Karamazov Kardeşler [1 ed.] 9754708908

Citation preview

T

O

P

L

U

f

E

S

E

R

E

f , , ;-\ !- 7

�r/ �rJ - -- -- - -- y �rr 1 � J _L __

L

,

__

SIGMUND FREUD'UN "DOSTOYEVSKI VE BABA KATILLIGI" ÜZERINE YAZISIY LA

_

...L._j

R

6

DOSTOYEVSKl

•

Karamazov Kardeşler

EipaTbsı KapaMa30Bbl lletişim Yayınlan

713

•

Dünya Klasikleri

10

ISBN 975-470-890-8 ©

200 l lletişim Yayıncılık A. Ş. 2001, Istanbul (1000 adet)

I. BASKI

DIZI EDITÖRÜ Orhan Pamuk KAPAKTAKl RESIM Anselm Kiefer, "Eisen-Steig", 1986 KAPAK FliMl Diacan Grafik DlZGl Remzi Abbas UYGULAMA Hüsnü Abbas

DÜZELTI Seçkin Oktay MONTAJ Şahin Eyilmez BASKI ve C1LT Sena Ofset Iletişim Yayınlan Klodfarer Cad. lletişim Han No. 7 Cagaloglu 34400 İstanbul Tel: 212.516 22 60-61-62 • Fax: 212.516 l2 58 e-mail: [email protected] • web: www.iletisim.com.tr

DOSTOYEVSKl

Karamazov Kardeşler 6paTbs:ı KapaMa30Bbl RUSÇ�DAN ÇEVtREN Ergin Altay SIGMUND FREUD'UN "DOSTOYEVSKI VE BABA KATILLIGI" ÜZERINE YAZISIYLA

ez

t

m

DOSTOYEVSKI (Fyodor Mihailoviç). Bir dektorun oglu olan Dostoyevski 182l'de Moskova'da dogdu. Çocuklugunu Moskova'daki Marya Hastanesi'nin bir lojmamnda, zorba ve çogu zaman sarhoş bir babayla hasta bir anne arasında geçirdi. Çok geçme­ den annesi ölünce, katı disiplinli Petersburg Mühendis Okulu'na gönderildi. Sinirli, aşın duyarlı bir yaradılışı olan Dostoyevski (o srralar kendisine takılan adla, "ateş Fedya"), Petersburg'da kitap okuyarak, bir köşeye çekilip düşlere dalarak ya da karde­ şi Mihail ile söyleşerek günlük gerçeklerden kaçmaya çalışırdL Babasının 1829'da ani­ den öldügünü burada ögrendi. Kuşkulu bir ölürnılü bu; onu yanında çalıştırdıgı köy­ lülerin öldürdügü söylenir. Babasımn ölümünü istedigi düşüncesi, yakasını hiç bırak­ madı ve Dostoyevski'yi bunalıma düşürdü. Bazılarına göre ilk sara nöbetine de bu suçluluk duygusu neden oldu. Freud ve birçok psikanalizci, babaya duyulan bu nef­ rete ve bunu izleyen suçluluk kompleksine dayanarak, Dostoyevski'nin hastalıgının sinirsel kökenli oldugu sonucunu çıkardılar ve dehasıyla hastalıgı arasında dogrudan bir baglantı kurdular. Oysa bu yorum, yazann nöbetler sırasında gösterdigi o zihin açıklıgını, o "dokuz canlılıgı" göz ardı etmek demektir. Sara, Dostoyevski için, gerçek­ te, "istenç dışı, ama ayrıcalıklı bir deneyim", büyüiten bir ayna olmuştur. Dostoyevski zayıf sinirli, duygusal, bir anda coşkudan çökkünlüge geçen bir kim­ seydi. Gogol etkileri taşıyan ilk romanı Insanalılaı; Belinski'nin övgülerini kazanıp ya­ zanna ün sagladıgında coşkuya kapılan Dostoyevski, daha sonraki yapıtları Öteki (1846) ve Ev Salıibesi (1847) aynı eleştirınenin alaylanna hedef olunca ruhsal çökün­

tüye düştü, derdinden hasta oldu. Kendisini dengesizlige kadar sürükleyen gerilimler­

den kurtulınayı bilen ve dış dünyadan kopan benliginin parçalanışını kendisi çözüm­ leyen yazann yapıtındaki en zengin ruhbilimsel ternalardan biri de bu çift kişiliklilik, ikizler-benzerler teınasıdu. Dostoyevski 1848'de Beyaz Geceler ile Bir Yujha Yürekli'yi yayımladı. Bu yapıtlannın da begenilınemesi gururunu incitti. Petıaşevsklnin çevresinde toplanan genç suikastçı­ lam katıldı, onlarla birlikte tutuklandı ve ölüm cezasına çaıptınldı (Aralık 1849). Canla­ nnın bagışlandığı, cezanın inliızına birkaç dakika kala bildirildi. Dostoyevski'nin cezası, halllletilerekSibirya'da dört yıl kürek cezasına çevrildi. Tüm maddi ve manevi yoksun­ luklara ve sara nöbetlerine karşın bu korkunç yıllar, Dostoyevski'nin lncil'i ve rnahküm­ lardaki gönül zenginligini, yani "sert kabugun içindeki altın"ı keşfetmesini sagladL Dört

yıllık kürek cezasından sonra Semipa\atinsk'te zorunlu ilmmete rnahl