Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler 9786055599430

Citation preview

KIZILAY ARŞİVİ BELGELERİNDE

AFETLER

DISASTERS ACCORDING TO THE RED CRESCENT ARCHIVE DOCUMENTS

‫الكوارث الطبيعية‬ ‫في وثائق‬ ‫أرشيف الهالل األحمر‬ Gülfettin ÇELİK - Recep KARACAKAYA - Zekai METE Hamdi GENÇ - Faruk BAL

ANKARA 2019

Proje Koordinatörü / Project Coordinator / ‫منسق المشروع‬ Dr. Naci YORULMAZ

Proje Yöneticisi / Project Manager / ‫مدير المشروع‬ Mehtap BAYKAL YEŞİLYURT

Proje Sorumluları / Project Officers / ‫مسؤولو المشروع‬ Murat SAĞESEN Recep CAN Esra OĞUZTÜRK Ülkü DOĞAN

Editör / Editor / ‫المحرر‬ Prof. Dr. Zekai METE

Yayına Hazırlayanlar / Prepared by / ‫ُم ِعدّو النشر‬ Prof. Dr. Gülfettin ÇELİK, Prof. Dr. Recep KARACAKAYA, Prof. Dr. Zekai METE, Prof. Dr. Hamdi GENÇ, Doç. Dr. Faruk BAL

Proje Danışmanı / Project Advisor / ‫مستشار المشروع‬ Prof. Dr. Bilgin AYDIN

Grafik Tasarım / Graphical Design / ‫تصميم الغرافيك‬ Özgür BAHÇE

Baskı - Cilt / Print - Binding / ‫ المجلد‬-‫الطبعة‬ Evos Basım

ISBN 978-605-5599-43-0 Bu çalışma Türk Kızılayı ve İstanbul Medeniyet Üniversitesi'nin işbirliği ile hazırlanmıştır. This study has been prepared by the Turkish Red Crescent and Istanbul Medeniyet University co-operation. ‫هذا العمل تم بالتعاون بين الهالل األحمر التركي و جامعة إسطنبول الحضارية‬

ANKARA 2019

KIZILAY ARŞİVİ BELGELERİNDE

AFETLER

DISASTERS ACCORDING TO THE RED CRESCENT ARCHIVE DOCUMENTS

‫الكوارث الطبيعية‬ ‫في وثائق‬ ‫أرشيف الهالل األحمر‬

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

 TAKDİM  Arşiv belgeleri toplumsal hafızayı besleyen, tarih ile bağ kurma aracılığı yapan, daha da önemlisi toplumsal sistemin birçok alanının bugün ve gelecek kurgusuna kaynaklık teşkil eden çok önemli kayıtlar olarak dikkat çeker. Toplumların (geçmişe dayalı birikim ve tecrübelerinin çok doğal bir sonucu olarak oluşan) sahip oldukları “usul” ve esas” ulaştıkları siviyenin çok önemli bir göstergesidir. Bu yönü ile Türkiye, sahip olduğu arşiv kaynaklarının ortaya koyduğu gerçeklik dikkate alındığında dünya ölçeğinde benzeri olmayan istisnai bir örnek niteliğindedir. Kızılay arşiv belgeleri, ülkemizin geçmişten bugüne uzanan tarihî akışının delilleri olan çok sayıdaki belgenin önemli bir kısmının maalesef günümüze intikal etmediği gerçeğinde, önemli bir hazine niteliğindedir. 150 yıllık köklü bir geçmişe sahip olup “varlığı zamanla sınırlı olmayan” ve kurulduğu 1868 yılından bu yana her şart altında büyük bir gayret ve özveriyle “insan ıstırabının dindirilmesi” hedefinde her ferdi ile yürüttüğü yardım faaliyetleriyle büyük bir tanınırlığa sahip olan Türk Kızılayı’nın belki de en az bilinen yönü, köklü geçmişi gibi yine köklü ve muazzam muhtevalı bir arşive sahip oluşudur. Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi’nde yaklaşık 300 bin belgenin bulunduğu göz önüne alındığında, yaklaşık 650 bin belgeye sahip olan Kızılay Arşivi’nin değeri kendiliğinden ortaya çıkmaktadır. Kızılay Arşivi’ni ve sahip olduğu belge türleri ile muhtevalarını araştırmacılara ve ilgililere tanıtmaya yönelik projenin ürünü olan elinizdeki, “Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler” adlı eser Cumhuriyet Türkiye’sinin yakın döneminde yaşadığı deprem, yangın, sel, heyelan, kuraklık ve fırtınaların yol açtığı afetleri le ilgili belgeler esasında, afetler üst başlığında, gerek yaşandığı ilk an, gerek sonraki süreçlerde, felaketi yaşayanların gıda, giyim ve barınma ihtiyaçlarının karşılanması, yaralıların tedavisi, diğer temel ihtiyaçların giderilmesi vb. konularda kurumsal işleyiş, uygulanan politikalar, yerel-bölgesel ve ülke ekonomisinin durumu, imar faaliyetleri, nüfus, yerleşim ve sosyal ilişkiler temelinde birçok ilmî disiplini doğrudan ilgilendiren önemli bir kaynak niteliğindedir. Eserin ortaya çıkışı süreçlerinde incelenen, ele alınıp bir kısmı burada siz değerli okuyucu ile buluşturulan belgeler, Kızılay arşivinin birçok alanda çok kıymetli ve kullanışlı malumat ihtiva eder mahiyette olduğunu göstermektedir. Özellikle başka kurumlarda ulaşılamayan önemli ayrıntıları Kızılay Arşivi’ndeki belgelerden elde edebilmek mümkündür. Ülkemizin, insanlığın refah ve mutluluğunda Kızılay aracılığı ile üstlendiği tarihî misyonunun ortaya çıkarılmasında küçük bir gayret niteliğindeki bu esere çalışmalarıyla katkı yapan değerli akademisyenler Prof. Dr. Bilgin Aydın’a, Prof. Dr. Recep Karacakaya’ya, Doç. Dr. Faruk Bal’a, Prof. Dr. Hamdi Genç’e, Prof. Dr. Zekai Mete’ye; büyük destekleriyle kitabın ortaya çıkmasını sağlayan Kızılay Genel Başkanı Dr. Kerem Kınık’a, Kızılay Genel Başkan Yardımcısı Dr. Naci Yorulmaz’a, Kızılay Genel Müdürü Dr. İbrahim Altan’a, Arşiv Yönetimi Müdürlüğü’nün çalışanlarına şahsım ve üniversitem adına teşekkür eder, daha güzel bir geleceğin oluşmasına vesile olmasını dilerim.



Prof. Dr. Gülfettin Çelik



İstanbul Medeniyet Üniversitesi Rektörü

4

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

 PREAMBLE  Archive documents, which feed the social memory and, thereby, function as a mediator between the present and the history, are significant records that constitute the resources for the present and future vision of the social system in many realms. The “methods” and “principles” of the societies (which emerge eventually as a result of the experiences and the accumulation based on the past) are significant indicators of the level the societies reached. In this regard, Turkiye has the characteristic to be an exceptional and unique example, at an international level, when the scope of the reality, which is demonstrated by the archive resources at the disposal of Turkiye, is taken into account. Red Crescent Archive Documents have the characteristic to be a treasure since, unfortunately, a significant amount of the documents, which have evidential value in terms of demonstrating the historical flow of our country from the past to the present, did not reach today. Turkish Red Crescent, “the existence of which is not limited to the time” although it has a legacy of 150 years, has been recognized, since its foundation in 1868, for its devotedly efforts to “alleviating the human anguish” under any condition through the aid activities, to which each of its members participated. However, a less-known aspect of Turkish Red Crescent is the fact that it possesses a comprehensive and long-established archive, which resembles its legacy. When we consider that Topkapi Palace Museum Archive possesses 300 thousand documents in its inventory, the value of Red Crescent Archive reveals itself, since it possesses 650 thousand documents. This work, which is titled “Disasters According to the Red Crescent Archive Documents”, is a product of the Project, which aims to promote the types of the documents at the disposal of Red Crescent Archive and their content to the researchers and other interested parties. This work has the feature to be an important reference book, which would be useful in many scientific disciplines, since it promotes the relevant documents with regards to the earthquakes, fires, floods, landslides, droughts, and storms that broke out in the recent history of Turkish Republic. These documents actually address the institutional mechanism, the policies practiced, the status of local, regional, and national economy, the public improvement works, the population, the settlement, and the social relationships. These issues are addressed under the heading of disasters with regards to the first aid, and the aid activities in the later processes such as providing food, clothing and housing to the victims of the disasters, the medical treatment of the injured people. The documents, which have been analysed in the process of the publication of this work (some of which are shared with the readers here), demonstrate that Red Crescent Archive possesses precious and useful information with regards to many fields. Particularly, it should be noted that some significant details, which cannot be accessed in other institutions, can be found in the documents of the Red Crescent Archive. I would like to thank to the precious academics Professor Bilgin Aydın, Professor Recep Karacakaya, Associate Professor Faruk Bal, Professor Hamdi Genç, and Professor Zekai Mete for their contributions to this work, which represents only a small effort to reveal the historical mission of our Country, through the agency of Red Crescent, in terms of contributing to the welfare and happiness of the humanity. I would also like to express my gratitude personally, and on behalf of our University, to Turkish Red Crescent Society Chairman Dr. Kerem Kinik, Turkish Red Crescent Society Vice Chairman Dr. Naci Yorulmaz, and the General Director Dr. Ibrahim Altan, and to the staff at the Archive Management Directorate for their support throughout the process of publishing this work. I wish that this work will conduce to a better future.

Professor Gülfettin Çelik



Istanbul Medeniyet University, Chancellor 5

‫‪Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler‬‬

‫‪‬‬

‫تقديم‬

‫‪‬‬

‫‪.‬‬ ‫إن الوثائق األرشيفية لهي بحق سجالت ذات أهمية قصوى إذ إنها تغذي الذاكرة المجتمعية وتطلعنا على التاريخ واألهم من‬ ‫هذا وذاك أنها مصدر يُم ّكننا من رسم صورة لحاضر ومستقبل العديد من مناحي النظام االجتماعي‪« .‬األصول» و»األسس»‬ ‫التي تتمتع بها المجتمعات (والتي تشكلت كنتيجة طبيعية جدا للخبرات والتجارب الماضية) تمثل مؤشرا هاما جدا يشير إلى‬ ‫المستوى الذي بلغته تلك المجتمعات‪ .‬من هنا فإن تركيا ‪ -‬ومن حيث الحقائق التي تكشفها مصادرها األرشيفية ‪ -‬تمثل نموذجا‬ ‫فريدا ال نظير له في العالم‪.‬‬ ‫وثائق الهالل األحمر األرشيفية هي كنز ثمين سيما وأن قسما كبيرا من الوثائق التي تسلط الضوء على تاريخ بالدنا منذ‬ ‫بماض عريق يمتد لـ ‪ 150‬عاما «دون أن يقتصر‬ ‫الماضي وحتى الحاضر لم يصلنا لألسف‪ .‬يتمتع الهالل األحمر التركي‬ ‫ٍ‬ ‫وتفان كبيرين في كل الظروف وحظي بشهرة‬ ‫وجوده على فترة زمنية» إذ ع ِمل منذ تأسيسه سنة ‪ 1868‬وحتى اآلن بعزيمة‬ ‫ٍ‬ ‫واسعة لما قدمه سائر أفراده من خدمات بهدف «التخفيف من معاناة البشرية»‪ ،‬ولعل جانبه األقل شهرة هو أرشيفه الضخم‬ ‫العريق الذي ال يقل عراقة عن ماضيه‪ .‬إذا ما علمنا أن عدد وثائق أرشيف متحف قصر طوب كابي يبلغ نحو ‪ 300‬ألف وثيقة‪،‬‬ ‫فيما يضم أرشيف الهالل األحمر ‪ 650‬ألف وثيقة ندرك حينها على الفور أهمية هذا األرشيف‪.‬‬ ‫كتاب «الكوارث في وثائق أرشيف الهالل األحمر» الذي نقدمه لكم هو ثمرة مشروع يهدف إلى تعريف الباحثين‬ ‫والمهتمين بأنواع ومحتوى وثائق الهالل األحمر وبالجمعية بحد ذاتها‪ .‬هذا الكتاب يعتبر مصدرا هاما يُعنى بشكل مباشر‬ ‫بالعديد من التخصصات العلمية ذات الصلة باألداء المؤسسي والسياسات المتبعة والحالة االقتصادية محليا وإقليميا‪ ،‬وكذلك‬ ‫بفعاليات البناء وتعداد السكان واالستيطان والعالقات االجتماعية فيما يخص تلبية احتياجات منكوبي الكوارث من مأكل‬ ‫وملبس ومأوى ومعالجة الجرحى وتلبية سائر االحتياجات األساسية األخرى فور وقوع الكوارث وفي الفترات التي تليها‪ .‬ويتم‬ ‫ذلك استنادا إلى الوثائق المتعلقة بالكوارث الناجمة عن الزالزل والحرائق والسيول واالنزالقات األرضية وموجات الجفاف‬ ‫والعواصف التي شهدتها الجمهورية التركية في تاريخها الحديث‪ .‬الوثائق التي تم تناولها خالل إعداد هذا العمل ‪ -‬والتي وضعنا‬ ‫قسما منها بين يدي قرَّاءنا األعزاء ‪ -‬تدلل على المعلومات القيّمة والمفيدة والغزيرة التي يحتويها أرشيف الهالل األحمر في‬ ‫شتى المجاالت‪ .‬وهكذا فإن وثائق أرشيف الهالل األحمر تتيح إمكانية الوصول إلى بعض التفاصيل الهامة التي يتعذر الوصول‬ ‫إليها في مؤسسات أخرى‪.‬‬ ‫هذا الكتاب هو جهد متواضع هدفه تسليط الضوء على المهمة التاريخية التي اضطلعت بها تركيا عبر الهالل األحمر‬ ‫لتحقيق االزدهار والسعادة للبشرية جمعاء‪ .‬ختاما ال يسعني سوى أن أتوجه باسمي وباسم جامعتي بالشكر إلى كل من أسهم في‬ ‫إنجاز هذا العمل وفي مقدمتهم األكاديميون المبجلون‪ :‬البروفيسور د‪ .‬بيلغين أيدن‪ ،‬البروفيسور د‪ .‬رجب كاراجا كايا‪ ،‬األستاذ‬ ‫المشارك د‪ .‬فاروق بال‪ ،‬البروفيسور د‪ .‬حمدي غينتش‪ ،‬البروفيسور د‪ .‬زكائي ميتي؛ وكذلك إلى كل من‪ :‬الرئيس العام للهالل‬ ‫األحمر د‪ .‬كرم قينيق‪ ،‬مساعد الرئيس العام للهالل األحمر د‪ .‬ناجي يورولماظ‪ ،‬المدير العام للهالل األحمر د‪ .‬إبراهيم ألتان‪،‬‬ ‫والعاملين في مديرية إدارة األرشيف إلسهاماتهم الجبّارة في إتمام هذا العمل راجيا أن يسهم في بناء غد أجمل‪.‬‬

‫ ‬

‫البروفيسور د‪ُ .‬غولف الدين تشيليك‬

‫ ‬

‫رئيس جامعة إسطنبول الحضارية‬

‫‪6‬‬

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

 TAKDİM  Değerli Kızılay Dostları, Kıymetli Araştırmacılar 1868 yılında Osmanlı Hasta ve Yaralı Askerlere Yardım Cemiyeti adıyla kurulan, tarih içinde Hilâl-i Ahmer Cemiyeti ve sonrasında da Türkiye Kızılay Derneği adıyla dünyanın en büyük yardım kuruluşlarından biri haline dönüşen Kızılay, köklü tarihi boyunca milletimizin yaşadığı her ıstıraba ve her sevince şahitlik etmiştir. Kızılay’ın insani yardım çalışmalarına adanmış tarihini gün yüzüne çıkarmak adına arşivlerimizde başlattığımız çalışmalara şu an elinizde tuttuğunuz çalışmayı da eklemenin gururunu yaşıyoruz. Afetler, genel kabul görmüş tanımı ile; fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıplara sebep olan, normal yaşamı durduran veya kesintiye uğratan, toplumları olumsuz etkileyen ve yerel imkânlar ile baş edilemeyecek boyutlarda olan doğal, teknolojik veya insan kökenli tüm olaylar olarak tariflenmektedir. İnsanların afetlerle tanışması insanlık tarihiyle yaşıttır. Bilinen en eski kayıtlarda dünyanın farklı yerlerinde meydana gelen afetlerle ilgili bilgilere rastlanmıştır. Toplumlar, afetlerle başa çıkabilmek için tarih boyunca birçok organizasyon modelini hayata geçirmiştir. Modern toplumlarla birlikte ise afet zararlarından korunma toplum temelli bir dönüşüme evrilmiş, afet öncesi, afet sırası ve afet sonrası alınacak önlemlerle ilgili bir dizi yapı oluşturulmuştur. Kızılay, her ne kadar yaralı ve hasta askerlere yardım etmek amacıyla kurulsa da, kurulduğu andan günümüze kadar gerek ülkemizin gerekse dünyanın dört bir yanındaki insanların karşı karşıya kaldığı afetlerde yaraları sarmak için seferber olmuştur. Bu yanıyla milletimiz Kızılay’ı “Kara Gün Dostu” olarak adlandırmıştır. Doğal afetlerin her türlüsünde milletimizin yanında yer alan Kızılay, yakın tarihte ortaya çıkan insan kaynaklı afetlerde de milletimizin safındaki yerini almıştır. Yeni dönem stratejisinin ana damarını da “Toplumsal Dirençliliği Artırmak” olarak belirlemiştir. Elinizde tuttuğunuz eser, Kızılay’ın afetlerde üzerine aldığı rolü nasıl yerine getirdiğine dair bilgiler içermektedir. Eminiz ki kıymetli araştırmacılarımız ülkemizdeki afetlerle ilgili çalışmalar yaparken bu kitapta yer alan belgelerden de yararlanacaklar, hatta onların derinleştireceği araştırmalardan Kızılay da istifade edecektir. Aralık 1911’de meydana gelen Aksaray yangınından, 1922’de Anadolu’dan çekilmek zorunda bırakılan Yunan Ordusunun yaktığı Uşak’ta halka yapılan yardımlara kadar tarihimizde pek de bilinmeyen ayrıntılarla bezeli bu esere emeği geçenlere teşekkür ediyor, tüm araştırmacılarımızı Kızılay Arşivlerinde çalışmaya davet ediyorum.



Dr. Kerem Kınık Genel Başkan

7

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

 PREAMBLE  Dear Friends of Red Crescent, Dear Researchers, Red Crescent, founded in 1868 under the name Ottoman Association for Assisting Wounded and Sick Soldiers and later took the name Red Crescent Society, which became one of the biggest humanitarian aid organizations in the world by the name of Turkish Red Crescent Society, witnessed each anguish and joy our nation experienced throughout its long-established history. We are proud to add this work to the archival studies we initiated to reveal the historical legacy of Red Crescent’s work devoted to humanitarian aid activities. Disasters, in generally accepted terms, are defined as follows: all natural, technological or man-made incidents, which cause physical, economical, and social losses, stop or interrupt the normalcy of life, affect the communities in a negative manner, and cannot be coped with local resources. Human beings’ acquaintance with disasters is as old as the history of humanity. In the oldest records available, there is information about the disasters that happened in various places of the world. Societies have put many organizational models into practice throughout the history to deal with disasters. With the emergence of modern societies, prevention from the impact of disasters has been evolved into a community-based action, and several structures have been formed regarding measures on before, during, and post disasters. Although Red Crescent was originally founded in order to assist the wounded and sick soldiers, it has mobilised, from the day it was founded until now, to alleviate the suffering of disaster affected people in our country and around the world. Thus, our nation refers to Red Crescent as “Foul-weather Friend”. Red Crescent, which has been in support of our people in any type of natural disasters, also stood next to our people during the man-made disasters that broke out in the recent history. In this regard, Red Crescent identified the key focus of its future strategy as “Strengthening Community Resilience”. This work covers information on how Red Crescent played the role it assumed during the disasters. We are confident that our valuable researchers will make use of the documents in this book during their research activities on the disasters in our country. Moreover, Red Crescent will also make use of the in-depth studies made by them. I would like to express my gratitude to those who contributed to this work, which covers some not very well-known details of our history such as; humanitarian the aid activities after Aksaray Fire in 1911 and also for people of Usak in 1922, where many villages were set on fire by the Hellenic Armed Forces who had to withdraw from Anatolia. I would also like to invite all researchers to conduct studies in the Red Crescent Archives.



Dr. Kerem Kınık



President

8

‫‪Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler‬‬

‫‪‬‬

‫تقديم‬

‫‪‬‬

‫أصدقاء الهالل األحمر األعزاء‪ ،‬الباحثون المبجلون‬ ‫تأسس الهالل األحمر التركي عام ‪ 1868‬تحت اسم جمعية مساعدة الجنود الجرحى والمرضى العثمانيين ثم اتخذ اسم‬ ‫جمعية الهالل األحمر ليصبح بعد ذلك جمعية الهالل األحمر التركي ويكون واحدا من أكبر المؤسسات اإلغاثية في العالم‪ .‬وقد‬ ‫شهد الهالل األحمر التركي عبر تاريخه العريق كثيرا من األفراح واألتراح التي عاشها شعبنا‪.‬‬ ‫اليوم يسعدنا أن نضيف هذا العمل الذي بين أيديكم إلى المجلدات السابقة التي قمنا بإعدادها من أرشيفنا الخاص لتسليط‬ ‫الضوء على تاريخ الهالل األحمر الذي نذر نفسه لتقديم المساعدات اإلنسانية‪.‬‬ ‫تُعرَّف الكوارث عموما بأنها جميع األحداث الناجمة عن الطبيعة أو التكنولوجيا أو البشر والتي تؤدي إلى وقوع خسائر‬ ‫مادية واقتصادية واجتماعية‪ ،‬وإلى توقف الحياة الطبيعية أو تعطيلها‪ ،‬وتؤثر سلبا على حياة الشعوب‪ ،‬وتبلغ أبعادا يصعب‬ ‫التصدي لها باإلمكانيات المحلية‪ .‬قصة البشر مع الكوارث قديمة قدم التاريخ حيث تُطلعنا أقدم السجالت المعروفة على‬ ‫الكوارث التي وقعت في أماكن مختلفة من العالم‪ .‬عبر التاريخ أنشأت البشرية أشكاال مختلفة من المؤسسات للتصدي للكوارث‪.‬‬ ‫أما المجتمعات المعاصرة فأسست العديد من الهيئات للوقاية من الكوارث والتعامل معها أثناء وبعد حدوثها‪.‬‬ ‫الهالل األحمر تأسس لمساعدة الجنود الجرحى والمرضى مع ذلك فإنه لم يدخر وسعا منذ تأسيسه وحتى يومنا هذا‬ ‫لمساعدة المتضررين من الكوارث داخل تركيا وخارجها على حد سواء لذا فقد اعتبره شعبنا بحق “خير صديق وقت الضيق”‪.‬‬ ‫مد الهالل األحمر يد العون ألفراد شعبنا عند وقوع مختلف الكوارث الطبيعية وساندهم إبان الكوارث التي تسبب بها البشر في‬ ‫التاريخ القريب‪ .‬حددت جمعية الهالل األحمر السمة األساسية لنهجها في المرحلة الجديدة بأنها “تعزيز المقاومة المجتمعية”‪.‬‬ ‫العمل الذي بين أيديكم يطلعكم على دور الهالل األحمر إبان الكوارث‪ .‬وكلنا ثقة بأن باحثينا المبجلين سيستفيدون منه أيما‬ ‫استفادة أثناء أبحاثهم حول الكوارث الطبيعية التي شهدها بلدنا‪ ،‬بل وإن الهالل األحمر بدوره سيستفيد من بحوثهم المع َّمقة في‬ ‫هذا الصدد‪.‬‬ ‫يسلط هذا الكتاب الضوء على العديد من التفاصيل المجهولة في تاريخنا كالحريق الذي شب في محافظة أكسراي شهر‬ ‫ديسمبر من عام ‪ 1911‬والمساعدات المقدمة لسكان أوشاك بعد إحراق الجيش اليوناني لها عندما اضطر إلى االنسحاب من‬ ‫األناضول عام ‪.1922‬‬ ‫ختاما ال يسعني إال التوجه بجزيل الشكر إلى كل من أسهم في إعداد هذا العمل داعيا جميع باحثينا أن ينهلوا من أرشيف‬ ‫الهالل األحمر‪.‬‬

‫‪9‬‬

‫ ‬

‫د‪ .‬كريم قينيق‬

‫ ‬

‫الرئيس العام للهالل األحمر التركي‬

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

 ÖNSÖZ  Afetler dünyanın hemen her bölgesinde çoğunlukla öngörülemeyen bir zamanda, engellenemeyen büyüklükte, büyük maddi hasar ve can kayıplarına yol açacak ölçekte gerçekleşebilmektedir. Basın yayın organlarında sıklıkla rastlanan haberlerde tabii bir afetin verdiği bir zararın bazen dehşet verecek derecelere ulaştığı görülebilmektedir. Ülkemizin bulunduğu topraklar da bu tür afetlerin yoğun yaşandığı coğrafya arasındadır. Buna bağlı olarak da ülke genelinde meydana gelen felaketleri ve sonrasında yürütülen imar, inşa ve yardım çalışmalarını konu edinen çok sayıda arşivlik belge üretilmiştir. Aslında bu arşiv malzemesinin, söz konusu yazışmaları gerçekleştiren ilgili kurumların arşivlerinde bulunması gerekmektedir. Bu arşivlerin çoğunun henüz layıkıyla tasnif edilmemiş olduğu göz önüne alındığında, Türkiye’nin yakın dönem sağlık, sosyal, siyasi, iktisadi vb. alanlarında arşivsel belge mahiyetinde ciddi bir kaynak eksikliğinin ve kaynağa ulaşma sıkıntısının bulunduğu öne sürülebilir. İşte afetler sonrası yürütülen çalışmaların tam merkezinde yer alan kurumlardan biri olan ve bu nedenle de hem mahalli hem de merkezdeki diğer kurumlarla sürekli yazışan Türk Kızılayı’nın kurum arşivi bu açıdan çok zengin muhtevalı belgelere sahiptir. Akademisyenler ve konuyla ilgilenen diğer araştırmacılar açısından az bilinen bir kurum olan Kızılay Arşivi’ni ve muhtevasını tanıtmaya yönelik serinin bu kitabında, 1912-1950 tarihleri arasında meydana gelmiş doğal afetleri konu edinen binlerce belgeden seçme yapılmıştır. Bunlar arasında verdiği hasar ve yol açtığı can kaybı nedeniyle en fazla deprem felaketi belgelenmiş gözükmektedir. Bunların yanında yangın, sel, fırtına, heyelan gibi afetlerle ilgili belgeler de kurum arşivinde yerini almıştır. Özellikle belli tarihlerde şiddetini son derece hissettirdiği anlaşılan kuraklık ve buna bağlı olarak ortaya çıkan kıtlığın fakir halkı daha da muhtaç durumu düşürdüğüne dair çok sayıda belgeye rastlanmıştır. Afetler sonrası yaşanan psikolojik ve sosyolojik dramlar, felaketlerin ardından baş gösteren iktisadi çöküş, harap olmuş yerleşim birimlerini yeniden ihya ve imar çalışmaları başta sosyal tarih, iktisat tarihi, şehircilik tarihi, mimarlık tarihi gibi birçok bilim dalını ilgilendiren hususlardır. Bu alanlarda belki -Sağlık Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, valilikler vb.- başka kurumlarda bulunma ihtimali bulunmayan, çeşitli nedenlerden dolayı ulaşılması ve elde edilmesi zor olan çok ayrıntı sayılabilecek bilgileri içeren belgelere bile Kızılay Arşivi’nde ulaşma imkanı bulunmaktadır. Çünkü afetlerle ilgili bir konu, mesela Dahiliye Vekaleti tarafından Başvekalet ile Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekaleti’ne bildirilmesinin yanında, konu doğrudan Kızılay’ın ilgi ve uzmanlık alanına girdiği için ayrıca Kızılay Genel Merkezi Başkanlığı’na da iletiliyordu. Üstelik afetler hakkında araştırma yapmak için Kızılay’ın bölgeye gönderdiği müfettişlerin raporlarını belki de başka kurumlarda bulma şansı yok gibidir. Netice itibarıyla, 650 bin adet gibi ciddi bir belge külliyatına sahip olan Kızılay Arşivi’ni tanıtmaya katkı sağlamak amacıyla hazırlanmış elinizdeki kitapta 88 belgeye yer verilmiş; ayrıca belgelerin özetleri Türkçe, Arapça ve İngilizce olarak da okuyucuya sunulmuştur. Kızılay Arşiv Kataloğu yayındizisinin ortaya çıkmasına öncülük eden ve desteklerini esirgemeyen Kızılay Genel Başkanı Dr. Kerem Kınık başta olmak üzere Kızılay Genel Başkan Yardımcısı Dr. Naci Yorulmaz’a, Kızılay Genel Müdürü Dr. İbrahim Altan’a ve İstanbul Medeniyet Üniversitesi Rektِörü Prof. Dr. Gülfettin Çelik’e, yayının hazırlanmasında emeği geçen Kızılay Arşiv çalışanlarına teşekkür ederiz. 10

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

 FOREWORD  Disasters may take place almost in any area of the world, mostly on an unpredictable date, at an unpreventable scale, and to the extent in which huge material damage and fatalities are caused. The cataclysmic degree, to which the damage of a natural disaster may amount, can be frequently observed in the media coverage. The soil, on which our country resides, is counted among the geographies in which such disasters occur intensively. Correspondingly, loads of documents, of archival feature, were produced with regards to the public improvement, construction and aid activities conducted during and after the disasters throughout the country. Indeed, these archive documents should have been found in the archives of the relevant institutions, with which the aforementioned correspondences were made. When it is taken into account that the most of these archives have not been assorted properly, it can be defended that there is a significant gap in the resources in terms of both providing and enabling access to archival documents in many fields including medical, social, political and financial history of recent Turkey. In this regard, the archive of the Turkish Red Crescent Society is in possession of documents, which are of substantial content, since the Society was one of the institutions that were at the centre of the activities conducted after the disasters and thereby had frequently exchanged letters with other institutions both at the local and national level. In this last book of the series, which attempt to promote the Red Crescent Archive and its content as it is a relatively less known institution among the academics and other researchers in the field, the documents have been selected among thousands of documents, which mention natural disasters that happened during the period between 1912-1950. It seems that mostly earthquakes were documented among these disasters due to the damage it led to. There are also accounts of fire, flood, storm and landslide in the Archive’s documents. There are also many documents about the drought, which seems to make its presence during particular dates, and the famine, which occurs in parallel with the drought and increases the dependency of the poor people. The psychological and sociological post-disaster tragedies, the financial post-disaster downfalls, the activities with regards to the re-construction and renovation of the destroyed residential areas; all of these are the issues related to many disciplines of sciences, particularly social history, economic history, history of urbanization, and history of architecture. There is opportunity to access the documents – which are quite difficult to be obtained and get access, and which even possess very detailed information that cannot be found in any other institutions such as Ministry of Health, Ministry of Internal Affairs, Ministry of Family and Social Policies, Ministry of National Defence, and Governorates – with regards to these disciplines in the Red Crescent Archives. For, an issue about disasters was being forwarded to the Red Crescent Presidency at the Headquarters, in addition to the Prime Minister’s Office and Ministry of Public Health and Welfare, by the Ministry of Internal Affairs since this issue falls within the Red Crescent’s area of expertise and interest directly. Moreover, it is almost impossible to find the reports of the inspectors, who were sent to the disaster areas by Red Crescent in order to conduct research about the disasters at the field, in another institution. Consequently,  88 documents are included  in this book, which was prepared with an aim to contributing to promote Red Crescent Archives, in which there is a significant corpus of 650 thousand documents. Moreover, the abstracts of the documents are also presented to the reader in Turkish, Arabic, and English. We would like to express our gratitude to, firstly, the President of the Turkish Red Crescent Society, Dr. Kerem Kinik, for his pioneering support and contribution at every stage during the publication of the Turkish Red Crescent Archive Catalogue Series and to the Vice President of the Turkish Red Crescent Society, Dr. Naci Yorulmaz, Director General of the Turkish Red Crescent Dr. Ibrahim Altan, and to Professor Gulfettin Celik, Chancellor of Istanbul Medeniyet University. We would also like to thank to Red Crescent Archive staff for their efforts in terms of enabling us to access many documents in a short while and preparing us a comfortable work space during our research in the Society’s archive. 11

‫‪Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler‬‬

‫‪‬‬

‫تمهيد‬

‫‪‬‬

‫تصيب الكوارث الطبيعية جميع أرجاء العالم تقريبا وقد تقع في وقت ال يمكن التنبوء به في معظم األحيان وبحجم يصعب‬ ‫التصدي له متسببة بخسائر فادحة في األرواح والممتلكات‪ .‬كثيرا ما تطالعنا في وسائل اإلعالم أخبار عن كوارث طبيعية‬ ‫مدمرة ومفزعة ولشد ما كان بلدنا عرضة لهذا النوع من الكوارث الموثَّقة في عدد ال يُستهان به من الوثائق األرشيفية التي‬ ‫تتحدث عن فعاليات إعادة اإلعمار والبناء واألعمال اإلغاثية أثناء أو بعد وقوع الكوارث الطبيعية في مختلف أرجاء البلد‪.‬‬ ‫هذه المواد األرشيفية يجب أن تكون ‪ -‬في الواقع ‪ -‬ضمن أرشيفات المؤسسات المعنية التي أجرت المراسالت ذات الصلة لكن‬ ‫نظرا إلى عدم تصنيف معظم تلك األرشيفات كما ينبغي حتى اآلن نلحظ وجود نقص حاد في موارد الوثائق األرشيفية المتعلقة‬ ‫بالمجاالت الصحية واالجتماعية والسياسية واالقتصادية في تركيا خالل عهد حديث من تاريخها هذا فضال عن صعوبة‬ ‫الوصول إلى تلك المصادر‪.‬‬ ‫الهالل األحمر التركي كان دوما من المؤسسات الناشطة في تقديم المساعدة عقب الكوارث الطبيعية وعلى تواصل مستمر‬ ‫مع المؤسسات األخرى سواء المحلية منها أو المركزية لذا من الطبيعي أن يمتلك أرشيفا غنيا بالوثائق‪ .‬يندرج هذا الكتاب‬ ‫ضمن سلسلة مؤلفات تهدف إلى التعريف بأرشيف الهالل األحمر وبمحتواه الذي ال يُعرف على نطاق واسع في أوساط‬ ‫األكاديميين أو الباحثين اآلخرين ذوي الصلة‪ ،‬وهو يتضمن بعضا من آالف الوثائق المتعلقة بكوارث طبيعية شهدتها تركيا‬ ‫خالل عامي ‪ .1950-1912‬وتتصدر الزالزل تلك الكوارث الموثَّقة نظرا إلى ما تخلفه وراءها من خسائر بشرية ومادية‬ ‫هائلة‪ .‬كما يضم أرشيف الهالل األحمر وثائق متعلقة بكوارث أخرى كالحرائق والسيول والعواصف واالنزالقات األرضية‪،‬‬ ‫ويحتوي عددا ال يستهان به من وثائق حول موجات جفاف حادة تسببت بموجات قحط زادت السكان الفقراء فقرا وعوزا‪.‬‬ ‫التبعات النفسية والسيسيولوجية للكوارث واالنهيارات االقتصادية‪ ،‬وفعاليات إعادة إعمار وبناء الوحدات السكنية بعد‬ ‫الدمار الذي تُلحقه بها الكوارث تدخل في نطاق العديد من العلوم في مقدمتها التاريخ االجتماعي والتاريخ االقتصادي والتاريخ‬ ‫الحضري والتاريخ المعماري‪ .‬في هذا الصدد يضع أرشيف الهالل األحمر من يدي المهتمين وثائق تفصيلية جدا قد يتعذر‬ ‫ ألسباب متعددة ‪ -‬اإلطالع عليها أو حتى وجودها في أرشيف مؤسسات أخرى كوزارة الصحة ووزارة الداخلية ووزارة‬‫العائلة والشؤون االجتماعية ووزارة الدفاع أو لدى الواليات وغيرها‪ .‬فعقب الكوارث كانت وزارة الداخلية تتولى إبالغ‬ ‫رئاسة الوزراء ووزارة الصحة والمساعدة االجتماعية ‪ -‬على سبيل المثال ‪ -‬باألمر‪ ،‬وبالمثل كان يتم إبالغ رئاسة المقر العام‬ ‫للهالل األحمر بوقوع الكارثة كونه معنيا مباشرا بتقديم المساعدات األمر الذي يدخل في نطاق تخصصه‪ .‬عالوة على ذلك‬ ‫فإن التقارير التي كان يعدها مفتشون يرسلهم الهالل األحمر إلى المناطق المنكوبة إلجراء التحريات الالزمة قد ال تتوفر لدى‬ ‫مؤسسات أخرى‪.‬‬ ‫«بالنتيجة فإن هذا العمل الذي بين أيديكم والذي تم إعداده لإلسهام في التعريف بأرشيف الهالل األحمر الذي يشتمل على‬ ‫ك ٍّم هائل من الوثائق يبلغ ‪ 650‬ألف وثيقة‪ ،‬قد تم تضمينه ‪ 88‬وثيقة؛ كما قدمنا للقراء ملخصا عن الوثائق باللغات التركية‬ ‫والعربية واإلنكليزية‪».‬‬ ‫ويسعدني هنا التوجه بالشكر إلى ولم يدخر أي جهد دليل أرشيف الهالل األحمر الرئيس العام للهالل األحمر د‪ .‬كرم قينيق‬ ‫الذي كان رائدا في صدور سلسلة في سبيل ذلك وأيضا نائب الرئيس العام للهالل األحمر د‪ .‬ناجي يورولماظ‪ ،‬المدير العام‬ ‫للهالل األحمر د‪ .‬إبراهيم ألتام ورئيس جامعة إسطنبول الحضارية البروفيسور د‪ُ .‬غلف الدين تشيليك‪ .‬كما نشكر إلى العاملين‬ ‫أرشيف الهالل األحمر إلسهاماتهم القيِّمة في إعداد هذا العمل‪.‬‬

‫‪12‬‬

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

 İçindekiler  TAKDİM............................................................................................................................................................................................................. 4-7 ÖNSÖZ....................................................................................................................................................................................................................10 İÇİNDEKİLER.............................................................................................................................................................................................13 GİRİŞ.........................................................................................................................................................................................................................24 BELGELER. .....................................................................................................................................................................................................49 1.

1912 Mürefte depreminden sonra Gökçeada’da oturanlara yapılan yardımlarla ilgili hazırlanan rapor .......................................................................................................................................................................................... 50

2.

Dinar depremi sonrasında yardıma muhtaç olanlara Bursa Hilal-i Ahmer Cemiyeti tarafından yapılan yardım.............................................................................................................................................................................................. 56

3.

Ankara’da meydana gelen yangında zarar görenlere malzeme yardımında bulunulduğu........................... 58

4.

Uşak Yangın Komisyonu tarafından gönderilen parayla ilgili yapılacak yazışmalar hakkında.............. 60

5.

1925 senesinde Pasinler’de meydana gelen depremde hasar gören köylerin listesi....................................... 62

6.

