkowo tani MacBook, szybko dochodzi do wniosku, że poważne prace graficzne lub edytorskie na ekranie o wielkości 13,3” są znacznie utrudnione. Z tego powodu wiele osób decyduje się na zamienienie w domu laptopa w stację roboczą, do której podpinana jest zewnętrzna klawiatura i duży monitor — wówczas używa się go jako swego rodzaju jednostki centralnej. Praca z zewnętrznym monitorem jest bardzo wygodna, gdyż możemy wykorzystać jego większą rozdzielczość (oznacza to po prostu więcej okienek na ekranie). W przypadku najtańszego laptopa ekran może mieć rozmiar 13,3” i rozdzielczość 1280×800 punktów, a po podłączeniu zewnętrznego monitora biurko powiększy się np. do 23” (1920×1080 punktów lub więcej). Warto jednak wiedzieć, jak uzyskać te wyższe rozdzielczości, gdyż podłączenie monitora, nawet dużego, może spowodować ustawienie na nim domyślnie… niskiej rozdzielczości MacBooka, a nie jego własnej, wysokiej! Poniżej podaję sposób na ustawienie najwyższej rozdzielczości osiągalnej z użyciem monitora zewnętrznego.  Podłącz zewnętrzną klawiaturę USB lub bezprzewodową. Jeśli podłączasz bezprzewodową klawiaturę Bluetooth, to upewnij się, że w ustawieniach zaawansowanych Bluetooth (ikona na pasku systemowym, Otwórz preferencje Bluetooth/Zaawansowane) jest zaznaczona opcja Pozwól urządzeniom Bluetooth obudzić komputer.  Podłącz do MacBooka zewnętrzny monitor i sprawdź, czy działa (powinien się na nim ukazać obraz będący lustrzanym odbiciem ekranu laptopa).  Zamknij klapę MacBooka, usypiając go.  Po odczekaniu kilku – kilkunastu sekund porusz dowolny klawisz na klawiaturze albo kliknij myszką.  System uruchomi się z użyciem rozdzielczości zewnętrznego monitora i obraz będzie widoczny tylko na jego ekranie. W czasie pracy z zewnętrznym monitorem, już po jego uaktywnieniu, otwórz klapę MacBooka, aby ułatwić chłodzenie komputera (jest to opcjonalne, ale zalecam to) — ekran laptopa powinien pozostać czarny, a powiększone biurko powinno być nadal pokazywane na monitorze zewnętrznym1.

1

Niestety, gdy pisałem tę książkę, ponowne otwarcie klapy laptopa powodowało również uaktywnienie jego wyświetlacza — instrukcja, jak sobie z tym poradzić, znajduje się np. na tym filmie: http://www. youtube.com/watch?v=a6CqX4fW_oI.

362

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Dodawanie nowych urządzeń Bluetooth Obsługa połączeń bezprzewodowych w Macach jest wyjątkowo prosta. Podobnie jak sieci Wi-Fi, które są wykrywane bez kłopotów (kliknij np. ikonę na pasku systemowym, wybierz sieć i podaj hasło, aby się do niej podłączyć — to wszystko), także urządzenia działające w standardzie Bluetooth (np. słuchawki, telefon) podłączysz do Maca w dosłownie kilka sekund, co opisuję poniżej. Rysunek 27.3 pokazuje procedurę dodawania nowego urządzenia, np. telefonu lub słuchawek bezprzewodowych. Aby ją rozpocząć, kliknij ikonkę (menulet) na pasku systemowym i wybierz polecenie Skonfiguruj urządzenie Bluetooth.

Rysunek 27.3. Dodawanie nowego urządzenia Bluetooth

(Jeśli nie widzisz ikonki , to wejdź do konfiguracji Bluetooth poprzez preferencje systemowe — tam kliknij ikonę Sieć i znajdź na liście Bluetooth PAN). Po kilku sekundach system powinien wykryć włączony sprzęt Bluetooth. Jeśli tak się nie dzieje, sprawdź w instrukcji, co należy zrobić, aby ustawić go w tryb nadawania. Przykładowo: w przypadku słuchawek firmy Nokia wystarczy włączyć je i przytrzymać przez kilka sekund przycisk, aby dioda zaczęła migotać. Gdy urządzenie zostanie wykryte, wskaż je i naciśnij Łącz w parę. Zobaczysz na ekranie dodatkowe informacje — np. o typie wykrywanego urządzenia. Podłączając słuchawki, system domyśla się, że mają one być używane do słuchania dźwięku (np. muzyki). Jeśli słuchawki posiadają mikrofon, też zostanie on prawidłowo wykryty. Jak następnie używać słuchawek Bluetooth, które zostały „sparowane” (nieco ładniejszy termin to „powiązane”) z komputerem? Kliknij ikonkę na pasku systemowym, znajdź w rozwiniętym menu nazwę urządzenia (Nokia BH-504 w naszym przykładzie rysunkowym) i wybierz polecenie Używaj jako urządzenie audio. Od tego momentu dźwięki systemowe oraz muzyka będą odtwarzane przez słuchawki.

Rozdział 27.  OS X Yosemite na poważnie(j)

363

Aby powrócić do odtwarzania dźwięku przez głośniki komputera, najprościej jest… wyłączyć słuchawki Bluetooth.

Jeszcze szybciej konfiguruje się sprzęt Apple, np. Magic Mouse. W Preferencjach systemowych otwórz okienko Mysz i kliknij Skonfiguruj mysz Bluetooth. Włącz mysz, przesuwając przełącznik zasilania na pozycję ON (Włączone). Wskaźnik powyżej przełącznika zasilania będzie świecić nieprzerwanie przez 5 sekund, jeśli baterie są naładowane. Następnie wskaźnik powinien zacząć migać, co oznacza, że mysz działa w trybie wykrywania, a nazwa urządzenia powinna się pojawić w polu wyszukiwania, w okienku preferencji. Kliknij przycisk Dalej, a asystent konfiguracji zestawi komputer i mysz w parę. Instalację myszy Bluetooth lub jakiegokolwiek innego urządzenia pracującego w tym standardzie (np. słuchawek) możesz przeprowadzić w dowolnym momencie nawet po pierwszej konfiguracji komputera Apple. Kliknij w tym celu ikonę w prawym górnym rogu (pasek systemowy) i wybierz polecenie Przeglądaj urządzenie. Myszka firmy Apple powinna się pojawić w okienku tuż po jej włączeniu. Urządzenia innych firm w celu tzw. sparowania z komputerem mogą wymagać wykonania dodatkowych czynności, np. wciśnięcia i przytrzymania włącznika. W razie kłopotów sprawdź w instrukcji obsługi urządzenia, jaka jest poprawna procedura!

Finder dla zaawansowanych Aplikacja Finder jest integralną częścią systemu, podobnie jak Eksplorator Windows, więc warto ją poznać w stopniu ponadprzeciętnym, gdyż zaprocentuje to w przyszłości sprawną pracą i dużą automatyzacją typowych czynności wykonywanych w OS X. Okienko Findera znajdziesz nie tylko w samej aplikacji Finder, ale również podczas zapisywania lub otwierania dokumentów za pomocą menu Plik dostępnego w różnych programach. Pamiętasz program TextEdit? Spróbuj go uruchomić i nacisnąć skrót Cmd+O. Okienko, które zobaczysz, jest doskonale Ci znanym panelem Findera. Nic dziwnego — nie ma powodu, aby każda aplikacja na swój własny sposób kontaktowała się z zasobami komputera. Finder ma swoje drobne tajemnice i ułatwienia, które w pierwszym okresie pracy z nim nie są istotne, ale później mogą pozytywnie wpłynąć na naszą efektywność.

Preferencje Findera Po uruchomieniu Findera wejdź do menu Finder/Preferencje. Znajdziesz tam okienko konfiguracyjne, które pozwala dostosować tę aplikację do naszych gustów i przyzwyczajeń. W rozdziale 6. dość szczegółowo omówiłem zawarte tam możliwości — zajrzyj do niego ponownie, próbując wyłuskać najbardziej przydatne ustawienia, np. związane z zawartością lewego panelu i opcjami wyświetlania plików. Proponuję ustawić katalog, z którym startuje Finder, np. na Dokumenty, jeśli nie pasuje Ci widok Wszystkie moje pliki.

364

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Skróty klawiszowe Findera Pracując z kilkoma oknami Findera, ryzykujemy, że w pewnym momencie na biurku zrobi się bałagan. Dlatego warto znać skróty pozwalające efektywnie nawigować pomiędzy katalogami oraz otwierać i zamykać okna Findera. Zostały one omówione w tabeli 27.1. Tabela 27.1. Wybrane skróty klawiszowe Findera Skrót

Czynność

Cmd+W (ang. window)

Zamykanie bieżącego okna Findera.

Alt+Cmd+W

Zamykanie wszystkich okien Findera.

Cmd+N (ang. new)

Otwieranie nowego okna Findera.

Cmd+H (ang. hide)

Ukrywanie okna Findera.

Cmd+Delete

Kasowanie wskazanego elementu (element znajdzie się w Koszu).

Kliknij w prawym panelu i używaj klawiszy kierunkowych:

Poruszanie się pomiędzy ikonami prawego panelu bez użycia myszki.

Cmd+klawisz kierunkowy w dół

Wejście do wskazanego myszką lub klawiaturą katalogu.

Cmd+ klawisz kierunkowy w górę

Powrót do katalogu nadrzędnego.

Shift+Cmd+C (ang. computer)

Otwórz ikony komputera (dyski itp.).

Shift+Cmd+H (ang. home)

Otwórz katalog domowy.

Shift+Cmd+A (ang. applications)

Otwórz katalog Programy.

Shift+Cmd+U (ang. utilities)

Otwórz katalog Narzędzia.

Cmd+C

Kopiuj plik lub katalog do schowka.

Cmd+Alt(Option)+V

Przenieś skopiowany do schowka katalog lub plik w nowe miejsce, usuwając go z lokalizacji pierwotnej.

Bezpieczne podłączanie i odłączanie urządzeń OS X z jednej strony świetnie współpracuje ze światem zewnętrznym poprzez swoje liczne interfejsy (przewodowe, np. USB, FireWire, i bezprzewodowe, np. Bluetooth, Wi-Fi), ale z drugiej dość silnie kontroluje podłączanie i odłączanie zewnętrznych zasobów. Oczywiście wszystko to w trosce o bezpieczeństwo i spójność danych. Jeśli posiadasz Maca ze stacją DVD, to zwróć uwagę na szczelinę służącą do wkładania płyt optycznych. Nie znajdziesz tam znanych ze sprzętu PC przycisków otwierania tacki z płytą — aby ją wysunąć, musisz nacisnąć na klawiaturze przycisk wysuwania ( ); przytrzymaj go kilka sekund, by zadziałał. Jeśli to nie zadziała, użyj przycisku w aplikacji Finder. Podobnie jest z dyskami USB. W Finderze dysk (czy też aparat lub inne urządzenie zawierające pamięć z danymi) rejestruje się po podłączeniu na liście urządzeń, a obok nazwy sprzętu widnieje także przycisk wysuwania (rysunek 27.4). Koniecznie użyj tego przycisku przed fizycznym odłączeniem wtyczki lub kabla USB od komputera!

Rozdział 27.  OS X Yosemite na poważnie(j)

365

Rysunek 27.4. Poprawne wysuwanie urządzenia z Findera

Inteligentne katalogi Nazwa „inteligentne katalogi” jest nieco myląca, gdyż sugeruje, że faktycznie mamy do czynienia z jakąś formą prawdziwego katalogu. Tymczasem, podczas gdy usunięcie rzeczywistego katalogu niszczy fizycznie jego zawartość, katalog inteligentny jest tylko widokiem zasobów komputera ułatwiającym do nich dostęp, zachowanym kryterium wyszukiwania Spotlighta, któremu została przydzielona nazwa. W nowszych wersjach OS X Finder nie zawiera predefiniowanych inteligentnych katalogów znanych np. ze Snow Leoparda (np. katalogu Wszystkie obrazki wyświetlającego znalezione przez komputer pliki graficzne). Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, aby samemu zdefiniować własne katalogi tego typu, co pokażę na prostym przykładzie. Załóżmy, że w różnych miejscach na dysku znajduje się kilka wersji naszego życiorysu. Są to dokumenty o nazwie zawierającej skrót „CV”. Jak zapanować nad tym chaosem i dowiedzieć się, gdzie znajdują się poszczególne wersje? Spróbujmy wykorzystać funkcjonalność inteligentnych katalogów do zbudowania specjalnego widoku, pokazującego wszystkie dokumenty zawierające skrót „CV”. Przykład ten jest nieco sztuczny, ale obrazuje, jak proste jest utworzenie inteligentnego katalogu w Finderze (rysunek 27.5).  Uruchom Findera.  Z menu Plik wybierz polecenie Nowy katalog inteligentny.  Naciśnij znak plusa (+) w pobliżu przycisku Zachowaj — zamieni się on w minus (–), ale pod spodem zobaczysz dodatkowy wiersz, w którym będzie można zdefiniować nasze kryterium: Pokaż wszystkie dokumenty, których nazwa zawiera CV (sposób wykonania tego znajdziesz na rysunku).  Kolejnym plusem dodaj kryterium Plik jest dokumentem i dopiero wtedy naciśnij przycisk Zachowaj (sposób wykonania tego znajdziesz na rysunku). Aby zachować kryteria, kliknij przycisk Zachowaj, wpisz etykietę katalogu i podaj miejsce zachowania (np. biurko). Zauważ, że na rysunku jest domyślnie włączona opcja Dodaj do paska bocznego. Po wykonaniu tej operacji odsyłacz do nowego katalogu znalazł się w lewym panelu Findera (symbol koła zębatego ). Nasz przykład nie jest zbyt wyrafinowany, ale ilustruje zasady tworzenia skomplikowanych zapytań Spotlighta, gdyż tym w istocie są katalogi inteligentne.

366

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 27.5. Tworzymy inteligentny katalog w Finderze

Jak łatwo zauważyć na rysunku, Finder oferuje bardzo dużo argumentów A i B dla funkcji wyszukiwania o składni „A jest B” (zob. rozwinięte listy argumentów). Wynik wyszukiwania od razu jest pokazywany w panelu Findera, co pozwala testować poprawność zdefiniowanych filtrów! Na rysunku 27.6 pokazuję w wersji rozwiniętej kryteria, których możesz użyć do zbudowania filtrów wyszukiwania w katalogu inteligentnym Findera. Rysunek 27.6. Kryteria pozwalające zbudować inteligentny katalog w Finderze

Rozdział 27.  OS X Yosemite na poważnie(j)

367

Przedstawiony przykład zadziała, pod warunkiem że faktycznie na dysku znajdą się dokumenty spełniające podane kryterium. Możesz użyć innych kryteriów — liczba argumentów w listach rozwijalnych jest przeogromna. Istnieje też wiele funkcji analizujących nazwę pliku i datę jego powstania czy modyfikacji. Sprawdź w praktyce, jak to działa, bo trudno jest sensownie opisać tak dynamiczną funkcjonalność.

Zamienniki Findera Jak już wspomniałem, dużym problemem dla zaawansowanych użytkowników jest brak w Finderze pełnego wsparcia trybu dwuokienkowego, który pozwalałby umieścić z lewej strony katalog źródłowy, a z prawej docelowy i kopiować lub przenosić między nimi dane. Owszem, można obecnie otwierać w oknie Findera zakładki (Cmd+T), które częściowo rozwiązują ten problem, ale ciągle nie jest to ten poziom ergonomii, jaki oferują programy firm trzecich, które zawierają taką funkcjonalność. W programie zbudowanym zgodnie z koncepcją dwóch paneli znacznie łatwiej wykonuje się operacje dyskowe, takie jak przenoszenie danych — w jednym panelu zaznaczamy pliki lub katalogi i z menu wybieramy operacje, które chcemy wykonać (kopiowanie, przesuwanie, usuwanie). Panele mogą wyświetlać katalogi z dowolnych wolumenów (dyski, stacje DVD, dyski USB) widzianych przez Maca. Używając zamienników Findera, zachowaj ostrożność, aby nie uszkodzić katalogów i plików systemowych, gdyż programy te pokazują więcej danych niż Finder — także pliki ukryte przez system!

Okazuje się, że bez problemu można znaleźć ciekawe darmowe programy pozwalające pracować w systemie dwuokienkowym. Rysunek 27.7 pokazuje świetny program MacCommander (https://sites.google.com/site/maccommander), ciągle dostępny za darmo!

Skróty klawiszowe systemu OS X System operacyjny z graficznym interfejsem ma wiele zalet, gdyż aplikacje działają w nim w sposób standardowy, a operowanie myszką upraszcza pracę (dwa klawisze i rolka to znacznie mniej do opanowania niż wielka klawiatura). Wyrobienie sobie kilku prostych nawyków umożliwia nam obsługę wielu nieznanych aplikacji. W pewnym momencie dochodzimy jednak do etapu, gdy mamy ochotę pracować z systemem nieco sprawniej, aby nie tracić czasu na wykonywanie najprostszych czynności przy użyciu myszy. W tym celu w systemie zostały zdefiniowane standardowe skróty klawiszowe, które polecam przejrzeć, gdyż operowanie nimi zwiększa naszą produktywność. Podane w poniższych tabelach skróty są moim wyborem, podzbiorem z morza skrótów dostępnych w OS X. Skróty dobrałem pod kątem łatwości ich zapamiętania i częstości stosowania. Pełna ich lista jest znacznie obszerniejsza, ale „hurtowe” jej prezentowanie mija się z celem na tym etapie poznawania systemu.

368

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 27.7. Zamiennik Findera — dwuokienkowy program MacCommander

Jak zapewne zauważysz, część tych skrótów podawałem już w trakcie opisywania różnych funkcji systemu OS X. W niektórych sytuacjach skróty mogą nie zadziałać, gdyż są blokowane przez programy albo nie są zgodne z posiadanym typem klawiatury.

Skróty aplikacyjne Skróty aplikacyjne opisane w tabeli 27.2 dotyczą większości programów operujących na dokumentach.

Skróty Docka i okien OS X System okienkowy OS X obsługuje się myszką, ale sporo ciekawych czynności można wykonać, używając skrótów opisanych w tabeli 27.3.

Skróty używane podczas logowania się i uruchamiania komputera Tabela 27.4 zawiera skróty klawiszowe związane z uruchamianiem komputera i systemu OS X.

Rozdział 27.  OS X Yosemite na poważnie(j)

369

Tabela 27.2. Ważniejsze skróty klawiszowe systemu OS X i jego aplikacji Skrót

Czynność

Cmd+O (ang. open)

Otwieranie dokumentu w aplikacji.

Cmd+S (ang. save)

Zapisywanie dokumentu w aplikacji.

Cmd+P (ang. print)

Drukowanie dokumentu.

Cmd+W (ang. window)

Zamykanie okna aplikacji.

Cmd+F (ang. find)

Funkcja Znajdź.

Cmd+Z

Funkcja Cofnij.

Cmd+X

Funkcja Wytnij (obiekt zostanie zapisany w schowku).

Cmd+C (ang. copy)

Funkcja Kopiuj (obiekt zostanie zapisany w schowku).

Cmd+V

Funkcja Wklej (obiekt ze schowka zostanie wklejony do dokumentu).

Cmd+A (ang. all)

Funkcja Zaznacz wszystko.

Cmd+= (czyli Cmd i klawisz „równa się”)

Powiększenie treści w oknie (np. przeglądarki internetowej Safari).

Cmd+– (czyli Cmd i klawisz „minus”)

Pomniejszenie treści w oknie (np. przeglądarki internetowej Safari).

Cmd+spacja

Wywołanie okienka Spotlighta.

Tabela 27.3. Skróty klawiszowe systemu okienek i Docka Skrót

Czynność

Cmd+[

Cofnij się (np. w przeglądarce Safari).

Cmd+]

Idź ponownie do przodu (np. w przeglądarce Safari).

Cmd+M (ang. minimize)

Zmniejsz okno.

Alt+Cmd+D (Option+Cmd+D)

Pokaż Docka lub ukryj go.

Cmd+Tab (wciśnij Shift, aby zmienić kierunek przełączania)

Przełącz się pomiędzy uruchomionymi aplikacjami.

Ctrl+F4 (wciśnij Shift, aby zmienić kierunek przełączania)

Przełącz się pomiędzy otwartymi oknami aplikacji.

Tabela 27.4. Skróty związane z uruchamianiem systemu Skrót

Czynność

Podczas uruchamiania komputera wciśnij Alt (Option)

Wybranie dysku w trybie BootCamp (OS X lub Windows).

