Islamic Studies 07 [7]

  • 0 0 0
  • Like this paper and download? You can publish your own PDF file online for free in a few minutes! Sign Up
File loading please wait...
Citation preview

‫د پوهن‪ 3‬وزارت‬

‫اسالمي *وونه او روزنه‬ ‫اووم ټول‪/‬ی‬

‫د چاپ کال‪ ١٣٩٨ :‬هـ ‪ .‬ش‪.‬‬

‫ملي سرود‬ ‫دا وطن افغانســـتـــان دى‬

‫دا عــــزت د هـــر افـغـان دى‬

‫کور د سول‪ 3‬کور د تورې‬

‫هر بچی ي‪ 3‬قهرمـــــان دى‬

‫دا وطن د ټولـــو کـور دى‬

‫د بـــــلـوڅـــــــو د ازبـکــــــــو‬

‫د پ‪+‬ـــتــون او هـــــزاره وو‬

‫د تـــرکـمنـــــــو د تـــاجـکــــــو‬

‫ورســـره عرب‪ ،‬گوجــر دي‬

‫پــاميــريـــان‪ ،‬نـورســـتانيــــان‬

‫براهوي دي‪ ،‬قزلباش دي‬

‫هـــم ايمـــاق‪ ،‬هم پشـه يان‬

‫دا ه‪5‬ــــــواد به تل ځلي‪8‬ي‬

‫لـکـه لـمــر پـر شـــنـه آســـمـان‬

‫په ســـينــه ک‪ 3‬د آســـيـــا به‬

‫لـکــــه زړه وي جـــاويــــــدان‬

‫نوم د حق مـــو دى رهبـــر‬

‫وايـــو اهلل اکبر وايو اهلل اکبر‬

‫د پﻮﻫﻨ‪ 3‬وزارت‬

‫اسﻼمﻲ *ﻮونه او روزنه‬ ‫اووم !ﻮلگﻰ‬

‫د چاپ کال‪ 1398 :‬هـ‪ .‬ش‪.‬‬ ‫أاﻟف‬

‫د تاب ان ت او‬

‫‪-----------------------------------------------------‬‬‫مضمون اس مي وونه او روزنه‬

‫مؤلف ن د تعل مي نصاب د اس مي وون او روزن ديپار نت د در‬

‫تابونو مؤلف‬

‫ا يټ وون ي د پ تو ب د اډيټ د پار نت غړي‬ ‫اووم‬

‫ټول‬

‫به پ تو‬

‫دم‬

‫ان شاف ور وون‬

‫خ روون‬

‫د اپ ال‬ ‫د اپ ا‬ ‫اپخونه‬

‫بر نال‬

‫د تعل مي نصاب د پراخت ا او در‬

‫تابونو د تأل ف لو ر است‬

‫د پوهن وزارت د اړ و او عامه پوهاوي ر است‬ ‫هجري شم‬ ‫ابل‬ ‫ته ‪[email protected]‬‬

‫‪-----------------------------------------------------‬‬‫تابونو د چاپ و ش او پلورلو حق د افغانستان اس مي جمهور ت د پوهن‬ ‫د در‬ ‫پلورل او پ رودل منع دي له غړوون و ه‬ ‫وزارت ه محفوظ د په بازار‬ ‫قانو‬ ‫ب‬

‫چلند‬

‫ي‬

‫د‬

‫ن د ز ر غام‬

‫اقرأ باسم رب‬ ‫مو ته ي وند راب ل او د لوست او لي‬ ‫ش ر ه ا وو‬ ‫د لو او ب ون خدا‬ ‫اله‬ ‫له نعمت خه ي برخمن ي يو او د الله تعال ر وروست غم محمد مصطف‬ ‫لوم ن غام ورته لوستل و درود وايو‬ ‫هجري ريز ال د وهن د ال ه نامه ونومول شو له د امله به‬ ‫ولو ته اره ده‬ ‫رن ه‬ ‫اداره‬ ‫تاب وون‬ ‫زده وون‬ ‫د ران ه واد وونيز نظام د ورو بدلونونو شاهد وي وون‬ ‫د ه واد د وون‬ ‫او د والدينو شورا ان د ه واد د وهنيز نظام ش و بنس يز عنا بلل ي ي‬ ‫او روزن ه راختيا او رمختيا مهم رول لري ه داس مهم وخت د افغانستان د وهن وزارت‬ ‫د م تابه مقام د ه واد ه وونيز نظام د ود او راخت ا ه لور بنس يزو بدلونونو ته من د‬ ‫له همد امله د وونيز نصاب اص ح او راختيا د وهن وزارت له مهمو لوم يتوبونو خه دي همدارن ه‬ ‫وونيزو تأسيساتو د در تابونو محتوا يفيت او‬ ‫ه وون يو مدرسو او ولو دولت او خصو‬ ‫د با يفيته در‬ ‫ا لري مو ه د باور يو‬ ‫توز ع ته املرنه د وهن وزارت د ارو ه‬ ‫تابونو له شتون رته د وون او روزن اسا اهدافو ته رس دل نشو‬ ‫ورتنيو موخو ته د رس دو او د اغ زنا وونيز نظام د رامن ته ولو ل اره د راتلون نسل د روزون و‬ ‫ه تو ه د ه واد له ولو ز ه سواندو وون و استادانو او مسل مديرانو خه ه درناوي هيله وم‬ ‫تابونو ه تدريس او د محتوا ه ل دولو هي ول ه ه او هاند‬ ‫د ه واد ب يانو ته د د در‬ ‫زيار او و‬ ‫ونه س موي او د يوه فعال او ه دين م او انتقادي تف ر سمبال نسل ه روزنه‬ ‫ه ه د نيت لوست ل ي‬ ‫و ي هره ور د من ه نوي ولو او د مسؤوليت ه در‬ ‫ران زده وون به سبا د يوه رمختل افغانستان مع ران او د ولن متمدن او ور‬ ‫د نن ور‬ ‫اوس دون وي‬ ‫د ه واد ارز تنا ه ان ه ده غو تنه لرم و له هر فرصت‬ ‫همدا راز له خو و زده وون و خه‬ ‫و او فعالو ونوالو ه تو ه او وون و ته ه‬ ‫ه روسه د‬ ‫خه ه ورته ي او د زده‬ ‫درناوي ه له تدر س خه ه او اغ زنا ه استفاده و ي‬ ‫د‬ ‫د وون او روزن له ولو وهانو او د وونيز نصاب له مسل هم ارانو خه‬ ‫ه ا‬ ‫دي مننه وم او د لو‬ ‫دون هل ل‬ ‫د تاب ه لي لو او متو ولو ي نه ست‬ ‫بريا غوا م‬ ‫له دربار خه دو ته ه د س ي ل او انسان جو وون ه‬ ‫خدا‬ ‫و ي خ لوا وه او‬ ‫وونيز نظام او د داس ودان افغانستان ه ه له‬ ‫د معياري او رمختل‬ ‫سو اله وي‬ ‫د وهن وزير‬ ‫د تور محمد م ويس بلخ‬ ‫ج‬

‫د لﻮستﻮﻧﻮ شﻤ‪5‬رې‬

‫د‬

‫د درس شﻤ‪5‬ره‬

‫عﻨﻮان‬

‫ﻣخ‬

‫ﻟﻮﻣ‪7‬ى ﻟﻮست‬

‫د حدﻳث شرﻳﻒ د ﻋﻠﻢ پﻴژﻧدﻧﻪ‬

‫‪١‬‬

‫دوﻳﻢ ﻟﻮست‬

‫د حدﻳث شرﻳﻒ تدوﻳﻦ‬

‫‪٤‬‬

‫درﻳﻢ ﻟﻮست‬

‫ﻧﻴت او اخﻼص‬

‫‪٦‬‬

‫'ﻠﻮرم ﻟﻮست‬

‫خﻴر ﻏﻮ*تﻨﻪ‬

‫‪١٠‬‬

‫پﻨ‪%‬ﻢ ﻟﻮست‬

‫د ﻣسﻠﻤان پﻪ وړاﻧدې د ﻣسﻠﻤان ﻣسئﻮوﻟﻴت‬

‫‪١٢‬‬

‫شپ‪8‬م ﻟﻮست‬

‫ﻧﻴک اخﻼق‬

‫‪١٦‬‬

‫اووم ﻟﻮست‬

‫شﻔﻘت او ﻣﻬرباﻧﻲ‬

‫‪١٨‬‬

‫اتﻢ ﻟﻮست‬

‫ﻃﻬارت (پاکﻮاﻟﻰ)‬

‫‪٢٠‬‬

‫ﻧﻬﻢ ﻟﻮست‬

‫استﻨجا او ﻧجاست‬

‫‪٢٢‬‬

‫ﻟسﻢ ﻟﻮست‬

‫اودس‬

‫‪٢٤‬‬

‫ﻳﻮوﻟسﻢ ﻟﻮست‬

‫تﻴﻤﻢ‬

‫‪٢٧‬‬

‫دوﻟسﻢ ﻟﻮست‬

‫صﻼة (ﻟﻤﻮﻧ‪)#‬‬

‫‪٣٠‬‬

‫دﻳارﻟسﻢ ﻟﻮست‬

‫أذان او اﻗاﻣت‬

‫‪٣٤‬‬

‫'ﻮارﻟسﻢ ﻟﻮست‬

‫د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ شرﻃﻮﻧﻪ‬

‫‪٣٨‬‬

‫پﻨ‪%‬ﻠسﻢ ﻟﻮست‬

‫د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ واجبات او سﻨتﻮﻧﻪ‬

‫‪٤٠‬‬

‫شپاړسﻢ ﻟﻮست‬

‫د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ د ادا کﻮﻟﻮ ﻃرﻳﻘﻪ‬

‫‪٤٤‬‬

‫اووﻟسﻢ ﻟﻮست‬

‫وتر او سﻨت ﻟﻤﻮﻧ‪%‬ﻮﻧﻪ‬

‫‪٤٨‬‬

‫اتﻠسﻢ ﻟﻮست‬

‫تراوﻳح ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬او ﻗضاﻳﻲ ﻟﻤﻮﻧ‪%‬ﻮﻧﻪ‬

‫‪٥٠‬‬

‫ﻧﻮﻟسﻢ ﻟﻮست‬

‫د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ﻣﻔسدات او ﻣکروﻫات‬

‫‪٥٢‬‬

‫شﻠﻢ ﻟﻮست‬

‫د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ﻣتﻔرﻗﻪ ﻣساﻳﻞ‬

‫‪٥٤‬‬

‫ﻳﻮوﻳشتﻢ ﻟﻮست‬

‫د ﻧاروغ او ﻣساﻓر ﻟﻤﻮﻧ‪#‬‬

‫‪٥٨‬‬

‫دوه وﻳشتﻢ ﻟﻮست‬

‫د سﻴرت اﻟﻨبﻲ ارز*ت‬

‫‪٦٠‬‬

‫دروﻳشتﻢ ﻟﻮست‬

‫ﻧبﻮي سﻴرت او تارﻳخ‬

‫‪٦٤‬‬

‫'ﻠﻮروﻳشتﻢ ﻟﻮست‬

‫ﻟﻪ اسﻼم 'خﻪ وړاﻧدې د جزﻳره اﻟﻌرب حاﻟت‬

‫‪٦٨‬‬

‫پﻨ‪%‬ﻪ وﻳشتﻢ ﻟﻮست‬

‫ﻟﻪ اسﻼم 'خﻪ د ﻣخﻪ د ﻋربﻮ حاﻟت‬

‫‪٧٢‬‬

‫شپ‪8‬وﻳشتﻢ ﻟﻮست‬

‫د پﻴﻐﻤبر اکرم (صﻠﻰ اهلل ﻋﻠﻴﻪ وسﻠﻢ) ﻧسب‬

‫‪٧٦‬‬

‫د درس شﻤ‪5‬ره‬

‫عﻨﻮان‬

‫ﻣخ‬

‫اووه وﻳشتﻢ ﻟﻮست‬

‫د ﻧبﻲ کرﻳﻢ (صﻠﻰ اهلل ﻋﻠﻴﻪ وسﻠﻢ) ﻣﻴﻼد‬

‫‪٨٢‬‬

‫د ‪$‬ﻮاﻧ‪ 9‬پﻪ درشﻞ ک‪3‬‬

‫‪٨٥‬‬

‫اتﻪ وﻳشتﻢ ﻟﻮست‬

‫ﻣحﻤد‬

‫ﻧﻬﻪ وﻳشتﻢ ﻟﻮست‬

‫د کﻌب‪ 3‬شرﻳﻔ‪ 3‬جﻮړول‬

‫‪٨٩‬‬

‫د‪4‬رشﻢ ﻟﻮست‬

‫د ﻧبﻮت او رساﻟت پﻪ سﻴﻮري ک‪3‬‬

‫‪٩٥‬‬

‫ﻳﻮد‪4‬رشﻢ ﻟﻮست‬

‫د وح‪ 3‬د ﻧزول اداﻣﻪ‬

‫‪١٠١‬‬

‫دوه د‪4‬رشﻢ ﻟﻮست‬

‫خدﻳجﻪ (رضﻰ اهلل ﻋﻨﻬا)‬

‫‪١٠٣‬‬

‫دري د‪4‬رشﻢ ﻟﻮست‬

‫پ"ﻪ بﻠﻨﻪ(سري دﻋﻮت)‬

‫‪١٠٥‬‬

‫'ﻠﻮر د‪4‬رشﻢ ﻟﻮست‬

‫داراﻻرﻗﻢ (د رﻫبرۍ ﻣرکز)‬

‫‪١٠٧‬‬

‫پﻨ‪%‬ﻪ د‪4‬رشﻢ ﻟﻮست‬

‫اﻳﻤان او ثبات‬

‫‪١٠٩‬‬

‫شپ‪ 8‬د‪4‬رشﻢ ﻟﻮست‬

‫د ﻳتﻴﻢ پاﻟﻨﻪ‬

‫‪١١١‬‬

‫اووه د‪4‬رشﻢ ﻟﻮست‬

‫ﻣرستﻪ او کﻮﻣک‬

‫‪١١٣‬‬

‫اتﻪ د‪4‬رشﻢ ﻟﻮست‬

‫د ﻣسﻠﻤان پ‪5‬ژﻧدﻧﻪ‬

‫‪١١٧‬‬

‫ﻧﻬﻪ د‪4‬رشﻢ ﻟﻮست‬

‫د اسﻼم پﻨ‪%‬ﻪ بﻨاوې‬

‫‪١١٩‬‬

‫'ﻠﻮ‪+4‬تﻢ ﻟﻮست‬

‫حﻴاء‬

‫‪١٢٣‬‬

‫ﻳﻮ'ﻠﻮ‪+4‬تﻢ ﻟﻮست‬

‫ﻧ‪5‬شﻪ ﻳﻲ تﻮکﻲ‬

‫‪١٢٥‬‬

‫دوه 'ﻠﻮ‪+4‬تﻢ ﻟﻮست‬

‫د جﻤاﻋت ﻟﻤﻮﻧ‪#‬‬

‫‪١٢٧‬‬

‫دري 'ﻠﻮ‪+4‬تﻢ ﻟﻮست‬

‫د جﻤﻌ‪ 3‬او اختروﻧﻮ ﻟﻤﻮﻧ‪%‬ﻮﻧﻪ‬

‫‪١٢٩‬‬

‫'ﻠﻮر 'ﻠﻮ‪+4‬تﻢ ﻟﻮست‬

‫د کسﻮف ‪ ،‬خسﻮف او استسﻘاء ﻟﻤﻮﻧ‪%‬ﻮﻧﻪ‬

‫‪١٣٣‬‬

‫پﻨ‪%‬ﻪ 'ﻠﻮ‪+4‬تﻢ ﻟﻮست‬

‫د جﻨازې احکام‬

‫‪١٣٥‬‬

‫شپ‪' 8‬ﻠﻮ‪+4‬تﻢ ﻟﻮست‬

‫د ﻣﻴت ﻟﻤبﻮل او ورباﻧدې د جﻨازې ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬کﻮل‬

‫‪١٣٧‬‬

‫اووه 'ﻠﻮ‪+4‬تﻢ ﻟﻮست‬

‫زکات‬

‫‪١٤١‬‬

‫اتﻪ 'ﻠﻮ‪+4‬تﻢ ﻟﻮست‬

‫د 'اروﻳﻮ زکات‬

‫‪١٤٥‬‬

‫ﻧﻬﻪ 'ﻠﻮ‪+4‬تﻢ ﻟﻮست‬

‫د ﻓصﻠﻮﻧﻮ او ﻣ‪5‬ﻮو زکات‬

‫‪١٤٩‬‬

‫پﻨ‪%‬ﻮسﻢ ﻟﻮست‬

‫حج‬

‫‪١٥٣‬‬

‫ﻳﻮ پﻨ‪%‬ﻮسﻢ ﻟﻮست‬

‫د حج ﻓراﻳض او واجبات‬

‫‪١٥٦‬‬

‫دوه پﻨ‪%‬ﻮسﻢ ﻟﻮست‬

‫د حج ډوﻟﻮﻧﻪ‬

‫‪١٦٠‬‬

‫درې پﻨ‪%‬ﻮسﻢ ﻟﻮست‬

‫د حج ﻣتﻔرﻗﻪ ﻣساﻳﻞ‬

‫‪١٦٢‬‬ ‫ه‬

‫لوم‪7‬ى لوست‬

‫د حدﻳث شرﻳف د علم پﻴژندنه‬ ‫حدﻳث شرﻳﻒ چ‪ 3‬د اسﻼﻣﻲ شرﻳﻌت دوﻳﻢ ﻣصدر دى‪ ،‬ﻧﻮ پدې باﻳد وپﻮﻫ‪85‬و چ‪3‬‬ ‫کﻮم ﻋﻠﻢ د پﻴﻐﻤبر ﻟﻪ سﻨتﻮ 'خﻪ بحث کﻮي‪ .‬ﻫﻐ‪ 3‬تﻪ د حدﻳث شرﻳﻒ ﻋﻠﻢ وﻳﻞ‬ ‫ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫د حدﻳثو د علم تعرﻳف‪ ،‬موضوع او غرض‬

‫د حدﻳث د علم تعرﻳف‪(:‬حدﻳث) پﻪ ﻟﻐت ک‪ :3‬خبرو او ﻫر ﻧﻮي ﻣﻨ‪ #‬تﻪ راﻏﻠﻲ‬ ‫ﻗﻮل‬ ‫شﻲ تﻪ واﻳﻲ‪ .‬او پﻪ اصطﻼح ک‪ 3‬ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ﻋﻠﻢ 'خﻪ ﻋبارت دى چ‪ 3‬د پﻴﻐﻤبر‬ ‫ﻓﻌﻞ‪ ،‬او تﻘرﻳر د ﻣتﻦ او سﻨد ﻟﻪ ﻟحاﻇﻪ '‪75‬ي‪.‬‬ ‫د حدﻳث د علم موضوع‪ :‬د پﻴﻐﻤبر‬

‫وﻳﻨا‪ ،‬ک‪7‬ﻧﻪ او تﻘرﻳر دى‪.‬‬

‫د حدﻳث د علم غرض‪ :‬د پﻴﻐﻤبر رﻳ‪+‬تﻨ‪ 3‬پﻴروي ده چ‪ 3‬پﻪ دواړو جﻬاﻧﻮﻧﻮ ک‪3‬‬ ‫د اﻧسان د سﻌادت او ﻧﻴکﻤرﻏ‪ 9‬ﻻﻣﻞ گر‪$‬ﻲ‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫زده کﻮوﻧکﻲ دې پﻪ ډﻟﻪ ﻳﻴزه تﻮگﻪ د *ﻮوﻧکﻲ پﻪ ﻣﻠتﻴا د حدﻳث د ﻋﻠﻢ د ﻣﻮضﻮع او‬ ‫ﻏرض تر ﻣﻨ‪ #‬د تﻮپﻴر پﻪ اړه بحث او ﻣباحثﻪ وک‪7‬ي‪.‬‬ ‫د حدﻳث د علم له ‪$‬ﻴنو اصطﻼحاتو سره اشناﻳﻲ‪:‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ -١‬تقرﻳر‪ :‬ﻟﻪ تﻘرﻳر 'خﻪ ﻣطﻠب دا دى چ‪ 3‬ﻳﻮ ﻳا 'ﻮ تﻨﻮ اصحابﻮ ﻳﻮکار سرتﻪ رسﻮﻟﻰ‬ ‫پﻪ ﻫﻐﻪ باﻧدې ﻟﻪ پﻮﻫﻴدﻟﻮ وروستﻪ د‬ ‫وي او ﻳا ﻳ‪ 3‬کﻮﻣﻪ خبره ک‪7‬ې وي او پﻴﻐﻤبر‬ ‫ﻫﻐﻪ پﻪ باره ک‪ 3‬چﻮپتﻴا اختﻴار ک‪7‬ي وي‪.‬‬ ‫ﻳ‪ 3‬ﻟﻴدﻟﻰ‪ ،‬اﻳﻤان ﻳ‪ 3‬پرې راوړى او د‬ ‫‪ -٢‬صحابﻲ هغه 'وک دى چ‪ 3‬پﻴﻐﻤبر‬ ‫اﻳﻤان پﻪ حاﻟت ک‪ 3‬وﻓات شﻮی وي‪.‬‬ ‫‪ -٣‬تابعﻲ هغه 'وک دى چ‪ 3‬د اسﻼم پﻪ حاﻟت ک‪ 3‬ﻳ‪ 3‬ﻟﻪ صحابﻲ سره ﻣﻼﻗات‬ ‫شﻮى وي او پﻪ ﻫﻤدې حاﻟت ک‪ 3‬وﻓات شﻮی وي‪.‬‬ ‫حدﻳث شرﻳف دوه برخ‪ 3‬لري‪:‬‬ ‫ﻟﻪ وﻳﻨاوو‪ ،‬ک‪7‬ﻧﻮ او‬ ‫الف‪ -‬متن‪ :‬ﻟﻪ ﻫﻐﻮ اﻟﻔاﻇﻮ 'خﻪ ﻋبارت دى چ‪ 3‬د پﻴﻐﻤبر‬ ‫تﻘرﻳر 'خﻪ حکاﻳت کﻮي‪.‬‬ ‫ب‪ -‬سند‪ :‬د حدﻳث راوﻳاﻧﻮ د ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ ﻟﻪ ﻟ‪7‬ۍ 'خﻪ ﻋبارت دى‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫زده کﻮوﻧکﻲ دې پﻪ ډﻟﻪ ﻳﻴز ډول د ﻟﻮست د اصطﻼحاتﻮ پﻪ باره ک‪ 3‬ﻟﻪ ﻳﻮ بﻞ 'خﻪ‬ ‫وپﻮ*تﻲ‪.‬‬ ‫د حدﻳث شرﻳف ډولونه‬

‫حدﻳث د راوﻳاﻧﻮ د شﻤﻴر ﻟﻪ ﻣخ‪ 3‬پﻪ درې ډوﻟﻪ دی‪:‬‬ ‫ﻣتﻮاتر‪ ،‬ﻣشﻬﻮر او أحاد‪.‬‬ ‫‪ -١‬متواتر حدﻳث‬

‫ﻫﻐﻪ حدﻳث تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪8‬ي چ‪ 3‬د راوﻳاﻧﻮ شﻤﻴر ﻳ‪ 3‬دوﻣره زﻳات وي چ‪ 3‬اتﻔاق کﻮل ﻳ‪3‬‬ ‫پﻪ دروﻏﻮ ﻣحال او ﻏﻴر ﻣﻤکﻦ وي‪.‬‬ ‫د ﻣتﻮاتر حدﻳث شرطﻮﻧﻪ‪:‬‬ ‫اﻟﻒ‪ :‬د راوﻳاﻧﻮ شﻤﻴر ﻳ‪ 3‬زﻳات وي‪.‬‬ ‫ب‪ :‬د راوﻳاﻧﻮ اتﻔاق کﻮل ﻳ‪ 3‬پﻪ دروﻏﻮ ﻣحال وي‪.‬‬ ‫‪2‬‬

‫ج‪ :‬د راوﻳاﻧﻮ شﻤﻴر ﻳ‪ 3‬پﻪ !ﻮﻟﻮ طبﻘﻮ ک‪ 3‬د تﻮاتر ﻟﻪ اﻧدازې کﻢ ﻧﻪ وي‪.‬‬ ‫‪-٢‬مشهور حدﻳث‬

‫ﻫﻐﻪ حدﻳث تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪8‬ي چ‪ 3‬د پﻴﻐﻤبر پﻪ زﻣاﻧﻪ ک‪ 3‬ﻳ‪ 3‬د راوﻳاﻧﻮ شﻤ‪5‬ر کﻢ وي خﻮ‬ ‫د تابﻌﻴﻨﻮ پﻪ زﻣاﻧﻪ ک‪ 3‬ﻣشﻬﻮر شﻮى وي او د راوﻳاﻧﻮ شﻤﻴر ﻳ‪ 3‬پﻪ !ﻮﻟﻮ طبﻘﻮ ک‪ 3‬د تﻮاتر‬ ‫اﻧدازې تﻪ ﻧﻪ وي رسﻴدﻟﻰ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬آحاد‬

‫ﻟﻪ ﻫﻐﻪ حدﻳث 'خﻪ ﻋبارت دى چ‪ 3‬د راوﻳاﻧﻮ شﻤﻴر ﻳ‪ 3‬د ﻣشﻬﻮر اﻧدازې تﻪ ﻧﻪ وي‬ ‫رسﻴدﻟی او ﻳا دا چ‪ 3‬د ﻣشﻬﻮر حدﻳث !ﻮل شرطﻮﻧﻪ پک‪ 3‬پﻮره ﻧﻪ وي‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د ﻣتﻮاتر حدﻳث ﻓرق ﻟﻪ ﻣشﻬﻮر او أحاد سره پﻪ ډﻟﻴﻴز ډول بﻴان‬ ‫ک‪7‬ي‪.‬‬ ‫ارزونه‬ ‫‪ -١‬د حدﻳث د ﻋﻠﻢ تﻌرﻳﻒ‪ ،‬ﻣﻮضﻮع او ﻏرض بﻴان ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪-٢‬ﻣتﻮاتر حدﻳث تﻌرﻳﻒ او شرطﻮﻧﻪ ﻳ‪ 3‬بﻴان ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬ﻣشﻬﻮر او أحاد حدﻳث بﻴان ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧک‪ 3‬دې د حدﻳث ﻟﻐﻮي او اصطﻼحﻲ تﻌرﻳﻒ پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ 3‬وﻟﻴکﻲ او‬ ‫تکرار ﻳ‪ 3‬ک‪7‬ي او دا چ‪ 3‬صحابﻲ او تابﻌﻲ 'ﻮک دي؟‬

‫‪3‬‬

‫دوﻳم لوست‬

‫د حدﻳث شرﻳف تدوﻳن‬ ‫پﻪ ﻟﻮﻣ‪7‬ي ﻟﻮست ک‪ 3‬ﻣﻮ د حدﻳث د ﻋﻠﻢ او د ﻫﻐﻪ د اﻗساﻣﻮ پﻪ اړه ﻣﻌﻠﻮﻣات ترﻻسﻪ‬ ‫ک‪7‬ل‪ ،‬پﻪ دې ﻟﻮست ک‪ 3‬بﻪ د احادﻳثﻮ د را!ﻮﻟﻮﻟﻮ او ﻟﻴکﻠﻮ پﻪ ﻫکﻠﻪ خبرې وک‪7‬و‪.‬‬ ‫أﻳا تاسﻮ پﻮﻫﻴ‪8‬ئ چ‪' 3‬رﻧگﻪ احادﻳث را!ﻮل شﻮي او ﻟﻴکﻞ شﻮي دي؟‬ ‫لوم‪7‬ۍ مرحله‬

‫اصحابﻮ کراﻣﻮ بﻪ د پﻴﻐﻤبر پﻪ ژوﻧد کﻰ ﻫﻐﻪ !ﻮﻟ‪ 3‬خبرې‪ ،‬ک‪7‬ﻧ‪ 3‬او تﻘرﻳروﻧﻪ زده‬ ‫کﻮل‪ ،‬ﻋﻤﻞ او استدﻻل بﻪ ﻳ‪ 3‬ورباﻧدې کاوه او ‪$‬ﻴﻨ‪ 3‬اصحابﻮ سربﻴره پر دې ﻟﻴکﻞ‬ ‫ﻫﻢ‪.‬‬ ‫خﻮ د پﻴﻐﻤبر ﻟﻪ رحﻠت 'خﻪ وروستﻪ ‪$‬ﻴﻨﻮ اصحابﻮ تﻪ دا احساس پﻴدا شﻮ چ‪ 3‬ﻧبﻮي‬ ‫احادﻳث باﻳد وﻟﻴکﻞ شﻲ‪ ،‬تر'ﻮ د احادﻳثﻮ حﻔاﻇت او ساتﻨﻪ وشﻲ‪ ،‬پﻪ ﻫﻤدې خاطر د‬ ‫احادﻳثﻮ د ﻟﻴکﻠﻮ ﻟ‪7‬ۍ پﻴﻞ شﻮه‪ .‬د احادﻳثﻮ د تدوﻳﻦ ﻟﻮﻣ‪7‬ۍ ﻣرحﻠﻪ د اصحابﻮ پﻪ دور ک‪ 3‬د‬ ‫پﻴﻐﻤبر ﻟﻪ وﻓات 'خﻪ وروستﻪ پﻴﻞ شﻮه او ﻫﻤدا د احادﻳثﻮ د ﻟﻴکﻠﻮ ﻟﻮﻣ‪7‬ی پ‪7‬او و‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫زده کﻮﻧکﻲ دې د تدوﻳﻦ د ﻣﻌﻨا او د احادﻳثﻮ د تدوﻳﻦ د پﻴﻞ پﻪ اړه پﻪ خپﻠﻮ ک‪ 3‬سره‬ ‫بحث وک‪7‬ي‪.‬‬ ‫په رسمﻲ ډول د احادﻳثو د تدوﻳن دوﻳمه مرحله‬

‫کﻠﻪ چ‪ 3‬حضرت ﻋﻤر بﻦ ﻋبداﻟﻌزﻳز د ﻫجرت پﻪ(‪)۹۹‬کال د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ خﻠﻴﻔﻪ شﻮ؛‬ ‫تصﻤﻴﻢ ﻳ‪ 3‬وﻧﻴﻮ تر'ﻮ احادﻳث جﻤﻊ او تدوﻳﻦ ک‪7‬ي او پﻪ دې کار ک‪ 3‬ﻳ‪ 3‬دوه ﻫدﻓﻮﻧﻪ پﻪ‬ ‫ﻧﻈر ک‪ 3‬وو چ‪ 3‬پﻪ ﻻﻧدې ډول دي‪:‬‬ ‫‪ .١‬دا چ‪ 3‬په نبوي احادﻳثوک‪ 3‬دروغ گ‪ 6‬نه شﻲ‬

‫کﻠﻪ چ‪ 3‬اسﻼﻣﻲ ﻓتﻮحات زﻳات شﻮل او د ﻣختﻠﻔﻮ ادﻳاﻧﻮ خﻠک د اسﻼم پﻪ دﻳﻦ ﻣشرف‬ ‫شﻮل د دې و‪4‬ره پﻴدا شﻮه چ‪ 3‬د اسﻼم د*ﻤﻨ‪ 3‬ډﻟ‪ 3‬د پﻴﻐﻤبر پﻪ احادﻳثﻮ ک‪ 3‬ﻻسﻮﻫﻨﻪ‬ ‫‪4‬‬

‫وﻧﻪ ک‪7‬ي او ﻟﻪ ‪$‬اﻧﻪ جﻮړ شﻮي احادﻳث د پﻴﻐﻤبر‬

‫پﻪ احادﻳثﻮ ک‪ 3‬ورگ‪ 6‬ﻧﻪ ک‪7‬ي‪.‬‬

‫‪ .٢‬دا چ‪ 3‬نبوي احادﻳث ضاﻳع نه شﻲ‬

‫د وخت پﻪ تﻴرﻳدو او د اصحابﻮ د شﻬادت او وﻓات ﻟﻪ کبﻠﻪ‪ ،‬د دې وﻳره وه چ‪ 3‬ﻧبﻮي‬ ‫بﻨاء د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ خﻠﻴﻔﻪ ﻋﻤر بﻦ ﻋبداﻟﻌزﻳز خپﻠﻮ واﻟﻴاﻧﻮ تﻪ‪،‬‬ ‫احادﻳث بﻪ ﻟﻪ ﻣﻨ‪%‬ﻪ ﻻړ شﻲ ً‬ ‫چ‪ 3‬د ﻫﻐﻮی ﻟﻪ جﻤﻠ‪' 3‬خﻪ ﻣحﻤد بﻦ ﻋﻤروبﻦ اﻟحزم تﻪ چ‪ 3‬د ﻣدﻳﻨ‪ 3‬ﻣﻨﻮرې واﻟﻲ و‪،‬‬ ‫دﻧده ورک‪7‬ه چ‪ 3‬د وخت ﻣشﻬﻮر ﻋاﻟﻢ ﻣحﻤد بﻦ شﻬاب اﻟزﻫرى پﻪ ﻣرستﻪ ﻧبﻮي احادﻳث‬ ‫را!ﻮل او د کتاب پﻪ شکﻞ ک‪ 3‬وﻟﻴکﻲ‪ .‬دﻏﻪ کار ﻳﻮا‪ 3$‬پﻪ ﻣدﻳﻨﻪ ﻣﻨﻮره ک‪ 3‬ﻧﻪ‪ ،‬بﻠک‪ 3‬ډ‪4‬رو‬ ‫ﻋﻠﻤاوو پﻪ ﻣکﻪ‪ ،‬ﻋراق‪ ،‬بصره او کﻮﻓﻪ ک‪ 3‬د دې کار پﻪ سرتﻪ رسﻮﻟﻮ ک‪ 3‬برخﻪ واخﻴستﻪ‪.‬‬ ‫ﻟﻪ دې وروستﻪ د ﻧبﻮي احادﻳثﻮ د را!ﻮﻟﻮﻟﻮ او تدوﻳﻦ کار دوام وﻣﻮﻧد او !ﻮل احادﻳث پﻪ‬ ‫خﻮرا ﻏ"ﻮ کتابﻮﻧﻮ ک‪ 3‬تاﻟﻴﻒ شﻮل چ‪ 3‬ﻣشﻬﻮر کتابﻮﻧﻪ ﻳ‪ 3‬پﻪ ﻻﻧدې ډول دي‪:‬‬ ‫د کتاب ﻧﻮم‬

‫د ﻟﻴکﻮﻧکﻲ ﻧﻮم او د تﻮﻟد ﻧ‪"5‬ﻪ‬

‫شﻤ‪5‬ره‬ ‫‪١‬‬

‫صحﻴح اﻟبخاري‬

‫ﻣحﻤدبﻦ اسﻤاﻋﻴﻞ بخاري (رح) ‪١۹٤‬ﻫـ‬

‫د وﻓات ﻧ‪"5‬ﻪ‬ ‫‪ ٢٥٦‬ﻫـ‬

‫‪٢‬‬

‫صحﻴح ﻣسﻠﻢ‬

‫ﻣسﻠﻢ بﻦ حجاج ﻧﻴشاپﻮري (رح)‬

‫‪ ٢٠٤‬ﻫـ‬

‫‪ ٢٦١‬ﻫـ‬

‫‪٣‬‬

‫جاﻣﻊ ترﻣذي‬

‫ﻣحﻤد بﻦ ﻋﻴسی ترﻣذي (رح)‬

‫‪ ٢٠۹‬ﻫـ‬

‫‪ ٢٧۹‬ﻫـ‬

‫‪٤‬‬

‫سﻨﻦ ﻧساﻳﻲ‬

‫سﻠﻴﻤان بﻦ اشﻌث سجستاﻧﻲ (رح)‬

‫‪ ٢٠٢‬ﻫـ‬

‫‪ ٢٧٥‬ﻫـ‬

‫‪٥‬‬

‫سﻨﻦ ابﻦ ﻣاجﻪ‬

‫ﻣحﻤد بﻦ ﻳزﻳد ﻗزوﻳﻨﻲ (رح)‬

‫‪ ٢٠۹‬ﻫـ‬

‫‪ ٢٧٣‬ﻫـ‬

‫‪٦‬‬

‫سﻨﻦ ابﻮداوود‬

‫احﻤدبﻦ شﻌﻴب ﻧساﻳی (رح)‬

‫‪ ٢١٥‬ﻫـ‬

‫‪ ٣٠٣‬ﻫـ‬

‫*دﻏﻪ ﻓﻘره اضاﻓﻲ ﻣﻌﻠﻮﻣات دي‪ ،‬د زده کﻮوﻧکﻮ ﻟپاره پﻪ اﻣتحان ک‪ 3‬شاﻣﻞ ﻧﻪ دي‪.‬‬

‫ارزونه‬ ‫پﻪ زﻣاﻧﻪ ک‪ 3‬ﻣﻮجﻮد و؟‬ ‫‪ -١‬أﻳا د احادﻳثﻮ تدوﻳﻦ د پﻴﻐﻤبر‬ ‫‪ -٢‬د کﻮم خﻠﻴﻔﻪ پﻪ وخت ک‪ 3‬د احادﻳثﻮ تدوﻳﻦ پﻴﻞ شﻮ؟‬ ‫‪ -٣‬د احادﻳثﻮ د ﻣشﻬﻮرو کتابﻮﻧﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ وﻟﻴکئ‪.‬‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬

‫د احادﻳثﻮ د تدوﻳﻦ او د ﻫﻐﻮ د سترو ﻋﻠﻤاوو پﻪ اړه خپﻞ ﻣﻌﻠﻮﻣات وﻟﻴکئ‪.‬‬ ‫‪5‬‬

‫درﻳم لوست‬

‫نﻴت او اخﻼص‬

‫د راوي پﻴژندنه‬

‫ﻧﻮم ﻣبارک ﻳ‪ 3‬ﻋﻤر‪ ،‬د پﻼر ﻧﻮم ﻳ‪( 3‬خطّ اب) کﻨﻴﻪ ﻳ‪( 3‬ابﻮحﻔص) او ﻟﻘب ﻳ‪( 3‬ﻓاروق)‬ ‫دى‪ .‬د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ دوﻳﻢ خﻠﻴﻔﻪ دى‪ .‬ﻟﻪ بﻌثت 'خﻪ تﻘرﻳبا ً (‪ )٣٠‬کاﻟﻪ د ﻣخﻪ زﻳ‪8‬ﻳدﻟﻰ‪،‬‬ ‫او د ﻧبﻮت پﻪ شپ‪8‬م کال پﻪ اسﻼم ﻣشرف شﻮى او ﻟﻪ برکتﻪ ﻳ‪ 3‬اسﻼم او ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ ﻗﻮت‬ ‫وﻣﻮﻧد‪.‬‬ ‫د ده د خﻼﻓت پﻪ دوران ک‪ 3‬شام‪ ،‬ﻣصر‪ ،‬ﻓﻠسطﻴﻦ‪ ،‬بﻴت اﻟﻤﻘدس او ﻋراق ﻓتح شﻮل‪ ،‬د‬ ‫ﻫجرت پﻪ(‪)٢٣‬کال د ﻳﻮه ﻣجﻮسﻲ ﻏﻼم ﻟﻪ خﻮا چ‪ 3‬ابﻮﻟؤﻟؤ ﻧﻮﻣﻴده‪ ،‬پداس‪ 3‬حال ک‪ 3‬چ‪3‬‬ ‫د سﻬار د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ پﻪ اﻣاﻣت وﻻړ و‪ ،‬پﻪ خﻨجر ووﻫﻞ شﻮ او د (‪ )٦٣‬کﻠﻨ‪ 9‬پﻪ ﻋﻤر پﻪ شﻬادت‬ ‫ورسﻴد‪ .‬وروستﻪ د پﻴﻐﻤبر‬

‫او ابﻮبکر صدﻳﻖ‬

‫تر'ﻨ‪ ,‬خاورو تﻪ وسپارل شﻮ‪.‬‬

‫فعالﻴت‬ ‫زده کﻮﻧکﻲ دې‪ ،‬د راشدو خﻠﻔاوو د ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ او پﻪ ‪$‬اﻧگ‪7‬ې تﻮ‪-‬ﻪ د حضرت ﻋﻤر (رضی‬ ‫اهلل ﻋﻨﻪ) پﻪ باره ک‪ ،3‬پﻪ ډﻟﻪ ﻳﻴز ډول بحث او ﻣباحثﻪ وک‪7‬ي‪.‬‬ ‫‪6‬‬

‫د کلمو معنا‬ ‫‪ .١‬اﻟﻨَِّّﻴ ِ‬ ‫ات‪:‬‬ ‫‪ .٢‬ﻧ َ َﻮى‪:‬‬ ‫‪.٣‬‬ ‫‪ْ .٤‬اﻣ ِر ٍئ‪:‬‬ ‫‪ .٥‬ﻳُ ِص ُﻴب َﻬا‪:‬‬ ‫اج َر‪:‬‬ ‫‪َ .٦‬ﻫ َ‬

‫د (ﻧﻴت) جﻤﻊ ده‪ ،‬ﻗصد او ارادې تﻪ واﻳﻲ‪.‬‬ ‫ﻧﻴت ﻳ‪ 3‬وک‪.7‬‬ ‫*‪%‬ﻪ‪.‬‬ ‫کس (ﻧر وي او کﻪ *‪%‬ﻪ)‬ ‫ﻻس تﻪ ﻳ‪ 3‬راوړي‪.‬‬ ‫ﻫجرت ﻳ‪ 3‬وک‪.7‬‬

‫د حدﻳث شرﻳف معنا‬

‫'خﻪ واورﻳدل‬

‫ﻟﻪ حضرت ﻋﻤر 'خﻪ رواﻳت دى‪ ،‬ﻓرﻣاﻳﻲ‪ :‬ﻣا ﻟﻪ رسﻮل اهلل‬ ‫چ‪ 3‬وﻳ‪ 3‬ﻓرﻣاﻳﻞ‪! :‬ﻮل اﻋﻤال ﻳﻮا‪ 3$‬ﻟﻪ ﻧﻴت سره ت‪7‬او ﻟري او بس‪.‬‬ ‫ﻫر چا تﻪ بﻪ ﻫﻐﻪ 'ﻪ وي چ‪ 3‬ﻧﻴت ﻳ‪ 3‬ک‪7‬ى وي‪ .‬کﻪ ﻳﻮ چا د اهلل او د اهلل د رسﻮل د رضا‬ ‫او خﻮ*‪ 9‬ﻟپاره ﻫجرت وک‪7‬؛ ﻧﻮ ﻫجرت ﻳ‪ 3‬د اهلل تﻌاﻟﻰ او د اهلل د رسﻮل ﻟپاره دی‪،‬‬ ‫ﻳﻌﻨی اهلل تﻌاﻟی بﻪ ورتﻪ پرې اجر او ثﻮاب ورکﻮي‪.‬‬ ‫او کﻪ ﻳ‪ 3‬ﻫجرت د دﻧﻴا د ﻻس تﻪ راوړﻟﻮ ﻟپاره ک‪7‬ى وي چ‪ 3‬ﻫﻐﻪ ﻻس تﻪ راوړي او ﻳا ﻳ‪3‬‬ ‫ﻫجرت ﻟﻪ *‪ 3%‬سره د ﻧکاح پﻪ خاطر ک‪7‬ى وي چ‪ 3‬ﻧکاح ورسره وک‪7‬ي ﻧﻮ پﻪ حﻘﻴﻘت‬ ‫ک‪ 3‬ﻳ‪ 3‬ﻫجرت د ﻫﻤاﻏﻪ 'ﻪ ﻟپاره دى چ‪ 3‬ﻧﻴت ﻳ‪ 3‬ورتﻪ ک‪7‬ى وي‪.‬‬ ‫د نﻴت معنا او هدف‬

‫(ﻧﻴت) پﻪ ﻟﻐت ک‪ 3‬د زړه ﻗصد او ارادې تﻪ واﻳﻲ‪ .‬پﻪ پﻮرتﻨﻲ حدﻳث شرﻳﻒ ک‪ 3‬ﻟﻪ ﻧﻴت‬ ‫'خﻪ ﻣﻘصد ﻫﻐﻪ ﻫدف دى چ‪ 3‬ورتﻪ د رس‪5‬دﻟﻮ پﻪ خاطر اﻧسان کار کﻮي او ﻧﻴت‬ ‫ﻋبادت ﻟﻪ ﻋادت 'خﻪ جﻼ کﻮي‪.‬‬

‫‪7‬‬

‫د حدﻳث شرﻳف حکمت‬

‫پﻪ کﻮﻣﻪ !ﻮﻟﻨﻪ ک‪ 3‬چ‪ 3‬وگ‪7‬ي د ﻧﻴکﻮ کاروﻧﻮ پﻪ سرتﻪ رسﻮﻟﻮ ک‪ 3‬رﻳاکاري کﻮي او پﻪ‬ ‫باطﻦ ک‪ 3‬د ﻫﻐﻮ خﻼف ﻧﻴت ﻟري‪ ،‬پﻪ دې سره د خﻠکﻮ پﻪ ﻣﻨ‪ #‬ک‪ 3‬دوکﻪ‪ ،‬چﻞ‪ ،‬دروغ‬ ‫وﻳﻞ‪ ،‬ب‪ 3‬اﻋتﻤادي او ﻧﻔاق پﻴدا کﻴ‪8‬ي‪.‬‬ ‫خﻮ د دې پر خﻼف پﻪ کﻮﻣﻪ !ﻮﻟﻨﻪ ک‪ 3‬چ‪ 3‬وگ‪7‬ي د خداى د رضا پﻪ خاطر‬ ‫ﻧﻴک کاروﻧﻪ سرتﻪ رسﻮي‪ ،‬رﻳ‪+‬تﻴﻨﻮﻟﻲ‪ ،‬سپ‪(5‬ﻠتﻴا‪ ،‬ﻣﻴﻨﻪ او اﻋتﻤاد راﻣﻨ‪ #‬تﻪ ک‪85‬ي‪ ،‬ﻧﻮ‬ ‫ﻻزﻣﻪ ده چ‪ 3‬ﻣسﻠﻤاﻧان د خداى تﻌاﻟﻰ د رضا د ﻻس تﻪ راوړﻟﻮ ﻟپاره پﻪ !ﻮﻟﻮ کاروﻧﻮ ک‪3‬‬ ‫د ﻧﻴت پاکﻮاﻟﻲ تﻪ پام وک‪7‬ي او وﻫ(ﻮل شﻲ‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫زده کﻮﻧکﻲ دې‪ ،‬پﻪ ډﻟﻪ ﻳﻴز ډول د *ﻮوﻧکﻲ پﻪ ﻣرستﻪ د رﻳا ضرروﻧﻪ او د اخﻼص‬ ‫گ"‪ 3‬بﻴان ک‪7‬ي‪.‬‬ ‫د حدﻳث شرﻳف گ"‪:3‬‬

‫‪ -١‬د ﻧﻴت اﻫﻤﻴت‪ :‬اهلل تﻌاﻟﻰ تﻪ ﻳﻮا‪ 3$‬ﻫﻐﻪ ﻋﻤﻞ ﻗبﻮل او د ارز*ت وړ دى چ‪ 3‬پﻪ *ﻪ‬ ‫ﻧﻴت ﻳﻌﻨ‪ 3‬ﻳﻮا‪ 3$‬د ده د رضا ﻟپاره پﻴﻞ شﻮی وي‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د رﻳا ضرر‪ :‬ﻫر کار چ‪ 3‬د رﻳا پﻪ خاطر تر سره شﻮی وي ﻧﻪ ﻳﻮا‪ 3$‬دا چ‪ 3‬اهلل تﻌاﻟﻰ‬ ‫تﻪ ﻗبﻮل ﻧﻪ دى‪ ،‬بﻠک‪ 3‬گﻨاه گ‪2‬ﻞ ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫‪-٣‬ﻫجرت‪ :‬ﻟﻪ ﻣک‪ 3‬ﻣکرﻣ‪' 3‬خﻪ ﻣدﻳﻨ‪ 3‬ﻣﻨﻮرې تﻪ ﻫجرت کﻮل ډ‪4‬ر خطرﻧاک او‬ ‫گران کار و او د ﻣتﻌﻬد ﻣسﻠﻤان ﻳﻮه ﻧ‪+‬ﻪ وه‪ ،‬خﻮ بﻴا ﻫﻢ ثﻮاب او اجر ﻳ‪ 3‬پﻪ ﻧﻴت پﻮرې‬ ‫ت‪7‬ﻟی دی‪ ،‬کﻪ چ‪5‬رې ﻫجرت د اهلل تﻌاﻟﻰ د رضا د ﻻس تﻪ راوړﻟﻮ ﻟپاره وي؛ ثﻮاب ﻟري‬ ‫او کﻪ چ‪5‬رې د دﻧﻴﻮي کاروﻧﻮ پﻪ خاطر وي‪ ،‬اجر او ثﻮاب ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫‪8‬‬

‫ارزونه‬ ‫‪ -١‬د اﻋﻤاﻟﻮ ثﻮاب پﻪ 'ﻪ پﻮرې اړه ﻟري؟‬ ‫‪ -٢‬د حدﻳث ﻣﻌﻨا بﻴان ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬د رﻳا او ‪$‬ان *ﻮدﻧ‪ 3‬زﻳاﻧﻮﻧﻪ 'ﻪ دي؟‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬

‫‪ -١‬د دې ﻟﻮست حدﻳث ﻟﻪ ژباړې سره وﻟﻴکئ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د حدﻳث دﻏﻪ ﻋبارت‬

‫‪9‬‬

‫ﻳاد ک‪7‬ئ‪.‬‬

‫'لورم لوست‬

‫خﻴر غو*تنه‬

‫[ﻣتﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ]‬ ‫د راوي پ‪5‬ژندنه‬

‫ﻧﻮم ﻳ‪ 3‬اﻧس بﻦ ﻣاﻟک‪ ،‬د اﻧصارو ﻟﻪ جﻤﻠ‪' 3‬خﻪ ﻳﻮ جﻠﻴﻞ اﻟﻘدر صحابﻲ دى‪ ،‬پﻮره ﻟس‬ ‫کاﻟﻪ ﻳ‪ 3‬د رسﻮل اهلل پﻪ خدﻣت ک‪ 3‬ت‪5‬ر ک‪7‬ي دي او د ﻓﻘﻬاوو صحابﻪ وو ﻟﻪ جﻤﻠ‪' 3‬خﻪ دى‪.‬‬ ‫پﻴﻐﻤبر ورتﻪ داس‪ 3‬دﻋا ک‪7‬ې ده چ‪ 3‬ﻋﻤر دې اوږد‪ ،‬پﻪ ﻣال او اوﻻد ک‪ 3‬دې برکت شﻪ او‬ ‫جﻨت دې ﻧصﻴب شﻪ‪ .‬ﻧﻮﻣﻮړى صحابﻲ د ﻫجرت پﻪ(‪ )۹٣‬کال وﻓات شﻮی دی‪.‬‬ ‫د کلمو معنا‬