İstanbul’un Aksaray semtinde meydana gelen yangın sonrasında yardıma muhtaç olanları gösteren liste örnekleri............................................................................................................................................................................ 72

7.

1928 yılında Anadolu’da yaşanan kuraklık nedeniyle muhtaçlara gönderilmek üzere Hilal-i Ahmer Cemiyeti tarafından 750 ton buğday satın alınması............................................................................ 78

8.

Anadolu’da 1928 senesinde meydana gelen kuraklıktan etkilenen halka gönderilmek üzere Hilal-i Ahmer Cemiyeti tarafından 450 ton buğday satın alınması............................................................................ 82

9.

Kars’ta gerçekleşen depremde zarar görenler için Hilal-i Ahmer merkezinden Kars Şubesi’ne para gönderilmesi....................................................................................................................................................................................... 86

10. Aşırı yağmurların İzmir’in Bayındır İlçesi’nde zarara yol açtığı................................................................................ 88 11. İzmir’in merkez semtlerinde aşırı yağmurlar sebebiyle meydana gelen sel felaketi...................................... 90 12. İstanbul ve civarında çıkan kuvvetli fırtınanın şehirde hasara neden olduğu...................................................... 94 13. Şiddetli fırtınanın Antalya’nın Alanya ve Kaş ilçelerindeki limanlarda bulunan gemilerde ve şehirde yol açtığı hasar.................................................................................................................................................................. 104 14. Antalya limanındaki gemilerin fırtınadan gördüğü hasar.............................................................................................. 106 15. Akdeniz ve Ege bölgesini etkileyen kuvvetli fırtınanın Bozcaada limanında yol açtığı hasar............. 108 16. 1935 yılında Anadolu’da hüküm süren kuraklık nedeniyle Kızılay’a tahsis edilen bin ton buğdayın muhtaçlara dağıtılması................................................................................................................................................... 110 17. 1936 Nisan ve Mayıs aylarında Bulgaristan ve Romanya’dan Türkiye’ye gelecek olan on bir bin göçmenin iskân ve iaşeleriyle ilgili talimatname........................................................................................ 112 18. Kırşehir civarında meydana gelen depremden sonra başlanan inşa çalışmalarında istihdam edilmek üzere valilikçe daha fazla asker talep edildiği................................................................................................... 116 19. Kırşehir ve civarında 1938 yılında meydana gelen depremde yıkılıp Kızılay tarafından yeniden inşa ettirilen köyler................................................................................................................................................................................. 118 20. Kırşehir’de gerçekleşen depremden sonra meydana gelen artçı sarsıntılar nedeniyle hasarlı binaların yıkılma riskinin bulunduğu.......................................................................................................................................... 120 21. İzmir’in Dikili ilçesinde meydana gelen depremin ardından inşa edilen barakaların 6 Aralık 1939 tarihinde çekilen fotoğrafları........................................................................................................................... 124 22. Dikili depreminden sonra yağmurlar başladığından Çandarlı, Bademli ve Yahşibey köyleri halkının barınması için yeterli sayıda çadırın gönderilmesi........................................................................................ 128 13

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

23. Bergama’da meydana gelen depremde harap olan Tekkedere ve Ocavık (Kalarga) köylerinde inceleme yapan heyetin raporu....................................................................................................................................................... 130 24. Dikili’de meydana gelen depremde harap olan ve yeri değiştirilmesi düşünülen Kabakum köyü hakkındaki rapor....................................................................................................................................................................................... 132 25. Dikili depreminde harap olup yerleri değiştirilmesi düşünülen Bademli, Kabakum ve Ovacık köylerinin eski ve yeni arazileri hakkındaki rapor............................................................................................................. 134 26. Bergama’da meydana gelen depremde harap olan Tekkedere Köyü ile nakledilmesi düşünülen yakındaki Yeniköyün topografik özelliklerini izah eden rapor.................................................................................. 136 27. Dikili ve civarında 22 Eylül 1939 tarihinde meydana gelen depremin sonuçlarına dair ayrıntılı rapor.. 138 28. Depremden sonra Bergama ve Dikili’nin imar planını yapmakla görevlendirilen Prof. Gustav Oslner ve Mimar Fikri Alpay’ın bölgede incelemelerde bulundukları................................... 152 29. Dikili ve Bergama civarında meydana gelen depremde mağdur olanlardan sekiz kişinin masraflarının üç ay müddetle İzmir Yün Mensucatı fabrikası tarafından karşılanacağı........................... 154 30. Bursa’nın Mustafakemalpaşa ilçesinde meydana gelen selin yol açtığı zarar................................................. 156 31. Aşırı yağışlar nedeniyle Bursa’nın Karacabey Kazası’na bağlı bazı köylerde meydana gelen sel felaketi..................................................................................................................................................................................................... 160 32. 1939 Erzincan depreminin Tokat’ın Erbaa ilçesinde meydana getirdiği hasar ve devletçe yürütülen yardım çalışmaları............................................................................................................................................................ 162 33. Erzincan’da gerçekleşen depremin ardından Gümüşhane’de de hafif bir depremin olduğu, Zigana ve Kop dağlarının motorlu araç trafiğine kapalı bulunduğu....................................................................... 164 34. Erzincan’da 1939’un son günlerinde gerçekleşen büyük depremin Refahiye kazasında yol açtığı hasar ve alınan tedbirler................................................................................................................................................ 166 35. 1939 Erzincan depreminin ardından Tunceli’ye bağlı Çemişgezek, Nazimiye ve Pertek kazalarında hasara yol açan artçı depremlerin meydana geldiği............................................................................... 168 36. Erzincan depremi mağdurlarından Hatay’a gönderilecek üç bin kişinin yarısının yerlerine ulaştıkları, mağdurlar için temel ihtiyaç malzemelerinin bir an önce gönderilmesi.................................... 170 37. Erzincan depremzedelerinden olup Mardin Kızıltepe’deki akrabalarının yanına yerleşen bir vatandaşın gördüğü yardımdan dolayı teşekkürünü bildirdiği telgraf................................................................... 172 38. Erzincan’da meydana gelen büyük depremin Artvin’in Hopa kazasında yaptığı hasar............................ 174 39. Balıkesir merkezde kısa süren şiddetli bir depremin meydana geldiği, Erdek kazasında ise hafif bir depremin hissedildiği......................................................................................................................................................... 176 40. Erzincan depremi mağdurlarından Sivas’a gelen üç yüz otuz beş kişinin bir kısmının Sivas’ta kaldığı, bazısının Samsuna gittiği, çoğunun diğer şehirlere nakledilmek üzere Kayseri’ye gönderildikleri............................................................................................................................................................................................ 178 41. Erzincan’da 1939’un son günlerinde gerçekleşen büyük depremin Tercan Kazası’nda yol açtığı hasar ve alınan tedbirler...................................................................................................................................................................... 180 42. Erzincan depremi mağduru olup Sivas’tan Kayseri’ye gönderilen halktan bir kısmının burada kaldığı, diğerlerinin ise Ankara, İstanbul, Manisa, Bursa, Balıkesir ve Isparta’ya nakledildikleri.... 182 43. Diyarbakır’ın Silvan ve Kulp kazalarında yağmur nedeniyle zarar meydana geldiği; Bitlis’in Adilcevaz ilçesinde hasara yol açan bir depremin gerçekleştiği............................................................................... 184 44. Erzincan depremi mağdurlarından Hatay vilayetine gelenlerin sayısının 2.204 kişiye ulaştığı........... 186 45. 1939 Erzincan depreminden etkilenen Giresun, Ordu, Tokat ve Sivas bölgelerine iletilmek üzere İstanbul’dan çeşitli ihtiyaç malzemesi gönderildiği............................................................................................ 188 46. Sivas’ın Koyulhisar kazasındaki deprem mağdurları için hazırlanan ihtiyaç malzemelerinin ulaşım zorluğundan dolayı hayvan ve kızaklarla gönderildiği................................................................................... 190 14

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

47. 1939 Erzincan depremi mağdurlarının diğer bölgelere gönderilirken hangi usul çerçevesinde hareket edileceğine dair hazırlanan talimat............................................................................................................................ 192 48. Zonguldak’ın Devrek kazasının Yenice nahiyesine bağlı Döngeller köyünde meydana gelen heyelan............................................................................................................................................................................................................ 194 49. 1939’da gerçekleşen Erzincan depreminde mağdur olanların hangi trenlerle ve nerelere gönderildiklerine dair Dahiliye Vekâleti’nin yayınladığı genelge........................................................................... 196 50. 27 Aralık 1939’da Erzincan’da gerçekleşen büyük depremin yaralarını sarmak üzere Mardin ve kazalarından para ve diğer ihtiyaç malzemelerin toplandığı....................................................................................... 198 51. Yağmurlar nedeniyle Gediz nehrinin taşması sonucu Manisa ovasını su bastığı, Manisa-Akhisar karayolunun bozulduğu, Bandırma tren hattının kesintiye uğradığı...................................................................... 200 52. Erzincan depreminin Sivas merkezine verdiği hasar ve alınan tedbirler............................................................. 202 53. Zonguldak’ın Kozlu nahiyesinde zayiat ve hasara yol açmayan hafif bir depremin meydana geldiği........................................................................................................................................................................................ 206 54. 1939 Erzincan depreminin Giresun’un Görele kazasında yol açtığı hasar ve yürütülen yardım çalışmaları.................................................................................................................................................................................................... 208 55. Erzincan depremi mağdurlarından olup Sivas’a gelen kırk iki kişinin Ankara, Eskişehir, İzmir ve Manisa’ya gitmek üzere trenle Kayseri’ye gönderildiği................................................................................................ 210 56. Dikili ve Bergama’da meydana gelen depremlerde harap olan bazı köylerin yerlerinin değiştirilmesi.............................................................................................................................................................................................. 212 57. Bursa’nın Mustafakemalpaşa kazasında meydana gelen sel felaketi..................................................................... 216 58. Dikili ve Bergama civarında meydana gelen depremde mağdurlara dağıtılan para..................................... 218 59. İzmir’in Kemalpaşa ilçesinde 17 Şubat 1940 gecesi hafif ve şiddetli derecede üç ayrı deprem gerçekleştiği................................................................................................................................................................................................ 222 60. Balıkesir’in Savaştepe nahiyesine bağlı Çukurçayır ve Kangurca köylerinde iki gün süren ve büyük hasara yol açan toprak kayması meydana geldiği........................................................................................ 224 61. Aşırı yağışlar nedeniyle Mudanya’nın Işıklar köyünde meydana gelen heyelan........................................... 226 62. 23 Nisan 1940 gecesi Pülümür’de hafif ve şiddetli derecelerde depremlerin meydana geldiği........... 228 63. 17 Nisan 1940’da gerçekleşen ve Kars’ın Arpaçay, Digor, Selim, Göle, Ardahan ve Kağızman nahiye ve kazalarında hissedilen depremin verdiği hasar.................................................................... 230 64. 1939’da Erzincan’da meydana gelen depremin yaralarını sarmak maksadıyla altı ay boyunca yapılan işleri ve depremin yaptığı hasarı anlatan rapor.................................................................................................. 232 65. Erzincan’da 1939’da meydana gelen depremden etkilenen on üç vilayet dahilinde vuku bulan ölü, yaralı ve hasarlı bina sayısını gösterir liste................................................................................................................... 242 66. Yozgat civarında 30 Temmuz 1940 tarihinde meydana gelen depremle ilgili Kızılay bölge müfettişinin merkeze gönderdiği rapor..................................................................................................................................... 244 67. Yozgat civarında 30 Temmuz 1940 tarihinde gerçekleşen depremle ilgili tespit komisyonunun sekizinci raporu......................................................................................................................................................................................... 248 68. 1943 Adapazarı depreminde evi yıkılan bir vatandaşın evini tamir için aldığı borcu ödeyebilmesi için Kızılay’dan yardım talebi......................................................................................................................... 250 69. 21 Eylül 1941’de İstanbul’un Fener semtinde çıkan yangında mağdur olanlara Kızılay tarafından çeşitli ihtiyaç malzemeleri dağıtıldığı........................................................................................................................................ 252 70. 1943’de Adapazarı’nda meydana gelen depremden sonra İstanbul’dan Ankara’ya giderken şehre uğrayan milletvekillerinin depremle ilgili tespitleri............................................................................................ 256 71. Adapazarı depreminde vefat edenlerin ve yaralıların miktarı ile şehrin ihtiyaçları hakkında............... 258 72. Adapazarı’nda meydana gelen deprem sonrası yapılan yardımlarla ilgili Kızılay’ın raporu................. 260

15

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

73. Hendek ve Adapazarı’ndaki deprem sonrası ihtiyaç sahiplerine yiyecek ve çadır dağıtılması............ 264 74. 27 Kasım 1943’de gerçekleşen ve Samsun, Tokat, Amasya, Çorum, Kastamonu, Çankırı, Sinop ve Ordu vilayetlerinde hissedilen deprem................................................................................................................. 268 75. Ayvalık’ta meydana gelen depremden sonra Kızılay’ın yaptığı yardımlar........................................................ 270 76. Bursa’nın Karacabey ilçesinde aşırı yağışlar ve kar sularının erimesi nedeniyle meydana gelen su baskını....................................................................................................................................................................................................... 272 77. Kastamonu’nun Araç ilçesi Yukarıoba köyünde meydana gelen yangın felaketi.......................................... 274 78. Çatalzeytin’de, kuraklık yüzünden açlık ve sefalet çeken halka Kızılay tarafından yapılan yardımlar....................................................................................................................................................................................................... 276 79. Gediz depremi mağdurlarına dağıtılmak üzere gönderilen para............................................................................... 278 80. Ankara’da yağmurlar neticesi oluşan selde mağdur olanlara Kızılay’ın yaptığı yardımlar.................... 280 81. Tokat’ın Artova ilçesinde çok sayıda kişinin açlık yüzünden Kızılay’ın yardımına muhtaç olduğu.............................................................................................................................................................................................................. 282 82. Muş’ta en temel ihtiyaçlarını bile karşılayamayan yoksul aileler için Kızılay’dan yardım talep edildiği............................................................................................................................................................................................................ 284 83. Van’da çiftçi ve dar gelirli vatandaşların durumlarının çok kötü olduğu, yoksul halk için Van Kızılay Derneği’ne para gönderilmesi talebi............................................................................................................... 286 84. Arapkir halkının içinde bulunduğu yoksulluğu ve buradaki Kızılay şubesinin faaliyetlerini anlatan rapor................................................................................................................................................................................................ 288 85. Posof’ta açlığın hüküm sürdüğü ve acil yardım yetişmezse müessif hadiselerin olacağına dair Posof kaymakamının telgrafı........................................................................................................................................................... 292 86. Afyon’un Eğret bucağına bağlı Demirli köyünde meydana gelen su baskını.................................................. 294 87. Bitlis’de şiddetli yağmurların Kömüs suyunu taşırarak sele neden olduğu....................................................... 300 88. Antalya’da biri Yüksekalan diğeri Haşimişcan mahallesinde olmak üzere iki yangın çıktığı.............. 302

16

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

 Table of Contents  PREAMBLE.................................................................................................................................................................................................. 4-7 FOREWORD...................................................................................................................................................................................................10 TABLE OF CONTENTS...................................................................................................................................................................13 INTRODUCTION.....................................................................................................................................................................................24 DOCUMENTS................................................................................................................................................................................................49

1.

The report, which was prepared with regards to aid activities conducted for the residents of Imroz (Gokceada) after the earthquake, which broke out in Murefte in 1912.................................................... 50

2.

The aid activities, which were conducted by Bursa Red Crescent Society for the needy persons, after the Dinar earthquake..................................................................................................................................................................... 56

3.

The report that provisions were allocated to the victims of the fire, which broke out in Ankara........... 58

4.

The report with regards to the correspondence, which was going to be made about the financial donation that was sent by Usak Fire Commission................................................................................................................ 60

5.

The list, which demonstrates the damaged villages during the earthquake happened at Pasinler, 1925................................................................................................................................................................................................ 62

6.

The sample pages from the list, which demonstrates the victims (who were in need of help) of the fire, which broke out in Aksaray, Istanbul.................................................................................................................................. 72

7.

The purchase of 750 tons of wheat that are going to be sent to needy people by Red Crescent Society due to the drought happened in Anatolia in 1928 .............................................................................................. 78

8.

The purchase of 450 tons of wheat that are going to be sent by Red Crescent Society to the victims of the drought, which happened in Anatolia in 1928................................................................................ 82

9.

The report with regards to the remit, which was sent by Red Crescent Headquarter to the victims of the earthquake happened in Kars............................................................................................................................. 86

10. The report that heavy rains caused damage in Bayindir, Izmir..................................................................................... 88 11. The flood disaster, which happened in Izmir’s central neighbourhoods due to heavy rains...................... 90 12. The report that heavy storms, which broke out in and around Istanbul, caused damaged in the city ........................................................................................................................................................................................................ 94 13. The damage caused by the heavy storm in Alanya and Kas, Antalya, and to the ships at the ports.................................................................................................................................................................................................................. 104 14. The damage caused to the ships in the Antalya port by the storm........................................................................... 106 15. The damage caused by the heavy storm, which affected Mediterranean and Aegean areas, in Bozcaada port............................................................................................................................................................................................. 108 16. The delivery of one ton of wheat, which was allotted to Red Crescent due to the drought reigned over Anatolia in 1935, to the needy people............................................................................................................................ 110 17. The letter of instruction with regards to the housing and catering of eleven thousand immigrants, who were going to arrive at Turkey from Bulgaria between April and May 1936....................................... 112 18. The report that more soldiers were demanded by the Governorate with an aim to employ them in the construction works, which began in Kirsehir after the earthquake......................................................................... 116 19. The villages, which were destroyed after the earthquake that happened in 1938 and reconstructed by Red Crescent, in and around Kirsehir................................................................................................. 118

17

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

20. The report that there is risk of collapsing for some damaged buildings in Kirsehir due to the aftershocks.................................................................................................................................................................................................... 120 21. The photographs of barracks, which were constructed after the earthquake that happened in Dikili, Izmir, dated 6 December 1939........................................................................................................................................................ 124 22. The demand that a sufficient amount of tents to be sent for the housing of the folks of Candarli, Bademli and Yahsibey since rains began after the Dikili earthquake.................................................................... 128 23. The report, which was written by the Committee, who conducted inspections in Tekkedere and Ovacik villages that were ruined after the earthquake, which happened in Bergama................................. 130 24. The report with regards to the Kabakum village, which was ruined after the earthquake in Dikili and considered to be relocated......................................................................................................................................... 132 25. The report with regards to the old and new lands of the Bademli, Kabakum and Ovacik villages, which were ruined after the earthquake in Dikili and considered to be relocated......................................... 134 26. The report that explains the topographical features of Yenikoy, which was considered to be transferred, and Tekkedere, which was ruined after the earthquake in Bergama........................................... 136 27. The detailed report with regards to the consequences of the earthquake, which happened on 22 September 1939 in Dikili............................................................................................................................................................ 138 28. The report that Professor Gustav Oslner and the Architect Fikri Alpay, who were appointed to prepare the master plan of Bergama and Dikili after the earthquake, made inspections in the area...................................................................................................................................................................................................... 152 29. The report that the expenditures of eight people, who suffered from the earthquake in Dikili and Bergama, will be covered by Izmir Wool Factory for three months...................................................................... 154 30. The damage caused by the flood, which happened in Mustafakemalpasa, Bursa......................................... 156 31. The flood disaster, which happened due to heavy rains in the villages of Karacabey, Bursa................ 160 32. The aid activities, which were conducted by the State and the report with regards to the damage caused by Erzincan earthquake in Erbaa district of Tokat, in 1939........................................................................ 162 33. The report that a low-severity earthquake happened in Gumushane after the Erzincan earthquake and that Zigana and Kop mountains were closed to motorized vehicle traffic..................... 164 34. The report with regards to damage caused in Refahiye district by the earthquake which happened in the last days of 1939 in Erzincan and the measures taken afterwards..................................... 166 35. The report with regards to the aftershocks, which caused damage in Cemisgezek, Nazimiye and Pertek districts of Tunceli, after the Erzincan earthquake in 1939................................................................ 168 36. The report that half of the three thousand people, who were among the victims of the Erzincan earthquake and were going to be sent to Hatay, arrived at their final destinations and that basic necessities for the victims need to be sent as soon as possible.................................................................................. 170 37. The telegraph demonstrating the expression of gratitude of one citizen, who was a victim of the Erzincan earthquake and settled next to his relatives in Kiziltepe, Mardin for the support he received.......................................................................................................................................................................................................... 172 38. The damage caused by the Erzincan earthquake in Hope district of Artvin...................................................... 174 39. The report with regards to a short-winded and intensive earthquake in the centre of Balikesir and that a low-severity earthquake was felt in Erdek district..................................................................................... 176 40. The report that some of the three hundred thirty-five people, who were among the victims of the Erzincan earthquake and came to Sivas, stayed in Sivas and some of them went to Samsun and most of them were sent to Kayseri with an aim to be transferred to other cities........................................... 178 41. The damage caused in Tercan district by the massive earthquake that happened in Erzincan in the last days of 1939 and the measures taken afterwards........................................................................................ 180

18

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

42. The report that some of the victims of the Erzincan earthquake were sent to Kayseri from Sivas, and stayed there, and that some others were transferred to Ankara, Istanbul, Manisa, Bursa, Balikesir and Isparta.................................................................................................................................................................................................... 182 43. The report that heavy rains caused damage in Silvan and Kulp districts of Diyarbakir, and that an earthquake caused damage in Adilcevaz district of Bitlis............................................................................................. 184 44. The report that the number of the victims, of Erzincan earthquake, who arrived at Hatay, amounted to 2.204........................................................................................................................................................................................................... 186 45. The report that various supplies of provisions were sent to Istanbul with an aim to transfer them to Giresun, Ordu, Tokat and Sivas, all of which were areas affected by the Erzincan earthquake in 1939 188 46. The report that the supplies of provisions, which were prepared for the victims of the earthquake in Koyulhisar district of Sivas, were sent by sleds due to the difficulties in transportation.................... 190 47. The instructions, which were prepared with regards to the adoption of the particular method in transportation of the victims of the Erzincan earthquake to the other areas in 1939................................... 192 48. The report with regards to the landslide in the Dongeller village of Yenice, Devrek district in Zonguldak..................................................................................................................................................................................................... 194 49. The memorandum published by the Ministry of Interior with regards to the destinations the victims of Erzincan earthquake were sent, and which trains they were boarded on.................................... 196 50. The report that monetary aid and other supplies of provision were collected in Mardin and its districts, with an aim to support the victims of the Erzincan earthquake on 27 December 1939........ 198 51. The report that Manisa plains were flooded due to the overflow in the Gediz river after the heavy rains, and that Manisa-Akhisar highway was disrupted, and that Bandirma rail railroad route was also interrupted.................................................................................................................................................................. 200 52. The damage caused in Divrigi district by the Erzincan earthquake in 1939 and the aid activities, which were conducted afterwards................................................................................................................................................. 202 53. The report with regards to the low-severity earthquake in Kozlu, Zonguldak, that did not cause any damage.................................................................................................................................................................................................. 206 54. The damage caused in Gorele district of Giresun by the Erzincan earthquake in 1939 and the aid activities, which were conducted afterwards................................................................................................................. 208 55. The report that forty-two victims of Erzincan earthquake came to Sivas and then they were sent to Kayseri on their way to Ankara, Eskisehir, Izmir and Manisa.................................................................. 210 56. The relocation of some villages, which were ruined by the earthquakes in Dikili and Bergama........ 212 57. The report with regards to the flood disaster in Mustafakemalpasa, Bursa....................................................... 216 58. The report with regards to the money allocated to the victims of the earthquake, which happened in Dikili and Bergama................................................................................................................................................... 218 59. The report with regards to three distinct earthquakes, of low and high severity, in Kemalpasa, Izmir on the night of 17 February 1940.................................................................................................................................... 222 60. The report with regards to the landslide, which lasted for two days and caused massive damage, in the Cukurcayir and Kangurca villages of Savastepe, Balikesir........................................................................... 224 61. The landslide in Isiklar village, Mudanya due to the heavy rains............................................................................ 226 62. The report with regards to the earthquakes, of low and high severity, in Pulumur on 23 April 1940.............................................................................................................................................................................................. 228 63. The damage caused by the earthquake, which was felt in Arpacay, Digor, Selim, Gole, Ardahan and Kagizman districts of Kars, on 17 April 1940........................................................................................ 230 64. The report with regards to the damage caused by the Erzincan earthquake in 1939 and the activities in terms of alleviating the negative effects of the earthquake for six months............................ 232

19

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

65. The list, which demonstrates the number of the dead and injured people. and the number of the damaged buildings in the thirteen cities, which were affected by the Erzincan earthquake in 1939............................................................................................................................................................................................................ 242 66. The report, which was sent by Red Crescent area inspector to the Headquarter, with regards to the earthquake in Yozgat on 30 July 1940............................................................................................................................... 244 67. The eighth report, which was sent by the damage assessment commission, with regards to the earthquake in Yozgat on 30 July 1940....................................................................................................................................... 248 68. The request for help of a citizen, whose house was destroyed in the Adapazari earthquake in 1943, to pay the debts, which he borrowed to repair his house................................................................................. 250 69. The report that various supplies of provisions were allocated to the victims of the fire, which broke out in Fener, Istanbul on 21 September 1941, by Red Crescent................................................................. 252 70. The observations of the parliamentarians, who visited Adapazari on their way to Ankara from Istanbul, with regards to the Adapazari earthquake in 1943........................................................................................ 256 71. The report with regards to the needs of the city and the number of the dead and injured people due to Adapazari earthquake............................................................................................................................................................ 258 72. The report of Red Crescent with regards to the aid activities after the Adapazari earthquake............. 260 73. The allocation of tent and food to the victims of the earthquake in Hendek and Adapazari.................. 264 74. The report with regards to the earthquake, which was felt in Samsun, Tokat, Amasya, Corum, Kastamonu, Cankiri, Sinop and Ordu, on 27 November 1943.................................................................................. 268 75. The aids, which were provided by Red Crescent in Ayvalik after the earthquake........................................ 270 76. The flooding, which happened due to heavy rains and the spring thaw, in Karacabey, Bursa.............. 272 77. The fire disaster, which happened in Yukarioba village at Arac, Kastamonu................................................... 274 78. The hunger suffered by the people of Catalzeytin due to drought and the aids, which were provided to the people by Red Crescent in this regard.................................................................................................... 276 79. The money, which was sent to be allocated to the victims of Gediz earthquake........................................... 278 80. The aid, which was provided to the victims of the flood that happened due to heavy rains in Ankara by Red Crescent................................................................................................................................................................ 280 81. The report that many people were in need of the aid of Red Crescent due to hunger in Artova, Tokat.............................................................................................................................................................................................. 282 82. The report that the help of Red Crescent was requested for the poor families, who were not even in position to meet their basic needs, in Mus............................................................................................................ 284 83. The report that farmers and the poor citizens were in extreme poverty in Van and that it was requested from Van Red Crescent Society to send money to the poor people................................................. 286 84. The report with regards to the activities of Arapkir Red Crescent branch and the poor conditions in which Arapkir folk live.................................................................................................................................................................. 288 85. The telegraph of Posof District Governor with regards to the hunger in Posof and the notification that if urgent aid does not arrive, negative consequences would emerge................................ 292 86. The report with regards to the flood in Demirli village of Egret, Afyon............................................................. 294 87. The report that heavy rains caused the Komus river to flood in Bitlis.................................................................. 300 88. The report that two fires broke out in Antalya, one in Yuksekalan and the other in Hasimiscan neighbourhood........................................................................................................................................................................................... 302

20

‫‪Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler‬‬

‫‪‬‬

‫جدول المحتويات‬

‫‪‬‬

‫تقديم ‪7-4..........................................................................................................................................................................................................................‬‬ ‫تمهي د ‪10. ...........................................................................................................................................................................................................................‬‬ ‫جدول المحتويات ‪13. ....................................................................................................................................................................................................‬‬ ‫مقدم ة ‪24. ...........................................................................................................................................................................................................................‬‬ ‫الوثائق ‪49. ........................................................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‪1.‬تقرير حول المساعدات المقدمة للمقيمين في غوكتشه أضة عقب زلزال ضرب مرفته عام ‪50.................................. 1912‬‬ ‫ ‪2.‬المساعدات التي قدمتها جمعية الهالل األحمر في بورصة للمتضررين من زلزال ضرب دينار ‪56.......................................‬‬ ‫ ‪3.‬مساعدة المتضررين من حريق أنقرة ‪58......................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‪4.‬حول المراسالت التي ستجري بشأن األموال المرسلة من لجنة حريق عشاق ‪60..........................................................................‬‬ ‫ ‪5.‬الئحة بأسماء القرى المتضررة جراء زلزال ضرب باسينلير عام ‪62............................................................................... 1925‬‬ ‫ ‪6.‬نماذج عن قوائم المحتاجين إلى مساعدة جراء حريق شب في منطقة اقسراي في إسطنبول ‪72................................................‬‬ ‫ ‪7.‬شراء جمعية الهالل األحمر ‪ 750‬طنا من القمح إلرسالها إلى المحتاجين خالل موجة جفاف ضربت‬ ‫األناضول عام ‪78............................................................................................................................................................................... 1928‬‬ ‫ ‪8.‬شراء جمعية الهالل األحمر ‪ 450‬طنا من القمح إلرسالها إلى المحتاجين خالل موجة جفاف ضربت األناضول‬ ‫عام ‪82................................................................................................................................................................................................... 1928‬‬ ‫ ‪9.‬إرسال مركز الهالل األحمر نقودا إلى فرعه في قارص لمساعدة منكوبي الزلزال الذي ضرب المنطقة ‪86.......................‬‬ ‫ ‪10.‬إلحاق األمطار الغزيرة الضرر بقضاء بايندر بإزمير ‪88..................................................................................................................‬‬ ‫ ‪11.‬اجتياح السيول الناجمة عن هطل األمطار الغزيرة أحياء وسط إزمير ‪90....................................................................................‬‬ ‫ ‪ 12.‬األضرار التي أحدثتها عاصفة عاتية في إسطنبول وما حولها ‪94.................................................................................................‬‬ ‫ ‪13.‬األضرار التي أحدثتها عاصفة عاتية في السفن الراسية في موانئ قضاءي آالنيا وقاش في مدينة أنطاليا وفي وسط‬ ‫المدينة ‪104..........................................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‪14.‬األضرار التي لحقت بالسفن الراسية في ميناء أنطاليا بسبب العواصف ‪106..............................................................................‬‬ ‫ ‪15.‬األضرار التي أحدثتها في ميناء بوزجة أضة عاصفة عاتية ضربت البحر األبيض ومنطقة إيجة ‪108.............................‬‬ ‫ ‪16.‬توزيع ألف طن من القمح تم تخصيصه للهالل األحمر بعد موجة جفاف اجتاحت األناضول عام ‪1935‬‬ ‫على المحتاجين ‪110.........................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‪17.‬التعليمات المتعلقة بتوفير المأوى والمأكل لـ‪ 11‬ألف مهاجر سيصلون تركيا قادمين من بلغاريا ورومانيا خالل‬ ‫شهري نيسان‪/‬أبريل وأيار‪/‬مايو ‪112............................................................................................................................................ 1936‬‬ ‫ ‪18.‬طلب الوالية إرسال المزيد من الجنود للمشاركة في أعمال البناء عقب زلزال وقع قرب قرشهير ‪116.............................‬‬ ‫ ‪19.‬القرى التي تولى الهالل األحمر إعادة إعمارها عقب زلزال ضرب قرشهير وما حولها عام ‪118....................... 1938‬‬ ‫ ‪20.‬خطر تهدم األبنية المتضررة من الزلزال بسبب الهزات االرتدادية التي أعقبت زلزال قرشهير ‪120.................................‬‬ ‫ ‪21.‬صور ملتقطة بتاريخ ‪ 6‬كانون األول‪/‬ديسمبر ‪ 1939‬للعنابر التي بنيت عقب زلزال ضرب قضاء ديكيلي‬ ‫في إزمير ‪124....................................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‪22.‬إرسال ما يكفي من الخيام إليواء سكان قرى تشاندارلي وباديملي وياهشي بي مع بدء هطول األمطار عقب زلزال‬ ‫ديكيلي ‪128.........................................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‪23.‬تقرير لجنة زارت قريتي تيكي ديري وأوجافيك (كاالرغا) اللتين هُدمتا جراء زلزال ضرب بيرغاما ‪130.....................‬‬ ‫ ‪24.‬تقرير حول قرية كاباكوم التي سيتم نقلها إلى مكان آخر بعد أن هدمها زلزال ضرب ديكيلي ‪132......................................‬‬ ‫ ‪25.‬تقرير حول األرض القديمة والجديدة لقرى باديملي وكاباكوم وأوفاجك التي سيتم نقلها إلى مكان آخر بعد أن هدمها‬ ‫زلزال ضرب ديكيلي ‪134..............................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‪26.‬تقرير يبين الخصائص الطبوغرافية ليني كوي التي سيتم نقلها إلى مكان آخر ولقرية تيكي ديري القريبة منها‬ ‫عقب زلزال ضرب بيرغاما ‪136................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‪27.‬تقرير تفصيلي حول نتائج زلزال ضرب ديكيلي وما حولها بتاريخ ‪ 22‬أيلول‪/‬سبتمبر ‪138.................................... 1939‬‬ ‫‪21‬‬

‫‪Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler‬‬

‫ ‪28.‬دراسة للمنطقة إجراها البروفيسور غوستاف أوسلنير والمعماري فكري ألباي المكلفين بوضع خطة إلعادة‬ ‫إعمار بيرغاما وديكيلي عقب الزلزال ‪152..............................................................................................................................................‬‬ ‫ ‪29.‬تعهد معمل المنسوجات الصوفية في إزمير بالتكفل بنفقات ‪ 8‬أشخاص لمدة ‪ 3‬أشهر من ضحايا زلزال ضرب‬ ‫ديكيلي وجوار بيرغاما ‪154.........................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‪30.‬األضرار التي تسبب بها سيل اجتاح قضاء مصطفى كمال باشا في بورصة ‪156.....................................................................‬‬ ‫ ‪31.‬اجتياح السيول بعض القرى التابعة لقضاء كاراجا بي في بورصة بسبب هطل األمطار الغزيرة ‪160..............................‬‬ ‫ ‪32.‬األضرار التي تسبب بها زلزال ضرب أرزنجان عام ‪ 1939‬في قضاء إيربا في توكات والمساعدات‬ ‫الحكومية المقدمة لها ‪162...............................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‪33.‬هزة خفيفة تضرب غموشهانة عقب زلزال أرزنجان وتعذر عبور الطرق الجبلية في زيغانا وكوب بالمركبات‬ ‫ذات المحرك ‪164.............................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‪ 34.‬الخسائر التي تسبب بها زلزال كبير ضرب أرزنجان في األيام األخيرة لعام ‪ 1939‬في قضاء رفاهيه والتدابير‬ ‫المتخذة حياله ‪166.............................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‪35.‬حصول هزات ارتدادية تسببت بخسائر في أقضية تشيميش غيزيك ونظمية وبيرتيك التابعة لتونجلي عقب‬ ‫زلزال ضرب أرزنجان عام ‪168.................................................................................................................................................. 1939‬‬ ‫ ‪36.‬وصول ‪ 1500‬شخص من أصل ‪ 3‬آالف من ضحايا زلزال أرزنجان ‪ -‬من المقرر إرسالهم إلى هاتاي ‪ -‬إلى‬ ‫أماكنهم وإرسال االحتياجات الضرورية إليهم بأسرع وقت ‪170.......................................................................................................‬‬ ‫ ‪37.‬تلغراف من أحد ضحايا زلزال أرزنجان أُسكن مع أقاربه في قزيل تيبي في ماردين يعبر فيه عن شكره و‬ ‫امتنانه للمساعدات التي تلقاها ‪172..............................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‪38.‬األضرار التي أحدثها زلزال أرزنجان الكبير في قضاء هوبا في أرتفين ‪174............................................................................‬‬ ‫ ‪39.‬وقوع هزة قوية استمرت لمدة قصيرة في مركز باليكسير وهزة أخرى خفيفة في قضاء إردك ‪176.................................‬‬ ‫ ‪40.‬بقاء بعض من أصل ‪ 335‬شخصا من منكوبي زلزال أرزنجان قدموا إلى سيواس في المدينة وتوجه بعضهم‬ ‫اآلخر إلى سامسون وإرسال معظمهم إلى قيصري تمهيدا إلرسالهم إلى مدن أخرى ‪178........................................................‬‬ ‫ ‪41.‬األضرار التي لحقت بقضاء تيرجان جراء زلزال كبير ضرب أرزنجان في األيام األخيرة من عام ‪1939‬‬ ‫والتدابير المتخذة حياله ‪180...........................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‪42.‬بقاء بعض المتضررين من زلزال أرزنجان ‪ -‬ممن أرسلوا من سيواس إلى قيصري ‪ -‬في قيصري ونقل‬ ‫المتبقين إلى أنقرة وإسطنبول ومانيسا وبورصة وباليكسير وإسبارطة ‪182..................................................................................‬‬ ‫ ‪43.‬تضرر قضاءي سيلوان وكولب في دياربكر جراء هطل األمطار ووقوع زلزال في قضاء عادلجواز في بتليس‬ ‫تسبب بخسائر ‪184...........................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‪44.‬ارتفاع عدد منكوبي زلزال أرزنجان الذين وصلوا إلى والية هاتاي إلى ‪ 2204‬أشخاص ‪186............................................‬‬ ‫ ‪45.‬إرسال مساعدات مختلفة من إسطنبول إلى مناطق غيريسون وأوردو وتوكات وسيواس التي تضررت جراء‬ ‫زلزال ضرب أرزنجان عام ‪188.................................................................................................................................................. 1939‬‬ ‫ ‪46.‬إرسال مساعدات إلى المتضررين في قضاء قويلحصار في سيواس على ظهور الدواب والزالجات لتعذر‬ ‫إرسالها بطرق أخرى ‪190.............................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‪47.‬تعليمات حول كيفية نقل منكوبي الزلزال الذي ضرب أرزنجان عام ‪ 1939‬إلى مناطق أخرى ‪192.................................‬‬ ‫ ‪48.‬انزالق أرضي في قرية دونغيلير التابعة لناحية ينيجة في قضاء ديفريك في زونغولداك ‪194...............................................‬‬ ‫ ‪49.‬تعميم صادر عن وزارة الداخلية حول القطارات التي أُرسل بها منكوبو زلزال ضرب أرزنجان عام ‪1939‬‬ ‫واألماكن التي أرسلوا إليها ‪196...................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‪50.‬جمع معونات نقدية ومساعدات مختلفة في ماردين وأقضيتها لتضميد جراح منكوبي زلزال عنيف ضرب‬ ‫أرزنجان بتاريخ ‪ 27‬كانون األول‪/‬ديسمبر ‪198....................................................................................................................... 1939‬‬ ‫ ‪51.‬سيول تجتاح سهل مانيسا نتيجة فيضان نهر غيديز بسبب هطل األمطار‪ ،‬وتضرر طريق مانيسا ‪ -‬آقحصار‬ ‫البري‪ ،‬وتعطل خط قطار بندرما‪200..........................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‪52.‬األضرار التي أحدثها زلزال أرزنجان في مركز سيواس والتدابير المتخذة حياله ‪202...........................................................‬‬ ‫ ‪53.‬وقوع هزة أرضية خفيفة في ناحية كوزلو في زونغولداك دون التسبب بأية أضرار ‪206......................................................‬‬ ‫ ‪54.‬األضرار التي خلفها زلزال ضرب أرزنجان عام ‪ 1939‬في قضاء غوريلي في غيريسون والفعاليات اإلغاثية ‪208..‬‬ ‫ ‪55.‬إرسال ‪ 42‬شخصا من منكوبي زلزال أرزنجان ‪ -‬وصلوا سيواس ‪ -‬إلى قيصري بالقطارات تمهيدا إلر‬ ‫سالهم إلى أنقرة وإسكيشهر وإزمير ومانيسا ‪210...................................................................................................................................‬‬ ‫ ‪56.‬تغيير أماكن بعض القرى بعد زالزل ضربت ديكيلي وبيرغاما ‪212.............................................................................................‬‬ ‫ ‪57.‬اجتياح السيول قضاء مصطفى كمال باشا في بورصة ‪216..............................................................................................................‬‬ ‫‪22‬‬