Podczas uruchamiania komputera wciśnij C

Uruchomienie systemu z płyty DVD.

Podczas uruchamiania przytrzymaj klawisz myszy

Wysunięcie płyty CD/DVD przed uruchomieniem systemu.

Podczas uruchamiania komputera wciśnij Shift+Alt+Cmd+Delete (Shift+Option+Cmd+Delete)

Uruchomienie z zewnętrznego dysku.

370

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Tabela 27.4. Skróty związane z uruchamianiem systemu — ciąg dalszy Skrót

Czynność

Cmd+Alt+Esc (Cmd+Option+Esc)

Wyłącz komputer.

Podczas uruchamiania komputera wciśnij Cmd+S

Uruchomienie w trybie konsoli Unix z uprawnieniami użytkownika root.

Podczas uruchamiania komputera wciśnij Cmd+V

Pokaż komunikaty startowe Uniksa podczas uruchamiania systemu.

Cmd+Ctrl+Eject

Zrestartuj komputer.

Cmd+Alt+Eject (Cmd+Option+Eject)

Uśpij komputer.

Cmd+Shift+Q

Wyloguj się.

Instalacja i usuwanie programów w systemie OS X System, jaki otrzymałeś w pudełku z komputerem Mac, jest bardzo bogato wyposażony w rozmaite aplikacje, które systematycznie omawiam w tej książce (zajrzyj do spisu treści, aby się o tym przekonać). Na pewno jednak zdarzy się, że będziesz sam wzbogacał swój komputer w nowe programy, czy to kupione w sklepie, czy to pobrane z Internetu. Warto więc wiedzieć, jak w OS X poprawnie je instalować i usuwać.

Instalacja pakietu z płyty CD lub DVD Kiedy włożysz do napędu płytę z programem, system zamontuje na biurku ikonę dysku i będziesz mógł z niej uruchomić instalator lub przeczytać załączone dokumenty, np. informacje o licencji lub bieżącej wersji zawartej na płycie (rysunek 27.8). Instalator programu kryje się pod postacią charakterystycznej ikony: . Pakiet instalacyjny jest tak naprawdę dość złożonym katalogiem, o czym łatwo się przekonać — spróbuj w Finderze zajrzeć do jego środka (prawy klawisz myszy i polecenie Pokaż zawartość pakietu lub Pokaż oryginał). Dalsze kroki instalacji są proste i sprowadzają się do przechodzenia przez kolejne ekrany z zapytaniami o akceptację licencji, wybór dysku oraz podanie hasła autoryzującego instalację. Po instalacji program znajdzie się w katalogu Programy. Deinstalacja aplikacji polega na chwyceniu jej ikony i wrzuceniu jej do Kosza (to samo możesz wykonać z menu podręcznego).

Rozdział 27.  OS X Yosemite na poważnie(j)

371

Rysunek 27.8. Instalator w systemie OS X na przykładzie pakietu iLife ’11 (wersja pudełkowa, płatna)

Obraz dysku (DMG) — jak to ugryźć? Obraz dysku (plik o rozszerzeniu .dmg) jest specjalnie przygotowanym plikiem, który po otwarciu go w OS X instaluje się m.in. na biurku jako dysk (rysunek 27.9). Taki dysk zawiera czasami kilka plików i samą aplikację. Zdarza się też, że napotkasz ładny obrazek, który ułatwia wrzucenie pliku aplikacji do katalogu Programy (angielska nazwa Applications). Po instalacji, wykonanej np. poprzez wrzucenie ikony aplikacji do katalogu Programy, plik DMG jest zasadniczo zbędny. Możemy go wysunąć, a nawet wykasować, chyba że zawiera on ciekawe informacje dodatkowe (przykładowe obrazki, instrukcje itp.) lub chcemy zachować go na przyszłość. Podany wyżej sposób instalacji dotyczy również przypadku, gdy program pobrany został z Internetu. Istnieje kilka typów plików, które można pobrać:  pliki skompresowane (np. o rozszerzeniu .tar lub .bz2); ich dwukrotne kliknięcie pozwala dotrzeć do pakietu instalacyjnego;  pakiet instalacyjny (plik o rozszerzeniu .pkg);  obraz dysku (plik o rozszerzeniu .dmg). Program pobrany z Internetu znajdziesz w katalogu Pobrane rzeczy widocznym w katalogu domowym lub na stosie Docka.

372

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 27.9. Usuwanie programów z systemu OS X

Jeśli aplikacja ta jest plikiem zip zawierającym dziwne instrukcje (np. Uruchom program Terminal, Wpisz komendę…), to proponuję dać sobie z nią spokój — jest to program przeznaczony raczej dla informatyków. Może on zdestabilizować system, jeśli zostanie nieprawidłowo użyty. Zdarza się, że aplikacje zostawiają ślad w systemie w postaci różnych plików, a ręczna deinstalacja jest zbyt złożona lub nieskuteczna (nie wszystkie pliki zostają wykasowane). Producenci takich aplikacji zazwyczaj dostarczają specjalne programy o nazwie Usuń lub Uninstall… (w przypadku programów w języku angielskim). Odpowiedniej ikony deinstalatora poszukaj w katalogu Programy (może być ona ukryta w jednym z utworzonych tam podkatalogów). Co jednak zrobić, gdy wiemy, że zainstalowana aplikacja utworzyła wiele dziwnych katalogów (preferencje, pliki cache, czasem dziwne wirtualne systemy plikowe) i nie dołączono do niej programu, który ją usunie? Takie „śmieci” mogą zająć dużo miejsca na dysku, a czasami nawet zakłócają działanie komputera. Cóż, firma Apple nie zadbała o takie drobiazgi, na szczęście istnieją produkty firm trzecich, które znakomicie wypełniają tę lukę. Jednym z nich jest program AppZapper (http://appzapper.com, koszt 12,95 dolara). Przykład działania tego programu znajdziesz na rysunku 27.9 z prawej strony — wybrałem w nim aplikację, w której liczba ukrytych plików jest dość spora.

Time Machine Aplikacja Time Machine (po polsku: maszyna czasu) jest chyba najłatwiejszym w obsłudze programem do wykonywania kopii bezpieczeństwa, jaki kiedykolwiek powstał. Piszę to z dużą dozą pewności, gdyż miałem okazję testować wiele darmowych i komercyjnych aplikacji służących do tego celu lub używać ich i żaden z tych programów nie dorównywał Time Machine ani w zakresie prostoty obsługi, ani pod względem oferowa-

Rozdział 27.  OS X Yosemite na poważnie(j)

373

nej funkcjonalności. Jak używać tego programu? Cóż, tak naprawdę działa on bezobsługowo, gdyż system sam analizuje zmiany dokonywane w komputerze i inicjuje ich zapisywanie na dysku archiwizacyjnym. Użycie Time Machine wymaga posiadania2 lub zakupu osobnego dysku (np. zewnętrznego dysku podłączanego kablem USB) i przeznaczenia go do celów archiwizacji. Osoby bardziej doświadczone mogą podzielić taki dysk na części (tzw. partycje), ale wymaga to pewnej wprawy w posługiwaniu się narzędziami dyskowymi (więcej napiszę o tym nieco dalej). Podłączenie nowo zakupionego dysku zewnętrznego do komputera może spowodować zadanie pytania, czy można użyć go do archiwizacji. Jeśli odpowiesz twierdząco, to nie trzeba już nic dalej robić — program sam zadba o to, aby ewentualnie zainicjować (sformatować dysk), jeśli będzie to potrzebne, i aby co jakiś czas wykonywać kopie bezpieczeństwa. Kopie te będą tak naprawdę kompletnymi stanami Twojej pracy w Macu: komputer zapisze stan systemu operacyjnego, zainstalowane aplikacje i ustawienia osobiste oraz, co najważniejsze, Twoje dokumenty (przypisze im etykiety w postaci daty, po której będzie można je znaleźć przy próbie odtworzenia). Przed użyciem program trzeba zainicjować i skonfigurować. Kliknij ikonę Time Machine na pasku systemowym ( ) i wybierz polecenie Otwórz preferencje Time Machine. Jeśli nie widzisz na pasku systemowym tej ikony, to wywołaj Launchpada (np. z Docka lub skrótem klawiatury) i zacznij pisać time m. Zobaczysz wówczas dużą ikonę programu Time Machine, którą możesz kliknąć. W okienku preferencji możesz wskazać dysk (w trakcie konfiguracji musi być widoczny w Finderze; podłącz dysk kablem, jeśli wcześniej nie był używany) i kliknąć polecenie Wybierz dysk archiwizacyjny. Na rysunku 27.10 widzimy moment podłączania dysku USB o żartobliwej nazwie ArchiwumX10 (jak pamiętasz, nazwę dysku można zmienić w Finderze). Jeśli posiadasz dysk AirPort Time Capsule (http://www.apple.com/pl/timecapsule)3, możesz wykonywać archiwizacje nawet przez sieć Wi-Fi! Program Time Machine wymaga dysku w formacie „Mac OS Extended kronikowany”. Dysk powinien mieć rozmiar minimum 500 GB (zalecam nawet 1 – 2 TB), aby można na nim było zapisać wiele kopii zapasowych z długiego przedziału czasu. Dowolny dysk USB kupiony w sklepie z akcesoriami komputerowymi można przygotować do pracy z Time Machine, używając programu Narzędzie dyskowe. Powinien to być dysk oznaczony jako USB 3.0, gdyż zapewni on dużą szybkość pracy. Planując użycie dysku do pracy w charakterze archiwum, pamiętaj jednak, że formatowanie dysku nieodwracalnie niszczy jego zawartość. Przykład formatowania dysku zewnętrznego pokazuje rysunek 27.11. Time Machine domyślnie archiwizuje wszystkie istotne dane użytkownika, także katalogi zawierające wielkie ilości danych, np. zdjęcia i filmy. Jeśli nie jest pożądane kopiowanie 2

3

Jeśli posiadasz komputer Mac mini serwer, to możesz wykorzystać wbudowany w niego drugi dysk jako dysk archiwizacyjny. Koszt takiego dysku to ok. 900 – 1100 zł w zależności od pojemności (2 lub 3 TB).

374

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 27.10. Konfiguracja nowego dysku w Time Machine

Rysunek 27.11. Formatowanie dysku USB w programie Narzędzie dyskowe

takich dużych zbiorów danych, to można zażądać, aby Mac pomijał podczas archiwizacji pewne pliki lub katalogi o dużym rozmiarze. Przyda się to zwłaszcza, gdy uważamy, że archiwizacja części danych jest zbędna, a brakuje nam miejsca na dysku archiwizacyjnym. Odpowiednie okienko konfiguracyjne znajdziesz w menu Otwórz preferencje Time Machine, przycisk Opcje (rysunek 27.12). Korzystanie z programu w celu powrotu do danych, które zostały zarchiwizowane, rzeczywiście przypomina podróż w czasie (rysunek 27.13). Program w trybie pełnoekranowym wyświetla oś czasu pokazującą momenty, w których zostały zapamiętane ustawienia komputera (programy, pliki, dokumenty).

Rozdział 27.  OS X Yosemite na poważnie(j)

375

Rysunek 27.12. Preferencje Time Machine

Rysunek 27.13. Time Machine w akcji

Pomiędzy punktami archiwizacji możemy się łatwo przemieszczać, klikając kreski na linii czasu, a samo odtworzenie danych nastąpi po kliknięciu przycisku Odtwórz. Oczywiście można świadomie wskazać element do odtworzenia, np. pojedynczy plik lub katalog (przykład na rysunku — można kliknąć dowolny element poddany archiwizacji 26 października i odtworzyć go, np. wracając do wersji, która z jakichś powodów jest lepsza niż ta bieżąco używana). Program Time Machine nie może w nieskończoność zapisywać danych. Gdy nastąpi zapełnienie dysku, poprosi nas o zgodę na skasowanie jednej ze starszych kopii. Najbardziej docenisz program Time Machine, gdy wystąpi potrzeba odtworzenia całego stanu systemu, np. przy okazji zakupu nowego Maca lub podczas wymiany dysku twardego w starym komputerze. Przypomnij sobie rysunek 2.3 z rozdziału 2., gdzie podczas konfiguracji Maca system proponował przeniesienie danych ze starej instalacji, czyli kopii bezpieczeństwa Time Machine. W praktyce wystarczyło wówczas posiadać podłączony kablem zewnętrzny dysk, z którego zostałaby odczytana cała konfiguracja: programy, pliki użytkownika, ustawienia sieci i aplikacji (np. hasła zapisane w przeglądarkach, definicje kont e-mail).

376

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Dysk zawierający archiwum Time Machine może się też przydać podczas fizycznej wymiany dysku twardego w komputerze (całą procedurę opisałem w rozdziale 2.). Możliwe jest wówczas odtworzenie systemu i jednocześnie pełnej konfiguracji użytkownika z kopii bezpieczeństwa.

Przygotowanie dysku zewnętrznego dla Time Machine Program Time Machine potrafi przygotować dysk w taki sposób, aby był on rozpoznawany przez OS X. Dotyczy to w szczególności dysków wstępnie sformatowanych pod system Windows (czyli większości dysków spotykanych w polskich sklepach). Jeśli chcesz świadomie przygotować dysk archiwizacyjny, np. sformatować go i podzielić na tzw. partycje (logiczne części widziane przez OS X jako osobne dyski), to zajrzyj do rozdziału 31., do podpunktu „Systemy plikowe, czyli Narzędzie dyskowe w praktyce”. Wyjaśniłem tam szczegółowo, na czym polega formatowanie i partycjonowanie dysków. Jeśli skorzystasz z zawartych tam porad, bez problemu podzielisz wielki dysk (np. 1 TB) na dwa mniejsze: jeden dla OS X Time Machine, a drugi np. dla systemu Windows.

Informacje o systemie (Profil Systemu) Aplikacja Profil Systemu znajdująca się w menu systemowym Apple (Ten Mac, przycisk Raport systemowy) zawiera szczegółowe informacje o sprzęcie i oprogramowaniu komputera Mac (rysunek 27.14). Kupując używany komputer Mac, warto przejrzeć Profil Systemu, aby zobaczyć szczegóły dotyczące zainstalowanych komponentów, stanu baterii, numeru seryjnego itp. Na rysunku zaznaczyłem opcje Kamera (widać, że jest rozpoznana przez Maca) oraz Bluetooth (tutaj możemy sprawdzić, czy nasz Mac obsługuje funkcje Handoff oraz Instant Hotspot).

Rozdział 27.  OS X Yosemite na poważnie(j)

Rysunek 27.14. Aplikacja Profil Systemu

377

378

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rozdział 28.

Konfiguracja i współużytkowanie systemu OS X Yosemite Praca z komputerem Macintosh jest bardzo przyjemna, gdyż zarówno sam sprzęt, jak i system operacyjny stanowią spójną i dobrze przemyślaną całość, a projektanci zadbali o prostotę i ergonomię obsługi. Może być ona jednak jeszcze przyjemniejsza, gdy nauczysz się dostosowywać system do swoich potrzeb. Jego bogate opcje konfiguracyjne pozwalają m.in. na zmianę tła pulpitu, kształtu kursora myszy oraz szybkości reagowania klawiatury na naciśnięcie znaku. W tym rozdziale dowiesz się, gdzie możesz to wszystko wyregulować w taki sposób, abyś nie musiał zmieniać swoich przyzwyczajeń. Poznasz również interesującą możliwość bezkolizyjnej pracy wielu osób (np. członków Twojej rodziny) korzystających z tego samego komputera.

Biurko Ustawienia ogólne widoku Biurko widoczne na ekranie w systemie OS X jest po prostu specjalnym katalogiem, w którym dodatkowo możesz wprowadzić kilka drobnych usprawnień. Pokaż teraz biurko (klawisz F11 lub skrót fn+F11 albo Cmd+strzałka w dół — w zależności od klawiatury) i wywołaj prawym klawiszem myszy jego menu podręczne (rysunek 28.1). Menu podręczne biurka pozwala łatwo sortować i wyrównywać ikony, które często są na nim dość bezładnie rozmieszczone (powodów jest wiele, a jednym z nich jest na pewno odrobina bałaganiarstwa, która w nas tkwi…). Aby uporządkować biurko, użyj polecenia Wyrównaj wg i wybierz kryterium sortowania elementów (np. według nazwy). Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, aby potem samemu przesuwać ikony (metodą „przeciągnij i upuść”). Polecenie Wyrównaj dodatkowo dosuwa ikony do niewidocznej siatki, na której pionowych i poziomych liniach są one umieszczane (to swego rodzaju niewidoczny arkusz w kratkę).

380

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 28.1. Dostępne opcje wyświetlania i porządkowania elementów na biurku

Gdy wywołasz okienko ukryte za poleceniem Pokaż opcje widoku, będziesz mógł nawet ustalić domyślny sposób porządkowania ikon oraz, co jest także cenne, ich wielkość (rysunek 28.1). Początkujący użytkownicy Maców mają kłopoty ze zrozumieniem, co tak naprawdę jest wyświetlane na biurku. Znajdują się tam stałe elementy (np. w starszych wersjach OS X widoczna była ikona dysku systemowego Macintosh HD), ale co jakiś czas pojawiają się też inne ikony, np. reprezentujące podłączane urządzenia. Jak się okazuje, zawartość biurka można łatwo zmienić, niestety, miejsce, w którym to wykonujemy, jest ukryte w… panelu preferencji aplikacji Finder. Zajrzyj na chwilę do rozdziału 6. Zakładka Ogólne w menu Finder/Preferencje pokazana na rysunku 6.10 pozwala na włączanie lub wygaszanie na biurku niektórych elementów, np. dysków komputera lub dysków zewnętrznych (pendrive, dyski USB). Wyłączenie pokazywania tych elementów na biurku oczywiście nie usunie ich z systemu — będą one w dalszym ciągu widoczne w panelu Findera na liście urządzeń.

Tło i wygaszacz ekranu Użytkownik komputera może na wiele sposobów podkreślić użytkowanie przez niego komputera osobistego, a jednym z najbardziej widocznych jest dobranie graficznego tła wypełniającego biurko. Tło jest widoczne w trakcie pracy z urządzeniem. Ta ostatnia częstokroć wygląda tak, że bywamy odrywani od klawiatury „na chwilkę”, a wracamy do niej po kilku godzinach. W Macu domyślnie jest włączony tryb oszczędzania i komputer może przejść w stan uśpienia, ale to zwykle chwilę trwa i na ekranie jest widoczny w tym czasie jeden i ten sam obrazek zużywający powoli, acz równomiernie monitor. Nie zawsze pasuje nam też, aby wszyscy oglądali to, nad czym akurat pracowaliśmy. Obu tym problemom możemy zaradzić: komputer potrafi, jeśli zostanie mu to nakazane, automatycznie wyłączyć monitor, jeżeli w określonym czasie nie otrzyma sygnału od użytkownika. Zamiast całkowitego wygaszenia można też zażyczyć sobie periodycznego wyświetlania specjalnego obrazka zwanego wygaszaczem ekranu — jest on skonstruowany w taki sposób, aby w jak najmniejszym stopniu „wypalać” monitor.

Rozdział 28.  Konfiguracja i współużytkowanie systemu OS X Yosemite

381

Zarówno tło, jak i wygaszacz ustawiamy, wywołując z menu podręcznego biurka polecenie Zmień tło biurka (rysunek 28.2) — trzeba tylko wybrać odpowiednią zakładkę okienka, w przypadku wygaszacza drugą.

Rysunek 28.2. Zmień tło i ustaw wygaszacz ekranu

Standardowo z OS X dostarczana jest bogata kolekcja tapet na biurko. Na pewno dobierzemy taką, która będzie cieszyła nasze oczy podczas długich godzin spędzanych przed komputerem. Niektóre z dostępnych tapet są wyjątkowo piękne. Jeśli posiadasz aparat cyfrowy, być może będziesz miał ochotę ustawić jako tło pulpitu jedno ze swoich zdjęć. Nie stanowi to żadnego problemu: kliknij przycisk plus (+) i załaduj fotografię z podłączonego aparatu lub wybierz jedno ze zdjęć wcześniej wgranych do komputera (z poziomu okienka jest dostępna baza iPhoto). Wygaszacz ekranu można wybrać z bogatej biblioteki dostarczonej z systemem. Możemy też ustalić czas, po jakim wygaszacz zadziała (można wcześniej obejrzeć przykładową animację na całym ekranie, klikając obrazek). Przycisk Aktywne narożniki widoczny na zakładce Wygaszacz ekranu daje dostęp do specjalnych makr systemowych, które pozwalają podpiąć do ruchu myszki w kierunku wybranego narożnika określone funkcje, np. uaktywnienie wygaszacza ekranu, pokazanie biurka (rysunek 28.3). Są to funkcje bardzo użyteczne i warto je zdefiniować zgodnie z własnymi przyzwyczajeniami.