‫‪:‬‬ ‫‪:‬‬ ‫‪:‬‬

‫ﻧشﻲ ک‪5‬داى ﻳﻮ ﻟﻪ تاسﻮ پﻮره ﻣؤﻣﻦ‬ ‫تر'ﻮ خﻮښ ک‪7‬ي د خپﻞ ورور ﻟپاره‪.‬‬ ‫ﻫﻐﻪ 'ﻪ چ‪$ 3‬ان تﻪ ﻳ‪ 3‬خﻮ*ﻮي‪.‬‬

‫د حدﻳث شرﻳف معنا‬

‫وﻓرﻣاﻳﻞ‪:‬‬ ‫ﻟﻪ حضرت اﻧس (رضﻲ اهلل ﻋﻨﻪ) 'خﻪ رواﻳت دى چ‪ 3‬پﻴﻐﻤبر‬ ‫ﻫﻴ(ﻮک د پﻮره اﻳﻤان خاوﻧد کﻴداى ﻧشﻲ تر'ﻮ خپﻞ ﻣسﻠﻤان ورور تﻪ ﻫﻐﻪ 'ﻪ خﻮښ‬ ‫ک‪7‬ي‪ ،‬کﻮم چ‪$ 3‬ان تﻪ ﻳ‪ 3‬خﻮ*ﻮي‪.‬‬ ‫د حدﻳث شرﻳف حکمت‬

‫د کﻮﻣ‪! 3‬ﻮﻟﻨ‪ 3‬وگ‪7‬ي چ‪ 3‬خﻴر ﻏﻮ*تﻮﻧکﻲ او د خﻴر رسﻮﻧ‪ 3‬پﻪ ﻓکر ک‪ 3‬وي او د داس‪3‬‬ ‫ژوﻧد پﻪ ﻫ(ﻪ ک‪ 3‬وي چ‪ 3‬ﻳﻮ ﻟﻪ بﻞ سره *ﻴگ‪2‬ﻪ وک‪7‬ي‪! ،‬ﻮﻟﻨﻴزو گ"ﻮ تﻪ پک‪ 3‬پاﻣﻠرﻧﻪ وشﻲ‬ ‫او ﻫﻴ(کﻠﻪ !ﻮﻟﻨﻴزې گ"‪ 3‬د شخصﻲ گ"ﻮ ﻗرباﻧﻲ ﻧﻪ شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻪ ﻫر اړخﻪ بﻪ ﻳﻮه ﻗﻮي او‬ ‫پﻴاوړې !ﻮﻟﻨﻪ وي‪.‬‬ ‫خﻮ کﻪ وگ‪7‬ي ﻳ‪$ 3‬ان ﻏﻮ*تﻮﻧکﻲ وي‪$ ،‬ان تﻪ د گ"‪ 3‬او ﻧﻮرو تﻪ د ضرر رسﻮﻟﻮ پﻪ ﻫ(ﻪ‬ ‫ک‪ 3‬وي‪ ،‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ 3‬بﻪ پﻪ دﻏﻪ !ﻮﻟﻨﻪ ک‪ 3‬د*ﻤﻨﻲ‪ ،‬کﻴﻨ‪ 3‬او حسد ‪$‬اى ﻧﻴسﻲ‪.‬‬ ‫‪10‬‬

‫ﻧﻮ پﻪ کار ده چ‪ 3‬پﻪ ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ ک‪ ،3‬ﻧﻮرو تﻪ د خﻴر رسﻮﻟﻮ احساس را ژوﻧدى او !ﻮل‬ ‫د‪4‬تﻪ وﻫ(ﻮل شﻲ‪ .‬ﻟﻪ ﻣﻨﻔﻌت طﻠب‪$ ،9‬ان ﻏﻮ*تﻨ‪ 3‬او د شخصﻲ گ"ﻮ ﻟپاره د ﻋاﻣﻪ گ"ﻮ‬ ‫ﻟﻪ ﻗرباﻧﻲ کﻮﻟﻮ 'خﻪ ﻣﻨﻌﻪ ک‪7‬اى شﻲ‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫زده کﻮﻧکﻲ دې پﻪ ډﻟﻪ ﻳﻴز ډول د خﻴر ﻏﻮ*تﻨ‪ 3‬گ"‪ 3‬او د ‪$‬ان ﻏﻮ*تﻨ‪ 3‬ضرروﻧﻪ‬ ‫بﻴان ک‪7‬ي‪.‬‬ ‫د حدﻳث شرﻳف گ"‪:3‬‬

‫‪ .١‬ﻟﻪ ‪$‬ان ﻏﻮ*تﻨ‪' 3‬خﻪ ډډه کﻮل‪ :‬ﻫﻐﻪ ‪$‬ان ﻏﻮ*تﻮﻧکﻰ اﻧسان چ‪ 3‬خپﻠ‪ 3‬گ"‪ 3‬د‬ ‫ﻧﻮرو پﻪ ضرر ک‪ 3‬ﻟ"ﻮي‪ ،‬کاﻣﻞ ﻣسﻠﻤان ﻧﻪ دى‪.‬‬ ‫‪ .٢‬د اﻳﻤان کﻤال‪ :‬د ﻳﻮ ﻣسﻠﻤان اﻳﻤان ﻫﻐﻪ وخت پﻮره کﻴ‪8‬ي چ‪ 3‬د ﻧﻮرو ﻟپاره ﻫﻢ‬ ‫خﻴرﻏﻮ*تﻮﻧکﻰ وي‪.‬‬ ‫‪ .٣‬ﻣؤﻣﻦ د ﻣؤﻣﻦ ورور دى‪ :‬د ﻳﻮ ﻣسﻠﻤان اړﻳک‪ 3‬ﻟﻪ بﻞ ﻣسﻠﻤان سره ﻟﻪ ﻧسبﻲ‬ ‫ورورگﻠﻮۍ 'خﻪ ډ‪4‬رې پﻴاوړې وي‪.‬‬ ‫پﻪ دې حدﻳث شرﻳﻒ ک‪ 3‬ﻣسﻠﻤاﻧان‬ ‫‪ .٤‬پﻪ خﻴر ﻏﻮ*تﻨ‪ 3‬باﻧدې !ﻴﻨگار‪ :‬پﻴﻐﻤبر‬ ‫خﻴر ﻏﻮ*تﻨ‪ 3‬تﻪ رابﻠﻠﻲ او ﻟﻪ ‪$‬ان ﻏﻮ*تﻨ‪' 3‬خﻪ ﻳ‪ 3‬ﻣﻨﻊ ک‪7‬ي دي‪.‬‬ ‫ارزونه‬ ‫‪ -١‬د حدﻳث دگ"ﻮ پﻪ اړه خپﻞ ﻣﻌﻠﻮﻣات وواﻳاست‪.‬‬ ‫‪ -٢‬ﻧﻮرو تﻪ ﻟﻪ خﻴر ﻏﻮ*تﻨ‪' 3‬خﻪ ﻣﻘصد 'ﻪ دى؟ ﻟﻪ ﻣثال سره ﻳ‪ 3‬بﻴان ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬د حدﻳث شرﻳﻒ ﻣﻌﻨا بﻴان ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫‪ -١‬د خﻴر ﻏﻮ*تﻨ‪ 3‬د اﻫﻤﻴت پﻪ باره ک‪ ،3‬ﻳﻮه ﻣﻘاﻟﻪ وﻟﻴکئ چ‪ 3‬ﻟﻪ پﻨ‪%‬ﻮ کر*ﻮ 'خﻪ کﻤﻪ ﻧﻪ وي‪.‬‬ ‫‪ -٢‬پﻮرتﻨﻰ حدﻳث شرﻳﻒ حﻔﻆ ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪11‬‬

‫پن‪%‬م لوست‬

‫د مسلمان په وړاندې د مسلمان مسؤولﻴت‬

‫د راوي پﻴژندنه‬

‫ﻧﻮم ﻳ‪ 3‬ﻋبداﻟرحﻤﻦ بﻦ صخراﻟدوسﻲ‪ ،‬ﻟﻘب ﻳ‪( 3‬ابﻮﻫرﻳره) او د ﻫجرت پﻪ اووم کال ﻣسﻠﻤان‬ ‫خدﻣت ک‪7‬ى‪ ،‬ﻟﻪ ﻫﻤدې اﻣﻠﻪ ﻳ‪ 3‬ﻟﻪ رسﻮل اهلل‬ ‫شﻮى دى‪ .‬ډ‪4‬ره ﻣﻮده ﻳ‪ 3‬د پﻴﻐﻤبر‬ ‫'خﻪ گ‪ 0‬شﻤﻴر احادﻳث رواﻳت ک‪7‬ي دي‪ .‬دﻏﻪ جﻠﻴﻞ اﻟﻘدر صحابﻲ پﻪ تﻘﻮى او پرﻫﻴزگارۍ‬ ‫ﻣشﻬﻮر او د ﻟﻮړ ذکاوت خاوﻧد و او د ﻫجرت پﻪ (‪ )٥٨‬کال ک‪ 3‬وﻓات شﻮی دی‪.‬‬ ‫د کلمو معنا‬ ‫‪-1‬‬

‫‪:‬‬

‫پر ﻫﻐﻪ ﻇﻠﻢ ﻧﻪ کﻮي‪.‬‬

‫‪-2‬‬

‫‪:‬‬

‫او ﻫﻐﻪ ﻳ‪ 3‬ﻣﻼت‪ 7‬ﻧﻪ پرﻳ‪8‬دي‪.‬‬

‫‪-3‬‬

‫‪:‬‬

‫او ﻫﻐﻪ ﻧﻪ سپکﻮي‪.‬‬

‫‪-4‬‬

‫‪:‬‬

‫‪-5‬‬ ‫‪-6‬‬

‫پرﻫﻴزگاري‪.‬‬ ‫‪:‬‬

‫‪:‬‬

‫بس ده ﻳﻮ اﻧسان تﻪ‪.‬‬ ‫ﻧاﻣﻮس‪ ،‬ﻋزت‪ ،‬آبرو‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫د حدﻳث شرﻳف معنا‬

‫'خﻪ رواﻳت دى چ‪ 3‬پﻴﻐﻤبر‬

‫ﻟﻪ ابﻮﻫرﻳره‬

‫وﻓرﻣاﻳﻞ‪:‬‬

‫ﻣسﻠﻤان د ﻣسﻠﻤان ورور دى‪ ،‬ﻧﻪ پﻪ خپﻠﻪ ورباﻧدې ﻇﻠﻢ کﻮي او ﻧﻪ ﻳ‪ 3‬د ﻣﻈﻠﻮﻣﻴت پر ﻣﻬال‬ ‫ب‪ 3‬ﻣﻼت‪7‬ه پر‪84‬دي او ﻧﻪ ﻫﻐﻪ سپکﻮي‪ .‬د حدﻳث راوي ابﻮﻫرﻳره‬ ‫ک‪ 3‬پﻴﻐﻤبر‬

‫واﻳﻲ چ‪ 3‬پﻪ دې وخت‬

‫خپﻠ‪ 3‬سﻴﻨ‪ 3‬تﻪ اشاره وک‪7‬ه او درې ‪$‬ﻠ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬وﻓرﻣاﻳﻞ‪ :‬تﻘﻮى پﻪ دې ‪$‬اى‬

‫ک‪ 3‬ده‪ ،‬د ﻳﻮ چا د بدواﻟﻲ ﻟپاره ﻫﻤدا کاﻓﻲ ده چ‪ 3‬خپﻞ ﻣسﻠﻤان ورور سپک ک‪7‬ي او د‬ ‫ﻫر ﻣسﻠﻤان وﻳﻨﻪ‪ ،‬ﻣال او أبرو پر بﻞ ﻣسﻠﻤان باﻧدې حرام دي‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د دې حدﻳث شرﻳﻒ پﻪ اړه ﻣباحثﻪ وک‪7‬ي‪.‬‬ ‫د حدﻳث شرﻳف حکمت‬

‫ورور گﻠﻮي‪ ،‬ﻣرستﻪ‪ ،‬ﻳﻮ بﻞ تﻪ درﻧاوى د ﻧﻮرو خﻠکﻮ پر ﻧﻔس‪ ،‬ﻣال او أبرو ﻟﻪ ﻇﻠﻢ او تﻴري‬ ‫'خﻪ ‪$‬ان ساتﻞ‪ ،‬ﻟﻪ ﻣﻈﻠﻮم 'خﻪ دﻓاع او ﻟﻪ اهلل تﻌاﻟﻰ 'خﻪ و‪4‬ره‪ ،‬د ﻳﻮې ساﻟﻤ‪! 3‬ﻮﻟﻨ‪ 3‬ﻟﻪ‬ ‫ﻼ ﻣﻤکﻦ ﻧﻪ دي‪$ .‬کﻪ‬ ‫اساساتﻮ 'خﻪ دي او ﻟﻪ دې پرتﻪ پﻪ !ﻮﻟﻨﻪ ک‪ 3‬د ﻧﻈﻢ راوستﻞ اص ً‬ ‫خﻮ پﻴﻐﻤبر‬ ‫بﻴان ک‪7‬ي دي‪.‬‬

‫‪13‬‬

‫پﻪ خپﻠﻮ (جﻮاﻣﻊ اﻟکﻠﻢ) ﻋبارتﻮﻧﻮ ک‪ ،3‬پﻮرتﻨﻲ پراخﻪ ﻣﻔاﻫﻴﻢ او ﻣطاﻟب‬

‫د حدﻳث شرﻳف گ"‪:3‬‬

‫‪ -١‬اسﻼﻣﻲ ورور گﻠﻮي‪ :‬ﻳﻮ ﻣسﻠﻤان د بﻞ ﻣسﻠﻤان ورور دى‪ ،‬اﻟبتﻪ ﻧارﻳﻨﻪ د ﻧﻮرو ورو‪1‬ﻪ‬ ‫او*‪%‬ﻴﻨﻪ د ﻧﻮرو خﻮﻳﻨدې گ‪2‬ﻞ ک‪85‬ي‪ ،‬کﻠﻪ چ‪! 3‬ﻮل سره ورو‪1‬ﻪ او خﻮﻳﻨدې شﻮل؛ ﻧﻮ ﻻزﻣﻪ‬ ‫ده ﻫﻐﻪ حﻘﻮق او وجاﻳب چ‪ 3‬ورو‪1‬ﻪ او خﻮﻳﻨدې ﻳ‪ 3‬ﻳﻮ د بﻞ پﻪ وړاﻧدې ﻟري‪ ،‬د خپﻞ تﻮان‬ ‫پﻪ اﻧدازه رﻋاﻳت ک‪7‬ي‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د ﻇﻠﻢ حراﻣﻮاﻟﻰ‪ :‬ﻇﻠﻢ د حﻖ پاﻳﻤاﻟﻮﻟﻮ تﻪ واﻳﻲ‪ ،‬ﻫر ډول تﻴري او ﻧاحﻘﻪ ﻻس وﻫﻨ‪3‬‬ ‫پﻪ ک‪ 3‬شاﻣﻠﻴ‪8‬ي‪ ،‬ﻇﻠﻢ کﻪ پﻪ ﻫر رﻧگ او ﻫره بﻬاﻧﻪ وي؛ حرام دى‪.‬‬ ‫‪ -٣‬ﻟﻪ ﻣﻈﻠﻮم 'خﻪ دﻓاع کﻮل‪ :‬ﻣسﻠﻤان تﻪ ﻧﻪ *اﻳﻲ چ‪ 3‬خپﻞ ﻣسﻠﻤان ورور د ﻣﻈﻠﻮﻣﻴت‬ ‫پر ﻣﻬال ﻳﻮا‪ 3$‬پر‪84‬دي‪ ،‬بﻠک‪ 3‬ﻣﻼت‪ 7‬ﻳ‪ 3‬ورباﻧدې ﻻزم دى‪.‬‬ ‫‪ -٤‬ﻟﻪ سپکاوي 'خﻪ ﻣﻨﻊ‪ :‬د ﻧﻮرو سپکاوى او ذﻟﻴﻠﻮل حرام دي‪.‬‬ ‫‪-٥‬د ﻧﻮرو درﻧاوى‪ :‬ﻣسﻠﻤان باﻳد د ﻧﻮرو درﻧاوى وک‪7‬ي تر'ﻮ ﻫﻐﻮى ﻳ‪ 3‬ﻫﻢ درﻧاوى‬ ‫وک‪7‬ي‪.‬‬ ‫‪ -٦‬اصﻠﻲ تﻘﻮا باطﻨﻲ تﻘﻮا ده‪$ :‬کﻪ چ‪ 3‬کﻪ چ‪5‬رې پﻪ باطﻦ ک‪ 3‬ﻟﻪ اهلل تﻌاﻟﻰ 'خﻪ وﻳره‬ ‫ﻧﻪ وي؛ د اﻧسان !ﻮل کاروﻧﻪ پﻪ رﻳا او ﻧﻔاق بدﻟ‪85‬ي‪.‬‬ ‫‪ -٧‬تر !ﻮﻟﻮ ﻟﻮى شر‪ :‬د ﻣسﻠﻤان ورور سپکاوى دى‪.‬‬ ‫‪ -٨‬د ﻧﻮرو پر ﻧﻔس ت‪5‬رى کﻮل حرام دي‪ :‬پر ﻧﻔس باﻧدې د تجاوز !ﻮل ډوﻟﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬وژل‪،‬‬ ‫تﻌذﻳبﻮل‪ ،‬وﻫﻞ او !کﻮل او ﻟﻪ ﻳﻮ بﻞ سره جﻨگ کﻮل پﻪ اسﻼﻣﻲ !ﻮﻟﻨﻪ ک‪ 3‬حرام دي‪.‬‬ ‫‪ -۹‬د ﻧﻮرو پر ﻣال ت‪5‬رى کﻮل حرام دي‪ :‬د ﻧﻮرو پر ﻣال‪ ،‬حﻘﻮﻧﻮ او گ"ﻮ باﻧدې ﻫر ډول ت‪5‬رى‬ ‫کﻮل پﻪ اسﻼﻣﻲ !ﻮﻟﻨﻪ ک‪ 3‬حرام دي‪.‬‬ ‫‪ -١٠‬د ﻧﻮرو خﻠکﻮ پر أبرو او ﻋزت تﻴرى کﻮل حرام دي‪ :‬پﻪ اسﻼﻣﻲ !ﻮﻟﻨﻪ ک‪ 3‬د اﻧساﻧاﻧﻮ‬ ‫أبرو‪ ،‬ﻋزت او ﻋﻔت خﻮﻧدي وي او ﻫر ډول ت‪5‬رى ورباﻧدې حرام او ﻧاروا دى‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫ارزونه‬ ‫‪ -١‬ﻣسﻠﻤاﻧان پﻪ خپﻠﻮ ک‪ 3‬ﻳﻮ د بﻞ پر وړاﻧدې 'ﻪ ﻣسؤوﻟﻴتﻮﻧﻪ ﻟري؟‬ ‫‪ -٢‬ﻻﻧدې ﻋبارتﻮﻧﻪ تکﻤﻴﻞ ک‪7‬ئ‪:‬‬

‫کورن‪ 9‬دنده‬

‫‪ -١‬د دې ﻟﻮست حدﻳث ﻟﻪ ﻣﻌﻨا سره وﻟﻴکئ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬ﻻﻧدې ﻋبارتﻮﻧﻪ پﻪ ﻳادو زده ک‪7‬ئ‪:‬‬

‫‪15‬‬

‫شپ‪8‬م لوست‬

‫نﻴک اخﻼق‬

‫[رواه ﻣسﻠﻢ]‬ ‫د راوي پﻴژندنه‬

‫ﻧﻮم ﻳ‪ 3‬ﻧﻮاس د سﻤﻌان زوى او ﻟﻪ شاﻣﻲ راوﻳاﻧﻮ 'خﻪ دى چ‪ 3‬پﻪ ﻣدﻳﻨﻪ ﻣﻨﻮره ک‪3‬‬ ‫اوسﻴده‪ .‬اووه ﻟس (‪ )١٧‬حدﻳثﻮﻧﻪ ﻳ‪ 3‬ﻟﻪ پﻴﻐﻤبر 'خﻪ رواﻳت ک‪7‬ي او د ﻫجرت‬ ‫پﻪ(‪ )٥٠‬کال ک‪ 3‬وﻓات شﻮی دی‪.‬‬ ‫د کلمو معنا‬

‫ﻧ‪5‬کﻲ‪.‬‬ ‫ﻧ‪5‬ک اخﻼق‪.‬‬ ‫گﻨاه‪.‬‬ ‫ﻫﻐﻪ 'ﻪ چ‪ 3‬پﻪ زړه ک‪ 3‬دې شک پﻴدا ک‪7‬ي‪.‬‬ ‫بد وگ‪.32‬‬ ‫خبر شﻲ‪.‬‬

‫‪-١‬‬ ‫‪-٢‬‬ ‫‪-٣‬‬ ‫‪-٤‬‬ ‫‪-٥‬‬ ‫‪-٦‬‬ ‫د حدﻳث شرﻳف معنا‬

‫حضرت ﻧﻮاس بﻦ سﻤﻌان واﻳﻲ چ‪ 3‬ﻣا ﻟﻪ پﻴﻐﻤبر 'خﻪ د ﻧ‪5‬ک ﻋﻤﻞ او گﻨاه پﻪ‬ ‫اړه پﻮ*تﻨﻪ وک‪7‬ه‪ .‬حضرت ﻣحﻤد وﻓرﻣاﻳﻞ‪ :‬ﻧ‪5‬ک ﻋﻤﻞ *ﻪ خﻮى دى او گﻨاه ﻫﻐﻪ‬ ‫ده چ‪ 3‬پﻪ زړه ک‪ 3‬دې شک پﻴداک‪7‬ي او دا ﻧﻪ خﻮ*ﻮې چ‪ 3‬خﻠک پرې خبر شﻲ‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫زده کﻮﻧکﻲ دې د ﻧ‪5‬کﻮ اخﻼﻗﻮ ﻣثاﻟﻮﻧﻪ پﻪ ډﻟﻪ ﻳﻴز ډول بﻴان ک‪7‬ي‪.‬‬ ‫‪16‬‬

‫د حدﻳث شرﻳف حکمت‬

‫ﻻر*ﻮوﻧ‪ ،3‬د ﻣسﻠﻤان تربﻴتﻲ سطحﻪ دوﻣره ﻟﻮړوي چ‪3‬‬ ‫د اسﻼم د ستر پﻴﻐﻤبر‬ ‫ﻼ پاک‪85‬ي د ﻫﻐﻪ د ژوﻧد ﻫر حرکت ﻧ‪5‬ک اخﻼق تﻤثﻴﻠﻮي او ورو ورو پﻪ‬ ‫زړه ﻳ‪ 3‬کاﻣ ً‬ ‫ﻣسﻠﻤان ک‪ 3‬داس‪ 3‬ﻳﻮ ﻗﻮت پﻴدا کﻮي چ‪ 3‬پرتﻪ ﻟﻪ بﻬرﻧﻲ ﻓشار 'خﻪ پﻪ خپﻠﻪ ﻟﻪ بدو‬ ‫اﻋﻤاﻟﻮ 'خﻪ ډډه کﻮي او ﻫ‪(5‬کﻠﻪ پدې ﻫ(ﻪ ک‪ 3‬ﻧﻪ وي چ‪' 3‬رﻧگﻪ د ﻗاﻧﻮن او ﻧﻈام‬ ‫ﻟﻪ ﻣﻨگﻮﻟﻮ 'خﻪ ‪$‬ان وژﻏﻮري‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د *ﻮ اخﻼﻗﻮ گ"‪ 3‬او د بدو اخﻼﻗﻮ د ضرروﻧﻮ پﻪ ﻫکﻠﻪ بحث او‬ ‫خبرې وک‪7‬ي‪.‬‬ ‫د حدﻳث شرﻳف گ"‪:3‬‬

‫‪* -١‬ﻪ اخﻼق د !ﻮﻟﻮ ﻧﻴکﻴﻮ بﻨس＀ دى‪$ ،‬کﻪ چ‪* 3‬ﻪ اخﻼق اﻧسان ﻧﻴک‪ 9‬او دوست‪ 9‬تﻪ‬ ‫رابﻮﻟﻲ او ﻟﻪ بدﻳﻮ 'خﻪ ﻳ‪ 3‬ﻣﻨﻊ کﻮي او بد اخﻼق ﻳ‪ 3‬د*ﻤﻨ‪ 9‬او اختﻼف تﻪ را بﻮﻟﻲ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬گﻨاه 'ﻪ شﻰ ده؟ ﻫر ﻫﻐﻪ کار چ‪ 3‬پاک ﻧﻔس ﻳ‪ 3‬پﻪ کﻮﻟﻮ شرﻣ‪85‬ي او ﻧﻪ ﻏﻮاړي چ‪3‬‬ ‫خﻠک ورباﻧدې خبر شﻲ‪ ،‬گﻨاه بﻠﻞ ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫‪ -٣‬گﻨاه ﻓطرتا ً ﻣبﻐﻮض ﻋﻤﻞ دى‪ :‬گﻨاه ﻫﻐﻪ ﻧاوړه ﻋﻤﻞ دى چ‪ 3‬حتﻰ ﻣرتکب ﻳ‪ 3‬ﻫﻢ‬ ‫ﻧﻪ ﻏﻮاړي چ‪ 3‬خﻠک ورباﻧدې خبر شﻲ‪.‬‬ ‫ارزونه‬ ‫‪ -١‬د پﻮرتﻨﻲ حدﻳث شرﻳﻒ ﻣﻌﻨا او د راوي پﻴژﻧدﻧﻪ بﻴان ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬ﻻﻧدې کﻠﻤ‪ 3‬ﻣﻌﻨا ک‪7‬ئ‪:‬‬ ‫‪ -٣‬د !ﻮﻟﻨ‪ 3‬پﻪ اصﻼح کﻮﻟﻮ ک‪ 3‬ﻧ‪5‬ک اخﻼق 'ﻪ رول ﻟري؟‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫د دې ﻟﻮست حدﻳث شرﻳﻒ ﻟﻪ ﻣﻌﻨا سره وﻟﻴکئ‪.‬‬ ‫‪17‬‬

‫اووم لوست‬

‫شفقت او مهربانﻲ‬ ‫َّهللِ‬

‫ﻗَالَ‪:‬‬

‫[رواه ابﻮداود واﻟترﻣذی]‬ ‫دراوي پﻴژندنه‬

‫ﻧﻮم ﻳ‪ 3‬ﻋبداهلل د پﻼر ﻧﻮم ﻳ‪ 3‬ﻋﻤرو و‪ ،‬زوی او پﻼر دواړه صحابﻪ وو‪ ،‬خﻮرا ﻋاﻟﻢ او ﻓاضﻞ‬ ‫و‪ ،‬د ﻗرأن ﻋﻈﻴﻢ اﻟشان ﻟﻪ ﻣشﻬﻮرو ﻗارﻳاﻧﻮ 'خﻪ و‪ ،‬ډ‪4‬ر احادﻳث ﻳ‪ 3‬ﻟﻪ پﻴﻐﻤبر (صﻠی اهلل‬ ‫ﻋﻠﻴﻪ وسﻠﻢ) 'خﻪ رواﻳت ک‪7‬ي دي او د ﻫجرت پﻪ (‪ )٦٥‬کال وﻓات شﻮى دى‪.‬‬ ‫د کلمو معنا‬

‫‪-١‬‬ ‫‪-٢‬‬ ‫‪-٣‬‬ ‫‪-٤‬‬ ‫‪-٥‬‬

‫‪:‬‬ ‫‪:‬‬ ‫‪:‬‬ ‫‪:‬‬ ‫‪:‬‬

‫رحﻢ کﻮوﻧکﻲ‪.‬‬ ‫رحﻢ وک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫پر تا سﻮ بﻪ رحﻢ وک‪7‬ي‪.‬‬ ‫'ﻮک چ‪ 3‬پﻪ ‪$‬ﻤکﻪ ک‪ 3‬دي‪.‬‬ ‫ﻫﻐﻪ ذات چ‪ 3‬ﻟﻪ تاسﻮ بردى‪.‬‬

‫د حدﻳث شرﻳف معنا‬

‫وﻓرﻣاﻳﻞ‪ :‬رحﻢ کﻮوﻧکﻮ‬ ‫ﻟﻪ حضرت ﻋبداهلل بﻦ ﻋﻤرو 'خﻪ رواﻳت دى چ‪ 3‬پﻴﻐﻤبر‬ ‫باﻧدې اهلل تﻌاﻟﻰ رحﻢ کﻮي‪ ،‬ﻧﻮ تاس‪ 3‬پﻪ !ﻮﻟﻮ ﻫﻐﻮ ژوﻧدﻳﻮ چ‪ 3‬پر ‪$‬ﻤکﻪ ژوﻧد کﻮي‪،‬‬ ‫رحﻢ وک‪7‬ئ تر'ﻮ ﻫﻐﻪ ذات چ‪ 3‬بر دى‪ ،‬پر تاسﻮ رحﻢ وک‪7‬ي‪.‬‬ ‫د حدﻳث شرﻳف حکمت‬

‫ﻣﻬرباﻧﻲ او زړه سﻮى چ‪ 3‬د اخﻼﻗﻮ ﻳﻮه ﻣﻬﻤﻪ ستﻦ ده‪ ،‬ﻳﻮه داس‪ 3‬رس‪ 9‬ده چ‪! 3‬ﻮل‬ ‫ﻣﻮجﻮدات ﻳ‪ 3‬سره ت‪7‬ﻟﻲ او ﻳﻮ ﻟﻪ بﻞ سره ﻳ‪ 3‬ﻣرست‪ 3‬او ﻏﻤخﻮارۍ تﻪ اړ ک‪7‬ي دي‪ ،‬د‬ ‫زړه ﻟﻪ سخت‪ ،9‬ب‪ 3‬رحﻤ‪ 9‬او د ﻧﻮرو پﻪ حﻖ ک‪ 3‬ﻟﻪ ت‪5‬ري کﻮﻟﻮ 'خﻪ ﻳ‪ 3‬ﻟرې ساتﻲ‪.‬‬ ‫ﻟﻪ بﻞ پﻠﻮه پر ﻣخﻠﻮﻗاتﻮ باﻧدې پﻪ شﻔﻘت او ترحﻢ سره‪ ،‬بﻨده د اهلل ﻟﻪ ﻗﻬر او ﻏضب‬ ‫'خﻪ پﻪ اﻣان ک‪ 3‬وي چ‪ 3‬پﻪ ﻧتﻴجﻪ ک‪! 3‬ﻮل ﻣخﻠﻮﻗات د أراﻣ‪ 9‬او اطﻤﻴﻨان پﻪ ﻓضاء‬ ‫‪18‬‬

‫بﻨاء کﻪ د ﻳﻮې !ﻮﻟﻨ‪ 3‬وگ‪7‬ي ﻳﻮ پر بﻞ ﻣﻬرباﻧﻪ وي‪ ،‬کاروﻧﻪ بﻪ ﻳ‪3‬‬ ‫ک‪ 3‬خپﻞ ژوﻧد ت‪5‬روي‪ً ،‬‬ ‫پﻪ أساﻧ‪ 9‬سره ﻣخ پر وړاﻧدې ‪$‬ﻲ‪ ،‬ستﻮﻧزې بﻪ ﻳ‪ 3‬حﻞ وي او د*ﻤﻨﻲ‪ ،‬د زړه بدواﻟﻰ او‬ ‫ک‪5‬ﻨ‪ 3‬بﻪ ﻳ‪ 3‬پﻪ ﻣحبت او ﻣﻴﻨﻪ بدﻟ‪85‬ي‪.‬‬ ‫د حدﻳث شرﻳف گ"‪:3‬‬

‫‪ -١‬رحﻤت او ﻣﻬرباﻧﻲ‪ :‬ﻣﻬرباﻧﻲ د اهلل تﻌاﻟﻰ ﻟﻪ خاصﻮ صﻔتﻮﻧﻮ 'خﻪ ﻳﻮ صﻔت دی‪ .‬ﻫر‬ ‫'ﻮﻣره چ‪ 3‬دا صﻔت د اﻧسان پﻪ وجﻮد ک‪ 3‬وي؛ پﻪ ﻫﻤﻐﻪ اﻧدازه د اهلل تﻌاﻟﻰ د رحﻤت‬ ‫او ﻣﻬرباﻧ‪ 9‬ﻣستحﻖ گر‪$‬ﻲ‪.‬‬ ‫پﻪ ﻻر*ﻮوﻧﻮ ک‪ 3‬ترحﻢ او زړه سﻮى‬ ‫‪ -٢‬د ترحﻢ د داﻳرې پراخﻮاﻟﻰ‪ :‬د پﻴﻐﻤبر‬ ‫دوﻣره پراخﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﻟري چ‪! 3‬ﻮل ﻣﻮجﻮدات راﻧﻐاړي‪.‬‬ ‫‪ -٣‬ترحﻢ او ﻣﻬرباﻧ‪ 9‬تﻪ ﻫ(ﻮل‪ :‬اهلل تﻌاﻟﻰ خپﻠﻪ ﻣﻬرباﻧﻲ او ترحﻢ‪ ،‬پر ﻣخﻠﻮﻗاتﻮ باﻧدې‬ ‫د ترحﻢ او ﻣﻬرباﻧ‪ 9‬کﻮﻟﻮ پﻮرې ت‪7‬ﻟ‪ 3‬ده‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫زده کﻮﻧکﻲ دې پرﻣخﻠﻮﻗاتﻮ باﻧدې د ترحﻢ بﻴﻠ‪ 3/‬وواﻳﻲ پﻪ دې اړه دې بحث‬ ‫وک‪7‬ي‪.‬‬ ‫ارزونه‬ ‫‪ -١‬د دې ﻟﻮست حدﻳث شرﻳﻒ ﻣﻌﻨا ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬ﻻﻧدې کﻠﻤ‪ 3‬ﻣﻌﻨا ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪-٣......:‬‬ ‫‪-٢.......:‬‬ ‫‪-١‬‬

‫‪-٤.....:‬‬

‫‪.....:‬‬

‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫‪ -١‬د ترحﻢ او ﻣﻬرباﻧ‪ 9‬پﻪ ﻫکﻠﻪ ﻳﻮه ﻟﻨ‪6‬ه ﻣﻘاﻟﻪ وﻟﻴکئ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬ﻻﻧدې ﻋبارات حﻔﻆ ک‪7‬ئ‪:‬‬ ‫»‬ ‫‪19‬‬

‫‪«.‬‬

‫اتم لوست‬

‫طهارت (پاکوالى)‬ ‫ﻧﻦ پﻪ ﻧ‪7‬ۍ ﻛ‪ 3‬پاﻛﻮاﻟﻲ تﻪ ‪$‬اﻧ‪7/‬ې پاﻣﻠرﻧﻪ ﻛ‪85‬ي‪ ،‬پﻮﻫان تﻞ خﻠﻜﻮ تﻪ دا سپار*تﻨﻪ ﻛﻮي‬ ‫چ‪ 3‬خپﻞ ‪$‬ان او چاپﻴرﻳال پاك وساتﻲ‪.‬‬ ‫ﻧﻮطﻬارت او پاﻛﻲ پﻪ اسﻼم ﻛ‪' 3‬ﻨ‪/‬ﻪ ده ؟ او 'ﻪ اﻫﻤﻴت ﻟري؟‬ ‫‪ .١‬د طهارت تعرﻳف‬

‫(طﻬارت) پﻪ ﻟﻐت ک‪ :3‬پاکﻮاﻟﻲ تﻪ واﻳﻲ‪.‬‬ ‫او د ﻓﻘﻬاوو پﻪ اصطﻼح ک‪ :3‬د ب‪ 3‬اودس‪ 9‬او ﻧجاست ﻟرې کﻮل‪ ،‬طﻬارت بﻠﻞ ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫ﻳﻮ زده ﻛﻮوﻧﻜﻰ دې د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ د شرطﻮﻧﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ واخﻠﻲ‪.‬‬ ‫بﻞ زده ﻛﻮوﻧﻜﻰ دې د دې جﻤﻠ‪ 3‬ﻧﻪ ﻫﻐﻪ شرطﻮﻧﻪ پﻪ ‪-‬ﻮتﻪ ﻛ‪7‬ي چ‪ 3‬ﻟﻪ طﻬارت‬ ‫سره ارتباط ﻟري‪.‬‬ ‫[ﻣسﻠﻢ]‬ ‫واﻳﻲ‪:‬‬ ‫‪.٢‬د طهارت مشروعﻴت‪ :‬پﻴﻐﻤبر اﻛرم‬ ‫ژباړه‪ :‬ﻧﻈاﻓت د اﻳﻤان جز دى‪.‬‬ ‫د حدﻳث شرﻳﻒ ﻣﻔﻬﻮم دا دى چ‪ 3‬طﻬارت پﻪ اسﻼم ﻛ‪ 3‬دوﻣره اﻫﻤﻴت ﻟري چ‪3‬‬ ‫ﻣستﻘﻴﻤا ﻟﻪ اﻳﻤان سره رابطﻪ ﻟري‪ ،‬ﻧﻮ ﻛﻪ 'ﻮك ﻏﻮاړي چ‪ 3‬اﻳﻤان ﻳ‪ 3‬ﻛاﻣﻞ شﻲ باﻳد د‬ ‫خپﻞ ‪$‬ان او چاپﻴرﻳال ﻧﻈاﻓت تﻪ ډ‪4‬ر پام وﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫‪.٣‬د طهارت ﻳا پاکوالﻲ ډولونه‬

‫طﻬارت ﻳا پاکﻮاﻟﻰ پﻪ دوه ډوﻟﻪ دی‪:‬‬ ‫اﻟﻒ ‪ -‬حکﻤﻲ پاکﻮاﻟی‪ :‬ﻟﻪ جﻨابت او وړې ب‪ 3‬اودس‪' 9‬خﻪ پاکﻮاﻟﻲ تﻪ‪ ،‬حکﻤﻲ پاکﻮاﻟی واﻳﻲ‪.‬‬ ‫ب ‪ -‬حﻘﻴﻘﻲ پاکﻮاﻟی‪:‬ﻟﻪ ﻧجاست 'خﻪ پاکﻮاﻟﻲ تﻪ‪ ،‬حﻘﻴﻘﻲ پاکﻮاﻟی واﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪.٤‬د پاكوالﻲ طرﻳقه‪ :‬ﻟﻪ حکﻤﻲ ﻧجاست 'خﻪ پاکﻮاﻟﻰ پﻪ ﻏسﻞ‪ ،‬اودس او تﻴﻤﻢ سره‬ ‫را‪$‬ﻲ‪ ،‬خﻮ ﻟﻪ حﻘﻴﻘﻲ ﻧجاست 'خﻪ پاکﻮاﻟﻰ پﻪ پاکﻮ او سﻮچﻪ اوبﻮ د ﻫﻐﻪ ﻧجس ‪$‬ای‬ ‫پﻪ ﻣﻴﻨ‪%‬ﻠﻮ سره را‪$‬ﻲ‪.‬‬ ‫‪20‬‬

‫فعالﻴت‬ ‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې‪ ،‬پﻮرتﻨﻲ ﻣطاﻟب پﻪ ‪-‬روپﻲ شﻜﻞ پﻪ سﻮال او ‪$‬ﻮاب سره تﻜرار ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫‪.٥‬بﻴت الخﻼ ته د تللو آداب‪ :‬ﻫﻐﻪ 'ﻮک چ‪ 3‬بﻴت اﻟخﻼ ﻳا ﻗضاى حاجت تﻪ ‪$‬ﻲ‪،‬‬ ‫باﻳد ﻻﻧدې أداب ﻣراﻋات ک‪7‬ي‪:‬‬ ‫‪ -١‬باﻳد د خﻠکﻮ ﻟﻪ ستر‪-‬ﻮ پﻨاه شﻲ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬باﻳد داس‪$ 3‬اى ﻏﻮره ک‪7‬ي چ‪ 3‬د بﻮﻟﻮ (ﻣتﻴازو) 'ا'کﻲ ور واﻧﻪ ﻟﻮزي او ‪$‬ان او‬ ‫ﻟباس ﻳ‪ 3‬ﻛﻜ‪ 7‬ﻧﻪ شﻲ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬بﻴت اﻟخﻼء تﻪ ﻟﻪ ﻧﻨﻮتﻠﻮ 'خﻪ د ﻣخﻪ باﻳد »اﻟ ُّﻠﻬ َّﻢ إﻧ ِّﻲ ا َ ُﻋﻮ ُذ ب ِ َ‬ ‫اﻟخ ُب ِث‬ ‫ﻚ ِﻣ َﻦ ُ‬ ‫اﻟخبَائ ِ ِث« وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫َو َ‬ ‫‪ -٤‬د حشراتﻮ پﻪ سﻮړو ک‪ 3‬باﻳد بﻮﻟ‪ 3‬وﻧﻪ ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫‪ -٥‬باﻳد پﻪ ﻻره‪ ،‬ﻫدﻳره‪ ،‬سﻴﻮري او د خﻠکﻮ د ﻧاست‪ 3‬پﻪ ‪$‬اﻳﻮﻧﻮ ک‪ 3‬ﻗضای حاجت وﻧﻪ شﻲ‪.‬‬ ‫‪ -٦‬باﻳد د ﻗضای حاجت پﻪ وخت ک‪ 3‬خبرې وﻧﻪ شﻲ‪.‬‬ ‫‪ -٧‬باﻳد ﻗضای حاجت د ﻗبﻠ‪ 3‬پﻪ ﻟﻮري وﻧﻪ شﻲ‪.‬‬ ‫‪ -٨‬پﻪ وﻻړو اوبﻮ ک‪ 3‬ﻗضای حاجت وﻧﻪ ک‪7‬ي‪.‬‬ ‫‪ -۹‬استﻨجاء (اودس وچﻮل) باﻳد پﻪ کﻴ‪ 0‬ﻻس وشﻲ‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫ﻫر زده کﻮوﻧکی دې‪ ،‬د ﻳﻮه ادب دحﻜﻤت ﻳا ‪ 3"-‬پﻪ ﻫﻜﻠﻪ خپﻞ ﻧﻈر وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫ارزونه‬ ‫ﻻﻧدې پﻮ*تﻨ‪$ 3‬ﻮاب ک‪7‬ئ‪:‬‬ ‫‪ .١‬طﻬارت تﻌرﻳﻒ ﻛ‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .٢‬د طﻬارت د ﻣشروﻋﻴت دﻟﻴﻞ وواﻳئ‪.‬‬ ‫‪ .٣‬طﻬارت پﻪ 'ﻮ ډوﻟﻪ دى؟‬ ‫‪ .٤‬د بﻴت اﻟخﻼ أداب بﻴان ﻛ‪7‬ئ‪.‬‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫د پﻮرتﻨﻴﻮ پﻮ*تﻨﻮ ‪$‬ﻮابﻮﻧﻪ پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ 3‬وﻟﻴکئ‪.‬‬ ‫‪21‬‬

‫نهم لوست‬

‫استنجاء او نجاست‬

‫‪ .١‬د استنجاء تعرﻳف‬ ‫استﻨجاء‪ :‬ﻟﻪ خپﻞ ﻣخصﻮص ‪$‬اى 'خﻪ د ﻧجاست پاکﻮل‪ ،‬استﻨجاء بﻠﻞ ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫‪ .٢‬د استنجاء وساﻳل‬

‫اوبﻪ‪ ،‬ﻟﻮ!ﻪ‪ ،‬تﻴ‪8‬ه‪ ،‬د تشﻨاب کاﻏذ(او ﻫر ﻫﻐﻪ شﻰ چ‪ 3‬د دې ‪$‬ای ﻧﻴﻮﻟی شﻲ)‪ ،‬د‬ ‫استﻨجاء ﻟﻪ وساﻳﻠﻮ 'خﻪ شﻤ‪5‬رل ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫استﻨجاء پﻪ ﻫ‪6‬وﻛﻲ‪ ،‬خﻮشاﻳﻲ‪ ،‬طﻌام‪ ،‬سﻜاره‪ ،‬شﻴشﻪ‪ ،‬د ﻟﻴﻜﻠﻮ ﻛاﻏذ‪ ،‬وﻳ‪+‬تان‪ ،‬پﻨبﻪ‪،‬‬ ‫!ﻮ!ﻪ او د 'اروﻳﻮ پﻪ و‪+4‬تﻮ باﻧدې ﻣﻜروه ده‪.‬‬ ‫‪ .٣‬د استنجاء حکم‪:‬‬

‫‪ .١‬استﻨجاء پﻪ ﻋادي حاﻻتﻮ ک‪( 3‬ﻫﻐﻪ وخت چ‪ 3‬ﻧجاست ﻟﻪ خپﻞ ‪$‬ای 'خﻪ‬ ‫تجاوز ﻧﻪ وي ک‪7‬ی) سﻨت ﻣؤکد ده‪.‬‬ ‫‪ .٢‬خﻮ کﻠﻪ چ‪ 3‬ﻧجاست ﻟﻪ خپﻞ ‪$‬ای 'خﻪ ﻟ‪ 8‬تجاوز وک‪7‬ي؛ استﻨجاء واجبﻪ ده او‬ ‫کﻪ شا او خﻮا ‪$‬اﻳﻮﻧﻪ ﻛﻜ‪ 7‬شﻮي وي؛ ﻧﻮ بﻴا ﻳ‪ 3‬وﻳﻨ‪%‬ﻞ ﻓرض دي‪.‬‬ ‫‪ .٤‬د نجاست معنا‬

‫ﻧجاست پﻪ ﻟﻐت ک‪ :3‬پﻠﻴت‪ 9‬او ﻧاپاﻛ‪ 9‬تﻪ واﻳﻲ‪.‬‬ ‫او د ﻓﻘﻬاوو پﻪ اصطﻼح‪ :‬ﻫر ﻫﻐﻪ شی چ‪ 3‬شرﻳﻌت پﻠﻴت بﻠﻠﻰ وي‪ ،‬ﻧجاست ‪2-‬ﻞ ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫‪ .٥‬د نجاست ډولونه‬

‫ﻧجاست پﻪ دوه ډوﻟﻪ دی‪:‬‬ ‫اﻟﻒ ‪ -‬حﻘﻴﻘﻲ ﻧجاست‪ :‬ﻫﻐﻪ ‪-‬ﻨد‪-‬ﻲ ده چ‪ 3‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬ورسره ﻧﻪ صحﻴح ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫ب ‪ -‬حکﻤﻲ ﻧجاست‪ :‬ﻫﻐﻪ دی چ‪ 3‬د ﻧجاست اثر او وجﻮد 'ر‪-‬ﻨد ﻧﻪ وي‪ ،‬خﻮ پﻪ‬ ‫حکﻤﻲ او اﻋتباري ډول سره شرﻳﻌت ﻧجس ‪2-‬ﻠﻰ وي‪.‬‬ ‫‪ .٦‬د حکمﻲ نجاست ډولونه‬

‫حکﻤﻲ ﻧجاست پﻪ دوه ډوﻟﻪ دى‪:‬‬ ‫‪ -١‬ﻟﻮﻳﻪ ب‪ 3‬اودسﻲ‪ :‬ﻫﻐﻪ حاﻟت تﻪ واﻳﻲ چ‪ 3‬پﻪ اﻧسان باﻧدې ﻏسﻞ واجب وي او‬ ‫ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬ورسره ﻧﻪ ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫‪ -٢‬کﻮچﻨ‪ 9‬ب‪ 3‬اودسﻲ‪ :‬ﻫﻐﻪ حاﻟت تﻪ واﻳﻲ چ‪ 3‬پﻪ اﻧسان باﻧدې ﻳﻮا‪ 3$‬اودس کﻮل ﻻزم وي‪.‬‬ ‫‪22‬‬

‫‪ -٧‬د حقﻴقﻲ نجاست ډولونه‪:‬‬

‫‪ -١‬ﻏﻠﻴﻆ ﻧجاست‪ :‬ﻫﻐﻪ ﻧجاست دی چ‪ 3‬پﻪ ﻗطﻌﻲ دﻟﻴﻞ سره ثابت شﻮی وي‪ ،‬ﻟکﻪ‪:‬‬ ‫وﻳﻨﻪ‪ ،‬خﻨزﻳر‪ ،‬د اﻧسان بﻮﻟ‪ 3‬اوﻏاﻳطﻪ ﻣﻮاد‪ ،‬د ﻣردارشﻮي حﻴﻮان ﻏﻮ*ﻪ او شراب‪.‬‬ ‫‪ -٢‬سپک (خﻔﻴﻒ) ﻧجاست‪ :‬ﻫﻐﻪ دی چ‪ 3‬ﻧجاست ﻳ‪ 3‬پﻪ ﻏﻴر ﻗطﻌﻲ دﻟﻴﻞ سره‬ ‫ثابت شﻮى وي‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬د ﻫﻐﻮ حﻴﻮاﻧاتﻮ بﻮﻟ‪ 3‬چ‪ 3‬ﻏﻮ*ﻪ ﻳ‪ 3‬خﻮړل ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫زده کﻮوﻧک‪ 3‬دې ﻫﻐﻪ شﻴان چ‪ 3‬استﻨجاء کﻮل پرې ﻣکروه دي‪ ،‬وﻟﻴکﻲ‪.‬‬ ‫‪ -٨‬د نجاست ب‪+‬ل شوې اندازه‬

‫کﻠﻪ چ‪ 3‬ﻏﻠﻴﻆ ﻳا جاﻣد ﻧجاست د ﻳﻮې شرﻋﻲ روپ‪ 9‬ﻟﻪ ﻣﻘدار 'خﻪ ﻟ‪8‬ه اﻧدازه‬ ‫(‪- ٣ ،١٢٥‬راﻣﻪ) جاﻣﻮ تﻪ ورس‪85‬ي‪ ،‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬ورسره ک‪85‬ي او کﻪ ﻣاﻳﻊ وي ﻟﻪ ورﻏﻮي‬ ‫'خﻪ کﻤﻪ اﻧدازه (‪ ٦‬ساﻧتﻲ) ﻣﻌاف ده‪.‬‬ ‫پﻪ خﻔﻴﻒ (سپک) ﻧجاست ک‪ 3‬ب‪+‬ﻞ شﻮی ﻣﻘدار‪ ،‬پﻪ جاﻣﻮ ک‪ 3‬ﻟﻪ 'ﻠﻮرﻣ‪ 3‬برخ‪3‬‬ ‫ﻧﻪ کﻢ باک ﻧﻪ ﻟري او پﻪ بدن ک‪ 3‬د ﻏ‪7‬ي ﻟﻪ 'ﻠﻮرﻣ‪ 3‬اﻧدازې 'خﻪ کﻢ ﻣﻌاف دى‪.‬‬ ‫خﻮﻣسﻠﻤان باﻳد تﻞ ﻛﻮ*) وﻛ‪7‬ي چ‪$ 3‬ان او جاﻣ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬پاﻛ‪ 3‬وي‪$ ،‬ﻜﻪ چ‪3‬‬ ‫ﻧﻈاﻓت د اﻳﻤان جز دى‪ .‬ﻫﻤدارﻧگﻪ ب‪ 3‬ﻧﻈاﻓتﻲ اﻧسان تﻪ ﻣختﻠﻔ‪ 3‬صحﻲ ستﻮﻧزې پﻴدا‬ ‫ﻛﻮي او پﻪ !ﻮﻟﻨﻪ ﻛ‪ 3‬خﻠﻚ ور'خﻪ ﻧﻔرت ﻛﻮي‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې‪ ،‬پﻮرتﻨﻲ ﻣطاﻟب پﻪ ډﻟﻪ ﻳﻴزه تﻮ‪-‬ﻪ د سﻮال او ‪$‬ﻮاب پﻪ ﻣﻴتﻮد سره‬ ‫تﻜرار ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫ارزونه‬ ‫‪ .١‬ﻻﻧدې اصطﻼحات تﻌرﻳﻒ ک‪7‬ئ‪:‬‬ ‫استﻨجاء‪ ،‬ﻏﻠﻴﻆ ﻧجاست‪ ،‬خﻔﻴﻒ ﻧجاست‪.‬‬ ‫‪ .٢‬ﻻﻧدې شﻴاﻧﻮ تﻪ ﻣثال وواﻳاست‪:‬‬ ‫ﻏﻠﻴﻆ ﻧجاست‪ ،‬خﻔﻴﻒ ﻧجاست‪.‬‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫د ارزوﻧ‪ 3‬د برخ‪ 3‬پﻮ*تﻨ‪ 3‬پﻪ خپﻠﻮ ﻛتابچﻮ ﻛ‪ 3‬ﻟﻪ ‪$‬ﻮابﻮﻧﻮ سره ﻳﻮ ‪$‬اي وﻟﻴﻜئ‪.‬‬ ‫‪23‬‬

