Komünist Manifesto [5 ed.] 9758725394

Citation preview

lthaki Yayınlan-

193

Tarih-Toplum-Kuram-

16

Komunist Manifcsıo Karl Marx - Fricdıich Engels Ozgıln Adı: Manifcsı dcr Kommunistischcn Partel Yayma Hazırlayan: Ahmet Oz

2014, Istanbul 975-8725-39-4 Sertifika No: 1 1407

S. Baskı, Şubat ISBN

Çeviren: Levent Kavas () lthaki,

2003

Yayıncının yazılı izni olmaksızın alıntı yapılamaz.

lthakinı Penguen Kitap-Kaset Bas. Yay. Paz. Tic. Ltd. Şti.'nin yan kuruluşudur. eareraga Mah. Bahariye Cad. Dr. lhsan Onloer Sok.

16115 Kadıkoy -Istanbul, (0216) 348 36 97, Faks: (0216) 449 98 34

Ersoy Apt. A Blok No: Tel:

[email protected] www.ithaki.com.tr- www.ilknokta.com Kapak, Iç Baskı: Deniz Ofset Matbaacılık GOmılşsuyu Cad. Topkapı Center, Odin Iş Merkezi, No: 403/2 Topkapı-Istanbul Tel:

0212 613 30 06- Faks: 0212 613 51 97 Sertifika No: 25001

Karl

Marx - Friedrich Engels

KOMÜNlST MANlFESTO

Çeviren Ve Yayıma Hazırlayan Levent Kavas

� it ha k i

ıtommauıiftiftbtll �ortti. ======··--·-..-·-·-..

'8 � r H 1 nı! ı i ı6 1 i 111

� r b ruH

l84.8 .

.\!onbon. t!tt�nut1

:n t-tf

Cffıa

!ıtr

,.,:;�ld�i.iu-Jf-t'!tr�·,i:j:"l·�-�'? f:iı .� N>l1 '· � fl>rJUit

lnhalt Açıklama

ll

Vorworte

Vorwort (zur deutschen Ausgabe von 1 872) Vorrede (zur russischen Ausgabe von 1882) Vorwort (zur deutschen Ausgabe von 1883) Vorwort (zur deutschen Ausgabe von 1890) Preface (to the English Edition of ı 888) Vorwort (zur polnischen Ausgabe von ı 892) Au lecteur ltallen (Preface a l'editlon ltallenne de ı 893)

14 18 22 26 40 52 58

MaDifest der Kommuaistisc:bea Partel I. Bourgeois uad ProJetarler

68

ll. ProJetarler uad Kommuaistea

96

lll. Sozialistisc:be uad kommuaistiscbe Uteratur

ı 18 ı . Der reaktionare Sozialismus ı ı8 ı 18 a. Der feudale Sozlalismus b. Kleinbürgerlicher Soziallsmus ı 22 c. Der deutsche oder "wahre" Sozialismus 1 24 130 2 . Der konservatlve oder Bourgeoissozlalismus 3. Der kritisch-utopische Sozialismus und Kommunismusl34

IV. Stelluag der Kommuaistea zu dea verscbiedeaea oppositloaellea Partelea

ı 42

Notea 1. Vorworte

ı 46

Notea ll. Maaifest der Kommuaistiscbea Partei

ı SO

içiadeidier Açıldama

ll

Oas6zler

önsöz [l872'deki Almanca Basıma) Onsöz [l882'deki Rusça Basıma) Önsöz [l883'teki Almanca Basıma) önsöz [l890'dakl Almanca Basıma) Önsöz [l888'deki İngilizce Basıma) Onsöz [l892'dekl Lehçe Basıma) İtalyan Okura [l893'teki İtalyanca Basıma Onsöz)

ıs ı9

23 27 4ı S3 S9

KomGalst Parti Maalfestosu 1. Keatsoylular lle Proleterler

6S

11. Proleterler lle KomGDistler

9ı

lll. Toplumca, KomGalst Yazıa

1 . Gerici Toplumculuk a. Derebeyilk Toplumculuğu b. Küçük Kenter Toplumculuğu c. Alman Toplumculuğu ya da "Doğru" Toplumculuk" 2. Tutucu Toplumculuk ya da Kentsoylu Toplumculuğu 3. Eleştirel Düşülkecl Toplumculuk ile Komünizm

119 ııg

119 123 12 S 13 ı ı 3S

IV. Komüalstlerla Oejlşlk Muhalefet Partllertae Göre Koaumu

ı 43

Çıkmalar 1. Öasözler

ı4 7

Çıkmalar ll. Komiaist Parti Maaifestosu

ıS ı

AÇIKLAMA

Komünist Man i(esto'nun bu basımı, yeni bir Türkçe çeviri­

nin yanı sıra, "Komünist Parti Manlfestosu"nun 1848'deki ilk basımının (sonraki basımlarla karşılaştırılarak onarılmış) öz­ gün metniyle Marx ile Engels'in değişik basımiara yazdığı bü­ tün önsözlerin özgün metinlerini bir araya getiriyor. Çeviriye dayanak oluşturan ana metnin kurulmasında başlıca şu kay­ naklardan yararlandık: "Manifest der Kommunistischen Par­ tel", Marx-Engels Werke (Dietz Verlag, Berlin, 1974), 4. cilt, 459-493. s.; "Manifesto of the Communist Party", Collected Works (Progress Publishers, Moskova, 1976), 6. cilt, 477-519.

s. Almanca yazılmış önsözleri Werke'den, 1888'deki İngilizce basımın önsözünü Collected Works' ten aldık. I893'teki İtal­ yanca basım için Fransızca yazılan önsözü Marx/Engels Inter­ net A rehiv e'dan sağladık. 1882'deki Rusça basımın önsözünün

ilk biçimini Werke'den aktardık; Engels'in 1890'daki Almanca baskının önsözünde yeniden çevirerek yayımladığı biçiminiy­ se ana metin için ikinci önemli kaynağımızı oluşturan, Fritz Baumann'ın yayımladığı Manifest der Kommunistischen Par­ retdan (Druckereigenossenschaft Aarau, 1946) aldık. Çıkmala­ rı düzenlerken Engels'in 1888 ile 1890 basımları için yazdığı açıklamaları 'a, b, c, ...' ile, değişik basımlar arasındaki ayrılık­ ları '1, 2 , 3, ...' ile, çevirmenin çıkmalarını da'*' ile gösterdik. 1888'deki İngilizce basımın Almanca metinden ayrıldığı yerle-

K. Marx F. Engels 12------------------------�-----------------·

ri belirtirken çeviriden kaynakla nan bi rtakım anlam kaymala­ rını göz önüne almad ı k; yalnızca Engels'in ekiediği ya da de­ ğiştirdiği sözcüklerle, deyişieri saptadık. Çıkmaların hepsin­ de ilk yayımlandıkları basımların dilini koruduk. Elinizdeki basım bir ele ştirel basım sayılamaz ama yayımianmış Komü­ nist Manifesto metinleri içinde belki de en sağlam olanıdır.

Levent Kavas

ÖN SÖZLER

VORWORT [zur deatseben Ausgabe von 1872]

Der Bund der Kommunisten, eine internatlonale Arbeiterver­ bindung, die unter den damallgen Verhaltnissen selbstredend nur elne gehelme sein konnte, beauftragte auf dem In London im November 1847 abgehaltenen Kongresse die Unterzelchne­ ten mit der Abfassung elnes für die Öffentllchkeit bestimmten, ausführllchen theoretischen und praklisehen Parteiprog­ ramms. So entstand das nachfolgende .Manlfest", dessen Ma­ nuskrlpt wenlge Wochen vor der Februarrevolutlon nach Lon­ don zum Druck wanderte. Zuerst deutsch veröffentlicht, ist es In dieser Sprache in Deutschland, England und Amerika In mln­ destens zwölf verschiedenen Ausgaben abgedruckt worden. Englisch erschlen es zuerst 1850 In London im .Red Republl­ can", übersetzt von Ml& Helen Macfarlane, und 1871 in wenigs­ tens drel verschledenen Übersetzungen in Amerika. Franzö­ sisch zuerst in Paris kurz vor der Juni-lnsurrektion 1848, ne­ uerdings In .Le Socialiste" von New York. Eine neue Überset­ zung wird vorbereitet. Polnisch In London kurz nach seiner ers­ ten deutschen Herausgabe. Russlsch in Genf in den sechziger Jahren. lns Danische wurde es ebenfalls bald nach seinem Erscheinen übersetzt. Wle

sehr

sich

auch

die Verhaltnisse in den letzten

fünfundzwanzig Jahren geandert haben, die in diesem .Mani­ fest" entwickelten allgemeinen Grundsi:i.tze behalten im ganzen und groBen auch heute noch ihre volle Richtigkeit. Einzelnes

ÖNSÖZ [ 1872'deki Almanca Basıma]

O günün koşullarında, söylemeye bile gerek yok, ister is­ temez gizli bir uluslararası işçi derneği olan Komünistler Birliği, 1847 Kasımında Londra'da toplanan kurultayında, aşağıda imzası bulunanları, yayımlanmak üzere, ayrıntılı bir kuramsal, eylemsel parti izlencesi kaleme almakla gö­ revlendirmişti. Elyazması Şubat Devrimi'nden birkaç haf­ ta önce basılmak üzere Londra'ya ulaşan aşağıdaki Mani­

(esto işte böyle ortaya çıktı. Önce Almanca yayımlandı; yi­ ne bu dilde Almanya'da, İngiltere'de, Amerika'da en az oniki ayrı basımı çıktı. ingilizeesi ilk kez 18SO'de Lond­ ra'da Red Repub/ican'da Bayan Helen Macfarlane'in çeviri­ siyle, 187l'de de Amerika'da en az üç ayrı çeviriyle ya­ yımlandı. Fransızcası ilk olarak 1848 Haziran Ayaklanma­ sı'ndan hemen önce Paris'te, bu yakınlarda da New York'ta yayımlanan Le Socialiste'te çıktı. Yeni bir çevirisi hazırla­ nıyor. Lehçesi Londra'da ilk Almanca basımından kısa sü­ re sonra çıktı. Rusçası altmışlarda Cenevre'de yayımlandı. Danca'ya da ilk yayımlanışından hemen sonra çevrilmişti. Geçen yirmi beş yılda koşullar ne denli değişmiş olur­ sa olsun, bu Manifesto'da geliştirilen genel ilkeler kaba çizgileriyle bugün de olanca doğruluklarını koruyorlar. Şurasında burasında ufak tefek düzeltmeler yapılabilir. Bu

K . Marx F. Engels 16------------------------�---------------·

ware hier und da zu bessern. Die praktische Anwendung dieser Grundsatze, e rktart das .Manifest" selbst, wird überall und je ­ derzeit von den geschichtlich vorliege nden Umstanden abhan­ gen, und wird deshalb durchaus kein besonderes Gewicht auf die am Ende von Abschnitt Il vorgeschlagenen revolutionaren Maıregeln gelegt. Die ser Passus würde heute in vieler Beziehung anders lauten. Gegenüber der immensen Fortent­ wicklung der groBen lndustrie in den letzten fünfundzwanzig jahren und der mit ihr fortschreitenden Parteiorganisation der Arbeiterklasse , gegenüber den praktischen Erfahrungen, zuerst der Februarrevolution und noch weit mehr der Pariser Kommu­ ne, wo das Proletariat zum erstenmal zwei Monate lang die po­ litische Gewalt innehatte, ist heute dies Programın stellenweise veraltet. Namentlich hat die Kommune den Beweis geliefert, da.B ,die Arbeiterklasse nicht die fertige Staatsmaschine einfach in Besitz nehmen und sie für ihre eignen Zwecke in Bewegung setzen kann." (Siehe .Der Bürgerkrieg in Frankreich. Adresse des Generalraths der Internationalen Arbeiter-Association", deutsche Ausgabe, Seite 51, wo dies weiter entwickelt ist.) Fer­ ner ist selbstredend, da.B die Kritik der sozialistischen Literatur für heute lückenhaft i st, weil sie nur bis 1847 reicht; ebenso da.B die Bemerkungen über die Stellu ng der Kommunisten zu den verschiedenen Oppositionsparteien (Abschnitt IV), wenn in den Grundzügen auch heute noch richtig, doch in ihrer Ausfüh­ rung heute schon deshalb veraltet sind, weil die politische La­ ge sich total umgestaltet u n d die geschichtliche Entwicklung die meisten der dort aufgezahlten Parteien aus der Welt gesc­ hafft hat. Indes, das .Manifest" ist ein geschichtliches Dokument, an dem zu andern wir uns nicht mehr das Recht zuschreiben. Ei­ ne spatere Ausgabe erscheint vielleicht begleitet von einer den Abstand von 1847 b is jetzt überbrückenden Einleitung; der vorliegende Abdruck kam u n s zu unerwartet, um uns Zeit da­ für zu lassen.

London, 24.}uni 1872 Karl Marx, Friedrich Engels

K o m ü nist M a nife s t o ------

i l kelerin eylem alanında uygulanması, Manifesto'nun ken­ disinin de bel i rttiği gibi , her yerd e , her zaman yürürlükte­ ki tari hsel koşu l lara bağlı olacaktır; dolayısıyla II. Bö­ lü m'ün sonunda önerilen devrimci önleml ere özel bir ağı rlı k vermemek gerekir. Sözkonusu parça, bugün olsa, birçok bakımdan başka türlü ya z ı l ırdı. Son yirmi beş yılda büyük sanayinin gösterdiği sınırsız ge lişim ile işçi sın ıfı­ nın bununla birlikte ilerleyen parti örgü tlenişi karşısında, önce Şubat Devrimi'nin, hele hele proletaryanın ilk kez i ki ay boyunca siyasal erki e l i nde tuttuğu Pari s Komünü'nün kazandırdığı eylem deneyiml eri karşısında bu i z l ence bu­ gün yer yer eskimiştir. Komün ö zellikle "işçi sınıfının el a l tındaki devlet aygı tını e l ine geçirivererek kendi amaçla­ rı i ç i n i ş letemeye ceğini" tanıtlamıştır. (Bu konunun daha da geliştiri l diği Fransa'da İç Savaş. Uluslararası İşçi Derne­

ği Genel Kurulunun Çağrısı nın Al manca basımının 5 ı . '

sayfasına bakı n ı z .") Ayrıca toplumcu yazının eleştirisinin, yal n ı z ca ı 84 7'ye dek gel d iğinden, bugün için eksik oldu­ ğu da besbelli; yine komünistlerin deği ş i k muhal efe t par­ t i l erine göre konumuna i l i şkin görüşl erin (IV. Bölüm), i lke­ ce bugün de doğru ol salar b i l e , siyasal durum baştan aşa­

�

ğı değiştiği, tarihsel gelişim orada sayı lan partilerin çoğu­ nu yeryü zünden s i ldiği için uygulanma bakı mından ar tık eskidiği de açık

Yine de Man festo, artık kendi m i zde ü z erinde değişikl i k yapma hakk nı görmediğimiz tarihsel bir belged ir. Bel­ ki ileride yapılacak b i r hasıma ı 84 7 ile bugün arasındaki

boşl uğu dolduracak b i r giriş eklenebilir ; elini z deki baskı

bi z i bunu yapmaya vakit bırakmayacak ölçüde beklenme­ dik bir sırada yakaladı .