Opcje Docka Docka poznałeś już w trakcie lektury poprzednich rozdziałów. Jest to bardzo ważny element systemu i jego również można konfigurować. Projektanci OS X przewidzieli wiele ciekawych opcji, które możemy sami zmieniać, aby pasek Docka działał według

382

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 28.3. Ustawiamy tzw. aktywne narożniki

naszych upodobań. Aby je ustawić, wywołaj polecenie Preferencje systemowe z menu systemowego , a następnie odszukaj i kliknij ikonę Dock (rysunek 28.4). Rysunek 28.4. Zmieniamy pozycję i sposób działania Docka

Przede wszystkim można zmienić jego położenie na ekranie monitora. Pasek ten domyślnie wyświetla się na dole ekranu i w przypadku małego MacBooka z panoramicznym ekranem 13,3” (szerokość ok. 28,5 cm, wysokość ok. 18 cm) lub mniejszym (MacBook Air) nie jest to dobre ustawienie, gdyż zabiera cenną przestrzeń roboczą w pionie. Ustawienie Docka pionowo po lewej lub prawej stronie ekranu gwarantuje nam, że obszar wielu aplikacji (np. edytorów, przeglądarek) będzie większy, przez co wzrośnie wygoda użytkowania komputera. Panel preferencji pozwoli nam na łatwą zmianę wielkości i efektów animacji związanych z uruchamianiem aplikacji i przemieszczaniem wskaźnika myszy nad ikonami Docka. Łatwo można nawet włączyć ukrywanie Docka, gdy wskaźnik myszy nie znajduje się w jego obrębie! Pamiętaj też, że możesz w prosty sposób dopasować do swoich potrzeb nie tylko ustawienia ogólne Docka, ale także jego konkretną zawartość.  Ikony w Docku możesz chwytać i przesuwać w inne miejsce.  Całkowite usunięcie ikony z Docka jest możliwe i następuje, gdy klikniesz ją prawym klawiszem myszy i z menu podręcznego wybierzesz Opcje/Usuń z Docka.

Rozdział 28.  Konfiguracja i współużytkowanie systemu OS X Yosemite

383

 Niektóre programy, np. Mail, Safari, możesz uruchamiać od razu przy logo-

waniu się do komputera, gdy w Docku wybierzesz z menu podręcznego polecenie Opcje/Otwórz podczas logowania.  Nowy program możesz łatwo przypiąć do Docka — wystarczy, że go uruchomisz (najczęściej z katalogu Programy) i użyjesz służącego do tego polecenia Opcje/Zatrzymaj w Docku (rysunek 28.5). (Podobnie łatwo usuniesz program z Docka poprzez menu podręczne, choć możesz także ikonę aplikacji chwycić i wyjąć z Docka — efekt będzie ten sam). Rysunek 28.5. Modyfikujemy zawartość Docka

Data i czas pokazywane w komputerze Aby zmienić czas lub datę w komputerze, kliknij zegarek cyfrowy pokazany na pasku w prawym górnym rogu biurka. Możesz wówczas ustawiać czas ręcznie lub — co jest domyślnie ustawione — Twój Mac będzie pobierał go z Internetu. Ustawienia daty i czasu są wbrew pozorom dość interesujące.  Możesz wyświetlić na pasku miniaturowy zegar analogowy (tarczę) zamiast zegara cyfrowego.  Łatwo zmienisz sposoby prezentacji czasu i godziny (np. możesz włączyć domyślnie niewidoczną datę).  Możesz ustawić głosowe powiadomienia o określonych porach (np. co kwadrans lub co godzinę), niestety tylko po angielsku (rysunek 28.6).

Preferencje systemowe Jak się już mogłeś zorientować, znaczna część pożytecznych opcji konfiguracyjnych OS X jest dostępna w panelu, w pozycji Preferencje systemowe, którą możesz wywołać z menu systemowego widocznego w lewym górnym rogu ekranu. Rysunek 28.7 pokazuje zawartość tego menu w OS X Yosemite.

384

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 28.6. Opcje czasu i daty Rysunek 28.7. Panel preferencji systemowych OS X

Okienko, które jest tam ukryte, grupuje w kilka czytelnych zbiorów ikony wywołujące panele konfiguracyjne różnych funkcji i programów, a także sprzętu, z jakiego składa się komputer. Zalecana jest pewna ostrożność w posługiwaniu się opcjami, które są tam zawarte, gdyż z łatwością możemy zdestabilizować system. Jednak przy pewnej dozie uwagi na pewno każdy sobie poradzi z bezpieczną obsługą zawartych tam ustawień. Ikony preferencji są pogrupowane według zastosowań (np. opcje ogólne, sprzętowe). Na samym dole okienka widać panel przeznaczony dla dodatków rozszerzających możliwości OS X. Na przykład panel pokazanego na obrazku świetnego programu NTFS for Mac OS X1 pozwala używać w OS X dysków sformatowanych pod system Windows (NTFS), tak jakby to były dyski w systemie plikowym Maca (odczyt i zapis, montowanie, szybki transfer). 1

Program omawiam w rozdziale 31.

Rozdział 28.  Konfiguracja i współużytkowanie systemu OS X Yosemite

385

W dalszej części rozdziału omówię kilka ważniejszych paneli konfiguracyjnych, które mogą być interesujące dla użytkowników komputerów Mac.

Język i region OS X od kilku lat całościowo obsługuje polskie znaki diakrytyczne i oferuje polski interfejs użytkownika. Na początku książki pokazałem, jak ustawić nasz język ojczysty na etapie pierwszej konfiguracji. Warto jednak wiedzieć, co zrobić, gdy otrzymamy do pracy komputer z obcojęzycznym układem klawiatury i ustawionym językiem obcym — okazuje się, że również w takim przypadku nie jest trudno przestawić nasz Mac na język polski! Kliknij ikonę Język i region, aby dotrzeć do ustawień językowych (rysunek 28.8).

Rysunek 28.8. Zmiana ustawień językowych i układu klawiatury

Jak zostało to pokazane na obrazku, dodanie lub zmiana języka i układu klawiatury (przycisk Preferencje klawiatury) jest bardzo prosta. Jeśli zmienimy język, zostanie to uwzględnione dopiero po ponownym uruchomieniu kolejnych aplikacji, poprzednie natomiast będą ciągle używały starego. Nieprzemyślana zmiana układu klawiatury może się skończyć niemożnością wpisania czegokolwiek sensownego: wciskanie znanych klawiszy będzie generowało na ekranie zupełnie egzotyczne znaki, np. umlauty czy znaki akcentowane. Pełne wykorzystanie obcego układu klawiatury ma sens, jeśli znamy rozkład znaków lub wręcz dysponujemy klawiaturą, która ma takie znaki nadrukowane. Notabene, na rynku są dostępne polskie klawiatury „maszynistki” Apple (mające nadrukowane polskie litery uzyskiwane jednym wciśnięciem klawisza).

Jeśli data, czas lub waluty są w komputerze dziwnie prezentowane lub wolisz nieco inne, odwiedź ustawienia widoczne pod przyciskiem Zaawansowane (rysunek 28.9).

386

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 28.9. Formaty daty i czasu oraz makra klawiatury w OS X

Interesujące możliwości znajdziesz też w zakładce Tekst (ten sam rysunek). W tym oknie możesz zdefiniować makra do automatycznego zastępowania wprowadzonego tekstu innym tekstem lub symbolami w niektórych programach (np. Mail, TextEdit). Aby się przekonać, jak to działa, wpisz w aplikacji TextEdit np. znaki zb i naciśnij spację (odstęp) — znaki zostaną zastąpione napisem zaraz będę.

Ochrona i prywatność Panel Ochrona i prywatność pozwala włączyć w komputerze dodatkowe zabezpieczenia. Możesz np. zażądać, aby obudzenie komputera lub wyjście z trybu wygaszacza ekranu wymagało podania hasła ustalonego w momencie instalacji systemu. Ciekawą możliwość daje szyfrowanie danych na dysku, ale jest to opcja dość niebezpieczna, gdyż w przypadku zapomnienia hasła do komputera danych nie można odszyfrować, np. nie można ich odczytać z wykonanej kopii bezpieczeństwa (rysunek 28.10).

Ogólne Panel Ogólne umożliwia zmianę wyglądu systemu i sposobu przewijania w okienkach oraz określa liczbę pozycji listy Ostatnie rzeczy w menu systemowym, zawierającej nazwy ostatnio otwieranych dokumentów lub programów (rysunek 28.11). Interesującą nowością jest tryb ciemnego menu wprowadzony w Yosemite — sprawdź, jak zmieni się wygląd ekranu, gdy go ustawisz. W panelu Ogólne możesz także określić domyślną przeglądarkę internetową. Trzeba jednak uważać, ponieważ instalacja Firefoksa lub przeglądarki Chrome może usunąć Safari, traktowaną przez OS X jako przeglądarkę domyślną. Nie jest to wskazane, gdyż zalecane jest, aby domyślną przeglądarką była aplikacja Safari, nawet jeśli w systemie znajdują się inne programy służące do przeglądania Internetu.

Rozdział 28.  Konfiguracja i współużytkowanie systemu OS X Yosemite

387

Rysunek 28.10. Opcje ochrony komputera Rysunek 28.11. Wygląd OS X i jego okienek

Klawiatura Panel Klawiatura umożliwia dopasowanie funkcji klawiatury, podstawowego urządzenia, z którym mamy do czynienia w trakcie pracy z komputerem. Warto zatem zadbać o podanie takich parametrów, aby praca stanowiła przyjemność, a nie udrękę (rysunek 28.12). W panelu konfigurującym zachowanie klawiatury znajdziemy kilka interesujących ustawień. Przede wszystkim osoby sprawnie piszące na komputerze mogą dostosować szybkość jego reakcji na wciskanie klawiszy. (Podczas ustawiania tych parametrów otwórz w innym okienku program, np. TextEdit, aby je od razu przetestować). Przycisk Klawisze modyfikujące kryje ciekawą możliwość przestawienia funkcji klawiszy Cmd i Alt (Option). Jeśli dokonasz modyfikacji zaznaczonej na rysunku obwódką, to

388

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 28.12. Dostosowujemy klawiaturę Apple do naszych przyzwyczajeń (także tych ze świata Windowsa)

uzyskiwanie polskich znaków diakrytycznych z użyciem oryginalnych klawiatur Apple będzie prostsze dla osób używających jednocześnie systemów OS X i Windows — odpowiednik prawego klawisza Alt znajdzie się w tym samym miejscu dla obu systemów, to znaczy z prawej strony spacji (dla ułatwienia można wówczas nakleić na klawiaturze naklejki z wydrukowanymi właściwymi napisami; można je zrobić samemu lub kupić gotowe)2. Poza edycją podstawowych ustawień klawiatury pokazanych na obrazku istnieje też możliwość zdefiniowania własnych funkcji dla wybranych klawiszy funkcyjnych (rysunek 28.13). Najbardziej zadowoleni będą właściciele pełnowymiarowych ultracienkich klawiatur Apple, bo klawiszy funkcyjnych jest na nich aż 19 (o 7 więcej niż w MacBooku).

Rysunek 28.13. Zdefiniuj własne skróty klawiaturowe w OS X 2

Używając Maca mini i klasycznej klawiatury USB dla Windowsa (z narysowanym symbolem flagi — nie trzeba ustanawiać tego mapowania.

),

Rozdział 28.  Konfiguracja i współużytkowanie systemu OS X Yosemite

389

Wejdź do zakładki Skróty i przetestuj możliwość zdefiniowania własnego skrótu, np. do wywoływania widoku Launchpad. Skrót możesz zdefiniować lub zmodyfikować, klikając dwukrotnie w białym polu, które go zawiera (niektóre pola w definicjach skrótów są puste i czekają na Twoje definicje!). Możesz także łatwo zdefiniować skróty dla funkcji wybranych aplikacji, np. Safari. Niepotrzebny skrót aplikacyjny usuniesz, klikając przycisk – (minus) po wybraniu elementu na liście, natomiast domyślne ustawienia systemu łatwo przywrócisz, klikając przycisk Przywróć domyślne.

Mysz Panel Mysz pozwoli na dopasowanie działania myszy do naszego stylu pracy z tym urządzeniem (rysunek 28.14). Rysunek 28.14. Zmieniamy parametry myszy

Dopasuj w panelu Mysz szybkość śledzenia ruchów myszy i czas reakcji na podwójne kliknięcie, tak aby uzyskać maksymalny komfort pracy. Dla nowej myszy Magic Mouse wyposażonej w panel dotykowy zalecam włączenie „prawego kliknięcia” w wybranym rogu oraz ustalenie funkcji przewijania dwoma palcami (kliknij przycisk Skonfiguruj mysz Bluetooth). W przypadku podłączenia myszki dwuklawiszowej będzie możliwe przestawienie funkcji jej lewego i prawego klawisza, co z pewnością ucieszy osoby leworęczne.

Gładzik Panel Gładzik pomoże nam dostosować działanie gładzika Apple. W przypadku znakomitego gładzika Multi-Touch liczba dostępnych opcji jest wręcz zdumiewająca (rysunek 28.15). Szczególnie przydatne jest ustawienie czasu reakcji na podwójne uderzenie w pole robocze, tak by odpowiadał podwójnemu kliknięciu. Używając panelu Gładzik, bez trudu ustalisz wygodne definicje gestów, w których używany jest więcej niż jeden palec. Możesz także łatwo wyłączyć zbędne gesty, które tylko Ci przeszkadzają w pracy (od nadmiaru inteligencji nowego gładzika Apple czasem wręcz może rozboleć głowa…).

390

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 28.15. Zmieniamy parametry gładzika

Monitory Panel Monitory umożliwia dopasowanie parametrów ekranu monitora, takich jak rozdzielczość i paleta wyświetlanych kolorów (rysunek 28.16). Nie ma sensu zmieniać rozdzielczości zwykłej matrycy LCD na inną niż tzw. rozdzielczość naturalna (natywna). Ekran LCD to tak naprawdę zbiór pewnych X na Y miniaturowych punktów świecących i wszelkie rozdzielczości, które nie odpowiadają matrycy X*Y, są uzyskiwane metodą przybliżonych przekształceń obrazu, zazwyczaj z wielką szkodą dla jakości wyniku końcowego. Jedynym wyjątkiem są ekrany typu Retina, które posiadają tak dużą rozdzielczość (gęstość pikseli), że możemy na nich bez większej szkody ustawiać kilka opcji pokazanych na rysunku.

Panel Monitory pokaże nam dane dotyczące jednego lub dwu monitorów, jeśli do laptopa podłączysz monitor zewnętrzny, np. kablem Mini DisplayPort lub Thunderbolt.

Oszczędzanie energii Panel Oszczędzanie energii umożliwia ustalenie odstępów czasowych, po których komputer przejdzie w stan uśpienia, a jego ekran wyłączy się.

Rozdział 28.  Konfiguracja i współużytkowanie systemu OS X Yosemite

391

Rysunek 28.16. Ustawienia monitora

W opcjach Oszczędzanie energii można znaleźć opcję interesującą dla nocnych marków — jest nią możliwość utworzenia własnego harmonogramu budzenia i usypiania komputera (rysunek 28.17, przycisk Harmonogram).

Rysunek 28.17. Ustawienia oszczędzania energii dla Maca mini i MacBooka (dwa rodzaje zasilania) Nie zaleca się przewożenia laptopa w trybie uśpienia, gdyż może się przez przypadek obudzić w zamkniętej torbie i dość mocno zagrzać. Przed podróżą wyłącz zupełnie swój MacBook poleceniem Wyłącz z menu systemowego .

392

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Drukarki i skanery Panel Drukarki i skanery pozwala dodawać i usuwać drukarki z systemu. Rysunek 28.18 będzie wyglądał nieco inaczej w każdym komputerze, gdyż jest mało prawdopodobne, aby wszyscy posiadali ten sam co ja model drukarki. Ale mój przykład jest interesujący, gdyż pokazuje, jak łatwo podłączyć do Maca drukarkę bezprzewodową Wi-Fi — komputer po prostu ją wykrył i pozwolił na zarejestrowanie w systemie! (Drukarka musi jednak wcześniej być podłączona do domowej sieci Wi-Fi. Sprawdź w instrukcji, jak to zrobić). Rysunek 8.18. Dodajemy drukarkę bezprzewodową do systemu OS X

Pamiętaj, że dodatkowe funkcje drukarek (np. panel podglądu stanu tonera lub ustawień skanera) zazwyczaj wymagają instalacji dodatkowego oprogramowania z płyty z driverami lub ze strony producenta.

Dostępność Panel Dostępność zawiera ustawienia systemu, które mogą zostać użyte, aby ułatwić korzystanie z komputera osobom mającym problemy z widzeniem, słyszeniem itp. Niewątpliwie standardowe komputery nie będą nigdy całkowicie przyjazne dla osób niepełnosprawnych, ale ważne jest to, że producenci czynią systematyczne wysiłki, aby wzbogacać możliwości systemów operacyjnych o pewne ułatwienia dostępu wbudowane w sprzęt masowej produkcji. Poniższy rysunek pokazuje kilka okienek ukrytych w panelu Dostępność (rysunek 28.19). Większość funkcji jest w dość oczywisty sposób skomentowana. Podane są również skróty lub czynności, które je wywołują. Zwróć uwagę na funkcję VoiceOver (odczytywanie zawartości okien, komentowanie klikniętych obiektów), w pełni spolonizowaną na Macu. Osoba mająca kłopoty z używaniem klawiatury usprawni sobie pracę, włączając w sekcji Klawiatura funkcję Lepkie klawisze, dzięki której nie trzeba wciskać wielu klawiszy naraz (nie jest pokazana na rysunku). Podobnie można usprawnić funkcje myszy. Sprawdź sam, co kryje się w zakładce Mysz i gładzik!

Rozdział 28.  Konfiguracja i współużytkowanie systemu OS X Yosemite

393

Rysunek 28.19. Ułatwienia dostępu w OS X

Współużytkowanie komputera Mac Panel Użytkownicy i grupy jest bardzo ważny, gdyż pozwala na zarządzanie tzw. kontami, czyli identyfikatorami użytkowników komputera, za którymi kryją się odrębne hasła dostępu, uprawnienia do zasobów oraz dane, a więc własny pulpit, katalog domowy itp. Jak zapewne pamiętasz, pierwsze konto użytkownika Maca jest określane już podczas instalacji systemu. Jest to konto uprzywilejowane, gdyż umożliwia ono dodawanie kolejnych kont, nadawanie im uprawnień, a także pozwala na instalowanie dowolnych aplikacji. Kolejne konta dodawane do komputera mogą posiadać znacznie mniejsze uprawnienia. Jeśli na Macu zostanie utworzonych kilka kont, to w praktyce kilka osób w rodzinie będzie mogło korzystać z tego samego sprzętu, logując się do własnej przestrzeni roboczej (katalogu domowego) poprzez wybranie obrazka swojego konta na ekranie logowania. Uruchomienie panelu Konta ze względów bezpieczeństwa wymaga podania hasła.

394

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Tworzenie i usuwanie kont Tworzenie konta użytkownika jest proste i sprowadza się do podania kilku podstawowych informacji pokazanych na rysunku 28.20. Gdy już podamy hasło, uzyskamy dostęp do pozostałych funkcji: tworzenia i usuwania kont (przyciski + i –), ustawiania nadzoru rodzicielskiego oraz zmiany hasła. Obrazek reprezentujący konto zmienisz, klikając go myszką.

Rysunek 28.20. Zarządzanie kontami użytkowników i hasłami

Usunięcie konta jest możliwe pod warunkiem, że nikt na nim nie pracuje. Możesz wówczas usunąć konto i (opcjonalnie) jego katalog domowy. Specjalnym typem konta jest „gość”. Dzięki tej funkcji dowolna osoba może (jeśli na to pozwolisz!) logować się na komputerze, aby wykonywać proste czynności, np. oglądanie Internetu. Po wylogowaniu „gościa” jego profil i dane są kasowane przez OS X. Kilka słów komentarza dotyczącego typu konta. Najczęstsze typy kont to:  Administrator — daje pełną władzę nad systemem, a w szczególności możliwość kasowania innych kont!  Standardowe — ma spore możliwości (obejmujące np. instalowanie aplikacji), ale wyłącznie w ramach danego konta.  Zarządzane przez nadzór rodzicielski — zawiera wiele ograniczeń. Ten typ konta doskonale nadaje się dla dzieci, których aktywność chcesz ograniczyć i kontrolować (jak wiadomo, Internet niesie sporo zagrożeń). Rysunek 28.21 pokazuje formularz tworzenia konta, który możesz wywołać, klikając przycisk + (plus). Wejście do nowego konta wymaga wylogowania się z konta bieżącego.