‫لسم لوست‬

‫اودس‬ ‫‪ -١‬د اوداسه تعرﻳف‬ ‫د ﻣﻌﻴﻨﻮ اﻧداﻣﻮﻧﻮ وﻳﻨ‪%‬ﻠﻮ او ﻣسح ﻛﻮﻟﻮ تﻪ‪ ،‬اودس واﻳﻲ‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د اودس د ‪"-‬ﻮ پﻪ ﻫﻜﻠﻪ پﻪ ډﻟﻪ ﻳﻴزه تﻮ‪-‬ﻪ بحث وﻛ‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د اوداسه حکم‬

‫اودس کﻮل د ﻟﻤﻮﻧ‪%‬ﻮﻧﻮ د ادا ﻛﻮﻟﻮ ﻟپاره ﻓرض دی‪.‬‬ ‫‪ -٣‬د اوداسه فراﻳض‬

‫د اوداسﻪ ﻓراﻳض 'ﻠﻮر دي‪:‬‬ ‫‪ -١‬د ﻣخ وﻳﻨ‪%‬ﻞ‪ :‬د سر ﻟﻪ وﻳ‪+‬تﻮ ﻧﻪ د زﻧ‪ 3‬تر ﻻﻧد‪4‬ﻨ‪ 9‬برخ‪ 3‬پﻮرې او د ﻳﻮ ﻏﻮږ ﻟﻪ‬ ‫ﻧرﻣ‪' 9‬خﻪ د بﻞ ﻏﻮږ تر ﻧرﻣ‪ 9‬پﻮرې‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د ﻻسﻮﻧﻮ پر‪4‬ﻤﻴﻨ‪%‬ﻞ ﻟﻪ 'ﻨ‪/‬ﻠﻮ سره‪.‬‬ ‫‪ -٣‬د سر د'ﻠﻮرﻣ‪ 3‬برخ‪ 3‬ﻣسحﻪ کﻮل‪.‬‬ ‫‪ -٤‬د پ‪+‬ﻮ ﻣﻴﻨ‪%‬ﻞ ﻟﻪ *ﻨ‪/‬رو سره‪.‬‬ ‫‪ -٤‬د اوداسه سنتونه‪:‬‬

‫‪ -١‬ﻧﻴت کﻮل‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د اوداسﻪ پﻪ پﻴﻞ ک‪ 3‬د "بسﻢ اهلل اﻟرحﻤﻦ اﻟرحﻴﻢ" وﻳﻞ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬درې ‪$‬ﻠﻪ د ﻻسﻮﻧﻮ ﻣﻴﻨ‪%‬ﻞ تر ﻣ‪7‬وﻧدوﻧﻮ پﻮرې‪.‬‬ ‫‪ -٤‬درې ‪$‬ﻠ‪ 3‬د خﻮﻟ‪ 3‬پر‪4‬ﻤﻴﻨ‪%‬ﻞ (ﻣضﻤضﻪ)‪.‬‬ ‫‪ -٥‬درې ‪$‬ﻠ‪ 3‬د پﻮزې پر‪4‬ﻤﻴﻨ‪%‬ﻞ(استﻨشاق)‪.‬‬ ‫‪24‬‬

‫‪ -٦‬ﻣسﻮاک وﻫﻞ‪.‬‬ ‫‪ -٧‬د ږﻳرې خﻼﻟﻮل‪.‬‬ ‫‪ -٨‬د ‪-‬ﻮتﻮ خﻼﻟﻮل‪.‬‬ ‫‪ -۹‬د ﻣخ‪ ،‬ﻻسﻮﻧﻮ او پ‪+‬ﻮ درې ‪$‬ﻠ‪ 3‬پر‪4‬ﻤﻴﻨ‪%‬ﻞ‪.‬‬ ‫‪ -١٠‬پﻪ !ﻮل سر باﻧدې ﻣسحﻪ کﻮل‪.‬‬ ‫‪ -١١‬د ﻏﻮږوﻧﻮ شا او ﻣخ پﻪ ﻧﻮﻳﻮ اوبﻮ ﻣسحﻪ کﻮل‪.‬‬ ‫‪( -١٢‬تـَﻴـ َ ّﻤﻦ) ﻟﻮﻣ‪7‬ى د *ﻲ ﻏ‪7‬و ﻣﻴﻨ‪%‬ﻞ‪.‬‬ ‫‪ -١٣‬اوداسﻪ ک‪ 3‬ترتﻴب ﻣراﻋتﻮل‪.‬‬ ‫‪ -١٤‬پرﻟﻪ پس‪ 3‬د اﻧداﻣﻮﻧﻮ ﻣﻴﻨ‪%‬ﻞ‪.‬‬ ‫‪ -١٥‬د ﻣﻴﻨ‪%‬ﻠﻮ پﻪ وخت ﻛ‪ 3‬د اﻧداﻣﻮﻧﻮ ﻣ‪+‬ﻞ‪.‬‬ ‫‪ -٥‬د اوداسه آداب (مستحبات)‬ ‫د اوداسﻪ أداب پﻪ ﻻﻧدې ډول دي‪:‬‬ ‫‪ .١‬د اوداسﻪ پﻪ وخت ﻛ‪ 3‬ﻧسبتاً پﻪ ج‪$ ,‬ای ک‪5‬ﻨاستﻞ چ‪ 3‬جاﻣ‪ 3‬ﻟﻤدې ﻧشﻲ‪.‬‬ ‫‪ .٢‬د اوداسﻪ پﻪ وخت ﻟﻪ خﻠکﻮ سره خبرې ﻧﻪ کﻮل‪.‬‬ ‫‪ .٣‬پﻪ اوداسﻪ ﻛ‪ 3‬ﻟﻪ بﻞ چا ﻧﻪ ﻣرستﻪ ﻧﻪ ﻏﻮ*تﻞ(ﻣ‪/‬ردا چ‪ 3‬ﻋذر وﻟري)‪.‬‬ ‫‪ .٤‬کﻪ ‪-‬ﻮتﻤﻪ ﻳ‪ 3‬پﻪ ‪-‬ﻮتﻪ ک‪7‬ې وي‪ ،‬د ﻫﻐ‪ 3‬خﻮ‪$‬ﻮل چ‪ 3‬ورﻻﻧدې ‪$‬اى ﻳ‪* 3‬ﻪ پاك‬ ‫شﻲ‪.‬‬ ‫‪ .٥‬پﻪ *ﻲ ﻻس دخﻮﻟ‪ 3‬پر‪4‬ﻤﻴﻨ‪%‬ﻞ او پﻪ چپ ﻻس د پﻮزې پر‪4‬ﻤﻴﻨ‪%‬ﻞ‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫ستاسﻮ ﻟﻪ !ﻮﻟگﻴﻮاﻟﻮ 'خﻪ دې‪ ،‬درې تﻨﻪ پﻪ خپﻞ وار سره داس‪ 3‬اودس وک‪7‬ي چ‪3‬‬ ‫ﻼ و*اﻳﻲ‪.‬‬ ‫ﻓرضﻮﻧﻪ‪ ،‬سﻨتﻮﻧﻪ او أداب زده کﻮوﻧکﻮ تﻪ پک‪ 3‬ﻋﻤ ً‬ ‫‪ -٦‬د اوداسه مکروهات‬ ‫د اوداسﻪ د سﻨتﻮ او ﻳا د أدابﻮ ترك ﻛﻮل‪.‬‬ ‫‪25‬‬

‫‪ -٧‬د اوداسه ماتوونکﻲ‬ ‫اودس پﻪ ﻻﻧدې شﻴاﻧﻮ ﻣات‪85‬ي‪:‬‬ ‫‪ .١‬ﻟﻪ بدن ﻧﻪ د بﻮﻟﻮ‪ ،‬باد او ﻏاﻳطﻪ ﻣﻮادو پﻪ خارج‪5‬دﻟﻮ سره‪.‬‬ ‫‪ .٢‬ﻟﻪ بدن ﻧﻪ د وﻳﻨ‪ 3‬او زوې خارج‪5‬دل‪.‬‬ ‫‪ .٣‬پﻪ ډکﻪ خﻮﻟﻪ ﻗی کﻮل‪.‬‬ ‫‪ .٤‬ب‪ 3‬ﻫﻮشﻲ‪.‬‬ ‫‪ .٥‬ﻟ‪5‬ﻮﻧتﻮب‪.‬‬ ‫‪ .٦‬ﻧﻴشﻪ ﻛ‪5‬دل (د ﻧﻴشﻪ ﻳﻲ ﻣﻮادو استﻌﻤال)‪.‬‬ ‫‪ .٧‬پﻪ ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ک‪ 3‬پﻪ زوره (ﻗﻬﻘﻬﻪ) خﻨدل‪.‬‬ ‫‪ .٨‬پﻪ اړخ او ﻳا ډډه خﻮب کﻮل (ﻫﻐﻪ خﻮب چ‪ 3‬د اودس د ﻣات‪5‬دو اﻣﻜان پﻪ ﻛ‪ 3‬وي)‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫د اوداسﻪ د ﻣاتﻮوﻧﻜﻮ پﻪ ﻫﻜﻠﻪ دې‪ ،‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ ﻳﻮ ﻟﻪ بﻞ ﻧﻪ پﻪ ‪-‬روپﻲ تﻮ‪-‬ﻪ پﻮ*تﻨ‪3‬‬ ‫وﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫ارزونه‬ ‫‪ .١‬د اوداسﻪ ﻓراﻳض بﻴان ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .٢‬د اوداسﻪ سﻨتﻮﻧﻪ بﻴان ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .٣‬د اوداسﻪ أداب پﻪ ﻟﻨ‪ 6‬ډول بﻴان ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .٤‬د اوداسﻪ ﻣﻜروﻫات پﻪ ﻟﻨ‪6‬ه تﻮ‪-‬ﻪ وواﻳاست‪.‬‬ ‫‪ .٥‬د اوداسﻪ ﻣاتﻮوﻧکﻲ بﻴان ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫ﻫر زده کﻮوﻧکی دې د پﻮرتﻨﻴﻮ سﻮاﻟﻮﻧﻮ ‪$‬ﻮابﻮﻧﻪ پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ 3‬پﻪ ساده ژبﻪ‬ ‫وﻟﻴکﻲ‪.‬‬ ‫‪26‬‬

‫ﻳوولسم لوست‬

‫تﻴمم‬ ‫‪ -١‬د تﻴمم تعرﻳف‬

‫(تﻴﻤﻢ) پﻪ ﻟﻐت ک‪ :3‬ﻗصد‪ ،‬ﻋزم او ارادې تﻪ واﻳﻲ‪.‬‬ ‫او پﻪ اصطﻼح ﻛ‪:3‬پﻪ ﻣخصﻮصﻪ طرﻳﻘﻪ پﻪ پاکﻮ خاورو باﻧدې (د طﻬارت پﻪ ﻧﻴت) د ﻣخ او‬ ‫ﻻسﻮﻧﻮ ﻣسحﻪ کﻮﻟﻮ تﻪ‪ ،‬تﻴﻤﻢ واﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د تﻴمم د روا ک‪5‬دو عذرونه‬

‫پﻪ ﻻﻧدې ﻋذروﻧﻮ سره تﻴﻤﻢ روا ک‪85‬ي‪:‬‬ ‫اﻟﻒ ‪ -‬د اوبﻮ ﻧشتﻮاﻟی ﻳا ﻛﻢ واﻟی‪ :‬کﻠﻪ چ‪ 3‬اوبﻪ ﻧﻪ وي او ﻳا دوﻣره ﻛﻤ‪ 3‬وي ﻛﻪ پﻪ ﻫﻐ‪ 3‬اودس‬ ‫وشﻲ‪ ،‬ﻧﻮ د 'ﻜﻠﻮ او پخﻠﻲ ﻟپاره بﻴا ﻛﻔاﻳت ﻧﻪ کﻮي‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ داس‪ 3‬حاﻟت ﻛ‪ 3‬تﻴﻤﻢ روا دى‪.‬‬ ‫ب ‪ -‬د اوبﻮ ﻟرې واﻟﻰ‪ :‬د ﻳﻮه ﻣﻴﻞ پﻪ اﻧدازه ﻟرې واﻟﻰ‪$ ،‬ﻜﻪ چ‪ 3‬پﻪ ﻳﻮ ﻣﻴﻞ تگ ﻛ‪ 3‬تﻜﻠﻴﻒ دى‪،‬‬ ‫خﻮ ﻛﻪ د ده ﻫﻤاﻏﻪ ﻻره وي؛ ﻧﻮ بﻴا دې ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬ﻟ‪ 8‬وروستﻪ ﻛ‪7‬ي او ﻫﻠتﻪ دې اودس وﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫ج ‪ -‬ﻣرﻳضﻲ‪ :‬داس‪ 3‬ﻣرﻳضﻲ چ‪ 3‬اودس ورتﻪ زﻳان رسﻮي‪.‬‬ ‫د ‪ -‬ډار او خﻮف‪ :‬ﻟﻪ د*ﻤﻦ او ﻳا ﻟﻪ وحشﻲ حﻴﻮاﻧاتﻮ 'خﻪ‪.‬‬ ‫ه ‪ -‬بﻨد‪:‬ﻛﻪ 'ﻮك داس‪$ 3‬اى ﻛ‪ 3‬بﻨدي وي چ‪ 3‬د اوداسﻪ اجازه ورتﻪ ﻧﻪ ورﻛﻮل ﻛ‪85‬ي‪.‬‬ ‫ط‪ -‬د اوبﻮ د اخﻴستﻠﻮ تﻮان ﻧﻪ درﻟﻮدل‪ :‬ﻛﻪ اوبﻪ ﻳﻮا‪ 3$‬پﻪ اخﻴستﻠﻮ(پﻴرودﻟﻮ) پﻴدا ﻛ‪5‬دﻟ‪3‬؛ خﻮ‬ ‫ﻟﻪ اﻧسان سره ﻣاﻟﻲ تﻮان ﻣﻮجﻮد ﻧﻪ وي‪.‬‬ ‫ر‪ -‬د جﻨازې د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ د ادا ﻛﻮﻟﻮ ﻟپاره (د ﻫﻐﻪ چا ﻟپاره چ‪ 3‬ﻧا 'اپﻪ راپﻴ) شﻲ او جﻨازه تﻴاره وي)‪.‬‬ ‫ز‪ -‬د اوبﻮ داستﻌﻤال تﻮان وﻧﻪ ﻟري‪:‬ﻟﻜﻪ ﻫﻐﻪ 'ﻮك چ‪ 3‬ﻟﻪ 'اه سره وﻻړ وي؛ خﻮ رس‪ 9‬ﻧﻪ‬ ‫وي چ‪ 3‬اوبﻪ ورباﻧدې راوباسﻲ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬د تﻴمم کولو طرﻳقه‬

‫پﻪ پاکﻮ خاورو باﻧدې دوه ‪$‬ﻠ‪ 3‬د ﻻسﻮﻧﻮ وﻫﻞ چ‪ 3‬ﻟﻮﻣ‪7‬ی ‪$‬ﻞ بﻪ وروستﻪ ﻟﻪ 'ﻨ‪ 6‬وﻫﻠﻮ پﻪ‬ ‫ﻣخ او دوﻳﻢ ‪$‬ﻞ بﻪ تر 'ﻨ‪/‬ﻠﻮ پﻮرې پﻪ ﻻسﻮﻧﻮ باﻧدې راکاږي‪.‬‬ ‫‪ -٤‬د تﻴمم شرطونه‪:‬‬

‫اﻟﻒ ‪ -‬د تﻴﻤﻢ ﻟپاره ﻧﻴت کﻮل‬ ‫ب ‪ -‬د تﻴﻤﻢ ﻟپاره ﻟﻪ روا کﻮوﻧکﻮ ﻋذروﻧﻮ 'خﻪ‪ ،‬د ﻳﻮ ﻋذر ﻣﻮجﻮدﻳت‬ ‫ج ‪ -‬تﻴﻤﻢ باﻳد پﻪ پاکﻪ خاوره باﻧدې وشﻲ‪.‬‬ ‫د ‪ -‬پﻪ !ﻮل ﻣخ او ﻻسﻮﻧﻮ باﻧدې تر 'ﻨ‪/‬ﻠﻮ پﻮرې د ﻣسح‪ 3‬ﻻس راکشﻮل‪.‬‬ ‫ه ‪! -‬ﻮﻟﻪ پﻨجﻪ او ﻳا د پﻨج‪ 3‬اکثره برخﻪ‪ ،‬دوه ‪$‬ﻠ‪ 3‬پﻪ ‪$‬ﻤکﻪ وﻫﻞ‪.‬‬ ‫‪27‬‬

‫‪ -٥‬د تﻴمم ماتوونکﻲ‪:‬‬

‫اﻟﻒ ‪ -‬ﻫر شی چ‪ 3‬اودس او ﻏسﻞ ﻣاتﻮي‪ ،‬ﻫﻐﻪ تﻴﻤﻢ ﻫﻢ ﻣاتﻮي‪.‬‬ ‫ب ‪ -‬کﻠﻪ چ‪ 3‬ﻫﻐﻪ ﻋذروﻧﻪ ﻟﻪ ﻣﻨ‪%‬ﻪ ﻻړ شﻲ چ‪ 3‬تﻴﻤﻢ ﻳ‪ 3‬روا ک‪7‬ی و‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬د اوبﻮ‬ ‫پﻴدا ک‪5‬دل‪.‬‬ ‫‪ -٦‬په موزو باندې مسحه کول‪:‬‬

‫د ﻣسح‪ 3‬کﻮﻟﻮ ﻣﻌﻨا‪:‬‬ ‫(ﻣسحﻪ) پﻪ ﻟﻐت ک‪ :3‬پﻪ ﻳﻮ شﻲ باﻧدې ﻻس راک‪+‬ﻠﻮ تﻪ واﻳﻲ‪.‬‬ ‫او پﻪ اصطﻼح ک‪ :3‬پﻪ خاصﻮ ﻣﻮزو پﻪ خاصﻪ تﻮگﻪ د ﻟﻤدو ﻻسﻮﻧﻮ را*کﻞ ﻣسحﻪ بﻠﻞ ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫‪ -٧‬په موزو باندې د مسح‪ 3‬د جواز شرطونه‪:‬‬

‫اﻟﻒ ‪ -‬د ﻣﻮزو اﻏﻮستﻞ پﻪ اوداسﻪ سره‪.‬‬ ‫ب ‪ -‬ﻣﻮزې باﻳد د ‪-‬ر‪$‬ﻴدﻟﻮ ﻗابﻠﻴت وﻟري‪.‬‬ ‫ج ‪* -‬ﻨ‪/‬ري باﻳد پﻪ ﻣﻮزو ک‪ 3‬پ＀ وي‪.‬‬ ‫د ‪ -‬ﻣﻮزې باﻳد روﻏ‪ 3‬وي او ﻟﻪ درې ‪-‬ﻮتﻮ ﻧﻪ زﻳات‪' 3‬ﻴرې ﻧﻪ وي‪.‬‬ ‫‪ -٨‬په موزې باندې د مسح‪ 3‬موده‪:‬‬

‫اﻟﻒ ‪ -‬د ﻣﻘﻴﻢ ﻟپاره د ﻣسح‪ 3‬کﻮﻟﻮ ﻣﻮده ﻳﻮه شپﻪ او ورځ ده‪.‬‬ ‫ب ‪ -‬د ﻣساﻓر ﻟپاره د ﻣسح‪ 3‬ﻣﻮده درې ور‪ 3$‬او درې شپ‪ 3‬ده‪.‬‬ ‫‪ -٩‬د موزې د مسح‪ 3‬ماتوونکﻲ‪:‬‬

‫اﻟﻒ ‪ -‬ﻫر ﻫﻐﻪ شی چ‪ 3‬اودس ﻣاتﻮي؛ ﻫﻐﻪ د ﻣﻮزو ﻣسحﻪ ﻫﻢ ﻣاتﻮي‪.‬‬ ‫ب ‪ -‬جﻨابت‪ ،‬حﻴض او ﻧﻔاس (بﻴا بﻪ پ‪ 3+‬ﻣﻴﻨ‪%‬ﻲ)‪.‬‬ ‫ج ‪ -‬د ﻳﻮې او ﻳا دواړو ﻣﻮزو وﻳستﻞ‪.‬‬ ‫د ‪ -‬د پ‪ 3+‬اکثره برخﻪ ﻟﻤدﻳدل‪.‬‬ ‫ر ‪ -‬د ﻣسح‪! 3‬اکﻞ شﻮې ﻣﻮده ت‪5‬رﻳدل‪.‬‬ ‫ز ‪ -‬د درې ‪-‬ﻮتﻮ پﻪ اﻧدازه د ﻣﻮزې شک‪5‬دل‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫ﻳﻮ زده کﻮوﻧکی دې پﻪ ﻋﻤﻠﻲ ډول تﻴﻤﻢ او پﻪ ﻣﻮزو باﻧدې ﻣسحﻪ وک‪7‬ي‪.‬‬ ‫‪28‬‬

‫‪ -١٠‬په پ"ﻴو باندې مسحه کول‪:‬‬

‫د پ"‪ 9‬ﻣﻌﻨا‪ :‬ﻫر ﻫﻐﻪ شﻰ چ‪ 3‬پر ﻣات او زخﻤﻲ ﻏ‪7‬ي د رﻏﻮﻟﻮ ﻟپاره اﻳ‪+‬ﻮدل ک‪85‬ي؛‬ ‫پ"‪ 9‬ورتﻪ واﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪ -١١‬په پ"‪ 9‬باندې د مسح‪ 3‬حکم‪:‬‬

‫پﻪ پ"ـ‪ 9‬باﻧدې ﻣسحﻪ کﻮل واجب دي‪.‬‬ ‫‪ -١٢‬په پ"ـ‪ 9‬باندې د مسح‪ 3‬شرطونه‬

‫پﻪ پ"‪ 9‬باﻧدې د ﻣسح‪ 3‬کﻮﻟﻮ ﻟپاره ﻋﻠﻤاوو ﻻﻧدې شرطﻮﻧﻪ اﻳ‪+‬ﻲ دي‪:‬‬ ‫اﻟﻒ ‪ -‬کﻠﻪ چ‪ 3‬د زخﻤﻲ او ﻳا ژوبﻞ شﻮي ‪$‬اى وﻳﻨ‪%‬ﻞ ﻧاشﻮﻧﻰ وي‪.‬‬ ‫ب ‪ -‬ژوبﻞ شﻮي ‪$‬ای تﻪ بﻪ اوبﻪ رس‪5‬دل او ﻣﻴﻨ‪%‬ﻞ ضرر رسﻮي‪.‬‬ ‫ج ‪ -‬ﻟﻪ اړتﻴا ﻧﻪ پﻪ زﻳات‪ 3‬اﻧدازې ‪$‬اى باﻧدې پ"‪ 9‬ﻧﻪ ﻟگﻮل‪.‬‬ ‫‪ .١٣‬د پ"‪ 9‬د مسح‪ 3‬ماتوونکﻲ‬ ‫د پ"‪ 9‬ﻣسحﻪ پﻪ دوو حاﻟتﻮﻧﻮ ک‪ 3‬ﻣات‪85‬ي‪:‬‬

‫اﻟﻒ‪ -‬د پ"‪ 9‬ﻏﻮر‪5$‬دل ﻳا ﻟرې کﻮل‪.‬‬ ‫ب ‪ -‬د اودس ﻣات‪5‬دل (بﻴا بﻪ ﻫﻐﻪ ‪$‬ای ﻣسح ﻛﻮي)‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې‪ ،‬پﻮرتﻨﻲ ﻣطاﻟب پﻪ ‪-‬روپﻲ شﻜﻞ د سﻮال او ‪$‬ﻮاب پﻪ ﻣﻴتﻮد سره‬ ‫تﻜرار ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫ارزونه‬ ‫‪ -١‬د تﻴﻤﻢ ﻟﻐﻮي او اصطﻼحﻲ ﻣﻌﻨا بﻴان ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬پﻪ ﻣﻮزو باﻧدې ﻣسحﻪ کﻮل تﻌرﻳﻒ ک‪7‬ئ او ﻣسحﻪ پﻪ ﻟﻐت ک‪' 3‬ﻪ تﻪ واﻳﻲ؟‬ ‫‪ -٣‬د پ"ـ‪ 9‬ﻣسحﻪ کﻮﻟﻮ حکﻢ 'ﻪ دى؟‬ ‫‪ -٤‬د ﻣﻮزو د ﻣسح‪ 3‬ﻣﻮده‪ ،‬د ﻣﻘﻴﻢ او ﻣساﻓر ﻟپاره 'ﻮﻣره ده‪ ،‬بﻴان ﻳ‪ 3‬ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٥‬د تﻴﻤﻢ د رواواﻟﻲ سببﻮﻧﻪ کﻮم دي؟ بﻴان ﻳ‪ 3‬ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٦‬د تﻴﻤﻢ د صحت شرطﻮﻧﻪ ذکر ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫ﻫر زده کﻮوﻧکی دې د پﻮرتﻨﻴﻮ سﻮاﻟﻮﻧﻮ ‪$‬ﻮابﻮﻧﻪ پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ 3‬پﻪ ساده ژبﻪ وﻟﻴکﻲ‪.‬‬ ‫‪29‬‬

‫دولسم لوست‬

‫صﻼة (لمون‪)#‬‬ ‫‪ -١‬د صﻼة (لمان‪%‬ه) تعرﻳف‪:‬‬ ‫(صﻼة) پﻪ ﻟﻐت ﻛ‪ :3‬دﻋا تﻪ وﻳﻞ ﻛ‪85‬ي‪.‬‬ ‫او پﻪ اصطﻼح ﻛ‪ :3‬ﻟﻪ ﻣخصﻮصﻮ اﻗﻮاﻟﻮ او اﻓﻌاﻟﻮ ﻋبارت دى چ‪ 3‬پﻪ تکبﻴر سره شروع‬ ‫ﻛ‪85‬ي او پﻪ سﻼم باﻧدې ختﻤ‪85‬ي‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د لمان‪%‬ه ‪$‬ﻴن‪$ 3‬ان‪7/‬تﻴاوي‪:‬‬

‫(‪)١‬‬

‫‪ -١‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬پاﻛﻲ ده‪.‬‬ ‫‪ -٢‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬د اﻧسان د دﻋا د ﻗبﻠﻴدﻟﻮ *ﻪ وخت دى‪.‬‬ ‫‪ -٣‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬ﻟﻪ خدای سره د اﻧسان راز او ﻧﻴاز دى‪.‬‬ ‫‪ -٤‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬ﻟﻪ ﻓحشاوو او ﻣﻨﻜراتﻮ 'خﻪ اﻧسان ژﻏﻮري‪.‬‬ ‫‪ -٥‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬تﻘﻮا ده‪.‬‬ ‫‪ -٦‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬ﻟﻪ ﻧﻮرو ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ سره د ورور‪-‬ﻠﻮۍ *ﻪ رابطﻪ ده‪.‬‬ ‫‪ -٧‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬د اﻧسان پﻪ ﻣخ ﻛ‪ 3‬ﻧﻮر او ر‪1‬ا پﻴدا ﻛﻮي‪.‬‬ ‫‪ -٨‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬اﻧسان تﻪ تسﻜﻴﻦ او اطﻤﻴﻨان ورﻛﻮي‪.‬‬ ‫‪ -۹‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬د اﻧسان صحت ساتﻲ‪.‬‬ ‫‪ -١٠‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬د اﻧسان ﻣشﻜﻼت أساﻧﻪ ﻛﻮي‪.‬‬ ‫‪ -١١‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬اﻧسان د *ﻪ ﻓاﻣﻴﻞ خاوﻧد ﻛﻮي‪.‬‬ ‫‪ -١٢‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬ﻟﻪ خدای سره د اﻧسان وﻋده ده چ‪* 3‬ﻪ بﻪ ﻛﻮي او بد بﻪ ﻧﻪ ﻛﻮي‪.‬‬ ‫‪ -١٣‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬تﻮاضﻊ ده‪.‬‬ ‫(‪ )١‬د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ‪$‬اﻧ‪7/‬تﻴاوې اضاﻓﻲ ﻣﻌﻠﻮﻣات دي او پﻪ اﻣتحان ﻛ‪ 3‬شاﻣﻞ ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫‪30‬‬

‫‪ -١٤‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬اﻧسان تﻪ وﻗار‪ ،‬درﻧ‪+‬ت او د خﻠﻜﻮ احترام ورپﻪ برخﻪ ﻛﻮي‪.‬‬ ‫‪ -١٥‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬اﻧسان د وخت ارز*ت تﻪ ﻣتﻮجﻪ ﻛﻮي‪.‬‬ ‫‪ -١٦‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬د تﻮب‪ 3‬او خداى تﻪ د ﻣراجﻌ‪* 3‬ﻪ وخت دى‪.‬‬ ‫‪ -١٧‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬د خدای د ذﻛر *ﻪ طرﻳﻘﻪ ده‪.‬‬ ‫‪ -١٨‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬د خدای ﻣرستﻪ اﻧسان تﻪ ورپﻪ برخﻪ ﻛﻮي‪.‬‬ ‫‪ -١۹‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬د ﻣخﻠﻮق او خاﻟﻖ تر ﻣﻨ‪ #‬د اړﻳکﻮ ﻳﻮ *ﻜﻠﻰ او پﻪ زړه پﻮرې اﻧ‪%‬ﻮر‬ ‫جﻮړوي‪.‬‬ ‫‪ -٣‬د لمان‪%‬ه د پر‪+4‬ودو حکم‪:‬‬

‫اﻟﻒ ‪ -‬د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ﻟﻪ ﻓرضﻴت ﻧﻪ اﻧﻜار ﻛﻔر دى‪.‬‬ ‫ب ‪ -‬د سست‪ 9‬او ﻟ"‪ 9‬ﻟﻪ اﻣﻠﻪ د ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬ﻧﻪ کﻮل‪ ،‬ﻓسﻖ دى‪.‬‬ ‫‪ -٤‬د لمان‪%‬ه وختونه‬

‫پﻪ احادﻳثﻮ ک‪ 3‬د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ وختﻮﻧﻪ ﻣﻌﻠﻮم او !اکﻞ شﻮي چ‪ 3‬تﻔصﻴﻞ ﻳ‪ 3‬پﻪ ﻻﻧدې ډول‬ ‫دی‪:‬‬ ‫اﻟﻒ ‪ -‬د سﻬار د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ وخت‪ :‬د ر*تﻴﻨﻲ سبا راختﻠﻮ 'خﻪ پﻴﻞ او پﻪ ﻟﻤر ختﻠﻮ‬ ‫سره پای تﻪ رس‪85‬ي‪.‬‬ ‫رﻳ‪+‬تﻮﻧی سبا‪ :‬کﻠﻪ چ‪ 3‬سپﻴﻨﻮاﻟی ﻋرضاً د أسﻤان پﻪ کﻨارو ک‪ 3‬خپﻮر شﻲ؛ رﻳ‪+‬تﻮﻧی‬ ‫سبا بﻠﻞ ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫ب ‪ -‬د ﻣاسپ‪+‬ﻴﻦ وخت‪ :‬پﻴﻞ ﻳ‪ 3‬د ﻟﻤر ﻟﻪ زوال 'خﻪ او کﻠﻪ چ‪ 3‬د ﻫر شﻲ سﻴﻮری‬ ‫د خپﻠ‪ 3‬اﻧدازې دوه برابره شﻲ (پرتﻪ د زوال ﻟﻪ سﻴﻮري 'خﻪ)‪ ،‬د ﻣاسپ‪+‬ﻴﻦ وخت‬ ‫پاى تﻪ رس‪85‬ي‪.‬‬ ‫ج ‪ -‬د ﻣازﻳ‪/‬ر د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ وخت‪ :‬پﻴﻞ ﻳ‪ 3‬د ﻣاسپ‪+‬ﻴﻦ وخت ﻟﻪ پای 'خﻪ او کﻠﻪ چ‪3‬‬ ‫ﻟﻤر ډوب شﻲ‪ ،‬د ﻣازدﻳ‪/‬ر وخت ختﻤ‪85‬ي‪.‬‬ ‫‪31‬‬

‫د ‪ -‬د ﻣا*ام د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ وخت‪ :‬کﻠﻪ چی ﻟﻤر ډوب شﻲ د ﻣا*ام وخت پﻴﻠ‪85‬ي او چ‪3‬‬ ‫شﻔﻖ (ﻫﻐﻪ سره ر‪1‬ا چ‪ 3‬د ور‪ 3$‬پﻪ پای ﻛ‪ 3‬پﻪ اﻓﻖ ﻛ‪* 3‬ﻜاري) ورک شﻲ د ﻣا*ام‬ ‫وخت پای تﻪ رس‪85‬ي‪.‬‬ ‫ه ‪ -‬د ﻣاسخﻮتﻦ د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ وخت‪ :‬د ﻣاسخﻮتﻦ د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ وخت د شﻔﻖ ﻟﻪ ډوب‪5‬دو‬ ‫'خﻪ پﻴﻞ او د سبا پﻪ ختﻠﻮ باﻧدې پای تﻪ رس‪85‬ي‪.‬‬ ‫‪ -٥‬مکروه وختونه‬

‫پﻪ ﻻﻧدې درو وختﻮﻧﻮ ک‪ 3‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬کﻮل ﻣﻨﻌﻪ شﻮي دي‪:‬‬ ‫اﻟﻒ ‪ -‬د ﻟﻤر ختﻠﻮ پﻪ وخت ک‪ 3‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬کﻮل روا ﻧﻪ دي ‪.‬‬ ‫ب ‪ -‬د زوال پﻪ وخت ک‪ 3‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬کﻮل روا ﻧﻪ دی‪.‬‬ ‫ج ‪ -‬د ﻟﻤر ستر‪-‬ﻪ چ‪ 3‬کﻠﻪ ز‪74‬ه شﻲ‪ ،‬د ﻟﻤر تر ډوبﻴدو پﻮرې‪ ،‬د ﻫﻤﻬﻐ‪ 3‬ور‪ 3$‬د‬ ‫ﻣازدﻳ‪/‬ر د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ﻧﻪ پرتﻪ بﻞ ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬روا ﻧﻪ دی‪.‬‬ ‫مسأله‬

‫د سﻬار ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ﻧﻪ وروستﻪ تر ﻟﻤر ختﻠﻮ پﻮرې او د ﻣازدﻳ‪/‬ر ﻟﻪ ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ 'خﻪ تر ﻟﻤر‬ ‫پرﻳﻮتﻠﻮ پﻮرې‪ ،‬ﻧﻔﻞ ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬ﻣکروه دی‪ ،‬خﻮ ﻗضاﻳﻲ ﻟﻤﻮﻧ‪%‬ﻮﻧﻪ‪ ،‬د تﻼوت سجده او د‬ ‫جﻨازې ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬کﻮل (چ‪ 3‬پﻪ ﻫﻤدې وخت ﻛ‪ 3‬حاضره شﻲ ) ﻣکروه ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫‪ -٦‬په ﻻندې وختونو ک‪ 3‬د نفلونو کول مکروه دي‪:‬‬

‫اﻟﻒ ‪ -‬د سبا ختﻠﻮ ﻧﻪ وروستﻪ د سﻬار ﻟﻪ سﻨتﻮ پرتﻪ ﻧﻮر ﻧﻔﻠﻮﻧﻪ کﻮل ﻣکروه دي‪.‬‬ ‫ب ‪ -‬د ﻣا*ام ﻟﻪ ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ 'خﻪ ﻣخک‪ 3‬د ﻧﻔﻠﻮﻧﻮ کﻮل ﻣکروه دي‪.‬‬ ‫ج ‪ -‬کﻠﻪ چ‪ 3‬خطﻴب د جﻤﻌ‪ 3‬ﻳا اختر خطبﻪ واﻳﻲ‪ ،‬د ﻧﻔﻠﻮﻧﻮ کﻮل ﻣکروه دي‪.‬‬ ‫د ‪ -‬د اختروﻧﻮ ﻟﻪ ﻟﻤﻮﻧ‪' #‬خﻪ وړاﻧدې او وروستﻪ ﻧﻔﻞ کﻮل ﻣکروه دي‪.‬‬ ‫ه ‪ -‬کﻠﻪ چ‪ 3‬د جﻤاﻋت ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬وﻻړ وي د ﻧﻔﻠﻮﻧﻮ کﻮل ﻣکروه دي‪.‬‬

‫‪32‬‬

‫فعالﻴت‬ ‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې‪ ،‬پﻮرتﻨﻲ ﻣطاﻟب پﻪ ډﻟﻪ ﻳﻴزه تﻮ‪-‬ﻪ د سﻮال او ‪$‬ﻮاب پﻪ ﻣﻴتﻮد سره‬ ‫تﻜرار ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫ارزونه‬ ‫‪ -١‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬تﻌرﻳﻒ ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ﻟس ‪$‬اﻧ‪7/‬تﻴاوې بﻴان ﻛ‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ وختﻮﻧﻪ کﻮم دي؟‬ ‫‪ -٤‬د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ﻣکروه وختﻮﻧﻪ کﻮم دي؟ پﻪ ﻣختصره تﻮ‪-‬ﻪ ﻳ‪ 3‬بﻴان ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٥‬پﻪ کﻮﻣﻮ وختﻮﻧﻮ ک‪ 3‬ﻧﻔﻞ کﻮل ﻣکروه دي؟‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫پﻮرتﻨﻲ سﻮاﻟﻮﻧﻪ پﻪ خپﻠﻮ کﻮروﻧﻮ ک‪ 3‬حﻞ او پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ 3‬ﻳ‪ 3‬وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪33‬‬

‫دﻳارلسم لوست‬

‫اذان او اقامت‬ ‫‪ -١‬د اذان تعرﻳف‬

‫(اذان) پﻪ ﻟﻐت ک‪ :3‬اﻋﻼن تﻪ واﻳﻲ‪.‬‬ ‫او د ﻓﻘﻬاوو پﻪ اصطﻼح ک‪ :3‬د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ﻟپاره پﻪ ﻣخصﻮصﻮ اﻟﻔاﻇﻮ سره اﻋﻼن کﻮل اذان‬ ‫بﻠﻞ ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د اذان حکم‬

‫اذان د پﻨ‪%‬ﻪ وختﻪ ﻟﻤﻮﻧ‪%‬ﻮﻧﻮ او د جﻤﻌ‪ 3‬ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ﻟپاره ﻣؤکد سﻨت دی او د ﻧﻮرو‬ ‫ﻟﻤﻮﻧ‪%‬ﻮﻧﻮ‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬د اختروﻧﻮ‪ ،‬سﻨتﻮ‪ ،‬ﻧﻔﻠﻮﻧﻮ‪ ،‬استسﻘاء‪ ،‬خسﻮف او کسﻮف ﻟپاره جﻮاز‬ ‫ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫‪ -٣‬په اذان او اقامت ک‪ 3‬باﻳد ﻻندې شﻴان په نظر ک‪ 3‬ونﻴول شﻲ‬

‫اﻟﻒ ‪ -‬باﻳد اذان او اﻗاﻣت د وخت ﻟﻪ داخﻠﻴدﻟﻮ ﻧﻪ وروستﻪ وي‪.‬‬ ‫ب ‪ -‬اذان او اﻗاﻣت باﻳد پﻪ ﻋربﻲ ژبﻪ وشﻲ‪.‬‬ ‫ج ‪ -‬د اذان او اﻗاﻣت اﻟﻔاظ او کﻠﻤات باﻳد پرﻟﻪ پس‪ 3‬او پﻪ ترتﻴب سره ووﻳﻞ شﻲ‪.‬‬ ‫د ‪ -‬اذان باﻳد پﻪ ﻟﻮړ أواز سره وشﻲ‪ ،‬تر 'ﻮ ﻳ‪ 3‬ﻧﻮر خﻠک واوري‪.‬‬ ‫ه ‪ -‬ﻣؤذن باﻳد ﻣسﻠﻤان او ﻋاﻗﻞ وي‪.‬‬

‫‪34‬‬

‫‪ -٤‬د اذان الفاظ‪:‬‬

‫ﻳادونه‬

‫ﻴر ِﻣ َﻦ‬ ‫تر جﻤﻠ‪ 3‬وروستﻪ د َّ‬ ‫»اﻟص َﻼ ُة َخ ٌ‬

‫د سﻬار د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ﻟپاره د‬ ‫اﻟﻨﻮم« ﻋبارت دوه ‪$‬ﻠﻪ وﻳﻞ ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫َّ‬ ‫»ح َّﻲ َﻋﻠَﻰ اﻟ َﻔ َﻼ ِح« ﻟﻪ‬ ‫د اﻗاﻣت پﻪ وخت ک‪ 3‬ﻫﻤدﻏﻪ کﻠﻤات وﻳﻞ ک‪85‬ي؛ ﻳﻮازې د َ‬ ‫اﻟص َﻼ ُة« وﻳﻞ ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫کﻠﻤ‪ 3‬ﻧﻪ وروستﻪ دوه ‪$‬ﻠ‪» 3‬ﻗَد ﻗَ َاﻣ ِت َّ‬ ‫فعالﻴت‬ ‫ﻳﻮ زده ﻛﻮوﻧﻜﻰ دې پﻪ !ﻮﻟ‪ 3/‬ﻛ‪ 3‬اذان او بﻞ زده ﻛﻮوﻧﻜﻰ دې اﻗاﻣت پﻪ داس‪ 3‬أواز‬ ‫سره وواﻳﻲ چ‪ 3‬د ﻧﻮرو !ﻮﻟ‪/‬ﻴﻮ ﻣزاحﻤت پرې وﻧﻪ شﻲ‪ ،‬بﻴا دې *ﻮوﻧﻜﻰ او ﻧﻮر زده‬ ‫ﻛﻮوﻧﻜﻲ خپﻠ‪ 3‬ﻣﻼحﻈ‪ 3‬وواﻳﻲ‪.‬‬

‫‪35‬‬

‫‪ -٥‬د اذان او اقامت سنتونه‬ ‫پﻪ اذان ک‪ 3‬اووه شﻴان سﻨت دي‪:‬‬ ‫اﻟﻒ ‪ -‬ﻣؤذن باﻳد صاﻟح‪ ،‬اﻣﻴﻦ او د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ وختﻮﻧﻪ وپ‪5‬ژﻧﻲ‪.‬‬ ‫ب ‪ -‬ﻣؤذن تﻪ *اﻳﻲ د اذان کﻮﻟﻮ پر ﻣﻬال اودس ﻟروﻧکﻰ وي‪.‬‬ ‫ج ‪ -‬ﻣؤذن بﻪ اذان پﻪ وﻻړه واﻳﻲ‪.‬‬ ‫اﻟص َﻼةِ« وﻳﻠﻮ‬ ‫»ح َّی َﻋﻠَﻰ َّ‬ ‫د ‪ -‬د اذان پﻪ وخت ک‪ 3‬بﻪ د ﻣؤذن ﻣخ ﻗبﻠ‪ 3‬ﻟﻮر تﻪ وي او د َ‬ ‫»ح َّﻲ َﻋﻠَﻰ اﻟ َﻔ َﻼ ِح« وﻳﻠﻮ پﻪ وخت ک‪ 3‬بﻪ کﻴ‪ 0‬ﻟﻮري تﻪ‬ ‫پﻪ وخت ک‪ 3‬بﻪ *ﻲ خﻮا تﻪ او د َ‬ ‫ﻣخ اړوي‪.‬‬ ‫ه ‪ -‬د اذان پﻪ وخت ک‪ 3‬ﻣؤذن باﻳد خپﻠ‪- 3‬ﻮت‪ 3‬پﻪ ﻏﻮږوﻧﻮ ک‪ 3‬ک‪85‬دي‪.‬‬ ‫ط ‪ -‬ﻣؤذن باﻳد د *ﻪ أواز ﻟروﻧکﻰ وي‪.‬‬ ‫ر‪ -‬ﻣؤذن باﻳد د اذان او اﻗاﻣت ترﻣﻨ‪ #‬ﻓاصﻠﻪ راوﻟﻲ‪ ،‬ﻳﻌﻨ‪ 3‬ﻟﻪ اذان 'خﻪ بﻪ 'ﻪ وخت‬ ‫وروستﻪ اﻗاﻣت کﻮي‪.‬‬ ‫‪ -٦‬د اذان مکروهات‬ ‫اﻟﻒ ‪ -‬پﻪ اذان ک‪ 3‬تﻠحﻴﻦ (د اذان کﻠﻤ‪ 3‬ﻳا حرکات بدﻟﻮل‪ ،‬کﻤﻮل ﻳا زﻳاتﻮل) ﻣکروه دي‪.‬‬ ‫ب ‪ -‬د جﻨابت پﻪ حال ک‪ 3‬د اذان او اﻗاﻣت کﻮل ﻣکروه تحرﻳﻤﻲ دی‪.‬‬ ‫ج ‪ -‬د ﻓاسﻖ اذان ﻣﻜروه دى‪.‬‬ ‫د ‪ -‬د ﻏﻴر ﻋاﻗﻞ ﻣاشﻮم ﻟﻪ پاره اذان ﻣکروه دي‪.‬‬ ‫ه ‪ -‬د *‪ 3%‬اذان ﻣکروه دی‪.‬‬ ‫ر ‪ -‬د اذان پﻪ وخت ک‪ 3‬خبرې کﻮل ﻣکروه دي‪.‬‬ ‫ز ‪ -‬ﻟﻪ اذان ﻧﻪ وروستﻪ د ﻣؤذن وتﻞ ﻟﻪ جﻮﻣات ﻧﻪ ﻣکروه دي‪.‬‬

‫‪36‬‬

‫‪ -٧‬د اقامت حکم‬ ‫اﻗاﻣت د !ﻮﻟﻮ وختﻲ‪ ،‬ﻓرضﻲ او ﻓﻮتﻲ ﻟﻤﻮﻧ‪%‬ﻮﻧﻮ ﻟپاره سﻨت دی‪ .‬د اﻗاﻣت اﻟﻔاظ ک＀ ﻣ＀‬ ‫(حﻲ ﻋﻠی اﻟﻔﻼح) ﻟﻪ وﻳﻠﻮ 'خﻪ بﻪ وروستﻪ (ﻗد ﻗاﻣت اﻟصﻼة)‬ ‫د اذان اﻟﻔاظ دي ﻣ‪/‬ر د ّ‬ ‫زﻳاتﻮي او ﻫﻤدا راز د اذان احکام د اﻗاﻣت ﻟپاره ﻫﻢ دي‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻮرتﻨﻲ ﻣطاﻟب پﻪ ‪-‬روپﻲ شﻜﻞ د سﻮال او ‪$‬ﻮاب پﻪ ﻣﻴتﻮد سره‬ ‫تﻜرار ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫ارزونه‬ ‫اﻟﻒ ـ اذان او اﻗاﻣت تﻌرﻳﻒ ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫ب ـ د اذان او اﻗاﻣت حکﻢ بﻴان ک‪7‬ئ او شرطﻮﻧﻪ ﻳ‪ 3‬کﻮم دي؟‬ ‫ج ـ د اذان او اﻗاﻣت سﻨتﻮﻧﻪ 'ﻮ دي؟ بﻴان ﻳ‪ 3‬ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫د ـ د اذان ﻣکروﻫات کﻮم دي؟ پﻪ ﻟﻨ‪6‬ه تﻮ‪-‬ﻪ ﻳ‪ 3‬بﻴان ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫د پﻮرتﻨﻴﻮ پﻮ*تﻨﻮ ‪$‬ﻮابﻮﻧﻪ پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ 3‬وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪37‬‬

‫'وارلسم لوست‬

‫د لمان‪%‬ه شرطونه‬ ‫‪ -١‬د لمان‪%‬ه شرطونه په ﻻندې ډول دي‪:‬‬

‫اﻟﻒ ـ ﻟﻪ حﻘﻴﻘﻲ او حکﻤﻲ ﻧجاست 'خﻪ د ‪$‬ان پاکﻮاﻟﻰ‪.‬‬ ‫ب ـ ﻟﻪ ﻧجاست 'خﻪ د جاﻣﻮ پاکﻮاﻟی‪.‬‬ ‫ج ـ پﻪ پاکﻮ جاﻣﻮ باﻧدې د ﻋﻮرت پ"ﻮل‪.‬‬ ‫د ـ ﻗبﻠ‪ 3‬تﻪ ﻣخ کﻮل‪.‬‬ ‫ه ـ د وخت داخﻠ‪5‬دل‪.‬‬ ‫و ـ ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ تﻪ د داخﻠ‪5‬دو ﻧﻴت کﻮل‪ ،‬پﻪ داس‪ 3‬ډول چ‪ 3‬ﻟﻪ تحرﻳﻤ‪ 3‬تکبﻴر سره ﻫ‪ &5‬ﻓاصﻠﻪ‬ ‫وﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫ز ـ د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ د ‪$‬اى پاکﻮاﻟﻰ‪.‬‬ ‫مسأله‬ ‫د هغه عورت اندازه چ‪ 3‬پ"ول ﻳ‪ 3‬د لمان‪%‬ه لپاره ضروري دي عبارت دي له‪:‬‬ ‫الف‪ :‬د س‪7‬ي عورت‪ :‬د ﻧاﻣﻪ ﻟﻪ ﻏﻮ!‪' 9‬خﻪ تر زﻧ‪/‬ﻨﻮﻧﻮ پﻮرې‪ ،‬خﻮ د زﻧگﻨﻮﻧﻮ سترگﻪ‬