‫‪Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler‬‬

‫ ‪58.‬توزيع مساعدات نقدية على منكوبي زلزال وقع قرب ديكيلي وبيرغاما ‪218..............................................................................‬‬ ‫ ‪59.‬وقوع ‪ 3‬زالزل خفيفة وعنيفة في قضاء كمال باشا بإزمير ليلة ‪ 17‬شباط‪/‬فبراير ‪222............................................. 1940‬‬ ‫ ‪60.‬حصول انزالقات أرضية على مدار يومين في قريتي تشوكورتشاير وكانغورجا التابعتين لناحية سواش‬ ‫تيبي في باليكسير تسببت بخسائر فادحة ‪224...........................................................................................................................................‬‬ ‫ ‪61.‬حدوث انزالقات أرضية في قرية ايشقالر في مودانيا بسبب األمطار الغزيرة ‪226..................................................................‬‬ ‫ ‪62.‬وقوع هزات خفيفة وعنيفة في بولومور ليلة ‪ 23‬نيسان‪/‬أبريل ‪228................................................................................. 1940‬‬ ‫ ‪63.‬األضرار الناجمة عن زلزال ضرب نواحي وأقضية أرباتشاي وديغور وسليم وغولي وأرداخان وكاغزمان‬ ‫التابعة لقارص يوم ‪ 17‬نيسان‪/‬أبريل ‪230.................................................................................................................................. 1940‬‬ ‫ ‪64.‬تقرير حول الفعاليات التي جرت على مدار ‪ 6‬أشهر لتضميد جراح منكوبي زلزال ضرب أرزنجان عام‬ ‫‪ 1939‬وحجم الخسائر التي تسبب بها ‪232............................................................................................................................................‬‬ ‫ ‪65.‬الئحة تبين عدد األشخاص الذين لقوا حتفهم أو جرحوا واألبنية المتضررة في ‪ 13‬والية طالها تأثير‬ ‫زلزال ضرب أرزنجان عام ‪242.................................................................................................................................................. 1939‬‬ ‫ ‪66.‬تقرير أرسله المفتش اإلقليمي للهالل األحمر إلى المركز حول زلزال وقع قرب يوزغات بتاريخ ‪30‬‬ ‫تموز‪/‬يوليو ‪244.................................................................................................................................................................................. 1940‬‬ ‫ ‪67.‬ثامن تقرير تقدمه لجنة تحديد األضرار حول زلزال ضرب جوار يوزغات بتاريخ ‪ 30‬تموز‪/‬يوليو ‪248......... 1940‬‬ ‫ ‪68.‬طلب المعونة من الهالل األحمر لمساعدة شخص على سداد قرض استلفه إلصالح منزله بعد أن هدمه زلزال‬ ‫ضرب أضة بازاري عام ‪250....................................................................................................................................................... 1943‬‬ ‫ ‪69.‬توزيع الهالل األحمر مساعدات مختلفة على المتضررين من حريق شب في حي فينير في إسطنبول بتاريخ‬ ‫‪ 21‬أيلول‪/‬سبتمبر ‪252.................................................................................................................................................................... 1941‬‬ ‫ ‪70.‬تفقد نواب برلمانيين أضة بازاري‪ ،‬أثناء توجههم من إسطنبول إلى أنقرة‪ ،‬عقب زلزال ضرب المدينة‬ ‫عام ‪256............................................................................................................................................................................................... 1943‬‬ ‫ ‪71.‬حول أعداد قتلى وجرحى زلزال أضة بازاري واحتياجات المدينة ‪258.......................................................................................‬‬ ‫ ‪72.‬تقرير الهالل األحمر حول المساعدات المقدمة ألضة بازاري عقب زلزال ضرب المدينة ‪260..........................................‬‬ ‫ ‪73.‬توزيع الطعام والخيام على المحتاجين بعد زلزال ضرب هيندك وأضة بازاري ‪264..............................................................‬‬ ‫ ‪74.‬وقوع زلزال بتاريخ ‪ 1943.11.27‬شعر به سكان واليات سامسون وتوكات وأماسيا وتشوروم وقسطمونو‬ ‫وتشانقري وسينوب وأوردو ‪268.................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‪75.‬المساعدات التي قدمها الهالل األحمر لمنكوبي زلزال ضرب آيوالك ‪270...................................................................................‬‬ ‫ ‪76.‬فيضانات في قضاء كاراجا بي في بورصة جراء األمطار الغزيرة وذوبان الثلوج ‪272.........................................................‬‬ ‫ ‪77.‬اندالع حريق في قرية يوكاري أوبا في قضاء أراتش في قسطمونو ‪274.....................................................................................‬‬ ‫ ‪78.‬تقديم الهالل األحمر المساعدة لسكان تشتال زيتون الذين يعانون الجوع والفقر بسبب الجفاف ‪276....................................‬‬ ‫ ‪79.‬إرسال مساعدات نقدية لتوزيعها على منكوبي زلزال ضرب غيديز ‪278...................................................................................‬‬ ‫ ‪ 80.‬تقديم الهالل األحمر المساعدة لمنكوبي السيول الناجمة عن األمطار في أنقرة ‪280................................................................‬‬ ‫ ‪81.‬حاجة العديد من سكان قضاء أرتوفا في توكات إلى مساعدة الهالل األحمر بسبب المجاعة ‪282.........................................‬‬ ‫ ‪82.‬طلب المساعدة من الهالل األحمر إلعانة العائالت الفقيرة في موش التي باتت عاجزة عن تلبية‬ ‫احتياجاتها األساسية ‪284................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‪83.‬تدهور هائل في الوضع المادي للعديد من المزارعين وذوي الدخل المحدود في وان وطلب إرسال مساعدات‬ ‫نقدية إلى جمعية الهالل األحمر في وان لمساعدة المحتاجين ‪286...................................................................................................‬‬ ‫ ‪84.‬تقرير حول معاناة سكان أرابكير الفقر وفعاليات فرع الهالل األحمر هناك ‪288.......................................................................‬‬ ‫ ‪85.‬تلغراف قائمقام بوسوف حول توسع رقعة المجاعة وتحذيرات من وقوع حوادث مؤسفة في حال عدم تقديم‬ ‫مساعدات عاجلة ‪292......................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‪86.‬حصول فيضانات في قرية ديميرلي التابعة لناحية إيغريت في أفيون ‪294...................................................................................‬‬ ‫ ‪87.‬فيضان نهر كوموس نتيجة األمطار الغزيرة في بتليس وتسببها بسيول ‪300...............................................................................‬‬ ‫ ‪88.‬اندالع حريقين في أنطاليا أحدهما في محلة يوكسيك آالن والثاني في محلة هاشم إيشجان ‪302............................................‬‬

‫‪23‬‬

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

 Giriş  Depremler Başta depremler olmak üzere çeşitli doğal afetlerin ülkemizin bulunduğu coğrafyaya yaşattığı acıların tarihi çok eski dönemlere kadar uzanır1. 2018 yılı Mart ayında yayınlanan Yeni Deprem Tehlike Haritası’na göre2 Türkiye topraklarının önemli bir bölümünün deprem açısından ciddi risk altında olduğu görülmektedir. Bu nedenledir ki, elinizdeki Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler isimli kitap için kurum arşivinde yapılan taramalarda karşımıza en fazla depremle ilgili belgeler çıkmıştır. Bunlardan ilk grupta yer alanlar Cumhuriyet’in kuruluş yıllarında Pasinler ve civarında can ve mal kaybına yol açmış olan 1925 tarihli depreme ait olanlardır. Erzurum Hilal-i Ahmer Cemiyeti tarafından hazırlanıp Genel Merkez’e gönderilen bir listede depremden zarar gören köylerin isimleri, yıkılan evlerin sayısı, ölü ve yaralıların miktarı gösterilmiştir3. Kaza ismi

Ölü

Yaralı

Telef olan hayvan

Tamamen harap ev

Kısmen harap ev

Pasinler kazası Hınıs kazası Narman Nahiyesi Erzurum Merkez Toplam

434 1

338 3

1184 6 22

14300 321 724

3900 1011 1268

-

1

-

82

642

435

342

1212

15327

6821

Erzurum’un kazaları içinde en fazla hasar Pasinler’de gerçekleşmişti. Şehir merkezindeki evlerin 224 tanesi tamamen yıkılmış, 1058’i ise kısmen harap olmuştu. Bir kişi hayatını kaybetmiş 8 kişi de yaralanmıştı. Köylerdeki hasar ve can kaybı daha fazlaydı. Velibaba, Karayazı ve Zanzak (Horasan) nahiyeleriyle birlikte toplam ölü sayısı 435’e ulaşmıştı. Tamamen veya kısmen yıkılan ev sayısının 22 binden fazla olması çok fazla sayıda nüfusun açıkta kalmasına neden olmuştu. 1935’deki Kars depreminden4 sonra, neredeyse üçer dörder sene aralıklarla felaket haberleri arşivlerde yerini almaya başlamıştı. 1938’de Kırşehir, 1939’da Dikili ve Erzincan, 1943’de Adapazarı ve Tosya/Ladik, 1944’de Ayvalık, 1946’da Akşehir/Ilgın ve Gediz depremleri daha birinin acısı geçmeden sıraya girmişlerdi. 1 Dar çerçevede bugünkü Türkiye coğrafyası, geniş olarak ise tüm Osmanlı topraklarında çeşitli dönemlerde meydana gelmiş farklı türden tabii afetleri konu edinen bazı çalışmalar için bkz. Osmanlı İmparatorluğu’nda Doğal Afetler, Ed. Eliazabeth A. Zachariadou, Çev. Saadet Öztürk-Gül Çağalı Güven, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2001; Yeliz Aksoy, Tarihteki Önemli Doğal Afetler, İstanbul 2010; Cemalettin Şahin- Şengün Sipahioğlu, Doğal Afetler ve Türkiye, Ankara 2003; Sema Küçükalioğlu Özkılıç, 1894 Depremi ve İstanbul, İstanbul 2015; Mehmet Yavuz Erler, Osmanlı Devleti’nde Kuraklık 1800 1880, İstanbul 2011; Orhan Kılıç, “Osmanlı Devleti’nde Meydana Gelen Kıtlıklar”, Türkler, S. 10, (Ed. Hasan Celal Güzel), Ankara 2002, s. 718-730; Kemalettin Kuzucu, “Osmanlı Döneminde İstanbul Depremleri“, Osmanlı, (ed: Güler Eren), c. 5, Ankara 1999, s.678-686; Ali Rıza Gönüllü, “Osmanlı Devleti’nin Son Döneminde Meydana Gelen Sel Baskınları (18571913)”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 28, Konya 2010, s.351-373; Erhan Afyoncu-Zekai Mete, “1766 İstanbul Depremi ve Toplum Yaşantısına Tesirleri”, Tarih Boyunca Anadolu’da Doğal Afetler ve Deprem Semineri: Bildiriler, İstanbul 2001, s.85-92; Recep Karacakaya, “Şarköy-Mürefte Depremi (1912)”Tarih Boyunca Anadolu’da Doğal Afetler ve Deprem Semineri: Bildiriler, İstanbul 2001, s.203-218; Muharrem Kesik, “XII. Yüzyılın İlk Yarısında Anadolu’da Meydana Gelen Doğal Afetler ve Depremler”, Tarih Boyunca Anadolu’da Doğal Afetler ve Deprem Semineri, İstanbul, 2001, s. .29-40; Ebru Altan, “1150-1250 Yılları Arasında Anadolu’da Doğal Afetler”, Tarih Boyunca Anadolu’da Doğal Afetler ve Deprem Semineri İstanbul, 2001, s. 41-49; Fatih Gürcan, “1884 Depremi ve Güney Marmara”, Uluslararası Bandırma ve Çevresi Sempozyumu Tam Metin Bildiriler Kitabı (Proceedings Book), c. I, s. 130-139. 2 https://www.afad.gov.tr/upload/Node/26539/files/TDTH.jpg, 26.12.2018, 17:23. 3 Kızılay Arşivi, belge nr. 1737-1 ve 1737-7, 1737-8, 1737-9, 1737-10, 1737-11 (12.03.1925). 4 Deprem sonrası, evleri yıkılanlara yapılan nakdi yardımlar için bkz. Kızılay Arşivi, belge nr. 2104-171 (6 Mayıs 1935).

24

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

19 Nisan 1938’de Kırşehir merkezli depremde bazı köyler artık iskân olunamayacak derecede yıkıldığından köylerin birleştirilmesiyle yeni köyler teşkil edilmişti5. Depremden sonra başlanan inşa çalışmaları için ordudan meslek erbabı daha fazla asker istenmiş ama ordunun ihtiyacı göz önünde bulundurularak bu talep karşılanamamıştı6. Depremin üzerinden sekiz ay geçmesine rağmen bazen endişelere neden olacak derecede günde 30-40 sarsıntı meydana geliyordu. İdareciler hasarlı binaların yıkılma riski olduğundan inşa çalışmaları bitine kadar yeni bir felaketle karşılaşılmaması için devlet merkezini devamlı uyarıyor ve yardım talebinde bulunuyorlardı7. 1939 senesi tam da İkinci Dünya Savaşı’nın başladığı günlerde ülke insanlarının büyük acılar yaşadığı, idarecilerin ise çaresizlik içinde kaldığı bir afetler yılı olmuştu denebilir. Üç ay arayla ülkenin hem doğusunu hem de batısını etkisini altına alan iki deprem, adeta köyleri, kasabaları, şehirleri haritadan sildi. 21-22 Eylül 1939 gecesi Dikili merkezli olarak gerçekleşen ve Bergama, Tire, İzmir, Kemalpaşa ve Menemen civarını tahrib eden depremin etkileri bölgedeki fen memuru, nafia memuru ve hükümet tabibi gibi görevlilerin deprem bölgesinde yaptıkları incelemelerin sonuçlarına dair kaleme aldıkları raporlarda açıkça yer almaktaydı8. Burada da beş aydan fazla süren artçı depremler hem hasara yol açıyor hem de halkı ciddi derecede endişeye sevk ediyordu. Batıda daha felaketin yaraları sarılmadan, doğudan daha vahim bir haber geldi. Soğuk bir kış gecesinde 14 vilayet dahilindeki herkesi uykusunda yakalayan Erzincan depremi, hafızalardan silinememiş büyük felaketlerin başında gelmektedir. 1939 yılının 26 Aralık Salı gecesini Çarşamba’ya bağlayan vakitlerde gece yarısını iki saat geçe aralıklarla yaklaşık bir dakikaya yakın süren şiddetli sarsıntıda büyük yıkım ve can kaybı meydana gelmişti. Depremin hemen ardından Tokat, Ordu, Samsun ve Refahiye’den telgraflarla felaket Ankara’ya bildirilmiş ve haberi alan İçişleri Bakanlığı da, durumu Başvekâlet (Başbakanlık), Sağlık ve İçtimai Muavenet Vekâleti (Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı), CHP Genel Sekreterliği ve Kızılay Genel Merkezi’ne iletmişti9. Sonrasında bölgedeki bütün yerleşimlerin yöneticilerinden felaketin derecesini gözler önüne seren telgraflar ardı ardına merkeze akmaya başlamıştı. Aşağıdaki tabloya bakıldığında depremin ne kadar geniş bir coğrafyayı yasa boğduğu anlaşılacaktır. Adilcevaz Akdağ (Madeni) Alucra Artova Bayburt Boğazlıyan Çarşamba Çemişgezek Digor Divriği Elazığ Erbaa Fatsa Giresun

Görele Gümüşhane Hopa Karakoçan Kars Koyulhisar Merzifon Mesudiye Muş Ordu Ovacık Peyik Pülümür Refahiye

Samsun Sivas Sorgun Sungurlu Suşehri Şarkışla Tercan Terme Tirebolu Tokat Trabzon Tunceli Ünye Yozgat

5 6 7 8

Kızılay Arşivi, belge nr. 2289-13 (11 Ekim 1938). Kızılay Arşivi, belge nr. 2289-18.1 (9 Eylül 1938). Kızılay Arşivi, belge nr. 2289-138 ve 138.1 (9 Ocak 1939). Nafia Vekili raporu: Kızılay Arşivi, belge nr. 2371-200, 200.1-200.11 (7 Kasım 1939); Nafia memuru ve hükumet tabibi raporları (belge nr. 2507-54, 54.1-54.6 (Ocak 1940). 9 Kızılay Arşivi, belge nr. 2519-86 ve 86.1, 86.2 (27 Aralık 1939). 86 numaralı belge Osmanlıca olup daha muhtasar bilgi bulunmaktadır.

25

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Felaketin üzerinden yaklaşık altı ay kadar geçtikten sonra, Kızılay Cemiyeti Umumi Merkezi Reisi tarafından, depremin yaralarını sarmak maksadıyla teşkil edilmiş Milli Yardım Komitesi Reisliğine gönderilen bir rapor deprem hakkında oldukça ayrıntılı bilgiler sunmaktadır10. Rapora göre depremin vurduğu vilayetler Erzincan, Sivas, Tokat, Gümüşhane, Ordu, Giresun, Amasya, Samsun, Trabzon, Yozgat, Tunceli, Malatya, Niğde ve Kayseri’dir. Bu bölge dahilinde vefat edenlerin sayısı 32.860 olup, 9.361 kişi de yaralı olarak kurtulmuştu. 44.792 ev yıkılmış, 32.443 ev de hasara uğramıştı. Çok sayıda hayvan da telef olmuştu. Kurtulanların enkaz haline dönmüş bölgede hayatlarını devam ettirmeleri mümkün olmadığından, depremden etkilenmeyen bölgelerde akrabaları bulunanlar bunların yanlarına gönderilmiş, geriye kalanlar için de iklimi müsait olup mağdurların nakli ve sevkiyatı kolay olan Hatay, İçel, Seyhan, Maraş, Gaziantep, Kayseri ve Malatya bölgeleri iskân mahalli olarak tesbit edilmiştir. Bölgedeki iklimin çetin şartları, kar yağışı ve tipinin yolları kapaması bölgeye yardımların ulaşmasını da son derece güçleştirmekteydi. Kara araçlarının işleyemediği yerlere hayvanlarla ulaşılmaya çalışılıyordu. İstanbul’dan Giresun, Ordu, Tokat, Sivas taraflarına deniz yoluyla gemilerle yardım malzemesi gönderiliyordu. Depremin ardından 1940 Nisan’ının sonlarına kadar hemen her yerde meydana gelen artçılar hafızalardaki korkuyu tazelemekteydi. Artçıların Ocak 1940 içinde Zonguldak, Balıkesir, Erdek gibi en batı bölgelerde bile görülmesi, Erzincan depreminin değişik fayları harekete geçirdiği izlenimini vermektedir.

Kaynak: https://www.afad.gov.tr/upload/Node/26539/files/TDTH.jpg, 26.12.2018, 17:23.

Nitekim bu büyük felaketin üzerinden çok geçmeden 1942 Niksar-Erbaa, 1943 Adapazarı, 1943 Tosya/Ladik/Osmancık, 1944 Bolu-Gerede, 1944 Ayvalık, 1946 Akşehir-Ilgın, 1946 Gediz depremleri meydana geldi. Bunlarla ilgili de çok sayıda belge Kızılay Arşivi’nde bulunmakta olup, bir kısmı konuyla ilgili araştırmacılara örnek olmak üzere kitaba alınmıştır.

10 Kızılay Arşivi, belge nr. 2501-1 ve 2501-2-10 arası (4 Haziran 1940).

26

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Yangınlar Ülkemizde modern itfaiye teşkilatı kurulana kadar şehirlerde en büyük tahribatı yapan felaketlerin başında yangınlar gelmekteydi. Bilhassa Osmanlı payitahtı İstanbul yangınların yol açtığı büyük yıkımlara fazlasıyla maruz kalmıştı. Birbirine yaslanarak nice yüz yılı devirmiş asırlık muhteşem saraylar, konaklar, çarşılar ve daha niceleri, arkasına İstanbul’un meşhur kuzey rüzgârını alan yangınlarda saatler içinde kül olup enkaz haline gelmişlerdi. Her yangından sonra kârgir binaya yöneliş de felaketleri önleyememişti. Meydana gelen her yangında İstanbul’un bir parçası bir daha geri gelmemek üzere yok oluyor, tanınmış mimarların, kündekârî ustalarının, hattatların, hakkâkların ve daha nice sanatkârların eserleri, üslupları, ekolleri tarihe karışıyordu. Sadece 20. yüzyılın başlarında 10-15 sene içinde 1905, 1911 ve 1918 yangınlarında başta Edirnekapı, Fatih, Vefa, Mercan ve Laleli semtleri olmak üzere İstanbul’un büyük bir kısmı kül olmuştu. Kızılay Arşivi’ndeki bir belgeden öğrenildiğine göre 1941 yılında bir Eylül akşamı İstanbul’un Fener semtinde çıkan yangında 94 ev yanmış ve 476 nüfus açıkta kalmıştı. Halkın yardımına koşanların başında Kızılay’ın Fener ve Fatih şube başkanları da vardı11. Mağdurların bir kısmı Fener Rum Mektebi’ne yerleştirilmiş, Daruşşafaka’da pişirilen yemek verilmiş ve Kızılay’ın deposundaki malzemelerden muhtaçlara eşya dağıtılmıştı. 1944 yılının soğuk bir Aralık gününde Kastamonu’nun Araç ilçesine bağlı Yukarıoba köyünde meydana gelen yangında birbirine akraba olan ailelere ait dört ev tamamen kül olmuştu12. Hiçbir eşya kurtaramayan köylüler kış ortasında açıkta kalıp perişan duruma düşmüşlerdi. Muhtemelen aradan geçen iki buçuk ay zarfında yirmi nüfustan oluşan mağdurların durumunda herhangi bir iyileşme olamadığından Kastamonu Valisi Kızılay Genel Merkezi Başkanlığı’na durumu bir yazı ile bildirip köylüler için yardım talebinde bulunmuştu. Antalya’nın iki mahallesinde 1950 sonbaharında çıkan yangında on bir hane sahibi ve kiracı zarar görmüştü13. Yüksekalan ve Haşim İşcan mahallelerindeki mağdurlar arasında terzi, berber, tenekeci, kalaycı, sobacı, kahveci gibi esnaf olanlar yanında, ev kadını, gümrük memuru, maliye veznedarı, hastane laborantı gibi farklı konumda kişiler de bulunuyordu. Bunlar için yardım kampanyası başlatılmış ve toplanan para kendilerine dağıtılmıştı. Ayrıca tüccar, esnaf ve mağdurların iş arkadaşları da katkıda bulunmuşlardı. Antalya Kızılay Şubesi’nin yardım yapma imkânı bulunmadığından yardım hususu Kızılay Derneği Genel Merkez Başkanlığına iletilmişti. Sel Felaketleri Doğal afetler içinde depremden sonra en karşı konulamaz olanı sel felaketleridir. Her ne kadar günümüzde çoğunlukla isabetli meteorolojik tahminler sayesinde alınan tedbirlerle can kaybı azalmakla birlikte maddi zarar engellenememektedir. Günümüzde en sık rastlanan tabii afet türlerinden olan sel baskınlarının geçmiş tarihlerde de aynı olumsuz etkilerle hayatı felce uğrattığı anlaşılmaktadır. Böyle büyük taşkınlardan biri 1936 Şubat’ında İzmir ve civarını etkisi altına almıştı14. Gerçekleşen hasarın vehameti vali tarafından Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekaleti’ne 17 maddelik bir raporla bildirilmişti. Birçok dükkân ve evin çöküşüne yol açan sel felaketine şiddetli yağmurlar neden olmuş, bütün dereler taşmış, hatta denizin yükselmesi nedeniyle Birinci Kordon bölgesi de sular altında kalmıştı. Aynı yağışlar Bayındır ilçesinde ve Tepeköy Çaybaşı mevkilerinde de baskınlara yol açmış, dereler taşarak köyler sulara gömülmüştü15. Aşırı yağışların taşkınlara neden olduğu bölgelerden biri de Bursa civarıydı. 1939 yılının son günlerinde başlayan sağanak yağmurlar uzun süre devam etmiş, dereleri taşırmış ve Apolyont 11 Kızılay Arşivi, belge nr. 2670-1, 1.1 ve 3 (21 Eylül 1941). 12 Kızılay Arşivi, belge nr. 2866-10 (16 Mart 1945). 13 Kızılay Arşivi, belge nr. 3534-78.1 (17 Kasım 1950). 14 Kızılay Arşivi, belge nr. 2104-136.3, 4 (11 Şubat 1936). 15 Kızılay Arşivi, belge nr. 2104-136.2 (12 Şubat 1936).

27

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

(Ulubat) gölündeki su seviyesinin yükselmesine neden olmuştu16. Bu baskından Karacabey ve Mustafakemalpaşa ilçeleri aynı zamanlarda etkilenmişti. Ancak Mustafakemalpaşa’da meydana gelen hasar daha büyüktü. Vali Refik Koraltan tarafından çekilen telgrafta bildirildiğine göre “şehrin dörtte üçü ya tamamen yıkılmış veya oturulamayacak bir hale gelmiştir”. İlk belirlemelere göre 19 kişi vefat etmiş, ancak selin sürüklediği 300 evin içindekilerden henüz haber alınamamıştı. 29 Aralık akşamı Kemalpaşa deresinin taşması sonucu sular 12 metre kadar yükselmiş ve setleri yıkarak şehre girmişti. Kaza merkezini üç adaya bölen sular her evin içini bataklığa çevirmiş ve mağdurlara ulaşma imkânı kalmamıştı. Ancak suların yeni yılın ilk gününde yavaş yavaş çekilmeye başlamasıyla Gemlik ve Mudanya ilçelerinden getirilen sandal ve motorlarla halk kurtarılmaya çalışılmıştı. Aynı durum Karacabey’in köyleri için de geçerliydi17. Yüksek köyler selden etkilenmemekle birlikte ovada bulunan bazı köyler baskına maruz kalmış ve evlerin bir kısmı çökmüştü. Karacabey Boğazı olarak bilinen sahanın tıkanık olması suların Apolyont gölüne yönelmesine ve onun da yükselerek civarı basmasına yol açmıştı. Köylerde mahsur kalanlar yine Gemlik ve Mudanya ile diğer yakın bir sahil kasabası Bandırma’dan getirilen deniz araçlarıyla tahliye edilmeye çalışılmıştı. Felaketin üzerinden yirmi gün geçtikten sonra hasar tespitinde bulunmak ve muhtaçlara yardım işlerini takip etmek üzere Kızılay tarafından bölgeye gönderilen müfettişin bildirdiğine göre dokuz mahallede 267 ev yıkılmış veya tamir edilemez hale gelmişti18. 235 ev de tamire muhtaç durumda olup ayrıca 133 dam ve samanlık da harap olmuştu. Bursa ilçelerinin sele teslim olduğu tarihlerde Manisa civarı da aynı sıkıntıları yaşıyordu. Günlerce süren yağmurlar ve eriyen karlar eskiden olduğu gibi Gediz nehrinin tekrar taşmasına yol açmıştı19. Manisa ovası sular altında kalmış, İzmir’den Bandırma’ya giden tren hattı kullanılamaz olmuş, Manisa-Akhisar karayolu bozularak ulaşım tümden aksamıştı. İzmir Valisi Faik Türel’in 18 Ocak tarihli telgrafına göre sular hâlâ yükselmekte ve tehlike devam etmekteydi. Aynı günlerde Kızılay Birinci Genel Müfettişinden gelen 13 Ocak 1940 tarihli vukuat raporunda, Diyarbakır’da yağan yağmurların oluşturduğu seller yüzünden Silvan merkezinde ve Kulp kazasının Yukarıkale köyünde üçer evin yıkıldığı, Kulp hükumet konağının ise kısmen harap olduğu bildirilmekteydi20. Kızılay Arşivi’nde bulunan iki belge, 1945 ve 1946 yıllarının yaz aylarında meydana gelen sağanak yağışlar sebebiyle Ankara ve Afyon civarında gerçekleşen taşkınların zararlarıyla ilgilidir. Bunlardan ilkinde Afyon’un Günegi, Karacaviran, Düzağaç, Akcaşar, Balmahmut ve Reşadiye köylerinde şiddetli yağmur ve dolu sonrası meydana gelen selden zarar görenlere Genel Merkez adına beş bin lira yardım yapılması Umum Müdür tarafından gündeme getirilmişti21. İkinci belgede yine yaz ortasında Haziran ayında Ankara’da gerçekleşen sel felaketinin sebze bahçelerini harap etmesinden ve bu işle uğraşanların çok müşkil duruma düşmelerinden bahsedilmektedir. Kızılay Ankara Şubesi bunlara bir miktar yardımda bulunmuş, evleri yıkılan ve açıkta kalan diğer vatandaşlara da yardım etmeye çalışmıştı22. Kızılay Genel Müdürü’nün Genel Merkez Başkanlığına hitaben gönderdiği bir yazıdan öğrendiğimize göre, 4 Ekim 1950 günü yağan şiddetli yağmurların oluşturduğu seller Bitlis’de Kömüs suyunu taşırarak merkezdeki Taş mahallesi ile Sürüm, Merkuk, Hartikok ve Karabey köylerinde mahsul ve evlere ciddi zarar vermiştir23. 16 Kızılay Arşivi, belge nr. 2519-58.1, 2 (01.01.1940). 17 Kızılay Arşivi, belge nr. 2519-58.3 (01.01.1940). 18 Kızılay Arşivi, belge nr. 2519-24 (24.01.1940). Karacabey’in selle başı dertten kurtulmamış, bu olaydan tam beş sene sonra Şubat başlarında şiddetli yağmurlar ve eriyen kar suları şehri basmış bazı evlerin kullanılamayacak derecede yıkılmasına ve diğerlerinin de ciddi hasar görmesine neden olmuştu (Kızılay Arşivi, belge nr. 2866-103 -09.02.1945-). 19 Kızılay Arşivi, belge nr. 2519-15.24, (18.01.1940). 20 Kızılay Arşivi, belge nr. 2519-16.5 (13.01.1940). 21 Kızılay Arşivi, belge nr. 2866-8 (18.07.1945). Bu olaydan yaklaşık beş sene kadar sonra Afyon’un Eğret bucağına bağlı Demirli köyünde de yine yazın bir sel gerçekleşmiş ve vali tarafından mağdurlardan 56 kişi için Kızılay’dan yardım istenmişti (Kızılay Arşivi, belge nr. 3534-83.1, 2 (28.08.1950). 22 Kızılay Arşivi, belge nr. 2866-5 (18.06.1946). 23 Kızılay Arşivi, belge nr. 3534-3.3 (28.08.1950).

28

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Fırtınalar Kızılay hemen her tabii afette akla ilk gelen yardım kuruluşu olduğu için kurum arşivi de doğal olarak bu felaketlerin ayrıntılarını açıklayan belgelerde doludur. Bu şekilde 1936 yılının Şubat ayı Akdeniz, Ege ve Marmara kıyılarını vuran şiddetli fırtınaların kaydedildiği bir tarih olarak Kızılay Arşivi’nde yerini almıştır. Hemen hemen aynı günlerde ortaya çıkan bu fırtınalar Antalya, Alanya, Kaş, Çanakkale, Bozcaada ve İstanbul’da büyük hasara neden olmuştu. 12 Şubat’ta çıkan fırtına İstanbul’un Bakırköy, Eminönü, Unkapanı, Fatih, Beyoğlu, Beşiktaş, Sarıyer, Beykoz, Üsküdar, Haydarpaşa, Kadıköy, Erenköy, Adalar dahil olmak üzere hemen her bölgesinde limanlardaki deniz araçlarına ve karadaki yapılara büyük zarar vermişti24. Evlerin çatıları uçmuş, bazı kısımları yıkılmış, ağaçlar kökünden sökülmüş, limanlardaki kayık, motor, yelkenli, gemi vb. vasıtalar da yükleriyle birlikte batmış veya demirledikleri yerlerden sürüklenerek kullanılamaz hale gelmişlerdi. Akdeniz sahillerini vuran ve Alanya ile Kaş ilçelerini etkileyen fırtınayla ilgili hasar haberleri Antalya valisi tarafından devlet merkezine telgraflarla iletilmekteydi. Bunlardan birinde25 1936 Şubatının üçünde başlayıp birkaç gün devam eden fırtınanın tesiriyle Alanya’da bir yelkenli ile üç mavnanın battığı, iki mavnanın kaybolduğu, bir motorun parçalandığı ve yolcu iskelesinin de tamamen harap olduğu kaydediliyordu. Kaş’ta ise iki sandal, bir mavna parçalanmış, sahildeki parkın duvarları ile bazı harabe evler ve iskele yıkılmış, devlete ait tuz anbarı da suyla dolmuştu. Tüm bu haberler Başvekâlet, Sağlık ve İçtimaî Muavenet Vekâleti ile Kızılay Genel Merkezi Başkanlığına da bildirilmekteydi. Valinin bir gün sonra çektiği diğer bir telgrafta bu defa Antalya limanındaki zararlar aktarılmaktaydı26. Buradaki fırtına Alanya’dan iki gün sonra başlamış ve limandaki dokuz mavna ile altı sandalı parçalamış, üç boş mavnayı da batırmıştı. Ayrıca sandallarını kurtarmak isteyen üç kişi dalgaların çarpmasıyla yaralanmıştı. Çanakkale valisinin telgrafından anlaşıldığına göre, fırtınanın Akdeniz kıyılarından Kuzey Ege’ye doğru yöneldiği ve Çanakkale civarı ile adaları vurduğu, sonra da İstanbul’da etkisini gösterdiği anlaşılıyor. 12 Şubat’ta Bozcaada limanında bulunan bir motor, üç yelkenli ve bir sandal parçalanmış, 29 tonluk iki yelkenlideki 20 ton mangal kömürü, 10 teneke zeytin yağı, 10 ton peynir sulara kapılmıştı27. Mağdurların yardımına belediye koşmuş ve iaşelerini temin etmişti. Heyelan/Toprak Kaymaları Heyelan/toprak kaymaları konusu ile ilgili olarak Kızılay Arşivi’nden örnek beş belge kullanılmıştır. Bunlardan dört tanesi Balıkesir ve Bursa civarındaki toprak kaymalarıyla ilgili olup, sonuncu belge Zonguldak’ın Devrek kazasındaki heyelana aittir. Devrek’in kuzeyindeki Döngeller köyünün Sarıoğlu mevkiinde aynı aileden üç kişiye ait evlerin yıkılmasına neden olan heyelandan sonra bir metre genişliğinde bir yarık oluşmuştu28. Valinin telgrafında toprak kaymasının nedeni olarak herhangi bir ifade bulunmamakla birlikte, dokuz gün sonra merkeze çektiği diğer bir telgrafta Kozlu nahiyesinde meydana gelen hafif bir depremden bahsetmektedir29. 1940 Ocak ayı neredeyse ülkenin her tarafında Aralık 1939’da gerçekleşen büyük Erzincan depreminin artçılarının kaydedildiği dönemdir. Buradaki heyelanın sebepleri arasında artçı sarsıntılar olma ihtimali de bulunmaktadır. Yine 1940 yılının Mart ayında Balıkesir’in Savaştepe nahiyesinin Çukurçayır Köyünde iki gündür devam ettiği vali tarafından bildirilen toprak kaymasının nedeni de yer sarsıntısı gibi durmaktadır30. Heyelandan dolayı köyün batı kısmıyla orta bölgesinde çatlaklar meydana gelmiş, 24 Kızılay Arşivi, belge nr. 2104-22, 22.1-22.8 (17.02.1936). 25 Kızılay Arşivi, belge nr. 2104-255 (21.02.1936). 26 Kızılay Arşivi, belge nr. 2104-256, (21.02.1936). 27 Kızılay Arşivi, belge nr. 2104-289 (21.02.1936). 28 Kızılay Arşivi, belge nr. 2519-15.33 (15.01.1940). 29 Kızılay Arşivi, belge nr. 2519-15.35 (20.01.1940). 30 Kızılay Arşivi, belge nr. 2519-3 ve 3.2 (16.03.1940).