Rozdział 28.  Konfiguracja i współużytkowanie systemu OS X Yosemite

395

Rysunek 28.21. Tworzenie nowego konta użytkownika w komputerze

Nadzór rodzicielski Panel Nadzór rodzicielski pozwala na kontrolę zasad pracy z komputerem dla kont poddanych kontroli rodzicielskiej. Po utworzeniu co najmniej jednego konta zarządzanego przez nadzór rodzicielski możliwe będzie użycie funkcji ukrytych pod przyciskiem Nadzór rodzicielski (rysunek 28.22).

Rysunek 28.22. Bogate możliwości kontroli rodzicielskiej

396

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Po wejściu do panelu masz dostęp do dziesiątek opcji pozwalających przykładowo na:  kontrolowanie dostępu do funkcji systemowych i zdefiniowanie limitów czasu pracy na komputerze;  zakazanie zmiany haseł i wprowadzania zmian w Docku oraz ograniczenie dostępu do poszczególnych aplikacji;  wykrywanie brzydkich wyrazów, ustalenie listy zakazanych lub dozwolonych witryn internetowych, zezwolenie na używanie tylko wybranych aplikacji do wysyłania wiadomości e-mail oraz ograniczenie listy odbiorców e-maili. Oczywiście administrator komputera ma możliwość monitorowania danego konta — zajrzyj do zakładki Dzienniki, aby przekonać się, jakie kategorie dzienników aktywności można przeglądać (rysunek 28.23).

Rysunek 28.23. Kontrola aktywności konta zarządzanego w ramach nadzoru rodzicielskiego

Usługi internetowe W preferencjach systemowych znajdziesz także panel pozwalający konfigurować wszystkie poznane do tej pory funkcje: iCloud, App Store oraz konta internetowe (np. e-mail, Twitter). Funkcje stowarzyszone z usługami iCloud zostały już wcześniej omówione na kartach tej książki, o App Store zaś można przeczytać w rozdziałach 27. i 32. Ikona Konta internetowe jest szczególnie interesująca, gdyż grupuje konta e-mail oraz konta serwisów społecznościowych. W przypadku konieczności dokonania poprawek w ustawieniach tych usług (np. błędna nazwa użytkownika lub nieaktualne hasło) po prostu przejdź do ich konfiguracji w preferencjach systemowych (rysunek 28.24).

Rozdział 28.  Konfiguracja i współużytkowanie systemu OS X Yosemite

Rysunek 28.24. Konfiguracja kont internetowych obsługiwanych przez aplikacje Maca

397

398

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rozdział 29.

Terminal Unix i inne tajniki OS X Rozdział dla nieco bardziej zaawansowanych użytkowników — zawarte w nim porady stosuj z rozwagą, aby nie uszkodzić systemu operacyjnego!

Ten rozdział jest przeznaczony dla bardziej zaawansowanych użytkowników Maców, którym powoli przestaje wystarczać piękna powłoka graficzna OS X i którzy czasami mieliby ochotę zajrzeć za kulisy systemu. Wspominałem już, że OS X jest oparty na systemie Unix. Oznacza to ni mniej, ni więcej, że technologia systemu naszego Maca ma już ponad… 30 lat! Dlaczego zatem co jakiś czas w sklepach pojawia się kolejna wersja OS X reklamowana jako nowość? Cóż, powiem krótko: takie są prawa marketingu. Aby towar się dobrze sprzedawał, należy go ładnie opakować, i nowe wersje OS X są właśnie takim ładnym opakowaniem surowego systemu Unix w wariancie Apple: pojawiają się w nich interesujące nowe funkcje, nowe aplikacje, usprawnienia wydajności itp. To wcale nie oznacza, że opisywany OS X jest oszustwem — jest to znakomity system, który jak najbardziej warto poznać, system, który łączy stabilność, bezpieczeństwo i komfort obsługi za naprawdę niewygórowaną cenę. Jeśli jednak masz ochotę na poznanie furtki pozwalającej zajrzeć do warstwy uniksowej Twojego Maca, ten rozdział może być przeznaczony również dla Ciebie!

Terminal, czyli furtka do zaplecza OS X W katalogu Programy/Narzędzia znajdziesz program o nazwie Terminal, który pozwala przejść do konsoli tekstowej w celu wykonywania komend i programów systemu Unix zarządzającego działaniem OS X. Interfejs, który jest używany w Terminalu, to tzw. shell, czyli powłoka pozwalająca użytkownikowi komunikować się z tzw. jądrem systemu (ang. kernel). Jądro jest właściwym systemem operacyjnym, czyli zbiorem procesów powodujących, że możesz używać aplikacji użytkownika. Procesy te pracują bez przerwy i to właśnie dzięki nim poprawnie zapisywane są dokumenty na dysku, działa mysz i klawiatura, funkcjonuje drukarka i możesz łączyć się z Internetem.

400

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Uruchamiamy Terminal Spróbuj teraz uruchomić Terminal. W oknie, które zobaczysz, w miejscu, gdzie migocze kursor, wpisz słowo ls, po czym naciśnij klawisz Return. Wpisz następnie cd Desktop i naciśnij Return ponownie (ważne: nie zmieniaj wielkości liter w słowie Desktop) — rysunek 29.1. Rysunek 29.1. Pierwsze ćwiczenie z programem Terminal

To proste ćwiczenie ilustruje podstawowe cechy Terminalu — jego wygląd i sposób pracy.  W Terminalu pracujesz w trybie tekstowym; mysz jest w zasadzie nieprzydatna.  Symbol ~ (tylda) oznacza katalog domowy.  Komendę w Terminalu potwierdzasz, wciskając klawisz Return. Od tego momentu polecenia zawarte w wierszu poleceń (ang. command line) są przekazywane do jądra systemu. System nie sprawdza, czy polecenie ma sens, tylko — po upewnieniu się, że masz odpowiednie uprawnienia — wykonuje je! Cała reszta to tak naprawdę wiedza dotycząca poszczególnych komend i może nieco samego systemu Unix. Czy użytkownik Maca powinien interesować się Uniksem? Moim zdaniem, jeśli nie jest informatykiem, nie jest to konieczne. Jednak minimalna wiedza o komendach tego systemu i pracy w trybie tekstowym Terminalu pozwala na stosowanie ciekawych sztuczek i czasami może się przydać.

Preferencje Terminalu Jak łatwo zauważyć, okno Terminalu jest dość małe. Możesz je jednak bez problemu rozciągnąć myszką (chwyć jego prawy dolny róg i pociągnij go). Inne parametry okna zmienisz, wchodząc do menu Terminal/Preferencje i zakładki Ustawienia (rysunek 29.2). W oknie preferencji możesz łatwo dostosować np. wielkość i krój czcionki widocznej w oknie Terminalu.

Zasady wpisywania tekstu w Terminalu Terminal jest dość surowym narzędziem i nie akceptuje pomyłek: wpisz coś bezsensownego, a system tego nie przyjmie (np. po wpisaniu komendy lz zobaczysz odpowiedź command not found, czyli „nie znaleziono polecenia”). W Terminalu nie możesz także ignorować wielkości znaków!

Rozdział 29.  Terminal Unix i inne tajniki OS X

401

Rysunek 29.2. Preferencje aplikacji Terminal (panel Ustawienia)

Dodatkowym problemem jest w tej aplikacji odstęp (spacja), rozdziela on bowiem poszczególne znaki komend. Jak w takim razie wpisać w parametrach polecenia nazwę katalogu, który zawiera spację, np. Moje filmy? W takiej sytuacji system Unix wymaga użycia znaku \ (backslash, ukośnik tylny). Przykładowo: komenda cd DC\ 2004 oznacza przejście do katalogu DC 2004 (operacja się powiedzie, jeśli taki katalog istnieje). Oprócz utrudnień są też pewne ułatwienia: skróty i konwencje, które pomagają w konstruowaniu poleceń.  Możesz wpisać część nazwy katalogu i nacisnąć klawisz Tab, a Terminal dopisze resztę nazwy (czasami bardzo długiej). Wpisz np. De i naciśnij Tab, aby uzyskać napis Desktop1.  Znak ~ (tylda) oznacza katalog domowy.  Znak . (kropka) oznacza bieżący katalog.  Znak / (slash) oznacza najwyższy poziom drzewa katalogów (tzw. korzeń, ang. root). Jest to też znak rozdzielający nazwy katalogów (wpisz np. komendę pwd, aby odczytać katalog bieżący — na moim komputerze jest to /Users/ piotrw).  Znak .. (dwie kropki) określa katalog nadrzędny w stosunku do bieżącego.  Znak * (gwiazdka) oznacza „dowolny tekst” (także pusty). W operacjach dotyczących katalogów oznacza „wszystko” (sprawdź np. polecenie ls * wyświetlające listę katalogów i ich zawartość, począwszy od katalogu bieżącego).  Znak ? (pytajnik) zastępuje dowolny pojedynczy znak.

1

Desktop to systemowa nazwa katalogu Biurko (w OS X tylko powłoka graficzna jest przetłumaczona — konsola działa wyłącznie w języku angielskim).

402

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite  Klawisze strzałek ( i ) pozwalają nawigować pomiędzy poleceniami zapisa-

nymi w historii Terminalu (możesz przywołać poprzednie polecenie i je zmodyfikować, np. zmieniając jego parametry).

Kilka przydatnych komend Uniksa Tabela 29.1 pokazuje kilka podstawowych komend, które można wykorzystać w Terminalu. Nie jest to zestawienie wyczerpujące, ale ufam, że po zastosowaniu wariantu porady mistrza Obi-Wana Kenobiego („Use Google, Luke”2) poradzisz sobie szybko z uzupełnieniem braków wiedzy w tym temacie! Tabela 29.1. Podstawowe komendy nawigacyjne w powłoce bash Komenda

Znaczenie

ls

Wypisz nazwy plików i katalogów zawarte w bieżącym katalogu.

ls –a

Wypisz nazwy plików i katalogów wraz z katalogami i plikami ukrytymi. Wpisz np. ls –a, aby zobaczyć ukryty plik .DS_Store tworzony przez system operacyjny do zapisywania właściwości folderów (np. rozmieszczenia ikon).

ls –l X

Wypisz szczegółowe informacje o X (wielkość, atrybut, właściciel).

pwd

Wypisz pełną ścieżkę do bieżącego katalogu.

cd

Zmień katalog. Przykładowo: cd .. spowoduje przejście do katalogu nadrzędnego w stosunku do bieżącego.

cp X Y

Kopiuj X do Y (np. plik do katalogu).

mv X Y

Przenieś X do Y (np. plik do katalogu).

mkdir X

Utwórz katalog X.

rmdir X

Usuń katalog X.

chmod

Zmień tzw. uprawnienia pliku (katalogu). Zob. szerszy opis niżej.

date

Podaj datę i godzinę.

cal

Wyświetl kalendarz (sprawdź!).

finger

Podaj dane o użytkowniku.

man X

Wyświetl podręcznik systemu Unix otwarty na stronie poświęconej hasłu X. Skarbnica wiedzy (ale raczej dla informatyków).

man –k X

Wyświetl listę stron man zawierających hasło X (tzw. à propos).

open –a X

Uruchom aplikację X.

grep X Y

Poszukuj wyrażenia X w Y (np. w pliku; możesz podać też *).

sudo

Komenda pozwala na wykonywanie poleceń z uprawnieniami konta root (najwyższy poziom uprawnień) bez potrzeby logowania się na to konto. Aby korzystać z komendy sudo, musisz posiadać uprawnienia administratora.

clear

Czyść zawartość ekranu Terminalu.

Podane w tej tabelce komendy powłoki bash lub niektóre polecenia systemu Unix są dość często spotykane w różnych artykułach pokazujących, jak wykonać w OS X pewne sztuczki i chwyty. 2

W oryginale „Use the Force, Luke”, czyli „Użyj Mocy, Luke”.

Rozdział 29.  Terminal Unix i inne tajniki OS X

403

Szerszy komentarz należy się kwestii tzw. uprawnień. Spróbuj wykonać w Terminalu komendę ls –l Desktop. Przykładowy wynik może być podobny do: Mac-mini-Piotr:Desktop total 3136 drwxr-xr-x@ 4 piotrw drwx------+ 10 piotrw drwxr-xr-x+ 18 piotrw -rw-r--r-- 1 piotrw -rw-r--r--@ 1 piotrw

piotrw$ ls -al staff staff staff staff staff

136 340 612 0 130216

20 21 20 13 21

paź paź paź wrz paź

17:44 12:12 20:06 14:34 12:12

$RECYCLE.BIN . .. .localized ekran.png

Uprawnienia są podawane w kodzie dziewięcioznakowym (przykład wytłuściłem). Pierwsza trójka znaków określa uprawnienia właściciela, druga grupy, do której należy jego konto, trzecia — pozostałych użytkowników komputera. Literki oznaczają kolejno: r — read (prawo do odczytu), w — write (prawo do zapisu), x — execute (prawo do wykonania, np. programu). Polecenie chmod pozwala manipulować uprawnieniami i raczej nie spotkasz się z sytuacją, gdy z poziomu konsoli zajdzie potrzeba jego użycia, ale warto wiedzieć, co oznaczają te dziwne znaczki, które są wynikiem działania komendy ls. Oczywiście jeśli interesuje Cię bardziej ta komenda, to… zajrzyj do podręcznika systemu Unix (polecenie man). Pokazuje go rysunek 29.3. Rysunek 29.3. Przykład działania komendy man chmod

Komenda man nie jest trudna w obsłudze. Kolejne strony wyświetlasz, wciskając spację; możesz się też cofnąć do poprzedniego tekstu, wciskając klawisz kierunkowy (strzałka w górę).

Przykładowe wykorzystanie konsoli systemu Unix Jak pamiętasz, w systemie znajduje się program Kosz przechowujący wykasowane pliki. Warto systematycznie opróżniać Kosz, gdyż po wypełnieniu go zbyt wieloma elementami operacja opróżniania może trwać koszmarnie długo.

404

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Aby sobie poradzić z tym problemem, możesz wykorzystać konsolę systemu Unix i fakt, że Kosz jest jednym z katalogów systemu OS X. Okazuje się, że można go szybko opróżnić z poziomu konsoli.  Wejdź do programu Terminal.  Przejdź do Kosza: instrukcja cd ~/.Trash.  Sprawdź, czy na pewno jesteś w katalogu Kosz (komenda pwd wyświetli pełną nazwę bieżącego katalogu — warto jej użyć, aby nie uszkodzić przypadkowo plików swojego katalogu domowego!).  Pliki z Kosza możesz usunąć, używając instrukcji rm *. Przykład pokazuję na rysunku 29.4.

Rysunek 29.4. Opróżniamy Kosz, używając konsoli Unix

Innym użytecznym przykładem użycia konsoli może być wyłączenie Resume, czyli dość denerwującej (moja prywatna opinia) funkcji, która zapamiętuje położenie okien, otwarte dokumenty i miejsce edycji w dokumencie. Działa ona na nerwy szczególnie w przypadku aplikacji Podgląd, gdyż przy każdym jej nowym użyciu oglądamy również ostatnio otwierane dokumenty. Aby wyłączyć tę funkcję, w Terminalu wpisz komendę: defaults write com.apple.Preview NSQuitAlwaysKeepsWindows -bool false

(ponowne użycie tej samej komendy ze słowem true przywraca funkcję Resume dla aplikacji Podgląd).

OS X — sztuczki i hakowanie systemu Istnieją setki sztuczek zmieniających działanie OS X. Część z nich jest ukryta w interfejsie graficznym systemu, część wymaga zastosowania Terminalu i komend Uniksa. Jeśli interesują Cię takie tematy, odwiedź koniecznie stronę: http://hints.macworld.com. Artykuły zawarte na tej stronie są co prawda pisane w języku angielskim, ale zakładam, że jako adept Uniksa nie masz z tym żadnych problemów!

Rozdział 29.  Terminal Unix i inne tajniki OS X

405

Oczywiście do porad internetowych podchodź ostrożnie, gdyż łatwo jest znaleźć w sieci zarówno świetne sztuczki, jak i nieprzemyślane porady mogące wręcz zdestabilizować system operacyjny. Nie stosuj pochopnie komend linii poleceń, zwłaszcza sudo, gdyż możesz nieodwracalnie uszkodzić system OS X.

Preferencje aplikacji OS X Zdarza się, że program pod kontrolą OS X zaczyna się dziwnie zachowywać. W takich sytuacjach często pomaga odświeżenie jego ustawień systemowych, które mogą zawierać błędne dane konfiguracyjne. W OS X pliki preferencji są zazwyczaj ulokowane w ~/Library/Preferences, gdzie ~ oznacza katalog domowy. Niektóre aplikacje systemowe zapisują swoje preferencje w katalogu głównym /Library/Preferences — przykładem może być plik zawierający konfigurację programu Time Machine: /Library/Preferences/com.apple.TimeMachine.plist. Jak łatwo zauważysz, pliki preferencji nazywane są z użyciem konwencji pozwalającej na łatwą identyfikację „delikwenta”: com.[producent].[nazwa aplikacji].plist. Jeśli zatem kiedyś jakiś program ulegnie awarii i zawiodą wszelkie sposoby naprawy jego działania, to spróbuj usunąć plik preferencji. Zostanie on odtworzony po ponownym uruchomieniu programu i będzie wtedy zawierał domyślne, zazwyczaj działające bez problemu ustawienia. Do katalogu /Library/Preferences możesz wejść również z Findera, używając polecenia menu Idź/Idź do katalogu.

406

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rozdział 30.

Programy użytkowe na Macu Komputer jest niesamowitym urządzeniem. Bardzo skomplikowany sprzęt oferujący wiele skomplikowanych usług (multimedia, Internet) jest zarządzany przez system operacyjny, który upraszcza jego obsługę i ukrywa wszelkie zbędne szczegóły techniczne przed użytkownikiem końcowym. Na tym etapie lektury podręcznika chyba już widzisz, że stworzony przez firmę Apple system OS X nie bez racji uznawany jest za jeden z najbardziej przyjaznych systemów operacyjnych. Wartość komputera Macintosh tkwi jednak nie w systemie operacyjnym i dostarczonym sprzęcie, ale w oprogramowaniu, które jest do nich dołączone. W poprzednich rozdziałach miałeś okazję przekonać się, jak niesamowite możliwości w zakresie zarządzania muzyką, zdjęciami i filmami oferują programy z pakietu iLife. Oprócz programów czysto rozrywkowych w systemie znajdziemy pakiet biurowy iWork, program Mail i przeglądarkę Safari, które dają nam możliwość korzystania z nieskończonych zasobów Internetu, jak również znakomite komunikatory (Wiadomości, FaceTime). Czy to wszystko, co może nam zaoferować Macintosh? Oczywiście nie. W naszym komputerze znajdują się jeszcze dziesiątki ciekawych programów, o których istnieniu często nie mamy okazji się przekonać. W tym rozdziale opowiem o kilku z nich, zarówno tych łatwych, jak i tych przeznaczonych dla bardziej zaawansowanych użytkowników.

Kalendarz Program Kalendarz, czyli systemowy kalendarz dostępny w Macintoshu, znajdziesz w Docku ( ) lub w katalogu Programy. Określenie „kalendarz” jest pewnym uproszczeniem, gdyż mamy tutaj do czynienia z prawdziwym „organizerem” (taka nazwa chyba przyjęła się już na dobre w języku polskim), udowadniającym, że program komputerowy potrafi znacznie więcej niż klasyczny, papierowy notatnik.

408

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Uruchom teraz program i zobacz, jakie kryje możliwości (rysunek 30.1).