‫ﻋﻮرت ده او د ﻧاﻣﻪ ﻏﻮ!‪ 9‬ﻋﻮرت ﻧﻪ ده‪.‬‬ ‫ب‪ :‬د *‪ 3%‬عورت‪ :‬پﻪ ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ک‪ 3‬د *‪! 3%‬ﻮل بدن ﻋﻮرت دی‪ ،‬ﻣ‪/‬ر ﻳﻮازې ﻣخ‪ ،‬پﻨجﻪ‬ ‫او ﻗدﻣﻮﻧﻪ ﻳ‪ 3‬ﻋﻮرت ﻧﻪ دي‪ ،‬ﻳﻌﻨ‪ 3‬د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ پﻪ وخت ک‪ 3‬بﻪ !ﻮل بدن پ"ﻮي پرتﻪ ﻟﻪ ذکر‬ ‫شﻮﻳﻮ ‪$‬اﻳﻮﻧﻮ 'خﻪ‪.‬‬ ‫مسأله‬ ‫کﻪ چ‪5‬رې 'ﻮک د ﻗبﻠ‪ 3‬پﻪ ﻟﻮري شکﻤﻦ شﻲ او ﻧﻪ پﻮﻫ‪85‬ي چ‪ 3‬کﻮﻣ‪ 3‬خﻮاتﻪ ده‪ ،‬ﻧﻪ‬ ‫'ﻮک داس‪ 3‬پﻴدا ک‪7‬ي چ‪ 3‬پﻮ*تﻨﻪ ورﻧﻪ وک‪7‬ي‪ ،‬ﻓکر دې وک‪7‬ي‪ ،‬وروستﻪ ﻟﻪ دې چ‪ 3‬پﻪ‬ ‫ﻫر ﻟﻮري ﻳ‪ 3‬ﻏاﻟب ‪-‬ﻮﻣان ک‪ 3‬راﻏی ﻫﻐﻪ ﻟﻮري تﻪ دې ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬وک‪7‬ي‪ ،‬ﻫﻤدا ﻟﻮری د ده‬ ‫ﻟپاره ﻗبﻠﻪ ده‪.‬‬ ‫‪38‬‬

‫‪ -٢‬د لمان‪%‬ه ارکان او فرضونه‬

‫اﻟﻒ ـ د تکبﻴر تحرﻳﻤﻪ وﻳﻞ‪.‬‬ ‫ب ـ پﻪ ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ک‪ 3‬درﻳدل‪.‬‬ ‫ج ـ د ﻗرائت ﻟﻮستﻞ ﻛﻪ ﻳﻮ أﻳت ﻫﻢ وي‪.‬‬ ‫د ـ رکﻮع کﻮل‪.‬‬ ‫ه ـ سجده کﻮل‪.‬‬ ‫ط ـ د تشﻬد پﻪ اﻧدازه وروست‪ 9‬ﻗﻌده‪.‬‬ ‫‪ -٣‬د لمان‪%‬ه د فرضونو حکم‬

‫د ﻓراﻳضﻮ ادا کﻮل پﻪ ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ک‪ 3‬حتﻤﻲ او ضروري دي‪ ،‬کﻪ چ‪5‬رې ﻳ‪' 3‬ﻮک ﻗصدا ً ﻳا‬ ‫سﻬﻮا ً پر‪84‬دي ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬ﻳ‪ 3‬ﻧﻪ صحﻴح ک‪85‬ي او ب‪5‬رتﻪ بﻪ خپﻞ ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬را‪-‬ر‪$‬ﻮي‪ ،‬ﻫﻤدا راز د‬ ‫ﻓرضﻮ پرﻳ‪+‬ﻮدل د سﻬﻮې د سجدې پﻪ کﻮﻟﻮ ﻧﻪ جبﻴره ﻛ‪85‬ي‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻮرتﻨﻲ ﻣطاﻟب پﻪ ډﻟﻪ ﻳﻴزه تﻮ‪-‬ﻪ د سﻮال او ‪$‬ﻮاب پﻪ ﻣﻴتﻮد سره‬ ‫تﻜرار ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫ارزونه‬ ‫‪ .١‬د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ شرطﻮﻧﻪ 'ﻮ دي؟ بﻴان ﻳ‪ 3‬ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .٢‬د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ارکان 'ﻮ دي؟ بﻴان ﻳ‪ 3‬ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .٣‬کﻪ 'ﻮک ﻳﻮ ﻓرض ﻟﻪ ﻓرائضﻮ 'خﻪ پﻪ ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ک‪ 3‬پرﻳ‪8‬دي‪ ،‬ﻧﻮ حکﻢ ﻳ‪' 3‬ﻪ دی؟‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫پﻮرتﻨﻴﻮ پﻮ*تﻨﻮ تﻪ پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ 3‬پﻪ ساده ژبﻪ ‪$‬ﻮابﻮﻧﻪ وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪39‬‬

‫پن‪%‬لسم لوست‬

‫د لمان‪%‬ه واجبات او سنتونه‬ ‫‪ -١‬د لمان‪%‬ه واجبات‪:‬‬

‫‪ .١‬د ﻓاتح‪ 3‬ﻳﻌﻨ‪( 3‬اﻟحﻤد هلل) ﻟﻮستﻞ‪،‬‬ ‫‪ .٢‬پﻪ ډﻛﻮ رکﻌتﻮﻧﻮ ک‪ 3‬د ﻓاتح‪ 3‬ﻟﻪ سﻮرت سره‪ ،‬د ﻳﻮ بﻞ سﻮرت او ﻳا درو أﻳتﻮﻧﻮ ﻳﻮ‬ ‫‪$‬ای کﻮل‪،‬‬ ‫‪ .٣‬پﻪ جﻬري ﻟﻤﻮﻧ‪%‬ﻮﻧﻮ ک‪( 3‬د اﻣام ﻟپاره) پﻪ جﻬر سره ﻗرائت او پﻪ خﻔﻴﻪ ﻟﻤﻮﻧ‪%‬ﻮﻧﻮ‬ ‫ک‪ 3‬پﻪ خﻔﻴﻪ ﻗرائت‪،‬‬ ‫‪ .٤‬د (اﻟحﻤد هلل) ﻟﻮستﻞ د سﻮرت ﻟﻪ ﻟﻮستﻠﻮ 'خﻪ ﻣخک‪،3‬‬ ‫‪ .٥‬د ﻫر رکﻦ اداء کﻮل پﻪ أرام او اطﻤﻴﻨان سره‪،‬‬ ‫‪ .٦‬ﻟﻪ دوو رکﻌتﻮﻧﻮ ﻧﻪ وروستﻪ ﻛ‪5‬ﻨاستﻞ (ﻟﻮﻣ‪7‬ۍ ﻗﻌده)‪،‬‬ ‫‪ .٧‬پﻪ اوﻟﻪ او دوﻳﻤﻪ ﻗﻌده ک‪ 3‬د تشﻬد ﻟﻮستﻞ‪،‬‬ ‫‪ .٨‬پﻪ ارﻛاﻧﻮ ﻛ‪ 3‬د ترتﻴب ﻣراﻋاتﻮل‪،‬‬ ‫‪ .۹‬پﻪ وتر ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ک‪ 3‬د ﻗﻨﻮت دﻋاء ﻟﻮستﻞ‪،‬‬ ‫‪ .١٠‬د دوو ﻟﻮﻣ‪7‬ﻳﻮ رﻛﻌتﻮﻧﻮ تﻌﻴﻨﻮل د ﻗرائت ﻟپاره (پﻪ 'ﻠﻮر رﻛﻌتﻲ اودرې رﻛﻌتﻲ‬ ‫ﻓرضﻲ ﻟﻤﻮﻧ‪%‬ﻮﻧﻮ ﻛ‪،)3‬‬ ‫‪ .١١‬د اختر پﻪ ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ک‪ 3‬د زواﻳدو (اضاﻓﻲ) تکبﻴروﻧﻮ وﻳﻞ‪.‬‬ ‫‪ .٢‬د واجباتو د پر‪+4‬ودلو حکم‬

‫کﻪ پﻪ ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ک‪ 3‬ﻳﻮ واجب ﻗصدا ً پرﻳ‪+‬ﻮدل شﻲ‪ ،‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬بﻪ ب‪5‬رتﻪ را‪-‬ر‪$‬ﻮي او کﻪ سﻬﻮا ً‬ ‫ترک شﻲ‪ ،‬سجده سﻬﻮه ﻻزﻣ‪85‬ي‪.‬‬ ‫‪40‬‬

‫د لمان‪%‬ه سنتونه‬

‫پﻪ ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ک‪ 3‬ﻻﻧدې شﻴان سﻨت دي‪:‬‬ ‫‪ -١‬د ﻧارﻳﻨﻪ ﻟپاره پﻪ تکبﻴر تحرﻳﻤﻪ ک‪ 3‬د ﻏﻮږوﻧﻮ تر برابرۍ او د *‪%‬ﻮ ﻟﻪ پاره د اوږو تر‬ ‫برابرۍ‪ ،‬د ﻻسﻮﻧﻮ پﻮرتﻪ کﻮل‪،‬‬ ‫‪ -٢‬ﻟﻪ تکبﻴر تحرﻳﻤﻪ 'خﻪ وروستﻪ د ثﻨاء وﻳﻞ‪،‬‬ ‫‪ -٣‬پﻪ ﻟﻮﻣ‪7‬ي رکﻌت ک‪ 3‬د »اﻋﻮذ باهلل ﻣﻦ اﻟشﻴطان اﻟرجﻴﻢ« وﻳﻞ‪،‬‬ ‫‪ -٤‬د (بسﻢ اهلل اﻟرحﻤﻦ اﻟرحﻴﻢ) وﻳﻞ‪،‬‬ ‫‪ -٥‬ﻟﻪ ﻓاتح‪ 3‬ﻧﻪ وروستﻪ د (أﻣﻴﻦ) وﻳﻞ‪،‬‬ ‫‪ -٦‬ﻟﻪ رکﻮع ﻧﻪ وروستﻪ د (سﻤﻊ اهلل ﻟﻤﻦ حﻤده) وﻳﻞ‪،‬‬ ‫‪ -٧‬ﻟﻪ (سﻤﻊ اهلل ﻟﻤﻦ حﻤده) 'خﻪ وروستﻪ د (ربﻨا وﻟک اﻟحﻤد) وﻳﻞ‪،‬‬ ‫‪ -٨‬ﻫر رکﻦ تﻪ د اﻧتﻘاﻟﻴدو ﻟپاره د تکبﻴر (اهلل اکبر) وﻳﻞ‪،‬‬ ‫)‬ ‫‪ -۹‬پﻪ رکﻮع ک‪ 3‬د (سبحان ربﻲ اﻟﻌﻈﻴﻢ) او پﻪ سجده ک‪ 3‬د (‬ ‫وﻳﻞ‪،‬‬ ‫‪ -١٠‬پﻪ رکﻮع ک‪ 3‬د زﻧ‪/‬ﻨﻮﻧﻮ د ستر‪-‬ﻮ پﻪ سر‪ ،‬د ﻻسﻮﻧﻮ اﻳ‪+‬ﻮدل چ‪- 3‬ﻮت‪ 3‬ﻳ‪ 3‬پراخﻪ‬ ‫ﻧ‪5‬ﻮﻟ‪ 3‬وي‪ ،‬ﻳﻌﻨ‪ 3‬پﻪ ﻋادي حاﻟت د ﻻسﻮﻧﻮ ا‪+4‬ﻮدل‪،‬‬ ‫‪ -١١‬د *‪ 9‬پ‪ 3+‬ودرول او د چپ‪ 3‬پ‪ 3+‬ﻏﻮړول پﻪ دواړو ﻗﻌدو او د دواړو سجدو پﻪ‬ ‫ﻣﻨ‪ #‬ﻧاستﻪ (جﻠسﻪ) ک‪ 3‬ورباﻧدې ک‪5‬ﻨاستﻞ‪،‬‬ ‫) پﻪ وخت ک‪ 3‬د شﻬادت ‪-‬ﻮتﻪ پﻮرتﻪ کﻮل او د (اﻻ اهلل) پﻪ وﻳﻠﻮ‬ ‫‪ -١٢‬د (‬ ‫سره *کتﻪ کﻮل‪،‬‬ ‫‪ -١٣‬د ک‪5‬ﻨاستﻠﻮ پﻪ وخت ک‪ 3‬ﻻسﻮﻧﻪ پﻪ زﻧ‪/‬ﻨﻮﻧﻮ باﻧدې اﻳ‪+‬ﻮدل‪،‬‬ ‫‪ -١٤‬د ﻓرضﻮ پﻪ دوو وروستﻴﻮ رکﻌتﻮﻧﻮ ک‪ 3‬د (اﻟحﻤدهلل‪ )...‬ﻟﻮستﻞ سﻨت دي‪.‬‬ ‫‪ -١٥‬د اﻣام ﻟﻪ ﻟﻮري د اﻧتﻘاﻟﻴدو تکبﻴروﻧﻪ‪( ،‬سﻤﻊ اهلل ﻟﻤﻦ حﻤده) او سﻼم ﻟﻔﻆ پﻪ ﻟﻮړ‬ ‫أواز سره وﻳﻞ سﻨت دي‪.‬‬

‫‪41‬‬

‫‪ -١٦‬پﻪ وروست‪ 9‬ﻧاستﻪ (ﻗﻌده) ک‪ 3‬درود وﻳﻞ‪،‬‬ ‫‪ -١٧‬ﻟﻪ درود ﻧﻪ وروستﻪ د ﻣاثﻮرې (ﻗرأﻧﻲ او ﻣسﻨﻮﻧﻪ) دﻋاء ﻟﻮستﻞ‪ ،‬ﻟکﻪ‪( :‬ربﻨا أتﻨا ﻓﻰ‬ ‫اﻟدﻧﻴا حسﻨة و ﻓﻰ اﻷخرة حسﻨة وﻗﻨا ﻋذاب اﻟﻨار)‪،‬‬ ‫‪ -١٨‬د سﻼم ‪-‬ر‪$‬ﻮﻟﻮ پﻪ وخت ک‪* 3‬ﻲ او کﻴ‪ 0‬ﻟﻮر تﻪ د ﻣخ ‪-‬ر‪$‬ﻮل‪،‬‬ ‫‪ -١۹‬کﻠﻪ چ‪ 3‬اﻣام سﻼم اړوي‪ ،‬باﻳد ﻣﻘتدﻳان پﻪ ﻧﻴت ک‪ 3‬وﻧﻴسﻲ چ‪ 3‬زﻣا سﻼم پﻪ‬ ‫دوی‪ ،‬ساتﻮﻧکﻮ (حﻔﻈﻪ) ﻣﻼﻳکﻮ او د جﻨﻴاتﻮ پﻪ صاﻟحﻮ بﻨد‪-‬اﻧﻮ باﻧدې دى‪.‬‬ ‫‪ -٢٠‬کﻠﻪ چ‪ 3‬ﻣﻘتدي سﻼم ‪-‬ر‪$‬ﻮي؛ پﻪ ﻧﻴت ک‪ 3‬بﻪ ﻫﻐﻪ خﻠک ﻧﻴسﻲ چ‪ 3‬کﻮم د‬ ‫سﻼم ﻟﻮر تﻪ وي‪.‬‬ ‫‪ -٢١‬ﻣﻘتدي بﻪ د سﻼم ‪-‬ر‪$‬ﻮﻟﻮ پﻪ وخت ک‪ ،3‬پﻪ اﻣام باﻧدې چ‪ 3‬کﻮم ﻟﻮر تﻪ واﻗﻊ وي‬ ‫ﻫﻢ د سﻼم اچﻮﻟﻮ ﻧﻴت کﻮي او کﻪ پﻪ اﻣام پس‪ 3‬وﻻړ وي پﻪ دواړو سﻼﻣﻮﻧﻮ ک‪ 3‬بﻪ پﻪ‬ ‫اﻣام د سﻼم اچﻮﻟﻮ ﻧﻴت کﻮي‪.‬‬ ‫‪ -٢٢‬کﻪ چ‪5‬رې ﻳﻮ 'ﻮک ﻳﻮازې ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬کﻮي؛ د سﻼم اچﻮﻟﻮ پﻪ وخت بﻪ پﻪ ساتﻮﻧکﻮ‬ ‫(حﻔﻈﻪ) ﻣﻼﻳکﻮ د سﻼم اچﻮﻟﻮ ﻧﻴت کﻮي‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫ﻳﻮ زده کﻮوﻧکﻰ دې د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ واجبات د ﻧﻮرو زده کﻮوﻧکﻮ پﻪ وړاﻧدې بﻴان ک‪7‬ي‪.‬‬ ‫ارزونه‬ ‫اﻟﻒ‪ :‬ﻻﻧدې پﻮ*تﻨ‪$ 3‬ﻮاب ک‪7‬ئ‪:‬‬ ‫‪ -١‬د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ﻟﻪ واجباتﻮ 'خﻪ د ﻳﻮ واجب پات‪ 3‬ک‪5‬دل 'ﻪ حکﻢ ﻟري؟‬ ‫‪ -٢‬د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ سﻨتﻮﻧﻪ 'ﻮ دي؟ پﻨ‪%‬ﻪ ﻳ‪ 3‬بﻴان ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ واجبات بﻴان ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪42‬‬

‫ب‪ :‬د ﻻﻧدې صحﻴحﻮ جﻤﻠﻮ ﻣخ‪ 3‬تﻪ (ص) او د ﻏﻠطﻮ ﻣخ‪ 3‬تﻪ د (غ) تﻮري‬ ‫وﻟﻴکئ‪:‬‬ ‫‪ -١‬پﻪ وترو ک‪ 3‬د ﻗﻨﻮت دﻋاء ﻟﻮستﻞ ﻓرض ده ( )‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د أﻣﻴﻦ‪ ،‬آﻋﻮذ باهلل‪ ،‬بسﻢ اهلل او سﻤﻊ اهلل ﻟﻤﻦ حﻤده وﻳﻞ د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ سﻨتﻮﻧﻪ‬ ‫دي‪) ( .‬‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫ﻫر زده کﻮوﻧکی دې د پﻮرتﻨﻴﻮ سﻮاﻟﻮﻧﻮ ‪$‬ﻮابﻮﻧﻪ پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ 3‬وﻟﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪43‬‬

‫شپاړسم لوست‬

‫د لمان‪%‬ه د ادا کولو طرﻳقه‬ ‫‪ .١‬د لمان‪%‬ه د ادا کولو طرﻳقه په ﻻندې ډول ده‪:‬‬ ‫‪ -١‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬کﻮوﻧکی باﻳد د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ د پﻴﻞ پر ﻣﻬال‪ ،‬ﻻسﻮﻧﻪ د ﻏﻮږوﻧﻮ ﻟﻪ ﻻﻧدﻧﻴﻮ ﻧرﻣﻴﻮ‬ ‫سره برابر ک‪7‬ي او ﻫﻢ ﻣﻬاﻟﻪ دې (اهلل اکبر) وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬بﻴا دې خپﻞ *ی ﻻس پﻪ چپ ﻻس ﻟﻪ ﻧاﻣﻪ ﻻﻧدې ک‪85‬دي‪ ،‬بﻴا دې ثﻨاء‬ ‫وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬د ثﻨاء وﻳﻠﻮ ﻧﻪ وروستﻪ دې (ﭷ ﭸ ﭹ ﭺ ﭻ ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ) وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫(د ثﻨاء‪ ،‬آﻋﻮذ باهلل او بسﻢ اهلل وﻳﻞ پﻪ پ＀ أواز سره دي او ﻣﻘتدي بﻪ اﻋﻮذ باهلل او بسﻢ اهلل‬ ‫ﻧﻪ واﻳﻲ کﻪ چﻴرې ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬پﻪ جﻤاﻋت سره و)‪.‬‬ ‫‪( -٤‬ﭖ ﭗ ﭘ ﭙ ﭚ ﭛ ﭜ ﭝ ﭞ ﭟ ﭠ ﭡ ﭢ ﭣ‬ ‫ﭤﭥﭦﭧ ﭨﭩﭪﭫﭬﭭ ﭮﭯﭰ‬ ‫) دې وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪ -٥‬بﻴا دې پﻪ پ"ﻪ سره (أﻣﻴﻦ) وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪ -٦‬وروستﻪ دې د ﻗرأن کرﻳﻢ ﻳﻮ سﻮرت او ﻳا درې أﻳتﻮﻧﻪ تﻼوت ک‪7‬ي‪.‬‬ ‫‪ -٧‬د سﻮرت تﻼوت کﻮﻟﻮ ﻧﻪ وروستﻪ دې‪ ،‬پﻪ تکبﻴر (اهلل اکبر) وﻳﻠﻮ سره رکﻮع تﻪ !ﻴ＀‬ ‫شﻲ‪.‬‬ ‫‪ -٨‬پﻪ رکﻮع ک‪ 3‬بﻪ پﻪ پﻨ‪6‬ﻳﻮ باﻧدې‪ ،‬پﻪ وﻻړ حاﻟت ک‪ 3‬ﻻسﻮﻧﻪ د زﻧ‪/‬ﻨﻮﻧﻮ پﻪ ستر‪-‬ﻮ پﻪ‬ ‫داس‪ 3‬حال ک‪ 3‬ک‪85‬دي چ‪- 3‬ﻮتﻮ ﻳ‪- 3‬ﻮﻧ‪6‬ې ﻣحکﻤ‪ 3‬ﻧﻴﻮﻟ‪ ،3‬شا ﻳ‪ 3‬ﻏﻮړوﻟ‪ 3‬او سر بﻪ‬ ‫ﻳ‪ 3‬ﻧﻪ *کتﻪ وي ﻧﻪ پﻮرتﻪ‪ ،‬رکﻮع بﻪ وک‪7‬ي‪.‬‬ ‫‪ -۹‬پﻪ رکﻮع ک‪ 3‬دې درې ‪$‬ﻠﻪ تسبﻴح (سبحان ربﻲ اﻟﻌﻈﻴﻢ) وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪ -١٠‬کﻠﻪ چ‪ 3‬ﻟﻪ رکﻮع 'خﻪ سر را اوچت ک‪7‬ي‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻮﻣ‪7‬ى دې (سﻤﻊ اهلل ﻟﻤﻦ حﻤده)‬ ‫وواﻳﻲ‪ ،‬او بﻴا دې (ربﻨا وﻟﻚ اﻟحﻤد) وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪44‬‬

‫مسأله‬ ‫د جﻤاﻋت پﻪ ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ک‪ 3‬بﻪ اﻣام (سﻤﻊ اهلل ﻟﻤﻦ حﻤده) وواﻳﻲ او ﻣﻘتدي ﻳﻮازې (ربﻨا‬ ‫وﻟﻚ اﻟحﻤد) واﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪ -١١‬د (ربﻨا وﻟﻚ اﻟحﻤد) ﻟﻪ وﻳﻠﻮ ﻧﻪ وروستﻪ‪ ،‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬کﻮوﻧکﻰ ﻟ‪8‬ه ش‪5‬بﻪ پﻪ ﻣطﻤئﻦ‬ ‫ډول ﻧ‪5‬ﻎ در‪84‬ي‪ ،‬بﻴا سجدې تﻪ د !ﻴ"ﻴدو پرﻣﻬال د تکبﻴر (اهلل اکبر) پﻪ وﻳﻠﻮ سره !ﻴ"‪85‬ي‪،‬‬ ‫ﻟﻮﻣ‪7‬ى بﻪ زﻧ‪/‬ﻨﻮﻧﻪ‪ ،‬بﻴا ﻻسﻮﻧﻪ پﻪ داس‪ 3‬حال ک‪ 3‬چ‪- 3‬ﻮت‪ 3‬ﻳ‪ 3‬ﻣخاﻣخ ﻗبﻠ‪ 3‬تﻪ وي‪،‬‬ ‫بﻴا پﻮزه او ورپس‪ 3‬تﻨدى پﻪ ‪$‬ﻤکﻪ ک‪85‬دي او پﻪ ﻫره سجده ک‪ 3‬بﻪ درې ‪$‬ﻠﻪ (سبحان‬ ‫ربﻲ اﻻﻋﻠی) وواﻳﻲ‪ .‬د سجدې پر ﻣﻬال باﻳد 'ﻨ‪/‬ﻠ‪ 3‬ﻟﻪ زﻧ‪/‬ﻨﻮﻧﻮ او ورﻧﻮﻧﻪ ﻟﻪ ‪65-‬ې ﻧﻪ‬ ‫ﻟرې ک‪7‬ي او د پ‪+‬ﻮ د ‪-‬ﻮتﻮ سروﻧﻪ بﻪ د ﻗبﻠ‪ 3‬ﻟﻮر تﻪ کﻮي‪ ،‬داس‪ 3‬چ‪ 3‬ﻟﻪ ‪$‬ﻤک‪' 3‬خﻪ‬ ‫بﻪ پﻮرتﻪ ﻧﻪ وي‪.‬‬ ‫‪ -١٢‬بﻴا دې پﻪ تکبﻴر وﻳﻠﻮ سره سﻢ‪ ،‬ﻟﻪ سجدې 'خﻪ سر راپﻮرتﻪ ک‪7‬ي او پﻪ ﻣطﻤئﻦ‬ ‫ډول سره دې ﻻسﻮﻧﻪ د زﻧ‪/‬ﻨﻮﻧﻮ ستر‪-‬ﻮ سره برابر ک‪85‬دي‪ ،‬پﻪ داس‪ 3‬حال ک‪ 3‬چ‪9* 3‬‬ ‫پ‪+‬ﻪ ﻳ‪ 3‬وﻻړه او کﻴ‪2‬ﻪ پ‪+‬ﻪ ﻳ‪' 3‬ﻤﻠﻮﻟ‪ 3‬وي‪ ،‬ک‪5‬ـﻨﻲ‪.‬‬ ‫‪ -١٣‬د ﻟ‪8‬ې ش‪5‬ب‪ 3‬دﻣ‪ 3‬ﻧﻪ وروستﻪ دې دوﻳﻤ‪ 3‬سجدې تﻪ ﻻړ شﻲ او درې ‪$‬ﻠﻪ دې‬ ‫تسبﻴح (سبحان ربﻲ اﻻﻋﻠی) وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪ -١٤‬ﻟﻪ دوﻳﻤ‪ 3‬سجدې ﻧﻪ وروستﻪ دې پﻪ تکبﻴر (اهلل اکبر) وﻳﻠﻮ سره پﻪ داس‪ 3‬حال‬ ‫ودر‪84‬ي چ‪ 3‬ﻟﻮﻣ‪7‬ى خپﻞ سر‪ ،‬بﻴا ﻻسﻮﻧﻪ ورپس‪ 3‬زﻧ‪/‬ﻨﻮﻧﻪ را اوچت ک‪7‬ي‪ .‬ﻟﻤﻮﻧ‪#‬‬ ‫کﻮﻧکﻰ دې ﻻسﻮﻧﻪ پﻪ ‪$‬ﻤکﻪ ﻧﻪ ﻟ‪/‬ﻮي او پﻪ ﻣستﻘﻴﻢ ډول دې دوﻫﻢ رکﻌت تﻪ پﻮرتﻪ‬ ‫شﻲ‪.‬‬ ‫‪ -١٥‬دوﻳﻢ رکﻌت دې ﻫﻢ د ﻟﻮﻣ‪7‬ي رکﻌت پﻪ '‪5‬ر اداء ک‪7‬ي‪( ،‬ﻻسﻮﻧﻪ دې ﻏﻮږوﻧﻮ تﻪ ﻧﻪ‬ ‫پﻮرتﻪ کﻮي‪ ،‬ثﻨاء او آﻋﻮذ باهلل بﻪ ﻫﻢ ﻧﻪ واﻳﻲ‪ ،‬ﻧﻮر پات‪ 3‬رکﻌتﻮﻧﻪ ﻳﻮازې پﻪ بسﻢ اهلل اﻟرحﻤﻦ‬ ‫اﻟرحﻴﻢ سره پﻴﻠ‪85‬ي)‪.‬‬ ‫‪ -١٦‬کﻠﻪ چ‪ 3‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬کﻮﻧکﻰ د دوﻳﻢ رکﻌت ﻟﻪ سجدې 'خﻪ خﻼص شﻲ؛ ﻧﻮ بﻴا‬ ‫دې د ﻻسﻮﻧﻮ ‪-‬ﻮت‪ 3‬خپرې د زﻧ‪/‬ﻨﻮﻧﻮ ﻟﻪ ستر‪-‬ﻮ سره برابرې ک‪85‬دي‪ ،‬داس‪ 3‬چ‪* 3‬ی‬ ‫‪45‬‬

‫ﻻس ﻳ‪ 3‬پﻪ *ﻲ زﻧ‪/‬ﻮن او کﻴ‪ 0‬ﻻس ﻳ‪ 3‬پﻪ کﻴ‪ 0‬زﻧ‪/‬ﻮن ک‪+5‬ﻮدل شﻮى وي‪ ،‬ﻟﻪ بﻠ‪ 3‬خﻮا‬ ‫*‪ 9‬پ‪+‬ﻪ وﻻړه او کﻴ‪2‬ﻪ پ‪+‬ﻪ ﻳ‪' 3‬ﻤﻠﻮﻟ‪ 3‬وي او پرې ﻧاست وي او بﻴا دې‬

‫وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪ -١٧‬کﻪ چ‪5‬رې ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬دوه رکﻌتﻪ وي بﻴا دې درود شرﻳﻒ (‬

‫) او د ﻣاثﻮرې دﻋا (‬ ‫) تر وﻳﻠﻮ وروستﻪ‪ ،‬سﻼم و‪-‬ر‪$‬ﻮي‪.‬‬ ‫‪ -١٨‬کﻪ چ‪5‬رې ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬درې رکﻌتﻴزه وي؛ بﻴا د درﻳﻢ رکﻌت ﻟﻪ دوﻳﻤ‪ 3‬سجدې وروستﻪ‬ ‫تشﻬد‪ ،‬درود او دﻋا وواﻳﻲ او سﻼم دې و‪-‬ر‪$‬ﻮي‪.‬‬ ‫‪ -١۹‬کﻪ 'ﻠﻮر رکﻌتﻴز وي؛ بﻴا دې د 'ﻠﻮرم رکﻌت ﻟﻪ دوﻳﻤ‪ 3‬سجدې وروستﻪ ﻫﻤدا‬ ‫پﻮرتﻨی ﻋﻤﻞ ترسره ک‪7‬ي‪.‬‬ ‫‪ .٢‬د س‪7‬ي او *‪ 3%‬د لمان‪%‬ه ترمن‪ #‬توپﻴرونه‬ ‫د *‪ 3%‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬د س‪7‬ي ﻟﻪ ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ﻧﻪ پﻪ ﻻﻧدﻧﻴﻮ شﻴاﻧﻮ ک‪ 3‬تﻮپﻴر ﻟري‪:‬‬ ‫‪%* _١‬ﻪ بﻪ د تکبﻴر تحرﻳﻤﻪ پﻪ وخت ک‪ 3‬ﻻسﻮﻧﻪ تر اوږو پﻮرتﻪ کﻮي او س‪7‬ى د ﻏﻮږو‬ ‫تر ﻧرﻣﻴﻮ پﻮرې‪.‬‬ ‫‪%* _٢‬ﻪ د ﻗﻴام پر ﻣﻬال ﻻسﻮﻧﻪ پر س‪5‬ﻨﻪ او س‪7‬ي ﻳ‪ 3‬تر ﻧاﻣﻪ ﻻﻧدې ږدي‪.‬‬ ‫‪ -٣‬پﻪ سجده ک‪ 3‬بﻪ *‪%‬ﻪ 'ﻨ‪/‬ﻠ‪ 3‬ﻟﻪ زﻧ‪/‬ﻨﻮﻧﻮ سره ﻧ‪+‬ﻠﻮي‪ ،‬ﻧارﻳﻨﻪ بﻪ ﻳ‪ 3‬جﻼ کﻮي‪.‬‬ ‫‪ -٤‬پﻪ سجده ک‪ 3‬بﻪ *‪%‬ﻪ خ‪"5‬ﻪ ﻟﻪ ورﻧﻮﻧﻮ سره ﻧ‪+‬ﻠﻮي او س‪7‬ى ﻳ‪ 3‬جﻼ کﻮي‪.‬‬ ‫‪ -٥‬د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ پﻪ !ﻮﻟﻮ ﻧاستﻮ ک‪%* 3‬ﻪ دواړه پ‪* 3+‬ﻲ طرف تﻪ باسﻲ او پر ‪$‬ﻤکﻪ‬ ‫ک‪5‬ﻨﻲ‪.‬‬ ‫‪46‬‬

‫‪%* -٦‬ﻪ بﻪ د سجدې پﻪ وخت ک‪' 3‬ﻨ‪/‬ﻠ‪ 3‬ﻟﻪ ‪$‬ﻤک‪ 3‬سره ﻟ‪/‬ﻮي‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫ﻼ دوه رکﻌتﻴز ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬د خپﻠﻮ ﻣﻠ‪/‬رو پﻪ وړاﻧدې ادا ک‪7‬ي‪.‬‬ ‫ﻳﻮ زده کﻮوﻧکی دې‪ ،‬ﻋﻤ ً‬ ‫*ﻮوﻧﻜﻰ او ﻧﻮر زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې خپﻠ‪ 3‬ﻣﻼحﻈ‪ 3‬پﻪ أخر ﻛ‪ 3‬وړاﻧدې ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫ارزونه‬ ‫‪ .١‬د ثﻨا دﻋا کﻮﻣﻪ ده او ﻟﻪ دې 'خﻪ وروستﻪ بﻪ ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬کﻮوﻧکی 'ﻪ واﻳﻲ؟‬ ‫‪ .٢‬د ( وﻻ اﻟضأﻟﻴﻦ) ﻧﻪ وروستﻪ کﻮﻣﻪ کﻠﻤﻪ پ"ﻪ تکرارﻳ‪8‬ي؟‬ ‫‪( .٣‬سﻤﻊ اهلل ﻟﻤﻦ حﻤده) او (ربﻨا وﻟک اﻟحﻤد) پﻪ کﻮم ‪$‬اى ک‪ 3‬وﻳﻞ ک‪85‬ي؟‬ ‫‪ .٤‬د *‪ 3%‬او س‪7‬ي د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ تر ﻣﻨ‪ #‬ﻣﻬﻢ تﻮپﻴروﻧﻪ وواﻳاست‪.‬‬

‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ د ادا کﻮﻟﻮ طرﻳﻘﻪ‪ ،‬پﻪ ﻟﻨده تﻮ‪-‬ﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ 3‬وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪47‬‬

‫اوولسم لوست‬

‫وتر او سنت لمون‪%‬ونه‬ ‫‪ .١‬د وترو د لمان‪%‬ه حکم‬

‫د وترو ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴﻔﻪ (رحﻤة اهلل ﻋﻠﻴﻪ) پﻪ ﻧﻈر واجب دى‪ ،‬ﻟکﻪ 'رﻧ‪/‬ﻪ چ‪ 3‬د‬ ‫اختروﻧﻮ ﻟﻤﻮﻧ‪%‬ﻮﻧﻪ دي او د ﻳاراﻧﻮ پﻪ ﻧﻈر ﻣؤکد سﻨت دى‪.‬‬ ‫‪ .٢‬د وترو د لمان‪%‬ه مقدار‬

‫د وترو ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬درې رکﻌتﻪ دى‪.‬‬ ‫‪ .٣‬د وترو د لمان‪%‬ه وخت‬

‫د وترو ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬د ﻣاسخﻮتﻦ ﻟﻪ ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ 'خﻪ وروستﻪ ادا ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫‪ .٤‬د وترو لمون‪ #‬ک‪ 3‬قرائت‬

‫د وترو پﻪ !ﻮﻟﻮ رکﻌتﻮﻧﻮ ک‪ 3‬د ﻗرائت ﻟﻮستﻞ ﻻزم دي‪.‬‬ ‫‪ .٥‬د قنوت وﻳل‬

‫ﻟﻪ رکﻮع 'خﻪ ﻣخک‪ 3‬د وترو پﻪ درﻳﻢ رکﻌت ک‪ 3‬د ﻗﻨﻮت دﻋا وﻳﻞ ک‪85‬ي‪:‬‬ ‫د قنوت دعا‬

‫‪ .٦‬د سنت ډولونه‬

‫سﻨت پﻪ دوه ډوﻟﻪ دي‪ ،‬ﻳﻮ تﻪ ﻳ‪ 3‬ﻣؤکد او بﻞ تﻪ ﻳ‪ 3‬ﻏﻴر ﻣؤکد سﻨت ﻳﻌﻨ‪ 3‬ﻣﻨدوب واﻳﻲ‪.‬‬ ‫الف ـ مؤکد سنت‬

‫ﻫﻐﻪ دي چ‪ 3‬رسﻮل اهلل پرې ﻫﻤﻴشﻪ واﻟﻰ ک‪7‬ى‪ ،‬خﻮ کﻠﻪ کﻠﻪ ﻳ‪ 3‬د دې ﻟپاره پر‪+4‬ﻲ‬ ‫چ‪ 3‬د ﻓرضﻮ ‪-‬ﻮﻣان پرې وﻧﻪ شﻲ‪.‬‬ ‫ب ـ غﻴر مؤکد سنت (مندوب)‬

‫ﻫﻐﻪ سﻨت دي چ‪ 3‬رسﻮل اهلل‬

‫کﻠﻪ ک‪7‬ي او کﻠﻪ ﻳ‪ 3‬پر‪+4‬ﻲ وي‪.‬‬ ‫‪48‬‬

‫د مؤکدو سنتونو وختونه‬

‫د ﻣؤکدو سﻨتﻮﻧﻮ د وختﻮﻧﻮ ترتﻴب پﻪ ﻻﻧدې ډول دى‪:‬‬ ‫‪-١‬د سﻬار ﻟﻪ ﻓرضﻮ 'خﻪ ﻣخک‪ 3‬دوه رکﻌتﻪ او پﻪ کﻮﻟﻮ ﻳ‪ 3‬ډ‪4‬ر تاکﻴد شﻮى دى‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د ﻣاسپ‪+‬ﻴﻦ ﻟﻪ ﻓرضﻮ 'خﻪ ﻣخک‪' 3‬ﻠﻮر رکﻌتﻪ ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬پﻪ ﻳﻮ سﻼم سره (او ﻳا‬ ‫ﻫﻢ د جﻤﻌ‪ 3‬ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ 'خﻪ ﻣخک‪.)3‬‬ ‫‪-٣‬د ﻣاسپ‪+‬ﻴﻦ ﻟﻪ ﻓرضﻮ 'خﻪ وروستﻪ دوه رکﻌتﻪ‪.‬‬ ‫‪ -٤‬د ﻣا*ام ﻟﻪ ﻓرضﻮ 'خﻪ وروستﻪ دوه رکﻌتﻪ‪.‬‬ ‫‪-٥‬د ﻣاخﻮستﻦ ﻟﻪ ﻓرضﻮ 'خﻪ وروستﻪ او ﻟﻪ وترو 'خﻪ ﻣخک‪ 3‬دوه رکﻌتﻪ‪.‬‬ ‫‪ -٦‬د جﻤﻌ‪ 3‬ﻟﻪ ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ 'خﻪ وروستﻪ 'ﻠﻮر رکﻌتﻪ پﻪ ﻳﻮ سﻼم اداء کﻮل‪.‬‬ ‫‪ .٩‬د غﻴر مؤکدو سنتونو وختونه‬

‫د ﻏﻴر ﻣؤکد سﻨتﻮﻧﻮ وختﻮﻧﻪ پﻪ ﻻﻧدې ډول دي‪:‬‬ ‫‪ -١‬د ﻣاسپ‪+‬ﻴﻦ ﻟﻪ دوه رکﻌتﻪ سﻨتﻮ سره ﻧﻮر دوه رکﻌتﻪ ﻳﻮ ‪$‬اى کﻮل‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د ﻣازدﻳگر ﻟﻪ ﻓرضﻮ 'خﻪ ﻣخک‪' 3‬ﻠﻮر رکﻌتﻪ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬د ﻣاخﻮستﻦ ﻟﻪ ﻓرضﻮ 'خﻪ وروستﻪ 'ﻠﻮر رکﻌتﻪ‪ ،‬ﻋﻼوه ﻟﻪ ﻫﻐﻮ ﻣؤکدو سﻨتﻮ‬ ‫'خﻪ‪.‬‬ ‫‪ -٤‬د ﻣا*ام ﻟﻪ ﻓرضﻮ 'خﻪ وروستﻪ شپ‪ 8‬رکﻌتﻪ‪.‬‬ ‫ارزونه‬ ‫‪ -١‬د وترو د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ حکﻢ 'ﻪ دى؟‬ ‫‪ -٢‬د وترو ﻟﻤﻮﻧ‪' #‬ﻪ وخت اداء ک‪85‬ي؟‬ ‫‪ -٣‬د ﻗﻨﻮت دﻋا وواﻳاست‪.‬‬ ‫‪ -٤‬ﻏﻴرﻣؤکد سﻨتﻮﻧﻪ کﻮم دي؟‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫د ﻣؤکدو او ﻏﻴر ﻣؤکدو سﻨتﻮ وختﻮﻧﻪ پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ 3‬وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪49‬‬

‫اتلسم لوست‬

‫د تراوﻳح لمون‪ #‬او قضاﻳﻲ لمون‪%‬ونه‬ ‫‪ .١‬د تراوﻳح د لمان‪%‬ه حکم‪ :‬د تراوﻳح ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬د *‪%‬ﻮ او س‪7‬و ﻟپاره د روژې پﻪ‬ ‫ﻣﻴاشت ک‪ 3‬ﻣؤکد سﻨت دى‪$ ،‬کﻪ چ‪ 3‬ﻧبﻲ اکرم (صﻠﻰ اهلل ﻋﻠﻴﻪ وسﻠﻢ) او راشدو‬ ‫خﻠﻔاوو پرې ﻫﻤﻴشﻪ واﻟی ک‪7‬ی‪ .‬پﻪ جﻤاﻋت سره اداء کﻮل ﻳ‪ 3‬ﻫﻢ سﻨت دي‪.‬‬ ‫بﻨاء کﻠﻪ چ‪ 3‬چا پرې پﻴﻞ وک‪ 7‬او بﻴا ﻳ‪ 3‬پرﻳ‪+‬ﻮد‬ ‫مسأله‪ :‬ﻧﻔﻞ پﻪ پﻴﻞ باﻧدې ﻻزﻣ‪85‬ي‪ً ،‬‬ ‫ﻳﻌﻨ‪ 3‬ﻓاسد ﻳ‪ 3‬ک‪ 7‬وروستﻪ بﻪ ﻳ‪ 3‬ﻗضاء راوړي‪.‬‬ ‫‪ .٢‬د تراوﻳح د لمان‪%‬ه وخت‪ :‬د تراوﻳح ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬ﻟﻪ ﻣاخﻮستﻦ ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ 'خﻪ وروستﻪ‬ ‫او ﻟﻪ وترو 'خﻪ وړاﻧدې اداء ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫‪ .٣‬د تراوﻳحو د رکعتونو شم‪5‬ر‪ :‬تراوﻳح شﻞ رکﻌتﻪ دي‪ ،‬دوه دوه رکﻌتﻪ پﻪ ﻳﻮ ﻧﻴت او‬ ‫سﻼم اداء ک‪85‬ي او بﻴا د ﻫرو 'ﻠﻮرو رکﻌتﻮ وروستﻪ ﻳﻮ'ﻪ ﻧاستﻪ ک‪85‬ي‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ پﻪ ﻟسﻮ‬ ‫سﻼﻣﻮ شﻞ رکﻌتﻪ تراوﻳح پﻮره ک‪85‬ي‪ ،‬بﻴا ﻟﻪ دې 'خﻪ وروستﻪ د وترو ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬ﻫﻢ پﻪ‬ ‫جﻤاﻋت سره اداء ک‪85‬ي‪ .‬ﻳاده دې وي چ‪ 3‬د روژې ﻟﻪ ﻣﻴاشت‪' 3‬خﻪ پﻪ پرتﻪ ﻧﻮرو ﻣﻴاشتﻮ‬ ‫ک‪ 3‬وتر پﻪ جﻤاﻋت سره ﻧﻪ اداء ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫‪ .٤‬د قضاﻳﻲ لمون‪%‬ونه وختونه‪ :‬کﻠﻪ چ‪ 3‬ﻟﻪ چا 'خﻪ ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬ﻗضاء شﻲ‪ ،‬ﻫر وخت‬ ‫چ‪ 3‬ﻓرصت وﻣﻮﻣﻲ باﻳد ﻗضاﻳﻲ ﻳ‪ 3‬راوړي ﻣگر پﻪ ﻫﻐﻮ درو وختﻮﻧﻮ ک‪ 3‬دې ﻧﻪ کﻮي‬ ‫پﻪ کﻮﻣﻮ ک‪ 3‬چ‪ 3‬د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ﻟﻪ کﻮﻟﻮ 'خﻪ ﻣﻨﻌﻪ راﻏﻠ‪ 3‬ده‪.‬‬ ‫‪ .٥‬د قضاﻳﻲ لمون‪%‬ونو د ادا کولو کﻴفﻴت‪ :‬پﻪ ﻗضاﻳﻲ ﻟﻤﻮﻧ‪%‬ﻮﻧﻮ ک‪ 3‬ترتﻴب واجب‬ ‫دى‪ .‬کﻠﻪ چ‪ 3‬ﻟﻪ چا 'خﻪ ﻟﻪ شپ‪8‬و ﻟﻤﻮﻧ‪%‬ﻮﻧﻮ 'خﻪ ﻟ‪ 8‬ﻟﻤﻮﻧ‪%‬ﻮﻧﻪ ﻗضاء شﻮي وي‪ ،‬دا‬ ‫س‪7‬ى د ترتﻴب خاوﻧد دى‪ ،‬ﻓﻘﻬاء کرام واﻳﻲ‪ :‬د ترتﻴب پﻪ خاوﻧد د ترتﻴب ﻣراﻋتﻮل‬ ‫واجب دي‪ ،‬د ترتﻴب ﻣﻌﻨا دا ده چ‪ 3‬ﻗضاﻳﻲ ﻟﻤﻮﻧ‪%‬ﻮﻧﻪ بﻪ ﻟﻪ حاضر ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬ﻧﻪ ﻣخک‪3‬‬ ‫کﻮي او بﻴا بﻪ د ﻗضاﻳﻲ ترﻣﻨ‪ #‬ﻫﻢ ترتﻴب ﻣراﻋتﻮي ﻳﻌﻨ‪ 3‬کﻮم ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬چ‪ 3‬ترې ﻣخک‪3‬‬ ‫ﻗضاء شﻮى وي ﻫﻐﻪ بﻪ وړاﻧدې کﻮي‪.‬‬ ‫‪50‬‬

‫‪ .٦‬هغه شﻴان چ‪ 3‬د ترتﻴب وجوب پرې ساقط‪85‬ي‪:‬‬

‫‪ -١‬کﻠﻪ چ‪ 3‬ﻗضاﻳﻲ ﻟﻤﻮﻧ‪%‬ﻮﻧﻪ پرتﻪ ﻟﻪ وترو 'خﻪ شپ‪8‬و تﻪ ورس‪85‬ي‪.‬‬ ‫‪ -٢‬کﻠﻪ چ‪ 3‬ﻟﻪ س‪7‬ي 'خﻪ ﻗضاﻳﻲ ﻟﻤﻮﻧ‪%‬ﻮﻧﻪ ﻫ‪5‬ر شﻲ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬کﻠﻪ چ‪ 3‬وخت تﻨ‪ ,‬وي او دواړه ( وختﻲ او ﻗضاﻳﻲ ﻟﻤﻮﻧ‪%‬ﻮﻧﻪ) ﻧﻪ ادا ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻮرتﻨﻲ ﻣطاﻟب پﻪ ‪-‬روپﻲ شﻜﻞ د سﻮال او ‪$‬ﻮاب پﻪ ﻣﻴتﻮد سره تﻜرار ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫ارزونه‬ ‫‪ -١‬ﻻﻧدې پﻮ*تﻨ‪$ 3‬ﻮاب ک‪7‬ئ‪:‬‬ ‫آ‪ .‬د وترو او تراوﻳحﻮ ﻟﻤﻮﻧ‪%‬ﻮﻧﻪ 'ﻪ حکﻢ ﻟري؟‬ ‫ب‪ .‬د وترو او تراوﻳحﻮ ﻟﻤﻮﻧ‪%‬ﻮﻧﻪ 'ﻨ‪/‬ﻪ اداء ک‪85‬ي؟‬ ‫‪ -٢‬ﻻﻧدې صحﻴحﻮ جﻤﻠﻮ تﻪ د (ص) او ﻏﻠطﻮ تﻪ د (غ) ﻧ‪+‬ﻪ ک‪85‬دئ‪:‬‬ ‫)‬ ‫(‬ ‫آ‪ .‬د تراوﻳحﻮ ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬د ﻣاخﻮستﻦ ﻟﻪ وترو 'خﻪ وروستﻪ اداء ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫ب‪ .‬ﻟﻪ چا 'خﻪ چ‪ 3‬د پﻨ‪%‬ﻮ ﻟﻤﻮﻧ‪%‬ﻮﻧﻮ 'خﻪ زﻳات ﻟﻤﻮﻧ‪%‬ﻮﻧﻪ ﻗضاء شﻲ‪ ،‬د ترتﻴب خاوﻧد‬ ‫)‬ ‫(‬ ‫دی‪.‬‬ ‫)‬ ‫ج‪.‬د ترتﻴب خاوﻧد بﻪ وختﻲ ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬پﻪ ﻗضاﻳﻲ ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬باﻧدې ﻣخک‪ 3‬کﻮي‪( .‬‬ ‫)‬ ‫(‬ ‫د‪ .‬د وخت پﻪ تﻨ‪/‬ﻮاﻟﻲ سره ترتﻴب ساﻗط‪85‬ي‪.‬‬ ‫)‬ ‫(‬ ‫ه‪ .‬شﻞ رکﻌتﻪ تراوﻳح پﻪ ﻟسﻮ سﻼﻣﻮﻧﻮ سره سرتﻪ رس‪85‬ي‪.‬‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫پﻮرتﻨﻴﻮ سﻮاﻟﻮﻧﻮ تﻪ پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪$ 3‬ﻮابﻮﻧﻪ وواﻳاست‪.‬‬

‫‪51‬‬

‫نولسم لوست‬

‫د لمان‪%‬ه مفسدات او مکروهات‬ ‫‪ .١‬د لمان‪%‬ه مفسدات‬

‫(ﻓساد) پﻪ ﻟﻐت ک‪ 3‬د صﻼح ضد تﻪ واﻳﻲ او د ﻓﻘﻬاوو پﻪ اصطﻼح ک‪ 3‬پﻪ ﻋبادت ک‪3‬‬ ‫ﻧاسﻢ وصﻒ ﻓساد بﻠﻞ ک‪85‬ي‪ .‬پﻪ ﻋباداتﻮ ک‪ 3‬د ﻓساد ﻣﻌﻨا بطﻼن دى او پﻪ ﻣﻌاﻣﻼتﻮ‬ ‫ک‪ 3‬ﻓساد ب‪5‬ﻠﻪ ﻣﻌﻨا او بطﻼن بﻴﻠﻪ ﻣﻌﻨا ﻟري‪ ،‬ﻫدف دا چ‪ 3‬ﻣﻌاﻣﻼت ﻟﻪ ﻓساد 'خﻪ‬ ‫وروستﻪ صحﻴح کﻴداى ﻫﻢ شﻲ خﻮ ﻋبادات داس‪ 3‬ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫‪ .٢‬د لمان‪%‬ه مفسدات‪:‬‬