29

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

köyün dışındaki iki yol ile Savaştepe’ye giden yol çökmüştür. Valinin telgrafında komşu köylerden Kangurca’da sabaha karşı hissedilen deprem nedeniyle altı evin yıkıldığı da aktarılmaktadır. Bu olaydan dört gün sonra bu defa Bursa’nın Mudanya ilçesindeki bir heyelan haberi merkeze ulaştırılmıştı31. Bu defaki toprak kaymasının nedeni ise şiddetli yağışlardı. Işıklar köyünün Kısıcak mevkiinde baş gösteren heyelan bu bölgedeki bağ ve bahçeleri otuz kırk metre yüksekten aşağıdaki dereye sürüklemiş ve yaklaşık 400 dönümlük toprak hasar görmüştü. Kuraklık ve Kıtlıklar Kızılay’ın yardım faaliyetlerinden birisi de kuraklık nedeniyle meydana gelen kıtlıktan dolayı açlık ve sefalet içine düşen halka, gıda malzemesi temini ve para tedarik ekmekti. Kurum arşivinde bu konularda çok sayıda belge yer almaktadır. Özellikle kuraklığın hüküm sürdüğü yıllarda memleketin birçok yöresinden bu tür yardım çağrılarında bulunduğu anlaşılmaktadır. Bu şekilde 1928 yılında Anadolu’da gerçekleşen kuraklık yüzünden sıkıntı çeken ahaliye dağıtılmak üzere Hilal-i Ahmer tarafından ihaleyle zahire alımına gidilmişti32. Birinci ihaleyi İstanbul’da Balcızade Mehmed ve Şerifzade Süreyya beyler kazanmış ve 500 ton Amerikan Miksetdorom buğdayı ile 250 ton Macar Buğdayı tedarik etmeyi taahhüt etmişlerdi. İkinci ihale sonucunda ise İzak Modiyano Biraderler ile 450 ton Macar buğdayının bir ay içinde temin edilmesi şartıyla anlaşma yapılmıştı33. Belgelere yansıdığı kadarıyla 1935, 1945 ve 1949 yılları da ülkenin kuraklık yüzünden büyük sıkıntılar çektiği dönemler arasındaydı. 1935 yılındaki kuraklığın büyük bir coğrafyayı etkilediği, Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekaleti tarafından Kızılay’a tahsis edilen bin ton buğdayın Bolu, Zonguldak, Eskişehir, Kastamonu, Sinop, Samsun, Sivas, Tokat ve İçel bölgelerinde muhtaç durumdaki halka dağıtılması talimatından anlaşılmaktadır34. Beş seneden beri kuraklığın devam ettiği Kastamonu’ya bağlı Çatalzeytin’de halk kıtlık yüzünden yabani otları yemeğe başlamış ve Kızılay tarafından yapılan zahire ve nakit yardımlarla toparlanmaya çalışmışlardı35. Tokat’ın Artova ve Reşadiye kazaları da iki seneden beri şiddetli dolu ve sam rüzgarlarına maruz kalmış, devam eden ağır kış şartları da sonbahar ekimlerini engellediği için kıtlık baş göstermişti. Artova’nın 78 köyünden 60’ında halkın beşte birinin “bir dilim ekmeğe muhtaç olduğu” Tokat Valisi Sadri Aka tarafından bildirilmekteydi36. Her kişiye günde belli miktarda olmak üzere üç ay boyunca buğday, arpa ve mısır verilmesi Kızılay’dan talep edilmişti. Durumu Artovalı hemşehrilerinden farklı olmayan Reşadiyeli muhtaçlara da aynı şekilde Kızılay tarafından para yerine temel gıda maddesi dağıtımı yapılmıştı37. Aynı tarihlerde Muş vilayetinden gelen haberler daha da vahimdi. Bir seneden beri mevsimlerin ziraat için olumsuz geçmesi, kışın erken bastırması ve yeni ürünlerin ancak Eylül ayında hasadı yapılacak olması halkın dayanma gücünü tüketmişti38. Bölgeden gelen habere göre birçok aile odun, kömür, ekmek, bulgur ve yağ gibi malzemeler için dilenciliğe başlamıştı. Bir an önce yardım edilmediği takdirde gıdasızlıktan ölümlerin bile olacağı ihtar ediliyordu. Anadolu’nun doğusuna doğru gittikçe kuraklık, kıtlık, açlık ve sefalet haberleri katlanarak merkeze ulaşmaktaydı. Herhangi bir sanayi tesisi ve “iş ocağının” bulunmadığı Van’daki acil durum üzerine vali vekili adeta yalvarırcasına halka yardım edilmesi çağrısında bulunuyor, 8 ila 12 nüfuslu amele ve işçi ailelerinin kış aylarında dilenecek duruma düştüklerini bildiriyordu. Ayrıca yoksullara verilecek kuru ekmek bedeli için Van Kızılay Şubesi’ne acilen para gönderilmesini de talep ediyordu39. 31 Kızılay Arşivi, belge nr. 2519-7 ve 7.2 (20.03.1940). 32 Kızılay Arşivi, belge nr. 1737-3.1 ve 2 (19.03.1929). 33 Kızılay Arşivi, belge nr. 1737-3.3, 4, 5 (19.03.1929). 34 Kızılay Arşivi, belge nr. 2104-128.1 (19.03.1936). 35 Kızılay Arşivi, belge nr. 2104-128.1 (19.03.1946). 36 Kızılay Arşivi, belge nr. 3364-26.1 (03.03.1949). 37 Kızılay Arşivi, belge nr. 3364-31.1 (02.10.1949). 38 Kızılay Arşivi, belge nr. 3173-59.2 (09.03.1949). 39 Kızılay Arşivi, belge nr. 3364-124 (13.01.1950).

30

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Benzer haberler ve istekler Arapkir’den, Posof’tan, Varto’dan40 ve Kağızman’dan41 da gelmekteydi. Kuraklık yüzünden Arapkir’deki ürünün yüzde sekseni mahvolmuş, Tarım Bakanlığı ve Ziraat Bankası tarafından çiftçiye dağıtılan tohumluklar da gıda amaçlı kullanılarak tüketilmişti42. Kızılay Genel Başkanı tarafından İçişleri Bakanlığı’na iletilen Posof kaymakamının telgrafında da açlıktan “müessif hadiselerin vuku bulacağı” bir kere daha hatırlatılmaktaydı43.

40 Varto’daki muhtaçlar için Kızılay tarafından gönderilen parayla ilgili işlemler (Kızılay Arşivi, belge nr. 3173-39 -15.04.1950-). 41 Kızılay Arşivi, belge nr. 3173-128.2 (04.04.1950). 42 Kızılay Arşivi, belge nr. 3173-68 ve 68.1, 68.2 (06.03.1950). 43 Kızılay Arşivi, belge nr. 3173-128 ve 128.1 (13.04.1950).

31

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

 Introduction  Earthquakes The history of tragedy is rooted in ancient periods of time, in the geography where our country is located.1 This geography suffered from various natural disasters, particularly earthquakes. According to the New Earthquake Hazard Map, which was published in March 20182; a significant part of the territories in Turkey is under a serious risk in terms of earthquake. For this reason, during survey that was made in the archive of the institution for this book titled Disasters According to Red Crescent Archive Document, mostly the documents with regards to earthquakes were found. In the first group, we find documents with regards to the earthquakes, which caused loss of lives and property in and around Pasinler in 1925, which corresponds to the first years of the foundation of the Republic. In a list, which was prepared by Erzurum Red Crescent Society and sent to the Headquarter, the following information was demonstrated: the names of the damaged villages, the number of the ruined houses, and the amount of the dead and injured people.3 District Name Pasinler District Hinis District Narman Town Erzurum City Centre Total

Death

Injured

434 1 -

338 3 1

Perished Animals 1184 6 22 -

435

342

1212

Completely Ruined Partially Ruined House Houses 14300 3900 321 1011 724 1268 82 642 15327

6821

Among the districts of Erzurum, the most damaged district was Pasinler. In the district centre, 224 houses were completely destroyed and 1058 houses were partially destroyed. One person died and 8 people were injured during the earthquake. The damage and loss of lives were more in the villages. The total amount of dead people was 435 when Velibaba, Karayazi and Zanzak (Horasan) towns were taken into account. Since more than 22 thousand houses were either completely or partially ruined, most of the population was out in the cold. After the Kars earthquake in 19354, the news about disasters began to take its place in the documents almost every other three or four years. The earthquakes were getting in a row as soon as even the pains of the previous one did not last: in Kırşehir 1938, in Dikili and Erzincan 1939, 1 For the works addressing natural disasters, from a limited perspective in Turkey and, in a wider framework in Ottoman territories during various periods in history, please see: Natural Disasters in Ottoman Empire, Ed. Eliazabeth A. Zachariadou, Trans. Saadet Öztürk-Gül Çağalı Güven, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2001; Yeliz Aksoy, Tarihteki Önemli Doğal Afetler, İstanbul 2010; Cemalettin Şahin- Şengün Sipahioğlu, Doğal Afetler ve Türkiye, Ankara 2003; Sema Küçükalioğlu Özkılıç, 1894 Depremi ve İstanbul, İstanbul 2015; Mehmet Yavuz Erler, Osmanlı Devleti’nde Kuraklık 1800 - 1880, İstanbul 2011; Orhan Kılıç, “Osmanlı Devleti’nde Meydana Gelen Kıtlıklar”, Türkler, S. 10, (Ed. Hasan Celal Güzel), Ankara 2002, p. 718-730; Kemalettin Kuzucu, “Osmanlı Döneminde İstanbul Depremleri“, Osmanlı, (ed: Güler Eren), vol. 5, Ankara 1999, p.678-686; Ali Rıza Gönüllü, “Osmanlı Devleti’nin Son Döneminde Meydana Gelen Sel Baskınları (1857-1913)”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 28, Konya 2010, p.351-373; Erhan Afyoncu-Zekai Mete, “1766 İstanbul Depremi ve Toplum Yaşantısına Tesirleri”, Tarih Boyunca Anadolu’da Doğal Afetler ve Deprem Semineri: Bildiriler, İstanbul 2001, p.85-92; Recep Karacakaya, “Şarköy-Mürefte Depremi (1912)”Tarih Boyunca Anadolu’da Doğal Afetler ve Deprem Semineri: Bildiriler, İstanbul 2001, p.203-218; Muharrem Kesik, “XII. Yüzyılın İlk Yarısında Anadolu’da Meydana Gelen Doğal Afetler ve Depremler”, Tarih Boyunca Anadolu’da Doğal Afetler ve Deprem Semineri, İstanbul, 2001, p. .29-40; Ebru Altan, “1150-1250 Yılları Arasında Anadolu’da Doğal Afetler”, Tarih Boyunca Anadolu’da Doğal Afetler ve Deprem Semineri İstanbul, 2001, p. 41-49; Fatih Gürcan, “1884 Depremi ve Güney Marmara”, Uluslararası Bandırma ve Çevresi Sempozyumu Tam Metin Bildiriler Kitabı (Proceedings Book), vol. I, p. 130-139. 2 https://www.afad.gov.tr/upload/Node/26539/files/TDTH.jpg, 26.12.2018, 17:23. 3 Red Crescent Archives, Document No. 1737-1 ve 1737-7, 1737-8, 1737-9, 1737-10, 1737-11 (12.03.1925). 4 For the financial aid provided to the people whose houses were ruined after the earthquake, please see, Red Crescent Archives, Document No. 2104-171 (6 May 1935).

32

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

in Adapazarı and Tosya/Ladik 1943, in Ayvalık 1944, in Akşehir/Ilgın and Gediz 1946. Since some of the villages were destroyed to the degree that they could not be repopulated after the Kirsehir earthquake on 19 April 1938, new villages were constituted by way of uniting the villages.5 After the earthquake, more professional expert soldiers were requested from the army for the construction works, however this request was not fulfilled when the needs of the army were also taken into account.6 Although it had been eight months after the earthquake, there were daily 30-40 aftershocks, which caused some anxiety over the people. Officials were constantly warning the government and requesting aid in terms of preventing another catastrophe until the construction work would be completed since there was the risk that the damaged buildings would collapse.7 It can be said that 1939 was the year; in which the Second World War began, and also the citizens of this country suffered great pains, and the governors became helpless. At the three months’ interval, two earthquakes – one in the west and the other in the east – virtually wiped villages, towns and cities off the map. The effects of the earthquake, which happened during the night of 21-22 September 1939 in Dikili and ruined Bergama, Tire, Izmir, Kemalpasa and Menemen, were demonstrated in the reports, which were prepared by the technical works officers, public works officers and government doctors as a result of their observations in the earthquake areas.8 The aftershocks, which lasted for more than five months, were causing both damage in the buildings and extreme anxiety over the people, who were living in the area. While the binding up the wounds of the disaster was not completed in the West, a graver information arrived from the East. Erzincan earthquake, which caught almost everyone asleep during a cold winter night in fourteen cities, is one of the remembered massive calamities of the late history. On 26 December 1939, at 2 am, a massive quake hit and lasted for almost a minute and caused massive destruction and loss of lives. Immediately after the earthquake, the information about the disaster was sent to Ankara via telegraphs from Tokat, Ordu, Samsun and Refahiye. The Ministry of Interior, after the receipt of the telegraphs, informed the Prime Minister’s Office, Ministry of Health and Social Welfare, Republican People’s Party’s General Secretariat and Red Crescent Headquarter.9 Afterwards, telegraphs were flowing into the centre. These telegraphs were being sent by the local governors and describing the scope of the calamity. When the table below is taken into account, it can be inferred the wide geography, in which the earthquake caused great sufferings.

5 6 7 8

Adilcevaz Akdag(madeni) Alucra Artova Bayburt Boğazliyan Carsamba Cemisgezek Digor Divrigi Elazig Erbaa Fatsa Giresun

Gorele Gumushane Hopa Karakocan Kars Koyulhisar Merzifon Mesudiye Mus Ordu Ovacik Peyik Pulumur Refahiye

Samsun Sivas Sorgun Sungurlu Susehri Sarkisla Tercan Terme Tirebolu Tokat Trabzon Tunceli Unye Yozgat

Red Crescent Archives, Document No. 2289-13 (11 October 1938). Red Crescent Archives, Document No. 2289-18.1 (9 September 1938). Red Crescent Archives, Document No. 2289-138 and 138.1 (9 January 1939). The report of Public Works Deputy: Red Crescent Archives, Document No. 2371-200, 200.1-200.11 (7 November 1939); The reports of Public Works Officer and Government Doctor (Document No. 2507-54, 54.1-54.6 (January 1940). 9 Red Crescent Archives, Document No. 2519-86 and 86.1, 86.2 (27 December 1939). The document No 86 is in Ottoman and contains summarized information.

33

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Nearly six months after the disaster, a report, which was sent by Red Crescent Society President to the National Aid Committee Presidency – a committee which was constituted with an aim to bind up the wounds of the earthquake – provides us with detailed information about the earthquake.10 According to the report, the cities, which were affected by the earthquake are as follows: Erzincan, Sivas, Tokat, Gumushane, Ordu, Giresun, Amasya, Samsun, Trabzon, Yozgat, Tunceli, Malatya, Nigde and Kayseri. There were 32.860 deaths within these areas, and 9.361 citizens survived the earthquake with injuries. 44.792 houses were destroyed, and 32.443 houses were damaged. Furthermore, loads of animals perished. Since it was not possible for the survivors to maintain their lives in the area, which became a wreck, those, who had relatives in the areas that were not affected by the earthquake, were sent next to their relatives. As for the remaining survivors, the following places were determined as destination for settlement since their climate were suitable and the opportunities for transfer were more accessible: Hatay, Icel, Seyha, Maras, Gaziantep, Kayseri and Malatya. The harsh climate conditions of the area were making it difficult to transport the aids to the area due to the road-blocks as a result of the heavy snowing and blizzards. When land vehicles proved unsuccessful, animals were used in transporting the aids. The aid materials were sent by sea on the ships from Istanbul to Giresun, Ordu, Tokat and Sivas. Aftershocks, which continued almost everywhere until the very end of the April, 1940, were refreshing the fear in the memories. The sole fact that aftershocks were observed in the Western areas such as Zonguldak, Balikesir, Erdek in January, 1940, leads one to assume that Erzincan earthquake activated various faults.

Source: https://www.afad.gov.tr/upload/Node/26539/files/TDTH.jpg, 26.12.2018, 17:23.

Indeed, after a short-while, many earthquakes broke out in Turkey: in Niksar-Erbaa, 1942; in Adapazari, 1943; in Tosya/Ladik/Osmancik, 1943; in Bolu/Gerede, 1944; in Ayvalik, 1944; in Aksehir/Ilgin, 1946; in Gediz, 1946. There are many documents with regards to these earthquakes as well in the Red Crescent Archives, and some of these have been included in this book as cases which might attract the attention of the interested researchers. Fires Fires were among the leading disasters that caused great damage to the cities until the 10 Red Crescent Archives, Document No. 2501-1 and 2501-2-10 (4 July 1940).

34

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

foundation of the modern fire and rescue service in our country. Particularly, Istanbul, the capital of the Ottoman Empire, suffered from great destructions, which were caused by the fires. Many great palaces, mansions, bazaars and many mores were destroyed within a matter of hours by the fires that rode on the wave of the famous North winds of Istanbul. The orientation towards stone buildings after each fire could not prevent the disasters. With each fire, a part of Istanbul was going out of existence irreversibly, and the works, styles and ecoles of many prominent architects, calligraphers and many more artists were becoming as dead as a dodo. Only within the period of 10-15 years at the beginning of the 20th century, a major part of Istanbul was reduced to ashes with the fires, which broke out in 1905, 1911 and 1918, particularly Edirnekapi, Fatih, Vefa, Mercan and Laleli neighbourhoods. According to a document in the Red Crescent Archives, in a fire that broke out in Fener neighbourhood of Istanbul, on an evening of September 1941, 94 houses were burnt up and 476 people became homeless. Among the ones who hurried to help the people, the leading ones were the Presidents of the Fener and Fatih Branches of Red Crescent.11 Some of the victims of the fire were placed into Fener Rum School, and catered by the food, which was prepared in Ottoman Secondary School for Orphans (Darussafaka) and the materials in the Red Crescent were allocated to the needy ones. In a fire, which broke out on a cold evening of December 1944 in the Yukarioba village of the Arac district of Kastamonu, four houses were completely reduced to ashes and these houses were owned by the families, who were relatives to each other.12 The villagers could not manage to save any of their stuff, and were out in the cold in miserable conditions at the winter. Since probably there were not any mitigations to the conditions of the victims during the next two months and a half, Kastamonu Governor wrote to Red Crescent Presidency about the conditions of the victims and requested help for the villagers. In a fire, which broke out in the autumn of 1950 in two neighbourhoods of Antalya, eleven residents were damaged.13 Among the victims of the fire that broke out in Yüksekalan and Hasim İscan neighbourhoods, people from various social status were included: barbers, tailors, plumbers, whitesmiths, coffeehouse keepers, house women, custom officers, treasurers, and laborants. For these victims, an aid campaign was organized and the collected money was allocated to them. Moreover, merchants, craftsmen and the co-workers of the victims contributed to the campaign. Since Antalya Branch of Red Crescent did not have the opportunity to help, the issue was forwarded to the Red Crescent Headquarter. Flood Disasters The most overwhelming natural disaster, except the earthquake, is the flood disaster. Although, thanks to meteorological reports, the loss of lives is prevented to a certain degree nowadays by the measure taken beforehand, the material damage cannot be prevented. It is noted that flood disasters, which are the most frequent disasters happening nowadays, paralysed the lives of many people in the history with the same negative effects as well. Such a great flood broke out in Izmir and the surrounding areas in February, 1936.14 The dire extent of the damage caused by the flood was reported by the Governor in 17 paragraphs and this report was sent to the Ministry of Public Health and Welfare. The flood, which caused many stores and houses to collapse, was caused by heavy rains, all of the streams overflew, and the First Kordon area was submerged due to the eustasy. The same heavy rains caused deluges in Bayindir district and in Tepekoy Carsibasi, 11 Red Crescent Archives, Document No. 2670-1, 1.1 and 3 (21 September 1941). 12 Red Crescent Archives, Document No. 2866-10 (16 March 1945). 13 Red Crescent Archives, Document No. 3534-78.1 (17 November 1950). 14 Red Crescent Archives, Document No. 2104-136.3, 4 (11 February 1936).

35

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

in these areas streams overflew and the villages were submerged.15 One of the areas in which heavy rains caused floods was Bursa and around. Rain showers, which began on the last days of 1939, lasted for a long while, caused the streams to overflow and caused eustasy in Ulubat lake.16 Karacabey and Mustafakemalpasa districts were affected by this flood at the same time period. However, the damage caused in Mustafakemalpasa was much higher. According to the telegraph, which was sent by the governor Refik Koraltan, “three-quarters of the city were either completely destroyed or in a non-occupiable state”. According to the first reports, 19 people lose their lives, and no information was available for the occupants of 300 houses. On the evening of 29 December, due to the overflow in the Kemalpasa stream, the water level increased 12 meters and entered the city after blowing down the floodgates. The flood water, which divided the centre of the district into three islands, turned the houses into marshes and disabled the access to the victims. However, as the flood water was slowly lowered during the first day of the new year, the occupants of the flooded houses were saved by boats and motorboats, which were brought from Gemlik and Mudanya. The same situation was valid in the villages of Karacabey.17 While the villages in the heights were not affected by the flood, the villages in the plains were flooded and some of the houses collapsed. Since the fields, a.k.a. Karacabey strait, were blocked up; the flood waters were directed to Ulubat lake and caused the water level of the lake to increase and submerge the near places. The villagers, who were stuck in their houses, were saved by the sea vehicles that were brought from Gemlik, Mudanya and Bandirma. According to the report, which was written by the inspector who was sent to the area twenty days after the disaster by Red Crescent with an aim to assess the damages and monitor the aid activities: 267 houses were either destroyed or became irreparable.18 235 houses were in need of repair and 133 stables and barns were ruined. While the districts of Bursa surrendered to the flood waters, Manisa and its vicinities were facing the same difficulties. Heavy rains, which lasted for several days, and melting snow caused Gediz river to overflow again.19 As a result, Manisa plains were submerged, train line between Izmir and Bandirma became inactive, and Manisa-Akhisar land road was spoiled so that the transportation was hindered completely. According to the telegraph, dated 18 January, of Izmir Governor Faik Turel, the level of water was still increasing and the danger was still ongoing. During those days, it was stated in the incident report, which was written on 13 January 1940 by the First General Inspector of Red Crescent, that due to the flood waters, which were caused by the heavy rains in Diyarbakir, three houses collapsed in the centre of Silvan and Yukarikale villages and that Kulp government office was partially ruined.20 Two documents in the Red Crescent Archives are about the damage caused by the flood, which happened due to the heavy rain showers in Ankara and Afyon at the summer of 1945 and 1946. The first of them addresses the General Manager’s offer to provide financial aid of 5 thousand liras to the victims of the flood, which caused damage in the Gunegi, Karacaviran, Duzagac, Akcasar, Balmahmut and Resadiye villages of Afyon on behalf of the Headquarter.21 In the second document, it is mentioned that the flood disaster, which broke out at the middle of June, ruined the farms in Ankara and that farmers were facing formidable conditions due to the flood. Red 15 Red Crescent Archives, Document No. 2104-136.2 (12 February 1936). 16 Red Crescent Archives, Document No. 2519-58.1, 2 (01.01.1940). 17 Red Crescent Archives, Document No. 2519-58.3 (01.01.1940). 18 Red Crescent Archives, Document No. 2519-24 (24.01.1940). Karacabey suffered from flood for many times. Five years after this event, heavy rains and melting snow caused flood waters to strike the city and cause damage to the houses at the beginning of February (Red Crescent Archives, Document No. 2866-103 -09.02.1945-). 19 Red Crescent Archives, Document No. 2519-15.24, (18.01.1940). 20 Red Crescent Archives, Document No. 2519-16.5 (13.01.1940). 21 Red Crescent Archives, Document No. 2866-8 (18.07.1945). Almost five years after this event, another flood broke out in Demirli village, Egret district of Afyon. Governor requested Red Crescent to help 56 victims (Red Crescent Archives, Document No. 3534-83.1, 2 (28.08.1950).

36

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Crescent Ankara Branch provided some aid to these victims, and attempted to help other citizens, whose houses were ruined and who became homeless.22 According to the report, which was sent by Red Crescent General Manager to the Headquarter, the flood water, which is caused by the heavy rains on 4 October 1950 in Bitlis, caused Komus stream to overflow and thereby caused damage to the houses and farms in Surum, Merkuk, Hartikok and Karabey villages and in the Tas neighbourhood at the centre.23 Storms Since Red Crescent Society is the first port of call in almost any kind of natural disaster, its archive is, gradually, full of detailed accounts of such disasters. February 1936 represents, in the Red Crescent archives, the date in which heavy storms hit the coasts of Mediterranean, Aegean and Marmara. These storms, which broke out almost during the same days, caused great damage in Antalya, Alanya, Kas, Dardanelles, Bozcaada and Istanbul. The storm, which broke out on 12 February 1936 in Istanbul, caused great damage to the marine vessels and land structures almost each part of Istanbul including Bakırkoy, Eminonu, Unkapani, Fatih, Beyoglu, Besiktas, Sariyer, Beykoz, Uskudar, Haydarpasa, Kadikoy, Erenkoy, and Adalar.24 Roofs of some houses floated, some parts of the houses were ruined, trees were uprooted, marine vessels in the ports sank with their loads or became dysfunctional. The reports of damage, which was caused by the storm that hit Mediterranean coasts and affected Alanya and Kas, were forwarded to the centre by the Governor of Antalya via telegraphs. In one of these,25 it was stated that due to the storm, which broke out on 3 February 1936 and lasted for several days in Alanya, three sailboats sank; two barges were lost; one motor was crashed into pieces; and the pier was completely ruined. In Kas, two boats and one barge were crashed into pieces; the walls of the park at the coast, the pier and some ruined houses collapsed; one public salt hatch was submerged. All of this information was sent to Prime Minister’s Office, Ministry of Public Health and Welfare and Red Crescent Society Headquarter. In another telegraph, which was sent by the governor one day later, the damages caused in the Antalya port were reported.26 This storm broke out two days after the storm in Alanya, and caused nine barges and six boats to crash and three empty barges to sink. Moreover, three people were injured while attempting to save their boats. According to the telegraph, which was sent by the Dardanelles governor, the storm headed to North Aegean from the coasts to Mediterranean and hit Canakkale and the islands and then arrived at Istanbul. On 12 February, in Bozcaada; one motorboat, three sailing boats and one boat were crashed into pieces; 20 tons of charcoal in two sailing boats, 10 tins of olive oil, 10 tons of cheese were mixed in the water.27 Municipality provided urgent aid to the victims in terms of catering. Landslides With regards to landslides, five exemplary documents from the Red Crescent Archives are used in this work. Four of them are about the landslides in Balikesir and Bursa, and the last one belongs to a landslide in Devrek, Zonguldak. A one-meter wide fissure emerged after the landslide, which caused houses to collapse in Dongeller village, which is located at the north of Devrek.28 According to the telegraph, which was sent by the governor, while there is no mention of the cause of the landslide, he also mentions a low-severity earthquake (in Kozlu town) in ano22 Red Crescent Archives, Document No. 2866-5 (18.06.1946). 23 Red Crescent Archives, Document No. 3534-3.3 (28.08.1950). 24 Red Crescent Archives, Document No. 2104-22, 22.1-22.8 (17.02.1936). 25 Red Crescent Archives, Document No. 2104-255 (21.02.1936). 26 Red Crescent Archives, Document No. 2104-256, (21.02.1936). 27 Red Crescent Archives, Document No. 2104-289 (21.02.1936). 28 Red Crescent Archives, Document No. 2519-15.33 (15.01.1940).

37

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

ther telegraph that he sent to the centre nine days later.29 January 1940 corresponds to a period, in which aftershocks of the Erzincan earthquake were observed almost everywhere in the country. One possibility is that these aftershocks were among the causes of this landslide. Again, aftershock is the usual suspect for the cause of the landslide in the Cukurcayir village of Savastepe town, Balikesir, that lasted for two days on March, 1940 according to the reports of the governor.30 Due to the landslide, there were cracks in the western and the central part of the village. Two roads, out of the villages, and one road to Savastepe were cracked up. It is also reported in the governor’s telegraph that due to an earthquake, six houses were destroyed in Kangurca, which is a village adjacent to Cukurcayir. Another report of landslide in Mudanya/Bursa arrived at the centre four days after this event.31 However, the cause of this landslide was heavy rains. The landslide, which happened in Isiklar village, swept vineyards and gardens before it towards the stream, which was thirty-forty meters below. As a result, 400 decares of land were damaged. Droughts and Famines One of the aid activities, which were conducted by Red Crescent, is providing food and money to the people, who faced starvation and misery due to the famines that were caused by the droughts. There are many documents with regards to these issues in its archives. It is understood that such requests for help were sent to the Society from all over the country, particularly during the years of drought. In this regard, Red Crescent bought grains through tenders with an aim to allocate them to the people, who were facing difficulties due to the drought in 1928 in Anatolia.32 The first tender was won by Balcizade Mehmed and Serifzade Sureyya in Istanbul and they pledged to supply 500 tons of American wheat and 250 tons of Hungarian wheat. The second tender was won by Izak Modiyano Brothers on the condition that 450 tons of Hungarian wheat to be supplied in a month.33 As far as it is reflected on the documents; 1935, 1945 and 1949 were the years in which the country suffered extremely from drought. It can be derived from the order that the drought was affecting a very wide geography in 1935 since it was ordered that one ton of wheat, which was assigned to Red Crescent by the Ministry of Public Health and Welfare, to be allocated to the needy people in Bolu, Zonguldak, Eskisehir, Kastamonu, Sinop, Samsun, Sivas, Tokat and Icel.34 It was reported that in Catalzeyin, Kastamonu, people started to eat finger-grass due to the drought, which was ongoing for five years. They began to pull themselves together only after the provision of food and financial aid by Red Crescent.35 Drought began to become influential in Artova and Resadiye districts of Tokay since there were heavy hail, wind and harsh winter conditions for two years. For, these prevented farmers to plant in the autumn. It was reported by the governor Sadri Aka that twenty-percent of the villagers were begging for their breads in 60 villages of 78 villages in Artova.36 It was requested from Red Crescent that wheat, barley and corn to be provided daily to each person at a particular rate for three months. To the villagers of Resadiye, whose conditions were not any different than their fellow citizens in Artova, staple food was allocated by the Red Crescent instead of financial aid.37 During the same days, even graver reports were coming from Mus. The vitality of citizens were consumed by the early winter, the negative conditions for the farming during the seasons 29 Red Crescent Archives, Document No. 2519-15.35 (20.01.1940). 30 Red Crescent Archives, Document No. 2519-3 and 3.2 (16.03.1940). 31 Red Crescent Archives, Document No. 2519-7 and 7.2 (20.03.1940). 32 Red Crescent Archives, Document No. 1737-3.1 and 2 (19.03.1929). 33 Red Crescent Archives, Document No. 1737-3.3, 4, 5 (19.03.1929). 34 Red Crescent Archives, Document No. 2104-128.1 (19.03.1936). 35 Red Crescent Archives, Document No. 2104-128.1 (19.03.1946). 36 Red Crescent Archives, Document No. 3364-26.1 (03.03.1949). 37 Red Crescent Archives, Document No. 3364-31.1 (02.10.1949).

38

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

for a year, and the fact that new products can only arrive after the September harvest.38 According to the reports from the area, many families were begging for basic materials such as firewood, coal, bread, bulgur wheat and oil. It was reported that unless aid is provided urgently, there would be loss of lives due to malnutrition. The reports of drought, famine, starvation and misery were increasing as one would go to the eastern parts of Anatolia. The governor of Van, where there was no single industrial plant, beseechingly requested for urgent help due to the harsh conditions in the city. It was reported that the families, of 8 and 12 members, workers and labourers were becoming helpless and beginning begging during the winter months. Moreover, it was requested from Red Crescent Society Van Branch that financial aid to be sent since this was going to be used in buying dry bread for the poor people.39 Similar reports and requests were coming from Arapkir, Posof, Varto40, and Kagizman41. 80 percent of the products were ruined due to drought in Arapkir, and the stocks for seed, which was allocated to the farmers by the Ministry of Agriculture and Ziraat Bank, were used as food.42 It was reiterated in the Posof District Governor’s telegraph, which was forwarded to the Ministry of Interior by the Red Crescent Society President that regrettable events might happen.43

38 Red Crescent Archives, Document No. 3173-59.2 (09.03.1949). 39 Red Crescent Archives, Document No. 3364-124 (13.01.1950). 40 With regards to the financial aid, provided by Red Crescent, to the victims in Varto, please see (Red Crescent Archives, Document No. 3173-39 -15.04.1950-). 41 Red Crescent Archives, Document No. 3173-128.2 (04.04.1950). 42 Red Crescent Archives, Document No. 3173-68 and 68.1, 68.2 (06.03.1950). 43 Red Crescent Archives, Document No. 3173-128 and 128.1 (13.04.1950).

39

‫‪Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler‬‬

‫‪‬‬

‫مقدمة‬

‫‪‬‬

‫الزالزل‬ ‫منذ غابر األزمان تسببت الكوارث الطبيعية المختلفة وال سيما الزالزل بالكثير من اآلالم لتركيا‪ .1‬وتشير «الخارطة الجديدة‬ ‫لمخاطر الزالزل»‪ 2‬الصادرة في آذار‪/‬مارس ‪ 2018‬إلى أن رقعة شاسعة من األراضي التركية معرضة لخطر الزالزل بنسبة‬ ‫كبيرة لذا فإن ج َّل الوثائق التي طالعتنا لدى جردنا أرشيف الهالل األحمر إلعداد كتاب «الكوارث الطبيعية في وثائق أرشيف‬ ‫الهالل األحمر» الذي بين أيديكم اآلن متعلقة بالزالزل على وجه الخصوص‪.‬‬ ‫تخص وثائق المجموعة األولى زلزال وقع عام ‪ 1925‬عند مطلع تأسيس الجمهورية التركية مفضيا إلى وقوع خسائر‬ ‫بشرية ومادية في باسينلير وما حولها‪ .‬وقد بيَّنت الئحة أعدها فرع الهالل األحمر في أرضروم وأرسلها إلى المقر العام‬ ‫للجمعية أسماء القرى المتضررة والخسائر البشرية والمادية الناجمة عن الزلزال‪.3‬‬ ‫اسم القضاء‬ ‫قضاء باسينلير‬ ‫قضاء هنس‬ ‫ناحية نارمان‬ ‫مركز أرضروم‬ ‫اإلجمالي‬

‫الوفيات‬ ‫‪434‬‬ ‫‬‫‪1‬‬ ‫‬‫‪435‬‬

‫الجرحى‬ ‫‪338‬‬ ‫‬‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪342‬‬

‫الدواب النافقة‬ ‫‪1184‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪22‬‬ ‫‬‫‪1212‬‬

‫منازل تهدمت كليا‬ ‫‪14300‬‬ ‫‪321‬‬ ‫‪724‬‬ ‫‪82‬‬ ‫‪15327‬‬

‫منازل تهدمت جزئيا‬ ‫‪3900‬‬ ‫‪1011‬‬ ‫‪1268‬‬ ‫‪642‬‬ ‫‪6821‬‬

‫أكثر أقضية أرضروم تضررا جراء الزلزال كان قضاء باسينلير حيث ُد ِّمر ‪ 224‬منزال في مركز المدينة بالكامل ولحقت‬ ‫أضرار بـ ‪ 1058‬منزال آخر ولقي شخص واحد مصرعه كما جُرح ‪ 8‬آخرون‪ .‬فيما كانت الخسائر البشرية والمادية في القرى‬ ‫أكبر بكثير إذ بلغ إجمالي أعداد القتلى بما في ذلك نواحي ولي بابا وقرايازي وزانزاك (خوراسان) ‪ 435‬شخصا‪ .‬أما أعداد‬ ‫المنازل التي هُدمت كليا أو جزئيا فتجاوزت الـ‪ 22‬ألف منزل ما تسبب في تشريد العديد من السكان‪.‬‬ ‫في أعقاب زلزال ضرب قارص سنة ‪ 19354‬توالت الكوارث الطبيعية كل نحو ثالثة أو أربعة أعوام وتم توثيق تبعات‬ ‫تلك الكوارث‪ .‬كانت فترة عصيبة فقبل نسيان آالم زلزال ما كان زلزال آخر يضرب منطقة أخرى‪ ،‬هكذا هزت الزالزل كال‬ ‫من قرشهير (‪ ،)1938‬ديكيلي وأرزنجان (‪ ،)1939‬أضة بازاري وتوسيا‪/‬الديك (‪ ،)1943‬آيوالك (‪ ،)1944‬أقشهير‪/‬إيلغين‬ ‫وغيديز (‪.)1946‬‬ ‫ألحق زلزال ضرب مركز قرشهير بتاريخ ‪ 19‬نيسان‪/‬أبريل ‪ 1938‬خسائر فادحة ببعض القرى وجعلها غير صالحة‬ ‫للعيش ونتيجة لذلك تشكلت قرى جديدة عبر ضم بعض القرى إلى بعضها بعضا‪ .5‬عقب الزلزال طُلب من الجيش إرسال‬ ‫الجنود الحرفيين لإلسهام في عملية إعادة بناء القرى المتضررة لكن هذا المطلب لم يُنفذ بسبب حاجة الجيش إلى قواته‪.6‬‬ ‫تواصل حدوث هزات ارتدادية حتى بعد مضي ‪ 8‬أشهر على الزلزال حيث كانت تقع يوميا نحو ‪ 30‬إلى ‪ 40‬هزة ارتدادية‬ ‫بشكل يبعث على القلق أحيانا‪ .‬وكان المسؤولون يحذرون المركز على الدوام ويطلبون مساعدته في إعادة إعمار المناطق‬ ‫‪ 1‬‬

‫‪2‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫‪3‬‬ ‫‪ 4‬‬ ‫‪ 5‬‬ ‫‪ 6‬‬

‫للمزيد حول مختلف الكوارث الطبيعية التي وقعت خالل مراحل متعددة في تركيا اليوم أو ‪ -‬من منظور أوسع ‪ -‬في عموم أرجاء األراضي العثمانية‬ ‫انظر‪ :‬الكوارث الطبيعية في اإلمبراطورية العثمانية‪ ،‬تحرير إليزابيث أ‪ .‬زاشاريادو‪ ،‬ترجمة‪ :‬سعادت أوزتورك ‪ -‬غول تشاغالي غوفين‪ ،‬منشورات‬ ‫يورت ‪ -‬وقف التاريخ‪ ،‬إسطنبول ‪2001‬؛ يليز أكسوي‪ ،‬أبرز الكوارث الطبيعية في التاريخ‪ ،‬إسطنبول ‪2010‬؛ جمال الدين شاهين ‪ -‬شينغون سيباهي‬ ‫أوغلو‪ ،‬الكوارث الطبيعية وتركيا‪ ،‬أنقرة ‪2003‬؛ سما كوتشوك علي أوغلو أوز كيلتيش‪ ،‬زلزال ‪ 1894‬وإسطنبول‪ ،‬إسطنبول ‪2015‬؛ محمد ياووظ‬ ‫إيرلير‪ ،‬القحط في الدولة العثمانية ‪ ،1880-1800‬إسطنبول ‪2011‬؛ أورهان قيليتش‪" ،‬موجات القحط في الدولة العثمانية"‪ ،‬األتراك‪ ،‬ص‪،10 .‬‬ ‫(تحرير حسن جالل غوزيل)‪ ،‬أنقرة ‪ ،2002‬ص‪730-718 .‬؛ كمال الدين كوزوجو‪" ،‬زالزل إسطنبول في العهد العثماني"‪ ،‬العثمانيون‪( ،‬تحرير‪:‬‬ ‫غولير إيرين)‪ ،‬المجلد الخامس‪ ،‬أنقرة ‪ ،1999‬ص‪686-678 .‬؛ علي رضا غونولّو‪" ،‬الفيضانات في نهاية عهد الدولة العثمانية (‪،")1913-1857‬‬ ‫مجلة البحوث التركية‪ ،‬ص‪ ،28 .‬قونية ‪ ،2010‬ص‪373-351 .‬؛ إيرهان أفيونجو ‪ -‬زكائي ميتي‪" ،‬زلزال ‪ 1766‬في إسطنبول وآثاره على الحياة‬ ‫المجتمعية"‪ ،‬أوراق عمل ندوة الكوارث الطبيعية والزالزل في األناضول عبر التاريخ‪ ،‬إسطنبول ‪ ،2001‬ص‪92-85 .‬؛ رجب كاراجا كايا‪" ،‬زلزال‬ ‫شاركوي ‪ -‬موريفتة (‪ ")1912‬أوراق عمل ندوة الكوارث الطبيعية والزالزل في األناضول عبر التاريخ‪ ،‬إسطنبول ‪ ،2001‬ص‪218-203 .‬؛‬ ‫محرَّم كيسيك‪" ،‬الكوارث الطبيعية والزالزل التي ضربت األناضول في النصف األول من القرن الثاني عشر"‪ ،‬أوراق عمل ندوة الكوارث الطبيعية‬ ‫والزالزل في األناضول عبر التاريخ‪ ،‬إسطنبول ‪ ،2001‬ص‪40-29 .‬؛ إيبرو ألتان‪" ،‬الكوارث الطبيعية في األناضول بين عامي ‪،"1250-1150‬‬ ‫أوراق عمل ندوة الكوارث الطبيعية والزالزل في األناضول عبر التاريخ‪ ،‬إسطنبول ‪ ،2001‬ص‪49-41 .‬؛ فاتح غورجان‪" ،‬زلزال ‪ 1884‬وجنوب‬ ‫مرمرة"‪ ،‬كتاب أوراق العمل الكاملة للندوة الدولية لباندرما وما حولها (‪ ،)Proceedings Book‬المجلد األول‪ ،‬ص‪.139-130 .‬‬ ‫‪.17:23 ،2018.12.26 ،files/TDTH.jpg/26539/https://www.afad.gov.tr/upload/Node‬‬ ‫أرشيف الهالل األحمر‪ ،‬الوثيقة رقم ‪ 1-1737‬و ‪.)1925.03.12( 11-1737 ،10-1737 ،9-1737 ،8-1737 ،7-1737‬‬ ‫حول المساعدات النقدية المقدمة للذين هُدمت منازلهم جراء الزلزال انظر‪ .‬أرشيف الهالل األحمر‪ ،‬الوثيقة رقم ‪ 6( 171-2104‬أيار‪/‬مايو ‪.)1935‬‬ ‫أرشيف الهالل األحمر‪ ،‬الوثيقة رقم‪ 11( 13-2289‬تشرين األول‪/‬أكتوبر ‪.)1938‬‬ ‫أرشيف الهالل األحمر‪ ،‬الوثيقة رقم‪ 9( 18.1-2289‬أيلول‪/‬سبتمبر ‪.)1938‬‬ ‫‪40‬‬