Londra, 2 4 Haziran 1 87 2 Karl Marx, Friedrich Engels

ı7

VORREDE [zur russischen Ausgabe von 1882]

Die erste russische Ausgabe des .Manifestes der Kommunisti­ schen Partei", übersetzt von Bakunin, erschien anfangs der sechziger Jahre in der Druckerei des .Kolokol". Der Westen konnte damals in ihr (der russischen Ausgabe des .. Manifestes") nur ein literarisches Kuriosum sehn. Solche Auffassung ware heute unmöglich. Welch beschranktes Gebiet damals (Dezember 1847) die proletarische Bewegung noch einnahm, zeigt am klarsten das SçhluSkapitel des .Manifestes": Stellung der Kommunisten zu den verschiedenen Oppositionsparteien in den verschiedenen Landern. Hier fehlen namlich grad - RuSland und die Vereinig­ ten Staaten. Es war die Zeit, wo RuBland die letzte gro!e Reser­ ve der europaisehen Ge samtreaktion bildete: wo die Vereinig­ ten Staaten die proletarische Überkraft Europas durch Einwan­ derung absorbierten. Beide Lander versorgten Europa mit Rohprodukten und waren zugleich Absatzmarkte seiner lndust­ rieerzeugnisse . Beide Lander waren damals also, in dieser oder jener Weise, Saulen der bestehenden europaisehen Ordnung. Wie ganz anders heute! Grade die europaische Einwande­ rung befahigte Nordamerika zu einer riesigen Ackerbauproduk­ tion, deren Konkurre nz das eu ropaische Grundeigentum - gro­ Bes wie kleines - in seinen Grundfesten erschüttert. Sie erla­ ubte zudem den Vereinigten Staaten, ihre ungeheuren industri-

ÖN SÖZ [ 1882'deki Rusça Basıma]

Komünist Parti Manifestosu'n un , Bakunin'in çevird iği i l k Rusça basımı altmışl arın başında Ko/okofun basımevinden çıkmıştı. O sıralar Batı bunda (Manifesto'n un Rusça bası­ mında) yalnızca bir yazınsal i lginçlik görebilirdi . Bugünse böyle bir düşünce olanaks ı z .

�

O sıralarda (Aral ı k 1 847) proletarya deviniMinin alanı­ nın henüz ne denli dar olduğu u en açık biçimde Manifes­

to'nun son bölümü gösteriyor:

omünistlerin Değişik Ülke­

l erdeki Değişik M u ha lefet Partil rine Göre Konumu. Burada tam da Rusya ile Amerika Birleşik Devletleri eksik. Dönem Rusya'nın tüm Avrupa geri ciliğinin son büyük yedeğini oluşturduğu, Amerika Birleşik Devl etleri'nin göç yoluyla Avrupa prol etaryasının güç artıklarını emdiği dönemdi. İ ki ü l ke de Avrupa'ya hammadde ürünleri sağlıyordu; bir yan­ dan da oranın sanayi ürünlerinin sürüldüğü birer pazardı. Dolayısıyla o sıralar iki ülke de, şu ya da bu biçimde, Av­ rupa'nın yürürlükteki düzeninin dayanaklarıyd ı . Oysa bugün h e r şe:' nasıl d a başka! Doğrudan doğruya Avrupa'dan gelen göç, Kuzey Amerika'yı , rekabetiyle Avru­ pa'daki - gerek büyük gerek küçük - toprak mülkiyetini ta temellerinden sarsan görkemli tarı msal üretim gücüne kavuşturdu. Ayrıca Amerika Birl eşik Devletleri'ne sınırsız

20

K.

Marx· F . Engels

-------

ellen Hülfsquellen mit einer Energie und auf einer Stufenleiter auszubeuten, die das bisherige industrielle Monopot Westeuro­ pas und namentlich Englands binnen kurzem brechen mul!.. Beide Umstande wi rken revolutionar auf Amerika selbst zu­ rück. Das kleinere und mittlere Grundeigentum der Farmers, die Basis der ganzen politischen Verfassung, erliegt nach und nach der Konkurrenz der Riesenfarms; in den Industriebezir­ ken entwickelt sich gleichzeitig zum erstenmal ein massenhaf. tes Proletariat und eine fabelhafte Konzentration der Kapitali­ en. Und nun Rul!.land! Wahrend der Revolution von 1 848/49 fanden nicht nur die europaisehen Fürsten, auch die europai­ schen Bourgeois in der russischen Einmischung die einzige Ret­ tung vor dem eben erst erwachenden Proletariat. Der Zar wur­ de als Chef der europaisehen Reaktion proklamiert. Heute ist er Kriegsgefangner der Revolution in Gatschina, und RuStand bil­ det die Vorhut der revolutionaren Aktion von Europa. Das .Kommunistische Manifest" hatte zur Aufgabe, die un­ vermeidlich bevorstehende Auflösung des modernen bürgerlic­ hen Eigentums zu proklamieren. In Rul!.land aber finden wir, gegenüber rasch aufblühendem kapitalistisehen Schwindel und sich eben erst entwickelndem bürgerlichen Grundeigentum, die gröl!.ere Halfte des Bodens im Gemeinbesitz der Bauern. Es fragt sich nun: Kann die russische Obschtschina, eine wenn auch stark untergrabene Form des uralten Gemeinbesitzes am Boden, unmittelbar in die höhere des kommunistischen Ge­ meinbesitzes übergehn? Oder mul!. sie umgekehrt varher den­ selben Auflösungsprozel!. durchlaufen, der die ge-schichtliche Entwicklung des Westens ausmacht? Die einzige Antwort hierauf, die heutzutage möglich, ist die: Wird die russische Revolution das Signal einer proletarischen Revolution im Westen, so da.B beide einander erganzen, so kann das jetzige russische Gemeineigentum am Boden zum Ausga ng_spunkt einer kommunistischen Entwicklung dienen. London, 21 . Januar 1 882

Karl Marx,

F.

Engels

K o m ü nist Manife sto

------

sınai kaynaklarını Batı Avrupa'nın, özell ikle de İngi lte­ re'nin sanayi tekelini kısa süre içinde ister istemez kıracak bir ölçekte , erkeyle işletme olanağını verd i . Bu i ki durum Amerika üz erinde gerisin geri devrimci bir etki doğurdu. Bütün siyasal kuruluşun temeli olan çiftçi l erin küçük, orta toprak mülkiyeti , dev çiftiikierin rekabeti karşı sında çök­ tükçe çöküyor ; b ir yandan da sanayi bölgelerinde i l k kez kitlesel bir proletarya ile birli kte sermayelerde olağanüstü bir yoğunlaşma boy gös teriyor. Gelelim Rusya'ya! 1848-1 849 devrimi sırasında yalnızca Avrupa hükümdarları deği l , Avrupa kentsoyluları da daha yeni yeni uyanan proletaryadan tek kur tuluşu, Rus müda­ halesinde buluyordu. Çar, Avrupa gericiliğinin başı i lan edilmişti. O şimdi Gaçi na'da devrimin savaş tutsağı , Rusya i se Avrupa'nın devrimci eyleminin öncüsü.

Komünist Manifesto'nun ödevi çağcıl kenter mülkiyeti­ nin kaçınılmaz çözülüşünün gelip çattığını duyurmaktı . Oysa Rusya'da h ızla serpilen sermayeci vurgunculuk ile da­ ha yeni yeni gelişen kenter toprak mülkiyetine karşılık top­ rağın yarı sından çoğunun köylü lerin ortak mülkiyeti nde ol­ duğunu görüyoru z . Şimdi sorulacak soru şu : Rus obşçina­

sı:· büyük ölçüde yıkılınaya yüz tutmuş eskil bir ortak top­ rak mülkiyeti biçimi olsa da, doğrudan doğruya daha yuka­ rı bir biçime, komünist toprak mülkiyetine dönüşebilir mi? Yoksa tersine, daha önce , Batı'nın tarihsel gelişiminin geç­ tiği çözülme sürecinin aynısını i z l emesi mi gerekir? Bugünlerde bu soruya verilebilecek biricik karşılık şu: Rus devrimi Batı 'daki bir proleter devriminin belirtisi olur da ikisi birbirini tamamlarsa, Rusya'daki mevcut ortak top­ rak mülkiyeti komüni st bir gelişmenin başlangıcı yerine geçebilir.

Londra, 2 1 Ocak 1 88 2 Karl Marx, F. Engels

21

VORWORT [zur russischen Ausgabe von 1883]

Das Vorwort zur gegenwartigen Ausgabe muB ich leider allein u nterschreiben. Marx, der Mann, dem die gesamte Arbeiterklasse Europas und Arnerikas mehr verdankt als irgendeinem andern - Marx ruht auf dem Friedhof zu Highgate, und über sein Grab wachst bereits das erste Gras. Seit seinem Tode kann von einer Umarbeitung oder Erganzung des .Manifestes" erst recht keine Rede mehr sein. Für um so nötiger halte ich es, hier nochmals das Folgende ausdrücklich festzustellen. Der durchgehende Gru ndgedanke des .Manifestes": daB die ökonomische Produktion und die aus ihr mit Notwendigkeit folgende gesellschaftliche Gliederu ng einer jeden Geschichtsepoche die Gru ndlage bildet für die politi sche u nd intellektuelle Geschichte dieser Epoche; daB demgemaB (seit Auflösung des uralten Gemelnbesitzes an Grund u nd Boden) die ganze Geschichte eine Geschichte von Klassenkampfen gewesen ist, Kampfen zwischen ausgebeuteten und ausbeu­ tenden, beherrschten und herrschenden Klassen auf ver­ schiedenen Stufen der gesellschaftlichen Entwicklung; daB dieser Kampf aber jetzt eine Stufe erreicht hat, wo die au sge­ beutete und unte rdrückte Klasse (das Proletariat) sich nicht mehr von der sie ausbeu tenden und u nterdrückenden Klasse (der Bourgeoisie) befre ien kann, ohne zugleich d ie ganze

ÖN SÖZ [1883'teki Almanca Basıma]

(

Bu basımın önsözünü ne yaz ı k ki tek baş,ma imzalarnam gerekiyor. Marx, Avrupa ile Amerika'nın tüm işçi sınıfına başka herhangi birinden çok daha faz la emeği geçmiş bu adam - Marx Highgate gömütlüğünde yatıyor: gömütü­ nün üstünde i l k otlar bitmeye başladı bile. Onun ölümün­ den sonra Manifesto'nun yeniden işlenme si ya da bütün­ l enınesi artık hiç sözkonusu olamaz. Yal n ı z , şu aşağıda söyl eyeceklerimi bir kez daha açıklıkla belirlemeyi daha da gerekli görüyorum .

Mani(esto'ya yataklık e d e n temel düşünce - her tarih dönemindeki iktisadi üretimle ondan zorunlu olarak çı­ kan toplumsal düzenin o dönemin siyasa l , düşünsel tari­ hinin temelini oluşturduğu : dolayısıyla (emlak ile akar üzerinde eskil ortak mülkiyetin çözül mesinden bu yana) bütün tarihin bir sınıf savaşımiarı tarihi, toplumsal gelişi­ min değişik aşamalarında sömürülen sınıfla sömüren sı­ nıf, uyruk sınıfla egemen sınıf arasındaki savaşı rnların ta­ rihi olduğu: ama şimdi bu savaşımın sömürül e n , ezilen sı­ nıfın (proletarya nın) artık aynı zamanda tüm toplumu sö­ mürüden, baskıdan, sınıf savaşırnlarından büsbütün kur­ tarmadan kendisini sömüren , ezen sınıftan (ken tsoyluluk­ tan) kurtulamayacağı bir aşamaya geldiği - bu temel dü-

K. Marx

ı. Engels

24------------------------�-----------------Gesellschaft für immer von Ausbeutung, Unterdrückung und Klassenkampfen zu befreien - dieser Grundgedanke gehört einzig und ausschliel!.lich Marx an.' !ch habe das schon oft ausgesprochen; es ist aber gerade jetzt nötig, dal!. es auch vor dem ,Manifest" selbst steht.

London, 2 8.}uni 1 883 F. Engels

Komün i s t Man i fe s t o

--

şünce yalnızca, bütünüyle Marx'ındı r.' Bunu daha önce de pek çok kez söyle mi ş t i m; ama asıl şimdi Mani{esto'nun başında yer alması gerekiyor.