‫‪ -١‬خبرې کﻮل‪،‬‬ ‫‪ -٢‬خﻮراک او '‪+‬اک کﻮل کﻪ 'ﻪ ﻫﻢ پﻪ ﻫ‪5‬ره وي‪.‬‬ ‫‪ -٣‬داس‪ 3‬کار کﻮل چ‪ 3‬ﻟﻪ ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ 'خﻪ بﻴرون کس پرې د ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬کﻮوﻧکﻲ گﻮﻣان وﻧﻪ ک‪7‬ي‪.‬‬ ‫‪ -٤‬ﻟﻪ ﻗبﻠ‪' 3‬خﻪ د سﻴﻨ‪- 3‬ر‪$‬ﻮل‪،‬‬ ‫‪ -٥‬د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ پﻪ ﻣﻨ‪ #‬ک‪ 3‬درې پرﻟﻪ پس‪ 3‬ﻗدﻣﻮﻧﻪ اخﻴستﻞ‪،‬‬ ‫‪ -٦‬ﻟﻴﻮﻧتﻮب او ب‪ 3‬ﻫﻮشﻲ‪،‬‬ ‫‪ -٧‬د پﻮره ﻳﻮ رکﻦ اداء کﻮل پﻪ داس‪ 3‬ډول سره چ‪ 3‬ﻋﻮرت ﻳ‪' 3‬ر‪-‬ﻨد او ﻳا ورسره‬ ‫دوﻣره ﻧجاست وي چ‪ 3‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬ورسره ﻧﻪ ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫‪ -٨‬داس‪ 3‬خﻨدا چ‪ 3‬خپﻠﻪ ﻳ‪ 3‬واوري‪.‬‬ ‫‪ -۹‬پﻪ خﻮﻟﻪ د سﻼم اچﻮل ﻳا ‪$‬ﻮابﻮل‪،‬‬ ‫‪ -١٠‬د ﻧﻴﻮي اﻣﻮرو ﻟپاره ژړل‪ ،‬خﻮ کﻪ چ‪5‬رې د خدای ﻟﻪ وﻳرې وي بﻴا ﻳ‪ 3‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬ﻧﻪ ﻓاسد‪84‬ي‪.‬‬ ‫‪ -١١‬ﻫﻐﻪ اﻟﻔاظ وﻳﻞ چ‪ 3‬ﻟﻪ ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ 'خﻪ ﻧﻪ دي ﻟﻜﻪ‪( :‬اﻧا هلل و اﻧا اﻟﻴﻪ راجﻌﻮن) او‬ ‫ﻳا (اﻟحﻤد هلل) وﻳﻞ‪.‬‬ ‫‪ -١٢‬پﻪ داس‪ 3‬شکﻞ سره ﻗرائت کﻮل چ‪ 3‬د کﻠﻤ‪ 3‬ﻣﻌﻨا ﻏﻠطﻮي‪.‬‬ ‫‪ -١٣‬ﻟﻪ اﻣام ﻧﻪ پرتﻪ بﻞ چاتﻪ ﻓتحﻪ ورکﻮل‪.‬‬ ‫‪ .٣‬د کراهﻴت معنا‬

‫(کراﻫﻴت) پﻪ ﻟﻐت ک‪ 3‬د ﻣحبت ضد تﻪ واﻳﻲ او د ﻓﻘﻬاوو پﻪ اصطﻼح ک‪ 3‬ﻫر ﻫﻐﻪ‬ ‫شی چ‪ 3‬پر‪+4‬ﻮدل ﻳ‪ 3‬ﻟﻪ کﻮﻟﻮ 'خﻪ ﻏﻮره وي‪ ،‬تﻨزﻳﻬﻲ ﻣکروه بﻠﻞ ک‪85‬ي او کﻪ‬ ‫چ‪5‬رې ﻣﻨﻌﻪ واﻟﻰ ﻳ‪ 3‬پﻪ ﻇﻨﻲ دﻟﻴﻞ ثابت وي تحرﻳﻤﻲ ﻣکروه بﻠﻞ ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫کﻠﻪ چ‪ 3‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬ﻟﻪ تحرﻳﻤﻲ کراﻫﻴت سره اداء شﻲ؛ را‪-‬ر‪$‬ﻮل ﻳ‪ 3‬واجب دي او کﻪ‬ ‫ﻟﻪ تﻨزﻳﻬﻲ کراﻫﻴت سره شﻮى وي‪ ،‬ب‪5‬رتﻪ ﻳ‪ 3‬را‪-‬ر‪$‬ﻮل ﻣستحب دي‪.‬‬ ‫‪52‬‬

‫‪ .٤‬د لمان‪%‬ه مکروهات‬

‫ﻻﻧدې شﻴان پﻪ ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ک‪ 3‬ﻣکروه دي‪:‬‬ ‫‪ _١‬د سﻨتﻮ او واجباتﻮ پر‪+4‬ﻮدل‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬د اﻣام ﻣتابﻌت چ‪ 3‬پﻪ ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ک‪ 3‬پرﻳ‪+‬ﻮدل شﻲ‪.‬‬ ‫‪ _٢‬پﻪ ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ﻛ‪ 3‬پﻪ ﻧﻮرو ﻛاروﻧﻮ باﻧدې د ﻻسﻮﻧﻮ ﻣصروﻓﻮل‪ ،‬ﻟﻜﻪ‪:‬‬ ‫ﻟﻪ ‪-‬ﻮتﻮ 'خﻪ !کﻮﻧﻪ وﻳستﻞ‪،‬‬ ‫د ‪-‬ﻮتﻮ ﻗاتﻮل راﻗاتﻮل‪،‬‬ ‫د کا‪1‬ﻮ او ‪"-‬ﻮ ﻟرې کﻮل‪ ،‬وﻳ‪+‬تان وﻳستﻞ‪،‬‬ ‫د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ پر ﻣﻬال !ﻨ‪6‬ه پاکﻮل‪،‬‬ ‫ﻟﻪ خپﻠﻮ جاﻣﻮ او ﻻسﻮ سره ﻟﻮب‪ 3‬کﻮل‪ ،‬پﻪ اشاره باﻧدې د سﻼم ‪$‬ﻮابﻮل‪.‬‬ ‫‪ _٣‬پﻪ ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ﻛ‪ 3‬پﻪ ﻧﻮرو شﻴاﻧﻮ باﻧدې د ستر‪-‬ﻮ ﻣصروﻓﻮل‪ ،‬ﻟﻜﻪ‪:‬‬ ‫د أسﻤان ﻟﻮر تﻪ کتﻞ‪ .‬د ستر‪-‬ﻮ پ"ﻮل‪* .‬ﻲ او کﻴ‪ 0‬ﻟﻮر تﻪ کتﻞ‪.‬‬ ‫‪ _٤‬ﻣخصﻮص اذﻛار او دﻋا ‪-‬اﻧ‪ 3‬ﻧﻪ ﻟﻮستﻞ‪ ،‬ﻟﻜﻪ‪ :‬د رکﻮع پﻪ حاﻟت ک‪ 3‬چ‪ 3‬د ﻗرائت ﻟﻮستﻞ‪.‬‬ ‫‪ _٥‬پﻪ ﻣسﻨﻮﻧﻪ طرﻳﻘﻪ د ارﻛاﻧﻮ ﻧﻪ ادا ﻛﻮل‪ ،‬ﻟﻜﻪ‪:‬‬ ‫ﻧا سﻤﻪ رﻛﻮع‪ .‬ﻧا سﻤﻪ سجده ﻟﻜﻪ د پ‪7/‬ۍ پﻪ ول سجده ﻛﻮل‪.‬‬ ‫ﻏﻴرﻣﻨﻈﻢ درﻳدل‪.‬‬ ‫‪ _٦‬ب‪ 3‬ضرورتﻪ !ﻮخﻰ او اوسﻴﻠﻰ ﻛﻮل‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ﻧﻮر ﻫﻐﻪ کاروﻧﻪ چ‪ 3‬د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ د روحﻴ‪ 3‬خﻼف دي او بﻌض‪3‬‬ ‫اشخاص ﻫﻐﻪ ﻛﻮي‪ ،‬پﻪ ‪-‬ﻮتﻪ ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫ارزونه‬ ‫‪ -١‬ﻻﻧدې پﻮ*تﻨ‪$ 3‬ﻮاب ک‪7‬ئ‪:‬‬ ‫ا ‪ -‬کراﻫﻴت او ﻓساد 'ﻪ ﻣﻌﻨا ﻟري؟ پﻪ ﻟﻨ‪ 6‬ډول ﻳ‪ 3‬تﻌرﻳﻒ ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫ب‪ -‬د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ﻟﻪ ﻣکروﻫاتﻮ 'خﻪ پﻨ‪%‬ﻪ وواﻳاست‪.‬‬ ‫ج‪ -‬د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ پﻨ‪%‬ﻪ ﻣﻔسدات بﻴان ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬ﻻﻧدې صحﻴح جﻤﻠﻮتﻪ (ص) او ﻏﻠطﻮ جﻤﻠﻮ تﻪ (×) ﻧ‪+‬ﻪ ک‪85‬دئ‪:‬‬ ‫(‬ ‫آ‪ -‬پﻪ ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ک‪ 3‬ﻟﻪ ‪-‬ﻮتﻮ 'خﻪ !کﻮﻧﻪ وﻳستﻞ ﻣکروه دي‪.‬‬ ‫ب‪ -‬د رکﻮع پﻪ حاﻟت ک‪ 3‬د ﻗرائت ﻟﻮستﻞ ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬ﻓاسدوي‪( .‬‬ ‫(‬ ‫ج‪ -‬پﻪ ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ﻛ‪ 3‬خبرې ﻛﻮل ﻣکروه دي‪.‬‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د پﻮرتﻨﻴﻮ پﻮ*تﻨﻮ ‪$‬ﻮابﻮﻧﻪ پﻪ خپﻠﻮ ﻛتابچﻮ ﻛ‪ 3‬وﻟﻴﻜﻲ‪.‬‬ ‫‪53‬‬

‫)‬ ‫)‬ ‫)‬

‫شلم لوست‬

‫د لمان‪%‬ه متفرقه مساﻳل‬ ‫‪ ١‬ـ پﻪ ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ک‪ 3‬ب‪ 3‬اودسﻪ ک‪5‬دل‬ ‫کﻠﻪ چ‪' 3‬ﻮک پرتﻪ ﻟﻪ ارادې‪ ،‬پﻪ ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ک‪ 3‬ب‪ 3‬اودسﻪ شﻲ‪:‬‬ ‫‪ -١‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬دې پر‪84‬دي‪ ،‬اودس تﻪ دې ﻻړ شﻲ او پس ﻟﻪ اوداسﻪ دې خپﻞ ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬ﻟﻪ ﻫﻐﻪ‬ ‫‪$‬اى 'خﻪ پﻴﻞ ک‪7‬ي چ‪ 3‬پﻪ کﻮم ‪$‬اى ک‪ 3‬ب‪ 3‬اودسﻪ شﻮى دى‪ .‬خﻮ ﻟﻪ سره را‪-‬ر‪$‬ﻮل‬ ‫ﻳ‪ 3‬ﻏﻮره دي‪.‬‬ ‫‪ -٢‬کﻪ چ‪5‬رې ب‪ 3‬اودسﻪ شﻮى شخص اﻣام وي‪ ،‬ﻳﻮ ﻟﻪ خپﻠﻮ ﻣﻘتدﻳاﻧﻮ 'خﻪ دې اﻣام‬ ‫ک‪7‬ي او پات‪ 3‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬بﻪ پﻪ خپﻞ اﻣاﻣت ﻣﻘتدﻳاﻧﻮ تﻪ پﻮره کﻮي‪.‬‬ ‫‪ -٣‬کﻪ چ‪5‬رې ﻳﻮ ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬کﻮﻧکﻲ تﻪ ﻟﻪ وروست‪ 9‬ﻧاست‪' 3‬خﻪ وروستﻪ ب‪ 3‬اودسﻲ پ‪+5‬ﻪ شﻲ‪،‬‬ ‫ﻟﻪ ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ 'خﻪ دې و‪-‬ر‪$‬ﻲ‪ ،‬اودس دې وک‪7‬ي او بﻴا دې سﻼم واړوي‪ ،‬پﻮرتﻨﻲ درې واړه‬ ‫ﻫﻐﻪ صﻮرتﻮﻧﻪ دي چ‪ 3‬خبرې ﻳ‪ 3‬ﻧﻪ وي ک‪7‬ې‪ ،‬خﻮ کﻪ خبرې ﻳ‪ 3‬ک‪7‬ې وي‪ ،‬بﻴا ﻳ‪ 3‬ﻟﻤﻮﻧ‪#‬‬ ‫ﻓاسد‪84‬ي برابره ده ﻗصداً‪ ،‬سﻬﻮا ً او ﻳا خطآ ﻳ‪ 3‬ﻟﻪ خﻮﻟ‪ 3‬وتﻠﻲ وي‪.‬‬ ‫‪ -٤‬کﻪ چ‪5‬رې کﻮم ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬کﻮوﻧکﻰ ﻟﻪ ب‪ 3‬اودس‪' 9‬خﻪ وروستﻪ د اودس ﻟپاره ﻗدﻣﻮﻧﻮ‬ ‫اخﻴستﻠﻮ او ﻳا ﻟﻪ ﻗبﻠ‪' 3‬خﻪ ﻣخ ‪-‬ر‪$‬ﻮﻟﻮ تﻪ اړ و او دا کار ﻳ‪ 3‬وک‪ ،7‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬ﻳ‪ 3‬ﻧﻪ‬ ‫ﻓاسد‪84‬ي کﻪ 'ﻪ ﻫﻢ ﻟﻪ درو ﻗدﻣﻮﻧﻮ 'خﻪ زﻳات ﻫﻢ تﻠﻠﻰ وي‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د سهوې سجده‬

‫اﻟﻒ ـ (سﻬﻮه) ﻏﻔﻠت او ب‪ 3‬پرواﻳ‪ 9‬تﻪ واﻳﻲ‪ .‬د سﻬﻮې سجده ﻫﻐﻮ دوو سجدو تﻪ وﻳﻞ‬ ‫ک‪85‬ي چ‪ 3‬د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ زﻳادت ﻳا ﻧﻴﻤ‪7/‬تﻴا پﻮره کﻮي‪.‬‬ ‫ب ـ د سهوې د سجدې حکم‪ :‬د سﻬﻮې سجده واجب ده‪.‬‬ ‫ج ـ د سهوې د سجدې سببونه‪ :‬د سﻬﻮې سجده پﻪ ﻻﻧدې شﻴاﻧﻮ واجب‪85‬ي‪:‬‬ ‫ کﻠﻪ چ‪ 3‬ﻟﻪ واجباتﻮ 'خﻪ ﻳﻮ ﻳ‪ 3‬ﻟﻪ خپﻞ ‪$‬اى ﻧﻪ وړاﻧدې ﻳا وروستﻪ‪ ،‬سﻬﻮا ً زﻳات او‬‫ﻳا پر‪+4‬ﻮدل شﻲ‪.‬‬ ‫ کﻠﻪ چ‪ 3‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬کﻮوﻧکﻰ ﻓرض ﻟﻪ خپﻞ ‪$‬اى 'خﻪ سﻬﻮا ً ﻣخک‪ 3‬ﻳا وروستﻪ ک‪7‬ي‪.‬‬‫‪54‬‬

‫مسأله‬

‫د سﻨتﻮ پﻪ پر‪+4‬ﻮدﻟﻮ باﻧدې د سﻬﻮې سجده ﻧﻪ ﻻزﻣ‪85‬ي‪$ ،‬کﻪ چ‪ 3‬د سﻨتﻮ پﻪ پر‪+4‬ﻮدﻟﻮ‬ ‫باﻧدې ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬ﻧﻪ ﻧﻴﻤ‪7/‬ى ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫مسأله‬

‫د ﻓرضﻮ پر‪+4‬ﻮدل پﻪ سجده سﻬﻮه باﻧدې ﻧﻪ جبﻴره ک‪85‬ي‪$ ،‬کﻪ چ‪ 3‬د ﻓرضﻮ پر‪+4‬ﻮدل‬ ‫ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬باطﻠﻮي‪ ،‬خﻮ کﻪ چ‪5‬رې 'ﻮک د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ پﻪ کﻮم رکﻦ ک‪ 3‬سﻬﻮه شﻮ ب‪5‬رتﻪ بﻪ ﻳ‪3‬‬ ‫را‪-‬ر‪$‬ﻮي او کﻪ چ‪5‬رې ﻳ‪ 3‬ﻟﻪ خپﻞ ‪$‬اى 'خﻪ وروستﻪ ک‪ ،7‬بﻴا بﻪ د سﻬﻮې سجده‬ ‫کﻮي‪.‬‬ ‫‪ -٣‬د سهوې د سجدې وخت‬

‫د سﻬﻮې د سجدې وخت د اخري ﻗﻌدې ﻟﻪ تشﻬد او ﻳﻮ سﻼم ‪-‬ر‪$‬ﻮﻟﻮ 'خﻪ وروستﻪ دى‪.‬‬ ‫‪ -٤‬د سهوې د سجدې طرﻳقه‬

‫د وروست‪ 9‬ﻗﻌدې ﻟﻪ تشﻬد 'خﻪ وروستﻪ ﻳﻮ سﻼم اړول ک‪85‬ي او بﻴا ﻟﻪ دې 'خﻪ‬ ‫وروستﻪ دوه د سﻬﻮې سجدې ک‪85‬ي‪ ،‬ﻟﻪ دې 'خﻪ وروستﻪ تشﻬد (اﻟتحﻴات‪ )...‬د دوﻳﻢ‬ ‫‪$‬ﻞ ﻟپاره پﻪ ﻫﻤدې ﻧاستﻪ ک‪ 3‬بﻴا بﻪ درود (اﻟﻠﻬﻢ صﻞ‪ )...‬او دﻋاء چ‪ 3‬ﻣخک‪ 3‬ﻧدي‬ ‫وﻳﻞ شﻮي‪ ،‬وﻟﻮﻟﻲ او بﻴا بﻪ *ﻲ او کﻴ‪ 0‬ﻟﻮر تﻪ سﻼم واړوي‪.‬‬ ‫‪ -٥‬په لمان‪%‬ه او ﻳا اوداسه ک‪ 3‬شک كول‬

‫‪ -١‬کﻪ چ‪5‬رې ﻳﻮ چاتﻪ دا شک پﻴدا شﻮ چ‪ 3‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬ﻳ‪ 3‬ک‪7‬ى او کﻪ ﻳ‪ 3‬ﻧﻪ دى ک‪7‬ى‪ ،‬دې‬ ‫س‪7‬ي ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬ﻧﻪ دى ک‪7‬ى‪$ ،‬کﻪ ﻧﻪ کﻮل ﻳ‪ 3‬ﻳﻘﻴﻨﻲ او پﻪ کﻮﻟﻮ ک‪ 3‬ﻳ‪ 3‬شک دى‪.‬‬ ‫‪ -٢‬کﻪ چ‪5‬رې ﻳﻮ چا تﻪ ﻟﻪ سﻼم ‪-‬ر‪$‬ﻮﻟﻮ او ﻳا د أخري ﻗﻌدې ﻟﻪ تشﻬد ﻧﻪ وروستﻪ شک‬ ‫پﻴدا شﻮ‪ ،‬دا شک ﻫﻴ& باوري ﻧﻪ دى او اﻋتبار ورتﻪ ﻧشتﻪ‪.‬‬ ‫‪-٣‬کﻪ چ‪5‬رې 'ﻮک ډ‪4‬ر شکﻲ وي او ﻫر وخت ورتﻪ شک پﻴدا ک‪85‬ي‪ ،‬دا بﻪ پﻪ ﻏاﻟب‬ ‫‪-‬ﻤان ﻋﻤﻞ کﻮي‪.‬‬ ‫‪ -٤‬کﻪ چ‪5‬رې 'ﻮک پﻪ دې باور وي چ‪ 3‬اودس ﻣ‪ 3‬ﻛ‪7‬ى دى‪ ،‬خﻮ ﻓﻜر ﻛﻮي چ‪3‬‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ بﻲ اودسﻪ شﻮى وي‪ ،‬د دې س‪7‬ي اودس شتﻪ‪ ،‬ﻣ‪/‬ر کﻪ پﻪ ﻳاد ﻳ‪ 3‬وي چ‪ 3‬دى ب‪3‬‬ ‫اودسﻪ و‪ ،‬خﻮ ﻣﻤﻜﻦ ﻟﻪ ﻋادت سره سﻢ ده اودس ﻛ‪7‬ى وي‪ ،‬ﻧﻮ دا ب‪ 3‬اودسﻪ دى‪.‬‬ ‫‪ -٦‬د تﻼوت سجده‪:‬‬

‫اﻟﻒ ـ د تﻼوت د سجدې حکﻢ‪:‬د تﻼوت سجده کﻮل واجب دي‪.‬‬ ‫‪55‬‬

‫ب ـ د تﻼوت د سجدې اسباب‬

‫د تﻼوت سجده پﻪ ﻻﻧدې درو سببﻮﻧﻮ باﻧدې واجب‪85‬ي‪:‬‬ ‫ تﻼوت‪ :‬د تﻼوت سجده پﻪ تﻼوت کﻮوﻧکﻲ باﻧدې واجب‪85‬ي‪.‬‬‫ اورﻳدل‪:‬د تﻼوت سجده د سجدې د أﻳت پﻪ اورﻳدﻟﻮ پﻪ اورﻳدوﻧﻜﻲ باﻧدې ﻫﻢ‬‫واجب‪85‬ي‪.‬‬ ‫ اﻗتداء‪ :‬کﻪ اﻣام د تﻼوت د سجدې أﻳت وﻟﻮست پﻪ ﻣﻘتدي باﻧدې ﻫﻢ واجب‪85‬ي‪ ،‬ﻛﻪ‬‫'ﻪ ﻫﻢ چ‪ 3‬اورﻳدﻟی ﻳ‪ 3‬ﻧﻪ وي‪.‬‬ ‫ج ـ د تﻼوت سجده ادا کول‬

‫تکبﻴر بﻪ واﻳﻲ (خﻮ ﻻسﻮﻧﻪ بﻪ ﻏﻮږوﻧﻮ تﻪ ﻧﻪ پﻮرتﻪ کﻮي) او سجدې تﻪ بﻪ *کتﻪ ک‪85‬ي‪،‬‬ ‫داس‪ 3‬سجده بﻪ کﻮي ﻟکﻪ 'ﻨ‪/‬ﻪ چ‪ 3‬د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ سجده کﻮي او بﻴا بﻪ ﻟﻪ سجدې 'خﻪ‬ ‫د پﻮرتﻪ ک‪5‬دو ﻟپاره تکبﻴر واﻳﻲ‪ ،‬دا دواړه تکبﻴروﻧﻪ وﻳﻞ واجب دي‪ ،‬د تﻼوت سجده‬ ‫ک‪ 3‬تشﻬد او سﻼم ﻧشتﻪ‪.‬‬ ‫(س ْب َحا َن َربِﻰ َاﻻ ْﻋﻠَﻰ) درې ‪$‬ﻠ‪ 3‬واﻳﻲ‪ ،‬د تﻼوت د سجدې أﻳتﻮﻧﻪ پﻪ‬ ‫پﻪ سجدې ک‪ 3‬بﻪ ُ‬ ‫ﻻﻧدې جدول ک‪ 3‬رو*اﻧﻪ شﻮي دي او ﻫﻤدارﻧ‪/‬ﻪ پﻪ ﻗرأن ﻛرﻳﻢ ﻛ‪ 3‬ﻫﻢ دﻏﻪ ‪$‬اﻳﻮﻧﻪ پﻪ‬ ‫ﻧ‪+‬ﻪ شﻮي دي‪.‬‬ ‫د ـ ‪ -‬د تﻼوت د سجدو شم‪5‬ر‬ ‫شﻤ‪5‬ره‬

‫سﻮرت‬

‫أﻳت‬

‫شﻤ‪5‬ره‬

‫سﻮرت‬

‫أﻳت‬

‫‪١‬‬

‫اﻻﻋراف‬

‫‪٢٠٦‬‬

‫‪٨‬‬

‫اﻟﻨﻤﻞ‬

‫‪٢٦‬‬

‫‪٢‬‬

‫اﻟرﻋد‬

‫‪١٥‬‬

‫‪۹‬‬

‫اﻟﻢ اﻟسجدة‬

‫‪١٥‬‬

‫‪٣‬‬ ‫‪٤‬‬ ‫‪٥‬‬ ‫‪٦‬‬ ‫‪٧‬‬

‫اﻟﻨحﻞ‬ ‫اﻻسراء‬ ‫ﻣرﻳﻢ‬ ‫اﻟحج‬ ‫اﻟﻔرﻗان‬

‫‪٥٠‬‬ ‫‪١٠۹‬‬ ‫‪٥٨‬‬ ‫‪١٨‬‬ ‫‪٦٠‬‬

‫‪١٠‬‬ ‫‪١١‬‬ ‫‪١٢‬‬ ‫‪١٣‬‬ ‫‪١٤‬‬

‫حﻢ اﻟسجدة‬ ‫اﻟﻨجﻢ‬ ‫اﻻﻧشﻘاق‬ ‫اﻟﻌﻠﻖ‬

‫‪٢٤‬‬ ‫‪٣٨‬‬ ‫‪٦٢‬‬ ‫‪٢١‬‬ ‫‪١۹‬‬

‫‪56‬‬

‫فعالﻴت‬ ‫ﻼ اداء ک‪7‬ي او‬ ‫ﻳﻮ زده کﻮوﻧکی دې د خپﻠﻮ ﻣﻠ‪/‬رو پﻪ وړاﻧدې د تﻼوت سجده ﻋﻤ ً‬ ‫ﻫﻢ دې د وجﻮب اسباب 'ر‪-‬ﻨد ک‪7‬ي‪.‬‬ ‫ارزونه‬ ‫اﻟﻒ ـ ﻻﻧدې پﻮ*تﻨﻮ تﻪ ‪$‬ﻮابﻮﻧﻪ وواﻳئ‪:‬‬ ‫‪ .١‬د سﻬﻮې سجدې حکﻢ 'ﻪ دى؟ او سببﻮﻧﻪ ﻳ‪ 3‬پﻪ ﻟﻨ‪ 6‬ډول ﻳ‪ 3‬بﻴان ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .٢‬د تﻼوت د سجدې اسباب 'ﻮ او کﻮم دي؟‬ ‫‪ .٣‬د تﻼوت د سجدې د أﻳتﻮﻧﻮ شﻤ‪5‬ر 'ﻮ دی؟‬ ‫‪ .٤‬کﻪ چ‪5‬رې اﻣام پﻪ ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ک‪ 3‬ب‪ 3‬اودسﻪ شﻲ‪' ،‬ﻪ باﻳد وک‪7‬ي؟‬ ‫ب ـ ﻻﻧدې خاﻟﻲ ‪$‬اﻳﻮﻧﻪ پﻪ ﻣﻨاسبﻮ کﻠﻤﻮ ډک ک‪7‬ئ‪:‬‬ ‫‪ .١‬د سﻨتﻮ پﻪ پر‪+4‬ﻮدﻟﻮ باﻧدې د سﻬﻮې سجده‪...........‬ﻻزﻣﻴ‪8‬ي‪.‬‬ ‫‪ .٢‬د ﻓرضﻮ پر‪+4‬ﻮدل د سﻬﻮې پﻪ سجدې باﻧدې‪..............‬ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫‪ .٣‬د تﻼوت سجدې پﻪ دې سﻮرتﻮﻧﻮ‪.........................................‬ک‪ 3‬دي‪.‬‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫پﻮرتﻨﻲ سﻮاﻟﻮﻧﻪ سره ﻟﻪ ‪$‬ﻮابﻮﻧﻮ پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ 3‬وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪57‬‬

‫ﻳو وﻳشتم لوست‬

‫د ناروغ او مسافر لمون‪#‬‬ ‫د ناروغ لمون‪#‬‬ ‫د ﻧاروغ ﻟﻤﻮﻧ‪ ،#‬ﻧاروﻏ‪ 9‬تﻪ پﻪ کتﻠﻮ پﻪ ﻻﻧدې ډوﻟﻮﻧﻮ دى‪:‬‬ ‫‪ -١‬کﻠﻪ چ‪ 3‬ﻧاروغ تﻪ ودر‪4‬دل ﻧاشﻮﻧﻲ شﻮل؛ بﻴا بﻪ ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬پﻪ ﻧاستﻪ‪ ،‬رکﻮع او سجدې سره کﻮي‪.‬‬ ‫‪ -٢‬کﻪ چ‪5‬رې کﻮم ﻧاروغ تﻪ د رکﻮع او سجدې کﻮل ﻧاشﻮﻧﻲ شﻮل؛ بﻴا بﻪ رکﻮع او سجده‬ ‫پﻪ داس‪ 3‬حال پﻪ اشاره کﻮي چ‪ 3‬د سجدې اشاره بﻪ د رکﻮع ﻟﻪ اشارې 'خﻪ !ﻴ"ﻪ وي‪،‬‬ ‫خﻮ د سجدې ﻟپاره دې 'ﻪ شی ﻧﻪ پﻮرتﻪ کﻮي چ‪ 3‬ﻫﻠتﻪ ورباﻧدې سجده وک‪7‬ي‪.‬‬ ‫‪ -٣‬کﻪ چ‪5‬رې 'ﻮک پﻪ ﻧاستﻪ ﻫﻢ ﻗادر ﻧﻪ و‪ ،‬دا س‪7‬ی بﻪ ستﻮﻧی ستﻎ پﻪ داس‪ 3‬حال ک‪3‬‬ ‫'ﻤﻠﻲ چ‪ 3‬پ‪ 3+‬بﻪ ﻳ‪ 3‬د ﻗبﻠ‪ 3‬ﻟﻮر تﻪ وي‪ ،‬د سر ﻻﻧدې بﻪ ﻳ‪ 3‬د پﻮرتﻪ کﻮﻟﻮ پﻪ خاطر‪،‬‬ ‫باﻟ‪+‬ت اﻳ‪+‬ی وي‪ ،‬ﻣخ پﻪ ﻗبﻠ‪ 3‬بﻪ ﻣﻼست‪ ،‬رکﻮع او سجده بﻪ پﻪ اشاره باﻧدې ترسره‬ ‫کﻮي‪.‬‬ ‫‪ -٤‬کﻠﻪ چ‪ 3‬کﻮم ﻧاروغ پﻪ دې ﻗادر ﻧﻪ وي چ‪ 3‬د سر پﻪ اشارې باﻧدې ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬وک‪7‬ي‪ ،‬ﻟﻪ ده‬ ‫'خﻪ ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬وروستﻪ ک‪85‬ي‪ ،‬د ستر‪-‬ﻮ او ورﻳ‪%‬ﻮ پﻪ اشارې سره ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬کﻮل ورتﻪ روا ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د مسافر لمون‪#‬‬

‫'رﻧ‪/‬ﻪ چ‪ 3‬سﻔر ستﻮﻧزې ﻟري‪ ،‬ﻧﻮ د دې ﻟپاره ‪$‬اﻧ‪7/‬ي احکام راﻏﻠﻲ دي چ‪ 3‬پﻪ‬ ‫ﻻﻧدې ډول دي‪:‬‬ ‫‪ -١‬د روژې پﻪ ﻣبارکﻪ ﻣﻴاشت ک‪ 3‬ﻣساﻓر تﻪ روژه خﻮړل روا اﻣا ﻧﻴﻮل ﻳ‪ 3‬ﻏﻮره دي‪.‬‬ ‫‪ -٢‬ﻣساﻓر تﻪ د سﻔر پﻪ خاطر‪ ،‬پﻪ اﻏﻮستﻞ شﻮﻳﻮ ﻣﻮزو باﻧدی درې ور‪ 3$‬او شپ‪ 3‬ﻣسحﻪ کﻮل روا دي‪.‬‬ ‫‪ -٣‬پﻪ ﻣساﻓر باﻧدې د جﻤﻌ‪ 3‬او اختروﻧﻮ ﻟﻤﻮﻧ‪%‬ﻮﻧﻪ او ﻗرباﻧﻲ ﻧﻪ شتﻪ‪.‬‬ ‫‪ -٤‬ﻣساﻓر پﻪ سﻔر ک‪' 3‬ﻠﻮر رکﻌتﻲ ﻓرض ﻟﻤﻮﻧ‪%‬ﻮﻧﻮ ک‪ 3‬ﻗصر کﻮي‪.‬‬ ‫‪ - ٥‬د ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬وروستﻪ کﻮل ﻫﻢ ورتﻪ روا دي پﻪ ﻫﻐﻪ صﻮرت ک‪ 3‬چ‪ 3‬ﻟﻪ ﻏﻠﻮ او‬ ‫شﻮکﻤارو 'خﻪ و‪4‬ره وﻟري‪.‬‬ ‫‪ -٣‬قصر‬

‫'ﻠﻮر رکﻌتﻴز ﻓرض ﻟﻤﻮﻧ‪%‬ﻮﻧﻪ ﻧﻴﻤاﻳﻲ کﻮل او پر ‪$‬اى ﻳ‪ 3‬دوه رکﻌتﻪ کﻮل‪ ،‬ﻗصر بﻠﻞ‬ ‫ک‪85‬ي‪ ،‬بﻨا ًء د سﻬار او ﻣا*ام ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ک‪ 3‬ﻗصر ﻧﻪ ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫‪58‬‬

‫‪ -٤‬د قصر حکم‪ :‬د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ﻗصر پﻪ سﻔر ک‪ 3‬ﻻزم او پﻪ روژه ک‪( 3‬ﻋزﻳﻤت) دى‪.‬‬ ‫‪ -٥‬د قصر شرطونه‪ :‬ﻓﻘﻬاوو کراﻣﻮ د ﻗصر ﻟپاره ﻻﻧدې شرطﻮﻧﻪ اﻳ‪+‬ﻲ دي‪:‬‬ ‫(‪)١‬‬ ‫‪ .١‬د سﻔر اﻧدازه او ﻟﻴاره بﻪ پﻪ ﻋادي ت‪ ,‬سره درې ور‪ 3$‬او شپ‪ 3‬وي‪.‬‬ ‫‪ .٢‬سﻔر د ﻣساﻓر ﻟﻪ خپﻞ کﻠﻲ ﻳا ﻗرﻳ‪' 3‬خﻪ د وتﻠﻮ ﻧﻪ حساب‪85‬ي‪ ،‬ﻳﻌﻨ‪ 3‬کﻠﻪ چ‪ 3‬ﻣساﻓر‬ ‫ﻟﻪ خپﻠ‪ 3‬ﻋﻼﻗ‪' 3‬خﻪ بﻴرون شﻮ‪ ،‬ﻣساﻓر بﻠﻞ ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫‪ .٣‬د سﻔر ﻧﻴت بﻪ ﻛﻮي‪.‬‬ ‫‪ .٤‬باﻳد کﻮم سﻔر چ‪ 3‬ﻧﻴت ﻳ‪ 3‬ﻟري‪ ،‬ﻟﻪ درﻳﻮ ور‪$‬ﻮ 'خﻪ ﻛﻢ ﻧﻪ وي‪.‬‬ ‫‪ .٦‬د سفر په هکله مسل‪:3‬‬

‫‪ -١‬ﻳﻮ س‪7‬ى ﻟﻪ خپﻞ اصﻠﻲ !ا!ﻮبﻲ 'خﻪ ﻫﻐﻪ چ‪ 3‬پک‪ 3‬ز‪484‬دﻟﻰ او ﻫستﻮگﻨﻪ کﻮﻟﻪ؛ ﻻړ‬ ‫او بﻞ ‪$‬اى ک‪ 3‬ﻳ‪ 3‬ﻫستﻮگﻨﻪ ﻏﻮره ک‪7‬ه‪ ،‬د ‪$‬ﻴﻨﻮ اړتﻴاوو ﻟﻪ اﻣﻠﻪ د 'ﻪ وخت ﻟپاره خپﻞ‬ ‫!ا!ﻮبﻲ تﻪ راﻏﻰ‪ ،‬دا س‪7‬ى بﻪ پﻪ خپﻞ اصﻠﻲ !ا!ﻮبﻲ ک‪ 3‬ﻗصر کﻮي‪ ،‬پﻪ دې شرط چ‪ 3‬د‬ ‫دواړو تر ﻣﻨ‪ #‬ﻓاصﻠﻪ درې ور‪ 3$‬او ﻳا ﻟﻪ دې 'خﻪ زﻳاتﻪ وي‪.‬‬ ‫‪ -٢‬کﻪ ﻟﻪ ﻳﻮ چا 'خﻪ پﻪ سﻔر ک‪ 3‬ﻟﻤﻮﻧ‪%‬ﻮﻧﻪ ﻗضاء شﻮل او بﻴا کﻮر تﻪ راستﻮن شﻮ‪ ،‬د‬ ‫سﻔر د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ﻗضاﻳﻲ بﻪ دوه رکﻌتﻪ راوړي او کﻪ چ‪5‬رې پﻪ کﻮر ک‪ 3‬ترې ﻗضاء شﻮي وي‬ ‫او ﻗضاء ﻳ‪ 3‬پﻪ سﻔر ک‪ 3‬راوړي ﻫﻢ ﻫﻐﻪ 'ﻠﻮر رکﻌتﻪ بﻪ پﻮره کﻮي‪.‬‬ ‫ارزونه‬ ‫‪ -١‬ﻻﻧدې پﻮ*تﻨﻮ تﻪ ‪$‬ﻮابﻮﻧﻪ وواﻳاست‪:‬‬ ‫آ‪ -‬د سﻔر ‪$‬اﻧ‪7/‬ي احکام 'ﻮ دي؟ پﻪ ﻟﻨ‪ 6‬ډول ﻳ‪ 3‬بﻴان ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫ب‪ -‬ﻗصر 'ﻪ تﻪ واﻳﻲ او حکﻢ ﻳ‪' 3‬ﻪ دی؟‬ ‫ج‪ -‬ﻗصر 'ﻮ شرطﻮﻧﻪ ﻟري؟ پﻪ ﻟﻨ‪ 6‬ډول ﻳ‪ 3‬بﻴان ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬ﻻﻧدې صحﻴحﻮ جﻤﻠﻮتﻪ (ص) او ﻏﻠطﻮ تﻪ د (غ) ﻧ‪+‬ﻪ ک‪85‬دئ‪:‬‬ ‫أ‪ -‬د سﻔر اﻧدازه پﻪ ﻋادي ت‪ ,‬سره درې ور‪ 3$‬ده‪) ( .‬‬ ‫ب‪ -‬کﻪ ﻟﻪ ﻳﻮ چا'خﻪ پﻪ سﻔر ک‪ 3‬ﻟﻤﻮﻧ‪%‬ﻮﻧﻪ ﻗضا شﻮل‪ ،‬پﻪ کﻮر ک‪ 3‬بﻪ ﻳ‪ 3‬پﻮره اداءکﻮي‪( .‬‬ ‫ج‪ -‬پﻪ ﻣساﻓر باﻧدې د جﻤﻌ‪ ،3‬اختروﻧﻮ ﻟﻤﻮﻧ‪%‬ﻮﻧﻪ او ﻗرباﻧﻲ ﻧشتﻪ‪) ( .‬‬ ‫)‬ ‫د‪ -‬کﻠﻪ چ‪ 3‬ﻧاروغ تﻪ در‪4‬دل ﻧاشﻮﻧﻲ شﻲ بﻴا بﻪ ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬پﻪ ﻧاستﻪ کﻮي‪( .‬‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫پﻮرتﻨﻴﻮ سﻮاﻟﻮﻧﻮ تﻪ پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪$ 3‬ﻮابﻮﻧﻪ وﻟﻴکئ‪.‬‬ ‫(‪$ )١‬ﻴﻨﻮ ﻣﻌاصرو ﻋﻠﻤاوو د شرﻋﻲ سﻔر اﻧدازه تﻘرﻳباً (‪ )٨۹‬کﻴﻠﻮﻣتره تﻌﻴﻴﻦ ک‪7‬ې ده‪.‬‬ ‫‪59‬‬

‫)‬

‫دوه و‪4‬شتم لوست‬

‫د سﻴرت النبﻲ ارز*ت‬ ‫[اﻷحزاب سﻮرت(‪.])٢١‬‬ ‫اهلل تﻌاﻟی ﻓرﻣاﻳﻲ‪:‬‬ ‫ژباړه‪( :‬پﻪ حﻘﻴﻘت ک‪ 3‬ستاسﻮ ﻟپاره د اهلل پﻪ رسﻮل ک‪ 3‬ﻳﻮه خﻮرا ﻏﻮره ﻧﻤﻮﻧﻪ ده)‬ ‫اهلل تﻌاﻟﻰ پﻪ دې ﻣبارک أﻳت ک‪ ،3‬ﻣﻮږ د پﻴﻐﻤبر پﻴروۍ او اطاﻋت تﻪ ﻫ(ﻮﻟﻲ ﻳﻮ‪،‬‬ ‫ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ ﻻزﻣﻪ ده چ‪ 3‬د ﻧبﻲ کرﻳﻢ سﻴرت زده ﻛ‪7‬و تر 'ﻮ وکﻮﻻى شﻮ ﻫﻐﻪ پس‪3‬‬ ‫اﻗتداء او د ﻫﻐﻪ ﻻره تﻌﻘﻴب ک‪7‬و‪ ،‬د سﻨتﻮ او طرﻳﻘﻮ پﻠ"ﻨﻪ ﻳ‪ 3‬وک‪7‬و او پﻪ ﻻر*ﻮوﻧﻮ ﻳ‪3‬‬ ‫ﻋﻤﻞ وک‪7‬و‪ ،‬ﻧﻮ د اسﻼم پﻪ پﻮﻫﻴدو او پﻴژﻧدو ک‪ 3‬د سﻴرت 'ﻪ اﻫﻤﻴت دی؟ د سﻴرت‬ ‫ﻣﻔﻬﻮم او ‪$‬اﻧ‪7/‬تﻴاوې کﻮﻣ‪ 3‬دي؟ د سﻴرت د تدرﻳس ﻣﻮخ‪' 3‬ﻪ دي؟‬ ‫د سﻴرت تعرﻳف‬

‫پﻪ ﻟﻐت ک‪ :3‬د سﻨت‪ ،‬طرﻳﻘ‪ 3‬او ت‪/‬ﻼرې پﻪ ﻣﻌﻨا راﻏﻠﻰ دى‪.‬‬ ‫پﻪ اصطﻼح ک‪ :3‬سﻴرت د ﻳﻮه شخص د ژوﻧد حاﻻتﻮ‪ ،‬تارﻳخ او پﻪ ﻫﻐﻪ پﻮرې اړوﻧدو‬ ‫ﻣﻮضﻮﻋاتﻮ تﻪ وﻳﻞ ﻛ‪85‬ي‪.‬‬ ‫ﻛﻠﻪ چ‪ 3‬سﻴرت ﻣطﻠﻖ ذﻛر شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ د حضرت ﻣحﻤد سﻴرت ور 'خﻪ ﻣراد وي‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫د سﻴرت ﻋﻠﻢ ﻟﻪ ﻛﻮم ﻋﻠﻢ سره زﻳات ورتﻪ واﻟی ﻟري؟ د حدﻳثﻮ ﻟﻪ ﻋﻠﻢ سره‪ ،‬د‬ ‫تارﻳخ ﻟﻪ ﻋﻠﻢ سره او ﻛﻪ ﻟﻪ ﻛﻮم بﻞ ﻋﻠﻢ سره؟‬ ‫هغه عمده موضوعات چ‪ 3‬په سﻴرت ک‪75' 3‬ل ک‪85‬ي عبارت دي له‪:‬‬ ‫د ﻣﻴﻼد ﻟﻪ ﻣﻬال 'خﻪ د ﻧبﻮت ﻣﻘدﻣاتﻲ ﻧ‪ 3+‬او ﻧ‪+‬اﻧ‪ ،3‬د حضرت‬ ‫د پﻴﻐﻤبر‬ ‫ﻣحﻤد وړوﻛتﻮب‪ ،‬رشد‪$ ،‬ﻮاﻧﻲ‪ ،‬پﻪ ﻣختﻠﻔﻮ حاﻻتﻮ ﻛ‪ 3‬د اهلل ساتﻨﻪ ﻟﻪ خپﻞ‬ ‫‪60‬‬

‫پﻴﻐﻤبرﻧﻪ‪ ،‬پﻴﻐﻤبر باﻧدې د وح‪ 3‬د ﻧازﻟﻴدﻟﻮ وخت‪ ،‬پ＀ او *ﻜاره دﻋﻮت‪ ،‬د ﻗرﻳشﻮ‬ ‫ﻟﻪ خﻮا د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ ډول ډول رب‪7‬وﻧ‪ ،3‬د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ ﻫجرت حبش‪ 3‬تﻪ‪ ،‬ﻟﻪ ﻣﻜ‪ 3‬ﻣﻜرﻣ‪3‬‬ ‫'خﻪ بﻬر د اسﻼم د ﻣﻘدس دﻳﻦ خپر‪4‬دل‪ ،‬د ﻳثرب (ﻣدﻳﻨ‪ 3‬ﻣﻨﻮرې) ﻟﻪ خﻠﻜﻮ سره‬ ‫ت‪7‬ون‪ ،‬ﻫﻠتﻪ ﻫجرت‪ ،‬پﻪ ﻣدﻳﻨﻪ ﻣﻨﻮره ﻛ‪ 3‬د اسﻼﻣﻲ !ﻮﻟﻨ‪ 3‬جﻮړول‪ ،‬ﻗبائﻠﻮ او ‪-‬اوﻧ‪6‬ﻳاﻧﻮ‬ ‫سره ت‪7‬وﻧﻮﻧﻪ‪ ،‬د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ پر ضد د ﻣشرﻛاﻧﻮ او ﻳﻬﻮدو تﻮطﻴ‪ 3‬او دسﻴس‪ ،3‬د ﻫﻐﻮی پﻪ‬ ‫وړاﻧدې د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ دﻓاع او د پﻴﻐﻤبر اﻛرم ﻏزا‪-‬اﻧ‪- ،3‬اوﻧ‪6‬ﻳﻮ حاﻛﻤاﻧﻮ تﻪ د دﻋﻮت‬ ‫د پﻴﻐاﻣﻮﻧﻮ ﻟ‪85‬ل‪ ،‬د جزﻳرة اﻟﻌرب ﻣختﻠﻔﻮ سﻴﻤﻮ تﻪ د اسﻼم رسﻴدل‪ ،‬د پﻴﻐﻤبر‬ ‫سﻔروﻧﻪ‪ ،‬د ﻫﻐﻪ ‪$‬ﻼﻧده صﻔات او ﻟﻪ ﻧﻴﻤ‪7/‬ې دﻧﻴا 'خﻪ د ﻫﻐﻪ رحﻠت‪.‬‬ ‫د سﻴرت النبﻲ ‪$‬ان‪7/‬تﻴاوې‬

‫ﻧبﻮي سﻴرت ډ‪4‬رې ‪$‬اﻧ‪7/‬تﻴاوې ﻟري چ‪$ 3‬ﻴﻨ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬دا دي‪:‬‬ ‫‪ - ١‬د ﻧبﻲ ﻛرﻳﻢ سﻴرت د ﻧﻮرو اﻧبﻴاوو د سﻴرت پﻪ پرتﻠﻪ تر !ﻮﻟﻮ صحﻴح ترﻳﻦ سﻴرت‬ ‫دى‪$ ،‬کﻪ چ‪ 3‬دﻏﻪ سﻴرت د ﻣتصﻠﻮ رواﻳاتﻮ‪ ،‬پ‪5‬ژﻧدل شﻮو او ﻣﻮثﻘﻮ شخصﻴاتﻮ ﻟﻪ ﻻرې‬ ‫ﻧﻘﻞ شﻮي او د ثبت او تدوﻳﻦ ﻣرحﻠ‪ 3‬تﻪ رسﻴدﻻی دی‪.‬‬ ‫د سﻴرت تدوﻳﻦ پﻪ (‪١٠١‬ﻫجري) ﻛال ک‪ 3‬د ﻋﻤر بﻦ ﻋبد اﻟﻌزﻳز د خﻼﻓت پﻪ دور ﻛ‪3‬‬ ‫پﻴﻞ شﻮ‪ ،‬ﻧﻮ ‪$‬کﻪ د سﻴرت ﻋﻠﻤاء پﻪ ډ‪4‬رې أساﻧ‪ 9‬سره ﻛﻮﻻى شﻲ د پﻴﻐﻤبر اﻛرم (صﻠی‬ ‫اهلل ﻋﻠﻴﻪ وسﻠﻢ) صحﻴح سﻴرت ﻟﻪ ﻧاسﻤﻮ اﻗﻮاﻟﻮ او ضﻌﻴﻔﻮ کﻴسﻮ 'خﻪ جﻼ ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫‪ – ٢‬د سﻴرت ﻻر*ﻮوﻧ‪ 3‬ﻫر اړخ‪5‬زې او د ژوﻧد !ﻮﻟﻮ حاﻻتﻮ تﻪ شاﻣﻠ‪ 3‬دي چ‪ 3‬د ﻫر‬ ‫چا ﻟپاره پﻪ ﻫر وخت او شﻴبﻪ ﻛ‪ 3‬د ژوﻧد ﻏﻮره ﻧﻤﻮﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫‪ – ٣‬د پﻴﻐﻤبر سﻴرت رو*اﻧﻪ سﻴرت دى چ‪ 3‬د ﻫﻐﻪ د ژوﻧد د حاﻻتﻮ پ‪7‬اووﻧﻪ پﻪ‬ ‫'ر‪-‬ﻨد ډول بﻴاﻧﻮي‪ :‬د پﻴﻐﻤبر د پﻼر ﻋبد اهلل او ﻣﻮر بﻲ بﻲ أﻣﻨﻪ بﻨت وﻫب د واده‬ ‫ﻟﻪ وخت 'خﻪ پﻴﻞ‪ ،‬د پﻴﻐﻤبر پﻴداﻳ‪+‬ت‪ ،‬بﻌثت‪ ،‬د دﻋﻮت پ‪7‬اووﻧﻪ‪ ،‬ﻏزا‪-‬اﻧ‪ 3‬او د‬ ‫پﻴﻐﻤبر وﻓات پﻪ 'ر‪-‬ﻨد ډول بﻴاﻧﻮي‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻮرتﻨﻲ ﻣطاﻟب پﻪ ډﻟﻪ ﻳﻴزه تﻮ‪-‬ﻪ د سﻮال او ‪$‬ﻮاب پﻪ طرﻳﻘ‪ 3‬سره‬ ‫تﻜرار ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫‪61‬‬