‫‪Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler‬‬

‫المنكوبة تجنبا لوقوع كوارث جديدة قبل انتهاء أعمال البناء نظرا إلى خطر انهيار األبنية المتضررة‪.7‬‬ ‫بوسعنا القول إن عام ‪ ،1939‬وال سيما مطلع الحرب العالمية الثانية‪ ،‬كان عام كوارث سببت الكثير من اآلالم للشعب‬ ‫التركي وعجز المسؤولون عن القيام بأي شيء حيالها‪ .‬ففي ذلك العام شهد شرق البالد وغربها زلزاالن أعقب أحدهما اآلخر‬ ‫بثالثة أشهر ودمرا قرى وقصبات ومدن عن بكرة أبيها‪ .‬ففي ليلة ‪ 22-21‬أيلول‪/‬سبتمبر ‪ 1939‬ضرب زلزال مدمر كان‬ ‫مركزه في ديكيلي كال من بيرغاما وتيري وإزمير وكمال باشا ومينيمين وجوارها وأدى إلى هدمها‪ .‬وأشار موظف المساحة‬ ‫والخرائط في المنطقة وموظف األشغال العامة واإلسكان والطبيب الحكومي وغيرهم من الموظفين اآلخرين بوضوح إلى‬ ‫التأثيرات التي خلفها الزلزال في تقارير أعدوها بعد مسحهم المناطق المتضررة‪ .8‬كما استمرت الهزات االرتدادية ألكثر من ‪5‬‬ ‫أشهر بعد الزلزال متسببة بالمزيد من األضرار ومثيرة مخاوف حقيقية لدى السكان‪.‬‬ ‫وقبل أن يضمد غرب البالد جراحه وردت من الشرق أنباء كارثة أفدح‪ .‬ففي إحدى ليالي الشتاء القارس وبينما كان سكان‬ ‫‪ 14‬والية يغطون في النوم ضرب أرزنجان زلزالل مدمر لم تُمحى ذكراه من األذهان‪ .‬في ليلة ‪ 27-26‬كانون األول‪/‬ديسمبر‬ ‫‪ 1939‬وعند الثانية فجرا من صبيحة األربعاء وقعت هزة عنيفة متقطعة استمرت حوالي دقيقة واحدة مخلفة وراءها دمارا‬ ‫هائال وخسائر بشرية‪ .‬مباشرة بعد الزلزال أُرسلت من توكات وأوردو وسامسون ورفاهيه برقيات إلى أنقرة تعلمها بالكارثة‪.‬‬ ‫وعند تلقيها النبأ أبلغته وزارة الداخلية لكل من رئاسة الوزراء‪ ،‬وزارة الصحة والمساعدة االجتماعية‪ ،‬األمانة العامة لحزب‬ ‫الشعب الجمهوري والمقر العام للهالل األحمر‪ .9‬عقب ذلك بدأت التلغرافات تنهال على المركز من مسؤولي جميع الوحدات‬ ‫السكنية في المنطقة واضعة أمام العيان فداحة الكارثة وأبعادها‪ .‬بالنظر إلى الجدول أدناه نستطيع أن ندرك بوضوح الرقعة‬ ‫الشاسعة التي ضربها ذلك الزلزال والذي أغرق البالد في حزن عميق‪.‬‬ ‫سامسون‬ ‫سيواس‬ ‫سورغون‬ ‫سونغورلو‬ ‫سوشهري‬ ‫شارقشله‬ ‫تيرجان‬ ‫تيرمي‬ ‫تيري بولو‬ ‫توكات‬ ‫طرابزون‬ ‫تونجلي‬ ‫أونية‬ ‫يوزغات‬

‫غوريلي‬ ‫غموشهانة‬ ‫هوبا‬ ‫قاراكوتشان‬ ‫قارص‬ ‫قويلحصار‬ ‫ميرزيفون‬ ‫مسعودية‬ ‫موش‬ ‫أوردو‬ ‫أوفاجك‬ ‫بييك‬ ‫بولومور‬ ‫رفاهيه‬

‫عادلجواز‬ ‫أقداغ (معدني)‬ ‫ألوجرا‬ ‫أرتوفا‬ ‫بايبورت‬ ‫بوغازليان‬ ‫تشارشمبا‬ ‫تشيميش غيزيك‬ ‫ديغور‬ ‫ديفريغي‬ ‫إيالزيغ‬ ‫إيربا‬ ‫فاتسا‬ ‫غيريسون‬

‫بعد نحو ‪ 6‬أشهر على الكارثة وجَّه رئيس المقر العام لجمعية الهالل األحمر تقريرا تفصيليا حول الزلزال‪ 10‬إلى رئاسة‬ ‫لجنة المساعدة الوطنية التي تشكلت لتضميد جراح المنكوبين وجاء في التقرير أن الواليات التي ضربها الزلزال هي‪:‬‬ ‫أرزنجان‪ ،‬سيواس‪ ،‬توكات‪ ،‬غموشهانة‪ ،‬أوردو‪ ،‬غيريسون‪ ،‬أماسيا‪ ،‬سامسون‪ ،‬طرابزون‪ ،‬يوزغات‪ ،‬تونجلي‪ ،‬ماالطيه‪،‬‬ ‫نيغدة وقيصري‪ .‬وبلغت أعداد الوفيات ‪ 32.860‬شخصا فضال عن ‪ 9361‬جريحا وهدم ‪ 44.792‬منزال وإلحاق أضرار بـ‬ ‫‪ 32.443‬منزال آخر ونفوق عدد كبير من الدواب‪ .‬والستحالة مواصلة من بقي على قيد الحياة العيش في المنطقة المنكوبة‬ ‫أُرسل بعضهم إلى أقاربهم القاطنين في مناطق لم يصبها الزلزال بأذى فيما اختيرت مناطق مثل هاتاي‪ ،‬إيتشيل‪ ،‬سيهان‪،‬‬ ‫مرعش‪ ،‬غازي عنتاب‪ ،‬قيصري ومالطيه التي تتمتع بطقس جيد ويسهل نقل وإرسال المنكوبين إليها مكانا لتوطينهم‪ .‬ومما‬ ‫زاد الطين بلة صعوبة إرسال مساعدات إلى المنطقة بسبب مناخها القاسي وهطل الثلوج وهبوب عواصف ثلجية سدت الطرق‬ ‫وهكذا لم يتبقى سوى الحيوانات لوضع المساعدات على ظهورها وإرسالها إلى المناطق التي يصعب بلوغها بالمركبات البرية‪.‬‬ ‫كما أُرسلت بعض المعونات بحرا ونُقلت بالسفن من إسطنبول إلى غيريسون وأوردو وتوكات وسيواس‪ .‬استمرت الهزات‬ ‫االرتدادية في جميع أرجاء المنطقة تقريبا حتى نهاية نيسان‪/‬أبريل ‪ 1940‬وكانت تحيي المخاوف من الزلزال‪ .‬لم يقتصر األمر‬ ‫على شرق البالد فقد شهدت المناطق الغربية مثل زونغولداك وباليكسير وإردك في كانون الثاني‪/‬يناير ‪ 1940‬هزات ارتدادية‬ ‫بدورها مما ولَّد انطباعا بأن زلزال أرزنجان قد تسبب في تحريك بعض خطوط الصدع األخرى‪.‬‬

‫‪ 7‬أرشيف الهالل األحمر‪ ،‬الوثيقة رقم‪ 138-2289‬و ‪ 9( 138.1‬كانون الثاني‪/‬يناير ‪.)1939‬‬ ‫‪ 8‬تقرير وزير اإلسكان‪ :‬أرشيف الهالل األحمر‪ ،‬الوثيقة رقم ‪ 7( 200.11-200.1 ،200-2371‬تشرين الثاني‪/‬نوفمبر ‪)1939‬؛ تقارير موظف‬ ‫اإلسكان والطبيب الحكومي (الوثيقة رقم ‪( 54.1-54.6 ،54-2507‬كانون الثاني‪/‬يناير ‪.)1940‬‬ ‫‪ 9‬أرشيف الهالل األحمر‪ ،‬الوثيقة رقم ‪ 86-2519‬و ‪ 27( 86.2 ،86.1‬كانون األول‪/‬ديسمبر ‪ .)1939‬الوثيقة رقم ‪ 86‬مكتوبة باللغة العثمانية‬ ‫وتتضمن معلومات أكثر إيجازا‪.‬‬ ‫‪ 10‬أرشيف الهالل األحمر‪ ،‬من الوثيقة رقم ‪ 1-2501‬ولغاية ‪ 4( 10-2-2501‬حزيران‪/‬يونيو ‪.)1940‬‬ ‫‪41‬‬

‫‪Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler‬‬

‫وقبل مضي وقت طويل على هذه الكارثة المدمرة وقعت زالزل أخرى في كل من‪ :‬نيكسار ‪ -‬أربا (‪ ،)1942‬أضة بازاري‬ ‫(‪ ،)1943‬توسيا‪/‬الديك‪/‬عثمانجك (‪ ،)1943‬بولو ‪ -‬غيريدي (‪ ،)1944‬آيوالك (‪ ،)1944‬أقشهير ‪ -‬إيلغين (‪ ،)1946‬غيديز‬ ‫(‪ .)1946‬ويزخر أرشيف الهالل األحمر بالكثير من الوثائق حول تلك الزالزل أيضا أدرجنا بعضا منها في هذا الكتاب لتكون‬ ‫نموذجا للباحثين‪.‬‬ ‫الحرائق‬ ‫ظلت الحرائق إحدى الكوارث المسببة ألكبر قدر من الدمار في تركيا لغاية تأسيس فرق إطفاء حديثة‪ .‬ول َكم لحق بالعاصمة‬ ‫العثمانية إسطنبول على األخص من دمار هائل جراء الحرائق فالعديد من القصور والدور واألسواق الرائعة المتكئة على‬ ‫بعضها بعضا منذ مئات السنين تحولت إلى رماد في ساعات قالئل بسبب حرائق حملتها الرياح الشمالية الشهيرة في إسطنبول‪.‬‬ ‫ولم يسهم استخدام الحجر في البناء بعد كل حريق في منع وقوع كوارث جديدة‪ .‬مع كل حريق جديد كانت إسطنبول تفقد‬ ‫جزءا ال يعوض من كيانها فبسبب الحرائق اندثرت إلى األبد الكثير من أعمال المعماريين الشهيرين وتحف أعمال الحفر على‬ ‫الخشب والخط ألمهر الحرفيين والفنانين والعديد من األعمال الفنية‪ .‬مطلع القرن العشرين وخالل ‪ 15-10‬عاما فقط شهدت‬ ‫األعوام ‪ 1905‬و‪ 1911‬و‪ 1918‬حرائق حولت أجزاء كبيرة من إسطنبول إلى رماد وال سيما في أحياء إدرنة كابي وفاتح‬ ‫ووفا وميرجان والليلي‪.‬‬ ‫تدور إحدى وثائق أرشيف الهالل األحمر حول حريق اندلع في حي فينير بإسطنبول في إحدى أمسيات أيلول‪/‬سبتمبر‬ ‫‪ 1941‬تسبب بإحراق ‪ 94‬منزال وتشريد ‪ 476‬شخصا‪ .‬وكان رئيسا فرعي الهالل األحمر في فينير وفاتح في طليعة من هبوا‬ ‫لمساعدة المتضررين‪ 11‬حيث تم توطين بعضهم في المدرسة الرومية في فينير وقُدِّم لهم طعام طهي في دار الشفقة كما ُوزعت‬ ‫على المحتاجين مساعدات من مخازن الهالل األحمر‪.‬‬ ‫وفي أحد أيام الشتاء الباردة من شهر كانون األول‪/‬ديسمبر لعام ‪ 1944‬شب حريق في قرية يوكاري أوبا التابعة لقضاء‬ ‫أراتش في قسطمونو أتى على ‪ 4‬منازل بالكامل تقطنها عائالت ترتبط بصالت قربى‪ .12‬ولم يتمكن القرويون من إنقاذ شيء من‬ ‫ممتلكاتهم وظلوا في العراء يعانون برد الشتاء القارس‪ .‬ويبدو أن المتضررين الذين بلغت أعدادهم ‪ 20‬شخصا لم يحصلوا على‬ ‫أي نوع من المساعدات رغم مضي شهرين ونصف على الحريق ما دفع والي قسطمونو إلى توجيه خطاب لرئاسة المقر العام‬ ‫للهالل األحمر أبلغه فيه باألمر وطلب منه تقديم العون للقرويين‪.‬‬ ‫كما اندلع حريق في اثنين من أحياء أنطاليا خريف عام ‪ 1950‬ألحق الضرر بـ‪ 11‬عائلة من ُم َّلك البيوت والمستأجرين‪.13‬‬ ‫أوان نحاسية‬ ‫ومن بين المتضررين في حريقي يوكسيك آالن وهاشم إيشجان كان هناك خياطون وحالقون وسمكرية ومبيضو‬ ‫ٍ‬ ‫وصانعو ومصلحو مدافئ وأصحاب مقاهي وغيرهم من التجار فضال عن ربات بيوت وموظفي جمارك وأمناء صندوق المالية‬ ‫وعاملون في مختبرات المشافي‪ .‬وقد أُطلقت حملة لمساعدة هؤالء المتضررين و ُوزعت عليهم نقود جمعت لصالحهم‪ .‬كما‬ ‫‪ 1‬أرشيف الهالل األحمر‪ ،‬الوثيقة رقم ‪ 1.1 ،1-2670‬و‪ 21( 3‬أيلول‪/‬سبتمبر ‪.)1941‬‬ ‫‪ 1‬‬ ‫‪ 12‬أرشيف الهالل األحمر‪ ،‬الوثيقة رقم ‪ 16( 10-2866‬آذار‪/‬مارس ‪.)1945‬‬ ‫‪ 13‬أرشيف الهالل األحمر‪ ،‬الوثيقة رقم ‪ 17( 78.1-3534‬تشرين الثاني‪/‬نوفمبر ‪.)1950‬‬ ‫‪42‬‬

‫‪Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler‬‬

‫أسهم التجار وزمالء المنكوبين في مساعدتهم‪ .‬ولعجز فرع الهالل األحمر في أنطاليا عن تقديم المساعدات فقد طلب من رئاسة‬ ‫المقر العام للجمعية القيام بذلك‪.‬‬ ‫السيول والفيضانات‬ ‫تحتل السيول المرتبة الثانية بعد الزالزل من بين الكوارث الطبيعية التي يصعب التصدي لها ورغم انخفاض حجم الخسائر‬ ‫البشرية التي تسببها اليوم بفضل اتخاذ التدابير الالزمة بناء على توقعات األرصاد الجوية الدقيقة في معظم األحيان إال أنه‬ ‫يتعذر منع األضرار المادية التي تسببها‪ .‬تعتبر السيول والفيضانات من أكثر الكوارث الطبيعية شيوعا في يومنا الحالي وكانت‬ ‫في الماضي أيضا تصيب الحياة بالشلل بسبب ما تخلفه من أضرار‪ .‬في شهر شباط‪/‬فبراير من عام ‪ 1936‬اجتاح فيضان عارم‬ ‫إزمير والمناطق المحيطة بها‪ 14‬وتتجلى أبعاد األضرار الناجمة عن هذه الكارثة في تقرير وجهه الوالي إلى وزارة الصحة‬ ‫والمساعدة االجتماعية يقع في ‪ 17‬مادة يشير إلى أن السيل الناجم عن هطل األمطار الغزيرة تسبب بهدم العديد من الدكاكين‬ ‫والمنازل وفيضان جميع األنهار بل وحتى ارتفاع منسوب البحر وغمره منطقة «الشريط الساحلي األول» بالمياه‪ .‬تلك األمطار‬ ‫الغزيرة أحدثت كذلك فيضانات في بعض المواقع في بايندر وتيبي كوي تشاي باشي وفيضان األنهار وإغراقها للقرى‪.15‬‬ ‫الفيضانات الناجمة عن هطل األمطار الغزيرة اجتاحت كذلك المناطق المحيطة ببورصة‪ .‬ففي األيام األخيرة لعام ‪1939‬‬ ‫بدأ هطل األمطار واستمر فترة طويلة ما تسبب بفيضان األنهار وارتفاع منسوب مياه بحيرة أبوليونت (أولوبات)‪ .16‬هذه‬ ‫الفيضانات اجتاحت كذلك قضاءي كاراجا بي ومصطفى كمال باشا إال أن حجم الخسائر في األخيرة كان أفدح حيث ذكر‬ ‫تلغراف صادر عن الوالي رفيق كورالتان أن «ثالثة أرباع المدينة ُد ِّمر كليا أو بات ال يصلح للعيش»‪ .‬أشارت المحصلة‬ ‫األولية إلى مصرع ‪ 19‬شخصا وفقدان ‪ 300‬آخرين كانوا في منازل جرفتها السيول‪ .‬ليلة ‪ 29‬كانون األول‪/‬ديسمبر فاضت‬ ‫مياه نهر كمال باشا ما تسبب بارتفاع منسوب المياه إلى ‪ 12‬مترا وهدم السدود وإغراق المدينة‪ .‬قسَّمت مياه الفيضانات مركز‬ ‫القضاء إلى ‪ 3‬جزر وحولت المنازل إلى مستنقعات وقطعت الطريق أمام الوصول إلى المتضررين‪ .‬لكن ومع انحسار مستوى‬ ‫المياه شيئا فشيئا في اليوم األول من العام الجديد بدأت أعمال اإلغاثة إلنقاذ المتضررين باستخدام زوارق وقوارب جُلبت من‬ ‫غيمليك ومودانيا‪ .‬األمر نفسه ينطبق على قرى كاراجا بي‪ .17‬رغم عدم تأثر القرى المرتفعة بالسيل فقد اجتاحت مياه السيول‬ ‫بعض القرى الواقعة عند السفوح متسببة بهدم بعض المنازل‪ .‬وبسبب انسداد الجزء المعروف بمضيق كاراجا بي اتجهت المياه‬ ‫نحو بحيرة أبوليونت مؤدية إلى ارتفاع مستوى المياه فيها ما نجم عنه حدوث فيضانات في المناطق المجاورة‪ .‬أما العالقين في‬ ‫القرى فقد تم إجالؤهم بمركبات مائية جُلبت أيضا من غيمليك ومودانيا ومن بلدة ساحلية أخرى قريبة هي باندرما‪ .‬بعد مرور‬ ‫‪ 20‬يوما على الكارثة أرسل الهالل األحمر مفتشا إلى المنطقة لتحديد حجم الخسائر واإلشراف على مساعدة المتضررين‬ ‫وبحسب ما ذكره المفتش فقد أدى السيل إلى هدم أو إلحاق أضرار جسيمة بـ‪ 267‬منزال في ‪ 9‬أحياء‪ 18‬وإلحاق الضرر بـ‪235‬‬ ‫منزال آخر وهدم ‪ 133‬حظيرة‪.‬‬ ‫غرقت أقضية بورصة تحت مياه الفيضانات وشاطرتها المناطق المحيطة بمانيسا المصير نفسه‪ .‬فاألمطار الغزيرة التي‬ ‫استمر هطولها على مدار أيام وذوبان الثلوج تسببا بفيضان نهر غيديز مجددا‪ .19‬وغمرت المياه سهل مانيسا ملحقة أضرارا‬ ‫جسيمة بخط قطار إزمير ‪ -‬باندرما وكذلك الطريق البري مانيسا ‪ -‬آقحصار ما شل حركة النقل بالكامل‪ .‬وذكر تلغراف صدر‬ ‫عن والي إزمير فائق توريل بتاريخ ‪ 18‬كانون الثاني‪/‬يناير أن منسوب المياه يواصل االرتفاع وبأن الخطر ال يزال قائما‪.‬‬ ‫كما أشار تقرير أصدرته المفتشية العامة األولى للهالل األحمر في ذات الفترة بتاريخ ‪ 13‬كانون الثاني‪/‬يناير ‪ 1940‬إلى أن‬ ‫األمطار الغزيرة التي هطلت في دياربكر تسببت بسيول أدت إلى هدم ‪ 3‬منازل في مركز سيلوان و‪ 3‬منازل أخرى في قرية‬ ‫يوكاري قلعة في قضاء كولب وإلحاق أضرار جزئية بالمكتب الحكومي في كولب‪.20‬‬ ‫تذكر وثيقتان من وثائق أرشيف الهالل األحمر حجم األضرار الناجمة عن فيضانات اجتاحت المناطق المحيطة بأنقرة‬ ‫وأفيون بسبب هطل األمطار الغزيرة صيفي عام ‪ 1945‬و‪ .1946‬تشير الوثيقة األولى إلى إعراب المدير العام‪ 21‬عن االستعداد‬ ‫لتقديم مساعدة باسم المركز العام بقيمة ‪ 5‬آالف ليرة للمتضررين من األمطار الغزيرة والبَ َرد الذي هطل على قرى غونيغي‬ ‫وكاراجافيران ودوز أغاتش وأكجاشار وبال محمود ورشادية في أفيون‪ .‬أما الوثيقة الثانية فتدور حول سيول اجتاحت أنقرة‬ ‫أواسط حزيران‪/‬يونيو متلفة مزارع الخضراوات ومتسببة بمشاكل ج َّمة للمزارعين‪ .‬ق َّدم فرع الهالل األحمر في أنقرة بعض‬ ‫‪ 14‬أرشيف الهالل األحمر‪ ،‬الوثيقة رقم ‪ 11( 4 ،136.3-2104‬شباط‪/‬فبراير ‪.)1936‬‬ ‫‪ 15‬أرشيف الهالل األحمر‪ ،‬الوثيقة رقم ‪ 12( 136.2-2104‬شباط‪/‬فبراير ‪.)1936‬‬ ‫‪ 16‬أرشيف الهالل األحمر‪ ،‬الوثيقة رقم ‪.)1940.01.01( 2 ،58.1-2519‬‬ ‫‪ 17‬أرشيف الهالل األحمر‪ ،‬الوثيقة رقم ‪.)1940.01.01( 58.3-2519‬‬ ‫‪ 18‬أرشيف الهالل األحمر‪ ،‬الوثيقة رقم ‪ .)1940.01.24( 24-2519‬قبل أن تتخلص من آثار كارثة السيل الذي اجتاحها وبعد مرور ‪ 5‬سنوات هطلت‬ ‫أمطار غزيرة على كاراجا بي مطلع شباط‪/‬فبراير‪ .‬اختلطت مياه األمطار بمياه الثلوج التي بدأت بالذوبان ما تسبب بفيضانات اجتاحت المدينة وأدت‬ ‫إلى هدم بعض المنازل وإلحاق أضرار جسيمة بمنازل أخرى (أرشيف الهالل األحمر‪ ،‬الوثيقة رقم ‪.)1945.02.09 - 103-2866‬‬ ‫‪ 19‬أرشيف الهالل األحمر‪ ،‬الوثيقة رقم ‪.)1940.01.18( ،15.24-2519‬‬ ‫‪ 20‬أرشيف الهالل األحمر‪ ،‬الوثيقة رقم ‪.)1940.01.13( 16.5-2519‬‬ ‫‪ 21‬أرشيف الهالل األحمر‪ ،‬الوثيقة رقم ‪ .)1945.07.18( 8-2866‬بعد حوالي ‪ 5‬سنوات على هذه الحادثة وفي فصل الصيف أيضا اجتاح سيل آخر‬ ‫قرية ديميرلي التابعة لبلدة إيغريت في أفيون وطلب الوالي من الهالل األحمر تقديم المساعدة لـ‪ 56‬شخصا تضرروا من الكارثة (أرشيف الهالل‬ ‫األحمر‪ ،‬الوثيقة رقم ‪.)1950.08.28( 2 ،83.1-3534‬‬ ‫‪43‬‬

‫‪Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler‬‬

‫المساعدات للمنكوبين كما حاول مد يد العون للذين هدمت السيول منازلهم وشردتهم‪ .22‬وبحسب ما جاء في خطاب أرسله‬ ‫المدير العام للهالل األحمر إلى رئاسة المقر العام فإن هطل األمطار الغزيرة بتاريخ ‪ 4‬تشرين األول‪/‬أكتوبر لعام ‪1950‬‬ ‫تسبب بسيول أدت إلى فيضان نهر كوموس في بتليس ما ألحق أضرارا جسيمة بالمحاصيل الزراعية والمنازل في محلة طاش‬ ‫الواقعة في المركز باإلضافة إلى قرى سوروم وميركوك وهارتيكوك وكارابي‪.23‬‬ ‫العواصف‬ ‫لكون الهالل األحمر في طليعة الجهات اإلغاثية التي تمد يد العون للمنكوبين عند وقوع كوارث طبيعية فإن أرشيفه يزخر‬ ‫بطبيعة الحال بالعديد من الوثائق التي تروي تفاصيل تلك الكوارث‪ .‬وهكذا وثَّق أرشيف الهالل األحمر نتائج العواصف العاتية‬ ‫التي ضربت سواحل البحر األبيض وإيجة ومرمرة في شباط‪/‬فبراير من عام ‪ .1936‬تلك العواصف التي تزامن وقوعها في‬ ‫نفس األيام تقريبا خلَّفت أضرارا جسيمة في أنطاليا وآالنيا وقاش وتشاناق قلعة وبوزجة أضة وإسطنبول‪ .‬بدأ هبوب العواصف‬ ‫في إسطنبول في ‪ 12‬شباط‪/‬فبراير وألحقت أضرارا بالغة باألبنية والمركبات البحرية في جميع المناطق تقريبا بما فيها‬ ‫بكركوي‪ ،‬أمينونو‪ ،‬أونكاباني‪ ،‬فاتح‪ ،‬بي أوغلو‪ ،‬بشيكطاش‪ ،‬صاري ير‪ ،‬بيكوز‪ ،‬أوسكودار‪ ،‬حيدر باشا‪ ،‬كاديكوي‪ ،‬إيرينكوي‬ ‫وجزر األميرات‪ .24‬اقتلعت العواصف أسقف المنازل وهدمت أجزاء منها كما اجتثت بعض األشجار من جذورها وأغرقت‬ ‫الزوارق والقوارب والمركبات الشراعية والسفن مع أحمالها أو سحبتها من أماكن رسوها وحطمتها كليا‪.‬‬ ‫ضربت العواصف سواحل البحر األبيض وطال تأثيرها قضاءي آالنيا وقاش وكان والي أنطاليا يطلع المركز الحكومي‬ ‫عبر التلغراف على أضرار العواصف حيث ذكر في أحد التلغرافات‪ 25‬أن هبوب العاصفة على آالنيا بدأ في الثالث من شباط‪/‬‬ ‫فبراير ‪ 1936‬واستمر لبضعة أيام ما تسبب في إغراق مركب شراعي و‪ 3‬مراكب تحميل وتفريغ وفقدان اثنين آخرين وتحطم‬ ‫مركب وهدم مرفأ ركاب بالكامل‪ .‬أما في قاش فقد تحطم قاربان ومركب شحن وتفريغ باإلضافة إلى هدم جدران مرآب ساحلي‬ ‫وبعض المنازل المهجورة وتدمير الميناء كما أغرقت المياه عنابر الملح الحكومية‪ .‬جميع هذه األنباء كان يتم إبالغها لرئاسة‬ ‫الوزراء ولوزارة الصحة والمساعدة االجتماعية ولرئاسة المقر العام للهالل األحمر‪ .‬أرسل الوالي في اليوم التالي تلغرافا آخر‬ ‫حول األضرار التي لحقت بميناء أنطاليا‪ .26‬فقد اجتاحت العواصف أنطاليا بعد يومين على اجتياحها آالنيا وأدت إلى تحطيم ‪9‬‬ ‫سفن شحن وتفريغ و‪ 6‬زوارق وإغراق ‪ 3‬سفن شحن وتفريغ فارغة‪ .‬كما أصيب ‪ 3‬أشخاص بحراح بسبب األمواج الهائجة‬ ‫أثناء محاولتهم إنقاذ زوارقهم‪ .‬وكما تبين من تلغراف والي تشاناق قلعة فإن العاصفة اتجهت من شواطئ البحر األبيض إلى‬ ‫شمال إيجة وضربت المناطق المحيطة بتشاناق قلعة والجزر لتتجه من ثم إلى إسطنبول‪ .‬وفي الثاني عشر من شباط‪/‬فبراير‬ ‫تحطم قارب و‪ 3‬زوارق شراعية وزورق في ميناء بوزجة أضة كما أغرقت المياه ‪ 20‬طنا من الفحم و‪ 10‬تنكات من زيت‬ ‫الزيتون و‪ 10‬أطنان من الجبن‪ 27‬كانت في زورقين تبلغ حمولتهما ‪ 29‬طنا‪ .‬هرعت البلدية إلى مساعدة المتضررين وقامت‬ ‫بتأمين الطعام لهم‪.‬‬ ‫االنهيارات واالنزالقات األرضية‬ ‫يضم الكتاب ‪ 5‬وثائق نموذجية من أرشيف الهالل األحمر حول االنهيارات واالنزالقات األرضية‪ 4 .‬منها تخص انزالقات‬ ‫وقعت في باليكسير ومحيط بورصة‪ ،‬أما الوثيقة األخيرة فتدور حول انزالق في قضاء ديفريك التابع لزونغولداك تسبب بهدم‬ ‫منازل ‪ 3‬أشخاص من عائلة واحدة في منطقة صاري أوغلو بقرية دونغيلير شمالي ديفريك محدثا صدعا أرضيا بعرض متر‬ ‫واحد‪ .28‬ورغم أن التلغراف الذي أرسله الوالي لم يأتي على ذكر سبب االنزالق لكنه أرسل بعد ‪ 9‬أيام على وقوعه تلغرافا آخر‬ ‫إلى المركز تحدث فيه عن تعرض ناحية كوزلو لهزة أرضية خفيفة‪ .29‬شهد شهر كانون الثاني‪/‬يناير من عام ‪ 1940‬هزات‬ ‫ارتدادية ضربت جميع أرجاء البالد تقريبا كانت من تبعات الزلزال العنيف الذي هز أرزنجان في كانون األول‪/‬ديسمبر ‪1939‬‬ ‫ومن المرجح أن تكون الهزات االرتدادية من أسباب حدوث تلك االنزالقات‪.‬‬ ‫كما وقع انزالق أرضي في قرية تشوكورتشاير التابعة لناحية سواش تيبي في باليكسير شهر آذار‪/‬مارس من عام ‪1940‬‬ ‫واستمر لمدة يومين وقام الوالي باإلبالغ عنه ويرجع سبب اإلنزالق على األرجح إلى هزة أرضية‪ 30‬وقد تسبب بتصدعات‬ ‫غربي القرية وفي مركزها وبدمار طريقين خارج القرية وطريق آخر يصلها بسواش تيبي‪ .‬وجاء في تلغراف الوالي أن‬ ‫الزلزال الذي ضرب قرية كانغورجا المجاورة عند وقت الفجر تسبب بهدم ‪ 6‬منازل‪ .‬بعد ذلك بأربعة أيام تلقى المركز نبأ‬ ‫وقوع انزالق آخر في قضاء مودانيا في بورصة‪ .31‬هذه المرة كان سبب االنزالق يرجع إلى الهطل الغزيرة لألمطار ووقع‬ ‫‪ 2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ 23‬‬ ‫‪ 24‬‬ ‫‪ 25‬‬ ‫‪ 26‬‬ ‫‪ 27‬‬ ‫‪ 28‬‬ ‫‪ 29‬‬ ‫‪ 30‬‬ ‫‪ 31‬‬

‫أرشيف الهالل األحمر‪ ،‬الوثيقة رقم ‪.)1946.06.18( 5-2866‬‬ ‫أرشيف الهالل األحمر‪ ،‬الوثيقة رقم ‪.)1950.08.28( 3.3-3534‬‬ ‫أرشيف الهالل األحمر‪ ،‬الوثيقة رقم ‪.)1936.02.17( 22.1-22.8 ،22-2104‬‬ ‫أرشيف الهالل األحمر‪ ،‬الوثيقة رقم ‪.)1936.02.21( 255-2104‬‬ ‫أرشيف الهالل األحمر‪ ،‬الوثيقة رقم ‪.)1936.02.21( ،256-2104‬‬ ‫أرشيف الهالل األحمر‪ ،‬الوثيقة رقم ‪.)1936.02.21( 289-2104‬‬ ‫أرشيف الهالل األحمر‪ ،‬الوثيقة رقم ‪.)1940.01.15( 15.33-2519‬‬ ‫أرشيف الهالل األحمر‪ ،‬الوثيقة رقم ‪.)1940.01.20( 15.35-2519‬‬ ‫أرشيف الهالل األحمر‪ ،‬الوثيقة رقم ‪ 3-2519‬و ‪.)1940.03.16( 3.2‬‬ ‫أرشيف الهالل األحمر‪ ،‬الوثيقة رقم ‪ 7-2519‬و‪.)1940.03.20( 7.2‬‬ ‫‪44‬‬

‫‪Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler‬‬

‫في كيسيجاك التابعة لقرية ايشقالر وأدى إلى جرف الكروم والحدائق من ارتفاع ‪ 40-30‬مترا إلى النهر وإلحاق الضرر بنحو‬ ‫‪ 400‬دونم من األراضي‪.‬‬ ‫موجات الجفاف والقحط‬ ‫شملت الفعاليات اإلغاثية للهالل األحمر توفير المعونات الغذائية والمالية الالزمة لمساعدة المتضررين من المجاعات‬ ‫خالل موجات القحط التي تسبب بها الجفاف‪ .‬ويضم أرشيف الهالل األحمر العديد من الوثائق ذات الصلة التي يتبين منها‬ ‫توجيهه نداءات متكررة لتقديم هذا النوع من المساعدات ال سيما خالل السنوات التي شهدت موجات جفاف ضربت مختلف‬ ‫أرجاء البالد‪ .‬ولجأ الهالل األحمر إلى شراء الحبوب عبر المناقصات‪ 32‬لتوزيعها على السكان الذين كانوا يعانون أوضاعا‬ ‫صعبة بسبب موجة جفاف اجتاحت األناضول عام ‪ .1928‬المناقصة األولى فاز بها في إسطنبول السيدان بالجي زاده محمد‬ ‫وشريف زاده ثريا وتعهدا بتوفير ‪ 500‬طن من قمح ميكسيدوروم األمريكي و‪ 250‬طنا من القمح المجري‪ .‬أما المناقصة الثانية‬ ‫ففاز بها اإلخوة إيزاك موديانو وتم االتفاق معهم على توفير ‪ 450‬طنا من القمح المجري شريطة أن يتم ذلك في غضون شهر‬ ‫واحد‪.33‬‬ ‫تتحدث الوثائق عن المصاعب الج َّمة التي عانتها البالد جراء موجات جفاف وقحط اجتاحتها في أعوام ‪1945 ،1935‬‬ ‫و‪ .1949‬ففي عام ‪ 1935‬ضربت موجة جفاف مساحة واسعة من البالد وهو ما يتضح من تعليمات‪ 34‬توزيع ألف طن من‬ ‫القمح خصصتها وزارة الصحة والمساعدة االجتماعية للهالل األحمر على المحتاجين في كل من بولو وزونغولداك وإسكيشهر‬ ‫وقسطمونو وسينوب وسامسون وسيواس وتوكات وإيتشيل‪ .‬دفع القحط الناجم عن الجفاف في تشتال زيتون التابعة لقسطمونو‬ ‫والذي استمر لمدة ‪ 5‬سنوات السكان إلى أكل األعشاب البرية وعمل الهالل األحمر على مساعدتهم بتقديم الحبوب والمساعدات‬ ‫النقدية الالزمة لهم‪ .35‬كما تعرض قضاء أرتوفا وقضاء رشادية التابعين لتوكات إلى هطل غزير للبَ َرد ولرياح البوارح على‬ ‫مدى عامين‪ ،‬وحال المناخ الشتوي القاسي دون الحصاد في الخريف ما تسبب بموجة قحط‪ .‬وذكر والي توكات صبري أكا أن‬ ‫ُخمس سكان ‪ 60‬قرية من أصل ‪ 78‬قرية في أرتوفا «يفتقرون إلى شريحة خبز واحدة»‪ 36‬وطلب من الهالل األحمر تخصيص‬ ‫حصة معينة من القمح والشعير والذرة يوميا لكل شخص لمدة ‪ 3‬أشهر‪ .‬كما قدم الهالل األحمر مساعدات من األغذية األساسية‬ ‫بدل النقود لسكان الرشادية الذين لم يكونوا بحال أفضل من حال أقرانهم في أرتوفا‪.37‬‬ ‫في نفس الفترة وردت أنباء عن كارثة أفدح في والية موش فاألحوال الجوية غير المواتية للزراعة والمستمرة منذ عام‪،‬‬ ‫وبدء موسم الشتاء باكرا‪ ،‬وعدم حصاد المحاصيل الزراعية قبل شهر أيلول‪/‬سبتمبر شكلت مجتمعة عوامل أرهقت كاهل‬ ‫السكان‪ .38‬وأفادت األنباء الواردة من المنطقة أن العديد من األسر بدأت تتسول لتوفير احتياجاتها من الحطب والفحم والخبز‬ ‫والبرغل والزيت وغيرها من المواد األساسية‪ .‬وكان يتم التحذير من احتمال وقوع حاالت وفاة بسبب الجوع في حال عدم تقديم‬ ‫المساعدات في أقرب وقت‪ .‬كما كانت تصل المركز أنباء متزايدة عن اتساع رقعة الجفاف والقحط والجوع والفقر وزحفها‬ ‫باتجاه شرق األناضول‪ .‬ونظرا إلى الحاجة الملحة في وان التي كانت تفتقر إلى وجود أي نوع من أنواع المنشآت الصناعية‬ ‫أو «أماكن العمل» فقد وجَّه وكيل الوالي نداءات ممزوجة بنبرة رجاء بكل معنى الكلمة تطلب مساعدة السكان مشيرا إلى أن‬ ‫عوائل عمال مؤلفة من نحو ‪ 8‬إلى ‪ 12‬فردا باتت مضطرة إلى التسول خالل أشهر الشتاء‪ .‬كما طلب أيضا إرسال ثمن الخبز‬ ‫الجاف على وجه السرعة إلى فرع الهالل األحمر في وان لتوزيعه على الفقراء‪ .39‬كذلك وردت أنباء وطلبات مماثلة من‬ ‫أرابكير وبوسوف وفارتو‪ 40‬وكاغزمان‪ .41‬حيث أتلف الجفاف نحو ‪ %80‬من المنتجات في أرابكير أما الحبوب التي وزعتها‬ ‫وزارة الزراعة والمصرف الزراعي على المزارعين فقد استُخدمت لألكل‪ .42‬كما أن تلغراف قائمقام بوسوف الذي أرسله‬ ‫الرئيس العام للهالل األحمر إلى وزارة الداخلية‪ ،‬أكد مرة أخرى على أن المجاعة ستكون سببا في»وقوع حوادث مؤسفة»‪.43‬‬