Londra, 28 Haziran 1 883 F. Engels

--

25

VORWORT (zur deutschen Ausgabe von 1890]

Seit Vorstehendes geschrieben, ist wieder eine neue deutsche Auflage des .Manifestes" nötig geworden, u n d es hat sich auch allerlei mit dem .Manifest" zugetragen, das hier zu erwahnen i st. Eine zweite ru ssische Übersetzung - von Vera Sassulitsch - erschien 1 88 2 in Genf; die Vorrede dazu wurde von Marx und mir verfal!.t. Leider ist mir das deutsche Originalma­ nu skript abhanden gekommen, ich muB alsa aus dem Russisc­ hen zurückübersetzen, wodurch die Arbeit keineswegs ge­ winnt. Sie lautet: Die erste ru ssische Au sgabe des .Manifestes der Kom­ m u n i s t ischen Partei", in Bakunins Ü berset z u ng, erschien anfangs der sechziger Jahre in der Druckerei des .Kolokol". Damals ha tte eine russische Ausgabe di­ eser Schrift für den Westen höchstens die Bedeutung ei­ nes literarischen Kuriosums. Heute ist eine solche Auf­ fassung nicht mehr möglich. Einen wie beschrankten Umfang das Verbreitu ngsgebiet der proletarischen Be­ wegung hatte, zur Zeit der ersten Veröffentlichung des ,Manifestes" (Januar 1 848), zeigt am besten das letzte Kapitel: .Stellung der Kommunisten zu den verschiede­ nen oppositionellen Parteien". Hier fehlen vor allem

ÖN SÖZ [1890'daki Almanca Basıma]

Yukarıdakiler yaz ıld ığından bu yana Manifesto'nun yeni bir Al manca baskı s ı n ı n daha yap ı l ması zorunlu o l d u ; Ma­ ni{esto'nun başından da b u rada anılması gereken pek çok olay geçti. 1 882'de Cenevre'de - Vera Zasuliç'in yaptığı - ikinci bir Rusça çeviri çıktı ; önsözünü Marx'la ben yaz m ı ştık. N e yazık ki Almanca özgün elyazmasını yitird i m ; d olayı­ sıyla , giden yap ı t ı gerj geti rmese de, Rusça'dan yeniden çevirmek zorundayı m . Şöyle deniyor:

Komünist Parti Manifestosu'nun ilk Rusça bası m ı , Bakunin'in çevi risiyl e , altmış ların başında Kolo­ kolun bası mevi nden çıkmış t ı . O sıralar bu yaz ı n ı n Rusça b a s ı m ı , Batı için o l s a olsa bir yazınsal ilginç­ lik anlamını taşıyordu. Bugünse böyle bir düşünce artık olanaklı değil. Manifesto'nun i lk yayımlandığı s ı ralarda (Ocak 1 848) proletarya deviniminin yayıl­ d ı ğı alanın kapsamının ne denli dar olduğunu en iyi son bölüm gösteriyor: "Komüni stlerin Değişik M u ­ halefe t Parti lerine Göre Konumu ." Burada her şey­ den önce Rusya i l e Amerika B i rleşik Devletleri ek­ s ik. Dönem, Rusya'nın Avrupa gericiliğinin son bü·

28

K. Marx

·

F. Engels

-------

Ru�land und die Vereinigten Staaten. Es war die Zeit, wo RuKiand die letzte gro�e Reserve der europiüschen Reak­ tion bildete u nd wo die Auswanderung nach den Verei­ nigten Staaten die überschüssigen Krafte des europai­ schen ProJetariats absorbierte. Beide Lander versorgten Europa mit Rohstoff und dienten gleichzeitig als Markte für den Absatz seiner Industrieprodukte. Beide erschi­ enen also, in dieser oder jener Weise, als Stützen der eu­ ropaischen gesellschaftlichen Ordnung. Wie hat sich das alles heute geandert! Grade die euro­ paische Auswanderung hat die kolossale Entwicklung des nordamerikanischen Ackerbaus ermöglicht, die durch ih­ re Konkurrenz das gro�e wie das kleine Grundeigentum in Europa in seinen Grundfesten erschüttert. Sie hat zug­ leich den Vereinigten Staaten die Möglichkeit gegeben, an die Ausbeutung ihrer reichhaltigen industriellen Hülfsqu­ ellen zu gehen, u nd zwar mit solcher Energie und auf solchem MaBstab, daB dies in kurzer Zeit dem industriel­ len Monopol des europaisehen Westens ein Ende machen muB. Und diese beiden Umstande wirken auch auf Ame­ rika in revolutionarer Richlung z u rück. Das kleine u nd mittlere Grundeigentum der selbstarbeitenden Farmer, die Grundlage der ganzen politischen Ordnung Amerikas, erliegt mehr und mehr der Konku rrenz der Riesenfar­ men, wahrend gleichzeitig in den lndustriebezirken sich zum erstenmal ein zahlreiches Proletariat bildet neben einer fabelhaften Konzentration der Kapitale. Gehen wir nach RuBland. Zur Zeit der Revolution von 1 84 8 bis 1 849 sahen nicht nur die europaisehen Monarc­ hen, sondem auch die europaisehen Bourgeois in der rus­ sischen lntervention die einzige Rettung vor dem damals eben erst seine Krafte gewahr werdenden Proletariat. Sie proklamierten den Zaren zum Haupt der europaisehen Reaktion. Heute sitzt er in Gatschina als Kriegsgefange­ ner der Revolution, und Rul!.land bildet die Vorhut der re­ volutionaren Bewegung Europas. Die Aufgabe des ,Kommu nistischen Manifestes" war

�

Komünist Man festo

i yük yedeğini o l u ş turduğu, Amerika Birle şik D evlet­ l eri'ne göçün Avrupa p roletaryasının artık gü ç l e rini e m d i ği döne md i . İki ülke d e Avrupa'ya hammadde sağlıyor, bir yandan da oranın sanayi ürünlerinin sürümü için pazar görevini yerine getiriyord u . Do­ layı sıyla ikisi d e , şu ya da bu biçimde, Avru pa'nı n toplu msal düzeninin dayanakları gibi görünüyordu. Oysa bugün h e r ş e y nasıl da değişti! Doğrudan doğruya Avrupa'dan göç, rekabet yoluyla Avru­ pa'daki gerek büyük gerek küçük toprak mülkiyeti­ n i ta temellerinden sarsan Ku zey Amerika ta rı mının devasa gel i şi mi n i olanaklı kıld ı . Ayrıca A merika B i r­ l eşik D evletleri'ne engin sınai kaynakları nı Avru­ pa'nın batısının sanayi tekeli n i kısa s ü re i ç i n d e i s ­ ter i s temez s o n a erdire cek ö l çüde büyük b i r e rkey­ le i ş l e t me olanağını verdi . Bu iki duru m , gerisin ge­ ri, Amerika'yı da devri m c i bir yönde etki l iyor. Ame­ rika'nın bütün siyasal düzeninin tem e l i olan kendi başına çalışan çiftçilerin küçük, orta top rak mülki­ yeri, dev çiftlikterin rekabeti karşısında çöktükçe çökerken bir .yandan da sanayi bölgeleri nde s erma­ yelerin o lağa n ü s tü yoğu n l a ş masının yanı sıra i lk kez b i r proletarya yığını oluşuyor. G e l e l i m Rusya'ya . 1848-1849 devri m i dönemin­ de yal nızca Avrupa tekerkleri değil, Avrupa kent­ soylul arı da o sıralar eli ndeki güçlerin daha yeni ye­ ni ayırd ına varan proletaryadan tek kurtuluşu Rus müdahalesinde görüyord u . Çarı Avrupa gericiliği­ n i n başı i lan e t m i ş l e rd i . O ş i m d i Gaçina'da devrimin savaş tu tsağı o larak oturuyor, Rusya i s e Avru pa'nın devrimci devi niminin öncü s ü .

Komünist Manifesto'n un ödevi günümüzün ken­ ter mülkiyet i n i n kaçını lmaz ç öküşün" ü n gel i p çattı-

29

30

K. Marx

-

F. Enge l s

---

--

die Praklamation des unvermeidlich bevorstehenden Unterganges des heutigen bürgerlichen Eigentums. In Ru.Bland aber finden wir, neben der slch mit Fieberhast entwicke lnden kapitalistisehen Ordnung und dem sich eben erst bildenden bürgerlichen Grundeigentum, die grö.Bere Halfte des Bodens im Gemeineigentum der Bauern. Es fragt sich nun: Kann die russische Bauerngemein­ de, diese allerdings schon sehr zersetzte Form des ur­ wüchsigen Gemeineigentums am Boden , unmittelbar übergehen in eine höhere kommunistische Form des Grundeigentums, ader mu.B sie varher denselben Auflö­ sungsproze.B durchmachen, der sich in der historischen Entwicklung des Westens darstellt? Die einzige , heute mögliche Antwort auf diese Frage ist die folgende. Wenn die russische Revolution das Sig­ nal zu einer Arbeiterrevolution im Westen wird, so da.B beide einander erganzen, dann kan n das heutige rus­ sische Gemeineige ntum zum Ausgangspunkt einer kommunistischen Entwicklung dienen.

London, 21. januar 1882 Karl Marx, F. Engels Eine neue polnische Ü bersetzung erschien um dieselbe Zeit in Genf: .Manifest kommunistyczny". Ferner ist eine neue danische Ü berset zung erschienen in .Socialdemokratisk Bibliothek", K"benhavn 1 8 8 5 . Sie ist leider nicht ganz vollstandig; einige wesentliche Stellen, die dem Ü bersetzer Schwierigkeiten gemacht zu hab e n scheinen, sind ausgelassen und auch sonst hier und da Spuren von Flüchtig­ keit zu bemerken , die um so unangenehmer auffallen, als man der Arbeit ansieht, da.B der Ü berset zer bei e twas mehr Sorg­ falt Vorzügliches hatte leisten können. 1 8 86 erschien eine neue französische Ü bersetzung in .Le Socialiste", Paris; es ist die be ste hisher erschienene . Nach ihr wurde im selben jahr eine spanische Ü bertragung

Kom ü n i s t Man i festo

--

ğının duyurul masıyd ı . Oysa Ru sya'da harıl harıl ge­ l i şen sermayeci düzen ile daha yeni yeni kurulan kenter toprak mülkiyetinin yanı sıra toprağın ya rı­ sından çoğunun köylülerin ortak mülkiyetinde oldu­ ğunu görüyoruz. Şimdi soru lacak soru şu: Rus köylü ortaklığı, top­ rak üzerindeki bu i lkel ortak mülkiyet biçimi, iyiden iyiye bozulmuş olsa da, doğrudan doğruya daha yu­ karı bir komünist toprak mülkiyeti biçimine dönüşe­ bilir mi, yoksa daha önce , Batı'nın tarih s e l gel i ş i min­ de kendini gösteren çözülme sürecinin aynısını i zl e­ mesi mi gerekir? Bugün bu soruya verilebilecek biricik karşılık şu: Rus Devrimi Batı'daki bir işçi devriminin· b e l irtisi olur da ikisi birbirini tamamlarsa, Rusya'daki bugün­ kü ortak mülkiyet, komünist b i r gelişmenin başlan­ gıcı yerine geçeb i l i r.

Londra, 21 Ocak 1882 Karl Marx, F. Engels Aşağı yukarı aynı sıralarda Cenevre'de yeni bir Lehçe çeviri çıktı: Manifest Komunistyczny. Ayrıca

Social-demokratisk Biblioth ek'te (Kope n hag

ı 88 5 ) yeni bir Danca çeviri çıktı. Gelgelelim bu çeviri tam değil , çevirmene güçlük çıkardığı anlaşılan kimi temel parçalar atlanmı ş ; b undan başka bir de yer yer d i kkatsiz­ lik b e lirtil eri göze çarpıyor ki, hele işe bakı l ınca çevirme ­ nin azıcık daha özense kusursuz bir iş çıkarabi leceği an­ laşıldığından, adamakı l l ı sevimsiz kaçıyorlar.

ı 886'da Paris'te, ie Socialiste'te yeni bir Fransızca çevi­ ri çıktı ; bugüne dek çıkmış en iyi çeviri. Buna dayanı larak aynı yıl içinde önce Madri t'te çıkan El Socialista'da, sonra da kitapçık biçiminde, ispanyolca bir

--

31

32

K. Marx

-

F. Engels

---

--

zuerst im Madrider ,.El Socialista" und dann als Broschüre veröf­ fentlicht: .. Manifiesto del Partido Communista" por Carlos Marx y F. Engels, Madrid, Administraci6n de .El Socialista", Hernan Cortes 8. Als Kuriosum erwahne ich noch, da.B 188 7 das Manuskript ei­ ner armenischen Ü bersetzung einem konstantinopolitanischen Yerleger angeboten wurde; der gute Mann hatte jedoch nicht den Mut, etwas zu drucken, worauf der Name Marx stand, und meinte, der Übersetzer solle sich lieber selbst als Verfasser nen­ nen, was dieser jedoch ablehnte. Nachdem bald die eine, bald die andere der mehr oder min­ der unrichtigen amerikanisehen Übersetzungen mehrfach in England wieder abgedruckt worden, erschien endlich eine aut­ hentische Übersetzung im Jahre 1888. Sie ist von meinem Freund Samuel Moore und vor dem Druck von uns beiden noch­ mals zusammen durchgesehn. Der Titel ist: .Manifesto of the Communist Party", by Karl Marx and Frederick Engels. Authori­ zed English Translation, edited and annotated by Frederick En­ gels, 1888. London, William Reeves, 185 Fleet St. E. C. Einige der Anmerkungen dieser Ausgabe habe ich in die gegenwartige herübergenommen. Das .Manifest" hat einen eignen Lebenslauf gehabt. Im Au­ genblick seines Erscheinens von der damals noch wenig zahl­ reichen Vorhut des wissenschaftlichen Sozialismus enthusias­ tisch begrü.Bt (wie die in der ersten Vorrede angeführten Über­ setzungen beweisen), wurde es bald in den Hintergrund gedrangt durch die mit der Niederlage der Pariser Arbeiter im Juni 1 848 beginnende Reaktion und schlie.Biich .von Rechts we­ gen" in Acht und Bann erklart durch die Verurteilung der Kölner Kommunisten, November 18 5 2 . Mit dem Verschwinden der von der Februarrevolution datierenden Arbeiterbewegung von der öffentlichen Bühne trat auch das .. Manifest" in den Hintergrund . Als die europaische Arbeiterklasse sich wieder hinreichend gestarkt hatte zu einem neuen Anlauf gegen die Macht der herrschenden Klassen, entstand die Internationale Arbeiter-As­ sociation. Sie hatte zum Zweck, die gesamte streitbare Arbei­ terschaft Europas und Arnerikas zu einem gro.Ben Heereskörper

Komünist Manifesto

-------

aktarımı yayımlandı : Manifiesto del Partido Communista, por Carlos Marx y F. Enge l s , Madri d , Admini s t raciön de El Socialista, H ernan Cortes 8 .