‫د سﻴرت النبﻲ د زده ك‪7‬ې ارز*ت‪:‬‬

‫‪ - ١‬د ﻧبﻲ کرﻳﻢ سپﻴ(ﻠﻰ سﻴرت ﻟﻪ ﻓضاﻳﻠﻮ‪ ،‬ﻧﻴکﻮ اخﻼﻗﻮ‪ ،‬ﻧصﻴحتﻮﻧﻮ او ﻋبرتﻮﻧﻮ‬ ‫'خﻪ ډک دى چ‪ 3‬اﻧسان د خﻴر پﻪ ﻟﻮر ﻫ(ﻮي‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د پﻴﻐﻤبر د سﻴرت زده ﻛ‪7‬ه دا رو*اﻧﻪ ﻛﻮي چ‪ 3‬د اسﻼم سپﻴ(ﻠﻰ دﻳﻦ د صبر‪،‬‬ ‫زﻏﻢ‪ ،‬ﻓﻜر‪ ،‬ﻋﻘﻞ‪ ،‬حﻜﻤت او بشرﻳت تﻪ د *ﻴ‪2/‬ﻮ او ‪"-‬ﻮ رسﻮﻟﻮ دﻳﻦ دى‪.‬‬ ‫‪ -٣‬د پﻴﻐﻤبر سﻴرت ﻣصﻠحﻴﻨﻮ او داﻋﻴاﻧﻮ تﻪ د !ﻮﻟﻨ‪ 3‬د اصﻼح بﻠﻨﻪ او ﻻر*ﻮوﻧﻪ‬ ‫ﻛﻮي‪.‬‬ ‫‪ -٤‬د پﻴﻐﻤبر سﻴرت د اسﻼم د سپﻴ(ﻠﻲ دﻳﻦ ﻟﻮړ ﻣﻘام او بﻬتري د جاﻫﻠﻴت د زﻣاﻧ‪3‬‬ ‫د ﻧاوړو دودوﻧﻮ‪ ،‬ب‪ 3‬ﻋداﻟتﻴﻮ او ﻇاﻟﻤاﻧﻪ رسﻤﻮﻧﻮ پﻪ پرتﻠﻪ‪ ،‬ﻣﻮږ تﻪ را پﻪ ‪-‬ﻮتﻪ ﻛﻮي‪.‬‬ ‫‪ -٥‬د ﻧبﻮي سﻴرت ﻟﻮستﻞ‪ ،‬د پپﻐﻤبر او اصحابﻮ ﻛراﻣﻮ ﻟﻪ زﻳاروﻧﻮ او تﻜﻠﻴﻔﻮﻧﻮ (چ‪3‬‬ ‫د اسﻼم د دﻳﻦ ﻟپاره ﻳ‪- 3‬اﻟﻠﻲ) خبرﻳدل‪ ،‬د اﻧسان صبر‪ ،‬زﻏﻢ او حﻮصﻠﻪ زﻳاتﻮي‪.‬‬ ‫‪ -٦‬د سﻴرت د زده ﻛ‪7‬ې ﻟﻪ برﻛتﻪ کﻮﻻی شﻮ د دﻳﻦ پﻪ ډ‪4‬رو ﻣﻘاصدو پﻮه شﻮ‪ ،‬د ﻗرأن‬ ‫ﻛرﻳﻢ د زﻳاتﻮ أﻳاتﻮﻧﻮ پﻪ تﻔسﻴر او شآن ﻧزول خبر شﻮ‪.‬‬ ‫‪ -٧‬ﻧبﻮي سﻴرت د اسﻼﻣﻲ اﻣت د وحدت 'ر‪-‬ﻨدوﻧﻪ کﻮي او دا را پﻪ ‪-‬ﻮتﻪ کﻮي چ‪3‬‬ ‫اسﻼم 'رﻧ‪/‬ﻪ وکﻮﻻی شﻮ ﻟﻪ ﻣختﻠﻔﻮ‪ ،‬ﻳﻮ بﻞ تﻪ ﻟﻪ د*ﻤﻨﻮ او خپرو ﻗﻮﻣﻮﻧﻮ‪ ،‬ﻣﻠتﻮﻧﻮ او‬ ‫ﻗبائﻠﻮ 'خﻪ ﻳﻮ واحد‪ ،‬ﻗﻮي ﻋزتﻤﻨد او ﻳﻮ ﻣﻮ!ﻰ ﻣﻠت جﻮړ ﻛ‪7‬ي‪ ،‬او !ﻮل سره ورو‪1‬ﻪ‬ ‫ک‪7‬ي‪ ،‬د دوی ﻣشران چ‪ 3‬ﻟﻪ تﻘﻮى‪ ،‬اخﻼص او اﻟﻬﻲ و‪4‬رې 'خﻪ برخﻤﻦ وو‪ ،‬د خپﻠﻮ‬ ‫ﻛشراﻧﻮ او اتباﻋﻮ پﻪ زړوﻧﻮ ﻛ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬تر !ﻮﻟﻮ ‪-‬ران او ﻋزتﻤﻨد ک‪7‬ي دي‪.‬‬ ‫‪ -٨‬د سﻴرت ﻟﻮستﻞ او تدرﻳس ﻣسﻠﻤان تﻪ‪ ،‬د اسﻼﻣﻲ ﻓرﻫﻨ‪ ,‬او پﻮﻫ‪ 3‬د ﻳﻮې ﻣﻬﻤ‪3‬‬ ‫برخ‪ 3‬د ﻏﻨاﻣﻨدۍ او ب‪6‬اﻳﻨ‪ 3‬ﻻﻣﻞ ‪-‬ر‪$‬ﻲ‪.‬‬

‫‪62‬‬

‫ارزونه‬ ‫‪ - ١‬ﻧبﻮي سﻴرت پﻪ ﻟﻐت او اصطﻼح ک‪ 3‬تﻌرﻳﻒ ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د ﻧبﻮي سﻴرت درې ‪$‬اﻧ‪7/‬تﻴاوې 'ر‪-‬ﻨدې ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬د ﻧبﻮي سﻴرت د زده ک‪7‬ې ارز*ت‪ ،‬د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ د ژوﻧداﻧﻪ پﻪ ﻣختﻠﻔﻮ اړخﻮﻧﻮ ک‪3‬‬ ‫'ر‪-‬ﻨد ﻛ‪7‬ئ‪.‬‬

‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫د دې ﻟﻮست د ﻣطاﻟبﻮ خﻼصﻪ‪ ،‬د ﻳﻮې ﻟﻨ‪6‬ې ﻣﻘاﻟ‪ 3‬پﻪ ﻟ‪ 7‬ک‪ 3‬پﻪ خپﻠﻮ اﻟﻔاﻇﻮ وﻟﻴﻜئ‪.‬‬

‫‪63‬‬

‫دروﻳشتم لوست‬

‫نبوي سﻴرت او تارﻳخ‬ ‫د تارﻳخ تعرﻳف‬

‫تارﻳخ پﻪ ﻟﻐت ک‪ 3‬د ﻳﻮې پﻴ‪ 3+‬د وخت او زﻣان تﻌﻴﻴﻦ تﻪ واﻳﻲ‪.‬‬ ‫پﻪ اصطﻼح ک‪ 3‬د تﻴرو وختﻮﻧﻮ د ﻣﻬﻤﻮ پﻴ‪+‬ﻮ او واﻗﻌاتﻮ د وخت او زﻣاﻧ‪! 3‬اﻛﻞ دي‪،‬‬ ‫ﻟﻜﻪ‪ :‬د ﻣﻬﻤﻮ شخصﻴتﻮﻧﻮ‪ ،‬ډﻟﻮ‪ ،‬د ﻫﻐﻮى د ژوﻧد او ﻣرګ ﻟﻪ حاﻻتﻮ‪ ،‬ﻟﻪ تﻤدﻧﻮﻧﻮ‪،‬‬ ‫*اروﻧﻮ‪ ،‬دودوﻧﻮ‪ ،‬رواجﻮﻧﻮ‪ ،‬ﻋاداتﻮ‪ ،‬ک‪7‬ﻧﻮ‪ ،‬صﻨﻌتﻮﻧﻮ او اﻧسابﻮ 'خﻪ بحث ﻛﻮي‪.‬‬ ‫سﻴرت د تارﻳخ اساس او بنس＀ دى‬

‫د پﻴﻐﻤبر سﻴرت د تارﻳخ اساس او ب‪2‬س＀ دى چ‪ 3‬ﻣسﻠﻤاﻧان پرې وﻳاړي‪$ ،‬ﻜﻪ‬ ‫ﻟﻮﻣ‪7‬ﻧ‪ 9‬تارﻳخﻲ پﻴ‪ 3+‬چ‪ 3‬ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ ﻟﻴﻜﻠ‪ 3‬دي‪ ،‬ﻫﻐﻪ د سﻴرت پﻴ‪ 3+‬وې‪ ،‬بﻴا د‬ ‫وروستﻨﻴﻮ حﻮادثﻮ تدوﻳﻦ تر ﻧﻦ ور‪ 3$‬پﻮرې د ﻫﻤاﻏﻪ سﻴرت ﻟ‪7‬ۍ ده‪.‬‬ ‫د سﻴرت او تارﻳخ د سند د نقلولوطرﻳقه‪:‬‬

‫د رواﻳت پﻪ سﻠسﻠﻪ د تارﻳخﻲ پﻴ‪+‬ﻮ ﻧﻘﻠﻮل او صحﻴح رواﻳتﻮﻧﻪ ﻟﻪ ﻏﻠطﻮ رواﻳتﻮﻧﻮ 'خﻪ جﻼ‬ ‫ﻛﻮل دا ﻳﻮازې د ﻋربﻮ او ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ ‪$‬اﻧ‪7/‬تﻴا وه چ‪ 3‬ﻧﻮر ور‪$‬ﻨ‪ 3‬ب‪ 3‬برخ‪ 3‬وو‪$ ،‬ﻜﻪ چ‪3‬‬ ‫ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ د سﻴرت ﻟﻴﻜﻨﻪ خپﻠﻪ دﻳﻨﻲ وجﻴبﻪ ‪2-‬ﻠﻪ‪ ،‬دوى زﻳار باسﻪ تر 'ﻮ پﻪ رواﻳاتﻮ ﻛ‪3‬‬ ‫ﻛﻮم شﻚ او شبﻬﻪ پات‪ 3‬ﻧشﻲ او سﻴرت ﻟﻪ ﻫر ډول دروﻏﻮ 'خﻪ پاك وي‪ .‬دﻏﻪ ت‪/‬ﻼره‬ ‫ﻟﻮﻣ‪7‬ۍ د حدﻳثﻮ او سﻴرت پﻪ ﻟﻴﻜﻨﻪ ﻛ‪ 3‬راﻣﻨ‪%‬تﻪ شﻮه‪ ،‬بﻴا د تارﻳخ پﻪ ﻟﻴﻜﻨﻪ ﻛ‪ 3‬ور'خﻪ‬ ‫ﻛار واخﻴستﻞ شﻮ او تارﻳخ پﻮرې اړوﻧدوحﻘاﻳﻘﻮ د تﻤﻴﻴز ﻟپاره ﻣﻌﻴار و!اکﻞ شﻮ‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫د سﻴرت او د تارﻳخ د ﻋﻠﻢ ترﻣﻨ‪ #‬تﻔاوت واضح ﻛ‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪64‬‬

‫د نبوي سﻴرت مصادر‬

‫ﻣﻮﻧ‪ 8‬کﻮﻻى شﻮ د ﻧبﻮي سﻴرت ﻣصادر پﻪ ﻻﻧدې ډول خﻼصﻪ ک‪7‬و‪:‬‬ ‫‪ - ١‬ﻗرأن کرﻳﻢ‪ :‬د ﻧبﻮي سﻴرت ﻳﻮه پراخﻪ برخﻪ پﻪ ﻗراﻧکرﻳﻢ ک‪ 3‬پﻪ اجﻤاﻟﻲ تﻮ‪-‬ﻪ ذکر‬ ‫شﻮې ده‪.‬‬ ‫‪ - ٢‬ﻧبﻮي سﻨت‪ :‬دﻧبﻮي سﻴرت زﻳاتﻪ برخﻪ د احادﻳثﻮ پﻪ ﻛتابﻮﻧﻮ ﻛ‪ 3‬ذکر شﻮې ده‪ ،‬د‬ ‫احادﻳثﻮ ﻛتابﻮﻧﻪ ﻋبارت دي ﻟﻪ‪ :‬ﻛتب اﻟصحاح‪ ،‬سﻨﻦ‪ ،‬ﻣساﻧﻴد‪ ،‬ﻣستدرﻛات او ﻣﻌاجﻢ‬ ‫او د سﻨﻨﻮ د ﻛتابﻮﻧﻮ ﻟﻪ ﻗاﻣﻮسﻮﻧﻮ 'خﻪ‪.‬‬ ‫‪ - ٣‬د ﻣحﻤدي صﻔاتﻮ (شﻤاﻳﻠﻮ ) کتابﻮﻧﻪ‪:‬د ﻣحﻤدي شﻤاﻳﻠﻮ کتابﻮﻧﻪ ﻫﻐﻪ کتابﻮﻧﻪ دي‬ ‫چ‪ 3‬ﻣؤﻟﻔﻴﻨﻮ ﻳ‪ 3‬د ﻧبﻲ کرﻳﻢ اخﻼﻗﻮ‪ ،‬ﻋاداتﻮ‪ ،‬ﻓضاﻳﻠﻮ اوسﻠﻮکﻮ تﻪ ‪$‬اﻧ‪7/‬ې تﻮجﻪ‬ ‫ﻛ‪7‬ې وي‪.‬‬ ‫‪ - ٤‬د ﻧبﻮي دﻻﻳﻠﻮ کتابﻮﻧﻪ (ﻣحﻤدي ﻣﻌجزې)‪ :‬پﻪ دﻏﻮ ﻛتابﻮﻧﻮ ﻛ‪ 3‬د پﻴﻐﻤبر‬ ‫ﻣﻌجزې او د ﻧبﻮت دﻻئﻞ ذکر شﻮي دي‪.‬‬ ‫‪ - ٥‬د ﻣحﻤدي خصائصﻮ کتابﻮﻧﻪ‪ :‬دﻏﻪ ﻛتابﻮﻧﻪ د پﻴﻐﻤبر او د ﻫﻐﻪ د اﻣت د خصائصﻮ‬ ‫او ‪$‬اﻧ‪7/‬تﻴاوو پﻪ ﻫکﻠﻪ بحث ﻛﻮي‪.‬‬ ‫‪ - ٦‬د ﻏزاگاﻧﻮ کتابﻮﻧﻪ‪:‬‬ ‫دﻏﻪ ﻛتابﻮﻧﻪ د اسﻼم پﻪ اول ﻛ‪ 3‬د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ د د*ﻤﻨاﻧﻮ ﻟﻪ سازشﻮﻧﻮ‪ ،‬دسﻴسﻮ‪ ،‬د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ‬ ‫ﻟﻪ دﻓاع او د پﻴﻐﻤبر ﻟﻪ ﻏزواتﻮ 'خﻪ بحث ﻛﻮي‪.‬‬ ‫‪_٧‬د سﻴرت ‪$‬اﻧ‪7/‬ي ﻛتابﻮﻧﻪ‪ :‬دﻏﻪ ﻛتابﻮﻧﻪ د سﻴرت ﻟﻪ ﻋﻠﻢ پﻮرې ﻟﻪ اړوﻧدو ﻣﻮضﻮﻋاتﻮ‬ ‫'خﻪ بحث ﻛﻮي‪.‬‬ ‫د سﻴرت د ﻟﻴﻜﻨ‪ 3‬پﻴﻞ او د سﻴرت ﻣشﻬﻮر ﻛتابﻮﻧﻪ‬ ‫‪ -١‬د صحابه وو دوره‪ :‬د سﻴرت تدوﻳﻦ پﻪ ابتداﻳﻲ ب‪2‬ﻪ ﻟﻪ (‪ )٦٠-٥٠‬ﻫجري‬ ‫بﻪ خپﻠﻮ شا‪-‬رداﻧﻮ تﻪ د‬ ‫ﻛﻠﻮﻧﻮ 'خﻪ پﻴﻞ شﻮ‪ ،‬چ‪ 3‬حضرت ﻋبد اهلل بﻦ ﻋباس‬ ‫پﻴﻐﻤبر د ﻧسب او د ﻫﻐﻪ د ﻏزا‪-‬اﻧﻮ پﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣات ورکﻮل او ﻫﻐﻮی بﻪ ﻟﻴﻜﻞ‪،‬‬ ‫بﻪ ﻫﻢ خپﻠﻮ شا‪-‬رداﻧﻮ تﻪ‬ ‫ﻫﻤداراز ﻋبداهلل بﻦ ﻋﻤرو بﻦ اﻟﻌاص او براء بﻦ ﻋازب‬ ‫دسﻴرت د ﻋﻠﻢ تدرﻳس ﻛاوه‪.‬‬ ‫‪65‬‬

‫‪ -٢‬د تابعﻴنو دوره‪ :‬د سﻴرت تاﻟﻴﻒ د تابﻌﻴﻨﻮ پﻪ زﻣاﻧﻪ ﻛ‪ 3‬پﻴﻞ شﻮ‪ ،‬ﻋروه بﻦ زبﻴر‬ ‫د ﻏزا ‪-‬اﻧﻮ ﻛتاب وﻟﻴﻜﻪ‪.‬‬ ‫بﻦ ﻋﻮام د رسﻮل اهلل‬ ‫پﻪ سﻴرت او ﻏزواتﻮ ﻛ‪ 3‬تر !ﻮﻟﻮ ﻣﻬﻢ ﻛتاب چ‪ 3‬د تابﻌﻴﻨﻮ پﻪ زﻣاﻧﻪ ک‪3‬‬ ‫د پﻴﻐﻤبر‬ ‫وﻟﻴﻜﻞ شﻮ‪ ،‬ﻫﻐﻪ د أبان بﻦ ﻋثﻤان (رحﻤﻪ اهلل) کتاب و چ‪ 3‬ﻟﻴکﻞ ﻳ‪ 3‬ﻟﻪ (‪ )٨٣‬ﻫجري‬ ‫'خﻪ دﻣخﻪ بشپ‪ 7‬شﻮ‪.‬‬ ‫ﻟﻪ ﻫﻐﻪ 'خﻪ وروستﻪ پﻪ دوﻳﻤﻪ درجﻪ ک‪ 3‬د وﻫب بﻦ ﻣﻨبﻪ چ‪ 3‬پﻪ (‪ )١١٠‬ﻫجري ک‪3‬‬ ‫وﻓات شﻮى او د ﻣﻮسﻰ بﻦ ﻋﻘبﻪ چ‪ 3‬پﻪ (‪ )١٤١‬ﻫجري ک‪ 3‬وﻓات شﻮى‪ ،‬د سﻴرت‬ ‫ﻛتابﻮﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫دﻏﻮ ﻛساﻧﻮ د صحابﻪ وو ﻛراﻣﻮ پﻪ زﻣاﻧﻪ ک‪ 3‬ژوﻧد ﻛاوه او ﻟﻪ ﻫﻐﻮی 'خﻪ ﻳ‪ 3‬زده ﻛ‪7‬ه ﻛ‪7‬ې‬ ‫وه‪.‬‬ ‫‪ -٣‬د اتباع تابعﻴنو دوره‪:‬پﻪ دﻏﻪ دوره ﻛ‪ 3‬چ‪ 3‬ﻛﻮم ﻛتابﻮﻧﻪ ﻟﻴﻜﻞ شﻮي دي‪ ،‬پﻪ‬ ‫ﻻﻧدې ډول دي‪:‬‬ ‫»اﻟسﻴر واﻟﻤﻐازي« د ﻣحﻤد بﻦ اسحاق (اﻟﻤتﻮﻓﻰ ‪١٥١‬ﻫـ) ﻟﻴﻜﻨﻪ‪» ،‬اﻟسﻴرة اﻟﻨبﻮﻳة«‬ ‫د ابﻦ ﻫشام (اﻟﻤتﻮﻓﻰ ‪ ٢١٣‬ﻫـ) ﻟﻴﻜﻨﻪ‪ ،‬پﻮرتﻨﻲ دواړو ﻣؤﻟﻔاﻧﻮ ﻟﻪ تابﻌﻴﻨﻮ 'خﻪ‬ ‫زده ک‪7‬ې ﻛ‪7‬ې وې‪.‬‬ ‫ﻫﻤدارﻧ‪/‬ﻪ (اﻟﻤﻮطآ) د اﻣام ﻣاﻟﻚ (رحﻤﻪ اهلل) (اﻟﻤتﻮﻓﻰ ‪ ١٧۹‬ﻫـ) ﻟﻴﻜﻨﻪ‪ ،‬دا د احادﻳثﻮ‬ ‫پﻪ سﻴرت او اوصاﻓﻮ پﻮرې اړه‬ ‫ﻛتاب دى‪ ،‬خﻮ زﻳاتﻪ برخﻪ احادﻳث ﻳ‪ 3‬د پﻴﻐﻤبر‬ ‫ﻟري‪( .‬صحﻴح اﻟبخاري) د ﻣحﻤد بﻦ اسﻤاﻋﻴﻞ اﻟبخاري (رحﻤﻪ اهلل) (اﻟﻤتﻮﻓﻰ‪ ٢٥٦‬ﻫـ)‬ ‫ﻟﻴﻜﻨﻪ‪ ،‬او (صحﻴح ﻣسﻠﻢ) د اﻣام ﻣسﻠﻢ (رحﻤﻪ اهلل) (اﻟﻤتﻮﻓﻰ ‪٢٦١‬ﻫـ) ﻟﻴﻜﻨﻪ‪ ،‬پﻪ دﻏﻮ‬ ‫ﻛتابﻮﻧﻮ ﻛ‪ 3‬د احادﻳثﻮ ډ‪4‬ره برخﻪ‪ ،‬د پﻴﻐﻤبر ﻟﻪ ﻧبﻮت 'خﻪ ﻣخﻜ‪ 3‬او وروستﻪ‪ ،‬د ژوﻧد‬ ‫حاﻻت‪ ،‬د ﻫﻐﻪ خصائص‪ ،‬ﻓضائﻞ‪ ،‬ﻏزوات او د ﻳاراﻧﻮ ﻣﻨاﻗب او ﻓضﻴﻠتﻮﻧﻪ بﻴاﻧﻮي‪.‬‬ ‫وروستﻪ بﻴا ﻧﻮر ﻛتابﻮﻧﻪ ﻫﻢ وﻟﻴﻜﻞ شﻮل چ‪$ 3‬ﻴﻨ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬دا دي‪:‬‬ ‫‪ -١‬ﻋبد اﻟﻤﻠﻚ بﻦ ﻫشام د ﻣحﻤد بﻦ اسحاق ﻛتاب (اﻟسﻴر واﻟﻤﻐازي) ﻣختصر ﻛ‪،7‬‬ ‫بﻴا د دﻏﻪ (ﻣختصر) ﻟپاره‪ ،‬اﻣام ابﻮ اﻟﻘاسﻢ ﻋبد اﻟرحﻤان اﻧدﻟسﻲ د (اﻟروض اﻻﻧﻒ) پﻪ‬ ‫ﻧﻮم شرحﻪ وﻟﻴﻜﻠﻪ‪.‬‬ ‫‪66‬‬

‫‪ -٢‬ﻣحﻤد بﻦ سﻌد چ‪ 3‬د واﻗدي شا‪-‬رد و‪ ،‬د( اﻟطبﻘات اﻟﻜبرى) ﻛتاب پﻪ اتﻮ‬ ‫د سﻴرت او‬ ‫جﻠدوﻧﻮ ک‪ 3‬وﻟﻴﻜﻪ چ‪ 3‬ﻟﻮﻣ‪7‬ی او دوﻳﻢ جﻠد ﻳ‪ 3‬ﻳﻮا‪ 3$‬د پﻴﻐﻤبر‬ ‫ﻏزواتﻮ د بحث ﻟپاره ‪$‬ا ﻧ‪7/‬ی شﻮی دی‪.‬‬ ‫پﻪ اوسﻨﻲ ﻋصر ﻛ‪ 3‬د سﻴرت پﻪ ﻣختﻠﻔﻮ اړخﻮﻧﻮ ﻛ‪ 3‬ډ‪4‬ر ﻛتابﻮﻧﻪ تآﻟﻴﻒ او تدﻗﻴﻖ شﻮي‬ ‫دي چ‪$ 3‬ﻴﻨ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬ﻻﻧدې ذکرشﻮي دي‪:‬‬ ‫ سﻴرة اﻟﻨبﻲ‪ :‬د اﻣام ابﻦ ﻛثﻴر ﻟﻴﻜﻨﻪ‪.‬‬‫ سﻴرة اﻟﻨبﻲ‪ :‬د ﻋﻼﻣﻪ شبﻠﻲ ﻧﻌﻤاﻧﻲ ﻟﻴﻜﻨﻪ‪.‬‬‫ اﻟرحﻴﻖ اﻟﻤختﻮم‪ :‬د ﻣبارﻛپﻮري ﻟﻴﻜﻨﻪ‪.‬‬‫ ﻓﻘﻪ اﻟسﻴرة‪ :‬د ﻣحﻤد اﻟﻐزاﻟﻲ ﻟﻴﻜﻨﻪ‪.‬‬‫ ﻧبﻲ اﻟرحﻤة‪ :‬د ﻣحﻤد بﻦ ﻣسﻌد ﻳاﻗﻮت ﻟﻴﻜﻨﻪ‪.‬‬‫(‪)١‬‬ ‫_تﻬذﻳب سﻴرة اﻟﻨبﻲ ابﻦ ﻫشام د ﻋبد اﻟسﻼم ﻫارون ﻟﻴﻜﻨﻪ‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻮرتﻨﻲ ﻣطاﻟب پﻪ ډﻟﻪ ﻳﻴزه تﻮ‪-‬ﻪ د سﻮال او ‪$‬ﻮاب پﻪ طرﻳﻘ‪ 3‬سره‬ ‫تﻜرار ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫ارزونه‬ ‫‪ .١‬د ﻧبﻮي سﻴرت تاثﻴر د تارﻳخ پﻪ تدوﻳﻦ ک‪ 3‬بﻴان ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫تدوﻳﻦ پﻪ ﻣستﻘﻠﻪ تﻮگﻪ 'ﻪ وخت پﻴﻞ شﻮ؟ او د دوو کتابﻮﻧﻮ‬ ‫‪.٢‬د سﻴرت اﻟﻨبﻲ‬ ‫ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ واخﻠئ چ‪ 3‬پﻪ ﻣستﻘﻴﻤﻪ تﻮگﻪ د ﻧبﻮي سﻴرت پﻪ ﻫکﻠﻪ تاﻟﻴﻒ شﻮي وي‪.‬‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫د ﻟﻮست ﻣﻬﻢ ﻣطاﻟب پﻪ ﻣختصر ډول پﻪ خپﻠﻪ ژبﻪ د ﻳﻮې ﻣﻘاﻟ‪ 3‬پﻪ ﻟ‪7‬ک‪ 3‬وﻟﻴﻜئ‪.‬‬ ‫(‪ )١‬د (سﻴرت د ﻟﻴﻜﻨ‪ 3‬پﻴﻞ او د سﻴرت د ﻣشﻬﻮرو ﻛتابﻮﻧﻮ) بحث‪ ،‬اضاﻓﻲ ﻣﻌﻠﻮﻣات دي‪ ،‬پﻪ اﻣتحان ﻛ‪ 3‬شاﻣﻞ ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫‪67‬‬

‫'لور و‪4‬شتم لوست‬

‫له اسﻼم 'خه وړاندې د جزﻳرة العرب حالت‬ ‫الف ‪( -‬د بتانو د عبادت پﻴل)‬

‫د شپ‪8‬ﻣ‪ 3‬پﻴ‪7‬ۍ پﻪ دوﻳﻤ‪ 3‬ﻧﻤاﻳﻲ ک‪ 3‬د جزﻳرة اﻟﻌرب حاﻟت‬

‫پﻪ ﻋربﻲ جزﻳره ک‪ 3‬حاکﻢ دﻳﻦ کﻮم و؟‬ ‫د بتاﻧﻮ ﻋبادت 'رﻧگﻪ شروع شﻮ؟‬ ‫بتان ﻟﻪ کﻮﻣﻪ ‪$‬اﻳﻪ ﻋربﻲ جزﻳرې تﻪ راوړل شﻮل؟‬ ‫د دﻳن تعرﻳف‬

‫دﻳﻦ پﻪ ﻟﻐت ک‪ :3‬د شرﻳﻌت‪ ،‬ﻗاﻧﻮن‪ ،‬ﻣذﻫب‪ ،‬ﻣﻠت‪ ،‬ﻻرې‪ ،‬جزا او حساب پﻪ ﻣﻌﻨا راﻏﻠﻰ‬ ‫دى‪.‬‬ ‫پﻪ اصطﻼح ک‪ 3‬د اﻧساﻧاﻧﻮ د ژوﻧد ﻫﻐﻪ ﻧﻈام دى چ‪ 3‬اﻋتﻘادي‪ ،‬ﻓکري‪ ،‬اخﻼﻗﻲ او ﻋﻤﻠﻲ‬ ‫اړخﻮﻧﻪ ﻳ‪ 3‬پﻪ بر ک‪ 3‬ﻧﻴسﻲ‪.‬‬ ‫‪68‬‬

‫له اسﻼم 'خه دمخه د عربانو دﻳن‬

‫ﻟﻪ ﻫﻐﻪ وختﻪ چ‪ 3‬پﻪ ﻣکﻪ ﻣکرﻣﻪ ک‪ 3‬د ابراﻫﻴﻢ ‪$‬ﻮ‪$‬ات (ﻧسﻞ) ﻣﻴشت شﻮل او بﻴا د‬ ‫ﻋربﻲ جزﻳرې پﻪ ﻧﻮرو سﻴﻤﻮ ک‪ 3‬خپاره شﻮل‪ ،‬ﻋربان د ابراﻫﻴﻤﻲ دﻳﻦ پﻴروان وو‪ .‬د ﻳﻮ اهلل‬ ‫بﻨده گﻲ ﻳ‪ 3‬کﻮﻟﻪ‪ ،‬خﻮ د ﻳﻮې اوږدې ﻣﻮدې ﻟﻪ تﻴرﻳدو وروستﻪ ﻫﻐﻮی ﻫﻐﻪ 'ﻪ چ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬زده‬ ‫ک‪7‬ي وو‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﻳ‪ 3‬ﻫﻴر ک‪7‬ل او پرتﻪ ﻟﻪ ‪$‬ﻴﻨﻮ دﻳﻨﻲ شﻌائرو 'خﻪ ﻧﻮر ﻫﻴ& شﻰ ﻫﻢ پﻪ ﻫﻐﻮی‬ ‫ک‪ 3‬پات‪ 3‬ﻧﻪ وو‪.‬‬ ‫د بتانو د عبادت پﻴل‬

‫د ﻟﻮﻣ‪7‬ي ‪$‬ﻞ ﻟپاره د ﻧﻮح پﻪ زﻣاﻧﻪ ک‪ 3‬د بتاﻧﻮ ﻋبادت پﻴﻞ شﻮ‪ .‬د ﻧﻮح ﻟﻪ ﻗﻮم 'خﻪ‬ ‫پﻨ‪%‬ﻪ تﻨﻪ د (ود‪ ،‬سﻮاع‪ ،‬ﻳﻐﻮث‪ ،‬ﻳﻌﻮق او ﻧسر) پﻪ ﻧاﻣﻪ ﻧﻴک‪* ،‬ﻪ او ﻋبادت کﻮوﻧکﻲ خﻠک‬ ‫وو‪ ،‬د ﻫﻐﻮی ﻣرگ د خﻠکﻮ د و‪4‬رې‪ ،‬ﻏﻢ او خپگان ﻻﻣﻞ وگر‪$‬ﻴد‪ ،‬ﻳﻮه س‪7‬ي ورتﻪ ووﻳﻞ‪:‬‬ ‫أﻳا د دوى 'ﻴرې ستاسﻮ ﻟپاره ﻟﻪ ﻟرگﻲ 'خﻪ جﻮړې ک‪7‬م چ‪ 3‬د ﻫﻐﻮ پﻪ ﻟﻴدو سره تاسﻮ تﻪ‬ ‫أراﻣﻲ حاصﻠﻪ شﻲ؟ دوى ووﻳﻞ‪ :‬ﻫﻮ! کﻪ کﻮﻻى ش‪ 3‬دا کار وﻛ‪7‬ه‪.‬‬ ‫ﻧﻮ 'ﻴرې ﻳ‪ 3‬د ﻫﻐﻮى د ژوﻧداﻧﻪ د حاﻟت پﻪ شان د خﻠکﻮ ﻟپاره جﻮړې ک‪7‬ې‪ ،‬د ﻫرې کﻮرﻧ‪9‬‬ ‫چ‪ 3‬بﻪ کﻮﻣﻪ 'ﻴره خﻮ*ﻴده‪ ،‬ﻫﻤاﻏﻪ بﻪ ﻳ‪ 3‬وړه او پﻪ خپﻠﻮ کﻮروﻧﻮ ک‪ 3‬ﻳ‪ 3‬کﻴ‪+‬ﻮده‪ ،‬ﻫﻐ‪ 3‬تﻪ‬ ‫بﻪ ﻳ‪ 3‬کتﻞ او 'ﻪ اﻧدازه ﻏﻤﻮﻧﻪ او اﻧدﻳ‪+‬ﻨ‪ 3‬بﻪ ﻳ‪ 3‬کﻤﻴدﻟ‪ ،3‬وخت پﻪ ﻫﻤدې تﻮگﻪ تﻴرﻳده‪،‬‬ ‫دوﻳﻤﻪ او درﻳﻤﻪ پﻴ‪7‬ۍ ﻳﻮ پﻪ بﻞ پس‪ 3‬تﻴرې شﻮې‪ ،‬خﻮ !ﻮﻟﻮ خﻠکﻮ بﻪ د ﻫﻐﻮ 'ﻴرو سره د‬ ‫ﻟﻮﻣ‪7‬ﻧ‪ 9‬پﻴ‪7‬ۍ پﻪ شان ک‪7‬ﻧﻪ کﻮﻟﻪ تر'ﻮ 'ﻠﻮرﻣﻪ پﻴ‪7‬ۍ را ورسﻴده‪ ،‬خﻠکﻮ ووﻳﻞ‪ :‬کﻪ چ‪5‬رې‬ ‫ﻣﻮږ د دﻏﻮ ﻧﻴکﻮ او صاﻟحﻮ اشخاصﻮ د 'ﻴرو ﻋبادت وک‪7‬و‪ ،‬ﻧﻮ دا بﻪ اهلل تﻪ زﻣﻮږ د‬ ‫ﻧ‪8‬د‪4‬ﻮاﻟﻲ ﻻﻣﻞ و گر‪$‬ﻲ او دوى بﻪ د اهلل پﻪ وړاﻧدې زﻣﻮږ شﻔاﻋت وک‪7‬ي‪ ،‬بﻨاء د دﻏﻮ‬ ‫ﻣجسﻤﻮ او شﻜﻠﻮﻧﻮ ﻋبادت ﻳ‪ 3‬پﻴﻞ ک‪ 7‬او راتﻠﻮﻧﻜﻮ ﻧسﻠﻮﻧﻮ ﻫﻢ دې کار تﻪ دوام ورﻛ‪.7‬‬

‫‪69‬‬

‫د عربو پر ‪$‬مكه دبتانو د عبادت پﻴل‬

‫پﻴﻐﻤبر د اهلل ﻟﻪ ﻟﻮري د اس‪ 3‬خﻠﻜﻮ تﻪ وﻟﻴ‪8‬ل شﻮ چ‪ 3‬ﻫﻐﻮی د جاﻫﻠﻴت پﻪ تﻮرو‬ ‫تﻴارو ﻛ‪ 3‬ژوﻧد تﻴراوه او دﻏﻪ تﻴاره د ﻫﻐﻮی د ژوﻧداﻧﻪ پﻪ ﻫره برخﻪ حاکﻤﻪ وه‪.‬‬ ‫ﻟﻪ دې 'خﻪ ﻣخﻜ‪! 3‬ﻮل ﻋرب د ابراﻫﻴﻢ د سپﻴ(ﻠﻲ دﻳﻦ پﻴروان وو‪.‬‬ ‫ﻳﻮ کس چ‪ 3‬ﻋﻤرو بﻦ ﻟحی ﻧﻮﻣﻴده او د بﻨﻲ خزاﻋﻪ د ﻗبﻴﻠ‪ 3‬ﻣشر و‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﻳﻮه ورځ شام‬ ‫تﻪ سﻔر وﻛ‪- ،7‬ﻮري چ‪ 3‬د شام خﻠﻚ د بتاﻧﻮ ﻋبادت ﻛﻮي‪ ،‬دا ﻛار ﻳ‪ 3‬ډ‪4‬ر خﻮښ شﻮ‪،‬‬ ‫ﻟﻪ شام 'خﻪ ﻳ‪ 3‬ﻳﻮ بت چ‪( 3‬ﻫبﻞ) ﻧﻮﻣﻴده‪ ،‬ﻟﻪ ‪$‬اﻧﻪ سره ﻣﻜ‪ 3‬تﻪ راوړ او د ﻛﻌب‪ 3‬شرﻳﻔ‪3‬‬ ‫پﻪ ﻣﻨ‪ #‬ﻛ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬کﻴ‪+‬ﻮد‪ .‬د ﻣک‪ 3‬خﻠﻚ ﻳ‪ 3‬د دﻏﻪ بت بﻨد‪ 9-‬تﻪ راوبﻠﻞ‪ ،‬د ﻣﻜ‪ 3‬خﻠﻜﻮ‬ ‫د ده بﻠﻨﻪ وﻣﻨﻠﻪ او د بتاﻧﻮ ﻋبادت ﻳ‪ 3‬پﻴﻞ ﻛ‪ ،7‬ﻟ‪8‬ه ﻣﻮده وروستﻪ د !ﻮل حجاز اوسﻴدوﻧﻜﻮ د‬ ‫ﻣﻜ‪ 3‬د خﻠﻜﻮ ﻻره وﻧﻴﻮﻟﻪ‪.‬‬ ‫د حجاز د خﻠﻜﻮ د پخﻮاﻧﻴﻮ بتاﻧﻮ ﻟﻪ جﻤﻠ‪' 3‬خﻪ (ﻻت‪ ،‬ﻣﻨات او ﻋزا) وو چ‪ 3‬پﻪ ﻣختﻠﻔﻮ‬ ‫سﻴﻤﻮ ﻛ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬شتﻮن درﻟﻮد‪ .‬ﻟﻪ دې وروستﻪ ﻟﻪ اهلل سره شرﻳک ﻧﻴﻮل او بت پرستﻲ پﻪ‬ ‫!ﻮل حجاز ک‪ 3‬خپره شﻮ‪ ،‬پﻪ ﻫر کﻠﻲ او بﻴا پﻪ ﻫر کﻮر ک‪ 3‬د بتاﻧﻮ ﻋبادت پﻴﻞ شﻮ‪ ،‬ﻣسجد‬ ‫اﻟحرام ﻳ‪ 3‬ﻟﻪ بتاﻧﻮ 'خﻪ ډک ک‪ ،7‬پﻪ دې تﻮ‪-‬ﻪ بت پرستﻲ د جاﻫﻠﻴت د دﻳﻦ ﻳﻮ ﻣﻈﻬر‬ ‫و‪-‬ر‪$‬ﻴده‪.‬‬ ‫د بت پرست‪ 9‬مراسم‬

‫د بت پرست‪ 9‬ﻣراسﻢ دا رﻧگﻪ وو‪:‬‬ ‫خﻠکﻮ بﻪ د بتاﻧﻮ ﻋبادت کاوه‪ ،‬ﻫﻐﻮى تﻪ بﻪ ﻳ‪ 3‬پﻨاه وړه‪ ،‬پﻪ ستﻮﻧزو ک‪ 3‬بﻪ ﻳ‪ 3‬بتاﻧﻮ تﻪ ﻓرﻳاد او‬ ‫زارۍ کﻮﻟ‪ ،3‬خپﻞ ضرورتﻮﻧﻪ او اړتﻴاوې بﻪ ﻳ‪ 3‬ﻟﻪ بتاﻧﻮ ﻏﻮ*تﻠ‪ ،3‬داس‪ 3‬ﻋﻘﻴده ﻳ‪ 3‬درﻟﻮده‬ ‫چ‪ 3‬بتان د اهلل پﻪ وړاﻧدې زﻣﻮږ سپار*تﻨﻪ کﻮي‪ ،‬د ﻫﻐﻮ پﻪ شا اوخﻮا بﻪ ﻳ‪ 3‬طﻮاﻓﻮﻧﻪ کﻮل‪،‬‬ ‫ﻫﻐﻮ تﻪ بﻪ ﻳ‪ 3‬سجدې کﻮﻟ‪ 3‬او د بتاﻧﻮ ﻟپاره او د ﻫﻐﻮ پﻪ ﻧاﻣﻪ بﻪ ﻳ‪ 3‬ﻗرباﻧ‪ 9‬کﻮﻟ‪.3‬‬ ‫خپﻞ ﻫر شﻰ (خﻴر او شر) بﻪ ﻳ‪ 3‬پﻪ ﻏشﻮ ﻣﻌﻠﻮﻣﻮل‪ ،‬د کاﻫﻨاﻧﻮ‪ ،‬ﻣﻨجﻤاﻧﻮ او ﻏﻴب وﻳﻮﻧکﻮ‬ ‫پﻪ خبرو ﻳ‪ 3‬باور درﻟﻮد‪ ،‬ﻓال اچﻮﻧﻪ پﻪ ﻫﻐﻮ ک‪ 3‬ﻣروجﻪ وه‪.‬‬ ‫‪70‬‬

‫دا دﻳﻦ چ‪ 3‬پر شرک‪ ،‬بت پرست‪ ،9‬وﻫﻤﻴاتﻮ او خراﻓاتﻮ وﻻړ و‪ ،‬د ډﻳرو ﻋرباﻧﻮ دﻳﻦ و‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻮرتﻨﻲ ﻣطاﻟب پﻪ ډﻟﻪ ﻳﻴزه تﻮ‪-‬ﻪ د سﻮال او ‪$‬ﻮاب پﻪ طرﻳﻘ‪ 3‬سره‬ ‫تﻜرار ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫ارزونه‬ ‫‪ .١‬دﻳﻦ پﻪ ﻟﻐت او اصطﻼح ک‪' 3‬ﻪ تﻪ واﻳﻲ؟ تﻌرﻳﻒ ﻳ‪ 3‬ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .٢‬د کﻌب‪ 3‬شرﻳﻔ‪ 3‬پﻪ چاپﻴرﻳال ک‪ 3‬خﻠکﻮ 'ﻪ وخت د بتاﻧﻮ ﻋبادت پﻴﻞ ک‪7‬؟‬ ‫‪ .٣‬ﻣشرکان پﻪ بت پرست‪ 9‬ک‪ 3‬د ﻳﻮ شﻤﻴر ﻣراسﻤﻮ پابﻨد وو‪$ ،‬ﻴﻨ‪ 3‬ﻟﻪ ﻫﻐﻮ 'خﻪ شرحﻪ‬ ‫ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫د ﻟﻮست ﻣطاﻟب پﻪ ﻣختصر ډول د ﻳﻮې ﻣﻘاﻟ‪ 3‬پﻪ ترڅ ک‪ 3‬پﻪ خپﻠﻪ ژبﻪ وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪71‬‬

‫پن‪%‬ه و‪4‬شتم لوست‬

‫له اسﻼم 'خه د مخه د عربو حالت‬ ‫(دﻳنﻲ‪ ،‬اخﻼقﻲ‪! ،‬ولنﻴز ‪ ،‬سﻴاسﻲ او اقتصادي حالت)‬ ‫د اسﻼم د ‪$‬ﻼﻧده ﻟﻤر ﻟﻪ 'رک وﻫﻠﻮ ﻧﻪ وړاﻧدې ﻋربﻮ 'رﻧ‪/‬ﻪ اخﻼق درﻟﻮدل؟ د‬ ‫ﻫﻐﻮی !ﻮﻟﻨﻴز او سﻴاسﻲ حاﻟت 'رﻧگﻪ و؟‬ ‫دﻳنﻲ حالت‬

‫کﻠﻪ چ‪ 3‬د اسﻼم سپﻴ(ﻠی دﻳﻦ 'رگﻨد شﻮ‪ ،‬ﻋرباﻧﻮ چ‪ 3‬د ابراﻫﻴﻢ د دﻳﻦ د پﻴروۍ‬ ‫دﻋﻮا ﻳ‪ 3‬درﻟﻮده‪ ،‬د ﻫﻐﻪ د شرﻳﻌت ﻟﻪ اواﻣرو او ﻧﻮاﻫﻴﻮ 'خﻪ ډ‪4‬ر ﻟرې پات‪ 3‬وو‪ ،‬د گ‪0‬‬ ‫شﻤﻴر بتاﻧﻮ ﻋبادت ﻳ‪ 3‬کاوه او د ابراﻫﻴﻤﻲ دﻳﻦ !ﻮل اخﻼﻗﻲ ﻣکارم ﻳ‪ 3‬پرﻳ‪ 3+‬وو‪.‬‬ ‫ﻟﻪ ﻫﻤدې اﻣﻠﻪ د وخت پﻪ ت‪5‬رﻳدو سره پﻪ دوی ک‪ 3‬ﻧاوړو تﻘﻠﻴدوﻧﻮ او دودوﻧﻮ وده وﻛ‪7‬ه‪،‬‬ ‫چ‪ 3‬پﻪ پاﻳﻠﻪ ک‪ 3‬بت پرستﻲ ﻣﻨ‪ #‬تﻪ راﻏﻠﻪ‪ ،‬دﻏﻮ ﻛاروﻧﻮ د دوی پﻪ دﻳﻨﻲ‪! ،‬ﻮﻟﻨﻴز او سﻴاسﻲ‬ ‫ژوﻧد باﻧدې د پام وړ اﻏﻴزې وﻛ‪7‬ې‪.‬‬ ‫اخﻼقﻲ او !ولنﻴزحالت‬

‫پرتﻪ ﻟﻪ شکﻪ د ﻋربﻮ د جاﻫﻠﻴت پﻪ دور ک‪ 3‬داس‪ 3‬ﻧاوړو‪! ،‬ﻴ"ﻮ او ﻧاکارو اخﻼﻗﻮ شتﻮن‬ ‫درﻟﻮد چ‪ 3‬سﻠﻴﻢ ﻋﻘﻞ ﻧشﻮ ﻣﻨﻠﻰ او بﻴداره وجدان ﻧشﻮ ﻗبﻠﻮﻟﻰ‪ ،‬خﻮ د دې تر'ﻨگ د‬ ‫دوى پﻪ ﻣﻨ‪ #‬ک‪$ 3‬ﻴﻨ‪ 3‬ستاﻳﻞ شﻮي اخﻼق او ﻏﻮره ﻋادتﻮﻧﻪ ﻫﻢ وو چ‪ 3‬د ﻋربﻮ ﻣشراﻧﻮ‬ ‫او شاﻋراﻧﻮ بﻪ پرې وﻳاړ ﻛاوه‪ ،‬ﻟﻜﻪ‪ :‬سخاوت‪$ ،‬ﻮاﻧﻤردي‪ ،‬پﻪ وﻋدو وﻓا‪ ،‬ﻣﻴ‪7‬اﻧﻪ‪ ،‬ﻋزت‬ ‫اﻟﻨﻔس او داس‪ 3‬ﻧﻮر‪.‬‬

‫‪72‬‬

‫ﻋربﻲ !ﻮﻟﻨﻪ پﻪ ب‪5‬ﻼ ب‪5‬ﻠﻮ طبﻘﻮ وﻳشﻞ شﻮې وه چ‪ 3‬د ﻫرې طبﻘ‪ 3‬ژوﻧد بﻪ د بﻠ‪ 3‬طبﻘ‪ 3‬ﻟﻪ‬ ‫ژوﻧد سره تﻮپﻴر درﻟﻮد‪.‬‬ ‫ﻧارﻳﻨﻪ بﻪ د ﻛﻮرﻧ‪ 9‬ﻣشر او د پﻮره واك خاوﻧد و‪ ،‬د س‪7‬ي او *‪ 3%‬اړﻳکﻪ د واده د ﻣراسﻤﻮ‬ ‫پﻪ ترڅ ک‪ 3‬د *‪ 3%‬د اوﻟﻴاوو د ﻧﻈر ﻻﻧدې سرتﻪ رسﻴده‪ ،‬خﻮ پﻪ ‪$‬ﻴﻨﻮ طبﻘاتﻮ ک‪ 3‬بﻪ د‬ ‫س‪7‬و او *‪%‬ﻮ ترﻣﻨ‪ #‬ډول‪ ،‬ډول ﻧاروا اړﻳکﻮ شتﻮن درﻟﻮد چ‪ 3‬ﻣﻮږ ﻫﻐ‪ 3‬تﻪ ﻟﻪ بدﻛارۍ‪،‬‬ ‫ﻓساد او ب‪ 3‬پت‪ 9‬پرتﻪ بﻞ تﻌبﻴر ﻧﻪ شﻮ ورکﻮﻻی‪ .‬د جاﻫﻠﻴت پﻪ زﻣاﻧﻪ ک‪ 3‬بﻪ د ډ‪4‬رو *‪%‬ﻮ‬ ‫ﻟرل‪ ،‬د ﻳﻮه کس ﻟپاره پﻪ ﻣﻴ‪7‬اﻧ‪ ،3‬وﻳاړ او ﻧﻴﻜ‪ 9‬دﻻﻟت کاوه‪ ،‬د پﻠروﻧﻮ *‪( 3%‬ﻣﻴرې) بﻪ‬ ‫ﻳ‪ 3‬ﻟﻪ طﻼﻗﻴدو ﻳا د پﻼر ﻟﻪ ﻣ‪7‬ﻳﻨ‪' 3‬خﻪ وروستﻪ‪ ،‬زاﻣﻨﻮ پﻪ ﻧکاح کﻮﻟ‪.3‬‬ ‫پﻠروﻧﻮ بﻪ ﻟﻪ خپﻠﻮ اوﻻدوﻧﻮ سره جﻼ‪ ،‬جﻼ چﻠﻨد درﻟﻮد‪$ ،‬ﻴﻨﻮ بﻪ وﻳﻞ‪ :‬زاﻣﻦ زﻣﻮږ د‬ ‫‪$‬ﻴگر !ﻮ!‪ 3‬دي چ‪ 3‬د ‪$‬ﻤک‪ 3‬پﻪ سر گر‪$‬ﻲ او ‪$‬ﻴﻨﻮ بﻪ خپﻠ‪ 3‬ﻟﻮرگاﻧ‪ 3‬د ﻧﻨگ‪ ،‬ﻋار‪،‬‬ ‫ﻓﻘر او ﻟﻮږې ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ژوﻧدۍ خ‪+‬ﻮﻟ‪ ،3‬د زوى پﻪ زﻳ‪8‬ﻳدﻟﻮ بﻪ خﻮشحاﻟﻪ ﻛﻴدل‪ ،‬د ﻟﻮ‪1‬ﻮ‬ ‫پﻪ زﻳ‪8‬ﻳدﻧﻪ بﻪ خﻮرا زﻳات خپﻪ کﻴدل او د ډ‪4‬ر ﻏﻢ او ﻗﻬر ﻟﻪ ﻛبﻠﻪ بﻪ ﻳ‪ 3‬د ﻣخﻮﻧﻮ رﻧ‪/‬ﻮﻧﻪ‬ ‫تﻮرﻳدل‪ ،‬ﻟﻪ خﻠﻜﻮ 'خﻪ بﻪ پ"ﻴدل‪- ،‬ﻮاک‪ 3‬چ‪ 3‬پﻪ ﻛﻮر ک‪ 3‬ورتﻪ کﻮم ﻟﻮى ﻏﻢ پﻴ)‬ ‫شﻮى دى‪ .‬خراﻓات د دوی ترﻣﻨ‪ #‬دوﻣره اوج تﻪ رسﻴدﻟﻲ وو چ‪ 3‬ﻛﻠﻪ ﻧاﻛﻠﻪ بﻪ ﻳ‪ 3‬خپﻞ‬ ‫ﻣﻘصد تﻪ د رسﻴدو پﻪ ﻣﻮخﻪ زاﻣﻦ ﻧذر او ﻗرباﻧﻲ ﻛﻮل اوخﻠکﻮ بﻪ د 'اروﻳﻮ پﻪ 'ﻴر ژوﻧد‬ ‫ﻛاوه‪.‬‬ ‫*‪ 3%‬بﻪ ﻳ‪ 3‬د خر'ﻼو ﻟپاره بازار تﻪ وړاﻧدې کﻮﻟ‪ 3‬او کﻠﻪ بﻪ ﻫﻢ ورسره د کا‪1‬ﻮ‪ ،‬ﻟرگﻴﻮ‬ ‫او ﻧﻮرو جﻤاداتﻮ پﻪ 'ﻴر ﻣﻌاﻣﻠﻪ کﻴده‪.‬‬ ‫سﻴاسﻲ حالت‬