Rysunek 30.1. Systemowy program Kalendarz

Na rysunku opisałem podstawowe elementy interfejsu aplikacji Kalendarz. Jak widać, jej używanie jest bardzo proste i sprowadza się do „przewracania” kartek kalendarza oraz definiowania wpisów (wydarzeń kalendarzowych) przypisanych do różnych kalendarzy (np. prywatny, zawodowy). Bardzo łatwo można zmieniać poziom szczegółowości bieżącego widoku, oglądając pojedynczy dzień, tydzień lub miesiąc. Wpisanie czegokolwiek do kalendarza spowoduje zdefiniowanie zdarzenia, które może być prostą notatką lub nawet aktywnym wydarzeniem, o którym komputer przypomni nam dźwiękiem lub e-mailem! Zdarzenia z kalendarza są nawet widoczne są w widgecie panelu Dashboard oraz w Centrum powiadomień — rysunek 30.2.

Rysunek 30.2. Zdarzenia kalendarzowe są zintegrowane z panelem Dashboard i Centrum powiadomień

Rozdział 30.  Programy użytkowe na Macu

409

Powiadomienie (alert) o nadchodzącym zdarzeniu pojawi się automatycznie i nie wymaga wcześniejszego uruchomienia aplikacji kalendarzowej ani wejścia do Centrum powiadomień!

Program Kalendarz obsługuje dwa tryby edycji1:  Kliknij dwukrotnie określoną datę i czas w kalendarzu i wpisz tytuł zdarzenia. Czas zdarzenia można „rozciągnąć” myszką, a potem chwycić i przesuwać.  Po wykonaniu poprzedniego kroku w kalendarzu pojawi się nowy wpis — kliknij go dwukrotnie, aby wejść do trybu pełnej edycji nowego zdarzenia (działa też skrót Cmd+E). W okienku, które ujrzysz, będzie możliwe zdefiniowanie powiadomienia o zbliżającym się terminie. Rysunek 30.3 ilustruje opisane zagadnienia, pokazując dostępne opcje powtórzeń oraz alertów.

Rysunek 30.3. Zdarzenia kalendarzowe i alerty

Nalepki Osoby używające pakietu Microsoft Office z pewnością znają ciekawy program OneNote, który pozwala tworzyć zaawansowane notesy złożone z notatek (odpowiedników żółtych karteczek Post-it® firmy 3M). Gdy zaczniemy przeglądać katalog Programy, zauważymy, że system Yosemite także zawiera program służący do robienia notatek! Oczywiście program Nalepki ( ) jest bardzo prosty i nie dorównuje aplikacji OneNote, ale nie byłoby uczciwie porównywać skomplikowany pakiet biurowy z prostą aplikacją systemową. Proponuję Czytelnikom, aby zapoznali się z funkcjonalnością tej aplikacji, gdyż idealnie nadaje się ona do zarządzania kilkoma bieżącymi „żółtymi karteczkami”. Przykład użycia programu znajdziesz na rysunku 30.4. 1

Przetestuj te czynności, ustawiając się wcześniej na określonym dniu i wybierając np. widok Dzień lub Tydzień.

410

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 30.4. Aplikacja Nalepki, czyli komputerowa wersja żółtych karteczek Post-it® firmy 3M

Nalepki można swobodnie rozmieszczać na ekranie; ich kasowanie jest możliwe za pomocą odpowiedniego polecenia z menu Edycja lub — znacznie prościej — poprzez kliknięcie lewego górnego rogu notatki (znajdziesz tam miniaturowy przycisk; nie widać go na powyższym rysunku). Aby zobaczyć notatki, musisz wcześniej uruchomić aplikację Nalepki. Dla wygody możesz wymusić jej uruchamianie przy każdym logowaniu (wejdź do menu podręcznego aplikacji na pasku Docka i wybierz Opcje/Uruchom podczas logowania).

Słownik Twój Mac zawiera interesującą aplikację o nazwie Słownik, która może zostać uruchomiona na kilka sposobów: ręcznie — z katalogu Programy, poprzez widget w aplikacji Dashboard, a także z menu podręcznego dowolnego edytora, np. Pages, TextEdit. Wpisz jakieś przykładowe słowo, które chcesz sprawdzić, kliknij je prawym klawiszem myszki i wywołaj polecenie Wyszukaj z menu podręcznego! Użytkownik może przeszukiwać zasoby kilku słowników lokalnych (zainstalowanych na komputerze) oraz dostępnych w Internecie, np. w Wikipedii (internetowej encyklopedii). Aby w pełni wykorzystać możliwości oferowane przez aplikację Słownik, musisz posiadać aktywne połączenie z Internetem (rysunek 30.5). Program Słownik będzie na pewno doceniony przez osoby uczące się języka angielskiego, ale podłączenie do Wikipedii, posiadającej swój polskojęzyczny serwis, pozwoli na korzystanie z możliwości Słownika także osobom mniej wprawnym w posługiwaniu się językiem Szekspira.

Rozdział 30.  Programy użytkowe na Macu

411

Rysunek 30.5. Aplikacja Słownik

Odtwarzacz DVD Posiadacze MacBooków na pewno docenią panoramiczny ekran swoich laptopów, gdy wybiorą się w podróż wyposażeni w komplet kilku płyt DVD. Katalog Programy zawiera w pełni funkcjonalny program Odtwarzacz DVD ( ). Program ten zawiera wszystkie funkcjonalności typowego odtwarzacza stacjonarnego, przy czym dostęp do jego funkcji jest wygodniejszy, bo posługujemy się myszką. Aplikacja Odtwarzacz DVD wykrywa kody regionów odtwarzanych płyt i gdy wystąpi niezgodność — a wystąpi na pewno, gdy do Maca kupionego w USA włożymy polską płytę DVD (region 2) — możemy dokonać zmiany regionu (rysunek 30.6).

Rysunek 30.6. Zmiana regionu w systemowym odtwarzaczu DVD

Niestety, liczba takich zmian jest limitowana do pięciu i warto tutaj uważać, aby poprzez kilkakrotną zmianę nie zablokować sobie możliwości odtwarzania płyt z naszego regionu.

412

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

QuickTime Player Odtwarzacz multimediów o nazwie QuickTime Player jest produktem dostępnym nie tylko dla platformy Apple, ale i dla Windowsa (http://www.apple.com/pl/quicktime). Program jest wbudowany w Yosemite i nie wymaga osobnej instalacji. QuickTime Player to uniwersalny odtwarzacz plików multimedialnych (audio i wideo). Aby zobaczyć, jak działa ten program, kliknij po prostu dwukrotnie dowolny plik wideo (np. pobrany z kamery lub sieci). W zależności od formatu i jakości materiału QuickTime Player zaoferuje odmienne możliwości odtwarzania (rysunek 30.7). Rysunek 30.7. Odtwarzacz QuickTime

Technologia QuickTime jest wykorzystana przez inne programy Apple, np. iTunes lub iMovie. W istocie wiele programów (i to nie tylko dla Mac OS) wymaga QuickTime Playera, aby mogły prawidłowo funkcjonować.

Kalkulator Osoby używające prostego kalkulatorka zawartego w aplikacji Dashboard często nie zauważają, że Mac OS jest wyposażony w niezły kalkulator, który można znaleźć w katalogu Programy ( ) — rysunek 30.8. Systemowy kalkulator jest wyposażony w znacznie więcej funkcji niż programik widoczny w aplikacji Dashboard lub dostępny w Centrum powiadomień, zawiera bowiem aż trzy tryby pracy (zwykły, naukowy i programisty — ten ostatni jest naprawdę znakomity!). Używając tego programu, bez problemu wykonasz konwersje jednostek, np. prędkości podanej w milach na kilometry (przetestuj menu Konwertuj).

Pobieranie obrazów W katalogu Programy znajdziesz interesujący program Pobieranie obrazów, który pozwala na pobranie z aparatu fotograficznego zdjęć do określonych lokalizacji, z pominięciem iPhoto wchodzącego w skład pakietu iLife. Jak wiadomo, import do iPhoto

Rozdział 30.  Programy użytkowe na Macu

413

Rysunek 30.8. Zaawansowany kalkulator w OS X

wiąże się ze skopiowaniem danych do bazy iPhoto i utworzeniem tzw. zdarzenia. Baza iPhoto nie jest bezpośrednio dostępna, gdyż zarządza nią sam program iPhoto (nie jest to klasyczny katalog, swobodnie dostępny z poziomu Findera). Program Pobieranie obrazów jest częścią systemu i z powodu swojej „lekkości” czasami bywa przydatny. Na rysunku 30.9 zobaczysz, jak w praktyce wygląda taki import i co możesz uzyskać. Możliwości tego małego programu wbrew pozorom są bardzo interesujące:  Możesz nauczyć Mac reagować w odpowiedni sposób na podłączenie aparatu fotograficznego do komputera (np. aby uruchamiał iPhoto albo nic nie robił).  Możesz wyeksportować zdjęcia do dokumentu HTML lub PDF (wybierz odpowiednią opcję z listy i wciśnij klawisz Importuj).

Program iBooks Program iBooks jest aplikacją, którą znajdziesz w Docku, jej odpowiednik na pewno zauważysz też na iPadzie. Podczas pierwszego uruchomienia podaj programowi swoje hasło Apple ID, aby móc pobierać książki z iTunes Store. Aplikacja jest przeznaczona do czytania książek i została ściśle zintegrowana z iCloud. Dzięki temu wszystkie kupione (lub zaimportowane) książki albo pliki, np. PDF, możesz czytać na swoim iPadzie i Macu, również z wykorzystaniem genialnej funkcji Handoff opisanej w rozdziale 26. (rysunek 30.10).

414

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 30.9. Pobieranie obrazów, czyli import zdjęć bez iPhoto

Rysunek 30.10. Czytaj z iBooks książki i zasoby biblioteczne na dowolnym urządzeniu

Import pliku PDF jest prosty: wejdź do menu Plik i wywołaj polecenie Dodaj do biblioteki. Program pokazuje miniaturki zapisanych książek. Jeśli zobaczysz przy miniaturce symbol chmury, to musisz ją pobrać przed rozpoczęciem lektury na bieżącym urządzeniu. Usunięcie książki zapisanej w iCloud usuwa ją tylko na bieżącym urządzeniu i zawsze można ją pobrać ponownie (podobnie jak w przypadku Kindle).

Rozdział 30.  Programy użytkowe na Macu

415

Szachy Gdy już zmęczysz się chodzeniem po stronach WWW i bezmyślnym klikaniem różnych stron, niewymagającym wysiłku intelektualnego, przetestuj swoje umiejętności szachisty w programie Szachy. Program nie jest klasy Chessmastera, ale w końcu jest to darmowy dodatek do Liona.

Programy administracyjne Wejdź teraz do katalogu Programy/Narzędzia i zaznajom się z zawartością obecnych tam narzędzi. Tabela 30.1 opisuje przeznaczenie tych narzędzi. Tabela 30.1. Programy administracyjne na Macu Aplikacja

Przeznaczenie Program Asystent Boot Camp służy do wykonania podziału dysku systemowego na partycje, w celu instalacji w nim systemu Windows. Omawiam go szerzej w rozdziale 31. Program Asystent migracji pozwala przesłać dane użytkownika z jednego Maca na inny lub na dysk zewnętrzny (konta, programy, ustawienia, dokumenty).

Używając aplikacji Dostęp do pliku kluczy, możesz dotrzeć do miejsca, w którym Mac zapisuje hasła (np. stosowane na stronach internetowych) i certyfikaty.

Program Edytor skryptów pozwala na tworzenie i edycję skryptów, które mogą pomóc zaoszczędzić wiele czasu podczas korzystania z innych programów. Liczne programy są zgodne z AppleScript i rozpoznają jego polecenia. Edytor AppleScript pozwala na przeglądanie poleceń, których można użyć do sterowania takimi programami. Jest to narzędzie dla programistów, nie opisuję go w tej książce. Program Automator znajduje się w katalogu Programy, ale celowo omawiam go tuż obok edytora AppleScript, gdyż jest przeznaczony do tego samego: automatyzuje pewne czynności wykonywane w Macu, ale tym razem bez konieczności programowania. Kroki, zwane akcjami, mogą być łączone ze sobą w edytorze wizualnym i wchodzą do tzw. kolejki. Po utworzeniu sekwencji czynności możesz ją wielokrotnie uruchamiać, a nawet wysłać do kogoś. Jest to narzędzie dla zaawansowanych użytkowników, nie opisuję go w tej książce. Program o nazwie Grab umożliwia przechwytywanie fragmentów ekranu, czyli wykonywanie tzw. zrzutu ekranu. Zob. też skróty klawiszowe opisane w tabeli 18.1 (rozdział 18.).

416

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Tabela 30.1. Programy administracyjne na Macu — ciąg dalszy Aplikacja

Przeznaczenie Grapher służy do rysowania wykresów równań 2D i 3D, nawet dość skomplikowanych. Po wybraniu typu wykresu możesz podać jego równanie matematyczne i/lub modyfikować efekt końcowy wprost na ekranie.

Kolorymetr cyfrowy wyświetla wartości kolorów (kodowanie RGB lub inne) dowolnego piksela wskazanego na ekranie.

Konfigurator MIDI Audio pozwala konfigurować podłączone do komputera urządzenia audio oraz MIDI (konfiguracja kanałów i wejść, ustawienia głośników). Program obsługuje wiele urządzeń audio MIDI, np. podłączonych do komputera za pomocą złącz FireWire, USB lub Bluetooth. Program Konsola pozwala na oglądanie komunikatów wysyłanych przez system komputera i programy, czyli tzw. logów. Narzędzie to jest dość przydatne dla programistów i administratorów. Program Monitor aktywności pozwala analizować obciążenie procesora i wizualizuje programy i procesy uruchomione w komputerze.

Narzędzia sieciowe to zaawansowane centrum do analizy interfejsów sieciowych; zastępuje ono wiele komend zazwyczaj wymagających stosowania konsoli Unix (netstat, ping, traceroute, finger, whois). Narzędzie AirPort pozwala na konfigurowanie stacji bazowej AirPort Extreme, AirPort Express i Time Capsule. (W Polsce może to nie jest zbyt popularne, ale na świecie użytkownicy Maców mają tendencję do pozbywania się kabli i łączenia urządzeń tej firmy przez sieć bezprzewodową). Oprogramowanie i sprzęt AirPort pozwalają na łatwe budowanie prywatnych i w pełni zabezpieczonych sieci Wi-Fi. Narzędzie ColorSync pomaga w zarządzaniu profilami ColorSync i filtrami Quartz. Narzędzie jest przeznaczone dla profesjonalistów zainteresowanych wysokiej jakości wydrukami i synchronizowaniem tego, co widzą, a nie tego, co urządzenia (np.: kamery, drukarki, skanery) uznają za określone kolory (spróbuj porozmawiać ze znajomym grafikiem, a zrozumiesz, dlaczego jego monitor LCD jest warty tyle co dwa typowe Maki). Narzędzie dyskowe pozwala łatwo popsuć, ale i naprawić dysk w komputerze lub dysk przenośny. Trochę opowiedziałem o tym narzędziu w rozdziale 31. W skrócie: używając tego programu, łatwo utworzysz lub usuniesz partycję oraz przekonwertujesz ją na system plikowy zgodny z systemem Mac OS lub Windows.

Rozdział 30.  Programy użytkowe na Macu

417

Tabela 30.1. Programy administracyjne na Macu — ciąg dalszy Aplikacja

Przeznaczenie Narzędzie VoiceOver pozwala na odczytywanie zawartości ekranu, wszystkiego, co pojawia się w systemie i aplikacjach (komunikaty, teksty w dokumentach i programach). Możesz go także włączyć skrótem Cmd+F5. Informacje o systemie to użyteczny program zwracający sporo informacji o systemie (sprzęt i oprogramowanie).

Terminal to furtka do świata Uniksa w Macu. Zob. też rozdział 29.

Program Wymiana plików przez Bluetooth pomaga wysłać plik do innego urządzenia obsługującego interfejs Bluetooth.

418

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rozdział 31.

OS X i system Windows W tym rozdziale opowiem, jak rozwiązać dylematy wielu posiadaczy komputerów Mac, jakimi są używanie na nich systemu Microsoft Windows (tak, jest to jak najbardziej możliwe!) i współpraca z komputerami wyposażonymi w system Windows. Czy warto w ogóle to robić? Jak OS X nam pomaga? Czy można wymieniać dane z aplikacjami Windowsa? Omawiane tu zagadnienia mają czasami charakter nieco bardziej zaawansowany, ale zdecydowałem się o nich napisać, gdyż w Polsce — z uwagi na historyczną dominację systemu Windows — jest to wiedza bardzo przydatna. Programów wspomagających pracę z systemem Windows na OS X jest dość sporo i aby nie czynić mętliku w głowie Czytelników, postanowiłem opisać tylko te najbardziej rozpowszechnione, które uważam za najbezpieczniejsze w użyciu. Naszą wycieczkę w świat Windowsa zaczniemy od wyjaśnienia pojęcia tzw. systemów plikowych.

Systemy plikowe, czyli Narzędzie dyskowe w praktyce Systemy operacyjne spotykane w komputerach różnią się między sobą nie tylko wyglądem ekranu i funkcjami użytkowymi, ale i wieloma szczegółami związanymi z obsługą urządzeń peryferyjnych. Jednym z obszarów niepoddanych standaryzacji jest tzw. system plikowy, czyli sposób, w jaki komputer zapisuje i organizuje dane na dyskach. OS X używa np. systemu o nazwie OS X Extended, a Windows — systemów NTFS i FAT32 (ten drugi bywa stosowany w pamięciach pendrive i urządzeniach przenośnych o małej pojemności). Dlaczego piszę o takich zagadnieniach w tym miejscu? Z kilku ważnych powodów:  System Windows w praktyce może być instalowany jedynie na dyskach NTFS, gdyż tylko taki system oferuje wystarczający poziom bezpieczeństwa uprawnień użytkowników i zapisu danych oraz obsługę dużych partycji.

420

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite  System OS X potrafi odczytywać dyski NTFS, ale nie potrafi na nich zapisy-

wać (od drugiej strony jest już lepiej: najnowszy Microsoft Windows 8.1 potrafi odczytywać i zapisywać dyski sformatowane w OS X).  W sklepach komputerowych bez problemu kupisz dysk przenośny USB sformatowany pod system Windows (np. jako NTFS). Aby użyć takiego dysku, musisz go sformatować w systemie OS X Extended. Dyski sformatowane fabrycznie pod Maca są w Polsce rzadkością (choć można je znaleźć), a tylko taki dysk będzie mógł służyć np. jako dysk archiwizacyjny Time Machine. Jak można utworzyć system plikowy na nowym dysku? W OS X służy do tego Narzędzie dyskowe (znajdziesz je w katalogu Programy/Narzędzia). Rysunek 31.1 pokazuje przykładowe użycie tego programu do formatowania istniejącej partycji dyskowej.

Rysunek 31.1. Program Narzędzie dyskowe — formatowanie

Aby sformatować dysk w programie Narzędzie dyskowe, wykonaj następujące czynności:  Wskaż partycję (w nowym dysku zazwyczaj będzie widoczna tylko jedna).  Wejdź na zakładkę Wymaż.  Wybierz system plikowy (np. Windows NT = NTFS, FAT32 itp.).  Opcjonalnie ustal nazwę dysku (zobaczysz ją potem w Finderze) i naciśnij przycisk Wymaż. (Jeśli dysk sprawia problemy, możesz użyć przycisku Sprawdź, a w ostateczności zakładki Reanimacja). Wymazanie (sformatowanie) dysku jest nieodwracalne i całkowicie usuwa zapisane na nim informacje!

Rozdział 31.  OS X i system Windows

421

Dyski można łatwo dzielić na logiczne części zwane partycjami. Wbrew pozorom jest to dość przydatne, np. możesz pojedynczy duży dysk zewnętrzny łatwo podzielić na partycję dla OS X (np. dla Time Machine) i dla Windowsa. Aby podzielić dysk na partycje w programie Narzędzie dyskowe, wykonaj poniższe czynności:  W lewym panelu wskaż fizyczne urządzenie.  Wejdź na zakładkę Partycje.  Wybierz schemat podziału (na jedną, dwie lub więcej partycji).  Dla każdej partycji wybierz system plikowy (np. NTFS, OS X Extended) i nazwę, pod którą będzie ona widoczna w Finderze (tę czynność możesz wykonać też później z poziomu samego Findera).  Naciśnij przycisk Zastosuj i poczekaj, aż dysk zostanie zainicjowany. Jeśli ma on dużą pojemność, to jego inicjacja może potrwać nawet kilka – kilkanaście minut. Popatrz na przykład pokazujący, jak to zrobić (rysunek 31.2).