B i r tuhafl ık örneği olarak şunu d a anayım: ı 8 87'de bir

Ermenice çeviri n i n elyazması İ s tanbul'da bir yayı ncıya sunulmuş; gelgel e lim adamcağı zda üze rinde M arx'ın adı bulunan bir şeyi basacak yüre k yokmuş , çevirmenden

onun yerine kendi adını koymasını i s temiş , ama heriki de bundan kaç ı n m ı ş . Az çok yan l ı ş l arla d o l u Ameri kan çevirileri n i n b i r bi­ rinin, bir öbürünün İngiltere'de d e birçok kez yeniden hasılınasının ardından, e n sonunda 1888 yılında kayna­ ğına uygun bir çeviri ortaya ç ı ktı . Çeviriyi dostum Samu­ el M oore yapt ı , hasılınadan önce de i kimiz bir kez daha gözden geçirdi k . Başlığı ş öyle: Mani(esto of the Commu­

nist Party, by Karl Marx and Fre d e rick Engels. Au thorized Engl i s h Translation, edited and annotated by Frederick Engel s , 1 88 8 . London, William Reeve s , ı 85 Fl e e t St. E. C. B u basımdaki çı kmaların bir böl ümünü elinizdeki hasıma aktard ı m . Man i(esto'nu n kendine ö z g ü b i r yaşam çi zgisi oldu. Daha ç ı kar çıkmaz (biri nci önsözde anılan çevirilerin d e kanıtladığı g.i bi) b i l i msel toplumculuğun o günlerde sayı­ ca pek a z olan öncülerince coşkuyla karşıland ı , ama he­ men ardı ndan, Paris işçil e rinin Hazira n ı 8 4 8 'd e ki boz­ gunlarıyla başlayan gericilikle birli kte geriye itildi, e n sonunda da Köln Komünistleri n i n K a s ı m 1 852' d e hüküm giymesiyle "yasa uyarınca" aforoz e d i l d i . Şubat Devri­ mi'nden başlayan işçi deviniminin kamu sahnesinden kalkmasıyla bi rli kte Manifesto da gerilere ç ekildi. Avru pa i şçi s ın ı fı egemen s ı n ı fların e rki ne karşı yeni­ d e n s a i d ı rabilecek ölçüde güç l e ndiğinde, Uluslararası İş­ çi Derneği doğd u . Amacı Avru pa ile Amerika'nın bütün savaşkan işçil e rini tek bir büyük ordu içinde birl eştir-

33

34

K. Marx

-

F. Engels

-------

zu verschmelzen. Sie konnte daher nicht ausgehn von den im .Manifest" niedergelegten Grundsatzen. Sie mul!.te ein Prog­ ramın haben, das den englischen Trades Unions, den franzö­ sischen, belgischen, italienischen und spanisehen Proudhonis­ ten und den deutschen Lassalleanernb die Tür nicht verschlol!.. Dies Programın - die Erwagungsgründe zu den Statuten der In­ temationaie - wurde von Marx mit einer selbst von Bakunin und den Anarchisten anerkannten Meisterschaft entworfen. Für den schliel!ılichen Sieg der im .Manifest" aufge stellten Satze ver­ liel!ı sich Marx einzig und allein auf die intellektuelle Entwick­ lung der Arbeiterklasse, wie sie aus der vereinigten Aktion und der Diskussion notwendig hervorgehn mul!.te. Die Ereignisse und Wechselfalle im Kampf gegen das Kapital, die Niederlagen noch mehr a ls die Erfolge, konnten nicht umhin, den Kampfen­ den die Unzulanglichkeit ihrer bisherigen Allerweltsheilmittel klarzulegen und ihre Köpfe empfanglicher zu machen für eine gründliche Einsicht in die wahren Bedingungen der Arbeitere­ manzipation. Und Marx hatte recht. Die Arbeiterklasse von 1 8 74, bei der Auflösung der Internationale, war eine ganz andre, als die von 1 864, bei ihrer Gründung, gewesen war. Der Proudhonismus in den romanisehen Lii.ndern, der spezifische Lassalleanismus in Deutschland waren am Aussterben, und selbst die damaligen stockkonservativen englischen Trades Uni­ ons gingen allmahlich dem Punkt entgegen, wo 1 8 8 7 der Prasi­ dent ihres Kongresses in Swansea in ihrem Namen sagen konn­ te: .Der kontinentale Sozialismus hat seine Schrecken für uns verloren." Der kontinentale Sozialismus, der war aber schon 1 88 7 fast nur noch die Theorie , die im .Manifest" verkündet wird. Und so spiegelt die Geschichte des .Manifestes" bis zu ei­ nem gewissen Grade die Geschichte der modernen Arbeiterbe­ wegung seit 1 848 wider. Gegenwartig ist es unzweifelhaft das weitest verbreitete, das internationalste Produkt der gesamten sozialistischen Literatur, das gemeinsame Programm vieler Mil­ lionen Arbe itern aller Lander von Sibirien bis Kalifornien. Und doch, als es erschien. hatten wir es nicht ein sozialistisc­ hes Manifest nennen dürfe n. Unter Soz ialisten verstand man 1 84 7 zweierlei Art von leuten. Einerseits die Anhanger der

Komünist Manifesto

-------

mekti. Dolayısıyla Manifesto'da ortaya konan ilkelerden

yola çıkamazdı. İngiliz sendikalarına, Fransız, Belçika l ı , İ talyan, İspanyol Proudhoncularına, Alman Las sallecileri­ ne� kapıyı kapatmayan bir izlenc esinin olması gerekiyor­ d u . Bu izlenceyi - Ulu slararası Derneğin Tüzüğü'ne iliş­ kin u zlaşma i lke leri - Marx, Bakunin ile anarşistte rin bile benimseyeceği bir ustalıkla kağıda döktü. Marx Manifes­

to'da ortaya konan i lkelerin en son utkusu konusunda yal­ n ı z , ancak işçi sınıfının, eylem birliği ile ortak tartışmalar­ dan zorunlu olarak çıkması gereken düşünsel gelişimine güveniyordu. Sermayeye karşı savaşı mda ortaya çıkan olaylarla değişiklikler, başarılardan daha da çok yenilgi­ ler, eninde sonunda, sava şanlara o güne dek her d erde de­ va saydıkları i laçların işe yaramazlığını anlatacak, kafala­ rını i şçilerin kurtu luşunun doğru koşullarını daha temelli bir i çgörüyle kavramaya yatkın kılacakt ı . Marx'ın hakkı vardı . Uluslararası Derneğin dağıldığı yılın, 1 8 74'ün işçi sınıfı, kurulduğu yı lın, 1 864'ün işçi sınıfından bambaş­ kaydı . Latin ülkelerinin Proudhonculuğu , Almanya'nın öz­ gül Lassalleciliği ölüp gidiyordu; o günlerin tutucu mu tu­ tucu İngi l i z send ikaları bile, yavaş yavaş, 1 88 7'deki Swan­ sea kuru l tayının başkanının onlar adına "Anakara toplum­ culuğu artık bizim için korkunçluğunu yitirdi" diyebilece­ ği noktaya geliyordu. Anakara toplumculuğu denense, 1 88 7'de neredeyse yalnızca Mani{esto'da duyu rulan ku­ ram olmuştu artık. Onun için Manifesto'nun tarihi belli bir ölçüde 1 848'den bu yana işçi deviniminin tarihini yansı­ tır. Bugünse bütün toplumcu yazının kuşkusuz en yaygı n, en uluslararası ürünü, Sibirya'dan Kaliforniya'ya dek bü­ tün ülkelerdeki mi lyonlarca işçinin ortak i z lencesidir. Gelgelelim, yazıldığı sıralarda buna top/umcu bildirge diyemezdik. 184 7'de toplumcu denince iki tür in san anla­ şıl ıyord u : Bir yandan başka başka düşülkeci d i zgelerin sa­ vu nucu ları , özell ikle ikisi de düpedüz yavaş yavaş ölüp

35

36

K. Marx

-

F. Enge l s

---

--

verschiedenen utopistischen Systeme, spe ziell die Owenisten in England und die Fou rieristen in Frankreich, die beide schon damals zu blogen, allmahlich aussterbenden Sekten zu sam­ mengeschrumpft waren. Andrerseits die mannigfaltigsten so­ zialen Quacksalber, die mit ihren verschiedenen Allerwelts­ heilmitteln und mit jeder Art von Flickarbeit die gesellschaftli­ chen MiSstande beseitigen wollten, ohne dem Kapital und dem Profil im geringsten wehe zu tun. In beiden Fallen: Leute, die augerhalb der Arbeiterbewegung standen und die vielmehr Unterstützung suchten bei den .gebildeten" Klassen_ Derjeni­ ge Teil der Arbei-ter dagegen, der von der Unzulanglichkeit bloSer politischer Umwalzungen überzeugt, eine gründliche Umgestaltung der Gesellschaft forderte, der Teil nannte sich damals kommunistisch. Es war e in nur im Rauhen gearbeiteter, nur instinktiver, manchmal etwas roher Kommunismus: aber er war machtig genug, um zwei Systeme des u topischen Kom­ munismus zu erzeugen, in Frankreich den .ikarischen" Cabets, in Deutschland den von Weitling. Sozialismus bedeutete 1 84 7 eine Bourgeoisbewegung, Kommunismus eine Arbeiterbewe­ gung. Der Sozialismus war, auf dem Kontinent wenigstens, sa­ lonfahig, der Kommunismus war das grade Gegenteil. Und da wir schon damals sehr entschieden der Ansicht waren, dag .die Emanzipation der Arbeiter das Werk der Arbeiterklasse selbst sein mug", so konnten wir keinen Augenblick im Zweifel sein, welchen der beiden Namen zu wahlen. Auch seitdem ist es uns nie eingefallen, ihn zurü ckzuweisen . Proletarier aller Laı\der, vereinigt euch!" Nur wenige Stim­ men antworteten, als wir diese Worte in die Welt hinau sriefen, vor nunmehr 42 Jahren, am Vorabend der ersten Pariser Revo­ lution, worin das Proletariat mit eignen Ansprüchen her­ vortrat. Abe r am 28. Septembe r 1 864 vereinigte n sic h Proleta­ rier der meisten westeu ropaischen Lande r zur lnternationalen Arbeiter-Asso ziation glorreichen Angedenkens. Die Internati­ onale selbst lebte allerdings nur neun jahre. Abe r daB der von ihr gegründete ewige Bund der Proletarier aller Lander noch lebt, und kraftiger lebt als je, dafür gibt es keinen bessern Zeugen als grade den heutigen Tag. Denn heute, wo ich diese •

Komü nist Manifesto

-------

giden dar mezheplere dönüşmüş bulunan İngi ltere'deki Owencılarla Fransa'daki Fourierciler. Öbür yandan da elle­ rindeki her derde deva türlü türlü ilaçla, binbir çeşit ya­ mayla her türlü toplumsal ayıbı sermayeyle karı n kılına zarar vermeden örteceklerini uman kısım kısım topl umsal şarlatanlar. İ ki durumda da i şçi devin iminin dışı nda du­ ran , daha çok "eğitim li" sınıflardan destek bekleyen kim­ seler. Buna karşı lık işçi sınıfının salt siyasal d evrimierin yetersiz l iğine kanmış, toplumun tepeden tırnağa dönüş­ türülmesinin zorunluluğunu ileri süren kesimi o sıralar kendisine komünist diyord u. Henüz kaba taslak, salt güdü­ sel, biraz da ham bir komünizmdi bu; ama iki ayrı düşül­ keci komünizm dizgesini, Fransa'da "Icariacı" Cabet'nin, Almanya'da Weitling'in komünizmini doğuracak ölçüde de güçlüyd ü . l84 7'de toplumculuk bir kentsoylu devinimi, komünizmse bir işçi devinimi anlamına gel iyord u . Top­ lumculuk, en azından anakarada, "insan içine çıkabilir"d i ; komünizmse tam tersi. Dolayı sıyla, b i z daha o sı �alar ka­ rarlıl ıkla "işçilerin kurtuluşu i şçi sınıfının kendisinin ürü­

nü olmalıdır" anlayışını benimsediğimiz için, i ki addan hangisini seçmemiz gere ktiği konusunda hiçbir kuşku­ muz olamazdı. O günden beri de bundan geri dönmek ak­ lımızın ucundan ge çmedi. "Bütün ülkelerin prol eterleri , birleşin!" Biz tam 42 yıl önce , proletaryanın kendi i steml eriyle ortaya çıktığı ilk Paris Devrimi'nin eşiği nde, bu sözlerle dü nyaya seslendi­ ğimizde pek az ses karşılık verd i . Ama 28 Eyl ül l864'te Batı Avrupa ülkelerinin çoğunun proleterleri görklü anılar bı rakmı ş Ulu slararası İşçi Derneğinde birleşti. Gerçi Ulus­ lararası Derneğin kendisi yalnızca dokuz yıl yaşad ı . Ama bütün ülkelerin p rol eterlerinin onunla birlikte kurulan be ngi birliğinin yaşad ığı, hem de eskisin den de güçlü bir biçimde yaşad ığı konusunda bugünkünden daha iyi kanıt­ lar bulunamaz. Çünkü bugün, ben bu satı rları yazarken,

37

38

K. Marx

-

F. Engels

---

--

Zeilen schreibe, halt das europaische und amerikanische Proletariat Heerschau über seine zum erstenmal mobil gemachten Streitkrafte, mobil gemacht als ein Heer, unter einer Fahne und für ein nachste s Ziel: den schon vom Genter KongreB der lnternationale 1 86 6 und wiederum vom Pariser ArbeiterkongreB 1 889 proklamierten, gesetzlich festzustel­ lenden, achtstündigen Normalarbeitstag. Und das Schauspiel des heutigen Tages wird den KapHalisten und Grundherren al­ ler Lander die Augen darüber öffnen, daB heute die Proletarier aller Lander in der Tat vereinigt sind. Stande nur Marx noch neben mir, dies mit eignen Augen zu sehn!

London, am 1. Mai 1890 F. Engels

K o m ü n i s t Manife s to

-------

Avrupa ile Amerika p roJetaryası ilk ke z seferber edilmiş savaşçı güçlerini, tek bayrak altı nda tek dolaysız amaca daha Uluslararası Derneğin 1 866'daki Cenevre Kurulta­ yı'nda, sonra bir kez de l 8 89'daki Paris İşçi Kurul tayı 'nda ortaya atıli!.n , sekiz saatlik iş gününün yasal olarak tanın­ masına - yönelmiş tek ordusunu geçit resminde sı nıyor. Bugünkü gösteri, bütün ülkelerin sermayecHe riyle toprak beylerinin gözünü bugün bütün ü l kelerin i şçileri n i n ger­ çekten birleştiğine açacaktır. Marx şimdi yanımda olaydı da bunu kendi gözleriyle görev�!