‫د اسﻼم د ﻇﻬﻮر پﻪ وخت ک‪ 3‬د ﻋربﻲ جزﻳرې حاکﻤان پﻪ دوه ډوﻟﻪ وو‪:‬‬ ‫‪ – ١‬تاجداره پاچاﻫان‪ :‬چ‪ 3‬دا ډول حاکﻤان پﻪ حﻘﻴﻘت ک‪ 3‬ﻟﻪ خپﻠﻮاک‪ 9‬او بشپ‪7‬ې‬ ‫أزادۍ 'خﻪ برخﻤﻦ وو‪.‬‬ ‫‪73‬‬

‫‪ – ٢‬د ﻗباﻳﻠﻮ او پرگﻨﻮ ﻣشران‪ :‬ددﻏﻮ ﻣشراﻧﻮ حاکﻤﻴت او اﻣتﻴاز د تاجدارو پاچاﻫاﻧﻮ پﻪ‬ ‫'‪5‬ر و‪ ،‬ډ‪4‬رو ﻳ‪ 3‬بشپ‪7‬ه أزادي درﻟﻮده‪ ،‬خﻮ ‪$‬ﻴﻨﻮ ﻧﻮرو ﻳ‪ 3‬د تاجدارو پاچاﻫاﻧﻮ پﻴروي‬ ‫کﻮﻟﻪ‪.‬‬ ‫ﻫﻐﻮ خﻠکﻮ بﻪ د ﻗبﻴﻠﻮ ﻣشري پﻪ ﻏاړه اخﻴستﻪ چ‪ 3‬دﻧﻮرو پﻪ پرتﻠﻪ بﻪ ﻳ‪ 3‬ډ‪4‬ره پاﻧ‪/‬ﻪ او‬ ‫طاﻗت درﻟﻮد‪.‬‬ ‫ﻗبﻴﻠﻪ د ﻳﻮه واړه حکﻮﻣت پﻪ 'ﻴر وه چ‪ 3‬د ﻗﻮﻣﻲ ﻳﻮواﻟﻲ‪ ،‬ﻣتﻘابﻠ‪ 3‬گ"‪ ،3‬د خپﻠ‪3‬‬ ‫خاورې د ساتﻨ‪ 3‬او د د*ﻤﻦ د ‪$‬پﻠﻮ پر بﻨس＀ تشکﻴﻠﻴده‪.‬‬ ‫د حجاز حکﻮﻣت د !ﻮﻟﻮ ﻋرباﻧﻮ ﻟپاره د احترام وړ و‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﻳ‪ 3‬د دﻳﻨﻲ ﻣرکز ﻻر*ﻮد‪،‬‬ ‫ساتﻮﻧکﻰ او خادم گ‪2‬ﻠﻮ‪ ،‬د اوسﻨﻲ پارﻟﻤان پﻪ 'ﻴرد ادارو او تشکﻴﻼتﻮ خاوﻧد و‪ ،‬خﻮ دا‬ ‫حکﻮﻣت ډ‪4‬ر کﻤزوری او ﻧاتﻮاﻧﻪ و‪.‬‬ ‫اقتصادي حالت‬

‫اﻗتصادي حاﻟت د !ﻮﻟﻨﻴز او اﻣﻨﻴتﻲ حاﻟت تابﻊ وي‪ ،‬دا ﻗضﻴﻪ ﻫﻐﻪ وخت پﻪ سﻤﻪ تﻮ‪-‬ﻪ‬ ‫رو*اﻧﻪ ک‪85‬ي چ‪ 3‬د ﻋربﻮ د ژوﻧداﻧﻪ ب‪ 32‬اوحاﻟت تﻪ ﻧﻈر وک‪7‬و‪ ،‬تجارت چ‪ 3‬د ژوﻧداﻧﻪ‬ ‫د اړتﻴاوو د پﻮره کﻮﻟﻮ تر !ﻮﻟﻮ ﻟﻮﻳﻪ وسﻴﻠﻪ ده‪ ،‬ﻳﻮازې د سﻮﻟ‪ 3‬او اﻣﻦ پﻪ سﻴﻮري ک‪ 3‬وده‬ ‫کﻮﻻی شﻲ سﻮﻟﻪ او اﻣﻦ پﻪ جزﻳرة اﻟﻌرب ک‪ 3‬ﻳﻮازې پﻪ حراﻣﻮ ﻣﻴاشتﻮ (اشﻬر اﻟحرم)‬ ‫ک‪ 3‬شتﻮن درﻟﻮد او د ﻋربﻮ ﻣشﻬﻮر بازاروﻧﻪ بﻪ پﻪ ﻫﻤدې ﻣﻴاشتﻮ ک‪ 3‬گرﻣﻴدل‪.‬‬ ‫د 'اروﻳﻮ ساتﻨ‪ 3‬پﻪ جزﻳرة اﻟﻌرب ک‪ 3‬رواج درﻟﻮد‪ ،‬پﻪ ‪$‬ﻴﻨﻮ سﻴﻤﻮ ک‪ 3‬بﻪ کرﻧﻪ او زراﻋت‬ ‫ﻫﻢ ترستر‪-‬ﻮ ﻛﻴده‪ ،‬د ﻋربﻮ ډ‪4‬رې *‪ 3%‬بﻪ پﻪ وړﻳﻮ ورﻳشﻠﻮ اختﻪ وې خﻮ دا !ﻮل شﻴان‬ ‫بﻪ پﻪ جگ‪7‬ه ک‪ 3‬ﻟﻪ ﻣﻨ‪%‬ﻪ تﻠﻞ‪ ،‬ب‪ 3‬وزﻟﻲ‪ ،‬ﻟﻮږه او بربﻨ‪6‬تﻮب د !ﻮﻟﻨ‪ 3‬پﻪ !ﻮﻟﻮ برخﻮ ک‪3‬‬ ‫'ر‪-‬ﻨد وو‪.‬‬ ‫د*ﻤﻨﻲ‪ ،‬د ﻗﻮم او ﻗبﻴﻠ‪ 3‬پﻠﻮي کﻮل د دوى پﻪ ﻣﻨ‪ #‬ک‪ 3‬ﻋاﻣﻪ وه‪،‬خﻠک پﻪ ډﻟﻮ او ‪-‬روپﻮﻧﻮ‬ ‫وﻳشﻞ شﻮي وو او ﻫرې ډﻟ‪ 3‬بﻪ ﻳﻮازې د خپﻠ‪ 3‬ﻗبﻴﻠ‪ 3‬او خپﻞ !ﻮﻟﻲ ﻟپاره کار کاوه‪.‬‬ ‫‪74‬‬

‫د شخ‪7‬ې او ج‪7/‬ې پر ﻣﻬال بﻪ ﻫﻴچا ﻫﻢ دا ﻟ"ﻪ ﻧﻪ ﻛﻮﻟﻪ چ‪ 3‬حﻖ ﻟﻪ ﻛﻮﻣ‪ 3‬ډﻟ‪ 3‬سره‬ ‫دی‪ ،‬بﻠﻜ‪ 3‬د ﻫﻐﻮی ﻛﻮ*) بﻪ دا و چ‪' 3‬رﻧ‪/‬ﻪ بﻞ ﻟﻮرى زﻳاﻧﻤﻦ‪ ،‬ﻧاتﻮاﻧﻪ او کﻤزوری‬ ‫ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې‪ ،‬پﻮرتﻨﻲ ﻣطاﻟب پﻪ ډﻟﻪ ﻳﻴزه تﻮ‪-‬ﻪ د سﻮال او ‪$‬ﻮاب پﻪ طرﻳﻘﻪ‬ ‫تﻜرار ﻛ‪7‬ي‬ ‫ارزونه‬ ‫‪ -١‬د جاﻫﻠﻴت پﻪ زﻣاﻧﻪ ک‪ 3‬د ﻋربﻮ دﻳﻨﻲ او اخﻼﻗﻲ حاﻟت بﻴان ﻛ‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د جاﻫﻠﻴت پﻪ زﻣاﻧﻪ ﻛ‪ 3‬د ﻋربﻮ سﻴاسﻲ او اﻗتصادي حاﻟت بﻴان ﻛ‪7‬ئ‪.‬‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫د ﻟﻮست ﻣﻬﻢ ﻣطاﻟب پﻪ ﻣختصر ډول پﻪ خپﻠﻪ ژبﻪ د ﻳﻮې ﻣﻘاﻟ‪ 3‬پﻪ ﻟ‪ 7‬ک‪ 3‬وﻟﻴﻜئ‪.‬‬

‫‪75‬‬

‫شپ‪ 8‬و‪4‬شتم لوست‬

‫د پﻴغمبر اكرم ( صلى اهلل علﻴه وسلم) نسب‬ ‫د ﻧبﻲ کرﻳﻢ‬ ‫د پﻴغمبر اكرم‬

‫د ﻧسب سﻠسﻠﻪ چ‪5‬رتﻪ رس‪85‬ي؟ ﻧبﻮي کﻮرﻧ‪ 9‬کﻮﻣﻪ ده؟‬ ‫نسب‬

‫ﻧﻮم ﻳ‪ 3‬ﻣحﻤد بﻦ ﻋبد اهلل بﻦ ﻋبداﻟﻤطﻠب بﻦ ﻫاشﻢ ﻗرﻳشﻲ دی‪ ،‬د ﻧسب سﻠسﻠﻪ ﻳ‪3‬‬ ‫ﻋدﻧان او ﻟﻪ ﻫﻐﻪ 'خﻪ پﻮرتﻪ اسﻤاﻋﻴﻞ بﻦ ابراﻫﻴﻢ (ﻋﻠﻴﻬﻤا اﻟصﻼة واﻟسﻼم) تﻪ رس‪85‬ي‪.‬‬ ‫نبوي کورن‪:9‬‬ ‫ﻧﻴکﻪ ﻫاشﻢ‬ ‫ﻧبﻮي کﻮرﻧ‪ 9‬پﻪ ﻫاشﻤﻲ کﻮرﻧ‪ 9‬ﻣشﻬﻮره ده چ‪ 3‬ﻧسبت ﻳ‪ 3‬د ﻧبﻲ اﻛرم‬ ‫بﻦ ﻋبد ﻣﻨاف تﻪ کﻴ‪8‬ي‪ ،‬ﻟدې اﻣﻠﻪ باﻳد د ﻫاشﻢ او ﻟﻪ ﻫﻐﻪ 'خﻪ وروستﻪ اﻣﻮرو او حاﻻتﻮ‬ ‫تﻪ ﻳﻮه کتﻨﻪ وک‪7‬و‪.‬‬ ‫هاشم‪:‬‬

‫ﻫاشﻢ چ‪ 3‬ﻧﻮم ﻳ‪ 3‬ﻋﻤرو و‪ ،‬د بﻨﻲ ﻋبد ﻣﻨاف د ‪$‬ﻮ‪$‬ات ﻧﻪ ﻳﻮازﻧﻰ کس و چ‪ 3‬د اهلل د‬ ‫کﻮر زاﻳرﻳﻨﻮ تﻪ ﻳ‪ 3‬اوبﻪ ورکﻮﻟ‪ 3‬او د ﻫﻐﻮی خدﻣت ﻳ‪ 3‬پﻪ ﻏاړه درﻟﻮد‪ ،‬ب‪6‬اى شخص و‬ ‫او د خﻠکﻮ پﻪ ﻣﻨ‪ #‬ک‪ 3‬ﻟﻪ زﻳات شراﻓت او ﻋزت 'خﻪ برخﻤﻦ و‪.‬‬ ‫عبدالمطلب‪:‬‬

‫ﻋبد اﻟﻤطﻠب بﻪ د ﻫاشﻢ پﻪ 'ﻴر د اهلل د ﻛﻮر ﻣﻴﻠﻤﻨﻮ تﻪ اوبﻪ ورﻛﻮﻟ‪ ،3‬د ﻫﻐﻮی‬ ‫خدﻣت بﻪ ﻳ‪ 3‬کاوه او د خپﻞ ﻗﻮم پﻪ ﻣﻨ‪ #‬ک‪ 3‬داس‪ 3‬شرف‪ ،‬ﻋزت او ﻣرتب‪ 3‬تﻪ ورسﻴد‬ ‫چ‪ 3‬ﻫﻴ& ﻳﻮ ﻟﻪ ﻧﻴکﻮﻧﻮ 'خﻪ ﻳ‪ 3‬دې ﻣﻘام تﻪ ﻧﻪ و رسﻴدﻟﻰ‪.‬‬ ‫د ﻋبداﻟﻤطﻠب پﻪ زﻣاﻧﻪ ک‪ 3‬د کﻌب‪ 3‬شرﻳﻔ‪ 3‬پﻪ ﻫکﻠﻪ دوه ﻣﻬﻤ‪ 3‬پﻴ‪ 3+‬واﻗﻊ شﻮې‪:‬‬ ‫‪ –١‬د زﻣزم د 'اه کﻴﻨدل‪.‬‬ ‫‪ –٢‬د ﻓﻴﻞ پ‪+5‬ﻪ‪.‬‬ ‫‪76‬‬

‫‪ -١‬د زمزم د 'اه د کﻴندلو لن‪6‬ه کﻴسه‬

‫د زﻣزم د کﻮﻫﻲ داخﻠﻲ ﻧﻘطﻪ‬

‫ﻋبداﻟﻤطﻠب تﻪ پﻪ خﻮب ک‪ 3‬د زﻣزم د 'اه ‪$‬اى ور پﻪ گﻮتﻪ شﻮ‪ ،‬بﻴا ﻳ‪ 3‬د 'اه پﻪ کﻴﻨدﻟﻮ‬ ‫پﻴﻞ وک‪ ،7‬پﻪ 'اه ک‪ 3‬ﻳ‪ 3‬ﻗﻴﻤتﻲ شﻴان‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬تﻮرې‪ ،‬زﻏرې او دوه د سرو زرو ﻫﻮس‪ 9‬و‬ ‫ﻣﻮﻧدﻟ‪ 3‬چ‪( 3‬جرﻫﻤﻴاﻧﻮ) د خپﻠﻮ وتﻠﻮ پﻪ وخت ﻫﻠتﻪ خ‪ 3+‬ک‪7‬ې وې‪ .‬ﻟﻪ تﻮرو 'خﻪ‬ ‫ﻳ‪ 3‬کﻌب‪ 3‬تﻪ دروازه جﻮړه ک‪7‬ه او دواړه د سرو زرو ﻫﻮس‪ 9‬ﻳ‪ 3‬پﻪ دروازه ک‪ 3‬کﻴ‪+‬ﻮدﻟ‪ 3‬او‬ ‫حاجﻴاﻧﻮ تﻪ ﻳ‪ 3‬د زم زم د اوبﻮ ورکﻮل پﻴﻞ ک‪.7‬‬ ‫کﻠﻪ چ‪ 3‬د زﻣزم 'اه *کاره شﻮه‪ ،‬ﻧﻮ ﻗرﻳشﻮ ﻟﻪ ﻋبداﻟﻤطﻠب سره جﻨجال او ﻣﻨازﻋﻪ پﻴﻞ‬ ‫ک‪7‬ه‪ ،‬ﻫﻐﻪ تﻪ ﻳ‪ 3‬ووﻳﻞ‪ :‬ﻣﻮﻧ‪ 8‬تﻪ ﻫﻢ پﻪ ﻫﻐ‪ 3‬ک‪ 3‬برخﻪ راک‪7‬ه‪.‬‬ ‫ﻋبداﻟﻤطﻠب ووﻳﻞ‪ :‬زه داس‪ 3‬کار ﻧﻪ کﻮم‪.‬‬ ‫ﻟﻪ ﻗرﻳشﻮ سره د ﻫﻤدې ﻣﻨازﻋ‪ 3‬پﻪ پاﻳﻠﻪ ک‪ 3‬ﻋبداﻟﻤطﻠب پر خپﻞ ‪$‬ان ﻧذر کﻴ‪+‬ﻮد چ‪3‬‬ ‫کﻪ چ‪5‬رې اهلل ده تﻪ ﻟس زاﻣﻦ ورک‪7‬ل او پﻪ ﻫﻐﻪ 'ﻪ ک‪ 3‬برﻳا تﻪ ورس‪85‬ي چ‪ 3‬ﻟﻪ ﻗرﻳشﻮ‬ ‫سره پﻪ ک‪* 3‬ﻜﻴﻞ دی‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻪ خپﻠﻮ زاﻣﻨﻮ 'خﻪ بﻪ ﻳﻮ تﻦ پﻪ کﻌبﻪ ک‪ 3‬ﻗرباﻧﻲ ک‪7‬ي‪.‬‬

‫‪77‬‬

‫‪ - ٢‬د فﻴل د پ‪ 3+5‬لن‪6‬ﻳز‬

‫ﻛﻠﻪ چ‪( 3‬حبشﻲ ابرﻫﻪ) چ‪ 3‬پﻪ ﻳﻤﻦ ک‪ 3‬د حبش‪ 3‬د پاچا واﻟﻲ و‪ ،‬پﻪ کﻌبﻪ شرﻳﻔﻪ ک‪ 3‬د‬ ‫ﻋربﻮ د زﻳارت کﻮل او را!ﻮﻟﻴدل وﻟﻴدل‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻮى ﻣﻌبد ﻳ‪ 3‬د (صﻨﻌا) پﻪ *ار ک‪ 3‬جﻮړ ک‪،7‬‬ ‫او ﻏﻮ*تﻞ ﻳ‪ 3‬چ‪ 3‬خﻠﻚ د ﻣﻜ‪ 3‬پﻪ ‪$‬ای ﻫﻠتﻪ ﻻړ شﻲ‪ ،‬ﻟﻪ شپﻴتﻪ زرﻳز ﻟ‪+‬کر سره د‬ ‫ﻣک‪ 3‬پﻪ ﻟﻮري روان شﻮ‪ ،‬تر 'ﻮ کﻌبﻪ وراﻧﻪ ک‪7‬ي او د ‪$‬ان ﻟپاره ﻳ‪ 3‬ﻟﻮى ﻓﻴﻞ ﻏﻮره ﻛ‪،7‬‬ ‫خپﻞ حرﻛت تﻪ ﻳ‪ 3‬دوام ورﻛ‪ ،7‬ﻛﻠﻪ چ‪ 3‬ﻟﻮى ﻓﻴﻞ د (ﻣحسر) وادي تﻪ (چ‪ 3‬د ﻣﻨﻰ او‬ ‫ﻣزدﻟﻔ‪ 3‬تر ﻣﻨ‪ #‬پرتﻪ ده) ورسﻴد‪ ،‬ﻓﻴﻞ ﻳ‪ 3‬خپﻠﻪ سﻴﻨﻪ پر ‪$‬ﻤکﻪ کﻴ‪+‬ﻮده او جگ ﻧشﻮ‪،‬‬ ‫د کﻌب‪ 3‬پﻪ ﻟﻮرې ﻟﻪ ورتگ 'خﻪ ﻳ‪ 3‬ډډه وک‪7‬ه‪.‬‬ ‫عبدالمطلب د ابرهه په وړاندې‬

‫ﻋبداﻟﻤطﻠب ﻟﻪ 'ﻮ زاﻣﻨﻮ سره د ابرﻫﻪ د پﻮ‪$‬ﻴاﻧﻮ د ﻣرکز پﻪ ﻟﻮري حرکت وک‪ ،7‬کﻠﻪ چ‪3‬‬ ‫د ابرﻫﻪ دروازې تﻪ ورسﻴدل‪ ،‬ابرﻫﻪ تﻪ ووﻳﻞ شﻮه‪ ،‬ﻋبداﻟﻤطﻠب ستا د دروازې ﻣخ‪ 3‬تﻪ‬ ‫راﻏﻠﻰ دى‪.‬‬ ‫ﻫﻐﻪ ووﻳﻞ‪ :‬ﻋبداﻟﻤطﻠب 'ﻮک دى؟‬ ‫‪78‬‬

‫ﻫﻐﻪ تﻪ ووﻳﻞ شﻮه‪ :‬ﻫﻐﻪ د ﻗرﻳشﻮ ﻣشر او د ﻣک‪ 3‬د کاروان '‪+‬تﻦ دى‪ ،‬ﻫﻐﻪ خﻠکﻮ تﻪ پﻪ‬ ‫ﻫﻮاره ‪$‬ﻤکﻪ او ﻫﻮاﻳﻲ ﻣرﻏاﻧﻮ تﻪ د ﻏروﻧﻮ پﻪ ﻟﻮړو 'ﻮکﻮ ک‪ 3‬خﻮاړه ورکﻮي‪.‬‬ ‫ابرﻫﻪ ورتﻪ د داخﻠﻴدو اجازه ورک‪7‬ه‪.‬‬ ‫بﻴا ﻳ‪ 3‬خپﻞ ژباړوﻧکﻲ تﻪ ووﻳﻞ‪ :‬ﻟﻪ ﻫﻐﻪ 'خﻪ ﻳ‪ 3‬پﻮ*تﻨﻪ وک‪7‬ه چ‪' 3‬ﻪ اړتﻴا ﻟري؟‬ ‫ژباړوﻧکﻲ د حاجت پﻮ*تﻨﻪ وک‪7‬ه‪.‬‬ ‫ﻫﻐﻪ ووﻳﻞ‪ :‬حاجت ﻣ‪ 3‬دا دى چ‪ 3‬دوه سﻮه او*ان ﻣﻮ زﻣا ﻧﻴﻮﻟﻲ دي‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﻣاتﻪ بﻴرتﻪ‬ ‫راک‪7‬ه‪ .‬ابرﻫﻪ خپﻞ ژباړوﻧکﻲ تﻪ ووﻳﻞ‪ :‬کﻠﻪ ﻣ‪ 3‬چ‪ 3‬تﻪ وﻟﻴدې پﻪ حﻴرت ک‪ 3‬شﻮم‪ ،‬خﻮ‬ ‫کﻠﻪ ﻣ‪ 3‬چ‪ 3‬ستا خبرې واور‪4‬دې‪ ،‬ﻧﻮ ډ‪4‬ر ب‪ 3‬اﻋتﻨا او ب‪ 3‬پروا شﻮم‪ .‬زه راﻏﻠﻰ ﻳﻢ 'ﻮ‬ ‫کﻌبﻪ وﻧ‪7‬وم‪ ،‬ﻫﻐﻪ کﻌبﻪ چ‪ 3‬ستا دﻳﻦ او ستا د پﻠروﻧﻮ دﻳﻦ دى‪ ،‬تﻪ د دوو سﻮو او*اﻧﻮ پﻪ‬ ‫ﻫکﻠﻪ زﻣا سره خبرې کﻮې؟ او د کﻌب‪ 3‬پﻪ ﻫکﻠﻪ ﻫﻴ& ﻧﻪ واﻳ‪3‬؟‬ ‫زه د او*اﻧﻮ '‪+‬تﻦ ﻳﻢ‪،‬‬ ‫ﻋبداﻟﻤطﻠب ووﻳﻞ‪:‬‬ ‫کﻌبﻪ خپﻞ '‪+‬تﻦ ﻟري‪ ،‬ﻫﻐﻪ بﻪ ﻳ‪ 3‬ساتﻲ‪.‬‬ ‫ابرﻫﻪ د ﻋبداﻟﻤطﻠب د خبرو پﻪ ‪$‬ﻮاب ک‪ 3‬ووﻳﻞ‪ :‬ﻫﻴ(ﻮک ﻧشﻲ کﻮﻻى چ‪ 3‬زﻣا د‬ ‫پرﻣختگ خﻨ‪ 6‬شﻲ‪.‬‬ ‫ﻋبداﻟﻤطﻠب ورتﻪ ووﻳﻞ‪ :‬ﻧﻮر دا ستا کار دى‪.‬‬ ‫ﻧﻮ ﻫﻐﻪ دوه سﻮه او*ان ﻳ‪ 3‬چ‪ 3‬ﻧﻴﻮﻟ‪ 3‬وو‪ ،‬ﻋبداﻟﻤطﻠب تﻪ واپس ک‪7‬ل‪ .‬ﻋبداﻟﻤطﻠب‬ ‫راستﻮن شﻮ او ﻗرﻳش ﻳ‪ 3‬ﻟﻪ کﻴس‪' 3‬خﻪ خبر ک‪7‬ل‪ ،‬بﻴا ﻳ‪ 3‬د کﻌب‪ 3‬د دروازې پﻪ ک‪7‬ۍ‬ ‫او پردو پﻮرې خپﻞ ‪$‬ان پﻪ ډﻳر ﻋجز‪ ،‬وﻳرې او زارۍ و ‪7$‬اوه‪ ،‬ﻋبداﻟﻤطﻠب او ﻗرﻳشﻮ‬ ‫اهلل تﻌاﻟﻰ تﻪ پﻨاه ﻳﻮړه او ﻟﻪ ﻫﻐﻪ 'خﻪ د ﻣرست‪ 3‬او ساتﻨ‪ 3‬ﻏﻮ*تﻮﻧکﻲ شﻮل‪ .‬بﻴا ﻟﻪ ﻣک‪3‬‬ ‫'خﻪ ووتﻞ 'ﻮ پﻪ درو‪ ،‬ﻏاروﻧﻮ او د ﻏروﻧﻮ پﻪ 'ﻮکﻮ ک‪ 3‬پﻨاه واخﻠﻲ او پﻪ دې اﻧتﻈار وو‬ ‫چ‪ 3‬ﻗادر او تﻮاﻧا خداى 'ﻪ وخت د ﻇاﻟﻤﻮ سرک‪+‬اﻧﻮ !ﻐر !ﻮﻟﻮي‪.‬‬ ‫کﻠﻪ بﻪ چ‪ 3‬د ابرﻫﻪ ﻟ‪+‬کر د سﻬﻴﻞ‪ ،‬شﻤال ﻳا ختﻴ‪ #‬پﻪ ﻟﻮرې رواﻧﻴده‪ ،‬ﻧﻮ ﻓﻴﻞ بﻪ پﻪ‬ ‫چابک‪ 9‬سره ﻣخک‪ 3‬کﻴده او کﻠﻪ بﻪ ﻳ‪ 3‬چ‪ 3‬د کﻌب‪ 3‬پﻪ ﻟﻮري ﻣخ کاوه ﻓﻴﻞ بﻪ پﻪ گﻮﻧ‪6‬و‬ ‫کﻴده او خپﻠﻪ سﻴﻨﻪ بﻪ ﻳ‪ 3‬پﻪ ‪$‬ﻤک‪ 3‬ک‪+5‬ﻮده‪ ،‬پﻪ ﻫﻤدې حاﻟت ک‪ 3‬وو چ‪ 3‬اهلل تﻌاﻟﻰ‬ ‫‪79‬‬

‫پر ﻫﻐﻮى باﻧدې د وادي ﻣحسر پﻪ سﻴﻤﻪ ﻛ‪ 3‬ډﻟ‪ ،3‬ډﻟ‪ 3‬ﻣرﻏان را وﻟ‪85‬ل او ﻫﻐﻮی ﻳ‪3‬‬ ‫د سجﻴﻞ پﻪ کا‪1‬ﻮ ووﻳشتﻞ‪ ،‬پﻪ پاﻳﻠﻪ ک‪ 3‬ﻫﻐﻮى د خﻮړل شﻮو و*ﻮ پﻪ 'ﻴر و گر‪$‬ﻴدل‪،‬‬ ‫اهلل تﻌاﻟﻰ ابرﻫﻪ پﻪ داس‪ 3‬رﻧ‪ #‬اختﻪ ک‪ 7‬چ‪ 3‬ﻏ‪7‬ي ﻳ‪ 3‬بﻨد‪ ،‬بﻨد جدا ک‪5‬دل‪ ،‬صﻨﻌا تﻪ پﻪ‬ ‫ﻻر ک‪ 3‬و چ‪ 3‬زړه ﻳ‪ 3‬وچاودﻳد‪ ،‬سﻴﻨﻪ ﻳ‪' 3‬ﻴرې شﻮه او ﻫﻼک شﻮ‪.‬‬ ‫ﻟﻪ‬ ‫دا واﻗﻌﻪ د ﻣحرم پﻪ ﻣﻴاشت ک‪ 3‬پﻨ‪%‬ﻪ پﻨ‪%‬ﻮس ور‪ 3$‬ﻣخک‪ 3‬د ﻧبﻲ کرﻳﻢ‬ ‫زﻳ‪8‬ﻳدﻧ‪' 3‬خﻪ‪ ،‬ﻣﻨ‪ #‬تﻪ راﻏﻠﻪ‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫'ﻮ تﻨﻪ زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د *ﻮوﻧکﻲ پﻪ ﻣرستﻪ د پﻮرتﻨﻲ ﻟﻮست ‪$‬ﻴﻨ‪ 3‬ﻣﻬﻤ‪ 3‬برخ‪3‬‬ ‫د !ﻮﻟ‪/‬ﻴﻮاﻟﻮ پﻪ وړاﻧدې بﻴان ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫عبداهلل د پﻴغمبر‬

‫پﻼر‬

‫د پﻼر ﻧﻮم ﻋبداهلل و‪ ،‬ﻋبداهلل د ﻋبداﻟﻤطﻠب تر !ﻮﻟﻮ *ﻪ زوى او دى‬

‫د ﻧبﻲ کرﻳﻢ‬ ‫ﻫﻤاﻏﻪ ذبﻴح دى‪.‬‬ ‫کﻠﻪ چ‪ 3‬د ﻋبداﻟﻤطﻠب زاﻣﻦ ﻟسﻮ تﻨﻮ تﻪ ورسﻴدل او پﻮه شﻮ چ‪ 3‬ﻫﻐﻮی کﻮﻻى شﻲ د‬ ‫ﻗرﻳشﻮ ﻣخﻪ وﻧﻴسﻲ‪ ،‬ﻧﻮ زاﻣﻨﻮ تﻪ ﻳ‪ 3‬د خپﻞ ﻧذر خبره وک‪7‬ه او دوی ﻓرﻣاﻧبرداري *کاره‬ ‫ک‪7‬ه‪ ،‬ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ ﻳ‪ 3‬پﻪ ﻏشﻮ وﻟﻴکﻞ او ﻫﻐﻪ ﻳ‪ 3‬د (ﻫبﻞ) ساتﻮﻧکﻲ تﻪ ورک‪7‬ل 'ﻮ پﻪ ﻏشﻮ‬ ‫ﻓال وﻧﻴسﻲ‪ ،‬ﻏشی د ﻋبداهلل پﻪ ﻧاﻣﻪ راووت‪ .‬ﻋبداﻟﻤطﻠب ﻋبداهلل او چاړه ﻟﻪ ‪$‬ان سره‬ ‫واخﻴستﻞ او د کﻌب‪ 3‬پﻪ ﻟﻮر ﻳ‪ 3‬ﻣﻨ‪6‬ه ک‪7‬ه تر 'ﻮ ﻋبداهلل حﻼ ل ک‪7‬ي‪ ،‬ﻗرﻳشﻮ او پﻪ‬ ‫‪$‬اﻧگ‪7‬ې تﻮگﻪ ابﻮ طاﻟب او ﻣاﻣاگاﻧﻮ ﻳ‪ 3‬د ﻋبداهلل د حﻼﻟﻮﻟﻮ ﻣخ ﻧﻴﻮى کاوه‪.‬‬ ‫بﻴا ﻳ‪ 3‬ﻏشﻰ د ﻋبداهلل او سﻠﻮ او*اﻧﻮ تر ﻣﻨ‪ #‬واچﻮه‪ ،‬ﻏشی د او*اﻧﻮ پﻪ ﻧاﻣﻪ راووت‪،‬‬ ‫ﻋبداﻟﻤطﻠب سﻞ او*ان د ﻋبداهلل پﻪ ‪$‬اى حﻼل ک‪7‬ل‪.‬‬

‫‪80‬‬

‫د پﻴغمبر مور آمنه‬ ‫ﻋبداﻟﻤطﻠب د خپﻞ زوى ﻋبداهلل ﻟپاره ﻳﻮه ﻧجﻠ‪ 9‬د أﻣﻨ‪ 3‬بﻨت وﻫب بﻦ ﻋبد ﻣﻨاف پﻪ‬ ‫ﻧاﻣﻪ ﻏﻮره ک‪7‬ه‪ ،‬ﻫﻐﻪ پﻪ خپﻞ وخت ک‪ 3‬د ﻣرتب‪ 3‬او ﻧسب ﻟﻪ حﻴثﻪ د ﻗرﻳشﻮ بﻬترﻳﻨﻪ ﻧجﻠ‪9‬‬ ‫وه‪ ،‬پﻼر ﻳ‪ 3‬د بﻨﻲ زﻫره د ﻗبﻴﻠ‪ 3‬سردار و‪ ،‬ﻋبداهلل پﻪ ﻣک‪ 3‬ک‪ 3‬ﻟﻪ ﻫﻐ‪ 3‬سره واده وک‪.7‬‬ ‫بﻴا وروستﻪ د تجارت پﻪ ﻣﻘصد شام تﻪ وﻻړ‪ ،‬پﻪ ﻻره ک‪ 3‬ﻧاروغ شﻮ‪ ،‬د ﻧاروﻏتﻴا پﻪ حاﻟت‬ ‫ک‪ 3‬ﻣدﻳﻨ‪ 3‬تﻪ ورسﻴد او ﻫﻠتﻪ د (‪ )٢٥‬کﻠﻨ‪ 9‬پﻪ ﻋﻤر وﻓات شﻮ‪.‬‬ ‫د لوست ‪$‬ﻴن‪ 3‬مهم !کﻲ‬ ‫‪ – ١‬د کﻌب‪ 3‬شرﻳﻔ‪ 3‬ﻋﻈﻤت او ﻟﻮﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪– ٢‬د بﻴت اهلل او ﻗرﻳشﻮ پﻪ ﻣﻘابﻞ ک‪ 3‬د ابر ﻫﻪ ﻛﻴﻨﻪ او حسد‪.‬‬ ‫‪ – ٤‬پدې اړوﻧد کﻠک او راسخ اﻳﻤان درﻟﻮدل‪ ،‬چ‪ 3‬پاک اهلل د خپﻞ کﻮر دﻓاع او‬ ‫ساتﻨﻪ پﻪ خپﻠﻪ کﻮي‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻮرتﻨﻲ ﻣطاﻟب پﻪ ډﻟﻪ ﻳﻴزه تﻮ‪-‬ﻪ د سﻮال او ‪$‬ﻮاب پﻪ طرﻳﻘ‪ 3‬سره‬ ‫تﻜرار ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫ارزونه‬ ‫‪ .١‬ﻧبﻮي کﻮرﻧ‪ 9‬پﻪ ﻫاشﻤﻲ کﻮرﻧ‪ 9‬ﻣشﻬﻮره ده‪ ،‬ﻫاشﻢ 'ﻮک دى؟‬ ‫‪ .٢‬د اهلل د کﻮر پﻪ ﻫکﻠﻪ ﻋبداﻟﻤطﻠب تﻪ دوه ﻣﻬﻤ‪ 3‬واﻗﻌ‪ 3‬پﻴ‪ 3+‬شﻮې‪ ،‬ﻫﻐﻪ 'ﻪ وې؟‬ ‫'رگﻨدې ﻳ‪ 3‬ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫پﻼر 'ﻪ وخت وﻓات شﻮ؟‬ ‫‪ .٣‬د ﻧبﻲ کرﻳﻢ‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫د ﻟﻮست ﻣﻬﻢ ﻣطاﻟب پﻪ ﻣختصر ډول پﻪ خپﻠﻪ ژبﻪ د ﻳﻮې ﻣﻘاﻟ‪ 3‬پﻪ ﻟ‪ 7‬ک‪ 3‬وﻟﻴﻜئ‪.‬‬ ‫‪81‬‬

‫اووه و‪4‬شتم لوست‬

‫د نبﻲ کرﻳم‬

‫پﻴداﻳ‪+‬ت‬

‫د ﻧبﻲ کرﻳﻢ ﻣﻴﻼد پﻪ !ﻮل اﻧساﻧﻲ تارﻳخ ک‪ 3‬ﻳﻮه ﻟﻮﻳﻪ پﻴ‪+‬ﻪ وه چ‪ 3‬د تارﻳخ او بشري‬ ‫ژوﻧد ﻣجرا تﻪ ﻳ‪ 3‬بدﻟﻮن ورک‪.7‬‬ ‫ﻧﻮ د ﻣﻴﻼد پﻴ‪+‬ﻪ ﻳ‪' 3‬ﻨگﻪ وه؟ د ﻣاشﻮﻣتﻮب دوره ﻳ‪' 3‬ﻨگﻪ ت‪5‬ره شﻮه؟‬ ‫مولد النبﻲ‬ ‫پﻴﻐﻤبراﻛرم د دوشﻨب‪ 3‬پﻪ سﻬار چ‪ 3‬د ربﻴﻊ اﻻول دوﻟسﻤﻪ وه‪ ،‬د ابﻮ طاﻟب پﻪ کﻮر‬ ‫ک‪ 3‬د بﻨﻲ ﻫاشﻢ ﻟﻪ ‪$‬ﻮ‪$‬اتﻪ دﻧﻴا تﻪ تشرﻳﻒ راوړ‪ .‬دا ﻣﻴﻼد د ﻋام اﻟﻔﻴﻞ چ‪ 3‬د (‪)٥٧١‬م‬ ‫کال د اپرﻳﻞ د ﻣﻴاشت‪ 3‬ﻟﻪ شﻠﻤ‪ 3‬ﻳا دوه وﻳشتﻤ‪ 3‬ﻧﻴ"‪ 3‬سره برابره ده‪ ،‬ﻣﻨ‪ #‬تﻪ راﻏی‪.‬‬ ‫کﻠﻪ چ‪ 3‬ﻣحﻤد دﻧﻴا تﻪ راﻏﻰ‪ ،‬ﻣﻮر ﻳ‪ 3‬ﻫﻐﻪ خپﻞ ﻧﻴکﻪ ﻋبد اﻟﻤطﻠب تﻪ وﻟﻴ‪8‬ه‬ ‫او ﻫﻤداراز ﻫﻐﻪ تﻪ ﻳ‪ 3‬د خپﻞ ﻟﻤسﻲ د زﻳ‪48‬دﻧ‪ 3‬پﻪ ﻫکﻠﻪ زﻳرى ورک‪ ،7‬ﻋبداﻟﻤطﻠب‬ ‫خﻮشحاﻟﻪ شﻮ او ﻟﻤسﻰ ﻳ‪ 3‬د کﻌب‪ 3‬شرﻳﻔ‪ 3‬داخﻞ تﻪ ﻳﻮوړ‪ ،‬د اهلل تﻌاﻟﻰ شکر ﻳ‪ 3‬اداء‬ ‫ک‪ 7‬او ﻫﻐﻪ تﻪ ﻳ‪ 3‬د (ﻣحﻤد) ﻧﻮم ﻏﻮره ک‪ 7‬پﻪ داس‪ 3‬حال ک‪ 3‬چ‪ 3‬دا س‪ 3‬ﻧﻮم پﻪ ﻋربﻮ ک‪3‬‬ ‫ﻧا اشﻨا و او ﻫﻐﻪ ﻳ‪ 3‬پﻪ اووﻣﻪ ورځ سﻨت ﻛ‪.7‬ﻟﻮﻣ‪7‬ﻧ‪ 3%* 9‬چ‪ 3‬ﻣحﻤد تﻪ ﻳ‪ 3‬د ﻫﻐﻪ‬ ‫ﻟﻪ ﻣﻮر 'خﻪ وروستﻪ شﻴدې ورک‪7‬ې‪ ،‬ثﻮﻳبﻪ د ابﻮﻟﻬب وﻳﻨ‪%‬ﻪ وه‪.‬‬ ‫د بنﻲ سعد په قبﻴله ک‪3‬‬ ‫د ﻋربﻮ *ارﻳاﻧﻮ ﻋادت درﻟﻮد چ‪ 3‬د خپﻠﻮ ﻣاشﻮﻣاﻧﻮ ﻟپاره بﻪ ﻳ‪ 3‬شﻴدې ورکﻮوﻧک‪3‬‬ ‫*‪( 3%‬ﻣرضﻌ‪ )3‬کتﻠ‪ 3‬تر 'ﻮ د ﻫﻐﻮی ﻣاشﻮم د *ار ﻟﻪ ﻧاروﻏﻴﻮ 'خﻪ ﻟرې خپﻞ ژوﻧد‬ ‫ت‪5‬رک‪7‬ي‪ ،‬ﻗﻮي جسﻤﻮﻧﻪ او اﻋصاب وﻟري او د ﻋربﻲ ﻓصﻴحﻪ ژبﻪ پﻪ اصﻠﻲ !ا!ﻮبﻲ ک‪3‬‬ ‫پﻪ سﻤﻪ تﻮگﻪ زده ک‪7‬ي‪.‬‬ ‫‪82‬‬

‫ﻋبداﻟﻤطﻠب ﻫﻢ د بﻨﻲ سﻌد بﻦ بکر ﻟﻪ ﻗبﻴﻠ‪' 3‬خﻪ ﻳﻮه *‪%‬ﻪ د (حﻠﻴﻤﻪ سﻌدﻳﻪ) پﻪ ﻧاﻣﻪ‪،‬‬ ‫د خپﻞ ﻣاشﻮم د شدو ورکﻮﻟﻮ ﻟپاره ﻏﻮره ک‪7‬ه‪.‬‬ ‫د پﻴﻐﻤبر رضاﻋﻲ ورو‪1‬ﻪ ‪( -‬حﻤزه بﻦ ﻋبد اﻟﻤطﻠب‪ ،‬ﻋبد اهلل بﻦ حارث‪ ،‬ابﻮ سﻔﻴان‬ ‫بﻦ حارث) او رضاﻋﻲ خﻮﻳﻨدې ﻳ‪( 3‬اﻧﻴسﻪ بﻨت اﻟحارث او شﻴﻤا بﻨت اﻟحارث) دي‪.‬‬ ‫د مهربان‪ 3‬مور په غﻴ‪ 8‬ک‪3‬‬ ‫حﻠﻴﻤ‪ 3‬سﻌدﻳ‪ 3‬د شﻴدو د ﻣﻮدې ﻟﻪ پﻮره ﻛﻴدو 'خﻪ وروستﻪ ﻣحﻤد خپﻠ‪ 3‬ﻣﻮر تﻪ‬ ‫وسپاره‪ ،‬تر شپ‪ 8‬کﻠﻨ‪ 9‬پﻮرې ﻳ‪ 3‬د خپﻠ‪ 3‬ﻣﻮر پﻪ 'ﻨگ ک‪ 3‬ژوﻧد کاوه‪ ،‬أﻣﻨ‪ 3‬بﻲ بﻲ ﻫﻮډ‬ ‫وک‪ 7‬چ‪ 3‬د خپﻞ ﻣﻴ‪7‬ه پﻪ ﻳاد پﻪ ﻳثرب ک‪ 3‬د ﻫﻐﻪ د ﻗبر زﻳارت وک‪7‬ي‪.‬‬ ‫أﻣﻨﻪ ﻟﻪ خپﻞ ﻳتﻴﻢ زوى ﻣحﻤد ‪ ،‬خادﻣ‪ 3‬ام اﻳﻤﻦ او پاﻟﻮﻧکﻲ ﻋبداﻟﻤطﻠب سره‬ ‫ﻟﻪ ﻣک‪' 3‬خﻪ رواﻧﻪ شﻮه او د پﻨ‪%‬ﻮ سﻮو کﻴﻠﻮ ﻣترو ﻓاصﻠ‪ 3‬ﻟﻪ وﻫﻠﻮ وروستﻪ ﻳثرب تﻪ‬ ‫ورسﻴده‪ .‬ﻳﻮه ﻣﻴاشت ﻳ‪ 3‬ﻫﻠتﻪ ت‪5‬ره ک‪7‬ه‪ ،‬د ب‪5‬رتﻪ را ستﻨﻴدو پر ﻣﻬال أﻣﻨﻪ ﻧاروﻏﻪ شﻮه او د‬ ‫ﻻرې پﻪ اوږدو ک‪ 3‬ﻳ‪ 3‬ﻧاروﻏﻲ سختﻴده چ‪ 3‬باﻷخره د (ابﻮاء) پﻪ سﻴﻤﻪ ک‪ 3‬چ‪ 3‬د ﻣک‪3‬‬ ‫او ﻣدﻳﻨ‪ 3‬تر ﻣﻨ‪ #‬پرتﻪ وه‪ ،‬وﻓات شﻮه او ﻫﻢ ﻫﻐﻠتﻪ دﻓﻦ شﻮه‪.‬‬ ‫له زړه سواندي او خواخوږي نﻴکه سره‬ ‫ﻋبداﻟﻤطﻠب ﻟﻪ ﻣحﻤد سره ﻳﻮ ‪$‬اى ﻣک‪ 3‬تﻪ راستﻮن شﻮ‪ ،‬د ﻋبد اﻟﻤطﻠب‬ ‫زړه سﻮی‪ ،‬ﻣﻬرباﻧﻲ او شﻔﻘت پر خپﻞ ﻳتﻴﻢ ﻟﻤسﻲ باﻧدې ورځ پﻪ ورځ زﻳات‪5‬ده‪$ ،‬ﻜﻪ‬ ‫پﻪ داس‪ 3‬ازﻣﻴ‪+‬ت ک‪ 3‬وﻟﻮﻳد چ‪ 3‬د ده ت‪5‬ر پرﻫروﻧﻪ ﻳ‪ 3‬بﻴا را تازه ﻛ‪7‬ل‪ ،‬پﻪ ﻣحﻤد‬ ‫ﻳ‪ 3‬زړه سﻮی او ﻧرﻣﻲ دوﻣره زﻳاتﻪ شﻮه چ‪ 3‬پﻪ ﻫ‪ &5‬ﻳﻮ زوی ﻳ‪ 3‬دوﻣره ﻧﻪ وه زﻳاتﻪ شﻮې‪،‬‬ ‫ﻫﻐﻪ بﻪ وﻳﻞ‪» :‬پﻪ اهلل ﻗسﻢ چ‪ 3‬د ده پﻪ وجﻮد ک‪ 3‬ﻟﻮﻳﻲ او دبدبﻪ ﻧﻐ‪+‬ت‪ 3‬ده«‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻪ ﻫﻐﻪ‬ ‫سره بﻪ پﻪ ﻳﻮه ﻓرش کﻴﻨاستﻪ‪ ،‬د ﻫﻐﻪ پﻪ سر بﻪ ﻳ‪ 3‬ﻻس را کاږه او د ﻫﻐﻪ ﻫر کار د ﻋبد‬ ‫اﻟﻤطﻠب د خﻮشحاﻟ‪ 9‬ﻻﻣﻞ گر‪$‬ﻴده‪.‬‬

‫‪83‬‬

‫ﻟﻨ‪6‬ه دا چ‪ 3‬اتﻪ کاﻟﻪ ﻳ‪ 3‬د خپﻞ ارز*تﻨاک ﻋﻤر ت‪5‬ر ک‪7‬ل چ‪ 3‬ﻧﻴکﻪ ﻳ‪( 3‬ﻋبداﻟﻤطﻠب) پﻪ‬ ‫ﻣکﻪ ک‪ 3‬وﻓات شﻮ او ﻟﻪ وﻓات 'خﻪ ﻣخک‪ 3‬ﻳ‪ 3‬ابﻮ طاﻟب چ‪ 3‬د ﻣحﻤد تره و‪ ،‬د‬ ‫خپﻞ ﻟﻤسﻲ د سرپرست‪ 9‬او پاﻟﻨ‪ 3‬ﻟپاره وگﻤاره‪.‬‬ ‫د خپل تره د سﻴوري ﻻندې‬ ‫ابﻮ طاﻟب د خپﻞ وراره ﻣحﻤد حﻖ ﻟکﻪ 'ﻨگﻪ چ‪ 3‬ﻻزم و‪ ،‬اداء ک‪ .7‬پﻴﻐﻤبر‬ ‫ﻳ‪ 3‬ﻟﻪ خپﻞ زوی سره ﻳﻮ ‪$‬ای ﻛ‪ 7‬ﻫﻐﻪ تﻪ بﻪ ﻳ‪$ 3‬اﻧگ‪7‬ى درﻧاوى او ﻋزت ورکاوه او د‬ ‫تﻞ ﻟپاره ﻳ‪ 3‬ﻣﻼت‪ 7‬و‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻮرتﻨﻲ ﻣطاﻟب پﻪ ډﻟﻪ ﻳﻴزه !ﻮ‪-‬ﻪ د سﻮال او ‪$‬ﻮاب پﻪ طرﻳﻘ‪ 3‬سره‬ ‫تﻜرار ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫ارزونه‬ ‫‪ .١‬پﻴﻐﻤبر 'ﻪ وخت پﻴدا شﻮ؟‬ ‫‪ .٢‬د ﻣحﻤد د ﻣﻮر د وﻓات پ‪+5‬ﻪ شرحﻪ ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .٣‬د رسﻮل اهلل د ﻣﻮر ﻟﻪ ﻣ‪7‬ﻳﻨ‪ 3‬وروستﻪ د ﻫﻐﻪ ﻧﻴکﻪ ﻟﻪ رسﻮل اهلل‬ ‫ک‪7‬ﻧﻪ کﻮﻟﻪ؟‬

‫سره 'رﻧگﻪ‬

‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫د ﻟﻮست ﻣﻬﻢ ﻣطاﻟب پﻪ ﻣختصر ډول پﻪ خپﻠﻪ ژبﻪ د ﻳﻮې ﻣﻘاﻟ‪ 3‬پﻪ ﻟ‪ 7‬ک‪ 3‬وﻟﻴﻜئ‪.‬‬ ‫‪84‬‬