Rysunek 31.2. Program Narzędzie dyskowe — tworzenie partycji

Jeśli wszystko zostało wykonane poprawnie, to po jakimś czasie w sekcji Urządzenia w Finderze system zamontuje dysk (lub partycje widziane jako dyski logiczne). Podział dysku na partycje, podobnie jak formatowanie, całkowicie usuwa zapisane na nim informacje!

422

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Obsługa dysków w formacie NTFS w systemie OS X Wspominałem już, że Mac co prawda potrafi odczytać dysk windowsowy sformatowany jako NTFS, ale nie obsługuje zapisu na takich dyskach. Jak pokażę dalej, można łatwo zainstalować w OS X system Windows, ale również na Macu przydałaby się standardowa funkcja obsługi NTFS. Wszystkie problemy wynikają tak naprawdę z tego, iż każdy system operacyjny definiuje własny sposób zapisu danych, co powoduje, że dyski lub partycje dyskowe utworzone w różnych systemach są w zasadzie niedostępne dla siebie nawzajem. Dotyczy to także dysków sformatowanych pod systemem Windows w formacie o nazwie NTFS. Co ciekawe, teoretycznie OS X potrafi odczytywać dyski NTFS, ale nie zawsze mu się to udaje. Nawet jeśli nasz Mac rozpozna dysk z systemem Windows, to i tak nie będzie potrafił nic na nim zapisać, więc jego użyteczność będzie dość mała. Jeśli Mac nie rozpozna poprawnie dysku i ten nie zamontuje się w Finderze, to będziemy mogli do niego zajrzeć przez Narzędzie dyskowe i sprawdzić, co się stało, lub wręcz go sformatować (rysunek 31.3).

Rysunek 31.3. Reakcja OS X na nierozpoznany poprawnie dysk

W polskich warunkach, przy tak wyraźnej dominacji sprzętu PC z systemem Windows, możliwość zapisu danych na dysku NTFS jest bardzo przydatna, gdyż zdarza się, że w jednym domu używamy kilku komputerów PC i Mac, a do wymiany danych pomiędzy nimi służy nam dysk USB. Na szczęście przy odrobinie wysiłku można nauczyć nasz Mac współpracy z dyskami NTFS. Aby uniknąć kłopotów, proponuję skorzystać z niedrogiego programu Paragon NTFS for Mac OS X renomowanej firmy Paragon Software (http://www.paragon-software.pl). Wersja polska pakietu kosztuje 99 zł i można ją kupić na podanej wyżej stronie (kliknij odsyłacz Sklep). Aplikacja dość głęboko ingeruje w OS X i posiada odrębny program instalacyjny (rysunek 31.4).

Rozdział 31.  OS X i system Windows

423

Rysunek 31.4. Paragon NTFS for Mac OS X umożliwi bezpieczną pracę z dyskami NTFS

Po instalacji tego pakietu, który można także za darmo przetestować na licencji trial przez dziesięć dni, nasz Mac nie będzie miał żadnych problemów z bezpiecznym odczytem dysków systemu Windows i dokonywaniem na nich zapisu. Program nie wymaga żadnej obsługi — jedynym śladem jego istnienia jest panel preferencji widoczny w preferencjach systemowych. Zawarte tam opcje w zasadzie nie są niezbędne do pracy. W panelu tym możesz również łatwo wyłączyć obsługę NTFS w Macu, jeśli zajdzie taka potrzeba.

System Windows poprzez Boot Camp System Windows można łatwo zainstalować na nowych komputerach Apple opartych na technologii procesorów Intel. Firma Apple dostarcza pakiet o nazwie Boot Camp, który pozwala podzielić dysk Maca na partycje OS X i Windows i zainstalować na tej drugiej oryginalny system Windows. Do instalacji Windowsa wymagane są dyski instalacyjne i klucz produktu — pamiętaj, że jedyną legalną wersją Windowsa, którą można wgrywać na Maca, jest Windows OEM Builder — w tym przypadku można potraktować wgranie Windowsa jako stworzenie nowego komputera. Wgrywanie Windowsa z płytek Recovery lub innych dostarczanych czasami z laptopami jest nielegalne. Pozornie łatwa praca z pakietem Boot Camp może się skończyć uszkodzeniem systemu i nie radziłbym korzystać z tego programu osobom, które nie do końca rozumieją, czym jest dysk twardy i czym są partycje dyskowe! Ten rozdział jest przeznaczony dla zaawansowanych użytkowników komputera.

Dostarczany z systemem OS X program Asystent Boot Camp pozwala na zainstalowanie na osobnej części dysku twardego (tzw. partycji) dodatkowego systemu operacyjnego. Warto zwrócić uwagę na fakt, że firma Apple zezwala na instalację systemu Windows na jej komputerze, ale czynność odwrotna (instalacja OS X na komputerze PC) jest zabroniona (pisząc wprost: nielegalna). Aby jednak zainstalować na Macu dodatkowo system Windows, musisz spełnić następujące warunki:

424

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite  Pogodzić się z utratą części dysku (minimum 10 GB, w praktyce znacznie

więcej) 1.  Posiadać legalny system Windows (wersja XP i Service Pack 2 lub nowszy2,

Vista, Windows 7 lub Windows 8/8.1) na pojedynczej (bardzo ważne!) płycie DVD lub obraz ISO płyty instalacyjnej (dystrybucja cyfrowa).  Posiadać w miarę nowy model Maca oparty na technologii Intela i zapewniający obsługę Boot Camp. (W praktyce oznacza to co najmniej modele z ostatnich kilku lat). Program Asystent Boot Camp znajdziesz w katalogu Narzędzia. Rysunek 31.5 przedstawia przykładowy ekran Asystenta Boot Camp tuż przed uruchomieniem operacji podziału dysku na partycje.

Rysunek 31.5. Program Asystent Boot Camp znajdziesz w katalogu Programy/Narzędzia Aplikację Asystent Boot Camp możesz uruchomić tylko w celu obejrzenia i wydrukowania (zalecane!) jego dokumentacji. Jeśli nie chcesz dzielić dysku na partycje, wyjdź z programu poprzez skrót Cmd+Q.

Instalacja systemu Windows przez Boot Camp składa się z kilku etapów.  Wykonaj kopię bezpieczeństwa komputera (np. przez Time Machine).  Sprawdź, czy system OS X jest aktualny; jeśli nie, to pobierz i zainstaluj poprawki (menu , Uaktualnienia).  Wejdź do Asystenta Boot Camp, przygotuj odpowiednie narzędzia (np. dyski instalacyjne systemu Windows i narzędzia Boot Camp na USB) i dokonaj podziału dysku na partycje dla OS X i Windowsa. Na tym etapie znajdujesz się jeszcze w OS X i możesz zrezygnować z instalacji systemu Windows lub odłożyć ją na 1

2

Bezpieczny rozmiar partycji z Windowsa to 30 – 50 GB, i to tylko w sytuacji, gdy nie będziemy na nim przechowywali dużych zbiorów danych multimedialnych (zdjęcia, filmy). Nie można użyć starszej wersji Windowsa XP i później skorzystać z płyty z aktualizacją!

Rozdział 31.  OS X i system Windows

425

później. Uwaga: czasami zdarza się, że Boot Camp nie potrafi podzielić dysku, gdyż nie pozwala mu na to OS X, twierdząc, że znajdują się tam duże pliki, których nie można przesunąć w inne miejsce. W takiej sytuacji może pomóc usunięcie zbędnych plików z dysku, ale nie zawsze. Niestety, w najgorszym przypadku pomaga jedynie ponowna instalacja systemu połączona z formatowaniem dysku.  Używając Asystenta Boot Camp, zainstaluj system Windows. Instalacja trwa kilkadziesiąt minut i kończy się uruchomieniem komputera w tym systemie, co oznacza, że na moment tracisz dostęp do OS X.  W trakcie instalacji musisz wskazać instalatorowi Windowsa właściwą partycję (musi to być partycja oznaczona „BOOTCAMP”) i sformatować ją jako NTFS. W tym celu w instalatorze systemu Windows wejdź do okienka Opcje napędu (Zaawansowane) i sformatuj partycję BOOTCAMP. Wskazanie instalatorowi Windowsa błędnej partycji może skutkować skasowaniem systemu OS X. Niesformatowanie partycji BOOTCAMP może łączyć się z niemożnością poprawnej instalacji Windowsa i problemami z powrotem do OS X.  Tuż po instalacji systemu Windows mogłyby wystąpić kłopoty z rozpoznaniem

przez niego nietypowego sprzętu Maca, np.: kamery, pilota, trackpada. Na szczęście użycie Asystenta Boot Camp rozwiązuje ten problem, gdyż w trakcie instalacji systemu Windows możliwe jest „nauczenie” go obsługi takiego sprzętu — wystarczy wgrać do niego tzw. sterowniki Boot Camp. Gdy już użyjesz programu Boot Camp i zainstalujesz Windowsa, na Twoim komputerze znajdą się dwa systemy, na których można osobno pracować. Wybór dokonywany jest przy uruchamianiu komputera — wystarczy przycisnąć klawisz Alt (Option). Na ekranie pojawią się wówczas ikony obu systemów — wybierz odpowiedni z nich klawiszami kierunkowymi (strzałki) i naciśnij Return:

. Tryb Boot Camp został zoptymalizowany tak, aby czas przełączenia się na drugi system był krótki, ale oczywiście nigdy nie będzie to niezauważalne. Uwagi końcowe:  Partycję i system Windows możesz bezpowrotnie zlikwidować, używając Asystenta Boot Camp (polecenie Przywróć dysk do pojedynczego woluminu).  Musisz posiadać legalny system Windows — albo wersję Box, którą można przenosić między komputerami, albo „białe pudełko”, tj. OEM System Builder.

426

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Wersje Windowsa dedykowane dla konkretnych marek (np.: Toshiba, Dell, Asus), których pełno jest w serwisach aukcyjnych, nie spełniają w wystarczającym stopniu kryteriów legalności oprogramowania, gdyż trudno będzie udowodnić policji, że nasz Mac to trochę Apple, a trochę np. Dell lub Toshiba…

Przemapowanie układu klawiatury Apple w trybie Boot Camp W trybie Boot Camp niestety ciągle występuje problem z klawiszami Cmd i Alt, które są odwrócone w stosunku do standardu klawiatury PC. Przemapowanie znaczenia tych klawiszy zastosowane w OS X3 nie będzie aktywne w trybie Boot Camp. Aby sobie z tym poradzić, musisz użyć odrębnego programu. Polecam aplikację SharpKeys dostępną na stronie: http://www.randyrants.com/sharpkeys. Rysunek 31.6 przedstawia konfigurację mapowania klawiatury Apple na układ: „prawy Alt” zgodny z komputerami PC właśnie z użyciem programu SharpKeys.

Rysunek 31.6. Przemapowanie klawiatury Apple w trybie Boot Camp za pomocą programu SharpKeys

(Oczywiście nie musisz przemapowywać aż czterech klawiszy, jeśli chcesz tylko odwrócić znaczenie prawego klawisza Alt i prawego klawisza Cmd, co jest przydatne podczas pisania polskich znaków).

Parallels Desktop for Mac Parallels Desktop for Mac (http://www.parallels.com/eu/products/desktop/) jest chyba najbardziej znanym komercyjnym rozwiązaniem, które pozwala na jednoczesną pracę w systemach OS X i Windows. Nie jest nawet wymagane tworzenie dodatkowych partycji: system Windows przyjmuje formę wirtualnego katalogu, który zajmuje tyle miejsca, ile akurat potrzebuje. Ponieważ nie modyfikujemy struktury dysku, Parallels Desktop jest bardzo bezpieczny i choćby z tego powodu warto za niego zapłacić wymagane 79,99 dolarów (wersja polska kosztuje 335,50 zł). Program kupujemy w sklepie na 3

Zob. rozdział 3., punkt „Migracja z peceta, czyli kłopotliwy układ klawiatury Apple”.

Rozdział 31.  OS X i system Windows

427

stronie producenta i płacimy kartą kredytową. Po dokonaniu płatności na nasz adres e-mail przyjdzie tzw. klucz programu, czyli kod, który pozwala na pracę z nim. Zanim zakupimy tę aplikację, możemy przez 14 dni testować ją za darmo (licencja trial). Oprócz zakupu wersji angielskiej na stronie producenta, można też kupić w Polsce w wersji pudełkowej program z polskim interfejsem użytkownika, ale jest on wtedy nieco droższy. Parallels Desktop jest bardzo dobrze rozreklamowany — informacja o nim pojawiła się także na stronach firmy Apple. Program pozwala na jednoczesne uruchamianie na Macu wybranych systemów bez konieczności ponownego uruchamiania komputera. W przypadku Windowsa trzeba oczywiście dysponować legalnym systemem, który instalujemy z płyty DVD lub obrazu ISO. Od tego momentu możliwa jest łatwa wymiana danych pomiędzy OS X i Windowsem (działa nawet kopiowanie i wklejanie danych). Windows uruchamia się w osobnym okienku na naszym Macu i można w tym okienku pracować tak, jakby to był komputer PC. Można także pracować bez wyraźnego rozdzielania obu systemów w tzw. trybie koherentnym (nie jest widoczne osobne okno dla Windowsa, ale można używać jego programów). Patrząc od strony OS X, Parallels Desktop pozwala na przypinanie do Docka aplikacji systemu Windows, dzięki czemu możesz ich używać na równi z macowymi, możesz także włączyć tryb przenikania się (koherencji), w którym okna Windowsa i Maca są traktowane tak, jakby znajdowały się na pokładzie pojedynczego systemu operacyjnego. Z drugiej strony, gdy w przestrzeni Windowsa uruchomisz Eksplorator Windows, to „zobaczy” on dyski Maca i będzie możliwy zapis np. z aplikacji Microsoft Office 2010 (wersja Windowsa) w katalogach Maca (np. Dokumenty, Biurko). Rysunek 31.7 pokazuje system Windows 7 uruchomiony w trybie okienkowym z otwartym Eksploratorem Windows, który na dysku Z „widzi” katalog domowy bieżącego użytkownika: jego biurko, katalog Dokumenty itp.

Rysunek 31.7. Parallels Desktop, czyli jednoczesna praca w dwóch systemach

428

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Tryb okienkowy jest niezbyt ciekawy — w mojej ocenie warto pracować w trybie koherentnym, który najlepiej niweluje granice pomiędzy oboma systemami. Jak działa program Parallels Desktop, gdy spojrzeć na niego bardziej „od kuchni”? Nieco upraszczając: instalacja Windowsa pod kontrolą Parallels Desktop może przebiegać w dwóch trybach.  Z utworzeniem maszyny wirtualnej w formie pliku, w którym zostanie utworzony obraz dysku C systemu Windows.  Z wykorzystaniem instalacji Windowsa istniejącej na partycji dyskowej Boot Camp. W kolejnych podpunktach opiszę te dwa tryby. Oczywiście mój opis nie wyczerpuje bogatych możliwości Parallels Desktop, którego pełny podręcznik ma kilkaset stron, ale obsługa tego programu jest naprawdę bardzo prosta i nie wymaga właściwie żadnej głębszej wiedzy technicznej4.

Plikowa maszyna wirtualna Opisywany tutaj sposób wymaga ok. 30 – 70 GB wolnego miejsca na dysku, gdyż Windows jest zapisywany w wielkim katalogu-repozytorium, który rośnie, gdy dodajesz do tego systemu nowe programy. W tym trybie Windows działa nieco wolniej, gdyż jego system plikowy jest symulowany przez dodatkowe oprogramowanie. Aby można było efektywnie używać tego trybu, Mac powinien mieć minimum 8 GB pamięci RAM (zalecane jest 16 GB). Używając domyślnych ustawień kreatora zawartego w menu Plik/Nowy, możemy bardzo szybko utworzyć nową maszynę wirtualną bez żadnych skomplikowanych kroków oprócz samego procesu instalacji Windowsa. W trakcie instalacji musimy mieć pod ręką oryginalny dysk instalacyjny Windowsa albo jego obraz ISO (cyfrowa wersja dysku, np. pobrana z Internetu) i klucz produktu — dalej w zasadzie jesteśmy prowadzeni za rękę (a raczej za myszkę… — rysunek 31.8). W kolejnych krokach musimy przejść standardowy proces instalacji Windowsa, ale odbywający się w okienku programu Parallels. Parallels Desktop utworzy dla nas tzw. maszynę wirtualną Windowsa, czyli kontrolowaną przez niego emulację tego systemu. Na pulpicie OS X pojawi się ikona Windowsa — po jej kliknięciu system ten zostanie uruchomiony. W zalecanym trybie, zwanym koherentnym, nie będzie widać różnic pomiędzy oknami i aplikacjami Windowsa i OS X, natomiast w trybie klasycznym, okienkowym, pulpit systemu Windows będzie się znajdował w osobnym okienku. Zwróć uwagę na opcję Dostosuj przed instalacją, która pozwala określić niektóre parametry fizyczne naszej maszyny wirtualnej, np.: wielkość pamięci, dyski, wydajności. Parametry te można później zmienić, ale już na wstępie warto np. przydzielić systemowi Windows minimum 3 GB pamięci RAM, inaczej będzie działał zbyt wolno. Rysunek 31.9 pokazuje kilka ekranów z procesu instalacji systemu Windows 10. 4

Oczywiście w przypadku kłopotów wiedza techniczna jest jak najbardziej przydatna…

Rozdział 31.  OS X i system Windows

429

Rysunek 31.8. Instalacja Windowsa (lub innego systemu) pod kontrolą Parallels Desktop

Rysunek 31.9. Instalujemy system Windows 10 Preview pod kontrolą Parallels Desktop

Po pierwszym uruchomieniu systemu Windows jako maszyny wirtualnej zostanie w nim zainstalowany dodatek o nazwie Parallels Tools. Jest to zbiór działających głównie w tle narzędzi, które pozwalają używać systemu zawartego w maszynie wirtualnej w taki sposób, jakby to był element OS X. Działa w nim mysz i klawiatura, możesz zmienić jego rozdzielczość poprzez zwykłą zmianę wielkości okienka (rozciąganie), a zegar

430

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

systemowy obu maszyn jest idealnie zsynchronizowany. To właśnie dzięki tym cechom bezbłędnie działa kopiowanie i wklejanie i możesz używać operacji „chwyć i upuść” między katalogami OS X i Windows! Wielką zaletą tego trybu pracy jest prostota instalacji, bezpieczeństwo (żadnych nowych partycji na dysku!) i możliwość łatwej archiwizacji całej maszyny wirtualnej, która jest po prostu jednym wielkim plikiem. Wadą jest jednak niewykorzystywanie wszystkich możliwości sprzętu i karty graficznej, co może rozczarować wielbicieli gier komputerowych (niektóre z nich nie zadziałają lub będą działały dość wolno). Graczom polecam zatem opcję opisaną w kolejnym punkcie — tryb Parallels Desktop + Boot Camp pozwalający pracować opcjonalnie z Windowsem w czystym trybie Boot Camp, nie jest to jednak tryb „bezbolesny”, wymaga pewnego doświadczenia. Maszyny wirtualne Parallels Desktop (Windows, Linux i wszelkie inne) są zapisywane domyślnie w katalogu Dokumenty/Parallels i mają rozszerzenie PVM. Można je bez problemu archiwizować tak jak każdy inny plik, ale wcześniej zalecane jest zatrzymanie maszyny wirtualnej (zakończenie pracy z systemem).

Tryb Parallels Desktop + Boot Camp Jeśli masz już Windows działający pod Boot Camp, to możesz kazać programowi Parallels Desktop użyć obecnej instalacji tego systemu na partycji Boot Camp — w tym przypadku maszyna wirtualna Parallels Desktop będzie zapisywała wszystkie informacje właśnie tam i całość będzie działała znacznie szybciej niż w opisywanym poprzednio wariancie. Oczywiście nie musisz ponownie instalować systemu Windows, gdyż program Parallels Desktop utworzy w OS X małą maszynę wirtualną, która będzie wykorzystywała już istniejącą instalację. Dzięki takiej podwójnej instalacji możesz pracować z systemem Windows:  Z poziomu systemu OS X (kliknij skrót do maszyny na biurku, aby uruchomić ją poprzez Parallels Desktop). Nie różni się to niczym od pracy z klasyczną „plikową” maszyną wirtualną, poza tym, że system działa nieco szybciej, gdyż używany jest prawdziwy, a nie symulowany system plikowy Windowsa.  Poprzez ponowne uruchomienie Maca w trybie Boot Camp z przytrzymaniem klawisza Alt (Option) przy starcie. W tym przypadku Windows nie może być wcześniej uśpiony z poziomu Parallels, gdyż mogłoby dojść do utraty danych! Aby użyć trybu instalacji z wykorzystaniem Boot Camp, wybierz Plik/Importuj BootCamp. Miej na uwadze, że instalator Parallels Desktop modyfikuje systemowe obszary Windowsa podczas instalowania dodatku Parallels Tools i dotyczy to także partycji BootCamp. W efekcie po zalogowaniu się do Windowsa w trybie BootCamp ten system wykryje istotną zmianę konfiguracji i może zażądać ponownego zaktywowania go przez Internet! Może to stanowić pewien problem, gdyż system Windows nie może być zbyt często aktywowany (jest to zabezpieczenie stosowane przez firmę Microsoft, która zapobiega wykorzystywaniu tego samego klucza produktu do wielu odrębnych instalacji, co łamie zasady licencjonowania produktu). Jeśli automatyczna aktywacja przez Internet się nie powiedzie, spróbuj dokonać jej przez serwis telefoniczny Microsoftu. Automat telefoniczny (IVR) zażąda podania unikal-

Rozdział 31.  OS X i system Windows

431

nego identyfikatora instalacji (wyświetla go Windows po wejściu w tryb aktywacji telefonicznej) i po jego zweryfikowaniu przedyktuje bardzo długi kod odblokowujący system. Cały ten proces trwa kilka minut i nie wymaga połączenia z konsultantem.