Londra, 1 Mayıs 1 890 f_ Engels

39

PREFACE [to the English Edition of 1888]

The Manifesto was published as the platform of the 'Commu­ nist League', a working men's association, first exclu s ively German, later on international, and, under the poli tical con­ ditions of the Continent before 1 848, unavoidably a seeret society. At a Congress of the League, held in London in No­ vember, 1847, Marx and Engels were commissioned to p re­ pare fo r publication a complete theoretical and practical party programme. Drawn up in German, in january, 1 848, the manuscript was sent to the p rinter in London a few weeks be­ fore the French revolution of February 24th. A French trans­ lation was b rought out in Par- is, shortly before the insu rrec· tion of june, 1848. The first English translation, by Miss He· len Macfarlane, appeared in George Ju lian Harney's Red Re­ publican, London, 1850. A Dani sh and a Polish edition had al· so been pub lished . The defeat of the Parisian insu rrection of june, 1 848 the first great battle between Proletariat and Bourgeoisie d rove again into the background, fo r a time, the socia l and political aspirations of the Eu ropean working class. Thence· forth, the struggle for sup remacy was again, as it had been · before the revo lution of February, solely between different sections of the propertied class; the working class was redu­ ced to a fight for pol itical elbow-room, and to the position of

ÖN SÖZ [ 1888'deki ingilizce Basıma]

Manifesto, başlangıçta yalnızca Almanlardan oluşmuşken sonraları uluslararası bir işçi d e rneğine dönüşen, anakara­ nın ı 848 öncesi siyasal koşullarında da ister istemez giz­ li b i r örgüt olan "Komünis tler Birli ği"nin i z l encesi olarak yayımlandı. Birlik'in ı 84 7 Kası mında Londra'da top lanan

kurul tayında Marx ile Engel s , yayımlanmak üzere tam bir kuram sal , eylemsel parti izlencesi hazırlamakla görevlen­ dirilmişti. Ocak ı 84 8'de Almanca kaleme alınan e lyazma­ sı Fransa'daki 24 Şubat Devri mi'nden birkaç hafta önce

Londra'daki basımcıya gönderil d i . Haziran ı 848 ayaklan­ masından kısa bir süre önce Paris'te bir Fransızca çevirisi çıktı . Bayan Helen Macfarlane'in yap tığı ilk İngi l i zce çevi­ risi ı 850'de Londra'da, George julian Harney'in Red Re­ publican ında bas ı l d ı . Danca i l e Lehçe birer basımı da ya­ '

yımlanmıştı. Haziran ı 848 Paris ayaklanmasının - proletarya ile kentsoyluluk arasındaki bu i l k büyük çarpışmanın - ye­ ni lgiyle sonuçlanması Avrupa işçi sınıfının toplumsal, si­ yasal özle mlerini bir süre için yeniden geriye itti. Bundan sonra üstünlük çekişmesi, Şubat Devri mi'nden önce oldu­ ğu gibi, yine yalnızca varlıklı sın ıfın değişik kesimleri ara­ sında geçecekti ; işçi s ı n ı fı siyasal devinim a lanı için sava-

42

K. Marx

·

F. Enge l s

---

--

extreme wing of the middle-class Radical�. Wherever inde­ pendent proletarian movements continued to show signs of life, they were ruthlessly hunted down. Thus the Prussian po­ lice hunted out the Central Board of the Communist League, then located in Cologne. The members were arrested, and, af­ ter eighteen momhs' imprisonment, they were tried in Octo­ ber, 1 85 2 . This celebrated 'Cologne Communist trial' lasted from October 4th till November 1 2th; seven of the prisoners were sentenced to terms of imprisonment in a fo rtress, var­ ying from three to six years. Immediately after the sentence, the League was formally dissolved by the remaining mem­ bers. As to the Manifesro, it seemed thenceforth to be doomed to oblivion. When the European working class had recovered suffi­ cient strength for anather attack on the ruling classes, the In­ ternational Working Men's Association sprang up. But this as­ sociation, formed with the express aim of welding into one body the whole militant proletariat of Europe and America, could not at once proclaim t he princ iples laid down in the Manifesto. The International was bound to have a programme broad enough to be acceptabk o the English Trade Unions, to the followers of Proudhon in France, Belgium, Italy, and Spain, and to the Lassalleans' in Germany. Marx, who d rew up this programme to the satis faction of all parties, entirely trusted to t he intellectual development of the working class, whic h was sure to result from combined action and mutual discussion. The very events and vicissitudes of the struggle against Capital, the defeats even more than the victories, co­ uld not help bringing home to men's minds '. he insufficiency of their various favorite nostrums, and preparing the way for a more complete insight into the true cond itions for working­ class emancipation. And Marx was right. The International, on its breaking up in 1 8 74, left the workers quite d i fferent men from what it had found them in 1 864. Proud honism in France , Lassalleanism in Germany were dying out, and even the conservative English Trade Unions, though most of them had long since severed their connexion with the Interna-

Komünist Manifesto

-------

ş ı r duruma, orta sınıf köktencilerinin aşırı kanadının ko­ nu muna düşürü l d ü . Bağımsız proletarya devinimleri, can­ lılık belirtisi gösterıneyi sürdürdükleri her yerde acıma­ s ı z ca tepelendiler. Böyl ece Prusya pol i s i , o sırada Köln'de bulunan Komüni stler Birliği Merkez Kuru lu'nun i z i n i sür­ meye başladı. Üyeleri tutuklandı, on sekiz ay hapiste yat­ tı ktan sonra Eki m 1 852'de yargı land ı . Bu ünlü "Köln Ko"­ münistleri Yargılaması" 4 Ekim'den 1 2 Kası m'a dek sürd ü ; tutuklulardan yedis i , üç i l e altı y ı l arasında değişen kale ­ bentlik cezalarına çarptırı ldı. Karardan hemen sonra geri kalan üyeler Birliği resmen dağıttı. Mani{esto'ya ge lince, o da o günden sonra u nutul maya yazgılı görünüyordu. Avrupa işçi s ı nıfı egemen sın ıfiara yeniden saidıracak gücü topladığında Uluslararası İşçi Derneği doğd u . Gelge­ lelim, Avrupa i l e Amerika'nın bütün savaşkan p roletarya­ sını tek bir örgütte kaynaştırmak gibi apaçık bir amaçla kurulan b u dernek, Mani{esto'da ortaya konan ilkeleri he­ men duyuramad ı . Ulu slararası Derneğin İngi l i z sendikala­ rın ı n , Fransa, Belçi ka , İtalya , İ s panya'daki Proudhon izle­ yicilerinin, Almanya'daki Lassallecil erin' benimseyebile­ ceği ölçüde gen i ş bir izlencesinin olması gerekiyordu. Bu izlenceyi bütün kesimleri doyuracak biçimde kağıda dö­ ken Marx'ın , işçi sınıfının, elbette eylem birliği i l e ortak tartışmalardan çıkacak düşünsel gelişimine güveni tamdı. Doğrudan doğruya se rmayeye karşı savaşımda ortaya çı­ kan olaylarla değişi klikler, u tkulardan daha da çok yen i l ­ giler, kaçınılmaz olarak, i nsanların o ç o k bel bağladıkları binbir türlü kocakarı Hacının işe yaramazlığını apaçık gör­ mesini sağlayacak, işçi sı nıfının kurtuluşunun asıl koşul­ larının daha tam, daha derinlemesine kavranmasının yo­ lunu açacaktı. Marx'ın hakkı vard ı . Uluslararası Dernek 1 874'te dağıldığında, işçileri 1 8 64'te bulduğundan bam­ başka i n sanlar olarak bıraktı . Fransa'da Proudhonculuk, Almanya'da Lassallecilik ölüp gidiy ordu ; tutucu İngiliz

43

44

K. Marx

-

F. Enge l s

-------

tional, were grad ually advancing towa rds that point at which, last year at Swansea, their President could say in t h e i r name 'Continen tal Socialism has lost its terrors for u s . ' In fac t : the principles of the Man ifesto had made consi­ de rable heedway among the wor � ing men of all countries. The Manifesto i tself thus came to the front again. The Ge rman text had been, since ı 8 5 0 , reprinted several times in Swit zerland, England and America. In ı 8 7 2 , it was trans­ lated into English in New York, where the translation was published in Woodh ull and Claflin 's Weekly. From t h i s Eng­ l i s h version, a French one was made in Le Socialiste of New York. Since then at least two more English translations, more or le s s mutilate d , have been b rought out in America, and one of t hem has been re printed in England. The fi rst Ru ssian t ranslation, mad e by Bakunin, was published at Herzen's Kolokol office in Geneva, about ı 8 6 3 ; a second one, by the heroic V e ra Zasulich, alsa in Geneva, ı 8 8 2 . A new Dani s h e di tion is to be found in Social-demokra tisk Bibliothek, Copenhagen, ı 8 8 5 ; a fre s h Frenc h t ranslation in Le Socialiste, Paris, ı 88 5 . From this tatter a Spanish version was pre pared and publi s h e d in Mad ri d , 1 8 8 6 . The German reprints a re not to be count e d ; there have been twelve a l­ together at the Ieast. An Armenian translation, which was to be published in Constan t inople same months ago, d i d n o t see the light, I a m t o l d , because the publisher w a s afra­ id of b ringing o u t a book with the name of Marx on it, whi­ te the translator d eclined to call it h i s own produ ction. Of fu rthe r translations into other languages I have heard, but have not seen t hem. Thu s the history of the Manifesto ref­ lects, to a great extent, the h i s tory of the mo dern wo rking­ class movement; at present it is undou btedly the most widespread, the most international production of all Soci­ alist litera t u re, the c ommen platfo rm acknowledged by millions o f working men from Siberia to California. Yet, when it was written, we could not have called it a Socialist Manifesto. By Socialists, in ı 847, were understood, on the one hand , the adherents of the variou s Utopian sys-

Komünist Man i fe s to

-------

se ndikaları bil e , çoğu epeydir Ulus lararası Demekle ilişki­ lerini koparmış olsa da, başkanlarının geçen yıl Swansea'de onların adına "Anakara toplumculuğu artık bizim için kor­ kunçluğunu yitirdi" diyebil eceği noktaya yavaş yavaş yak­ laşıyordu . İşin gerçeği: Man ifesto'nun ilkeleri bütün ülkele­ rin işçileri arasında bayağı yayılmıştı . Böylece Manifesto'nun kendisi de yeniden öne çıktı. Al­ manca metin, l850'den beri, isviçre'de, İngiltere'de , Ame ri­ ka'da birkaç kez yeniden bası lmıştı. l872'de New York'ta İngilizce'ye çevrilip Woodhu/1 and Claflin 's Week/y' de ya­ yımlanmıştı. Bu İngilizce basımdan yapılma bir Fransızca çeviri de New York'ta Le Socialiste'te çıktı. O günden bugü­ ne Amerika'da, az çok çarpıtılmış, en az iki İngilizce çevi­ risi daha çıktı ; bunlardan biri İngiltere'de yeniden basıldı. Bakunin'in yaptığı ilk Rusça çeviri 1 86 3 yı lı dolaylarında Cenevre'de, Herzen'in Kolokofunun basımevinden çıktı; bir ikincisini de, yine Ce nevre'de, l882'de kahraman Vera Za­ su liç çıkardı. Social-demokratisk Bibliothek,

Kopenhag,

l 8 85'te yeni bir Danca bas ımı , Le Socialiste, Paris, l885'te yepyeni bir Fransızca çevirisi var. Bu sonuncusuna dayanı­ larak hazırlanan bir ispanyolca aktarımı l886'da Madrit'te yayı mlandı . Almanca yeniden basımların sayı sı bel irsiz , toplamı en a z on i k i e tmiştir. Bi rkaç a y önce İ stanbul'da ya­ yımlanacağı söylenen bir Ermenice çevirisi gün ışığına çı­ kamadı , çünkü, bana aktarıldığına göre, yayıncı üzerinde Marx'ın adı bulunan bir kitap ç ıkarmaktan korkmuş, çevir­ men de kitabı kendi yapıtı diye göstermekten kaçınmış. Başka dillerde de bi rtakım çeviriler olduğunu işittim, ama gö zürole görme dim. Demek Man i(esto'nun tarihi büyük öl­ çüde çağcıl işçi sınıfı deviniminin tarihini yansıtıyor; bu­ gü nse, hiç kuşkusuz, bütün toplumcu yaz ının en yaygı n, en uluslararası ürünü , Sibirya'dan Kaliforniya'ya dek mil­ yonlarca işçinin benimse diği ortak bir izlence. Gelgelelim, yazıld ığı sıralarda buna top/umcu bildirge

45

46

K. Marx

·

F. Enge l s

---

--

-----

tems: Owenites in England , Fou rierists in France, both of them already reduced to the position of mere sects, and gradually dying out; on the other hand, the most multifari­ ous social quacks, who, by all manners of tinkering, profes­ sed to red res s , without any danger to capital and profit, all sorts of social grievances ; in both cases men outside the working-class movement, and looking rather to the 'educa­ ted' dasses for support. Whatever portion of the working class had become convinced of the insu fficiency of mere po­ litical revolutions, and had proclai med the necessity of a to­ tal social change, that portion then called itself Communist. lt was a cru de, rough- hewn, pu rely instinctive sort of Com­ munism ; stili, it touched the cardinal point and was p ower­ ful enough a mongst the working clas s to produce the Utopi­ an Communism, in France, of Cabet, and in Germany, of We­ itling. T h u s , Socialism was, in 184 7 , a middle-class move­ ment, Com munism, a working-class movement. Socialism was, on the Continent at least, 'respectable'; Communism was the very opposite. And a s our notion, from the very be­ ginning, was that 'the emancipation of the working class must b e the act of the working clas s itself, there could be no doubt a s to which of the two names we must take. More­ over, we have, ever since, been far from repudiating it. The Manifesto being our joint production, ı consider myself bound to state that the fundamental proposition, which forms its nucle u s , belongs to Marx. That proposition is: that in every histarical epoch, the prevailing mode o f economic production and exchange, and t h e social organi­ zation necessarily fallawing fro m it, form the basis u pon which is bu ilt up, and from which alone can be explained , the political and intellectual history of that epoch; that con­ sequently the whole history of mankind (since the dissolu­ tion o f primitive tribal society, holding !and in comman ownership) has been a history of class struggles, contests between exploiting and exploited, ruling and o p p ressed classes; that the history of these class struggles forms a se­ ries of evolutions in which, nowadays, a stage has been reac-

Komünist Manifesto

-------

d iyemezdik. 1 84 ?'de toplumcu denince b i r yandan başka başka düşülkeci d izgelerin yandaşları, ikisi de yavaş yavaş ölüp giden daracık bölüntülere dönüşmüş bulunan İngilte­ re'deki Owencılarla Fransa'daki Fourierciler, bir yandan da sermayeyle karın kılına zarar vermeden, her türlü toplum­ sal ayı bı binbir çeşit yamayla örteceklerin i umduran kısım kısım toplumsal ş�rlatanlar anlaşıl ıyordu ; iki durumda da i ş ç i sınıfı devi niminin dışı nda duran, "eği timli" sınıflardan medet uman kimseler. İşçi sınıfı n ı n , salt siyasal devrimie­ rin yetersi zliğine i nanmış, tepeden tırnağa bir toplumsal deği ş imin zorunluluğunu i leri süren hangi kesimi varsa, o sıralar kendisine komünist diyord u . Henüz kaba , yontul­ mamış, salt güdüsel b i r komünizmdi bu; ama işin can da­ marına dokunuyordu, işçi sınıfı arasında da Fransa'da Ca­ bet'nin, Almanya'da Weitling'in d üşülkeci komünizmi n i doğuracak ölçüde güçlüyd ü . D e m e k 1 84 7'de toplumculuk bir orta sınıf devi n i m i , komünizmse bir işçi s ı nı fı devini­ miyd i . Toplumculuk, en azından anakarada, usaygındı"; komü nizmse tam tersi . B i z daha en baştan uişçi sınıfının kurtuluşu işçi sınıfının kendisinin ürünü olmal ı d ı r" anla­ yışını benimsedi ğ i m i z i ç i n , i ki addan hangisini seçmemiz gerektiği konusunda hiçbir kuşku olamazdı. Doğrusu o günden beri bundan dö nmeyi düşü nmedik b i l e .