‫‪ 2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪ 33‬‬ ‫‪ 34‬‬ ‫‪ 35‬‬ ‫‪ 36‬‬ ‫‪ 37‬‬ ‫‪ 38‬‬ ‫‪ 39‬‬ ‫‪ 40‬‬ ‫‪ 41‬‬ ‫‪ 42‬‬ ‫‪ 43‬‬ ‫‪45‬‬

‫أرشيف الهالل األحمر‪ ،‬الوثيقة رقم ‪ 3.1-1737‬و ‪.)1929.03.19( 2‬‬ ‫أرشيف الهالل األحمر‪ ،‬الوثيقة رقم ‪.)1929.03.19( 5 ،4 ،3.3-1737‬‬ ‫أرشيف الهالل األحمر‪ ،‬الوثيقة رقم ‪.)1936.03.19( 128.1-2104‬‬ ‫أرشيف الهالل األحمر‪ ،‬الوثيقة رقم ‪.)1946.03.19( 128.1-2104‬‬ ‫أرشيف الهالل األحمر‪ ،‬الوثيقة رقم ‪.)1949.03.03( 26.1-3364‬‬ ‫أرشيف الهالل األحمر‪ ،‬الوثيقة رقم ‪.)1949.10.02( 31.1-3364‬‬ ‫أرشيف الهالل األحمر‪ ،‬الوثيقة رقم ‪.)1949.03.09( 59.2-3173‬‬ ‫أرشيف الهالل األحمر‪ ،‬الوثيقة رقم ‪.)1950.01.13( 124-3364‬‬ ‫اإلجراءات المتعلقة بإرسال الهالل األحمر نقودا للمحتاجين في فارتو (أرشيف الهالل األحمر‪ ،‬الوثيقة رقم ‪.)1950.04.15 - 39-3173‬‬ ‫أرشيف الهالل األحمر‪ ،‬الوثيقة رقم ‪.)1950.04.04( 128.2-3173‬‬ ‫أرشيف الهالل األحمر‪ ،‬الوثيقة رقم ‪ 68-3173‬و ‪.)1950.03.06( 68.2 ،68.1‬‬ ‫أرشيف الهالل األحمر‪ ،‬الوثيقة رقم ‪ 128-3173‬و‪.)1950.04.13( 128.1‬‬

1951 Kızılay Afet Haritası 1951 Red Crescent Natural Disaster Map ‫خارطة الهالل األحمر للكوارث‬

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

BELGELER DOCUMENTS

‫الوثائق‬

49

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

1 

50

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

51

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

1912 Mürefte depreminden etkilenen İmroz (Gökçeada) sakinlerine yardım etmek üzere Hilal-i Ahmer tarafından teşkil olunan sağlık heyetinin vapurla Sirkeci’den Mürefte’ye gidip talep edilen eşya ve tıbbi malzemeyi bıraktığı, ardından İmroz’a ulaşıp gerekli yardım çalışmalarının yapıldığı hakkında heyet reisi tarafından kaleme alınan rapor. 3 Ağustos 1328 / 16 Ağustos 1912

The report, which was written by the Head of Medical Committee, with regards to the activities of the Committee. The Committee was formed by Red Crescent Society with an aim to assist the residents of Imroz (Gokceada), who were affected by the Murefte Earthquake in 1912. It was reported that the Committee went to Murefte on a ferry from Sirkeci and dropped the requested medical equipment, and then they arrived at Imroz and conducted necessary aid activities. 3 August 1328 / 16 August 1912

‫تقرير أعده رئيس وفد طبي شكله الهالل األحمر لمساعدة سكان إمروز (غوكتشه أضة) المتضررين من زلزال ضرب مرفته‬ ‫ ثم وصوله إلى‬،‫ حول توجه الوفد بالسفينة من سيركجي إلى مرفته وتسليمه المواد والمستلزمات الطبية المطلوبة‬،1912 ‫عام‬ .‫إمروز وتقديمه المساعدات الالزمة‬ 1912 ‫ أغسطس‬16 / 1328 ‫ آب‬3

Fî 3 Ağustos sene 328 tarihinde Cuma günü akşamı İmroz hareket-zedegânına imdâd ve mu‘âvenet için Hilâl-i Ahmer Merkez-i Umûmiyesi tarafından riyâset-i âcizânemde Tabib Faik Bey, Katib Sami, Stajyer Doktor Halil, Hıfzı, Behcet Efendilerle Eczâcı Safvet Arif, Hastabakıcı Ahmed Fevzi, Mahmud Cemal, Hasbi Efendiler ve Hademe Hüseyin Cemal, Eğinli Mustafa, Aşçı Mengeneli Hasan'dan teşekkül eden heyetimiz "Marifte" hareket-zedegânına muâvenet etmek üzere orada bulunan ve Doktor Nafiz Bey'in Riyâseti tahtındaki heyet-i sıhhiye-i imdâdiyeye teslîm olunmak üzere Hilal-i Ahmer Merkez-i Umûmiyesi'nden tesellüm etmiş olduğumuz eşyâ ve levâzım-ı tıbbiyeyi müstashiben Yunan Vapur Kumpanyası'nın "İtaki" vapuruyla zevâlî sâ‘at altı râddelerinde Sirkeci'den hareket edilmiş ve nısfü'l-leylden sonra sâ‘at üç buçuk râddelerinde Marifte'ye muvâsalat olunarak heyet-i sıhhiyeye âid olan eşyâ ve levâzım-ı tıbbiye ba‘de'l-ihrâc Doktor Nafiz Bey'e âid mektûb da mahalline ba‘de'l-îsâl doğruca Çanakkale tarîkiyle İmroz'a hareket edilmişdir. fî 4 Ağustos sene 328 tarihinde zevâli sâ‘at bir râddelerinde İmroz'un kale iskelesine vâsıl olunarak vapura gelen sandalcıdan mecrûhun adedi 13 ve vefeyât adedi 1 olduğunu, fakat hânece tahrîbâtın ziyâdeliği anlaşılarak eşyâ ve levâzım-ı tıbbiye vapurda muvakkaten bırakılmak ve îcâb edecek hâle göre hareket olunmak üzere evvelâ merkez-i kaymakamlık olan "Panaya" kasabasına gidip kaymakam Lütfü Bey ve mu‘teberan-ı mahalliye ile müzakere etmek için karaya çıkılmışdır. İskelede bir cemm-i gafîr tarafından merâsim-i istikbâliye samîmî bir sûretde icrâ kılınmış ve oradaki halkın ifadelerine nazaran hiç ümîd ve intizâr etmedikleri bir mu‘âvetin Hilâl-i ahmer tarafından mümkün mertebe sür‘atle icrâsını re’yü'l-ayn müşâhedeleri kendilerini mesrûr kılmış ve mükerreren hissiyât-ı minnetdârânelerini izhâr etmişlerdir. Ba‘dehû bir arabaya râkiben üç çeyrek sâ‘at bu‘d ve mesâfede bulunanmerkez-i kazâya muvâsalat edilmiş, esâsen muvâsalatımızdan birkaç gün mukaddem hareket-i arziyenin adada yapdığı tahrîbat dolayısıyla açıkda ve bir ihtiyâc-ı mübreme tahtında zarûrette kalan ahâlînin tehvîn-i iztırâbları için adanın yedi aded köylerinden i‘zâm edilen murahhaslardan ibâret kaymakam beyin riyâseti tahtında müteşekkil "İmroz Hareket-zedegân Mu‘âvenet Komisyonu" o günkü ictimâ‘ını muvâsalatımızdan 52

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

on dakika evvel itmâm etmiş ve Hilal-i Ahmer Merkez-i Umûmîsi'nin bir vapur-ı mahsûsuyla imdâd gönderdiğini istihbâr ederek kasabanın beş dakîka mesâfesine kadar berây-ı istikbâl çıkmışdı. Heyet-i istikbâliye miyanında Kaymakam Bey, Metrepolid vekili, Panaya Mekteb-i Rüşdîsi'nin Müdürü, tahrîrât kâtibi, jandarma mevki‘ kumandanı ve komisyon kâtibi ve me’mûrîn-i sâire ile mu‘teberân-ı belde bulunuyordu. Heyet-i istikbâliye ile misâfir edildikden sonra ada Hareket-zedegânına Mu‘âvenet Komisyonu'nun mahall-i ictimâ‘ına gidilmiş ve kaymakam komisyon hâl-i ictimâ‘a gelsin arzusu üzerine beş dakîka zarfında elliye karîb a‘zâ toplanmışdır. Evvelâ tahrîrât kâtibi Nikolay Bey tarafından "Hilâl-i Ahmer'in oldukça ehemmiyetli bir fedâkarlığı ihtiyâr ederek vapur-ı mahsûsuyla bir heyet-i sıhhiye-i imdâdiyesinin Ada Hareket-zedegânının tehvîn-i ıztırâbları için i‘zâmı mevcûd komisyon ki: Ada halkının hissiyâtının tercümânı olmak salâhiyetine mâlikdir. O sıfat ve salâhiyetle Hilâl-i Ahmer'e arz-ı teşekür ve minnetdâri eder ve heyet-i imdâdiyeye de râsime-i hoş-âmedîyi îfâ ederim" dedi. Söz bendenize intikal edince, Hilâl-i Ahmer'in maksadı ve bu heyetin vazîfe ve salâhiyetini yegân yegân arz olunmuşdur. Şöyle ki: "Hilâl-i Ahmer her ne sebeble olursa olsun felâket-zede insanların imdâdına yetişmek ve vüs‘-i iktidârı mertebesinde onlara mu‘âvenet etmek, hiç olmazsa tahfîf-i âlâmlarına hizmet etmek maksadıyla teşekkül etmiş insâniyet-perver, âlî-cenâb, hamiyetli zevât tarafından idâme ve idâre olunur bir cem‘iyyet-i hayriyedir. Buraya göndermiş olduğu heyetin vazîfe ve salâhiyeti hareket-i arz dolayısıyla mecrûh ve hasta olanların emr-i tedâvî ve i‘âşesiyle meşgûl olmakdır. Buraca tedâvîsi müşkil ve gayr-ı kâbil olan felâket-zedegânın masârıf-ı râhiye ve i‘âşeleri der‘uhde olunmak şartıyla İstanbul'a nakillerini tekeffül etmekdir ve hareket-i arz dolayısıyla açıkda kalmış muhtâc-ı mu‘âvenet fukarâ ve ma‘lûlînin mümkün mertebe i‘âşesini de der‘uhde etmekdir. Mârrü'l-arz beyânâtı Nikolaki Efendi Rumca komisyona tercüme ettikden sonra komisyon arasında hafîf bir müzakere cereyan etmiş ve cereyânı müte‘akib ifadât-ı âtiyede bulunmuşdur. Cenâb-ı Hakka hamd ü senâ ederiz ki hareket-i arz olduka şedîd vâki olduğu halde nüfûsça zâyi‘âzımız pek azdır. Bir vefat ile on üç hafif mecrûh olmuşdur. Mecruhların yaraları hemen iltiyâm-pezîr olmuş ve Dersaadet'e nakil olunması elzem bir hastanın mevcûd olmadığını zikretmişdir. Hilâl-i Ahmer'in teklîfatı bütün ada halkını teshîr ettiğini, âdetâ kendilerini minnetdar bırakdığını ve cem‘iyyet-i hayriye-i mezkûrenin daha ziyade terakkî ve te‘âlîsiyle ile'l-ebed pâydâr olmasını temennî ettiklerini ve kendilerinin düşünmediği ya‘ni ma‘lûl ve muhtâc-ı mu‘âvenet fukarânın emr-i i‘aşesi meselesi kemâl-i ciddiyetle memnûniyetlerini mûceb olduğunu ve hareket-i arz dolayısıyla ufak bir sermâyeye mâlik olan ve fukarâya mu‘âvenet eden eczâhânelerinin turâb olduğunu ve edviyenin topraklarla karmakarışık olduğunu beyan etmesi üzerine berâberce götürdüğümüz edviyeden kendilerine lüzûmu olan bir mikdâr da i‘tâsı der‘uhde edilmişdir. Vaktin geçikmesi üzerine hemen takarrür eden mesâilin tatbiki için komisyon tarafından ta‘yîn edilen üç zâtla iskeleye inilmiş ve eşyânın vapurdan ihrâcına her ne kadar teşebbüs edilmiş ise de mümâna‘at-ı havadan dolayı geceyi geçirmek ve sabahleyin erken avdet etmek üzere komisyon kâtibi Ali Efendi vapurda kalmak üzere "Pirkos" Limanı'na hareket edilmişdir. Sabah vakti hava, deniz geceden daha fenâ idi. Hatta kale iskelesine yanaşmak gayr-ı kâbil bir şekilde olduğundan "Panay" şehrine kadar ücret-i nakliye de tarafımızdan der‘uhde edilerek komisyon kâtibi Ali Efendi'ye teslîm edilmiş, artık yapılacak bir iş kalmadığından fî 5 Ağustos sene 328 tarihinde Çanakkale tarikiyle Dersaadet'e avdet edilmişdir. Dersaadet'den azimet ve avdetde yapılan masârıf defter-i mahsûsuna kayd edildiği gibi mütebâkî eşyâ da merkez-i umûmîye teslîm edildiğine ve ahvâlin ber-vech-i bâlâ güzerân etitğine dâir raporum takdîm kılındı. Fi 7 Ağustos sene 328 Hilâl-i Ahmer İmroz Hareketzedegân Heyet-i Sıhhiye-i İmdâdiye Reisi Doktor Operatör (İmza)

53

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Levâzım-ı Gıdâiyye Listesi Ekmek 450 kıyye Dakik 10 çuval Peksimâd 500 kıyye Pirinç 6 (…) Triyeste Şekeri 1 çuval Gaz (Petrol) 4 teneke Alkol

1 teneke

Levâzım-ı Tıbbiyye Oğuzbezenli su 6 şişe Şab 1 kilo Vazelin 1 kilo Asitborik 10 kilo Amerikan sargı 50 aded Tütün (beheri 500 gramlık) 20 paket Gaz (beheri on metrelik)

10 paket

Fen encümenince görülmüş, heyet-i idârece karar verilmişdir. Fen Komisynunun fî 28 Ağustos sene 320 tarihli celsesinde görülerek merkez-i umûmîde hülâsasının kırâetine karar verilmişdir. Fî 28 Ağustos sene 328 Merkez-i umûmîde okunmuş ve hülasasının cerâid-i mahalliye ile i‘lânına karar verilmişdir. Fî 7 Eylül sene 328 Ber-mûceb-i karâr îfa-yı muktezâsı kitâbete. Fî 8 Eylül sene 328.

Kızılay Arşivi, No: 13-14 ve 13-14.1

54

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

1953 Balıkesir Depremi 1953 Balıkesir Earthquake 1953 ‫زلزال باليكسير عام‬

55

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

2 

56

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Dinar’da meydana gelen depremde yardıma muhtaç olanlara Bursa Hilal-i Ahmer Cemiyeti tarafından beş bin lira gönderildiği. Fî 7 Teşrîn-i evvel sene 1330 / 20 Ekim 1914

The report that five thousand liras were sent by Bursa Red Crescent Society to the victims (who became in need of help) of the earthquake, which broke out in Dinar. 7 October 1330 / 20 October 1914

.‫ آالف ليرة لمساعدة المتضررين من زلزال ضرب دينار‬5 ‫إرسال جمعية الهالل األحمر في بورصة مبلغ‬ 1914 ‫ أكتوبر‬20 / 1330 ‫ تشرين األول‬7

Taht-ı Hümâye-i Hazret-i Mülûkânede Osmanlı Hilâl-i Ahmer Cemiyyeti Bursa Merkezi Aded: 79 Hilal-i Ahmer Cem‘iyyeti Merkez-i Umûmî Riyâset-i Aliyyesi'ne Atûfetlü efendim hazretleri Makâm-ı vilâyetçe Dinar âfet-zedegânının tehvîn-i ihtiyâçlarına medâr olabilecek bir mu‘âvenetin îfâsı taleb ve temennî edilmiş ve keyfiyet lede'l-müzakere beş bin guruşun i‘âneten irsâli karargîr olarak meblağ-ı mezkurun telgraf poliçesiyle ve Karahisâr Mutasarrıflığı vâsıtasıyla Dinar Kaymakamlığı'na gönderilmiş olduğu berây-ı ma‘lûmât arz olunur. Fî 7 Teşrîn-i evvel sene 1330 Hilâl-i Ahmer Cem‘iyyeti Reis-i Evveli Vilayet Sıhhiye Müdürü Operatör (İmza)

Kızılay Arşivi, No: 156-39

57

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

3 

58

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Ankara’da meydana gelen yangında zarar görenlere Eskişehir’den çeşitli malzeme yardımında bulunulduğu, hapishanedeki yangın mağdurlarına da iç çamaşırı, kıyafet ve ilaç gönderildiği. 6 Eylül sene 1332 / 19 Eylül 1916

The report that various aid provisions were sent from Eskisehir to the victims of fire, which broke out in Ankara, and that underwear, clothing and medication were sent to the prisoner victims of the fire. 6 September 1332 / 19 September 1916

‫إرسال العديد من المساعدات من إسكيشهر إلى المتضررين من حريق أنقرة وكذلك مالبس داخلية وثياب وأدوية للمتضررين‬ .‫من حريق اندلع في أحد السجون‬ 1916 ‫ سبتمبر‬19 / 1332 ‫ أيلول‬6

Bâb-ı Âlî Dahiliye Nezâreti İdâre-i Umûmiye-i Dahiliye Müdüriyeti Umûmî: 7969 Husûsî: 39 Hilâl-i Ahmer Cem‘iyyeti Riyâset-i Aliyyesi'ne Sa‘âdetlü efendim hazretleri 3 ve 6 Eylül sene 1332 tarihli ve üç yüz otuz dokuz ve üç yüz kırk dört numaralı tezâkir-i aliyyeleri cevâbıdır. Ankara Harîk heyeti'nden musâb olanlara icrâ-yı mu‘âvenet edilmek üzere Eskişehir'den malzeme-i muhtelife irsâli sûretiyle cem‘iyyet-i aliyyelerince ibrâz olunan mu‘âvenet ve himem-i mahsûsa-i insâniyet-kâraneye nezâret nâmına beyân-ı teşekkürât olunur. Ol bâbda irâde efendim hazretlerinindir. Dahiliye Nâzırı Talat

Heyet-i İdâreye Merkez-i Umûmîye Ankara Vilâyeti Sıhhiye Müdüriyeti Don

Gömlek

Sulfat dö Kinin

50 aded

50 aded

150 gram

Yalnız elli adeddir

Yalnız yüz elli gramdır

Yalnız elli adeddir

Osmanlı Hilâl-i Ahmer Cem‘iyyeti tarafından Ankara harîk-zedegânına imdâd ve mu‘âvenet için gönderilmiş olan heyetten muhterik olan hapishâne muhtâcînine tevzî‘ olunmak üzere ber-vech-i bâlâ iki kalem eşyâ ve bir kalem eczânın ahz olunduğunu mübeyyin pusuladır. Fî 11 Eylül sene [1]332 Merkez Tabibi (İmza)

Ankara Sıhhiye Müdürü Mahmud Celaleddin

Kızılay Arşivi, No: 13-68 ve 13-68.1 59

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

4 

60

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Uşak Yangın Komisyonu tarafından Kızılay İmdad-ı Sıhhi Heyeti’ne gönderilen parayla ilgili yapılacak yazışmalar hakkında. 7 Mayıs 1339 / 7 Mayıs 1923

The report with regards to the correspondence, which was going to be made about the financial aid that was sent by Usak Fire Commission to Red Crescent Medical Aid Committee. 7 May 1339 / 7 May 1923

.‫حول المراسالت التي ستجرى بشأن األموال المرسلة من لجنة حريق عشاق إلى وفد المساعدات الطبية التابع للهالل األحمر‬ 1923 ‫ مايو‬7 / 1339 ‫ أيار‬7

Türkiye Hilâl-i Ahmer Cem‘iyyeti Merkez-i Umûmiyesi Aded: 2280/370 İstanbul 7 Mayıs 1339/1922 Telefon Numarası: İstanbul 1783 Ankara Hilâl-i Ahmer Heyet-i Murahhasası Cânib-i Alîsi'ne 1309 numaralı tahrîrât-ı aliyyeleri cevâbıdır: Mu‘âvenet-i İctimâ‘iyye Vekâleti Uşak Harîk Komisyonu tarafından imdâd-ı Sıhhî Heyeti'ne i‘tâ edilen iki bin beş yüz lira heyet-i mezkûrenin on altı bin küsür liraya bâliğ olan masârıf-ı nakdiyesi miyânında sarf edilmiş olmasına binâen meblağ-ı mezbûre âid kısmın tefrîk ve irsâline imkân olamayacağından Uşak Heyeti tarafından komisyon-ı mezkûra mu‘tâ 13104 numaralı makbûza nüsha-i sâniye olarak tanzîm ve merbûtan tesyâr kılınan 883 numaralı ve 30 Nisan sene 339 tarihli muhâsebe makbuzunun dâire-i müşârun-ileyhâya tevdî‘i sûretiyle mahsubunun te’mini ricâ ve bi'l-vesîle te’yîd-i ihtirâm olunur, efendim hazretleri. Reis-i Sânî (İmza)

Sıhhiye Vekâleti'ne tezkire fî 13 Mayıs sene [13]39. Muhâsebe'ye fî 13 Mayıs sene [13]39 8 Nisan [13]39 ve 15068/1630 numaralı tezkiresine cevâbıdır Muhâsebe makbûzu leffen Sıhhiye ve Muâvenet-i ictimâiyye Vekâleti'ne bahisle gönderildi. Fî 14 Mayıs sene [13]39,

Kızılay Arşivi, No: 847-44

61

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

5 

62

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

63

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

64

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

65

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Pasinler merkezli meydana gelen depremde, şehir merkezi ve civar köylerde maddi hasar ve can kaybı hakkında Erzurum Hilal-i Ahmet Cemiyeti tarafından hazırlanıp merkeze gönderilen liste. 12/03/1925/24 Mart [1]341

The list, which was prepared by Erzurum Red Crescent Society and sent to the centre, with regards to the material damage and loss of lives in the town centre and surrounding villages due to the earthquake in Pasinler 12/03/1925/24 March [1]341

‫الئحة أعدتها جمعية الهالل األحمر في أرضروم وأرسلتها إلى المركز حول الخسائر البشرية واألضرار المادية التي أحدثها‬ .‫زلزال باسينلير في مركز المدينة والقرى المجاورة‬ ]1[341 ‫ مارس‬24 /1925/03/12

Numara: 128 Hilâl-i Ahmer Merkez-i Umûmîliği Riyâset-i Aliyyesi'ne 12 Mart sene 341 tarihli ve 228/227 numaralı telgrafnâme-i riyâset-penâhîleri arîza-i cevâbiyesidir. Pasinlerde vukû‘ bulan hareket-i arz dolayısıyla dûçâr-ı felâket olan köylerin isimleriyle yıkılan evlerin ve telefât ve mecrûhînin mikdârını nâtık bir kıt‘a cedveliyle felâketin safahât ve tahrîbâtı hakkında aldırılmış on iki aded fotoğraf nüsha-i sâniyeleri leffen arz [ve] takdîm kılındığı ma‘rûzdur fermân. Fî 24 Mart sene [1]341 Erzurum Hilâl-i Ahmer Cem‘iyyeti Reisi (İmza)

Evraka kayd olunmuşdur Tarihi: fî 5 Nisan sene 1341 Numarası: 325 Merbûtu: 13 aded Hüseyin Bey Efendi'ye fî 5 Nisan sene 341 Mecmu‘anın Nisan nüshasına hülâsaten derc edilmişdir.

66

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Erzurum Vilayeti'nin Pasinler Kazâsı'nda hareket-i arz dolayısıyla telefât ve tahrîbât cedveli Köyün ismi

Nüfûs-ı telefât

Mecrûhîn

Hasan Kale, nefs-i kasaba Sombeki? Karyesi Taftikir karyesi Ketvan karyesi Süluki karyesi Serçeboğazı karyesi Kalbulas karyesi? Turtan karyesi Beyâbâd karyesi Surbahan harâbesi ve Harâbe Surbahan karyesi Pazaçor ve Tizgi karyesi Miyadin karyesi Danişmend karyesi Pülür karyesi Kivank? karyesi Çirmik karyesi Yeniköy karyesi Tepecik karyesi Köprüköy karyesi Badicvan karyesi Kızılviran karyesi Yekûn

1 3 3 3 1 1

8 2 6 1 4 3

Hayvân telefâtı 9 11 4 2 6

1 16 1 30

2 23 8 3 60

4 3 39

Tamâm Kısmen harâb hâne harâb hâne 224 1058 86 17 29 13 14 94 353 1 58 50 219 262 14 175 15 3 50 5 8 38 23 5 271 1051 29 2896

Mülâhazât

29 35 21 33 42 33 314 8 1788

Sahife 2 Köyün ismi Nakl-i Yekûn Aha karyesi Sansur karyesi Deliler karyesi Ukumi? Karyesi Başviran karyesi Tımar karyesi Apınca? karyesi Kurnuç Mücellidi karyesi Porsuh karyesi Çöğündür karyesi Baldızı karyesi Hınıs karyesi Sohu karyesi İzirmik karyesi Haykurt karyesi Gölceğiz karyesi Sığırlı karyesi Karaveled karyesi Akçalar Ordüzü karyesi yekûn

Nüfûs-ı telefât 30 1 31

Mecrûhîn 60 3 63

Hayvân telefâtı 39 7 46

Tamâm harâb hâne 2896 63 5 162 3 82 23 17 15 20 2 2 1 1 6 3298

Kısmen harâb hâne 1788 53 31 10 5 46 108 133 42 21 74 12 35 8 1 25 6 10 12 6 21 2451

Mülâhazât

67

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Sahife 3 Köyün ismi Nakl-i yekûn Çakmak karyesi Bulkasım karyesi Alvar karyesi Hırtev? Karyesi Pertek karyesi Küçük Toy karyesi Büyük Toy Yekûn Pasinler merkez kasabası ve kurâsı

Nüfûs-ı telefât 31 -

63 -

Hayvân telefâtı 46 -

Tamâm harâb hâne 3298 -

Kısmen harâb hâne 2451 9

-

-

-

-

15

-

-

-

150

28 281

-

-

-

1 -

24 25

31

63

46

3449

2869

Mecrûhîn

Mülâhazât

36

Velibaba ve Karayazı Nahiyeleri Köyün ismi Çamurlu karyesi Çiçekler karyesi Kırık karyesi Tayhoca karyesi Aliçeyrek karyesi Ağgiran karyesi Velibaba karyesi Arpaçayır karyesi Karaköse karyesi Dudu karyesi Şeyh Yusuf karyesi Meşkî karyesi Erzi? Yekûn-ı nukilet

68

Nüfûs-ı telefât 3 1

3 4

Hayvân telefâtı 3

Tamâm harâb hâne 68 121 120 106 259

Kısmen harâb hâne -

-

-

28 -

5 235 14

31 105

-

-

-

120

-

-

-

-

195 15

27 30

4

7

15 46

81 137 1476

16 209

Mecrûhîn

Mülâhazât

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Sahife 4 Köyün ismi Nakl-i yekûn Haydarkom karyesi Sekman karyesi Ağıllı karyesi Hacı Halil karyesi Eşek İlyas Molla Ahmed karyesi İğdeli karyesi Kalbulas? karyesi Dölek karyesi Yozviran karyesi Cirasun karyesi Yağan karyesi Komasor karyesi Todaviran karyesi Harçlı karyesi Kadı Celal karyesi Hosraviran karyesi Kepenek karyesi Saçlık karyesi Pir Hasan karyesi Enrek? Karyesi Yekûn-ı Nukilet

Nüfûs-ı telefât 4 -41 77 13 4 14 3 1 157

Mecrûhîn 7 17 35 11 2 72

Hayvân telefâtı 46 180 400 16 17 4 17 48 5 733

Tamâm harâb hâne 1476 12 16 5 3 30 5 8 11 433 719 8 300 377 138 163 133 130 103 43 9 27 4149

Kısmen Mülâhazât harâb hâne 209 69 63 18 15 40 44 31 62 551

Sahife 5 Köyün ismi Nakl-i Yekûn Alagöz karyesi Pir Ali karyesi Mendivan karyesi Emrekom karyesi Hasnigar karyesi Işkı karyesi Kızılca karyesi Vagavir karyesi Hozavanis karyesi Avnik karyesi Tavus karyesi Alaca karyesi Karapınar karyesi Gökçeharman karyesi Pekecek karyesi Tenzile karyesi Kırtabaz karyesi Eğrek karyesi Ağbaba karyesi Kirnigar karyesi Marifet karyesi Yekûn

Nüfûs-ı telefât 157 9 17 27 3 2 3 2 6 4 4 3 1 243

Mecrûhîn 72 8 93 3 4 1 4 1 2 188

Hayvân telefâtı 733 6 113 2 29 24 25 3 17 5 4 30 2 8 3 1 1005

Tamâm Kısmen Mülâhazât harâb hâne harâb hâne 4149 551 104 10 123 374 62 242 56 141 76 112 51 126 38 13 13 41 340 101 172 40 119 34 172 4 23 23 6416 894 69

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Sahife 6 Pasinlere âid Köyün ismi Nakl-i Yekûn Ağzehir karyesi Kireçli komu Eyyübler karyesi Mescidli karyesi Hasankomu karyesi Kızılkaleler karyesi Çığılganlar karyesi Karakale karyesi Payviran karyesi Çöllü karyesi Körkalmaz karyesi Pisikli karyesi Karakoç karyesi Topçu karyesi Yemlik karyesi Kızığı? karyesi Yekûn-ı Velibaba Nahiyesi

Nüfûs-ı telefât 243 1 2 1 1 1 1 1 251

Hayvân telefâtı 1005 8 2 3 6 1024

Tamâm Kısmen Mülâhazât harâb hâne harâb hâne 6416 894 71 10 15 141 17 5 43 39 18 45 76 15 55 17 22 105 22 7115 911

2

Hayvân telefâtı 1

Tamâm harâb hâne 112

Kısmen harâb hâne -

4 -

1 -

2 -

9 122 205 1243 1

-

2 2 6 2 -

4 1 3 -

3 7 -

69 26 6 75 136 84 21 39 45 49

-

-

-

-

27

-

-

-

-

8 31

-

17

11

13

81 1293

-

Mecrûhîn 188 188

Sahife 7 Pasinler Zanzak (Horasan) Nâhiyesi Köyün ismi Ahalekler? Karyesi Horum karyesi Kerek karyesi Salaçor karyesi Hoşab karyesi Ağviran karyesi Genç Ağ Çiftliği karyesi Sıçankale karyesi Hızırilyas karyesi Çirmik karyesi İlimi karyesi Alakilise karyesi Kırlar kalesi Isısu kalesi Haneki karyesi Serkürü karyesi Kantarkaya karyesi Karaayvaz karyesi Tavşancık karyesi Maksudcuk karyesi Sitavut karyesi Yekûn

70

Nüfûs-ı telefât 1

Mecrûhîn

Mülâhazât

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Sahife. 8 Pasinler Nüfûs-ı telefât 17 1 2 1 1 1

Köyün ismi Nakl-i Yekun Kiçek karyesi Söğüd karyesi Hopik karyesi Karaçuha karyesi Çakmak karyesi Haran karyesi Masıra karyesi Miçingerd karyesi İslamsor karyesi Kızılca karyesi Molla Melik karyesi Bedravans karyesi Zanzak karyesi Maslahat karyesi Azab karyesi Zares karyesi Ardus karyesi Kalender karyesi Horasan Yekûn-ı Horasan nahiyesi

11 -

Hayvân telefâtı 13 6 1 29 11 2 -

5 16

1 4 9 76

Mecrûhîn

13 4 2 1 6 49

Tamâm Kısmen Mülâhazât harâb hâne harâb hâne 1293 72 68 90 47 95 100 30 42 77 26 43 31 64 269 126 225 230 137 163 184 428 3736

120

Sahife 9 İcmal Köyün ismi Pasinler merkez kasabası ve mülhak kurâ Velibaba ve Karayazı nâhieyleri Zanzak (Horasan) Nahiyesi

Pasinler kazasında birinci hareket-i arzda Cem‘an yekûn Pasinler İcmal Pasinler kazâsı Hınıs kazâsı Narman nâhiyesi Erzurum Merkez Cem‘an Yekûn

Nüfûs-ı telefât 31

63

Hayvân telefâtı 46

251

188

1024

7115

911

49

16

76

3736

120

338

267

1146

14300

3900

103

71

38

434

338

1184

14300

3900

434 1 435

338 3 1 342

1184 6 22 1212

14300 321 724 82 15327

3900 1011 1268 642 6821

Mecrûhîn

Tamâm Kısmen Mülâhazât harâb hâne harâb hâne 3449 2869

İkinci hareket-i arzdan

Kızılay Arşivi, No: 1737-1, 1737-7, 8, 9, 10, 11 71

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

6 

72

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

73

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

1927 yılında İstanbul’un Aksaray semtinde meydana gelen büyük yangında yardıma muhtaç olanların durumunu gösterir listeden örnek sayfalar. 1927

The sample pages from the list, which demonstrates the conditions of the victims (who were in need of help) of the extensive fire, which broke out in Aksaray, Istanbul in 1927. 1927

‫صفحات من نماذج قوائم تبين وضع المحتاجين إلى مساعدة جراء تضررهم من حريق كبير اندلع في حي اقسراي في إسطنبول‬ ‫عام‬ 1927

Nr. 15

Esâmî Dul Melek Hanım

Şimdiki İkametgahı Kasab İlyas Mahallesi'nde Ispanakçı Viranesi'nde Mehmed Kahya'nın hânesinde sâkine

Derece-i Hâli İdâre-i ta‘ayyüşünden son derece âcizdir

16

Dul Despina Kadın

70

1

Langa'da Tramvay caddesinde Sıraodalar'da müste’ciren ikamet etmekde iken

Cerrahpaşa'da Avratpazarı'nda Eski Nizâmiye Karakolhânesi'nde misâfir

"

17

Ahmed Efendi b. İsmail Efendi

79

4

Aksaray'da Çobançavuş Mahallesi'nde 32 Numaralı hânede ikâmet etmekde iken

Belgrad'da Hacıhamza Mahallesi'nde Sarayönü sokağı'nda bilâ-numaralı hânede ikâmet etmekdedir

Üç yüz elli guruş Balıkhane'de kâtib olduğu başka bir akâr ve emlâkı olmadığı

18

Süleyman bin Mehmed Çerkes

40

5

Uzunçarşı'da Çukurçeşme'de hânede müste’ciren ikâmet etmekde iken

Belgrad'da Hacıhamza mahallesinde Mekteb Sokağında 6 numaralı hânede müste’ciren ikamet etmekde olduğu

İdâresinden âcizdir

19

Rıza Efendi

35

5

Aksaray'da Çeşme sokağında bilâ-numaralı hânede müste’ciren ikâmet etmekde iken

Belgrad'da Hacıhamza Mahallesinde Küçük Efendi Dergâhında ikâmet etmekdedir

"

20

Mustafa Efendi b. Mehmed Cemil

54

4

Aksaray'da Bakkal Kemaleddin mahallesinde 22 numaralı hânede mutasarrıfen ikamet etmekde iken

Belgrad'da Hacıhamza Mahallesi'nde Mülâzim Ali Efendi'nin hanesinde müste’ciren ikamet etmekdedir

"

21

Mustafa Efendi

35

1

Haseki'de Başçı Mahmud Mahallesi'nde 2 numaralı hânede müste’ciren ikamet etmekde iken

Ali Fakıh Mahallesi'nde Şerbetçi Haşım Efendi hânesinde müste’ciren ikamet etmekdedir

"

74

Sinni Nüfûsu Evvelki İkametgâhı 45 41/1 Koska'da İsmini bilmediği bir beyin hânesinde ikâmet etmede iken

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Nr.

Esâmî

Sinni

Nüfûsu

43

Petro veled-i Yani

35

164/ 6

44 45

Aya Silos Hüseyin Efendi

30 35

4 2

46

Yakomi v. Espaso

35

3

Evvelki İkametgâhı Langa'da Sepetçi Sokağı'nda müste’ciren sâkin iken

" Aksaray'da Türbe Sokağı'nda müste’ciren sâkin olduğu hânede sâkin iken Langa-i kebîr'de Bargirciler içinde Vehbi Efendi'nin hânesinde müste’ciren ikamet etmekde iken

Şimdiki İkametgahı

Derece-i Hâli

Samatya'da Sulumanastır'da Demirci Osikyan Sokağı'nda Doktor Tolyan Efendi'nin hânesinde müste’ciren sakin " Şancakdar Hayreddin Mahallesi'nde Tekye Sokağı'nda Kasab Necib Efendi'nin 20 numaralı hânesinde sâkin Yedikule'de İlyas Çelebi Mahallesi'nde Sotfire(?) Taşçı Tebro'nun hânesinde ikâmet etmekdedir.