CrossOver, czyli system Windows w butelce Pakiet CrossOver for Mac oferuje nieco inne podejście niż Parallels Desktop, gdyż nie wymaga instalacji Windowsa, aby móc pracować z programami przeznaczonymi dla tego systemu. Pakiet ten kosztuje ok. 50 dolarów i można go kupić na stronie producenta: http://www. codeweavers.com. Zanim go nabędziesz, warto go wypróbować w wersji testowej (ang. trial), gdyż CrossOver wspiera bardzo dużo aplikacji Windowsa, ale nie wszystkie. Z niektórymi wspieranymi aplikacjami też bywają kłopoty — np. podczas moich testów pakiet Microsoft Office 2007, całkowicie wspierany przez producenta (CodeWeavers), działał niestabilnie przy edycji dokumentów zawierających wklejane obiekty graficzne. Praca z pakietem CrossOver polega na tym, że użytkownik instaluje program napisany pod Windowsa w specjalnym miniśrodowisku uruchomieniowym, zwanym butelką (ang. bottle). Zawiera ono niezbędne pliki środowisk systemów Windows XP, Vista itp., których mogą wymagać aplikacje. Pojedyncza „butelka” może mieścić wiele programów. Instalację można wymusić ręcznie lub też CrossOver uruchomi ją samoczynnie, np. gdy do napędu zostanie włożony dysk instalacyjny lub gdy przez przypadek spróbujesz otworzyć pakiet instalacyjny o rozszerzeniu exe. Rysunek 31.10 pokazuje kroki instalacji programu dla Windowsa za pomocą CrossOver.

Rysunek 31.10. Instalacja aplikacji dla Windowsa pod kontrolą CrossOver

Po zainstalowaniu go w OS X CrossOver wykrywa próby uruchomienia aplikacji systemu Windows i proponuje ich instalację. Część tych aplikacji jest wspierana (zostały

432

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

przetestowane i na pewno działają), ale swobodnie można próbować instalować własne programy, aby sprawdzić, czy będą działały. Pokazany na rysunku słownik PWN z roku… 2004 funkcjonuje bez problemu! W trakcie instalacji nowego programu CrossOver proponuje utworzenie nowej „butelki”. Nie jest to konieczne, gdyż można wskazać butelki wcześniej utworzone, co pozwoli zaoszczędzić miejsce na dysku.

Jak się korzysta z aplikacji zainstalowanych pod kontrolą CrossOver? Jest to bardzo proste: wystarczy uruchomić ten program i z menu Programy/CrossOver wybrać aplikację, która nas interesuje. CrossOver jest bardzo wygodny w obsłudze i nie wymaga tyle zasobów komputera (dysk, pamięć RAM) co Parallels Desktop. Niestety, nie wszystkie programy dla Windowsa działają poprawnie pod kontrolą tej aplikacji i czasami trzeba się o tym przekonać metodą prób i błędów. Aby zorientować się, jakie aplikacje są wspierane, użyj komendy Konfiguracja/Zainstaluj oprogramowanie (rysunek 31.11).

Rysunek 31.11. Wiele programów Windowsa jest standardowo wspieranych przez CrossOver

CrossOver daje użytkownikowi pełną kontrolę nad butelkami — można bez trudu dodawać i kasować aplikacje lub wręcz usuwać całe butelki. Można je też łatwo archiwizować w postaci pojedynczego pliku, który możemy zapisać gdzieś na boku. Możliwości CrossOver są pomimo ograniczeń dość bogate i na pewno warto pomyśleć o tym programie jako o alternatywie dla Parallels Desktop, pod warunkiem że nie interesują nas gry pisane pod Windowsa, które są jednak lepiej wspierane przez tę drugą aplikację.

Rozdział 31.  OS X i system Windows

433

Panel iCloud dla systemu Windows Jeśli oprócz Maca posiadasz inny komputer z Windowsem, to zainstaluj na nim program iCloud (http://www.apple.com/pl/support/icloud). Jest to specjalny dodatek do Windowsa, który pozwala uzyskać na PC dostęp do zdjęć iCloud, kontaktów oraz zakładek internetowych. (rysunek 31.12).

Rysunek 31.12. Panel iCloud dla systemu Windows

434

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rozdział 32.

Masz Maca… i co dalej? Za Tobą lektura ostatniej części książki i warto się zastanowić, co Cię jeszcze czeka podczas poznawania komputera Apple z Yosemite lub inną wersją OS X, która zapewne kiedyś pojawi się na rynku. Po przeczytaniu tej książki wiesz już, jak działa system operacyjny, potrafisz „ożenić” pozornie obce sobie światy: Windows i OS X na jednej maszynie i świetnie radzisz sobie w Internecie. Na tym etapie znajomości Maca narzuca się pytanie, co dalej. Komputer Mac jest narzędziem nie tylko do zabawy, ale i do pracy. Zastanów się, czy nie zwiększyć swojej produktywności, inwestując w pakiet Microsoft Office (najlepiej w ramach subskrypcji Office 365, gdyż gwarantuje to darmową aktualizację do Micrososft Office 2015 dla Maca, która pojawi się w połowie 2015 r.). Istnieje wiele świetnych programów na platformę OS X i warto się zapoznać z ofertą sklepów internetowych i sieci handlowych. Wiele ciekawych aplikacji, także darmowych, można pobrać ze sklepu App Store (jego ikona znajduje się w Docku). Pamiętaj także, że świetnym źródłem informacji o komputerach Mac jest Internet. Postaraj się wyrobić pewne nawyki samodzielnej nauki i poszukiwania odpowiedzi na pojawiające się pytania np. na specjalistycznych stronach i forach internetowych.

App Store, czyli morze aplikacji dla Maca O App Store pisałem już przy okazji omawiania aktualizacji Mavericsa do systemu Yosemite w rozdziale 2. Ikona programu App Store znajduje się w Docku ( ) i aby efektywnie korzystać z tego sklepu internetowego utrzymywanego przez Apple, należy się w nim zarejestrować, uzyskując tzw. Apple ID. Do tego identyfikatora będą przypisywane nasze zakupy (do płacenia za programy wymagana jest karta kredytowa) i darmowe pobrania (w App Store znajduje się sporo doskonałych darmowych programów). Program App Store z niejasnych powodów jest częściowo w języku angielskim (rysunek 32.1), ale jego obsługa nie jest skomplikowana.

436

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 32.1. App Store, czyli sklep internetowy z programami tylko dla Maca

Darmowe programy dla Macintosha W Internecie znajdziesz setki darmowych programów na Macintosh. Przejrzyj np. serwisy www.wilk13.net (kliknij odsyłacz do działu OS X) i http://www.idg.pl/ftp/mac.html zawierające wyselekcjonowane programy w różnych kategoriach (gry, grafika, Internet, programy antywirusowe itp.) — rysunek 32.2. Oprócz klasycznych aplikacji na Maca warto zwrócić też uwagę na bardzo bogatą ofertę… dodatków programowych do przeglądarki Safari. Są to tzw. rozszerzenia, czyli aplikacje skryptowe, które wzbogacają działanie tego świetnego programu. Dodatki te są zazwyczaj darmowe, ale bardzo użyteczne, np. znakomity AddBlock zablokuje niechciane reklamy, Translate przetłumaczy obcojęzyczną stronę WWW na dowolny język. Aby się przekonać, jakie dodatki można pobrać, wejdź w przeglądarce do menu Safari/ Rozszerzenia Safari.

Gry na OS X Gry potrafią uprzyjemnić wolny czas i na pewno prędzej czy później każdy użytkownik komputera Mac będzie miał z nimi do czynienia. Kupując je w sklepie, musisz się jednak upewnić, czy są one zgodne z systemem OS X. Poza tym nie wszystkie gry, które trafiają na nasz rynek, są spolszczone, więc jeśli słabo znasz język angielski, sprawdź, czy gra aby na pewno jest po polsku. Możesz także zajrzeć na wyspecjalizowane strony firm zajmujących się dystrybucją gier, np.: http://sklep.cenega.pl, i poszukać sekcji OS X lub Macintosh.

Rozdział 32.  Masz Maca… i co dalej?

437

Rysunek 32.2. Przykładowy serwis zawierający darmowe programy dla OS X

Oprócz klasycznych kanałów dystrybucji w ostatnich latach popularne stały się serwisy sprzedające gry w wersji cyfrowej. Należą do nich np. Origin (www.origin.com) i Steam (http://store.steampowered.com). W serwisach tych bez problemu znajdziesz gry zarówno na Windowsa, jak i na Maca. Co ważne, część gier kupujesz tylko raz, a potem możesz ich używać na obu platformach w ramach tej samej licencji (np. program Simcity, The Wolf Among Us)! Serwisy Steam oraz Origin wymagają rejestracji, do której konieczny jest adres e-mail. Po pobraniu na komputer Mac specjalnego programu możesz łatwo zarządzać biblioteką kupionych gier (instalować, kasować, przywracać) oraz oczywiście kupować nowe tytuły. Warto zainstalować programy obsługujące te serwisy, gdyż co jakiś czas pojawiają się w nich świetne promocje, np. gry za pół ceny lub za darmo, pod warunkiem pobrania w określonym dniu! Rysunek 32.3 pokazuje przykładowe biblioteki Steam i Origin na moim komputerze.

Gdy pojawią się nowe wersje iLife lub OS X Na pewno po jakimś czasie od zakupu komputera dowiesz się, że wchodzi nowy system OS X lub pakiet iLife dostępny jako aktualizacja. W przypadku pakietu iLife od kilku lat jest on dostarczany za darmo na platformie OS X i po prostu w pewnym momencie, po wykonaniu aktualizacji systemu, uzyskasz nowszą wersję.

438

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Rysunek 32.3. Gry na Maki możesz kupować w wersji cyfrowej

Co się tyczy następcy Yosemite, na pewno nie pojawi się on zbyt szybko, gdyż miał premierę 17 października 2014 r. i jest dość „świeżym” systemem. Na pewno kolejne zmiany w OS X pójdą w kierunku ułatwień obsługi i ułatwień… wydawania pieniędzy na nowe programy ze stajni Apple. Można się spodziewać, że podstawa systemowa nie ulegnie zmianie, tak aby programy napisane pod OS X dalej działały w nim bez problemu.

Czy są jakieś pytania? Żadna książka nie zaoferuje Ci takich możliwości uzyskania odpowiedzi na Twoje pytania, jakie masz dzięki Internetowi. Jeśli zatem nurtuje Cię jakieś pytanie, skorzystaj z wyszukiwarki firmy Google (www.google.pl) lub zapisz się na internetowe fora poświęcone komputerom Macintosh. Oto wybór stron, które warto odwiedzić:  Blog www.makoweabc.pl.  Polski serwis tematyczny http://mojmac.pl poświęcony produktom i programom Apple.  Polskie forum poświęcone Macom http://macforum.pl.  Polski serwis tematyczny http://www.myapple.pl poświęcony produktom i programom Apple.  Polski serwis tematyczny http://forum.osx86.org.pl poświęcony komputerom Apple opartym na technologii Intela (czyli temu, co obecnie można kupić w sklepach).  Polski serwis http://macplug.org (dyskusje na temat Maców).  Polski serwis http://www.maclife.pl/mac-szkola (samouczki do OS X).  Anglojęzyczny magazyn http://www.macworld.com.  Anglojęzyczny magazyn http://www.macrumors.com.  Anglojęzyczne forum Apple http://discussions.apple.com.

Rozdział 32.  Masz Maca… i co dalej?

439

„iMagazine”, czyli „Moje Jabłuszko” reloaded „iMagazine”, czyli dawny magazyn „Moje Jabłuszko”, jest absolutnym fenomenem wśród polskich mediów. To dobrze redagowane pod względem treści i składu pismo poświęcone produktom Apple i zagadnieniom z nimi związanym. Jest to pismo, które promuje też nowy styl życia, określany jako post-PC, czyli z maksymalnym wykorzystaniem urządzeń mobilnych (iPad, iPhone) jako zamienników klasycznych komputerów. Pismo jest tworzone w wersji online i udostępniane za darmo. Można je pobrać w formacie PDF lub w postaci aplikacji na iPady i iPhony dostępnej w kiosku z gazetami w App Store. Aby poznać więcej szczegółów, odwiedź stronę: http://imagazine.pl. Jeśli interesuje Cię szeroko pojęta tematyka Apple (nie tylko sprzęt i nie tylko programy), to jest to propozycja dla Ciebie. Większość numerów ma jeden główny temat i zawiera opisy, artykuły i zabawne polemiki (zob. np. rysunek 32.3 — numer 7/2014 został poświęcony w dużej części nowemu systemowi IOS 8). Rysunek 32.4. „iMagazine”, czyli „Moje Jabłuszko”, w nowym wydaniu

440

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Co dalej? Nasza podróż w zakamarki systemu OS X Yosemite dobiegła końca… przynajmniej w ramach tej książki. Mam nadzieję, że nie żałujesz zakupu tego podręcznika i że czas spędzony na jego lekturze zachęci Cię do zainteresowania się produktami firmy Apple i sposobem ich efektywnego wykorzystania. Maki mają to do siebie, że wzbudzają dużą kreatywność, ale jest też spora grupa użytkowników, którzy po zakupie sprzętu spoczywają na laurach i używają komputerów do bardzo prostych czynności, np. obsługi poczty elektronicznej lub przeglądania Internetu. Czy zgodzisz się, że trochę szkoda marnować taki świetny sprzęt na tak nieskomplikowane zadania? Liczę na to, że dzięki lekturze mojej książki łatwo przeskoczysz na wyższy etap wtajemniczenia i znajdziesz takie zastosowania, które zwiększą satysfakcję z posiadanego sprzętu i świetnego oprogramowania znajdującego się na jego pokładzie. Jestem pewien, że niedługo zadziwisz znajomych „pecetowców”, pokazując im, co można zrobić na Macu, zwłaszcza jeśli posiadasz także inny sprzęt firmy Apple!

Skorowidz A adres e-mail, 187 IP, 163 MAC, 152 sieciowy, 154 URL, 167, 324, 329 ADSL, 153 AirDrop, 347–349 AirPlay, 292, 303, 339, 349 AirPort Time Capsule, 30, 373 aktualizacja systemu, 45, 355, 359 aktywacja pakietu Office, 260 Aktywne narożniki, 381 album fotograficzny inteligentny, 286 zwykły, 286 album Strumień zdjęć, 234 alerty, 344, 345 animacje, 253–255 anulowanie nagrywania, 131 aparat fotograficzny, 287 aplikacja, Patrz program aplikacje IOS, 297 uruchamiane z Docka, 78 uruchamiane z Findera, 79 uruchamiane z Launchpada, 80 wielookienkowe, 83 wymuszanie zamknięcia, 89 Apogee GiO, 338 App Store, 225, 291, 435 Apple ID, 43, 225, 299, 351 Apple TV, 31 Apple Watch, 32 archiwizacja, 373 poczty elektronicznej, 203–206 urządzeń mobilnych, 234

arkusz kalkulacyjny, 248, 249 Asystent Boot Camp, 415 Asystent Migracji, 415 audio, 291 Automator, 415 automatyczny zapis dokumentów, 68, 72 autoryzacja urządzenia, 294

B bajt, 92 bankowość elektroniczna, 214, 215 bezpieczeństwo, 162 biblioteka iMovie, 307, 313 iPhoto, 278 iTunes, 292, 302 biurka wirtualne, 137, 143 Biurko, 50, 379 blokowanie reklam, 436 Bluetooth, 27, 157, 362 Boot Camp, 423, 430 bramka VoIP, 223 butelka, bottle, 431

C CAPTCHA, 212 Centrum powiadomień, 50, 139, 341–345 zdarzenia z kalendarza, 408 certyfikat autentyczności serwisu, 215 chmura, cloud, 107, 231 chmura iCloud, 231 CrossOver, 431 czcionka, 70

442

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

D darmowe konto pocztowe, 186, 189 programy, 435–437 rozmawianie, 224 widgety, 141 Dashboard, 137, 139 preferencje, 142 data i czas, 383 Dock, 52, 63, 78 modyfikowanie zawartości, 383 opcje, 381 dodawanie urządzenia Bluetooth, 362 widgetów, 140, 343 zakładek, 170 dogrywanie danych, 134 dokument, 91, 96 dokument tekstowy, 247 dokumenty kopiowanie, 123, 125 odzyskiwanie, 135 przenoszenie, 126 wklejanie, 123 dostęp do Internetu, 149, 157 do konta e-mail, 188 do makr systemowych, 381 do pliku kluczy, 415 szerokopasmowy, 150 wdzwaniany, dial-up, 153 dostosowywanie funkcji Dashboard, 142 funkcji Exposé, 142 klawiatury, 388 okna Findera, 114, 115 DRM, 293 Dropbox, 107, 232 drukarka, 29, 392 drukowanie, 74 drukowanie zdjęć, 285 DSL, 153 dysk AirPort Time Capsule, 373 internetowy, 232 optyczny, Patrz płyta optyczna sieciowy, 30 SSD, 20, 92 systemowy, 103 twardy, 26, 92 wirtualny, 99 zewnętrzny, 30, 94, 373, 376

E edycja szablonu zwiastuna, 322 tekstów, 62, 64 edytor grafiki, 267 Pages, 242 skryptów, 415 TextEdit, 68 efekt Kena Burnsa, 316 efekty dźwiękowe, 319 przejścia, 308 wideo, 319 ekran, 24 iDVD, 332 iTunes, 292 GarageBand, 338 Launchpad, 81 Pages, 243 startowy, 50 eksportowanie projektu wideo, 321 e-mail, Patrz poczta elektroniczna Exposé, 137, 138, 142

F FaceTime, 352 film, 305, 308 Finder, 79, 109, 363 dostosowywanie okna, 115 dostosowywanie widoków, 114 inteligentny katalog, 366 interfejs użytkownika, 110 karty, 127 preferencje, 363 preferencje aplikacji, 116 skróty klawiszowe, 364 widok Cover Flow, 114 widok Ikony, 111 widok Kolumny, 113 widok Lista, 111 FireWire, 28 fizyczny adres karty sieciowej, 152 format DMG, 371 M4A, 293, 302 MBOX, 206 ML, 206 MP3, 293, 302 RTF, 68

Skorowidz

443

formatowanie arkusza, 250 daty i czasu, 386 dysku, 420 dysku USB, 374 tekstu, 68 forum internetowe, 209 freeware, 141 FTP, File Transfer Protocol, 181 funkcja Dashboard, 139 Exposé, 138 Handoff, 166, 354 hotspot, 157 Mission Control, 87, 137 papeterii, 202 Spaces, 143 VoiceOver, 392 funkcje klawiszy, 54 okna Findera, 116

G Gadu-Gadu, 211 GarageBand, 337–340 gładzik, touchpad, 24, 55, 389 głośniki, 29 gra na instrumentach, 338, 436 Grab, 415 grafika na Macu, 263 Grapher, 416 gwarancja, 35–37

H haker, 162 hakowanie systemu, 404 Handoff, 354 hasło, 45, 173, 228 hasło SMS, 214 hotspot, 157, 353