Mani(esto i ki m i z i n ortak işi o l s a d a kend i m i , çekirdeği­ n i oluşturan temel önermenin Marx'ın olduğunu belirt­ mekle yükümlü sayıyoru m . Sözkonusu düşünce şuydu: her tarih döneminde başat iktisadi üretim, değiştokuş bi­ çimi ile ondan z orunlu olarak çıkan toplumsal düzen o dönemin siyasa l , düşünsel tarihinin üzerin� kuru lduğu, bu tarihi açıklayabilecek biricik temeli oluşturur; dolayı­ sıyla. (toprağı ortak mülkiyette tutan ilkel oymak toplumu­ nun çözülmesinden bu yana) i nsanoğlunun bütün tarihi bir sınıf savaşı miarı tari h i , sömüren sınıfla sömürülen sı­ nıf, egemen sınıfla ezi len sınıf arasındaki çatışmaların ta-

47

48

K. Marx

· F. Enge l s

---

--

hed where t he exploited and oppressed class - the pro leta· riat - cannot attain its emancipation from the sway of the exploiting and ruling class - the bourgeoisie - without, at the same time, and once and for a ll, emancipating society at large from all exploitation, oppression, cla s s dis tinctions and class struggles . This proposition which, i n my opinion, i s destined t o d o for history what Darwin's theory h a s done for biology, we , both of u s , had been gradually approaching for some years before 1845. How far I had independently p rogressed to­ wards it, is best shown by my Condition of the Working Class in England. d But when I again met Marx at Brussels, in spring, 1845, he had it ready worked out, and put it before me, in terms a lmost as clear as those in which ı have stated it here . From o u r joint preface to the German edition of 18 7 2 , I quote the following: However much the state of things may have altered during the last twenty-five years, t he general prin­ ciples laid down in this Manifesto a re, on t he whole, as correct today as ever. Here and there some detail might be improve d . The practical application of the principles will depend, as the Manifesto itself states, everywhere and at all t imes , on the histarical condi­ tions for the time be ing existing, and , for t hat reason, no special s tres s is laid on the revolutionary measures proposed at the end of Seetion Il. That passage wou ld, in many respects, be very differently worded today. In view of the gigantic strides of Modern lndus try since 1848, and of t he accompanying improved and exten­ ded organization of the working cla ss, in view of the practical experience gained, first in t he February Revo­ lution, and then, stili m ore, in the Paris Commune, where the proletariat for the first time held political powe r for two whole months, t his programme has in some details become antiquated. One thing es pecially was proved by the Commune , viz. , that 'the working

Komünist Man ife sto

-------

rihi olmuştur: bu sınıf savaşımlarının tarih i . bugün, sömü­ rülen, ezilen sınıfın - proletaryanın - aynı zamanda tüm toplumu her türlü sömürüden, baskıdan, sınıf ayrımları ile sınıf savaşırnlarından bir kerede toptan kurtarmadan, sö­ müren, egemen sınıfın - kentsoyluluğun - uyrukluğundan kurtulamayacağı bir aşamaya gelmiş bir evrim dizisi oluş­ turur. Bana göre Darwin'in kuramının dirimbilim için sağladığı neyse aynısını tarih biliminde sağlamaya yazgılı bu öner­ meye ikimiz de 1845 'ten yıllar önce yavaş yavaş yaklaşmış­ tık. Bu yönde bağımsız olarak nereye dek gittiğimi en iyi İn­

giltere'de işçi Smı(mm Durumıf gösterir. Ama 1845 ilkya­ zında Brüksel'de Marx'la yen i den görüştüğümde o, bu dü­ şünceyi çoktan olgunlaştırıp b it i rmiş, neredeyse benim yu­ karıda özetlerken kul landığım ölçüde apaçık sözcüklerle önüme serivermişti. 18 72'deki Almanca hasıma yazdığımız ortak önsözden aşağıdaki parçayı aktarıyorum: Son yirmi beş yılda koşullar ne denli değişmiş olursa olsun, bu Manifesto'da ortaya konan genel ilkeler ka­ ba çi zgileriyle bugün de olanca doğruluklarını koru­ yorlar. Şurasında burasında birtakım ayrıntılar düzel­ tilebilir. Bu ilkelerin eylem alanında uygulanması,

Mani(esto'nun kendisinin de belirttiği gibi, her yerde her zaman o sırada varolan tarihsel koşullara bağlı olacaktır: bu nedenle II. Bölüm'ün sonunda önerilen devrimci önlemlere özel bir ağırlık vermemek gere­ kir. Sözkonusu parça, bugün olsa, birçok bakımdan başka türlü yazıl ırdı. Çağcıl sanayinin 1 848'den beri attığı dev adımlarla işçi sınıfının buna eşlik eden da­ ha iyi , daha yaygın örgütlenişi karşısında, önce Şubat Devrimi'nde, hele ondan sonra proletaryanın ilk kez tam iki ay boyunca siyasal erki el inde tuttuğu Paris

49

50

K. Marx

-

F. Enge l s

---

--

class cannot simply lay hold of the ready-made State ma-chinery, and wield it for its own purposes.' (See The

Civil War in France; Address of the General Council of the International Working Men 's Association, London, Truelove, 1 8 7 1 , p. 1 5 , where this point is further devel­ ope d . ) Further, it is self-evident that the criticism of Socialist literature is defic ient in relation to the present time, because it comes down only to 1 84 7 ; also, that the remarks on the relation of the Communists to the various opposition parties (Section IV), although in principle stili correct, yet in practice are antiquated, because the political situation has been entirely c han­ ged, and the progress of history has swept from off the earth the greater portion of the political parties t here enumerated. But then, the Manifesto has become a histarical doc­ ument which we have no longer any right to alter. The present translation is by Mr Samuel Moore, the trans­ latar of the greater portion of Marx' s Capital. We have revised it in common, and I have added a few notes explanatory of histarical allu sions.

London, 30}anuary 1888 F. Engels

Komü n i s t Manife s to

--

Komünü'nde kazanılan eyle m de neyimleri karşısında bu izlencenin birtakım ayrı ntıları eskimiştir. Komün özell ikle "işçi sın ıfı n ı n , el altındaki devlet aygıtını eline geçi rivererek kendi amaçları için işlete meyece ­ ğini" ta nıtlamıştır. ( B u konunun daha d a geliştiri ldi­ ği Fransa'da iç Savaş. Uluslararası İşçi Derneği Genel

Kurulunun Çağrısı, L ondra, Truelove , 187 1 , ı s . say­ faya bakı n ı z :) Ayrıca toplumcu yazının eleştirisinin, ya lnızca 1 84 ?'ye dek geldiğinden, bugün için yeter­ siz olduğu da besbelli; yine komünistlerin değişik muhalefet partilerine göre konumuna il işkin görüş­ lerin (IV. Bölüm), ilkece bugün de doğru olsalar bil e, siyasal durum bütünüyle deği ştiği, tarihin ilerleyişi orada sayılan partilerin çoğunu yeryüzünden sildiği için uygulanma bakı mından artık eskidiği de açık. Yine de Mani(esto, artık kendimizde deği ştirme hakkı nı görmediğimiz tari hsel bir belge olmuştur. Elini zdeki çeviri , Marx'ın Kapitali nin büyü k bölümü­ nün çevirmeni olan Bay Samuel M oore'un elinden çıkma­ dır. Çeviriyi birl i kte gözden geçirdik, ben de tari hsel anış­ tırmaları açıklayan b i r iki çıkma e kledim.

Londra, 30 Ocak 1 888 F. Engels

---

51

VORWORT (zur polnischen Ausgabe von 1892]

Die Tat sache , daB eine neue polnische Ausgabe des .Kommu­ nistischen Manifests" notwe ndig geworden, gibt zu verschie­ denen Betrachtungen AnlaS. Zuers t ist bemerkenswert, daB das .Manifest" neuerdings gewissermaBen z u einem Gradmesser geworden ist für die Entwicklung der groBen Indu strie auf dem europaisehen Kontinent. In dem MaB, wie in einem Lan d e die groSe Indust­ rie sich ausdehnt, in d e m MaB wachst auch unter den Arbei­ tern d e s selben Landes das Verlangen nach Aufklarung über die Stellung als Arbeiterklasse gegenüber d e n besitzenden Klassen, b reitet sich u n te r ihnen die sozialistische Bewegu n g aus und steigt d i e Nachfrage n a c h dem . Manifest". So daS nicht nur der Stand der Arbeiterbewegung, sondern auch der Entwicklungsgrad der groBen Industrie in j e dem Land mit z iemlicher Genauigkeit abgeme ssen werden kann an d e r Zahl der in der Landess prache verbre ileten Exemplare d e s .Manifests". Hie rnach bezeichnet d ie neue polnische Au sgabe einen e ntschiedenen Fortschritt der polnischen Industri e . Und daJl. dieser Fortschritt, seit d e r var z e hn Jahren erschienenen letzten Au sgabe , in Wirklichkeit stattgefunden hat , darüber kann kein Zweifel sein. Russisc h - Polen, Kongre Jl.-Polen , ist der groSe Industri ebe z i rk d e s ru s s i schen Reichs geworden.

ÖNSÖZ [ 1892'deki Lehçe Basıma]

Komünist Manifesto; nun yeni b i r Lehçe b a s ı m ı n ı n gerek­ l i görü l mesi ç e ş i t l i d üş ü n c e l e r e yol açıyor. B i r i n c i s i , Manifesto'nun ş u son s ı ralarda n e re d eyse Avrupa a nakaras ı üzerinde b üy ü k sanayi n i n g e l i ş m e s i ­ n i n b i r ö l ç ü s ü d u ru m u na g e l m e s i d i kkate d e ğ e r . B i r ü l ­ k e d e b ü y ü k sanayi ne ö l ç ü d e g e n i ş l e rs e , o ü l k e n i n i ş ç i ­ l e r i a ras ında i ş ç i s ı n ıfı olarak m ü l k s a h i b i s ı n ı flar kar ş ı ­ s ı ndaki konumları ü ze r i n e aydı nlanma i steği d e o ö l ç ü ­ d e a rtar, t o p l u m c u devi n i m o ö l ç ü d e yay ı l ı r , Manifes­

to'ya yön e l i k i s t e m o ö l ç ü d e yüksel i r . B öyl ece h e r ü l ke ­ de yal n ı z ca i ş ç i d e vi n i m i n i n d u rumu değil , b ü y ü k sana­ yinin ge l i ş m i ş l i k ölçüsü d e o ü lk e n i n d i li nde d a ğ ı tı lan M a n i festo n ü s halarının say ı s ı na göre o l d u kça kesin b i r b i çimde ö l ç ü l eb i l i r. Dolayısıyla yeni Leh ç e b a s ı m Polonya sanayi s i n d e k e s i n b i r i l e r l e m e n i n b e l i r ti s i . B u n dan on yı l önce ç ı k ­ m ı ş s o n bası m d an b u yan a , g e r ç e k t e n b ö y l e b i r i l e r l e ­ m e n i n o l d u ğu ku ş ku götürm e z . Rus Polonya s ı , K o n g r e Polonyası Rus İ mparatorl u ğu ' n u n b ü y ü k sanayi bölgesi o l m u ş tur. Rus büyük sanayi s i oraya b u raya - b i r par­ çası Finland iya Körfe z i'ne, b i r parçası merkeze ( M o s ko ­ va ile Vlad i mi r ) , üçüncü b i r parçası Kara d e n i z ' l e Azak

54

K. Marx

-

F. Enge l s

-------

Wahre nd die russische G ro Bindustrie sporadisch zerstreut ist - ein Stüc k am Finnischen Meerbusen, ein Stück im Zent­ rum ( Mo skau und Wladimir), ein d rittes am Schwarzen und Asowsc hen Meer, noch a n d re anderswo z e rsprengt -, ist die polnische auf verhaltnis maBig kleinem Raum zusammen­ gedrangt u n d genieBt sie aus dieser Konzen tration e n tsprin­ genden Vorteile und Nachteile. Die Vorte ile erkannten die konku rrierenden ru ssischen Fabrikanten an, als die Schutz­ zölle gegen Polen verlangten, trotz i hres seh nlichen Wunsc­ hes, d i e Pole n in Russen z u verwandeln. Die Nachteile - für die polnischen Fabrika n t e n u n d für die russische Regierung - zeige n sich in der rapid e n Verbreitung sozialistischer Ide­ e n unter den polnischen Arbeitern u n d i n der steigenden Nachfrage nach dem . Man ifest". Die rasche Entwicklung d e r polnischen Industrie , die der ru ssischen über den Kopf gewachsen, ist aber ihrerseits ein neuer B eweis für die u nverwü stliche Leben skraft des pol­ nischen Volks und eine neue Garantie seiner bevorstehen­ den nationalen Wiederherstellung. Die Wiederherstellung ei­ nes u nabhangigen starken Polens i s t aber eine Sache, die nicht nur die Polen, sondern die uns aile a ngeht. Ein aufrieh­ tiges inte rnationales Z u sa m me nwirken der e u ropaisehen Na­ tionen ist nur möglieh, wenn jede dieser Nationen i m eignen Hause vollkommen autonom ist. Die Revolution von 1 84 8 , die, unter p roletariseh e r Fahne, proletarisehe Kampfe r sehli­ eBiieh nur die Arbeit der Bourgeoisie tun lieB, setzte aueh dureh i hre Testamentsvollstreeke r Louis Bonaparte u nd Bis­ marek die Unabhangigkeit ltalien s , Deutsehlands, Ungarns dureh; aber Polen, das seit 1 79 2 mehr fü r die Revolution ge­ tan als aile diese drei z u sammen, Polen überlieB man sieh selbst, als es 1 86 3 vor der zehnfaehen russisehen Über­ macht e rlag. Die U na b hangigkeit Polens hat der Adel weder e rhalten noeh wiedererkampfen gekonnt; der Bourgeoisie ist sie heute zum minde sten gleichgültig. Und doeh ist sie eine Notwe ndigkeit für das harmonisehe Zusammenwirken der europaisehen Nation e n . Sie kann e rkampft werden n u r vom j u ngen pol nischen Proletaria t , u n d in dessen Handen ist die