Fakîrdir

" "

179 İşbu cedvelin esâmileri muharrer harîkzedegânın muhtâc-ı mu‘âvenet bulundukları tasdîk olunur Fî 28 Kânûn-ı evvel sene 927 (Mühür ve İmza)

Kızılay Arşivi, No: 13-1.2 ve 13-1.6

75

Aksaray Hilal-i Ahmer Zahire Ambarı Önü – 1927 Aksaray Red Crescent Granary, Front View – 1927 1927 - ‫أمام عنبر حبوب الهالل األحمر في أكسراي‬

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

1928 senesinde Anadolu’da yaşanan kuraklık nedeniyle yiyecek sıkıntısı çeken muhtaçlara gönderilmek üzere Hilal-i Ahmer Cemiyeti tarafından 750 ton buğday satın alınması. 19/03/1929

7 

The report with regards to the Red Crescent Society’s purchase of 750 tons of wheats, which were going to be sent to the needy people who were suffering from drought in Anatolia in 1928. 19/03/1929

‫ طنا من القمح لتوزيعها على المحتاجين الذين ال يجدون ما يقتاتون به بسبب موجة جفاف‬750 ‫شراء جمعية الهالل األحمر‬ 1928 ‫اجتاحت األناضول عام‬ 1929/03/19

Kızılay Arşivi, No: 1737-3.1 ve 2

78

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

79

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

80

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

1930 İzmir Su Baskını 1930 Izmir Flood 1930 ‫فيضانات إزمير عام‬

81

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

1928 senesinde Anadolu’da yaşanan kuraklık nedeniyle yiyecek sıkıntısı çeken muhtaçlara gönderilmek üzere Hilal-i Ahmer Cemiyeti tarafından 450 ton buğday satın alınması. 19/03/1929

8 

The report with regards to the Red Crescent Society’s purchase of 450 tons of wheats, which were going to be sent to the needy people, who were suffering from drought in Anatolia in 1928. 19/03/1929

‫ طنا من القمح لتوزيعها على المحتاجين الذين ال يجدون ما يقتاتون به بسبب موجة جفاف‬450 ‫شراء جمعية الهالل األحمر‬ .1928 ‫اجتاحت األناضول عام‬ 1929/03/19

Kızılay Arşivi, No: 1737-3.3 ve 4

82

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

83

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

84

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

1939 Dikili Depremi 1939 Dikili Earthquake 1939 ‫زلزال ديكيلي عام‬

85

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Kars’ta gerçekleşen depremde zarar görenler için Hilal-i Ahmer merkezinden Kars şubesine gönderilen yirmi bin liranın komisyon tarafından yardıma en çok muhtaç felaketzedelere dağıtılması. 06/05/1935

9 

The report with regards to allocating twenty thousand liras, which were sent by Red Crescent Society Centre to Kars branch for the victims of the earthquake, by the commission to the neediest ones. 06/05/1935

.‫ ألف ليرة مرسلة من مقر الهالل األحمر لفرعه في قارص على األكثر تضررا من زلزال ضرب المدينة‬20 ‫توزيع اللجنة مبلغ‬ 1935/05/06

Kızılay Arşivi, No: 2104-171

86

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

87

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Aşırı yağmurlar sebebiyle meydana gelen sel felaketinin İzmir’in Bayındır ilçesinde yol açtığı zarara dair valinin telgrafı. 12/02/1936

10 

The telegraph of the Governor with regards to the damage caused by the flood disaster as a result of the heavy rains in Bayindir, Izmir. 12/02/1936

.‫تلغراف من الوالي حول األضرار التي خلفتها السيول الناجمة عن الهطل الغزير لألمطار في قضاء بايندر في إزمير‬ 1936/02/12

Kızılay Arşivi, No: 2104-136.2

88

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

89

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Aşırı yağmurlar sebebiyle meydana gelen sel felaketinin İzmir’in merkez semtlerinde yol açtığı zararı ayrıntılarıyla anlatan valinin telgrafı. 12/02/1936

11 

The Governor’s telegraph, which describes in detail the damage caused by the flood as a result of the heavy rains in the central neighbourhoods of Izmir. 12/02/1936

‫تلغراف من الوالي يشرح فيه بالتفصيل األضرار التي وقعت في أحياء وسط إزمير بسبب السيول الناجمة عن الهطل الغزير‬ .‫لألمطار‬ 1936/02/12

Kızılay Arşivi, No: 2104-136.3; 2104-136.4

90

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

91

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

92

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

93

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

İstanbul ve civarında çıkan şiddetli fırtınanın şehrin ilçelerinde meydana getirdiği zararı ayrıntılarıyla anlatan rapor. 17/02/1936

12 

The detailed report with regards to the damage caused by the heavy storm in Istanbul and near places. 17/02/1936

.‫تقرير تفصيلي حول األضرار التي تسببت بها عاصفة عاتية ضربت إسطنبول والمناطق المحيطة بها‬ 1936/02/17

Kızılay Arşivi, No: 2104-22 ve 22.1-22.8 arası

94

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

95

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

96

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

97

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

98

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

99

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

100

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

101

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

102

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

103

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Şiddetli fırtınanın Antalya’nın Alanya ve Kaş ilçelerinde limanlarda bulunan gemiler ile şehirde yol açtığı hasara dair Dahiliye Vekâleti’nden Kızılay Genel Merkezine gönderilen yazı. 21/02/1936

13 

The letter, which was sent to the Red Crescent Headquarter by the Ministry of Interior, with regards to the damage caused by the heavy storm to the ships at the ports and at the city in Alanya and Kas districts of Antalya. 21/02/1936

‫خطاب من وزارة الداخلية إلى المقر العام للهالل األحمر حول األضرار التي خلفتها عواصف عاتية في السفن الراسية في موانئ‬ .‫قضاءي آالنيا وقاش في أنطاليا واألضرار التي تسببت بها العواصف في المدينة‬ 1936/02/21

Kızılay Arşivi, No: 2104-255

104

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

105

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

5 Şubat günü çıkan şiddetli fırtınada Antalya limanındaki gemilerin gördüğü hasarı Kızılay’a bildiren Dahiliye Vekili’nin yazısı. 21/02/1936

14 

The letter, which was written by the Ministry of Interior, informing Red Crescent Society about the damage caused to the ships in the Antalya port by the heavy storm that broke out on 5th of February. 21/02/1936

/‫خطاب من وزير الداخلية إلى الهالل األحمر حول األضرار التي خلفتها عاصفة عاتية ضربت أنطاليا في الخامس من شباط‬ .‫فبراير في السفن الراسية في ميناء أنطاليا‬ 1936/02/21

Kızılay Arşivi, No: 2104-256

106

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

107

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Şubat ayında Akdeniz ve Ege bölgesini etkileyen kuvvetli fırtına yüzünden Bozcaada limanında bulunan bazı deniz araçlarının parçalandığı, iki yelkenli içindeki mangal kömürü ve zeytinyağının zayi olduğu, mağdurların iaşelerinin belediye tarafından karşılandığı. 21/02/1936

15 

The report that heavy storm, which affected Mediterranean and Aegean areas in February, caused some marine vessels to crash into pieces, that two sail boats sank while they were loaded with charcoal and olive oil, and that victims were catered by the municipality. 21/02/1936

‫تحطم بعض المركبات البحرية الراسية في ميناء بوزجة أضة جراء عاصفة عاتية اجتاحت منطقتي البحر األبيض وإيجة في‬ .‫ وتقديم البلدية معونات غذائية للمتضررين‬،‫فبراير ما تسبب بإتالف فحم وزيت زيتون كانا محملين في سفينتين شراعيتين‬/‫شباط‬ 1936/02/21

Kızılay Arşivi, No: 2104-289

108

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

109

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

1935 yılında Anadolu’da hüküm süren kuraklık nedeniyle Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekaleti tarafından Kızılay’a tahsis edilen bin ton buğdayın Samsun, Sivas, Sinop, Tokat, Kastamonu, Zonguldak, İçel, Bolu ve Eskişehir bölgelerinde muhtaç durumdaki hasta, kimsesiz çocuk, kadın ve ihtiyarlara dağıtılması. 19 /03/1936

16  The report with regards to allocating one ton of wheat, which was assigned to Red Crescent by the Ministry of Public Health and Welfare due to the drought prevailing on Anatolia in 1935, to the needy patients, homeless children, women and elderly people in Samsun, Sivas, Sinop, Tokat, Kastamonu, Zonuldak, Icel, Bolu and Eskisehir. 19 /03/1936

‫توزيع ألف طن من القمح خصصتها وزارة الصحة والمساعدة االجتماعية للهالل األحمر على المحتاجين من المرضى والنساء‬ ‫والمسنين واألطفال الذين ال عائل لهم في مناطق سامسون وسيواس وسينوب وتوكات وقسطمونو وزونغولداك وإيتشيل وبولو‬ .1935 ‫وإسكيشهر خالل موجة جفاف اجتاحت األناضول عام‬ 1936/03/19

Kızılay Arşivi, No: 2104-128.1

110

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

111

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

1936 Nisan ve Mayıs aylarında Bulgaristan ve Romanya’dan Türkiye’ye gelecek olan on bir bin göçmenin iskân ve iaşe işlerinin nasıl yürütüleceğini izah eden İaşe Talimatnamesi. 14/04/1936

17 

The letter of instruction with regards to the housing and catering of eleven thousand immigrants, who were going to arrive at Turkey from Bulgaria between April and May 1936. 14/04/1936

‫ ألف مهاجر سيصلون إلى تركيا قادمين من بلغاريا ورومانيا خالل‬11‫"مرسوم اإلعاشة" حول كيفية توفير المأوى والطعام لـ‬ .1936 ‫مايو من عام‬/‫أبريل وأيار‬/‫شهري نيسان‬ 1936/04/14

Kızılay Arşivi, No: 2104-72.2 ve 2104-72.3

112

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

113

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

114

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

1939 Erzincan Depremi Başvekil Refik Saydam'ın Kızılay Hastane Ziyareti 1939 Erzincan Earthquake – The Visit of Prime Minister Refik Saydam to Red Crescent Society Hospital ‫ زيارة رئيس الوزراء رفيق سايدام مستشفى الهالل األحمر‬- 1939 ‫زلزال أرزنجان‬

115

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Kırşehir civarında meydana gelen depremden sonra başlanan inşa çalışmalarında kullanılmak üzere valilikçe ilave asker talep edildiği, ancak daha önce gönderilen duvarcı, sıvacı, dülger, marangoz olarak 188 askerin işe başladıkları Kızılay tarafından bildirildiğinden, ordunun ihtiyacı da göz önünde bulundurularak tekrar asker gönderilmesinin mümkün olmadığı. 09/09/1938

18  The report that more soldiers were demanded by the Governorate with an aim to employ them in the construction works, which began in Kirsehir after the earthquake. However, since it was reported by the Red Crescent that 188 soldiers, who were sent previously, began working as stonemason, plasterer, and carpenter, that it was not possible to send soldiers for the second time when the needs of the army were also taken into account. 09/09/1938

‫ وتعذر تلبية هذا الطلب‬،‫طلب الوالية إرسال المزيد من الجنود للمساعدة في أعمال البناء التي بدأت عقب زلزال ضرب قرشهير‬ .‫ ونظرا إلى حاجة الجيش لجنوده‬،‫ جنديا أرسلوا سابقا أعمال البناء واللياسة والنجارة‬188 ‫كون الهالل األحمر قد أبلغ بمباشرة‬ 1938/09/09

Kızılay Arşivi, No: 2289-18.1

116

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

117

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Kırşehir ve civarında 19 Nisan 1938 tarihinde meydana gelen depremde yıkılan ve Kızılay tarafından yeniden inşa ettirilen köylerin meydanına, depremi ve köylerin sonradan kurulma hadisesini anlatan birer anıt dikilmesi. 11/10/1938

19 

The report with regards to constructing a monument, which describes the earthquake and the reconstruction process, in the villages that were destroyed after the earthquake, which happened in 1938, and then reconstructed by Red Crescent in and around Kirsehir. 11/10/1938

19 ‫بناء نُصب تذكارية في الميادين العامة لقرى أعاد الهالل األحمر إعمارها بعد زلزال ضرب قرشهير وما حولها بتاريخ‬ .‫ وتروي تلك النُصب أحداث الزلزال وفعاليات إعادة اإلعمار‬،1938 ‫أبريل‬/‫نيسان‬ 1938/10/11

Kızılay Arşivi, No: 2289-13

118

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

119

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Kırşehir’de gerçekleşen depremden sonra artçı sarsıntıların bazen günde 30-40 tane olacak şekilde devam ettiği, bundan etkilenecek mevcut binaların da yıkılma riskinin bulunduğu, kış mevsimi dolayısıyla halkın açıkta kalmaması için şimdiden tedbir alınması yönünde valiliğin talebi. 09/01/1939

20  The report with regards to the ongoing aftershocks, 30-40 times on daily basis, of the Kirsehir earthquake and the report that there is risk of collapsing for some damaged buildings in Kırşehir due to the aftershocks and that the Governorate requested taking relevant measurements beforehand to prevent people to stay out in the cold during the winter. 09/01/1939

،‫ هزة يوميا في بعض األحيان ما يهدد بتدمير األبنية المتبقة‬40 ‫ إلى‬30 ‫تواصل الهزات االرتدادية عقب زلزال قرشهير بمعدل‬ .‫وطلب الوالية اتخاذ التدابير الالزمة من اآلن لتجنب بقاء السكان في العراء عرضة لبرد الشتاء‬ 1939/01/09

Kızılay Arşivi, No: 2289-138, 2289-138.1

120

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

121

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

122

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

1939 Erzincan Depremi Reis-i Cumhur İsmet İnönü 1939 Erzincan Earthquake – The President of Turkish Republic Ismet Inonu ‫ رئيس الجمهورية عصمت إينونو‬- 1939 ‫زلزال أرزنجان‬

123

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

İzmir’in Dikili ilçesinde meydana gelen depremden sonra inşa edilen barakaların 6 Aralık 1939 tarihinde çekilen fotoğrafları. 10/02/1939

21 

The photographs of barracks, which were constructed after the earthquake that happened in Dikili, Izmir, dated 6 December 1939. 10/02/1939

.‫ للعنابر التي بُنيت بعد زلزال ضرب قضاء ديكيلي في إزمير‬1939 ‫ديسمبر‬/‫ كانون األول‬6 ‫صور ملتقطة بتاريخ‬ 1939/02/10

Kızılay Arşivi, No: 2371-29, 2371-30.2, 2371-30.5, 2371-30.9, 2371-30.10

124

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

125

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

1939 Dikili Depremi – İnşa edilen barakalar 1939 The huts, which were constructed for the victims of Dikili Earthquake 1939 ‫العنابر المشيدة للمتضررين من زلزال ديكيلي عام‬

126

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

1952 Amasya Sel Felaketi 1952 Amasya Flood Disaster 1952 ‫كارثة السيول في أماسيا عام‬

127

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Dikili depreminden sonra yağmurlar da başladığından Çandarlı, Bademli ve Yahşibey köyleri halkının barınması için bildirilen miktarda çadırın gönderilmesine dair telgraf. 29/09/1939

22 

The telegraph with regards to the demand that a sufficient amount of tents to be sent for the housing of the folks of Candarli, Bademli and Yahsibey since rains began after the Dikili earthquake. 29/09/1939

‫تلغراف يطلب إرسال العدد الالزم من الخيام إليواء سكان قرى تشاندارلي وباديملي ويهشي بي بسبب بدء هطول األمطار عقب‬ .‫زلزال ديكيلي‬ 1939/09/29

Kızılay Arşivi, No: 2371-176.2

128

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

129

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Bergama’da meydana gelen depreme harap olan Zeytindağı nahiyesine bağlı Tekkedere köyü ile merkeze bağlı Ocavık (Kalarga) köylerinde inceleme yapan heyetin raporu. Tarihsiz (Muhtemelen Ekim 1939)

23 

The report, which was written by the Committee who conducted inspections in Tekkedere and Ovacik villages, which were ruined after the earthquake that happened in Zeytindagi, Bergama. Undated (Probably, October 1939)

‫ وقرية أوفاجك (كاالرغا) التابعة للمركز واللتان دمرهما‬،‫تقرير اللجنة بعد زيارتها قرية ت ّكة ديري التابعة لناحية زيتون داغي‬ .‫زلزال ضرب بيرغاما‬ )‫ على األرجح‬1939 ‫أكتوبر‬/‫بدون تاريخ (تشرين األول‬

Kızılay Arşivi, No: 2507-54.2

130

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

131

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Dikili’de meydana gelen depremde harap olan ve yeri değiştirilmesi düşünülen Kabakum köyünün ve taşınacağı arazinin özelliklerini gösterir rapor. 22/10/1939

24 

The report with regards to the features of Kabakum village, which was ruined after the earthquake in Dikili and considered to be relocated, and the features of the land, to which it is going to be transferred. 22/10/1939

.‫تقرير حول قرية كاباكوم التي سيتم نقلها إلى مكان آخر بعد أن هدمها زلزال ضرب ديكيلي وخصائص األرض التي ستُنقل إليها‬ 1939/10/22

Kızılay Arşivi, No: 2507-54.3

132

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

133

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Dikili depreminde harap olup yerleri değiştirilmesi düşünülen Bademli, Kabakum ve Ovacık köylerinin eski ve yeni arazileri hakkında hazırlanan rapor. 23/10/1939

25 

The report with regards to the old and new lands of the Bademli, Kabakum and Ovacik villages, which were ruined after the earthquake in Dikili and considered to be relocated. 23/10/1939

‫تقرير حول قرى باديملي وكاباكوم وأوفاجك التي سيتم نقلها إلى مكان آخر بعد أن هدمها زلزال ضرب ديكيلي وخصائص‬ .‫األرض القديمة والجديدة‬ 1939/10/23

Kızılay Arşivi, No: 2507-54.5

134

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

135

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Bergama’da meydana gelen depremde neredeyse tamamı harap olan Tekkedere köyü ile, nakledilmesi düşünülen yakındaki Yeniköyün topografik özelliklerini izah eden rapor. 03/11/1939

26 

The report, which explains the topographical features of Tekkedere, which was almost completely ruined after the earthquake in Bergama, and Yenikoy, the nearby village which was considered to be transferred. 03/11/1939

‫ ولقرية يني كويون‬،‫تقرير حول الخصائص الطبوغرافية لقرية ت ّكة ديري التي هُدمت بشكل شبه كلي جراء زلزال بيرغاما‬ .‫القريبة منها والتي سيتم نقلها إلى مكان آخر‬ 1939/11/03

Kızılay Arşivi, No: 2507-54.6

136

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

137

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Dikili ve civarında 22 Eylül 1939 tarihinde meydana gelen depremden sonra hasar tespiti amacıyla bölgeye giden heyetin kasaba ve köylerde yaptığı incelemenin sonuçlarına dair Nafia Vekâleti tarafından Kızılay’a gönderilen 11 sayfalık ayrıntılı rapor. 10/11/1939

27 

The detailed, 11-page report, which was sent by the Ministry of Public Works to Red Crescent with regards to the consequences of the observations made by the committee, which was appointed to assess the damage caused in the towns and villages by the earthquake that happened on 22 September 1939 in and around Dikili. 10/11/1939

‫ صفحة أرسلته وزارة اإلسكان إلى الهالل األحمر حول نتائج زيارة قامت بها لجنة لبلدات وقرى‬11 ‫تقرير تفصيلي يقع في‬ .1939 ‫سبتمبر‬/‫ أيلول‬22 ‫ديكيلي وما حولها لتحديد الخسائر التي لحقت بها جراء زلزال ضرب المنطقة بتاريخ‬ 1939/11/10

Kızılay Arşivi, No: 2371-200 ve 200.1-200.11 arası

138

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

139

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

140

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

141

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

142

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

143

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

144

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

145

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

146

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

147

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

148

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

149

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

150

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

1952 Erzurum Pasinler Deprem 1952 Erzurum Pasinler Earthquake 1952 ‫زلزال باسينلير في أرضروم عام‬

151

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Depremden sonra Bergama ve Dikili’nin imar planını yapmakla görevlendirilen Prof. Gustav Oslner ve Mimar Fikri Alpay’ın yerinde incelemelerde bulundukları ve hazırladıkları raporu gönderecekleri. 30/11/1939

28 

The report that Professor Gustav Oslner and the Architect Fikri Alpay, who were appointed to prepare the master plan of Bergama and Dikili after the earthquake, made inspections in the area and were going to send their reports. 30/11/1939

،‫ المكلفين بوضع خطة إلعادة إعمار بيرغاما وديكيلي بعد الزلزال‬،‫إجراء البروفيسور غوستاف أوسلنير والمعماري فكري ألباي‬ .‫زيارات ميدانية للمنطقة واعتزامهما إرسال تقرير أعداه بهذا الخصوص‬ 1939/11/30

Kızılay Arşivi, No: 2371-47

152

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

153

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

İzmir’de Dikili ve Bergama civarında meydana gelen depremler dolayısıyla yerlerinden ayrılıp İzmir’e gelecek olanlardan sekiz kişinin üç ay müddetle masraflarını karşılamayı ve çocuklarını okutmayı taahhüt eden İzmir Yün Mensucatı fabrika yöneticisi tarafından Kızılay İzmir şubesine gönderilen yazı. 30/12/1939

29  The letter, which was sent to Red Crescent Izmir Branch by the Izmir Wool Factory manager who promise, that the expenditures of eight people, who suffered from the earthquake in Dikili and Bergama and were going to leave their home and travel to Izmir due to the earthquake, were going to be covered by him for three months. 30/12/1939

‫ أشهر بنفقات‬3 ‫خطاب من مدير معمل المنسوجات الصوفية في إزمير إلى فرع الهالل األحمر في المدينة يتعهد فيه بالتكفل لمدة‬ ‫ أشخاص من المنكوبين الذين سيأتون إلى إزمير بعد أن شردتهم زالزل وقعت قرب ديكيلي وبيرغاما وكذلك التكفل بتدريس‬8 .‫أوالدهم‬ 1939/12/30

Kızılay Arşivi, No: 2507-99.4

154

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

155

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Bursa’nın Mustafakemalpaşa ilçesinde meydana gelen selde suların 12 metre kadar yükseldiği, baskın nedeniyle şehrin üç adaya bölündüğü, suların azalmasından sonra Gemlik ve Mudanya’dan getirilen motor ve sandallarla ilçeye ulaşıldığı, evlerin dörtte üçünün kullanılamayacak derecede hasar gördüğü, can kaybının bulunduğu ve yardım çalışmalarının halen devam ettiği. 01/01/1940

30 

The report that the level of water increased 12 meters due to the flood in Mustafakemalpasa, Bursa, and that the city was divided into three islands due to the flood water, and that people arrived at the city via motorboats and boats, which were brought from Gemlik and Mudanya, after the level of water was decreased, and that 75 percent of the houses were damaged to the degree that they became useless, and that there were loss of lives and aid activities were still ongoing. 01/01/1940

‫ وانقسام المدينة إلى ثالث جزر بسبب‬،‫ مترا‬12 ‫ارتفاع منسوب مياه السيل الذي اجتاح قضاء مصطفى كمال باشا في بورصة إلى‬ ‫ وإلحاق السيل أضرارا بالغة بثالثة أرباع‬،‫ ووصول الزوارق والقوارب المرسلة من غيمليك ومودانيا إلى المنطقة‬،‫الفيضان‬ .‫ وتواصل أعمال اإلغاثة‬،‫ ووقوع خسائر بشرية‬،‫المنازل‬ 1940/01/01

Kızılay Arşivi, No: 2519-58.1, 2519-58.2

156

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

157

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

158

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

1952 Erzurum Depremi 1952 Erzurum Earthquake 1952 ‫زلزال أرضروم عام‬

159

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Aşırı yağışlar nedeniyle Bursa’nın Karacabey kazasına bağlı bazı köyleri sel bastığı, evlerin harap olduğu, can kaybının bulunmadığı, Gemlik, Mudanya ve Bandırma’dan motor ve kayıklar gönderilerek tahliye işlemlerinin başlatıldığı, diğer yardım çalışmalarına da devam edildiğine dair valinin telgrafı. 01/01/1940

31  The telegraph of the Governor with regards to the reports that some of the villages in Karacabey, Bursa, were flooded due to the heavy rains, and that some of the houses were ruined but there was no loss of life, and that the process of evacuation began after the arrival of the motorboats and boats coming from Gemlik, Mudanya and Bandirma, and that the aid activities were going on. 01/01/1940

‫ وتهدم بعض‬،‫تلغراف الوالي حول اجتياح السيول بعض القرى التابعة لقضاء كاراجا بي في بورصة جراء األمطار الغزيرة‬ ‫ وتواصل‬،‫ وإرسال قوارب وزوارق من غيمليك ومودانيا وباندرما وبدء أعمال اإلجالء‬،‫المنازل دون وقوع خسائر بشرية‬ .‫الفعاليات اإلغاثية األخرى‬ 1940/01/01

Kızılay Arşivi, No: 2519-58.3

160

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

161

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

1939 Erzincan depreminin Tokat’ın Erbaa ilçesinde meydana getirdiği hasar ve devletçe yürütülen yardım çalışmaları hakkında bilgi veren Samsun vali yardımcısının telgrafı. 11/01/1940

32 

The telegraph of the Deputy Governor of Samsun with regards to the aid activities, which were conducted by the State, and the damage caused by Erzincan earthquake in Erbaa district of Tokat. 11/01/1940

‫ في قضاء إيربا في توكات‬1939 ‫تلغراف من مساعد والي سامسون حول األضرار التي سببها زلزال ضرب أرزنجان عام‬ .‫والمساعدات التي قدمتها الحكومة‬ 1940/01/11

Kızılay Arşivi, No: 2519-16.2

162

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

163

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

1939 Erzincan depreminin ardından Gümüşhane merkezde hafif bir depremin meydana geldiği, kazalardan henüz haber alınamadığı, Zigana ve Kop dağlarının motorlu araç trafiğine halen kapalı durumda bulunduğu. 11/01/1940

33 

The report that a low-severity earthquake broke out in Gumushane after the Erzincan earthquake, that no reports were received with regards to the accidents, and that Zigana and Kop mountains were closed to motorized vehicle traffic. 11/01/1940

،‫ وعدم ورود أية أنباء حتى اللحظة حول وقوع خسائر‬،1939 ‫هزة خفيفة وسط غموشهانة عقب زلزال ضرب أرزنجان عام‬ .‫وتعذر عبور جبلي زيغانا وكوب بالعربات ذات المحرك لكونها غير سالكة حتى اآلن‬ 1940/01/11

Kızılay Arşivi, No: 2519-16.11

164

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

165

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Erzincan’da 1939’un son günlerinde gerçekleşen büyük depremin Refahiye kazasında yol açtığı hasar ve alınan tedbirler hakkında valinin telgrafı. 11/01/1940

34 

The telegraph of the Governor with regards to damaged caused in Refahiye district by the earthquake which broke out in the last days of 1939 in Erzincan and the measures taken. 11/01/1940

‫ في قضاء رفاهيه‬1939 ‫تلغراف الوالي حول األضرار التي سببها زلزال عنيف ضرب أرزنجان في األيام األخيرة من عام‬ .‫والتدابير المتخذة بهذا الصدد‬ 1940/01/11

Kızılay Arşivi, No: 2519-16.18

166

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

167

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

1939 Erzincan depreminin ardından Tunceli’ye bağlı Çemişgezek’in, Vaskovan, Başvartinik, Germili nahiyeleri ile Nazimiye ve Pertek kazalarında hasara sebebiyet veren artçı depremlerin meydana geldiği. 12/01/1940

35 

The report with regards to the aftershocks, which caused damage in the Vaskovan, Basvartinik and Germili towns at Cemisgezek, and Nazimiye and Pertek districts of Tunceli, after the Erzincan earthquake in 1939. 12/01/1940

‫هزات ارتدادية تتسبب بخسائر في نواحي فاسكوفان وباشفارتينيك وغيرميلي في تشيميش غيزيك التابعة لتونجلي وفي قضاءي‬ .‫ناظمية وبيرتك‬ 1940/01/12

Kızılay Arşivi, No: 2519-16.17

168

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

169

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Erzincan depremi mağdurlarından Hatay’a gönderilmesi düşünülen üç bin kişinin yarısının yerlerine ulaştıkları, şimdi gelenler ve sonradan gelecek olanların ihtiyacı için gerekli olan elbise, ayakkabı gibi ihtiyaç malzemelerinin bir an önce gönderilmesine dair valinin telgrafı. 12/01/1940

36 

The telegraph of the Governor who reports that half of the three thousand people, who were among the victims of the Erzincan earthquake and going to be sent to Hatay, arrived at their final destinations and that basic necessities (such as clothes and shoes) for the victims need to be sent as soon as possible. 12/01/1940

‫ وإرسال ما‬،‫ آالف من منكوبي زلزال أرزنجان المقرر نقلهم إلى هاتاي‬3 ‫ شخص من أصل‬1500 ‫تلغراف الوالي حول وصول‬ .‫يحتاجه الواصلون والذين سيصلون الحقا من مواد ضرورية كالمالبس واألحذية وغيرها بأسرع وقت‬ 1940/01/12

Kızılay Arşivi, No: 2519-16.20

170

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

171

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Erzincan depremi mağdurlarından olup Mardin Kızıltepe’deki akrabalarının yanına yerleşen bir vatandaşın kendisine gösterilen alaka ve yapılan yardımlardan dolayı teşekkürünü bildirdiği telgraf. 12/01/1940

37 

The telegraph demonstrating the expression of gratitude of the citizen, who was a victim of the Erzincan earthquake and settled next to his relatives in Kiziltepe, Mardin for the support he received 12/01/1940

‫تلغراف من أحد منكوبي زلزال أرزنجان قطن مع أقربائه في قزيل تيبي في ماردين عقب الزلزال يعرب فيه عن شكره وامتنانه‬ .‫لما لقيه من رعاية ومساعدة‬ 1940/01/12

Kızılay Arşivi, No: 2519-16.21

172

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

173

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Erzincan’da meydana gelen büyük depremin Artvin’in Hopa kazası merkezinde de bazı hasara yol açtığı ve kar fırtınası sebebiyle nahiyelerin durumu hakkında henüz bilgi alınamadığına dair Çoruh kaymakamının telgrafı. 12/01/1940

38 

The telegraph of the Coruh District Governor with regards to the damage caused by the Erzincan earthquake in Hope district of Artvin and the report that no information about the towns could be received due to the heavy snowing. 12/01/1940

،‫تلغراف من قائمقام تشوروه يذكر فيه وقوع بعض الخسائر في مركز قضاء هوبا في أرتفين جراء زلزال عنيف ضرب أرزنجان‬ .‫وتعذر الحصول على معلومات حول الوضع في تلك النواحي بسبب العواصف الثلجية‬ 1940/01/12

Kızılay Arşivi, No: 2519-16.30

174

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

175

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Balıkesir merkezde kısa süren şiddetli bir depremin meydana geldiği; Erdek kazasında ise hafif bir depremin hissedildiğine dair valinin telgrafı. 12/01/1940

39 

The telegraph of the Governor reporting that a short-winded and intensive earthquake broke out in the centre of Balikesir and that a low-severity earthquake was felt in Erdek district. 12/01/1940

.‫تلغراف الوالي حول وقوع زلزال عنيف استمر لفترة قصيرة في مركز باليكسير وزلزال آخر خفيف في قضاء إردك‬ 1940/01/12

Kızılay Arşivi, No: 2519-16.6

176

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

177

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Erzincan depreminin mağdurlarından Sivas’a gelen üç yüz otuz beş kişinin iaşe ve sağlık hizmetlerinin görüldüğü; bunlardan bir kısmının Sivas’ta kaldığı, bazısının Samsuna gittiği, çoğunun diğer şehirlere nakledilmek üzere Kayseri’ye gönderildikleri. 12/01/1940

40 

The report that some of the three hundred thirty-five people, who were victims of the Erzincan earthquake and came to Sivas, stayed in Sivas and some of them went to Samsun and most of them were sent to Kayseri with an aim to be transferred to other cities. 12/01/1940

‫ وبقاء بعضهم فيها في حين توجه البعض‬،‫ شخصا قدموا إلى سيواس بعد زلزال أرزنجان‬335‫تقديم خدمات صحية وغذائية لـ‬ .‫ وإرسال معظمهم إلى قيصري تمهيدا لنقلهم إلى مدن أخرى‬،‫اآلخر إلى سامسون‬ 1940/01/12

Kızılay Arşivi, No: 2519-16.7

178

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

179

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Erzincan’da 1939’un son günlerinde gerçekleşen büyük depremin Tercan kazasında yol açtığı hasar ve alınan tedbirler hakkında valinin telgrafı. 13/01/1940

41 

The telegraph of the Governor with regards to the damage caused in Tercan district by the massive earthquake, which broke out in Erzincan in the last days of 1939 and the measures taken afterwards. 13/01/1940

‫تلغراف الوالي حول الخسائر التي وقعت في قضاء تيرجان جراء زلزال عنيف ضرب أرزنجان في األيام األخيرة من عام‬ .‫ والتدابير المتخذة بهذا الخصوص‬1939 1940/01/13

Kızılay Arşivi, No: 2519-16.26

180

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

181

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

27 Aralık 1939’da Erzincan merkezli gerçekleşen depremden etkilenen Sivas’taki iki yüz otuz bir kişinin Kayseri’ye gönderildikleri, bunlardan elli dört tanesinin burada evlere yerleştirildikleri, yüz yetmiş yedi kişinin ise Ankara, İstanbul, Manisa, Bursa, Balıkesir ve Isparta’ya nakledildikleri. 13/01/1940

42  The report that 231 victims of the Erzincan earthquake were sent to Kayseri from Sivas, and 54 of them were settled to the houses there, and that 177 of them were transferred to Ankara, Istanbul, Manisa, Bursa, Balikesir and Isparta. 13/01/1940

‫ إلى‬1939 ‫ديسمبر‬/‫ كانون األول‬27 ‫ شخصا من سكان سيواس التي طالها تأثير زلزال ضرب أرزنجان بتاريخ‬231 ‫إرسال‬ ‫ المتبقين إلى أنقرة وإسطنبول ومانيسا وبورصة وباليكسير‬177‫ وإرسال الـ‬،‫ منهم في منازل في المدينة‬54 ‫ وتوطين‬،‫قيصري‬ .‫وإسبارطة‬ 1940/01/13

Kızılay Arşivi, No: 2519-16.4

182

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

183

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Diyarbakır’ın Silvan ve Kulp kazalarında yağmur nedeniyle bazı hasar meydana geldiği; Bitlis’in Adilcevaz ilçesinde hasara yol açan bir depremin gerçekleştiği; Mardin’in Kızıltepe kazasının Teltayin köyünde koyun hırsızlığının vukua geldiğine dair Kızılay Birinci Genel Müfettişinin telgrafı. 13/01/1940

43  The telegraph of Red Crescent Society’s First General Inspector reporting that heavy rains caused damage in Silvan and Kulp districts of Diyarbakir, and that an earthquake caused damage in Adilcevaz district of Bitlis; and that there were thefts of livestock in the Teltayin village of Kiziltepe, Mardin. 13/01/1940

،‫تلغراف المفتش العام األول للهالل األحمر حول وقوع بعض األضرار في قضاءي سيلوان وكولب في دياربكر جراء األمطار‬ ‫ وحادثة سرقة أغنام في قرية تيلتايين في قضاء قزيل تيبي‬، ‫ووقوع زلزال في قضاء عادلجواز التابع لبتليس تسبب بأضرار‬ .‫بماردين‬ 1940/01/13

Kızılay Arşivi, No: 2519-16.5

184

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

185

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Erzincan depremi mağdurlarından İskenderun’a 14 Ocak’da 230 kişi, 15 Ocak’da ise 283 kişinin gönderildiği, böylece toplam olarak Hatay vilayetine gelenlerin sayısının 2.204 kişiye ulaştığına dair valinin telgrafı. 15/01/1940

44 

The telegraph of the Governor with regards to the report that the number of the victims, of Erzincan earthquake, who arrived at Hatay, amounted to 2.204 – on the basis of previous figures: 230 people on 14 January and 283 people on 15 January. 15/01/1940

‫ آخرين في اليوم التالي‬283‫يناير و‬/‫ كانون الثاني‬14 ‫ شخصا من منكوبي زلزال أرزنجان في‬230 ‫تلغراف الوالي حول إرسال‬ .‫ أشخاص‬2204 ‫إلى إسكندرون ليرتفع بذلك العدد اإلجمالي للذين تم إرسالهم إلى والية هاتاي إلى‬ 1940/01/15

Kızılay Arşivi, No: 2519-17.1

186

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

187

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

1939 Büyük Erzincan depreminden etkilenen Giresun, Ordu, Tokat ve Sivas bölgesine iletilmek üzere İstanbul’dan gemi ile yiyecek, giyecek ve bazı yapı malzemesi gönderildiği. 15/01/1940

45 

The report that various supplies of provisions (food, clothes and construction material) were sent to Istanbul with an aim to transfer them to Giresun, Ordu, Tokat and Sivas, all of which are the areas affected by the Erzincan earthquake in 1939.. 15/01/1940

‫إرسال سفينة محملة بالمواد الغذائية والمالبس وبعض أدوات البناء من إسطنبول إلى غيريسون وأوردو وتوكات وسيواس التي‬ .1939 ‫طالها تأثير زلزال كبير ضرب أرزنجان عام‬ 1940/01/15

Kızılay Arşivi, No: 2519-17.4

188

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

189

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Sivas’ın Koyulhisar kazasındaki deprem mağdurları için hazırlanan bazı ihtiyaç malzemelerinin ulaşım imkânlarının zorluğundan dolayı hayvan ve kızaklarla gönderilmeye çalışıldığı. 15/01/1940

46 

The report that the supplies of provisions, which were prepared for the victims of the earthquake in Koyulhisar district of Sivas, were sent via sleds due to the difficulties in transportation. 15/01/1940

‫محاولة إرسال بعض المساعدات لمنكوبي الزلزال في قضاء قويلحصار في سيواس على ظهور الدواب والزالجات لتعذر‬ .‫إرسالها بطرق أخرى‬ 1940/01/15

Kızılay Arşivi, No: 2519-17.6

190

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

191

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

1939 Erzincan depremi mağdurlarının diğer bölgelere gönderilirken hangi usul çerçevesinde hareket edileceğine dair Dahiliye Vekâleti tarafından hazırlanan muhtasar talimat.

47 

The brief instructions, which were prepared by the Ministry of Interior with regards to the adoption of the particular method in transporting the victims of the Erzincan earthquake to the other areas in 1939.