I iBooks, 413 iCloud, 231 biblioteka iPhoto, 289 cena, 235 chmura rodzinna, 235 konfiguracja usług, 235 panel w Windows, 237 zarządzanie pojemnością, 236 zastosowania, 234

iCloud Drive, 107, 231 identyfikator Apple ID, 44 sieci SSID, 43, 154 iDVD, 331 ekran główny, 333 informacje o projekcie, 336 nowy projekt, 332 preferencje projektu, 334 ikona, 62, 78 ikony statusowe, 50 iLife, 11, 38 iMac, 23 iMagazine, 439 IMAP, 190, 191 iMessage, Patrz Wiadomości iMovie, 291, 305 biblioteka, 313 biblioteki źródłowe, 307 efekty specjalne, 319 importowanie danych, 310 interfejs, 307 linia czasu, 307, 318 nowy projekt, 309, 316 okno podglądu, 308, 315 przyciski, 308 szablon zwiastuna, 322 wyrównanie kolorów, 315 iMovie Theater, 306, 317 import płyt CD, 292 poczty e-mail, 206 zdjęć i filmów, 272, 310, 350 informacje o systemie, 376, 417 instalacja aplikacji, 177, 370 SimplyBurns, 132 systemu, 46 Windows, 424, 429 Instant hotspot, 353 interfejs programu iMovie, 307 interlinia, 69 Internet, 149 anonimowość, 162 bezpieczeństwo, 162 pobieranie dokumentów, 179 pobieranie programów, 177 IOS, 49, 295 iPad, 31, 291, 347 iPhone, 31, 291, 347 iPhoto, 201, 271 biblioteka, 278 drukowanie, 285 import zdjęć, 272

444

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

iPhoto integracja z iCloud, 289 pokaz slajdów, 284 poprawianie zdjęć, 279, 282 porządkowanie fotografii, 275 przeglądanie kolekcji, 274 rodzaje albumów, 286 rozpoznawanie twarzy, 277, 278 udostępnianie zdjęć, 282 zdjęcie kluczowe, 274 iPod, 291 iTunes, 291 autoryzacja biblioteki, 295 import płyt CD, 292 obsługa podcastów, 300 radio internetowe, 300 synchronizacja biblioteki, 295 współpraca z urządzeniami IOS, 295 iTunes Store, 225, 291, 299 iWeb, 323 edytor strony, 326 inspektor atrybutów, 327 przyciski, 328 tworzenie strony, 325 wzbogacanie projektu, 328 iWork, 241 import dokumentów Microsoft Office, 255

J jaibreak, 299 jądro systemu, kernel, 399 jednostka centralna, 25

K kadrowanie, 316 Kalendarz, 407 Kalkulator, 412 kamera, 30, 287, 306, 312 karta, 127 graficzna, 21, 27 kredytowa, 227 sieci bezprzewodowej, 154 sieciowa, 152 SIM, 149 kasowanie danych, 130 katalog, 100 bez nazwy, 102 Biurko, 102 Dokumenty, 98 domowy, 101, 394 Programy, 370, 371

katalogi inteligentne, 365 internetowe, 107 systemowe, 103, 104 systemu Unix, 106 kernel, 399 Keynote, 252 Kindle, 414 klawiatura, 25, 59, 65, 387 klawiatura programisty, 66 klawisz Alt, 61 Backspace, 67 Caps Lock, 61 Command, 61 Control, 61 Delete, 67 End, 67 Esc, 61 Home, 67 Return, 67 Shift, 61 Tab, 67 klawisze kierunkowe, 66 modyfikujące, 387 specjalne, 60 klip wideo, 309 klonowanie dysków, 47 kolekcja zdjęć, 274 Kolorymetr cyfrowy, 416 komendy nawigacyjne bash, 402 komendy Uniksa, 402 komputer iMac, 23 Mac, 13, 28 Mac mini, 22 MacBook, 22 MacBook Pro, 22 komunikator FaceTime, 224 GG, 211, 212 Skype, 223, 224 konferencje webowe, 252 konfiguracja aktualizacji, 360 Biurka, 379 Centrum powiadomień, 343 dysku, 374 Dashboard, 140 funkcji Spaces, 144 iCloud, 235 komputera MacBook Pro, 20 kont internetowych, 397

Skorowidz

445

konta e-mail MIDI Audio, 416 Mission Control, 142 typu IMAP, 191 typu POP3, 193 konta użytkownika, 44 połączenia, 158, 161 programu Mail, 191, 204 routera, 155, 156 Safari, 171 sieci domowej, 155 systemu, 379 Konsola, 403, 416 konta użytkowników, 393 Kontakty, 199 konto Apple ID, 225–229 internetowe Microsoft, 260 pocztowe, 186 użytkownika, 53, 394 kopia bezpieczeństwa, 101 zapasowa urządzenia, 355 kopiowanie, 123, 125 korekcje wideo, 314 korekta językowa dokumentu, 72 Kosz, 78, 135 bezpieczne opróżnianie, 117 Książka adresowa, 199 kupowanie w sieci, 220 kursor, 54

L LAN, 151 Launchpad, 60, 80 linia czasu, 307, 318 link, Patrz odsyłacz lista widgetów, 344 logi systemowe, 106

Ł łącza inteligentne, 72

M Mac, 13 Mac mini, 22 MacBook Air, 22 MacBook Pro, 22 Mail, 190 archiwizacja poczty, 203 dodawanie konta e-mail, 194

edycja parametrów, 195 edytor znaczników, 202 import poczty, 207 kasowanie wiadomości, 196 konfiguracja konta, 195 konfiguracja programu, 191, 204 okno główne, 192 papeterie, 204 przyciski, 193, 194 skróty klawiszowe, 193, 194 tworzenie listu, 198 usuwanie wiadomości, 204 załączniki, 201 Mail Drop, 201 makra klawiatury, 386 makro systemowe, 381 mapy Google, 218 mapy i tła w filmach, 319 maszyna czasu, 372 wirtualna, 428 matryca IPS, 19 menu aplikacji, 50, 82 podręczne, 57, 124 systemowe, 50, 61 metadane, 277 Microsoft Office 2011 for Mac, 38 Mini-DVI, 28 Mission Control, 137, 146 modem 3G/LTE, 157 ADSL/VDSL, 150, 153 analogowy, 153 Huawei, 157 kablowy, 150 transmisji danych, 157 moduł słownikowy, 72 modyfikowanie materiału wideo, 314 monitor, 390 aktywności, 416 zewnętrzny, 361 muzyka, 217, 291 mysz, 24, 54, 389 mysz Magic Mouse, 55

N nadzór rodzicielski, 395 nagrywanie danych, 128 płyty DVD, 331, 334 nagrywarka, 25 Nalepki, 409

446

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

napisy w filmach, 319 narożniki aktywne, 382 narzędzia do edycji bloków tekstowych, 244, 245 dyskowe, 130, 416, 419 formatowania, 249, 250 sieciowe, 416 znaczników, 203 nazwa katalogu, 102 NTFS, 422 Numbers, 248 formuły, 251 narzędzia formatowania, 249, 250 zakładki arkuszy, 249 numer seryjny urządzenia, 37

O obracanie zdjęć, 270 obraz dysku, 99, 371 obróbka wideo, 314 obsługa formatu NTFS, 422 iMovie, 307 konta pocztowego, 190 podcastów, 300 odbieranie poczty, 195 odłączanie urządzeń, 364 odsyłacz, 70, 167 odtwarzacz DVD, 411 iTunes, 60 MP3, 302 odzyskiwanie dokumentów, 135 hasła do komputera, 228 Office 2011 dla komputerów Mac, 257 Office 365, 257–261 oglądanie filmów, 291, 305 okna systemu, 81 okno, 82 powiększanie, 84 Preferencje systemowe, 86 programu Mail, 192 prywatne Safari, 173 przesuwanie zawartości, 85 suwaki, 85 zamykanie, 83 zmiana położenia, 85 zmiana rozmiaru, 85 zmniejszanie, 84 OneDrive, 232

opcje czasu i daty, 384 Docka, 381 ochrony, 386, 387 wydruku, 75 operacje na plikach, 123 oprogramowanie biurowe, 38 Maca, 38 organizacja danych, 100 OS X, 12 OS X Yosemite, 48, 53, 359 Ostatnie rzeczy, 62 oszczędzanie energii, 390 otwieranie dokumentu, 96–98

P Pages, 242 dokument tekstowy, 247 narzędzia, 244, 245 pasek narzędziowy, 246 tworzenie dokumentu, 242 Paint, 263 pakiet Boot Camp, 423 CrossOver, 431 iLife, 271, 323 iWork, 241 Microsoft Office, 255, 257 Microsoft Office 2011 Mac, 38 multimedialny iLife, 38 Office 2011, 258 Office 365, 259, 261 pamięć flash, 92 RAM, 26 panel Dashboard, 139 Dostępność, 392 Drukarki i skanery, 392 Gładzik, 389 iCloud, 236, 433 Klawiatura, 387 Monitory, 390 Mysz, 389 Nadzór rodzicielski, 395 Ochrona i prywatność, 386 Ogólne, 386 Oszczędzanie energii, 390 Preferencje systemowe, 383, 384 Użytkownicy i grupy, 393 papeterie elektroniczne, 204

Skorowidz Parallels, 26 Desktop for Mac, 13, 426 Tools, 429 parowanie telefonu z Makiem, 159 partycja, 376, 421 pasek boczny, 168 systemowy, 50 szybkiego uruchamiania, 52 PDF, 414 pendrive, 29, 92 Photo Booth, 287 pierwsze uruchomienie, 42 planowanie trasy, 218 pliki, 91 .bz2, 371 .dmg, 371 .pkg, 371 .tar, 371 DMG, 99 HTML, 329 ISO, 99 kopiowanie, 123 Microsoft Office, 255 usuwanie, 135 płatności, 227 płatności wewnętrzne, 228 płyta optyczna, 93, 94 anulowanie nagrywania, 131 nagrywanie wielosesyjne, 134 o podwójnej pojemności, 336 usuwanie danych, 130 wielokrotnego zapisu, 335 zapis danych, 128 pobieranie dokumentów, 179 muzyki, 217 obrazów, 412 plików, 181 programów, 177 SimplyBurns, 132 widgetów, 141 poczta elektroniczna, 185 darmowe konto, 189 importowanie wiadomości, 206 odbieranie wiadomości, 195 program Mail, 190 wysyłanie wiadomości, 198 zakładanie konta, 187 załączniki, 197, 200 podcasty, 291, 300 podcasty w iTunes Store, 301 Podgląd, 267, 268, 404 kadrowanie, 269 konwersja formatów, 269

447 obracanie zdjęć, 270 otwieranie wielu plików, 268 podpisywanie plików, 270 poprawianie zdjęć, 269 szczegóły zdjęć, 269 zmiana rozmiaru, 269 znakowanie, 270 znakowanie plików, 269 podgląd obrazu, 99 podłączanie instrumentu, 337 urządzenia, 350, 364 podpisywanie dokumentów PDF, 270 pokaz slajdów, 252, 284 pole adresu, 168 polecenie chmod, 403 Informacje, 94 Otwórz w programie, 98 Preferencje, 116 Preferencje systemowe, 78, 382 Wymuś koniec, 89 Zachowaj, 95 polskie znaki, 65 połączenie Bluetooth DUN, 159 szyfrowane, 214 z Internetem, 149

dostęp szerokopasmowy, 150, 153 dostęp wdzwaniany, 153 telefon komórkowy, 157 z serwerem FTP, 181 ponowne uruchamianie komputera, 89 POP3, 190, 193 poprawianie zdjęć, 269, 279, 282 porównywarki cen, 218 portal internetowy, 174 porządkowanie fotografii, 275 poszukiwanie pracy, 216 powiadomienie o zdarzeniu, 409 powłoka, shell, 399 powłoka bash, 402 praca z zewnętrznym monitorem, 361 prawa dostępu DRM, 293 preferencje przeglądarki Safari, 171 systemowe, 62, 383 Terminalu, 400 Time Machine, 375 prezentacja, 252 procesor, 27 graficzny, 27 Haswell, 20 Ivy Bridge, 20

448 profil systemu, 376 program Parallels Desktop for Mac, 426 AddBlock, 436 AirPort, 416 App Store, 49, 227 Boot Camp, 13 Carbon Copy Cloner, 47 ColorSync, 416 Dostosowanie rytmu, 338 FaceTime, 352 FileZilla, 182 Finder, 49, 50, 58, 63, 79, 109 Flex Time, 338 GarageBand, 337 GG, 212 GIMP, 264 Grab, 267 iBooks, 413 iDVD, 331 IMAPSize, 207 iMovie, 291, 305 iPhoto, 271 iTunes, 60, 291 iWeb, 323 Kalendarz, 407, 409 Kalkulator, 412 Keynote, 252 Kosz, 52, 78 Książka adresowa, 199 MacCommander, 368 Mail, 49, 52, 190 Mission Control, 60 MyBrushes:, 265 Nalepki, 409 Narzędzie dyskowe, 420 Numbers, 248 Odtwarzacz DVD, 411 OneNote, 409 Pages, 242 Paint, 263 Paintbrush, 264 Photo Booth, 288 Photoshop, 265 Pixelmator, 265 Pobieranie obrazów, 412 Podgląd, 267 Profil Systemu, 376 QuickTime, 49 QuickTime Player, 321, 412 Safari, 52 Seashore, 264 SimplyBurns, 129, 131, 133 Skype, 223

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite Słownik, 410 Spotlight, 52, 118 TextEdit, 63, 64, 68, 95 Time Machine, 49, 204, 372 Tux Paint, 264 VoiceOver, 417 Wiadomości, 351 Wyrównanie kolorów, 315 programy administracyjne, 415, 416 użytkowe, 407 projekt witryny WWW, 325 projekty wideo, 317 protokół IMAP, 190 POP3, 190 SMTP, 191 TCP/IP, 150, 181 VoIP, 223 prywatność, 386 przechwytywanie obrazu, 311, 312 przeciągnij i upuść, drag and drop, 125 przeglądanie strony internetowej, 166 przeglądarka internetowa, 166, 184, 386 Chrome, 166 Firefox, 166 Opera, 166 Safari, 49, 52, 165 przeglądarka okładkowa, 113 przemapowanie układu klawiatury, 426 przenoszenie danych, 127 e-maili, 206 publikowanie witryny, 329 filmów, 222 PVM, 430

Q QuickTime Player, 412

R radio internetowe, 291, 300 region płyty DVD, 411 reinstalacja systemu, 47 konta Gadu-Gadu, 212 rejestracja na forum, 210, 211 Resume, 404 Retina, 20 RJ-45, 153

Skorowidz

449

router bezprzewodowy, 155 rozmowy wideo, 352 rozpoznawanie twarzy, 277, 278 RTF, Rich Text Format, 68

S Safari, 165 bezpieczeństwo, 172 karty, 175 kasowanie haseł, 173 okno aplikacji, 173 okno prywatne, 173 opcje, 171 pasek narzędzi, 173 pasek Ulubione, 170 preferencje, 172 przycisk Top Sites, 170 przyciski, 168 skróty klawiszowe, 168 zakładki, 169 Schowek, 123, 266 SDXC, 28 serwer FTP, 181, 329 aukcyjny, 220 pocztowy, 185 poczty przychodzącej, 187 poczty wychodzącej, 187 serwis aukcyjny, 219 CPU Benchmarks, 33 EveryMac.com, 33 MacRumors, 34 encyklopedyczno-słownikowy, 222 serwisy społecznościowe, 209, 221 Facebook, 222 Flickr, 222 Nasza Klasa, 222 Twitter, 222 YouTube, 222 shell, 399 sieci bezprzewodowe, 153, 155 niezabezpieczone, 154 przewodowe, 151 zabezpieczone, 154 sieć, 27 LAN, 151 Wi-Fi, 43, 154 SimplyBurns kasowanie zawartości płyty, 133 nagrywanie płyty, 133 skaner, 392

skrót klawiszowy, 369, 370 Słownik, 410 słowniki językowe, 73 słuchanie muzyki, 291, 303 podcastów, 291 radia internetowego, 291 smartfon, 157 SMS, 351 SMTP, 191 Spaces, 143, 144 preferencje, 146 przypisywanie aplikacji, 145 spam, 186, 196, 210 Spotlight, 118, 120 sprzęt nowy, 19 używany, 34 SSD, solid-state storage, 20 SSID, 154 strona domowa, 172 struktura katalogów, 103 serwisu WWW, 327 strumień zdjęć, 289 style, 68 sudo, 402 suwaki, 85 switcher, 14 symbole specjalne, 70 synchronizacja biblioteki iTunes, 295 system operacyjny, 12, 48 plików, 419, 422 szablony arkuszy kalkulacyjnych, 249 prezentacji, 254

T tablet iPad, 49 tagi, 120 technologia AirPlay, 292, 304, 349 telefonia internetowa, 223 Terminal, 399–402, 417 terminal Unix, 399 testowanie witryny, 330 TextEdit, 95 drukowanie, 75 formatowanie tekstu, 68 interlinia, 69 korekta językowa, 72 odsyłacze internetowe, 71 style, 68

450

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite

Time Capsule, 416 Time Machine, 47, 372 tło, 380 tło biurka, 284 token, 214 tryb Parallels Desktop, 430 tryby przeglądania zdjęć, 274 Tux Paint, 177 tworzenie albumu, 286 biurka, 144 dokumentów, 91 filmu, 308, 317 formuł, 251 inteligentnego katalogu, 366 katalogu, 100, 101 kont, 225, 394 listu elektronicznego, 198 partycji, 421 prezentacji, 254 skrótów klawiaturowych, 142, 388 witryny WWW, 324, 325 typy kont, 394

U udostępnianie wideo, 320 zdjęć, 282, 290 układ klawiatury, 66, 385, 426 ułatwienia dostępu, 392 uruchamianie komputera, 45 programów, 62, 78 urządzenia Bluetooth, 362 peryferyjne, 29 USB 3.0, 28 usługa Dropboksa, 107 iCloud, 107, 234 iCloud Drive, 232 Office 365, 261 OneDrive, 107 Znajdź mój iPhone, 234 usługi internetowe, 396 ustawianie rozdzielczości, 361 ustawienia monitora, 391 regionalne, 385 witryny, 329 usuwanie danych, 117 e-maili, 192

kont, 394 konta e-mail, 194 materiałów wideo, 312 programów, 370, 372 wiadomości, 204 widgetów, 343 znacznika, 120 usypianie komputera, 62, 88 użycie funkcji AirDrop, 348 iCloud Drive, 233

V VDSL, 153

W wejście audio, 28 Wiadomości, 351 wideo, 306 widgety, 137, 140, 343 widok all-in-one, 138 Cover Flow, 113 Exposé, 138 Ikony, 111 Kolumny, 113 Lista, 111 Mission Control, 138 wielozadaniowość, 87 Wi-Fi, 27 154 Windows, 419 wirtualne biurka, Patrz Spaces wklejanie, 70, 123, 125 własna strona WWW, 324 własne skróty klawiaturowe, 388 wskaźniki myszy, 55 współużytkowanie komputera, 393 systemu, 379 wstawianie grafiki, 70, 245 wtyk RJ-45, 153 WWW, World Wide Web, 165 wybór języka i klawiatury, 42 sieci Wi-Fi, 43 wydruk dokumentu, 74 wygaszacz ekranu, 380 wyjście audio, 28 wideo, 28 wykrywanie sieci Wi-Fi, 154

Skorowidz

451

wyłączanie komputera, 89 wymiana plików przez Bluetooth, 417 wymuszanie zamknięcia aplikacji, 89 wyrównanie akapitów, 69 wysyłanie wiadomości e-mail, 198, 199 wyszukiwanie danych, 118 informacji, 174 muzyki, 217 wyszukiwarka Spotlight, 118 systemowa, 52 wyświetlanie ścieżki dostępu, 106

Y YouTube, 317

Z zakładki, bookmarks, 169 zakończenie pracy systemu, 88 zakup komputera, 21 załączniki graficzne, 201 poczty elektronicznej, 197, 200

zamykanie aplikacji, 83 zapis haseł aplikacji, 234 zapisywanie dokumentów, 95 haseł, 173 zarządzanie biurkami, 137 kontem Apple ID, 226 materiałami wideo, 313 wersjami dokumentów, 72 zawartością iPada, 355 zasoby systemu, 103 zdarzenia kalendarzowe, 408 zdjęcie kluczowe, 274 znaczniki, tags, 120 znak @, 187 znakowanie plików, 120 znakowanie załączników, 202 zrzut ekranu, 266 do pliku, 266 do schowka, 266, 267 zwiastun, trailer, 306, 317, 321

452

MacPodręcznik. Edycja OS X Yosemite