Komün i s t Manifesto

-------

D e n i z i ' n e , başka parçaları d a başka b i r yerlere - dağı l ­ mı şken Pola nya sanayi si görece küçük b i r alana t op l a n ­ m ı ş t ı r ; bu yoğu n t a şmadan kaynaklanan ü s t ü n l üklerden yararland ı ğı gibi dokuncalarını da görmekt e d i r . Rakip Rus fabri katörl e r i , Polonya l ı ları Ruslaş t ı rmak i ç i n yan ı p t u t u ş salar da, Pola nya'ya karşı koruyucu gümrü kler i s ­ temekle b u ü s tü n l üğü tanımış old ular. Dokuncalarsa ­ gerek Polonyalı fabrikatörler gerekse Rus yönetimi i ç i n - Polonya l ı i ş ç i l e r arasında t o p l umcu d ü ş ü nc e l e r i n h ı z l a yayı lması i l e Man ifesto'ya yöne l i k i s t emin yükse l ­ m e s i n d e kend i n i gösteriyor. Gelgelelim, Polanya sanayi s i n i n Rus sanayi s i n i n bo­ yunu aşan h ı z l ı gel işimi d e P o l a nya h a l k ı n ı n kırı lmaz yaşama gücünün yeni bir ka n ı t ı , yaklaşan u l u sal onarı­ rnın yeni bir güve nc e s i d i r . Ama bağıms ı z , güçlü bir Po­ l onya'n ı n yeniden kurulması yalnızca Polonya l ı ları d e ­ ğ i l , h e p im i z i i l g i l e n d iren b i r sorundur. Avru pa u l u sları a ras ı n d a içtenlikli b i r i şbir li ği , a n cak b u ulu slardan h e r b i ri n i n kendi yurdunda b ü tü n ü y l e ö z e rk olma s ı yla ola­ nakl ı d ı r . Pro l e tarya bayrağı a l t ı n d a , proleter sava ş ç ı l a ­ ra e ni n d e sonunda yalnızca ken tsoyl u l u ğu n i ş i n i gör­ d ü re n 1848 D e vrim i , va siyet i n fa z memurları Louis B o ­ naparte i l e B i smarck e l i y l e İ talya' n ı n , Almanya'n ı n , M a ­ caristan ' ı n bağım s ı z l ı ğ ı n ı sağl a d ı ; ama l 792' d e n b eri d evrim i ç i n b u ü çü n ü n topundan daha çoğunu yapm ı ş olan Pol a nya, l 8 6 3 ' t e kend i n d e n on kat ü s t ü n Rus güç­ l erine baş eğince yalnız başına b ı rakı l d ı . Soyl ular Po­ lo nya'n ı n bağım sı z l ı ğ ı n ı n e koruya b i l d i n e d e y e n i d e n kazanab i l d i ; ke n tsoyl u l u k iç i nse bugün bu bağıms ı z l ı k o l s a da b i r , olmasa d a . Oysa Avrupa u l u s l a r ı n ı n uyum­ l u i ş birliği için bir zoru n l u l u k . B u bağımsı z lığı ancak genç Pol anya p r o J e taryas ı ka zanab i l i r ; b u bağıms ı z l ı k a n cak onların e l i n d e korunab i l i r. Ç ü n kü Polanya'nın b a ­ ğımsı z l ı ğ ı Po lonyalı i ş ç i l e r i ç i n ne ö l ç ü d e gerekliyse Av-

55

56

K. Marx

·

F. Enge ls

---

--

gut aufge hoben. Denn d i e Arbe iter des ganzen übrigen Euro­ pas habe n die Unabhangigkeit Polens ebenso nötig wie die polnischen Arbeiter selbst.

London, 1 O. Februar 1 892 F. Engels

Komünist M an ifesto

--------�-

rupa'nın geri kalan h e r yeri n d eki işçiler i ç i n d e o ö l ç ü ­ d e gerekl i .

Londra, 1 O Şubat 1892 F. Engels

57

AU LECTEUR ITALIEN [Preface a l'edition italienne de 1893]

On peut dire que la publication du Manifeste du Parti commu­ niste a coincide exactement avec la date du ı8 mars ı 84 8 , avec t e s revolutions de Milan e t de Berlin, soulevements ar­ mes de deux nations, dont l'une est situee au centre du conti­ nent europeen, l'autre, au centre des pays mediterraneens, deux nations affaiblies j u s que-la par leur morcellement et les dissensions internes, ce qui les fit tomher sous la domi nation e trangere. Tandis que l'ltalie e tait soumise a l'e mpereur d'Aut­ riche, l'Allemagne n'en subissait pas moins le j oug, tou t aus­ si sensible encore que moins direct, du tsar de toutes le s Rus­ sies. Le s consequences des evenements du ı 8 mars ı 848 de­ livrerent l'Italie et l'Allemagne de cette infamie ; si, de 1 848 a 1 8 7 l , ce s deux grande s nations fu rent retablies et purent re­ couvrer, de l'une ou de l'autre façon, leur independance, cela tient, selon Marx, au fait que ceux-la memes qui avaient ecra­ se la Revolution de ı 84 8 , e taient devenus, bien malgre eux, ses executeurs testamentaires. Partout cette revolution fu t l'oeuvre de la classe ouvrie re: c'est elle qui dressa les barricades et offrit sa vie e n sacrifice . Cependant, seuls !es ouvriers pari siens en renversant le go­ uverne ment, etaient tout a fait dei:: i des a renverser aussi le re­ gime bourgeois. Mais, bien qu'ils fu ssent conscients de l'anta­ gonisme ineluctab le e ntre leur propre classe et la bourgeoisie,

İTALYAN OKURA [ 1893'teki İtalyanca Basıma Önsöz)

Komünist Parti Manifestosu'nun tam ı 8 Mart ı 84 8 tari hi­ n e , Milano ile Berlin devrimleri ne, biri Avrupa anakaras ı­

n ı n , öbürü Akdeniz ü l kelerinin ortasında yer alan iki ulu­ sun, o güne dek bölü nmelerle iç kap ı ş malar yüzünden güçsüz d üşüp yabancı boyunduruğu altına girmiş i ki ulu­ sun silahlı ayaklanmaianna denk d üştüğü söyl enebilir. İ talya, Avusturya i mparatorunun uyruğundayken Alman­ ya da bütün Rus e l l erinin çarının daha dolaylı da olsa ay­ nı ölçüde duyulur boyunduruğu al tındaydı . ı 8 Mart ı 848 olayları nın doğurduğu sonuçlar İtalya ile Almanya'yı bu aşağı lık durumdan kurtardı ; bu i ki büyük ulus ı 848'den ı 8 7 ı 'e dek şu ya da bu biçimde onmuş, kendine gelmiş­ se, bağı msı zl ıkları , Marx'ın dediği gib i , doğrudan doğruya ı 848 Devrimi'ni bastıranları n , ellerinde olmadan, bu dev­ rimin vasiyet infaz memurlarına dönüşmesinden ötürü­ dür. Bu devrim her yerde işçi sınıfının ürünüydü : Barikatla­ rı kuran da, yaşa mını feda eden de işçi sınıfıyd ı . Bu arada yönetimi deviri rke n, kentsoylu rej i mini de devirmeye ka­ ra rlı olan yalnızca Parisli işçilerd i . Ama onlar kendi sınıf­ larıyla kentsoylu luk ara sındaki aman sız karşı tlığın bilin­ cinde ol salar da ülkenin iktisadi ilerlemesi d e , Fran sız iş-

60

K. Marx

-

F. Engels

-------

ni le progres economique du pays , ni la formatian intellectu­ elle de la masse des ouvrie rs français n'avaient e ncore atteint le niveau qui eüt pu favoriser la transformatian sociale. C'est bien pourquoi les fruits de la revolution devaient revenir en fin de compte a la classe capitaliste . Dans les autres pays Italie , Allemagne, Autriche - les ouvriers, des 1� debut, ne fi­ rent qu'aider la bourgeoisie a acceder au pouvoir. Mais il n'est pas un seul pays ou la damination de la bourgeoisie soit pos­ sible sans l'independance nationale . Aussi la revolut io n de 1848 devait-elle deboucher sur l'unite et l'autonomie des na­ t ions qui en etaient privees j u sque-la: l'ltalie, l'Allemagne , la Hongrie. Maintenant, c'est le tour de la Pologne. Ainsi, si la revolu tion de 1848 n'etait pas une revolution socialiste, elle a du moins deb laye la route, prepare le terrain pour cette derniere. Le regi me bourgeois, qui a suscite dans tous les pays l'essor de la grande i ndustrie, a du meme coup cree partout, durant ces demiers quarante-cinq ans, u n prole­ tariat nombreux, bien c i me nte e t fort ; il a enge ndre ainsi, comme le dit le Manifeste, s e s propres fossoyeurs. Sans l'au­ tonomie e t l'unite rendues a chaque nation, il est impossible de realiser n i l'union i nternationale du proletariat ni une co­ operation t ranquille e t intellige nte de ces nations en vue d'at­ teindre Ies buts commun s . Essayez de vous representer une a c t i o n commune i n t e r na t ionale des ouvriers italiens, hongrois, allemands, polonais e t russes dans les conditions politiques d'avant 1848! Done, les combats d e 1 84 8 n'ont pas e te vains. De meme les quarante-cinq annees qui nous separent de cette periade revolu t i o n naire. Ses fru i t s commencent a miırir, e t je voudrais seuleme n t ql.ıe la paru tion de cette traduction itali­ enne fiı t bon signe , signe avant-coureur de la victoire du pro­ letariat italien, de meme que la parution de l'original a ete le precu rseur de la revolution internationale . L e Mani(este rend pleine justice a u rôle revolutionnaire que le capitalisme a joue dans le passe. L'Italie fut la premiere nation capitaliste. La fin d u moyen age feodal, le debut de l'ere capitaliste moderne trouvent leur expres sian dans une

Komünist Manifesto

-------

ç i kitlesinin düşünsel oluşu mu d a henüz toplumsal dönü­ şüme elverecek düzeye ulaşmamıştı. İşte bu yüzden dev­ rimin meyvelerini eninde s onunda s ermayeci sınıf topla­ yacaktı . Öteki ülkelerde - İtalya'da, Almanya'da, Avu stur­ ya'da - i şçilere, daha en baştan, kentsoyluluğun iktidara gelmesine yard i m etmekten başka yapacak bir şey kalma­ mıştı. Ama ken tsoyluluğun egemenliğinin, ulu sal bağı m­ sızlık ol maksızın gerçekl eşebil eceği tek bir ülke yoktur. 1 84 8 Devri mi'nin de o güne dek birlikten de özerklikten d e yoksun olan ü lkelere, İtalya'ya, Almanya'ya, Macari s ­ tan'a birlik ile özerklik getirmesi kaçını lma zdı. Ş i m d i sıra Polonya'da. Dolayı sıyla, 1 84 8 Devrimi toplumcu bir devrim ol ma­ dıysa da onun yolunu açmış, ortamını hazırlamıştır. Kent­ s oylu düzeni, bütün ülkele rde büyük sanayiden ald ığı i ti ­ l i mle, şu s o n kı rk beş yılda, her yerde birden kalabal ık, yoğun, güçlü bir proletarya yaratmıştır; böylece, Manifes­ to'nun dediği gibi, kendi mezar kazıcılarını türetmiştir. Her ulusun özerkli ğiyle birl iği sağlanmadan ne proletar­ yanın uluslararası birliğini ne de b u ulusların ortak amaç­ lara ulaşmak üzere barışçıl, anlayı şlı i şbirliğini gerçekleş­ t i rmek olanakl ıdır. 1 848'den önceki siyasal koşullarda İtalyan, Macar, Alman, Pol onya l ı , Rus işçil erin ortak bir uluslararası tutum ald ıklarını tasariayalım hele bir! Öyleyse 1 848'in çatışmaları boşuna deği l d i . Bizi o dev­ rimci evreden ayı ran şu kırk beş yıl da boşuna değil d i . Meyveler olgunlaşıyor; b e n i m t e k dileğimse Manifes­ to'nun ilk yayımlanışı nasıl ulus lararası devri min ön belir­ tisi olmuşsa, bu İtalyanca ç evirisinin yayımlanışının da İ talyan proletaryasının utkusunun ön 'belirti si olması.

Manifesto sermayeci liğin geçmi şte gördüğü devrimci işe hakkı nı veriyor. İlk sermayeci ulus İtalya'yd ı . Derebey· lik ortaçağının s on u , çağc ıl sermayecilik dönemi nin baş­ langıcı anlatımını dev bir kimsede b u l muştu : Hem ortaça-

61

62

K. Marx

-

F. Engels

-------

figure colossale. C'est l'Italien Dante, le dernier poete du moyen age et en meme temps le premier poete des t e mps nouveaux. Maintenant, comme en 1 3 00, s'ouvre u ne ere his­ torique nouvelle. L'ltalie nous donne ra-t-elle un nouveau Dan­ te qui pe rpetuera l'eclosion de cette ere nouvelle, proletarien­ ne?

Londres, 1 er fevrier 1 893 Friedrich Engels

Komünist Manifesto

--

ğın son ozanı hem de yeniçağın ilk ozanı olan bir İ talyan­ da, Dante'de. Bugün. l 3 00'lerde olduğu gibi, yeni bir tarih çağı başlıyor. İtalya bize proletarya çağının doğuş anını muştulayacak yeni bir Dante armağan edecek mi?

Londra 1 Şubat 1893 Friedrich Engels

---

63

MANIFEST DER KOMMUNISTISCHEN PARTEl

KOMÜNiST PARTi MANiFESTOSU

Ein Gespenst geht um in Europa - das Gespenst des Kommu­ nismus. Aile Maehte des alten Europa haben sieh zu einer heiligen Hetzjagd gegen dies Gespenst verbündet, der Papst und der Zar, Metternieh und Guizot, französisehe Radikale und deutsehe Poliziste n. Wo ist die Oppositionspartei, die nieht von ihren regieren­ den Gegnern als kommu nistiseh versehrien worden ware , wo die Oppositionspartei, die den fortgesehritteneren Oppositi­ onsleuten sowohl wie ihren reaktionaren Gegnern den brand­ markenden Vorwurf des Kommunismus nieht zurüekgesehle­ udert hatte? Zweierlei geht aus dieser Tatsaehe hervor. Der Kommunismus wird bereits von alien eu ropaisehen Maehten als eine Maeht anerkannt. Es ist hohe Zeit, daS die Kommunisten ihre Ansehauungs­ weise, ihre Zweeke, ihre Tendenzen vor der ganzen Welt offen darlegen und dem Marchen vom Gespenst des Kommunismus ein Manifest der Partei selbst entgege nstellen. Zu diese m Zwe c k hab e n sieh Kommu nisten der versehiedensten Natio nalitat in London versammelt u nd das folgende Manifest entwo rfe n, das in e nglischer, französise­ her, deutseher, italienischer, fla miseher u nd daniseher Sprac­ he veröffe ntlicht wird.

Avrupa'da bir hortlak kol geziyor - komünizm hortlağı. Eski Avrupa'nın bütün güçl eri , Papa ile Çar, Metterni ch lle Guizot, Fransız köktencileri ile Alman polisleri, bu hortla­ ğı kovmak için kutsal bir sürek avında bir araya gelmiş bulunuyor. Yönetimdeki karşı tlarınca komünistlikle suçlanmamış muhalefet partisi nerede var; gerek daha ilerideki muha­ liflere gerekse gerici karşı tiarına karalayıcı komünizm yaftasını gerisin geri yapı ştırmamış muhal efet partisi ne­ rede görülmüş? Bu olgudan i ki sonuç çıkıyor. Komünizm daha şimdiden Avrupa'nın bütün güçlerin­ ce bir güç olarak tanınmıştır. Komünistlerin, görüşlerin i , amaçları n ı , yönelimlerini tüm dünyanın önünde açıkl ı kla ortaya koyarak komünizm hortlağı masalının karşısına partinin ke ndi bildirgesiyle çıkmalarının tam s ırasıdır. İşte bu amaçla, başka başka ulu slardan komünistler Londra'da toplanarak İngi lizce, Fransı zca, Alman ca, İ tal­ yanca, Flamanca, Danca yayı mlanmak üzere aşağıdaki bil­ di rgeyi oluşturdular.