‫تعليمات موجزة صادرة عن وزارة الداخلية حول األطر التي سيتم التحرك وفقها لدى نقل منكوبي الزلزال الذي ضرب أرزنجان‬ .‫ إلى مناطق أخرى‬1939 ‫عام‬

Dâhiliye Vekâleti'nden Sivas'da bulunan teftîş heyeti reisinin yazısı sûretini göndermişdir. Bu yazıda: Erzincan'dan hareket eden felâketzede familyasının hangi katarla ve nereye müteretteb olduğunun alâkadar yerlere bildirilmesi isteniyor. Dahiliye Vekaleti buna dâir bir ta‘mîm yapmışdır ve sûretini de göndermişdir. 17/1/940

Kızılay Arşivi, No: 2519-18, 2519-18.2

192

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

193

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Zonguldak’ın Devrek kazasının Yenice nahiyesine bağlı Döngeller köyünde meydana gelen heyelanda bazı evlerin yıkıldığı, arazide bir metre genişliğinde yarık oluştuğu. 15/01/1940

48 

The report with regards to the landslide in the Dongeller village of Yenice, Devrek district in Zonguldak and the report that some of the houses collapsed and that a meter-wide fissure emerged in the land. 15/01/1940

‫انزالق أرضي يتسبب بهدم بعض المنازل في قرية دونغيلير التابعة لناحية ينيجه في قضاء ديفريك في زونغولداك ويحدث صدعا‬ .‫أرضيا بعرض متر واحد‬ 1940/01/15

Kızılay Arşivi, No: 2519-15.33

194

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

195

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

1939’da gerçekleşen büyük Erzincan depreminde mağdur olanların hangi trenlerle ve nerelere gönderildiklerine dair bilginin Dahiliye Vekâleti’nin yayınladığı genelgede belirtildiği. 17/01/1940

49 

The memorandum, which was published by the Ministry of Interior with regards to the destinations, the victims of Erzincan earthquake were sent, and which trains they were boarded on. 17/01/1940

1939 ‫تعميم صادر عن وزارة الداخلية يتضمن معلومات حول القطارات التي أقلت منكوبي زلزال كبير ضرب أرزنجان عام‬ .‫واألماكن التي أرسلوا إليها‬ 1940/01/17

Kızılay Arşivi, No: 2519-18.3

196

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

197

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

27 Aralık 1939’da Erzincan merkezli gerçekleşen büyük depremin yaralarını sarmak üzere Mardin merkezi ile Savur, Cizre, İdil, Derik, Nusaybin, Midyat, Kızıltepe, Mazıdağı ve Gerçüş kazalarından para, çeşitli yiyecek ve diğer ihtiyaç malzemelerin toplandığı. 18/01/1940

50 

The report that monetary aid and other supplies of provision were collected in Mardin and its districts (Savur, Cizre, Idil, Derik, Nusaybin, Midyat, Kızıltepe, Mazidagi ve Gercus) with an aim to support the victims of the Erzincan earthquake on 27 December 1939. 18/01/1940

‫جمع معونات نقدية وغذائية مختلفة وغيرها من االحتياجات األساسية في مركز ماردين وفي أقضية سافور وجيزره وإيديل‬ 27 ‫وديريك ونصيبين وميديات وقزيل تيبي ومازي داغي وغيرتشوش لصالح منكوبي زلزال كبير ضرب أرزنجان بتاريخ‬ .1939 ‫ديسمبر‬/‫كانون األول‬ 1940/01/18

Kızılay Arşivi, No: 2519-15.19

198

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

199

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

İki gün boyunca devam eden yağmurların karları eritmesi nedeniyle Gediz nehrinin taştığı, Manisa ovasını su bastığı, Manisa-Akhisar karayolunun bozulduğu, Bandırma tren hattının kesintiye uğradığı ve suların halen yükselmeye devam ettiği. 18/01/1940

51 

The report that Manisa plains were flooded due to the overflow in the Gediz river after the heavy rains, and that Manisa-Akhisar highway was disrupted, and that Bandirma rail railroad route was interrupted, and that the level of flood water was still increasing. 18/01/1940

‫ وتضرر طريق مانيسا‬،‫ وفيضانات تجتاح سهل مانيسا‬،‫فيضان نهر غيديز نتيجة هطل األمطار على مدار يومين وذوبان الثلوج‬ .‫ واستمرار ارتفاع منسوب المياه‬،‫ وتعطل خط قطار بندرما‬،‫ آقحصار البري‬1940/01/18

Kızılay Arşivi, No: 2519-15.24

200

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

201

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

1939 Erzincan depreminin Sivas merkezine verdiği hasar ve yürütülen yardım çalışmaları hakkında vali tarafından Dahiliye Vekâleti’ne gönderilen yazı. 18/01/1940

52 

The letter, which was sent by the Governor to the Ministry of Interior, with regards to the damage caused in the central Sivas by the Erzincan earthquake on 27 December 1939 and the aid activities, which were conducted afterwards. 18/01/1940

‫ في مركز سيواس‬1939 ‫خطاب أرسله الوالي إلى وزارة الداخلية حول األضرار التي أحدثها زلزال كبير ضرب أرزنجان عام‬ .‫والفعاليات اإلغاثية‬ 1940/01/18

Kızılay Arşivi, No: 2519-15.10, 2519-15.11, 2519-15.12

202

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

203

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

204

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

205

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Zonguldak’ın Kozlu nahiyesinde hafif bir deprem olduğu, herhangi bir zayiat ve hasarın meydana gelmediği. 18/01/1940

53 

The report with regards to the low-severity earthquake in Kozlu, Zonguldak, that did not cause any damage or loss of life. 18/01/1940

.‫هزة أرضية خفيفة تضرب ناحية كوزلو في زونغولداك دون التسبب بأية أضرار‬ 1940/01/18

Kızılay Arşivi, No: 2519-15.35

206

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

207

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

1939 Erzincan depreminin Giresun’un Görele kazasında yol açtığı hasarı ve yürütülen yardım çalışmalarını bildiren kaymakamın telgrafı. 19/01/1940

54 

The telegraph of the District Governor with regards to the damage caused in Gorele, Giresun by the Erzincan earthquake in 1939 and the aid activities, which were conducted afterwards. 19/01/1940

‫ في قضاء غوريلي في غيريسون والفعاليات‬1939 ‫تلغراف القائمقام حول األضرار التي خلفها زلزال كبير ضرب أرزنجان عام‬ .‫اإلغاثية‬ 1940/01/19

Kızılay Arşivi, No: 2519-15.36

208

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

209

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

27 Aralık 1939’da Erzincan merkezli gerçekleşen büyük depremin mağdurlarından olup Sivas’a gelen kırk iki kişinin, Kayseri, Ankara, Eskişehir, İzmir ve Manisa’ya gitmek üzere trenle Kayseri’ye gönderildiği. 20/01/1940

55 

The report that forty-two victims of Erzincan earthquake came to Sivas and then they were sent to Kayseri on their way to Ankara, Eskisehir, Izmir and Manisa. 20/01/1940

‫ إلى‬،‫ وصلوا سيواس‬1939 ‫ديسمبر‬/‫ كانون األول‬27 ‫ شخصا من منكوبي زلزال كبير ضرب أرزنجان بتاريخ‬42 ‫إرسال‬ .‫قيصري بالقطارات تمهيدا إلرسالهم إلى أنقرة وإسكيشهر وإزمير ومانيسا‬ 1940/01/20

Kızılay Arşivi, No: 2519-15.25

210

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

211

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Dikili ve Bergama’da meydana gelen depremlerden etkilenen bazı köylerin yerlerinin değiştirilmesi hakkında İzmir valisi tarafından Kızılay’a gönderilen yazı. 21/01/1940

56 

The letter, which was sent by Izmir Governor to Red Crescent, with regards to the relocation of some villages, which were ruined by the earthquakes in Dikili and Bergama. 21/01/1940

‫خطاب أرسله والي إزمير إلى الهالل األحمر حول تغيير أماكن بعض القرى المتضررة من الزالزال التي ضربت ديكيلي‬ .‫وبيرغاما‬ 1940/01/21

Kızılay Arşivi, No: 2507-54, 2507-54.1

212

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

213

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

214

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

1952 Pasinler Depremi 1952 Pasinler Earthquake 1952 ‫زلزال باسينلير عام‬

215

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Bursa’nın Mustafakemalpaşa kazasında meydana gelen sel felaketi sonucu dokuz mahallede 267 evin kısmen veya tamamen yıkıldığı, 235 evin kullanılamayacak duruma geldiği, 133 dam ve samanlığın da ciddi derecede zarar gördüğü. 29/01/1940

57 

The report with regards to the flood disaster in Mustafakemalpasa, Bursa and the report that 267 houses in nine neighbourhoods were partially or completely destroyed, that 235 houses became useless, and that 133 barns and stables were seriously damaged. 29/01/1940

‫ محالت جراء سيول اجتاحت قضاء مصطفى كمال باشا في بورصة وألحقت‬9 ‫ منزال في‬267 ‫دمار جزئي أو كلي يصيب‬ .‫ حظيرة‬133‫ منزال و‬235‫أضرارا جسيمة بـ‬ 1940/01/29

Kızılay Arşivi, No: 2519-24

216

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

217

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Dikili ve Bergama civarında meydana gelen depremde evleri hasar gören kişilere yardım olarak ne kadar para dağıtıldığını gösteren liste. 19/02/1940

58 

The list which demonstrates the amount of money allocated to the victims, whose houses were damaged, of the earthquake which broke out in Dikili and Bergama. 19/02/1940

.‫الئحة تبين حجم المساعدات النقدية الموزعة على األشخاص الذين تضررت منازلهم جراء زلزال وقع قرب ديكيلي وبيرغاما‬ 1940/02/19

Kızılay Arşivi, No: 2371-324, 2371-324.1

218

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

219

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

220

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

1952 Zonguldak Sel Felaketi 1952 Zonguldak Flood Disaster 1952 ‫كارثة السيول في زونغولداك عام‬

221

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Balıkesir’in Savaştepe nahiyesine bağlı Çukurçayır ve Kangurca köylerinde iki gün süren ve büyük hasara yol açan toprak kayması meydana geldiği. 16/03/1940

59 

The report with regards to the landslide, which lasted for two days and caused massive damage, in the Cukurcayir and Kangurca villages of Savastepe, Balikesir. 16/03/1940

‫حصول انزالقات أرضية على مدار يومين في قريتي تشوكورتشاير وكانغورجة التابعتين لناحية سواش تيبي في باليكسير تسببت‬ .‫بخسائر فادحة‬ 1940/03/16

Dahiliye Vekâleti'ne Balıkesir Vilâyeti'nin Savaştepe nâhiyesinde vukû‘a gelen heyelan hakkında vâlilikden alınan tel sûretinin gönderildiği ve vaz‘iyyetin Başvekâlete, Sıhhat ve İctimâ‘î Mu‘âvenet Vekâletine de arz edildiği hakkında. Dâhiliye Vekîli

19-3-1940

Kızılay Arşivi, No: 2519-3.2

222

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

223

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Aşırı yağışlar nedeniyle Mudanya’nın Işıklar köyünde meydana gelen heyelanda Kısıcak mevkiindeki bağ ve bahçelerin dereye kaydığı ve toprak kaymasının halen devam ettiğine dair valinin telgrafı. 20/03/1940

60 

The telegraph of the Governor reporting that vineyards and gardens slid to the stream due to the landslide, which was caused by the heavy rains, in the Isiklar village Mudanya, and that the landslide was still on-going. 20/03/1940

‫تلغراف الوالي حول انجراف الكروم والحدائق في كيسيجاك نحو النهر بسبب االنجرافات األرضية في قرية ايشقالر في مودانيا‬ .‫ وتواصل االنزالقات األرضية‬،‫والتي سببتها األمطار الغزيرة‬ 1940/03/20

Dahiliye Vekaleti'nin 20/3/940 tarihli ve 2986 sayılı yazısı: 1-Mudanya'nın Işıklar köyünde vukû‘ bulan heyelan hakkında Bursa Vilayeti'nden alınan 17/3/940 gün ve 80 sayılı tel sûretinni ilişik olarak sunulduğu. 2-Başvekâlet Yüksek Makâmına arz edilmiş Sıhhat ve Ziraat vekâletleriyle Kızılay Merkezi'ne yazılmışdır. 21/3/1940

Kızılay Arşivi, No: 2519-7.2

224

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

225

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

23 Nisan gecesi Pülümür kazasında hafif ve şiddetli derecelerde gerçekleşen depremlerin, ilçeye bağlı bazı köylerdeki binalarda hasara yol açtığı ve az sayıda hayvanın telef olduğu. 23/04/1940

61 

The report with regards to the earthquakes, of low and high severity, that broke out in Pulumur on 23 April 1940 and the report that these caused damage to some houses in the village and few animals perished. 23/04/1940

‫أبريل وتلحق أضرارا بأبنية بعض القرى التابعة للقضاء وتتسبب‬/‫ نيسان‬23 ‫هزات خفيفة وعنيفة تضرب قضاء بولومور ليلة‬ .‫بنفوق بعض الدواب‬ 1940/04/23

Kızılay Arşivi, No: 2519-26

226

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

227

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

17 Nisan 1940’da öğle vakti gerçekleşen ve Kars’a bağlı Arpaçay, Digor, Selim, Göle, Ardahan ve Kağızman nahiye ve kazalarında hissedilen depremin verdiği hasar hakkında Dahiliye Vekâleti’nden Kızılay’a gönderilen yazı. 25/04/1940

62 

The letter, which was sent by the Ministry of Interior to Red Crescent, with regards to the damage caused by the earthquake, which was felt in Arpacay, Digor, Selim, Gole, Ardahan and Kagizman districts of Kars, on 17 April 1940. 25/04/1940

‫خطاب أرسلته وزارة الداخلية إلى الهالل األحمر حول الخسائر الناجمة عن زلزال ضرب نواحي وأقضية أرباتشاي وديغور‬ .1940 ‫أبريل‬/‫ نيسان‬17 ‫وسليم وغولي وأرداخان وكاغزمان التابعة لقارص ظهر يوم‬ 1940/04/25

Kızılay Arşivi, No: 2519-14

228

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

229

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

17 Nisan 1940’da meydana gelen depremin Kars’ın Digor ilçesine verdiği hasar hakkında Dahiliye Vekâleti’nden Kızılay’a gönderilen yazı. 27/04/1940

63 

The letter, which was sent by the Ministry of Interior to Red Crescent, with regards to the damage caused in Digor, Kars by the earthquake on 17 April 1940. 27/04/1940

17 ‫خطاب أرسلته وزارة الداخلية إلى الهالل األحمر حول الخسائر في قضاء ديغور التابعة لقارص جراء زلزال وقع بتاريخ‬ .1940 ‫أبريل‬/‫نيسان‬ 1940/04/27

Kızılay Arşivi, No: 2519-14.1

230

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

231

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

27 Aralık 1939 gecesi Erzincan merkezli meydana gelen ve başta Sivas, Tokat, Gümüşhane, Ordu, Giresun, Amasya, Samsun, Trabzon, Yozgat, Tunceli, Malatya, Niğde ve Kayseri olmak üzere çok geniş bir coğrafyayı etkileyen büyük depremin yaralarını sarmak üzere altı ay boyunca yapılan işleri, depremin verdiği hasarın boyutu vb. bilgileri içeren Kızılay’ın hazırladığı ayrıntılı rapor. 04/06/1940

64 

The detailed report with regards to the damage caused by the Erzincan earthquake in 1939 and the activities in terms of alleviating the negative effects of the earthquake for six months, and the scope of the damage caused by the earthquake. 04/06/1940

‫ أشهر لتضميد جراح منكوبي الزلزال الكبير الذي ضرب‬6 ‫تقرير مفصل أعده الهالل األحمر حول فعاليات جرت على مدار‬ ‫ وطال تأثيره رقعة واسعة جدا شملت على األخص سيواس وتوكات وغموشهانة‬1939 ‫ديسمبر‬/‫ كانون األول‬27 ‫أرزنجان ليلة‬ ‫ وحجم الخسائر التي سببها‬،‫وأوردو وغيريسون وأماسيا وسامسون وطرابزون ويوزغات وتونجلي وماالطيه ونيغذة وقيصري‬ .‫الزلزال وما إلى ذلك‬ 1940/06/04

Kızılay Arşivi, No: 2501-1 ve 1.1, 2501-1.2, 2501-1.4, 2501-1.5, 2501-1.6, 2501-1.7, 2501-1.9, 2501-1.10

232

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

233

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

234

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

235

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

236

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

237

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

238

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

239

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

240

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

241

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

1939 Erzincan depreminden etkilenen on üç vilayet dahilinde vuku bulan ölü, yaralı ve hasarlı bina sayısını gösterir liste. Tarihsiz (muhtemelen 04/06/1940)

65 

The list, which demonstrates the number of the dead and injured people and the number of the damaged buildings in the thirteen cities, which were affected by the Erzincan earthquake in 1939. Undated (Probably 04/06/1940)

‫ والية طالها تأثير زلزال ضرب أرزنجان عام‬13 ‫الئحة بأعداد األشخاص الذين لقوا حتفهم أو جرحوا واألبنية المتضررة في‬ .1939 )‫ على األرجح‬1940/06/04( ‫بدون تاريخ‬

Kızılay Arşivi, No: 2501-1.8

242

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

243

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Yozgat civarında 30 Temmuz 1940 tarihinde gerçekleşen depremden sonra yürütülen yardım çalışmalarında aksayan yönleri tespit eden ve bazı önerilerde bulunan Kızılay bölge müfettişinin merkeze gönderdiği rapor. 18/08/1940

66 

The report, which was sent by Red Crescent area inspector, who identified the failing aspects of the aid activities that were conducted after the earthquake in Yozgat on 30 July 1940, to the Headquarter. 18/08/1940

‫تقرير أرسله المفتش اإلقليمي للهالل األحمر إلى المركز يحدد فيه مواطن ضعف الفعاليات اإلغاثية المقدمة لضحايا الزلزال الذي‬ .‫ ويتقدم فيه ببعض المقترحات‬1940 ‫يوليو‬/‫ تموز‬30 ‫وقع قرب يوزغات بتاريخ‬ 1940/08/18

Kızılay Arşivi, No: 2530-14, 2530-14.1, 2530-14.2

244

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

245

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

246

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

247

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Yozgat civarında 30 Temmuz 1940 tarihinde gerçekleşen depremden 151 köyün etkilendiği, buralardaki 1735 evin tamamen yıkıldığı, 798 evin kullanılamayacak duruma geldiği, 3 binden fazla evin de az derecede hasara uğradığına dair tespit komisyonunun sekizinci raporu. 22/09/1940

67 

The eighth report, which was sent by the damage assessment commission, with regards to the earthquake that broke out in Yozgat on 30 July 1940, stating that 151 villages were affected by the earthquake, 1735 houses were completely destroyed, 798 houses became useless, and more than 3 thousand houses were lowly-damaged. 22/09/1940

1735 ‫ متسببا بهدم‬1940 ‫يوليو‬/‫ تموز‬30 ‫ قرية بزلزال ضرب جوار يوزغات بتاريخ‬151 ‫ثامن تقرير تقدمه اللجنة يفيد بتأثر‬ .‫ آالف منزل‬3 ‫ منزال آخر وأضرار طفيفة بأكثر من‬798‫منزال بشكل كامل وإلحاق أضرار فادحة بـ‬ 1940/09/22

Kızılay Arşivi, No: 2530-1

248

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

249

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

1929 yılında Of kazasındaki sel felaketi sonrası Adapazarı’na yerleşen, ancak 1943 senesinde burada meydana gelen depremde evi yıkılan ve Ankara’nın bir köyüne imamlık için giden bir vatandaşın, evini tamir için aldığı bin beş yüz liralık borcu ödeyebilmesi için Kızılay’dan yardım talebinde bulunduğu. 24/09/1940

68  The request for help, which was sent to Red Crescent by a citizen, whose house was destroyed in the Adapazari by the earthquake in 1943, to pay the debts which he borrowed to repair his house. This citizen was settled to Adapazari after he left Of due to a flood disaster in 1929 and went to a village of Ankara as he was appointed as imam in that village. 24/09/1940

‫ الشخص المعني‬.‫ ليرة اقترضه إلصالح منزله‬1500 ‫طلب المعونة من الهالل األحمر لمساعدة شخص على سداد دين بقيمة‬ 1943 ‫ إال أن منزله فيها هُدم بسبب زلزال ضرب المدينة عام‬،1929 ‫سكن أضة بازاري عقب سيول اجتاحت قضاء أوف عام‬ .‫ثم أصبح إمام قرية في أنقرة‬ 1940/09/24

Kızılay Arşivi, No: 2858-4.1

250

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

251

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

21 Eylül 1941’de İstanbul’un Fener semtinde çıkan yangında 47 ailenin eşyalarının tamamen yandığı, 182 kişinin açıkta kaldığı, Kızılay tarafından yardım maksadıyla mağdurlara para yanında battaniye, elbise ve çamaşır gibi ihtiyaç malzemeleri temin edildiği, ayrıca yatak ve yemek takımı da verileceği. 24/09/1941

69  The report that in addition to financial aid, various supplies of provisions (such as blanket, clothes and underwear) were allocated by Red Crescent to the victims of the fire, which broke out in Fener, Istanbul on 21 September 1941 since all the belongings of 47 families were completely burnt and 187 people became homeless. 24/09/1941

‫ متسببا بتشريد‬1941 ‫سبتمبر‬/‫ أيلول‬21 ‫ عائلة بالكامل جراء حريق شب في حي فينير في إسطنبول بتاريخ‬47 ‫احتراق ممتلكات‬ ‫ وتقديم الهالل األحمر مساعدات نقدية للمنكوبين باإلضافة إلى بطانيات وثياب ومالبس داخلية وغيرها من‬،‫ شخصا‬182 .‫أسرَّة وأطقم سفرة للمنكوبين‬ ِ ‫االحتياجات الضرورية عالوة على اعتزامه تقديم‬ 1941/09/24

Kızılay Arşivi, No: 2670-1, 2670-1.1, 2670-3

252

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

253

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

254

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

255

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Adapazarı’nda meydana gelen deprem sonrası İstanbul’dan Ankara’ya giderken şehre uğrayan milletvekillerinin depremin zararları ile ilgili tespitleri 21/06/1943

70 

The observations of the parliamentarians, who visited Adapazari on their way to Ankara from Istanbul, with regards to the Adapazari earthquake in 1943. 21/06/1943

‫ بعد زلزال ضرب المدينة على الخسائر التي‬،‫ أثناء توجههم من إسطنبول إلى أنقرة‬،‫إِطالع نواب برلمانيين زاروا أضة بازاري‬ .‫تسبب بها الزلزال‬ 1943/06/21

Kızılay Arşivi, No: 2859-201.4

256

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

257

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Kocaeli valisinin, Adapazarı’nda meydana gelen deprem sonrası, ölü ve yaralıların miktarı ve şehrin ihtiyaçları ile ilgili verdiği bilgiler 21/06/1943

71 

The information provided by the Kocaeli Governor with regards to the needs of the city and the number of the dead and injured people due to Adapazari earthquake. 21/06/1943

.‫حصيلة قدمها والي كوجة إيلي حول أعداد قتلى وجرحى زلزال أضة بازاري واحتياجات المدينة‬ 1943/06/21

Kızılay Arşivi, No: 2859-201.6

258

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

259

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Adapazarı’nda meydana gelen deprem sonrası yapılan yardımlarla ilgili Kızılay Başmüfettişliği’nin raporu 18/8/1943

72 

The report of Red Crescent’s Office of Inspector General with regards to the aid activities, which were conducted after the Adapazari earthquake 18/8/1943

.‫تقرير المفتشية العمومية للهالل األحمر حول المساعدات المقدمة ألضة بازاري عقب زلزال ضرب المدينة‬ 1943/8/18

Kızılay Arşivi, No: 2859-173, 2859-173.1

260

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

261

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

262

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

1953 Demirci Yangını 1953 Fire Disaster in Demirci 1953 ‫حريق ديميرجي عام‬

263

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Hendek ve Adapazarı’nda iaşeye ihtiyaç duyanların tespiti ve ihtiyaç sahiplerine çadır dağıtılması. 22/11/1943

73 

The allocation of tents to the victims of the earthquake in Hendek and Adapazari, and the identification of victims who needed catering. 22/11/1943

.‫إجراء جرد بأسماء المحتاجين للمساعدات الغذائية في هيندك وأضة بازاري وتوزيع الخيام على المنكوبين‬ 1943/11/22

Kızılay Arşivi, No: 2858-135, 2858-135.1

264

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

265

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

266

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

1957 Ankara Sel Felaketi 1957 Ankara Flood Disaster 1957 ‫كارثة السيول في أنقرة عام‬

267

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

27.11. 1943 tarihinde Samsun, Tokat, Amasya, Çorum, Kastamonu, Çankırı, Sinop ve Ordu vilayetlerinde hissedilen depremin zararlarına, nüfus kaybına ve Kızılay tarafından yapılan yardımlara dair rapor. 1/12/1943

74 

The report with regards to the damage and loss of lives caused by the earthquake, which was felt in Samsun, Tokat, Amasya, Corum, Kastamonu, Cankiri, Sinop and Ordu, on 27 November 1943 and the aid activities, which were conducted by the Red Crescent. 1/12/1943

‫ وشعر به سكان واليات سامسون‬1943.11.27 ‫تقرير حول حجم الخسائر البشرية والمادية التي تسبب بها زلزال وقع بتاريخ‬ . ‫ والمساعدات التي قدمها الهالل األحمر بهذا الخصوص‬،‫وتوكات وأماسيا وتشوروم وقسطمونو وتشانقري وسينوب وأوردو‬ 1943/12/01

Kızılay Arşivi, No: 2866-139.5

268

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

269

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Depremde zarar gören Ayvalık’a Kızılay’ın yaptığı yardımlar 22/12/1944

The aids, which were provided by Red Crescent in Ayvalik after the earthquake

75 

22/12/1944

.‫المساعدات التي قدمها الهالل األحمر لمنكوبي الزلزال في آيوالك‬ 1944/12/22

Kızılay Arşivi, No: 2866-13.2

270

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

271

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Karacabey’de sürekli olarak yağan yağmur ve kar sularının kasabaya büyük zarar verdiği, Canballı mahallesinde dört evin tamamen yıkıldığı, fakir olan bu evlerin sahiplerine ev yapabilmeleri içinKızılay tarafından nakdi yardımda bulunulması talebi 9/02/1945

76 

The report that large-scale damage was caused by the flooding, which happened due to heavy rains and the spring thaw, in Karacabey/Bursa; that four houses were completely destroyed in Canballi neighbourhood; and the request for financial aid, which was issued to Red Crescent to help the victim in building houses. 9/02/1945

،‫ منازل في محلة جانبالّي بالكامل‬4 ‫ وتسببها بهدم‬،‫إلحاق الهطل المستمر لألمطار ومياه الثلوج أضرارا كبيرة ببلدة كاراجا بي‬ .‫وطلب تقديم الهالل األحمر معونات نقدية لمساعدة العوائل الفقيرة التي كانت تقطنها على بناء منازل جديدة‬ 1945/02/09

Kızılay Arşivi, No: 2866-103

272

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

273

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Kastamonu’nun Araç ilçesi Yukarıoba köyünde meydana gelen yangında zarar görenlere yardım yapılması talebi 28/03/1945

77 

The request for help to the victims of the fire disaster, which broke out in Yukarioba village at Arac, Kastamonu 28/03/1945

.‫طلب تقديم المساعدة للمتضررين من الحريق الذي اندلع في قرية يوكاري أوبا في قضاء أراتش في قسطمونو‬ 1945/03/28

Kızılay Arşivi, No: 2866-10

274

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

275

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Çatalzeytin’de, kuraklık yüzünden açlık ve sefalet çeken halka, yardım eden Kızılay’a, CHP İdare Kurulu tarafından teşekkür edildiği 3/01/1946

78 

The report that the people of Catalzeytin suffered from hunger due to drought and the appreciation of Red Crescent by Republican People’s Party’s Administration Board since it provided aid to the people of Catalzeytin 3/01/1946

‫توجيه اللجنة اإلدارية لحزب الشعب الجمهوري الشكر للهالل األحمر لمساعدته السكان الذين يعانون الجوع والفقر بسبب موجة‬ .‫جفاف اجتاحت تشتال زيتون‬ 1946/01/03

Kızılay Arşivi, No: 3173-26

276

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

277

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Gediz’de depremden zarar görenlere dağıtılmak üzere gönderilen toplam 109.000 liranın fakir halka ve resmi binaların onarımına sarfedildiği 18/01/1946

79 

The report that 109.000 liras, which were sent to the victims of Gediz earthquake, were spent to aid the poor folk and to repair official buildings. 18/01/1946

.‫ آالف ليرة ُخصصت لمنكوبي الزلزال الذي ضرب غيديز في مساعدة السكان الفقراء وترميم األبنية العامة‬109 ‫إنفاق‬ 1946/01/18

Kızılay Arşivi, No: 2866-296

278

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

279

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Ankara’da yağan yağmurlar neticesi oluşan selden evleri yıkılan ve açıkta kalanlara Kızılay tarafından yardım yapıldığı 18/06/1946

80 

The report that aid was provided to the victims of the flood, which broke out due to heavy rains in Ankara by Red Crescent 18/06/1946

‫تقديم الهالل األحمر المساعدة للمتضررين من السيول الناجمة عن هطل أمطار غزيرة على أنقرة ما تسبب في هدم منازلهم‬ .‫وتشريدهم‬ 1946/06/18

Kızılay Arşivi, No: 2866-5

280

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

281

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Tokat’ın Artova ilçesi halkının açlıkla yüz yüze kaldıkları ve 1786 kişinin Kızılay’ın yardımına ihtiyacı bulunduğuna dair Tokat valisinin yazısı 3/03/1949

81 

The letter, which was written by Tokat Governor, that 1786 people were in need of the aid of Red Crescent due to hunger in Artova, Tokat 3/03/1949

‫ شخصا بحاجة إلى‬1786 ‫ وبأن‬،‫خطاب من والي توكات يبين فيه أن سكان قضاء أرتوفا باتوا وجها لوجه أمام خطر المجاعة‬ .‫مساعدة الهالل األحمر‬ 1949/03/03

Kızılay Arşivi, No: 3364-26.1

282

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

283

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Muş’ta zor durumda kalan şehir halkının, yoksulluk, fakirlik içinde bulunduğu, bir çok ailenin temel ihtiyaçlarını karşılayamadığı, sayıları tespit edilen yoksul kişilere yardım amacıyla Kızılay Genel Merkezi’nden 20.000 lira yardım talep edilmesinin uygun olacağı. 9/03/1949

82 

The report that it was appropriate to request 20.000 liras of financial help from Red Crescent Headquarter for the poor families, whose number was identified and who were not even in position to meet their basic needs, in Mus. 9/03/1949

‫ ألف‬20 ‫معاناة سكان موش الفقر والفاقة وعجز العديد من األسر عن تلبية احتياجاتها األساسية لذا سيكون من المالئم طلب مبلغ‬ .‫ليرة من المقر العام للهالل األحمر لمساعدة الفقراء الذين تم حصر أعدادهم‬ 1949/03/09

Kızılay Arşivi, No: 3173-59.2

284

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

285

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Van’da çiftçi ve dar gelirli vatandaşların mali durumlarının çok kötü olduğu, yoksul vatandaşlara verilecek kuru ekmek bedelini temin için 20.000 liranın Van Kızılay Derneği'ne gönderilmesine dair Van vali vekilinin talebi 13/01/1950

83 

The report that farmers and the poor citizens were in extreme poverty in Van and that it was requested from Van Red Crescent Society to send 20.000 liras to Red Crescent Society’s Van Branch to purchase crust for the poor people. 13/01/1950

‫ ألف‬20 ‫تدهور هائل في الوضع المادي للعديد من المزارعين وذوي الدخل المحدود في وان وطلب وكيل الوالي إرسال مبلغ‬ .‫ليرة إلى جمعية الهالل األحمر في وان لدفع ثمن الخبز الجاف الذي سيتم توزيعه على المحتاجين‬ 1950/01/13

Kızılay Arşivi, No: 3364-124

286

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

287

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Arapkir Kızılay Derneği’nin, kasabanın içinde bulunduğu durumu ve kendi faaliyetlerini anlatan raporunu Kızılay Genel Merkezi’ne gönderdiği 06/03/1950

84 

The report with regards to the activities of Arapkir Red Crescent branch and the poor conditions in which Arapkir folk live 06/03/1950

.‫إرسال فرع جمعية الهالل األحمر في بلدة أربكير تقريرا إلى المقر العام للجمعية حول أنشطته ووضع البلدة‬ 1950/03/06

Kızılay Arşivi, No: 3173-68, 3173-68.1, 3173-68.2

288

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

289

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

290

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

291

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Posof’ta açlığın hüküm sürdüğü ve acil yardım yetişmezse müessif hadiselerin olacağına dair Posof kaymakamının telgrafı 13/04/1950

85 

The telegraph of Posof District Governor with regards to the hunger in Posof and the notification that if urgent aid does not arrive, negative consequences would emerge. 13/04/1950

‫تلغراف قائمقام بوسوف حول انتشار المجاعة في بوسوف وتحذيره من احتمال وقوع حوادث مؤسفة في حال عدم تقديم مساعدات‬ .‫عاجلة‬ 1950/04/13

Kızılay Arşivi, No: 3173-128

292

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

293

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Afyon’un Eğret bucağına bağlı Demirli köyünde selden zarar gören köy halkından 56 kişiye Kızılay tarafından 10.000 liralık nakdi yardım yapılmasına dair Vali’nin talebi 28/08/1950

86 

The request of the Governor from Red Crescent that 10.000 liras of financial aid to be sent to 56 people, who were villagers of the Demirli, which was damaged by the flood in Egret, Afyon 28/08/1950

‫ شخصا من سكان قرية ديميرلي التابعة لناحية إيغريت‬56‫ آالف ليرة لـ‬10 ‫طلب الوالي تقديم الهالل األحمر مساعدة نقدية بقيمة‬ .‫في أفيون تضرووا جراء السيول‬ 1950/08/28

Kızılay Arşivi, No: 3534-83.1, 3534-83.2

294

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

295

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

296

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

1957 Ankara Sel Felaketi 1957 Ankara Flood Disaster 1957 ‫كارثة السيول في أنقرة عام‬

297

1927 Aksaray Kazasında Muhtâcîne Buğday Tevzî 1927 Allocation of Wheat to the Needy Persons in Aksaray District 1927 ‫توزيع القمح على المحتاجين في قضاء أكسراي عام‬

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Bitlis’de şiddetli yağmurlardan Kömüs suyunun taştığı, Taş mahallesi ve bazı köylerde ahalinin evleri, bir kısım yiyecek ve yakacakları ile hayvanlarının zarar gördüğü 10/11/1950

87 

The report that heavy rains caused the Komus river to flood in Bitlis and that some houses, food and animals of the villagers were damaged in Tas neighbourhood and some villages 10/11/1950

‫فيضان نهر كوموس بسبب األمطار الغزيرة التي هطلت في بتليس ما ألحق الضرر بمحلة طاش وبمنازل السكان في بعض القرى‬ .‫وكذلك ببعض المأكوالت والمحروقات والدواب‬ 1950/11/10

Kızılay Arşivi, No: 3534-3.3

300

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

301

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

Antalya’da biri Yüksekalan diğeri Haşimişcan mahallesinde olmak üzere 2 yangın çıktığı, yangında zarar görenlere Kızılay’ın Antalya şubesi tarafından yardım edildiği 17/11/1950

88 

The report that two fires broke out in Antalya, one in Yuksekalan and the other in Hasimiscan neighbourhood, and that aid was provided to the victims of the fire by the Red Crescent Society’s Antalya Branch 17/11/1950

‫اندالع حريقين في أنطاليا أحدهما في محلة يوكسيك آالن والثاني في محلة هاشم إيشجان وتقديم فرع الهالل األحمر في أنطاليا‬ .‫المساعدة للمتضررين‬ 1950/11/17

Kızılay Arşivi, No: 3534-78.1

302

Kızılay Arşivi Belgelerinde Afetler

303

BELGELERİN REFERANSLARI 1- Kızılay Arşivi, No: 13-14 ve 13-14.1 2- Kızılay Arşivi, No: 156-39 3- Kızılay Arşivi, No: 13-68 ve 13-68.1 4- Kızılay Arşivi, No: 847-44 5- Kızılay Arşivi, No: 1737-1, 1737-7, 8, 9, 10, 11 6- Kızılay Arşivi, No: 13-1.2 ve 13-1.6 7- Kızılay Arşivi, No: 1737-3.1 ve 2 8- Kızılay Arşivi, No: 1737-3.3 ve 4 9- Kızılay Arşivi, No: 2104-171 10- Kızılay Arşivi, No: 2104-136.2 11- Kızılay Arşivi, No: 2104-136.3; 2104-136.4 12- Kızılay Arşivi, No: 2104-22 ve 22.1-22.8 arası 13- Kızılay Arşivi, No: 2104-255 14- Kızılay Arşivi, No: 2104-256 15- Kızılay Arşivi, No: 2104-289 16- Kızılay Arşivi, No: 2104-128.1 17- Kızılay Arşivi, No: 2104-72.2 ve 2104-72.3 18- Kızılay Arşivi, No: 2289-18.1 19- Kızılay Arşivi, No: 2289-13 20- Kızılay Arşivi, No: 2289-138, 2289-138.1 21- Kızılay Arşivi, No: 2371-29, 2371-30.2, 2371-30.5, 237130.9, 2371-30.10 22- Kızılay Arşivi, No: 2371-176.2 23- Kızılay Arşivi, No: 2507-54.2 24- Kızılay Arşivi, No: 2507-54.3 25- Kızılay Arşivi, No: 2507-54.5 26- Kızılay Arşivi, No: 2507-54.6 27- Kızılay Arşivi, No: 2371-200 ve 200.1-200.11 arası 28- Kızılay Arşivi, No: 2371-47 29- Kızılay Arşivi, No: 2507-99.4 30- Kızılay Arşivi, No: 2519-58.1, 2519-58.2 31- Kızılay Arşivi, No: 2519-58.3 32- Kızılay Arşivi, No: 2519-16.2 33- Kızılay Arşivi, No: 2519-16.11 34- Kızılay Arşivi, No: 2519-16.18 35- Kızılay Arşivi, No: 2519-16.17 36- Kızılay Arşivi, No: 2519-16.20 37- Kızılay Arşivi, No: 2519-16.21 38- Kızılay Arşivi, No: 2519-16.30 39- Kızılay Arşivi, No: 2519-16.6 40- Kızılay Arşivi, No: 2519-16.7 41- Kızılay Arşivi, No: 2519-16.26 42- Kızılay Arşivi, No: 2519-16.4 43- Kızılay Arşivi, No: 2519-16.5 44- Kızılay Arşivi, No: 2519-17.1 45- Kızılay Arşivi, No: 2519-17.4 46- Kızılay Arşivi, No: 2519-17.6

47- Kızılay Arşivi, No: 2519-18, 2519-18.2 48- Kızılay Arşivi, No: 2519-15.33 49- Kızılay Arşivi, No: 2519-18.3 50- Kızılay Arşivi, No: 2519-15.19 51- Kızılay Arşivi, No: 2519-15.24 52- Kızılay Arşivi, No: 2519-15.10, 2519-15.11, 2519-15.12 53- Kızılay Arşivi, No: 2519-15.35 54- Kızılay Arşivi, No: 2519-15.36 55- Kızılay Arşivi, No: 2519-15.25 56- Kızılay Arşivi, No: 2507-54, 2507-54.1 57- Kızılay Arşivi, No: 2519-24 58- Kızılay Arşivi, No: 2371-324, 2371-324.1 59- Kızılay Arşivi, No: 2519-3.2 60- Kızılay Arşivi, No: 2519-7.2 61- Kızılay Arşivi, No: 2519-26 62- Kızılay Arşivi, No: 2519-14 63- Kızılay Arşivi, No: 2519-14.1 64- Kızılay Arşivi, No: 2501-1 ve 1.1, 2501-1.2, 2501-1.4, 2501-1.5, 2501-1.6, 2501-1.7, 2501-1.9, 2501-1.10 65- Kızılay Arşivi, No: 2501-1.8 66- Kızılay Arşivi, No: 2530-14, 2530-14.1, 2530-14.2 67- Kızılay Arşivi, No: 2530-1 68- Kızılay Arşivi, No: 2858-4.1 69- Kızılay Arşivi, No: 2670-1, 2670-1.1, 2670-3 70- Kızılay Arşivi, No: 2859-201.4 71- Kızılay Arşivi, No: 2859-201.6 72- Kızılay Arşivi, No: 2859-173, 2859-173.1 73- Kızılay Arşivi, No: 2858-135, 2858-135.1 74- Kızılay Arşivi, No: 2866-139.5 75- Kızılay Arşivi, No: 2866-13.2 76- Kızılay Arşivi, No: 2866-103 77- Kızılay Arşivi, No: 2866-10 78- Kızılay Arşivi, No: 3173-26 79- Kızılay Arşivi, No: 2866-296 80- Kızılay Arşivi, No: 2866-5 81- Kızılay Arşivi, No: 3364-26.1 82- Kızılay Arşivi, No: 3173-59.2 83- Kızılay Arşivi, No: 3364-124 84- Kızılay Arşivi, No: 3173-68, 3173-68.1, 3173-68.2 85- Kızılay Arşivi, No: 3173-128 86- Kızılay Arşivi, No: 3534-83.1, 3534-83.2 87- Kızılay Arşivi, No: 3534-3.3 88- Kızılay Arşivi, No: 3534-78.1