1

Bourgeois und Proletarier•

Die Geschichte aller b i s he rigen Gesellsc haft�>< i s t die Geschichte von Klassenkampfen. Freier und Sklave, Patrizier und Plebejer, Baron und Leib· eigener, Zunftbürgerd und Gesell, kurz, Unterd rü cker und Un· terdrückte standen in stetem Gegensatz zueinander, führten einen ununterbrochenen, bald versteckten, bald offenen Kampf, einen Kampf, der j edesmal mit einer revolutionaren Umgestaltung der ganzen Gesellschaft endete eder mit dem gemeinsamen Untergang der kampfenden Klassen. In den früheren Epochen der Geschichte finden wir fast überall eine vollstandige Gliederung der Gesellschaft in ver­ schiedene Stande, eine mannigfaltige Abstufung der gesell­ schaftlichen Stellungen. Im alten Rom haben wir Patrizier, Rit· ter, Plebejer, Sklaven ; im Mittelalter Feudalherren, Vasallen, Zunftbürger, Ge selle n, 1 Leibeigene , und noch dazu in fast je­ der dieser Klassen wieder besondere Abstufunge n . D i e a u s dem Untergang d e r feudalen Gesellschaft hervorge­ gangene mederne lıürgerliche Gesellschaft hat die Klassenge­ gensatze nicht aufgehoben. Sie hat nur neue Klassen, neue Be­ dingungen der Unterdrücku n g, neue Gestaltungen des Kamp­ fes an die Stelle der alten gesetzt. Un sere Epoche, die Epoche der Bourgeoisie, zeichnet sich jedoch dadurch aus, dal!. sie die Klassengegensatze verein·

ı

Kentsoylular ile Proleterler"

Gelmiş geçmiş bütün toplumun tarihib' sınıf savaş ımiarı tarihidir. Özgür ile köle , patricius ile plebeius, bey ile kul , lonca ustası1 ile kalfa, kı sacası ezen i l e ezilen sürekli b i rb iriyle karşıtlık içinde o l m u ş , kirnileyin örtük kirnileyin açık ke­ s i nt i s i z bir sava ş ı m , her kezinde tüm toplumun d evrim yoluyla d önüştürül mesiyle ya da savaşan sınıfların ortak yıkı mıyla sonuçlanan bir savaşım yürütmüştür. Tarihin önceki dönemlerinde hemen her yerde toplu­ mun baştan aşağı ayrı ayrı katmanlara bölünerek d ü z en­ lenişini, toplumsal konumların çok katmanl ı s ı ralanışını görüyoru z . Eski Roma'da patricius'ları , şövalyeleri , p/ebe­

ius'ları , köleler i , ortaçağda derebeyleri n i , vasalları , lonca u s talarını , kalfaları , 1 kulları , ayrıca bu sınıfların hemen hepsinin içinde d e yine özgül s ırad ü zenleri buluyoru z . Derebeylik topl umunun yıkı n t ı sı ndan doğan çağcıl kenter toplumu s ı n ı f karşıtlıklarını ortadan kal d ı rmadı . Yal nı zca eskilerin yerine yeni s ı n ı flar, yeni e zme ko şulla­ rı, yeni savaşım biçi mleri koyd u . Gelgel elim b i z i m çağım ı z , ken tsoyl uluk çağı , s ı n ı f kar­ şıtlı klarını yalınlaştırmış olmas ıyla ayırt ediliyor. Tüm toplum gitgi d e , iyiden iyiye iki b üyü k düşman koşuna,

70

K. Marx

-

F. Engels

---

--

facht hat. Die ganze Gesellschaft spaltet sich mehr und mehr in zwei grol!.e feindliche Lager, in zwei groBe , einander di rekt gegenüberstehende Klassen: Bourgeoisie und Proletariat. Aus den Le ibeigenen des M ittelalters gingen die Pfahlbür­ ger der ersten Stadte hervor; aus dieser Pfahlbürgerschaft ent­ wickelten sich d ie ersten Elemente der Bourgeoisie. Die Entdeckung Amerikas, die Umschiffung Afrikas schufen der aufkommenden Bourgeoisie ein neues Terrain. Der ostin­ dische und chinesische Markt, die Kolonisierung von Amerika, der Austausch mit den Kolonien, die Vermehrung der Tausch­ mittel und der Waren überhaupt gaben dem Handel, der Schif­ fahrt, der Indu strie einen nie gekannten Aufschwung und da­ mit dem revolutionaren Element in der zerfallenden feudalen Ge sellschaft eine rasche Entwicklung. Die bisherige feudale oder zünftige Betriebsweise der In­ du strie2 reichte nicht mehr aus fü r den mit neuen 1 Markten an­ wachsenden Bedarf. Die Manufaktu r trat an ihre Stelle . Die Zu nftmeister wurden verdrangt durch den industriellen Mit­ telstand;• die Teilung der Arbeit zwischen den verschiedenen Korporationen verschwand vor der Teilung der Arbeit in der einzelnen Werkstatt selbst. Abe r immer wuchsen die Markte , immer slieg der Bedarf. Auch die Manufaktur reichte nicht mehr aus. Da revolutionier­ te der Dampf und die Ma schinerie die industrielle Produktion. An die Stelle der Manufaktur trat die moderne grol!.e Industrie , an die Stelle des industriellen Mittelstandes traten die indust­ riellen Millionare, d ie Chefs ganzer industrieller Armeen, die modernen Bourgeois. Die groBe5 lndustrie hat den Weltmarkt hergestellt, den die Entdeckung Arnerikas vorbereite te . Der Weltmarkt hat dem Handel, der Schiffahrt, den Landkommunikationen eine uner­ meBliche Entwicklung gegeben. Diese hat wieder auf die Au s­ dehnung der Industrie zurückgewirkt, und in demselben Mal!.e , worin Industrie, Handel, Schiffahrt, Eisenbahnen sich ausdehnten, in demselben Mal!.e entwickelte sich die Bourgeoi­ sie , vermehrte sie ihre Kapitalien, drangte sie aile vom Mitte­ lalter her überlieferten Klassen in den Hintergru nd.

Kornun i s ı Manifesıo

--

doğrudan doğruya birbi rinin karşısında d u ran iki büyük sınıfa ayrı lıyor: Ken tsoyluluk ile prol etarya . Ortaçağın kullarından ilk ken tlerin ke ntteşleri doğ­ muştu; bu kentteşlikten ken tsoyl ulu ğun ilk öğeleri gel iş­ ti. Amerika'n ın b u l u nması, Afri ka'nın çevresinin dolaşıl­ ması yükselen kentsoyl uluğa yeni bir alan açt ı . Doğu Hint i l e Çin pazarı, Amerika'nın yerl e ş i me açılması, sömürge­ l e rl e alışveri ş , değiştokuş araçları i l e genel olarak malla­ rın çoğalması t e c i m e , gemiciliğe, sanayiye hiç görülme­ m i ş b i r atılım, d olayısıyla çöken d e rebeylik toplumunun içindeki devri mci öğeye hızlı b i r gelişim ka zand ırdı. O güne dek süregelen, de rebeyl iğe ya da lon caya daya­ lı sanayi işletmesi biçimi2 yeni1 pazarlarla birlikte kaba­ ran iste mi karşıla maya yetmez olmuştu. Onun yerini ma­ nifaturacılık ald ı . Sanayici orta katman4 ! onca u stalarını bir yana attı ; ayrı ayrı birlikler arası ndaki işbölümü tek bir işliği n kendi için deki i şbölümü karşısı nda s i l i n i p git­ ti. Ama pazarlar d urmadan büyüyor, istem du rmadan ar­ tıyordu . Manifaturacılık da artık ye tmiyord u. İşte bu sıra­ da buhar ile maki neler sanayi üretiminde d evri me yol aç­ tı. Manifaturacılığın yerini çağcıl büyük sanayi, sanayici orta kat manın yerini sanayi milyonerleri , koca koca sana­ yi ordularının başları , çağcıl ken tsoylular a l d ı . Büyük5 sanayi , Amerika'nın bulunuşuyla y o l u açılan d ü nya pazarı nı olu şturdu. Dü nya pazarı tecime, ge micili­ ğe, kara ulaştırmasına ölçüsüz bir gel i ş i m ka zandırdı . Bu da, geri sin geri, sanayinin genişlemesine yol açtı ; sanayi, tecim, gemicilik, demiryolları genişled i ği ölçüde d e kent­ soyl uluk gelişti, se rmayelerini artırd ı , ortaçağdan ka lma sınıfların hepsini ge riye i t t i . İ ş t e böyl ece çağcıl kentsoyluluğun kend isinin d e nasıl uzun bir gel işme sürecini n, ü r e t i m ile değişim b i ç i mleri n ·

---

71

72

K. Marx

·

F. Engels

---

--

Wir sehen also, wie die mode rne Bourgeoisie se lbst das Pro­ dukt eines langen Entwicklungsganges, einer Reihe von Um­ wa lzungen in der Produktions- und Verkehrsweise ist. Jede dieser Entwicklungsstufen der Bourgeoisie war beglei­ tet von einem entsprechenden politischen Fortschritt.' Unterd­ rückfer Stand' unter der Herrschaft der Feudalherren, bewaff­ nete und sich selbst verwaltende Assoziationen 8 in der "Kom­ 10 mune,'r hier unabhangige stadtische Republik, dort d ritter steuerpflichtiger Stand der Monarchie , 1 1 d ann zur Zeit der Ma­ nufaktur Gegengewicht gegen den Ade! in der standischen'2 oder in der absoluten Monarchie , 1 1 Hauptgrundlage der groBen Monarchien überhaupt, erkampfte sie sich endlich seit der Herstellung der groBen Industrie und des Weltmarktes im mo­ dernen Reprase ntativstaat d ie ausschlieBliche potilische Herrschaft. Die moderne Staat sgewalt ist nur ein Ausschu B, der die geme i nschaftlichen G eschafte der ganzen Bourgeoisk­ lasse verwaltet. Die Bourgeoisie hat in der Geschichte eine höchst revolu­ tionare Rolle gespielt. Die Bourgeoisie, wo sie zur Herrschaft gekommen, hat aile feudalen, patriarchalischen, idyllischen Verhal tnisse zerstört. Sie hat die buntscheckigen Feudalbande, die den Menschen an seinen natürlichen Vorgesetzten knüpften, unbarmherzig zer­ rissen und kein anderes Band zwischen Mensch und Mensch übrigge lassen als das nackte lnteresse , als die gefü hllose .ha­ re Zahlung". Sie hat die heiligen Schauer der frommen Schwar­ merei, der ritterlichen Begeisterung, der spieBbürgerlichen Wehmut in dem eiskalten Wasser egoistischer Berechnung er­ trankt. S ie hat die persönliche Würde in den Tauschwert auf­ gelöst und an die Stelle der zahllosen verbrieften und wohler­ worbenen Freiheiten die eine gewissenlose Handelsfreiheit ge­ setzt. Sie hat, mit einem Wort, an die Ste lle der mit religiösen lind politischen Illusionen verhüllten Ausbeutung die offene, unverschamte, direkte, dürre Ausbeutung gesetzt. Die Bourgeoisie hat aile hisher ehrwürdigen und mit from­ mer Scheu betrachteten Ta tigkeiten ihres Heiligenscheins entkleidet. Sie hat den Arz t, den juriste n. den Pfaffe n, den Po-

Komünisı Manifesıo

-------

deki b i r d i z i devri m i n ürünü olduğunu görüyoru z . Ken tsoyl uluğun b u gelişim aşamaları nın her birine,6 o aşamaya denk düşen bir siyasal ilerleme e ş l i k etti . Dere­ beyl erinin egemenliği altında ezilen katma n / 8 komü nd• içinde kendi baş ı na buyruk, si lahlanmış b i rlikl er,9 şurada bağımsız kent cumhuriyeti , 1 0 b u rada tekerkl iğin vergi yü­ kümlüsü üçüncü katmanı, 1 1 son ra manifatu racılık çağında katmanlara daya l ı 1 2 tekerkli k ya da saltık tekerkl i k a l tında soyluluğa karşı bir ağırlık, 11 genel olarak büyük tekerklik­ terin temel taşı olan kentsoyl u luk, sonunda büyük sanayi ile dünya pazarı nın oluşumundan beri çağcıl temsili d ev­ l ette siyasal egemenliği b ütünüyle ele geç irdi. Çağcıl dev­ let erki bütün kentsoylu sınıfının ortak i ş lerini çekip çe­ viren bir kuruldan başka b i r ş ey d e ği l . Kents oyluluk tarih te alab i l d iğine devrimci b i r iş gör­ dü. ' Kentsoyluluk nerede egemen olduysa orada bütün de­ rebeylik i l i şkilerini, ataerk i l , kı rgıl i l i şkileri yok ett i . İnsa­ nı doğal ü stlerine bağlayan rengarenk derebeylik bağları­ nı acıması zca kopard ı ; insanla i n sa n arasında katıksız çı­ kardan, kaskatı "peşin para"dan başka bir bağ bırakma d ı . Sofuca esrimenin, şövalyel i k coşkusunun, başıbozuk ka­ ramsarlığının kutsal ü rpertileri ni bencilce hesabın buz gi­ bi sularında boğdu. Kişinin değerini değişim değerine d oğru çözüştürd ü , edinilmiş, kazanılmış sayı sız özgür­ lüklerin yerine şu biricik acımasız tecim özgürlüğünü koyd u . Kısacası , dinsel, siyasal kuruntularla perdelenmiş sömürünün yerine açık, utanmaz, doğrudan, kupkuru sö­ mü rüyü geç irdi. Kentsoyluluk bugüne d e k saygı duyulan, sofuca bir ür­ küntüyle karşıtanan bütün etkinlikleri kutsallık görünü­ münden sıyırd ı . H e ki m i , haki m i , papazı, ozanı, bilim ada­ mını parasını verip çalış tırdığı ücretli işçi lere çevi rdi . Kentsoylu luk aile bağının o içli , dokunaklı yaş ınağını

73

74

K.

Marx - F. Enge l s

-------

eten, den Mann der Wissenschaft in ihre bezahiten Lahnarbei­ ter verwandelt. Die Baurgeaisie hat dem Familie nverh