‫اته و‪4‬شتم لوست‬

‫محمد‬

‫د ‪$‬وان‪ 9‬په درشل ک‪3‬‬

‫ﻣحﻤد د وړوکتﻮب دوران تﻴر ک‪' 7‬ﻮ د بﻠﻮغ ﻣرحﻠ‪ 3‬تﻪ ورسﻴد پﻪ ﻣﻴ‪7‬اﻧﻪ‪ ،‬اﻣاﻧت‪،‬‬ ‫صبر او استﻘاﻣت ک‪ 3‬ب‪ 3‬سارى و‪ ،‬ﻫﻤﻴشﻪ ﻳ‪ 3‬ر*تﻴا وﻳﻞ او ﻟﻪ ﻧاوړو کاروﻧﻮ 'خﻪ ﻳ‪3‬‬ ‫‪$‬ان ژﻏﻮره تر دې چ‪ 3‬د خﻠکﻮ پﻪ ﻣﻨ‪ #‬ک‪ 3‬پﻪ (اﻣﻴﻦ) ﻣشﻬﻮر شﻮ‪.‬‬ ‫واﻳﻲ‪:‬پﻴﻐﻤبر د *ﻪ خﻮى‪ ،‬ﻧرم ﻣزاج او ورﻳﻦ تﻨدي خاوﻧد‬ ‫ﻋﻠﻲ بﻦ ابﻲ طاﻟب‬ ‫و‪ ،‬ﻫﻴ(کﻠﻪ ﻫﻢ بدخﻮﻳﻪ‪ ،‬زړه سختﻰ‪ ،‬بد وﻳﻮﻧکﻰ او ﻋﻴب پﻠ"ﻮﻧکﻰ ﻧﻪ و‪ ...‬ﻧﻮ د ده‬ ‫د وړوﻛتﻮب او د ‪$‬ﻮاﻧ‪ 9‬پر ﻣﻬال 'ﻪ ﻧ‪* 3+‬کاره شﻮې چ‪$ 3‬ﻴﻨﻮ ﻳ‪ 3‬د ده پر ﻧبﻮت‬ ‫گﻮاﻫﻲ ورکﻮﻟﻪ‪ ،‬دﻏﻪ پ‪ 3+5‬چ‪ 3‬را ﻣﻨ‪ #‬تﻪ شﻮې‪ ،‬کﻮﻣ‪ 3‬دي؟‬ ‫بحﻴر ا راهب‬

‫کﻠﻪ چ‪ 3‬پﻴﻐﻤبر دوﻟس کﻠﻨ‪ 9‬تﻪ ورسﻴد‪ ،‬کاکا ﻳ‪ 3‬ابﻮ طاﻟب ﻫﻐﻪ د تجارت پﻪ ﻧﻴت ﻟﻪ‬ ‫‪$‬ان سره شام تﻪ بﻮتﻠﻮ‪ ،‬تردې چ‪ 3‬بصرې تﻪ چ‪ 3‬پﻪ شام ک‪ 3‬د ﻋربﻮ ﻳﻮه سﻴﻤﻪ گ‪2‬ﻞ کﻴده‬ ‫او د ﻳﻮﻧاﻧﻴاﻧﻮ ﻟﻪ سﻠط‪ 3‬ﻻﻧدې وه؛ ورسﻴدل‪ .‬پﻪ دې *ار ک‪ 3‬ﻳﻮ راﻫب د (جرجﻴس) پﻪ ﻧاﻣﻪ‬ ‫چ‪ 3‬پﻪ (بحﻴرا) ﻣشﻬﻮر و‪ ،‬ژوﻧد کاوه‪ ،‬کﻠﻪ چ‪ 3‬ﻗاﻓﻠﻪ ورسﻴده؛ بحﻴرا د دې ﻗاﻓﻠ‪ 3‬خﻮاتﻪ‬ ‫ورﻏﻰ او پﻪ پﻮ*تﻨﻮ او پﻠ"ﻨﻮ ﻳ‪ 3‬پﻴﻞ وک‪ 7‬تر'ﻮ د پﻴﻐﻤبر حضﻮر تﻪ ورﻏﻰ او ﻫﻐﻪ ﻳ‪3‬‬ ‫ﻟﻪ ﻻسﻪ وﻧﻴﻮه او وه ﻳ‪ 3‬وﻳﻞ‪ :‬دا (کس) د ﻋاﻟﻤﻴاﻧﻮ سردار او د پروردگار راﻟﻴ‪8‬ل شﻮى پﻴﻐﻤبر‬ ‫دى‪ ،‬دا ﻫﻐﻪ 'ﻮک دى چ‪ 3‬پاک اهلل بﻪ ﻳ‪ 3‬د ﻋاﻟﻤﻴاﻧﻮ د رحﻤت ﻟپاره ﻏﻮره کﻮي‪.‬‬ ‫بﻴا ﻳ‪ 3‬دوی تﻪ ډ‪4‬ره درﻧﻪ ﻣﻴﻠﻤستﻴا وک‪7‬ه‪ ،‬د دوی اکرام او ﻋزت ﻳ‪ 3‬وک‪ ،7‬ﻟﻪ ابﻮطاﻟب‬ ‫'خﻪ ﻳ‪ 3‬وﻏﻮ*تﻞ چ‪ 3‬ﻫﻐﻪ بﻴرتﻪ ﻣک‪ 3‬تﻪ بﻮ‪$‬ﻲ او پﻪ راتﻠﻮﻧکﻲ ک‪ 3‬ﻳ‪ 3‬ﻫﻢ د شام ﻟﻪ‬ ‫رات‪' ,‬خﻪ وساتﻲ‪ ،‬ﻫس‪ 3‬ﻧﻪ چ‪ 3‬ﻳﻮﻧاﻧﻴان او ﻳﻬﻮدﻳان ده تﻪ تاوان ورسﻮي‪ .‬ابﻮطاﻟب د‬ ‫راﻫب خبره وﻣﻨﻠﻪ او دى ﻳ‪ 3‬ﻟﻪ خپﻠﻮ زاﻣﻨﻮ سره ﻣک‪ 3‬تﻪ وﻟ‪85‬ه‪.‬‬ ‫د فجار جگ‪7‬ه‬

‫ﻧبﻲ کرﻳﻢ شﻞ کﻠﻦ و چ‪ 3‬د ﻋکاظ پﻪ بازار ک‪ 3‬د ﻗرﻳشﻮ چ‪ 3‬بﻨﻲ ﻛﻨاﻧﻪ ﻫﻢ ورسره ﻣﻠ‪/‬رې‬ ‫وو‪ ،‬او د ﻗﻴس ﻏﻴﻼن د ﻗبﻴﻠ‪ 3‬تر ﻣﻨ‪ #‬جگ‪7‬ه پﻴ‪+‬ﻪ شﻮه‪ ،‬دا جگ‪7‬ه د (ﻓجار) پﻪ ﻧاﻣﻪ ﻣشﻬﻮره ده‪.‬‬ ‫ددې ج‪7/‬ې ﻻﻣﻞ دا و چ‪ 3‬د بﻨﻲ ﻛﻨاﻧﻪ ﻗبﻴﻠ‪ 3‬د ﻗﻴس ﻟﻪ ﻗبﻴﻠ‪' 3‬خﻪ درې س‪7‬ي‬ ‫ووژل‪ ،‬سﻤدستﻲ داخبره د ﻋﻜاظ پﻪ بازار ﻛ‪ 3‬خپره شﻮه‪ ،‬دواړه خﻮاوې د جﻨ‪ ,‬ﻟپاره‬ ‫‪85‬‬

‫راوﻻړې شﻮې او ﻳﻮ ﻟﻪ بﻞ 'خﻪ ﻳ‪ 3‬د دﻳت ﻏﻮ*تﻨﻪ ﻛﻮﻟﻪ‪ ،‬پﻪ دې جﻨ‪ ,‬ﻛ‪ 3‬د ﻗرﻳشﻮ او‬ ‫بﻨﻲ ﻛﻨاﻧﻪ سرﻣشري د حرب بﻦ اﻣﻴﻪ پﻪ ﻏاړه وه‪ ،‬د جﻨ‪ ,‬پﻪ ﻟﻮﻣ‪7‬ۍ ورځ د ﻗﻴس ﻗبﻴﻠﻪ‬ ‫پر بﻨﻲ ﻛﻨاﻧﻪ بر ﻻس‪ 3‬وه‪ ،‬خﻮ د ور‪ 3$‬پﻪ پای ﻛ‪ 3‬ج‪7/‬ه دﻗرﻳشﻮ پﻪ ‪"-‬ﻪ تﻤاﻣﻪ شﻮه‪.‬‬ ‫د جگ‪7‬ې پر ﻣﻬال د ﻗرﻳشﻮ ‪$‬ﻴﻨﻮ وگ‪7‬و دواړه خﻮاوې سﻮﻟ‪ 3‬تﻪ را وبﻠﻠ‪ ،3‬پﻪ دې تﻮ‪-‬ﻪ‬ ‫چ‪ 3‬دواړه خﻮاوې دې خپﻞ ﻣ‪7‬ي وشﻤﻴري ﻫر ﻟﻮري چ‪ 3‬ډ‪4‬ر ﻣ‪7‬ي درﻟﻮدل‪ ،‬د ﻫﻐﻮ‬ ‫دﻳت دې واخﻠﻲ‪ ،‬سﻮﻟﻪ پﻪ ﻫﻤدې تﻮگﻪ تر سره شﻮه‪ ،‬کﻮﻣﻪ د*ﻤﻨﻲ او کرکﻪ چ‪ 3‬د دوی‬ ‫تر ﻣﻨ‪ #‬وه‪ ،‬ﻟﻪ ﻣﻨ‪%‬ﻪ ﻻړه او دا جگ‪7‬ه د (ﻓجار) پﻪ ﻧاﻣﻪ ﻟﻪ دې کبﻠﻪ وﻧﻮﻣﻮل شﻮه چ‪ 3‬پﻪ‬ ‫دې جگ‪7‬ه ک‪ 3‬د حراﻣﻮ ﻣﻴاشتﻮ حرﻣت او ﻋزت ﻟﻪ ﻣﻨ‪%‬ﻪ تﻠﻠﻰ و‪.‬‬ ‫د فضول ت‪7‬ون (حلف الفضول)‬

‫د ﻓضﻮل ت‪7‬ون ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ﻋزتﻤﻦ ت‪7‬ون 'خﻪ ﻋبارت و چ‪ 3‬د بﻴﻮزﻟﻮ او ﻏرﻳباﻧﻮ د حﻘﻮﻗﻮ‬ ‫د دﻓاع او ساتﻨ‪ 3‬ﻟپاره تر سره شﻮی و‪ ،‬کﻠﻪ چ‪ 3‬ﻗرﻳش د ﻓجار ﻟﻪ جگ‪7‬ې 'خﻪ راستاﻧﻪ‬ ‫شﻮل‪ ،‬ﻧﻮ ﻫﻐﻮی دا ت‪7‬ون پﻪ ﻣکﻪ ک‪ 3‬د ﻋبداهلل بﻦ جدﻋان پﻪ کﻮر ک‪ 3‬وک‪.7‬‬ ‫پﻪ دې ت‪7‬ون ک‪! 3‬ﻮﻟﻮ ژﻣﻨﻪ وک‪7‬ه چ‪ 3‬پﻪ ﻣکﻪ ﻣکرﻣﻪ ک‪ ،3‬کﻪ د ﻣک‪ 3‬اوسﻴدوﻧکی وي ﻳا‬ ‫د کﻮم بﻞ ‪$‬اى‪ ،‬پﻪ ﻫر چا چ‪ 3‬تﻴرى او ﻇﻠﻢ وشﻮ‪ ،‬ﻧﻮ د ﻣﻈﻠﻮم پﻪ 'ﻨگ ک‪ 3‬بﻪ ودر‪84‬و‬ ‫او ﻟﻪ ﻫﻐﻪ 'خﻪ بﻪ ﻣﻼت‪ 7‬کﻮو تر 'ﻮ ﻣﻈﻠﻮم تﻪ د ﻫﻐﻪ حﻖ ورک‪7‬ل شﻲ‪ .‬ﻗرﻳشﻮ دا ت‪7‬ون‬ ‫د (حﻠﻒ اﻟﻔضﻮل) پﻪ ﻧاﻣﻪ وﻧﻮﻣاوه‪.‬‬ ‫دې ت‪7‬ون د ﻗرﻳشﻮ ﻣرتبﻪ د ﻧﻮرو ﻗباﻳﻠﻮ پﻪ ﻣﻨ‪ #‬ک‪ 3‬ﻟﻮړه ﻛ‪7‬ه‪ ،‬کﻠﻪ چ‪ 3‬پﻴﻐﻤبر پﻪ دې‬ ‫ت‪7‬ون ک‪ 3‬برخﻪ واخﻴستﻪ‪ ،‬پﻪ دﻏﻪ وخت ک‪ 3‬شﻞ کﻠﻦ و‪.‬‬ ‫دات‪7‬ون د (حﻠﻒ اﻟﻔضﻮل) پﻪ ﻧاﻣﻪ ‪$‬ﻜﻪ وﻧﻮﻣﻮل شﻮ چ‪ 3‬دې ت‪7‬ون د (جرﻫﻢ) د ﻗبﻴﻠ‪3‬‬ ‫(حﻠﻒ اﻟﻔضﻮل) ﻟﻪ ت‪7‬ون سره ورتﻪ واﻟﻰ اوﻣشابﻬت درﻟﻮد ﻛﻮﻣﻪ چ‪ 3‬پخﻮا پﻪ ﻣﻜﻪ ﻣﻜرﻣﻪ‬ ‫ک‪ 3‬ﻣﻴشتﻪ وه‪ .‬ﻫﻐﻪ ت‪7‬ون د داس‪ 3‬ﻛساﻧﻮ پﻪ زﻳار شﻮى و چ‪ 3‬د ﻫﻐﻮی د ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ پﻴﻞ د‬ ‫(ﻓضﻞ) پﻪ ﻟﻔﻆ سره‪ ،‬شﻮى و‪ ،‬ﻟﻜﻪ‪( :‬ﻓضﻞ بﻦ حارث‪ ،‬ﻓضﻞ بﻦ وداﻋﻪ‪ ،‬ﻓضﻞ بﻦ ﻓضاﻟﻪ)‪،‬‬ ‫ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ پﻪ (حﻠﻒ اﻟﻔضﻮل) ﻣشﻬﻮر شﻮ‪ .‬د دې دواړو ت‪7‬وﻧﻮﻧﻮ ترﻣﻨ‪ #‬ﻳﻮ بﻞ ورتﻪ واﻟﻰ پﻪ‬ ‫دې ﻛ‪ 3‬و چ‪ 3‬ددواړو ت‪7‬وﻧﻮﻧﻮ اساس اوبﻨس＀ ﻳﻮ شان و‪ ،‬ﻟﻜﻪ‪ :‬د دوو ج‪7/‬ه ﻣارو ډﻟﻮ ترﻣﻨ‪#‬‬ ‫ﻋداﻟت او اﻧصاف تاﻣﻴﻨﻮل‪ ،‬د ﻣﻈﻠﻮم حﻖ ﻟﻪ ﻇاﻟﻢ 'خﻪ اخﻴستﻞ‪ ،‬دﻻروﻳﻮ او ﻣساﻓرو حﻖ‬ ‫ﻟﻪ استﻮ‪-‬ﻨﻮ 'خﻪ اخﻴستﻞ‪.‬دﻏﻪ ﻟﻮى اﻧساﻧﻲ ت‪7‬ون پر ﻣحﻤد باﻧدې ډ‪4‬ره ژوره اﻏﻴزه‬ ‫وک‪7‬ه ‪$‬کﻪ چ‪ 3‬دﻏﻪ ت‪7‬ون خﻠک د خﻴر او *ﻴگ‪ 32‬ﻟﻮري تﻪ را وبﻠﻞ‪ .‬ﻧبﻲ کرﻳﻢ پﻪ دې‬ ‫ت‪7‬ون ک‪ 3‬تشرﻳﻒ درﻟﻮد‪ ،‬وروستﻪ ﻟﻪ دې چ‪ 3‬پﻪ پﻴﻐﻤبرۍ ﻋزتﻤﻦ شﻮ وﻳ‪ 3‬ﻓرﻣاﻳﻞ‪ :‬د ﻋبد‬ ‫اهلل بﻦ جدﻋان پﻪ کﻮر ک‪ 3‬چ‪ 3‬پﻪ کﻮم ت‪7‬ون ک‪ 3‬حاضر وم‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﻣاتﻪ ﻟﻪ سرو او*اﻧﻮ 'خﻪ‬ ‫زﻳات ارز*تﻨاک و‪ ،‬کﻪ پﻪ اسﻼم ک‪ 3‬ﻫﻢ ﻳﻮه داس‪ 3‬کار تﻪ وبﻠﻞ شﻢ‪ ،‬ﻧﻮ وبﻪ ﻳ‪ 3‬ﻣﻨﻢ‪.‬‬ ‫‪86‬‬

‫ستونزمن او له ه(و ډک ژوند‬

‫پﻴﻐﻤبر د ‪$‬ﻮاﻧ‪ 9‬پﻪ پﻴﻞ ک‪ 3‬د بﻨﻲ سﻌد پﻪ ﻗبﻴﻠﻪ ک‪ 3‬ﻣ‪85‬ې 'روﻟ‪ ،3‬ﻫﻤدارﻧ‪/‬ﻪ ﻳ‪3‬‬ ‫پﻪ ﻣکﻪ ﻣکرﻣﻪ ک‪ 3‬د 'ﻮ (ﻗﻴراطﻮﻧﻮ) پﻪ بدل ک‪ 3‬د ﻣک‪ 3‬د خﻠکﻮ ﻣ‪85‬ې 'روﻟﻲ دي‪.‬‬ ‫کﻠﻪ ﻳ‪ 3‬چ‪ 3‬د ‪$‬ﻮاﻧ‪ 9‬پﻪ درشﻞ پ‪+‬ﻪ ﻛﻴ‪+‬ﻮده‪ ،‬ﻧﻮ تجارت تﻪ ﻳ‪ 3‬ﻣخﻪ ک‪7‬ه‪ ،‬ﻧبﻲ کرﻳﻢ‬ ‫ﻟﻪ سائب ﻣخزوﻣﻲ سره ‪ 6-‬تجارت ﻛاوه چ‪ 3‬د ﻫﻐﻪ ب‪ 3‬سارى شرﻳﻚ و‪ ،‬ﻛﻠﻪ چ‪3‬‬ ‫ﻣﻜﻪ ﻓتحﻪ شﻮه‪ ،‬سائب ﻣخزوﻣﻲ پﻴﻐﻤبر اﻛرم تﻪ ﻫر ﻛﻠﻰ ووﻳﻠﻮ او ورتﻪ ﻳ‪ 3‬ووﻳﻞ‪:‬‬ ‫زﻣا ‪-‬راﻧﻪ وروره او د تجارت ﻣﻠ‪/‬رﻳﻪ پﻪ خﻴر راﻏﻠ‪.3‬‬ ‫پﻪ پﻨ‪%‬ﻪ وﻳشت کﻠﻨ‪ 9‬ک‪ 3‬د خدﻳجﻪ اﻟکبرى د ﻣال پﻪ اړوﻧد‪ ،‬شام تﻪ د تجارت ﻟپاره ﻻړ‪،‬‬ ‫خدﻳجﻪ بﻨت خﻮﻳﻠد ﻳﻮه شرﻳﻔﻪ‪ ،‬ب‪6‬اﻳﻪ او تاجره *‪%‬ﻪ وه پﻪ خپﻞ ﻣال ک‪ 3‬د تجارت ﻟپاره‬ ‫بﻪ ﻳ‪$ 3‬ﻴﻨ‪ 3‬ﻧارﻳﻨﻪ استخداﻣﻮل او ﻫﻐﻪ تﻪ بﻪ ﻳ‪ 3‬ﻳﻮه !اکﻠ‪ 3‬برخﻪ ورکﻮﻟﻪ‪ .‬ﻗرﻳشﻮ د تجارت‬ ‫دﻧده درﻟﻮده‪ ،‬کﻠﻪ چ‪ 3‬خدﻳجﻪ د ﻧبﻲ کرﻳﻢ ﻟﻪ ر*تﻴﻨﻮﻟ‪ ،9‬اخﻼص‪ ،‬اﻣاﻧت دارۍ‪،‬‬ ‫‪$‬ﻮاﻧﻤردۍ او ﻧﻮرو ﻟﻮړو اخﻼﻗﻮ 'خﻪ خبره شﻮه‪ ،‬ﻧﻮ ﻳﻮ س‪7‬ى ﻳ‪ 3‬ﻫﻐﻪ تﻪ وﻟﻴ‪8‬ه او ﻟﻪ‬ ‫اﻧحضرت 'خﻪ ﻳ‪ 3‬وﻏﻮ*تﻞ چ‪ 3‬د دې پاﻧگﻪ د تجارت ﻟپاره د دې د ﻣرﻳﻲ ﻣﻴسره پﻪ‬ ‫ﻣﻠتﻴا شام تﻪ ﻳﻮسﻲ‪ ،‬پﻴﻐﻤبر د ﻫﻐ‪ 3‬وړاﻧدﻳز وﻣاﻧﻪ او ﻟﻪ ﻣﻴسره سره شام تﻪ روان شﻮ‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻮرتﻨﻲ ﻣطاﻟب پﻪ ډﻟﻪ ﻳﻴزه !ﻮ‪-‬ﻪ د سﻮال او ‪$‬ﻮاب پﻪ طرﻳﻘ‪ 3‬سره‬ ‫تﻜرار ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫له خدﻳج‪( 3‬‬

‫) سره واده‬

‫پﻪ خپﻞ ﻣال‬ ‫ﻟﻪ شام 'خﻪ ﻣک‪ 3‬تﻪ را ستﻮن شﻮ؛ خدﻳج‪3‬‬ ‫کﻠﻪ چ‪ 3‬ﻧبﻲ کرﻳﻢ‬ ‫ک‪ 3‬داس‪ 3‬اﻣاﻧت او برکت وﻟﻴد چ‪ 3‬ﻫﻴ(کﻠﻪ ﻳ‪ 3‬ﻫﻢ ﻧﻪ و ﻟﻴدﻟﻰ‪ ،‬ﻫﻤدا رﻧگﻪ کﻠﻪ چ‪3‬‬ ‫صﻔتﻮﻧﻪ‪ ،‬روغ ﻓکر او رﻳ‪+‬تﻴﻨﻮﻟﻰ)‬ ‫ﻣﻴسره خپﻞ د سترگﻮ ﻟﻴدﻟﻰ حال (د ﻧبﻲ کرﻳﻢ‬ ‫خدﻳج‪ 3‬تﻪ بﻴان ک‪7‬ه‪ ،‬خدﻳج‪ 3‬خپﻞ ورک شﻮى ‪-‬ﻮﻫر بﻴاﻣﻮﻧد‪.‬‬ ‫د ﻗرﻳشﻮ ﻣشراﻧﻮ او ﻣخﻮرو خﻠﻜﻮ ﻟﻪ خدﻳج‪ 3‬سره ﻧﻜاح ﻛﻮل ﻏﻮ*تﻞ‪ ،‬خﻮ خدﻳج‪3‬‬ ‫دې ﻛار تﻪ ﻏاړه ﻧﻪ اﻳ‪+‬ﻮده‪.‬خدﻳج‪ 3‬خپﻠﻪ د زړه خبره خپﻠ‪ 3‬د راز ﻣﻠ‪/‬رې ﻧﻔﻴس‪ 3‬بﻨت ﻣﻨبﻪ‬ ‫سره شرﻳکﻪ ک‪7‬ه‪ ،‬ﻧﻮ ﻧﻔﻴسﻪ د ﻧبﻲ کرﻳﻢ حضﻮر تﻪ ورﻏﻠﻪ او د خدﻳج‪ 3‬د ﻧکاح خبره ﻳ‪3‬‬ ‫ورسره وک‪7‬ه‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﻗبﻮﻟﻪ ک‪7‬ه‪ ،‬بﻴا ﻳ‪ 3‬ﻟﻪ خپﻞ کاکا سره ﻣجﻠس وک‪ ،7‬ﻫﻐﻮی د خدﻳج‪ 3‬کا کا‬ ‫تﻪ ورﻏﻠﻞ او خدﻳجﻪ ﻳ‪ 3‬د ﻧبﻲ کرﻳﻢ ﻟپاره وﻏﻮ*تﻪ‪.‬د ﻫﻐﻪ ﻟﻪ رضا وروستﻪ ﻧکاح وت‪7‬ل‬ ‫شﻮه‪ ،‬د ﻧﻜاح پﻪ ﻣراسﻤﻮ ﻛ‪ 3‬د بﻨﻲ ﻫاشﻢ اوبﻨﻲ ﻣضرد ﻗبﻴﻠﻮ ﻣشران حاضر وو‪ ،‬د ﻧﻜاح ﻣﻬر‬ ‫‪87‬‬

‫شﻞ او*‪ 3‬و!اکﻞ شﻮې دا ﻧکاح د شام ﻟﻪ سﻔر 'خﻪ دوه ﻣﻴاشت‪ 3‬وروستﻪ ترسره شﻮه‪.‬‬ ‫پندونه او نصﻴحتونه‪:‬‬

‫‪-١‬ﻋداﻟت پﻪ ﻫر وخت او د ﻫر چا ﻟﻪ خﻮا چ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬وړاﻧدﻳز وشﻲ‪ ،‬د ستاﻳﻨ‪ 3‬او ﻣﻨﻠﻮ وړ دى‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د ﻓضﻮل ت‪7‬ون د جاﻫﻠﻴت د تﻴارو پﻪ وړاﻧدې د ﻳﻮ رو*ان 'راغ پﻪ 'ﻴر و‪ ،‬دا خبره پﻪ دې دﻻﻟت‬ ‫کﻮي چ‪ 3‬پﻪ ﻳﻮه !ﻮﻟﻨﻪ ﻳا ﻳﻮ ﻧﻈام ک‪ 3‬د ﻓساد خپرﻳدل د !ﻮﻟﻮ ﻓضﻠﻴتﻮﻧﻮ د ﻣﻨتﻔﻲ ک‪5‬دو پﻪ ﻣﻌﻨا ﻧﻪ ده‪.‬‬ ‫‪ -٣‬ﻇﻠﻢ پﻪ ﻫره ب‪2‬ﻪ چ‪ 3‬وي ﻣردود دی‪ ،‬کﻪ 'ﻪ ﻫﻢ پﻪ ډ‪4‬ر ﻟ‪ 8‬شﻤﻴر خﻠکﻮباﻧدې واﻗﻊ‬ ‫شﻲ‪ ،‬اسﻼم ﻟﻪ ﻇﻠﻢ سره پﻪ ج‪7/‬ه ک‪ 3‬دى او د ﻣﻈﻠﻮم پﻪ 'ﻨ‪ ,‬ک‪ 3‬پرتﻪ ﻟﻪ رﻧ‪ ،,‬دﻳﻦ‪،‬‬ ‫وطﻦ او جﻨس 'خﻪ وﻻړ دى‪.‬‬ ‫‪ -٤‬د خﻴر او ﻧﻴکﻮ کاروﻧﻮ ﻟپاره د ت‪7‬ون جﻮاز‪ ،‬ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ تﻪ جائز دى چ‪ 3‬د حﻠﻒ‬ ‫اﻟﻔضﻮل پﻪ شان ت‪7‬وﻧﻮﻧﻪ ﻟﻪ کﻔارو سره ﻻسﻠﻴک ک‪7‬ي‪ ،‬پﻪ دې شرط چ‪ 3‬د اسﻼم ﻟﻪ‬ ‫ﻣﻘاصدو سره ﻣطابﻘت وﻟري‪.‬‬ ‫‪ -٥‬ﻣسﻠﻤان باﻳد پﻪ !ﻮﻟﻨﻪ ک‪ 3‬ﻫﻤﻴشﻪ ﻓﻌاﻟﻪ وﻧ‪6‬ه واخﻠﻲ او د چاپﻴرﻳال پﻪ حﻮادثﻮ ک‪ 3‬باﻳد‬ ‫ﻫﻴ(کﻠﻪ ﻫﻢ ب‪ 3‬پروا پات‪ 3‬ﻧشﻲ‪.‬‬ ‫‪ -٦‬اهلل تﻌاﻟﻰ خپﻞ پﻴﻐﻤبر تﻪ ﻣﻨاسبﻪ ﻣﻴرﻣﻨﻪ ﻏﻮره ک‪7‬ه‪ ،‬تر'ﻮ د ﻫﻐﻪ ﻣرستﻪ وک‪7‬ي‬ ‫ﻏﻤﻮﻧﻪ ﻳ‪ 3‬کﻢ کاﻧدي او د رساﻟت د ک‪7‬اووﻧﻮ پﻪ زﻏﻤﻠﻮ ک‪ 3‬ﻳ‪ 3‬ﻣرستﻴاﻟﻪ وي‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻮرتﻨﻲ ﻣطاﻟب پﻪ ډﻟﻪ ﻳﻴزه !ﻮ‪-‬ﻪ د سﻮال او ‪$‬ﻮاب پﻪ طرﻳﻘ‪ 3‬سره‬ ‫تﻜرار ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫ارزونه‬ ‫‪ -١‬د پﻴﻐﻤبر اخﻼق د ‪$‬ﻮاﻧ‪ 9‬پر ﻣﻬال او ﻟﻪ پﻴﻐﻤبرۍ 'خﻪ د ﻣخﻪ 'رﻧ‪/‬ﻪ وو؟‬ ‫‪ِ-٢‬أﻳا ﻧبﻲ کرﻳﻢ د ‪$‬ﻮاﻧ‪ 9‬پرﻣﻬال کﻮم !اکﻠﻰ کسب او کار درﻟﻮد؟ 'رگﻨد ﻳ‪ 3‬ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬ﻟﻪ حﻠﻒ اﻟﻔضﻮل 'خﻪ 'ﻪ پﻨدوﻧﻪ او ﻧصﻴحتﻮﻧﻪ اخﻴستﻼى شﻮ؟ 'رگﻨد ﻳ‪ 3‬ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٤‬بحﻴرا راﻫب پﻴﻐﻤبر 'رﻧگﻪ وپﻴژﻧده؟‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫د ﻟﻮست ﻣﻬﻢ ﻣطاﻟب پﻪ ﻣختصر ډول پﻪ خپﻠﻪ ژبﻪ د ﻳﻮې ﻣﻘاﻟ‪ 3‬پﻪ ﻟ‪7‬ک‪ 3‬وﻟﻴﻜئ‪.‬‬ ‫‪88‬‬

‫نهه و‪4‬شتم لوست‬

‫د کعب‪ 3‬شرﻳف‪ 3‬جوړول‬

‫د کﻌب‪ 3‬شرﻳﻔ‪ 3‬پخﻮاﻧﻰ اﻧ‪%‬ﻮر‬

‫د کﻌبی شرﻳﻔ‪ 3‬وداﻧﻮل‪:‬‬ ‫ﻧبﻲ کرﻳﻢ د (‪ )٣٥‬کﻠﻮﻧﻮ پﻪ ﻋﻤر ک‪ 3‬و چ‪ 3‬ﻗرﻳش د کﻌب‪ 3‬جﻮړوﻟﻮ ﻟپاره راﻏﻮﻧ‪ 6‬شﻮل‪ ،‬د‬ ‫کﻌب‪ 3‬د چت جﻮړول ﻫﻐﻮی تﻪ زﻳات ارز*ت درﻟﻮد‪ ،‬خﻮ د کﻌب‪ 3‬ﻟﻪ ړﻧگﻮﻟﻮ ﻳ‪ 3‬و‪4‬ره درﻟﻮده‪.‬‬ ‫ﻗرﻳشﻮ د کﻌب‪ 3‬د چت د جﻮړوﻟﻮ ﻟپاره ﻣﻨاسب ﻟر‪-‬ﻲ برابر ک‪7‬ل‪ ،‬د کﻌب‪ 3‬کﻮ!ﻪ د‬ ‫اسﻤاﻋﻴﻞ ﻟﻪ وختﻪ تر دﻏﻪ دﻣﻪ چت ﻧﻪ درﻟﻮد او د تﻴ‪8‬و ﻳﻮ دﻳﻮال و‪ ،‬پﻪ ﻫﻤدې ﻛال‬ ‫ﻛ‪ 3‬پر ﻣسجد اﻟحرام باﻧدې سﻴﻼب راﻏﻰ‪ ،‬ﻧ‪8‬دې وه چ‪ 3‬کﻌبﻪ وراﻧﻪ او وﻳجاړه شﻲ‪،‬‬ ‫ﻗرﻳش دې تﻪ اړشﻮل چ‪ 3‬ﻛﻌبﻪ شرﻳﻔﻪ ﻟﻪ سره جﻮړه ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫ﻗرﻳشﻮ پر‪4‬ک‪7‬ه وک‪7‬ه چ‪ 3‬د کﻌبﻲ پﻪ جﻮړوﻟﻮ ک‪ 3‬ﻟﻪ حﻼل او پاکﻴزه ﻣال 'خﻪ پرتﻪ بﻞ‬ ‫ﻣال ﻣصرف ﻧﻪ ک‪7‬ي او ﻫﻐﻪ پﻴس‪ 3‬چ‪ 3‬ﻟﻪ ﻧاروا ﻻرو‪ ،‬ﻟﻜﻪ سﻮد او ﻗﻤار 'خﻪ پﻪ ﻻس‬ ‫راﻏﻠ‪ 3‬وي د ﻛﻌب‪ 3‬پﻪ جﻮړوﻟﻮ ک‪ 3‬ور'خﻪ استﻔاده وﻧﻪ ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫‪89‬‬

‫وﻟﻴد بﻦ ﻣﻐﻴره ﻣخزوﻣﻲ د کﻌب‪ 3‬پﻪ وراﻧﻮﻟﻮ پﻴﻞ وک‪،7‬ﻛﻮﻟﻨ‪ ,‬ﻳ‪ 3‬را واخﻴست او وﻳ‪ 3‬وﻳﻞ‪( :‬اې‬ ‫پرورد‪-‬اره !ﻟﻪ ﻧﻴﻜ‪ 9‬ﻧﻪ پرتﻪ بﻠﻪ ﻫﻴ& اراده ﻧﻪ ﻟرم) د رکـﻨﻴﻨﻮ برخﻪ ﻳ‪ 3‬وراﻧﻪ ک‪7‬ه‪ ،‬کﻠﻪ چ‪ 3‬ﻫﻐﻪ تﻪ پﻪ‬ ‫ﻟﻮﻣ‪7‬ۍ ورځ کﻮﻣﻪ ستﻮﻧزه پﻴ‪+‬ﻪ ﻧﻪ شﻮه؛ ﻧﻮ پﻪ دوﻳﻤﻪ ورځ ﻳ‪ 3‬خﻠکﻮ پﻪ وراﻧﻮﻟﻮ ک‪ 3‬ﻣﻼت‪ 7‬او پﻴروي‬ ‫وک‪7‬ه او ﻫﻐﻮ بﻨس"ﻮﻧﻮ تﻪ ورسﻴدل چ‪ 3‬د ابراﻫﻴﻢ پﻪ ﻻس جﻮړ شﻮي وو‪.‬‬ ‫ﻟﻪ ﻫﻐﻪ وروستﻪ ﻳ‪ 3‬د کﻌب‪ 3‬پﻪ جﻮړوﻟﻮ پﻴﻞ وک‪ ،7‬داس‪ 3‬چ‪ 3‬کﻌبﻪ ﻳ‪ 3‬پﻪ 'ﻮ برخﻮ ووﻳشﻠﻪ‬ ‫او د ﻫرې برخ‪ 3‬جﻮړول ﻳ‪ 3‬ﻳﻮې ﻗبﻴﻠ‪ 3‬تﻪ وسپارل‪ .‬ﻫرې ﻗبﻴﻠ‪ 3‬د ﻛا‪1‬ﻮ پﻪ راوړﻟﻮ او پﻪ‬ ‫جﻮړوﻟﻮ پﻴﻞ وﻛ‪ ،7‬د ﻛﻌب‪ 3‬شرﻳﻔ‪ 3‬د جﻮړوﻟﻮ دﻧده د ﻳﻮ روﻣﻲ ﻣﻌﻤار پﻪ ﻏاړه وه‪.‬‬ ‫کﻠﻪ چ‪ 3‬دﻳﻮال د حجراﻻسﻮد د اﻳ‪+‬ﻮدﻟﻮ تر ‪$‬اﻳﻪ پﻮرتﻪ شﻮ؛ ﻧﻮ دا چ‪ 3‬د حجر اﻻسﻮد‬ ‫د ﻛا‪1‬ﻲ دﻛﻴ‪+‬ﻮدﻟﻮ وﻳاړ بﻪ د چا پﻪ برخﻪ شﻲ‪ ،‬د دوى تر ﻣﻨ‪ #‬اختﻼف پﻴدا شﻮ او تر‬ ‫'ﻠﻮرو ﻳا پﻨ‪%‬ﻮ ور‪$‬ﻮ پﻮرې ﻳ‪ 3‬دوام وک‪ ،7‬ﻧ‪8‬دې و چ‪ 3‬دا اختﻼف د حرم شرﻳﻒ پﻪ‬ ‫ﻣﻨ‪ #‬ک‪ 3‬پﻪ ﻳﻮې خﻮﻧ‪7‬ۍ جگ‪7‬ې بدل شﻲ‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻮرتﻨﻲ ﻣطاﻟب پﻪ اﻧﻔرادي او ﻳا ‪-‬روپﻲ شﻜﻞ د سﻮال او ‪$‬ﻮاب‬ ‫پﻪ طرﻳﻘ‪ 3‬سره تﻜرار ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫په حجر اسود ك‪ 3‬د تحکﻴم وا قعه‬

‫حجر اسﻮد د سپﻴﻨﻮ زرو ﻟﻪ ﻏﻼف سره‬

‫حجر اسﻮد پرتﻪ ﻟﻪ ﻏﻼف 'خﻪ‬ ‫‪90‬‬

‫ابﻮ اﻣﻴﻪ بﻦ ﻣﻐﻴره وړاﻧد‪4‬ز وک‪ :7‬د دې جﻨجال د اواروﻟﻮ پﻪ ﻫکﻠﻪ بﻪ ﻫﻐﻪ ﻟﻮﻣ‪7‬ﻧﻰ س‪7‬ى‬ ‫چ‪ 3‬سﻬار ﻣﻬال د جﻮﻣات پﻪ دروازه راﻧﻨﻮ‪$‬ﻲ؛ َحکﻢ !اکﻮ‪! ،‬ﻮﻟﻮ وﻣﻨﻠﻪ‪ .‬اهلل ﻏﻮ*تﻞ‬ ‫چ‪ 3‬ﻟﻮﻣ‪7‬ﻧﻰ س‪7‬ى کﻮم چ‪ 3‬د جﻮﻣات پﻪ دروازه را ﻧﻨﻮ‪$‬ﻲ؛ ﻫﻐﻪ بﻪ رسﻮل اهلل‬ ‫وي کﻠﻪ چ‪ 3‬خﻠکﻮ ﻫﻐﻪ وﻟﻴد؛ ﻧﻮ د خﻮ*‪ 9‬ﻏ‪8‬وﻧﻪ ﻳ‪ 3‬پﻮرتﻪ شﻮل او وﻳ‪ 3‬وﻳﻞ‪ :‬دا‬ ‫دى؛ ﻣﻮږ د ده پرﻳک‪7‬ه ﻣﻨﻮ ﻫﻐﻪ تﻪ ﻳ‪ 3‬د شخ‪7‬ې پﻪ‬ ‫ﻫﻤاﻏﻪ اﻣﻴﻦ دى‪ ،‬دا ﻣحﻤد‬ ‫ﻫکﻠﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣات ورک‪7‬ل‪ .‬ﻣحﻤد ﻳﻮ 'ادر راوﻏﻮ*ت‪ ،‬حجراﻻسﻮد ﻳ‪ 3‬پﻪ 'ادر ک‪3‬‬ ‫کﻴ‪+‬ﻮد‪ ،‬د جﻨجال کﻮوﻧکﻮ ﻗاﻣﻮﻧﻮ ﻟﻪ ﻣشراﻧﻮ 'خﻪ ﻳ‪ 3‬وﻏﻮ*تﻞ چ‪ 3‬ﻫﻐﻮی !ﻮل د 'ادر‬ ‫پﻴ(ک‪ 3‬وﻧﻴسﻲ او ﻫﻐﻪ پﻮرتﻪ ک‪7‬ي او ‪$‬اى تﻪ ﻳ‪ 3‬ورسﻮي‪ ،‬بﻴا ﻳ‪ 3‬پﻪ خپﻠﻪ د حجراﻻسﻮد‬ ‫تﻴ‪8‬ه راواخﻴستﻪ او پﻪ خپﻞ ﻣبارک ﻻس ﻳ‪ 3‬پﻪ خپﻞ ‪$‬ای ک‪ 3‬کﻴ‪+‬ﻮده‪ .‬دا د جﻨجال د‬ ‫اواروﻟﻮ ﻳﻮه ﻣﻨاسبﻪ طرﻳﻘﻪ وه چ‪! 3‬ﻮل خﻠک پرې راضﻲ شﻮل‪.‬‬ ‫د کﻌب‪ 3‬د جﻮړوﻟﻮ پر ﻣﻬال د ﻗرﻳشﻮ ﻣال کﻢ شﻮ‪ ،‬ﻧﻮ سﻬﻴﻠﻲ برخﻪ ﻳ‪ 3‬پرﻳ‪+‬ﻮده چ‪ 3‬تر‬ ‫اوسﻪ پات‪ 3‬ده او د حجر ﻳا (حطﻴﻢ) پﻪ ﻧاﻣﻪ ﻳادﻳ‪8‬ي ﻫﻤدارﻧ‪/‬ﻪ د کﻌب‪ 3‬دروازه ﻳ‪ 3‬ﻫﻢ ﻟﻪ‬ ‫‪$‬ﻤک‪' 3‬خﻪ ﻟﻮړه ک‪7‬ه‪.‬‬ ‫د ﻛﻌب‪ 3‬د جﻮړوﻟﻮ پر ﻣﻬال پﻴﻐﻤبر تﻪ دوه ‪$‬اﻧ‪7/‬ي وﻳاړوﻧﻪ ور پﻪ برخﻪ شﻮل‪:‬‬ ‫ﻳﻮ د ﻣﻜ‪ 3‬د ﻗبﻴﻠﻮ ترﻣﻨ‪ #‬د احتﻤاﻟﻲ جﻨ‪ ,‬ﻣخﻨﻴﻮى و او بﻞ پﻪ خپﻠﻮ ﻣبارکﻮ ﻻسﻮﻧﻮ‬ ‫د حجر اﻻسﻮد اﻳ‪+‬ﻮدل پﻪ !اکﻠﻲ ‪$‬اى ﻛ‪ 3‬و‪.‬‬ ‫له بعثت 'خه وړاندې د نبوي سﻴرت لن‪6‬ه پﻴژندنه‬

‫پﻴﻐﻤبر د ډ‪4‬رو ﻧﻴکﻮ صﻔاتﻮ خاوﻧد و‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬ﻟﻪ خﻠکﻮ سره *ﻴگ‪2‬ﻪ‪ ،‬تﻮاضﻊ او ﻋاجزي‪،‬‬ ‫ﻣﻴ‪7‬اﻧﻪ‪ ،‬رﻳ‪+‬تﻴﻨﻮﻟﻲ‪ ،‬ﻣﻴﻠﻤﻪ پاﻟﻨﻪ‪ ،‬اﻣاﻧتداري‪ ،‬سخاوت‪ ،‬پﻪ وﻋده وﻓا‪ ،‬اﻧصاف‪،‬شﻔﻘت‬ ‫پاک ﻧﻔسﻲ‪ ،‬کﻠکﻪ او ﻣﻈبﻮطﻪ اراده او داس‪ 3‬ﻧﻮر‪.‬‬ ‫ﻫﻐﻪ شراب ﻧﻪ '‪+‬ﻞ‪ ،‬د بتاﻧﻮ ﻧذراﻧ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬ﻧﻪ خﻮړﻟ‪ ،3‬پﻪ ﻫﻐﻮ ﻣرا سﻤﻮک‪ 3‬چ‪ 3‬د بتاﻧﻮ‬ ‫د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻨ‪ 3‬ﻟپاره بﻪ تﻴارﻳدل؛ ‪6-‬ون ﻧﻪ ﻛاوه‪ ،‬د ژوﻧد ﻟﻪ ﻟﻮﻣ‪7‬ﻧﻴﻮ شﻴبﻮ 'خﻪ ﻳ‪ 3‬ﻟﻪ بتاﻧﻮ‬ ‫'خﻪ ﻛرﻛﻪ درﻟﻮده‪ ،‬بﻠﻜ‪ 3‬د ‪$‬ﻤﻜ‪ 3‬پﻪ سر ﻳ‪ 3‬ﻫﻐﻪ تر !ﻮﻟﻮ ﻣﻮجﻮداتﻮ بد ‪-‬ا‪1‬ﻪ او ﻧﻪ ﻳ‪3‬‬ ‫‪91‬‬

‫پر بتاﻧﻮ ﻗسﻢ زﻏﻤﻼى شﻮ‪.‬‬ ‫ﻣحﻤد د خﻠﻜﻮ تر ﻣﻨ‪ #‬پﻪ *ﻮ خﻮﻳﻮﻧﻮ او ﻏﻮره خصﻠتﻮﻧﻮ شﻬرت درﻟﻮد‪ .‬ﻫﻐﻪ تر‬ ‫!ﻮﻟﻮ *ﻪ ‪-‬اوﻧ‪6‬ى‪ ،‬تر ﻫر چا د اوچتﻮ اخﻼﻗﻮ '‪+‬تﻦ‪ ،‬د ډ‪4‬ر ﻟﻮى زﻏﻢ خاوﻧد‪ ،‬پﻪ خبرو‬ ‫ﻛ‪ 3‬تر !ﻮﻟﻮ رﻳ‪+‬تﻴﻨﻰ‪ ،‬زﻳات ﻣﻬربان‪ ،‬ﻧرم خﻮﻳﻪ او پﻪ وﻋدو وﻻړ شخص و‪ .‬ﻟﻨ‪6‬ه دا چ‪3‬‬ ‫د اﻧساﻧﻴت او د ﻛﻤال !ﻮل صﻔتﻮﻧﻪ پر ﻫﻐﻪ تﻤام شﻮي وو‪.‬‬ ‫د كعب‪ 3‬شرﻳف‪ 3‬د جوړولو تارﻳخ‪:‬‬

‫‪ -١‬د ﻛﻌب‪ 3‬شرﻳﻔ‪ 3‬د جﻮړوﻟﻮ پﻪ اړوﻧد ډول‪ ،‬ډول رواﻳتﻮﻧﻪ راﻏﻠﻲ دي‪.‬‬ ‫‪$‬ﻴﻨﻮ ﻣؤرخﻴﻨﻮ د ﻛﻌب‪ 3‬تارﻳخ حتﻰ د أدم ﻟﻪ زﻣاﻧ‪' 3‬خﻪ ډ‪4‬ر ﻣخک‪ 3‬پﻪ ‪-‬ﻮتﻪ ﻛ‪7‬ى‬ ‫او واﻳﻲ‪ :‬د أدم ﻟﻪ زﻳ‪8‬ﻳدﻧ‪' 3‬خﻪ ﻻ ډ‪4‬ر ﻣخﻜ‪ 3‬ﻣﻼئﻜﻮ ﻛﻌبﻪ شرﻳﻔﻪ جﻮړه ﻛ‪7‬ى وه‪.‬‬ ‫خﻮ بﻠﻪ ډﻟﻪ پﻪ دې ﻧﻈر ده چ‪ :3‬ﻟﻮﻣ‪7‬ﻧﻰ ﻫﻐﻪ کس چ‪ 3‬ﻛﻌبﻪ ﻳ‪ 3‬جﻮړه ﻛ‪7‬ه أدم و او‬ ‫ﻛﻠﻪ چ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬د ﻛﻌب‪ 3‬وداﻧ‪ 9‬سرتﻪ ورسﻮﻟﻪ اهلل ورتﻪ وح‪ 3‬وﻛ‪7‬ه چ‪ 3‬ﻟﻪ کﻌب‪' 3‬خﻪ‬ ‫طﻮاف وﻛ‪7‬ي او ورتﻪ ﻳ‪ 3‬ووﻳﻞ‪( :‬تﻪ ﻟﻮﻣ‪7‬ﻧﻰ اﻧسان او دا ﻟﻮﻣ‪7‬ﻧﻰ ﻛﻮر او وداﻧ‪ 9‬ده)‪.‬‬ ‫ﻟﻪ ﻫﻐﻪ 'خﻪ وروستﻪ ډ‪4‬رې پﻴ‪7‬ۍ ت‪5‬رې شﻮې او د ﻧﻮح زﻣاﻧﻪ راورسﻴده‪ ،‬ﻧﻮح د‬ ‫کﻌب‪ 3‬د حج ﻣراسﻢ اداء ﻛ‪7‬ل‪ .‬د 'ﻮ پﻴ‪7‬ﻳﻮ پﻪ تﻴرﻳدو سره د ابراﻫﻴﻢ زﻣاﻧﻪ راﻏﻠﻪ ﻫﻐﻪ‬ ‫ﻫﻢ د کﻌب‪ 3‬بﻨﻴادوﻧﻪ اوچت ﻛ‪7‬ل‪.‬‬ ‫پﻪ ﻫر حال ﻫﻐﻪ 'ﻪ چ‪ 3‬د ﻗرأن ﻛرﻳﻢ پﻪ ﻗطﻌﻲ دﻟﻴﻞ ثابت دي ﻫﻐﻪ دادي‪ :‬ﻳﻮازﻳﻨﻲ ﻫﻐﻪ‬ ‫دوه س‪7‬ي چ‪ 3‬د بﻴت اﻟحرام بﻨﻴادوﻧﻪ ﻳ‪ 3‬ودرول ﻫﻐﻪ ابراﻫﻴﻢ او د ﻫﻐﻪ زوى اسﻤاﻋﻴﻞ‬ ‫(علیهما السالم) و‪.‬‬ ‫‪ -٢‬ﻛﻌبﻪ شرﻳﻔﻪ 'ﻠﻮر ‪$‬ﻠﻪ جﻮړه شﻮې او ﻳﻮ ‪$‬ﻞ پﻪ پاخﻪ شان ترﻣﻴﻢ او رﻏﻮل شﻮې ده‪:‬‬ ‫ﻟﻮﻣ‪7‬ى ‪$‬ﻞ‪ :‬د ﻟﻮﻣ‪7‬ي ‪$‬ﻞ ﻟپاره ﻛﻌبﻪ ابرا ﻫﻴﻢ جﻮړه او اسﻤاﻋﻴﻞ بﻪ ورسره ﻣرستﻪ‬ ‫ﻛﻮﻟﻪ‪.‬‬ ‫ﻟﻪ بﻌثت 'خﻪ دﻣخﻪ ﻗرﻳشﻮ ﻛﻌبﻪ ﻟﻪ سره جﻮړه ﻛ‪7‬ه چ‪3‬‬ ‫دوﻳﻢ ‪$‬ﻞ‪ :‬د پﻴﻐﻤبر‬ ‫پﻴﻐﻤبر ﻫﻢ پﻪ ﻛ‪ 3‬شرﻳﻚ و‪.‬‬

‫‪92‬‬

‫د ﻣحاصرې‬ ‫درﻳﻢ ‪$‬ﻞ‪ :‬د ﻳزﻳد بﻦ ﻣﻌاوﻳﻪ پﻪ زﻣاﻧﻪ ﻛ‪ ،3‬ﻛﻠﻪ چ‪ 3‬د ﻋبد اهلل بﻦ زبﻴر‬ ‫پر وخت ﻳزﻳدﻳاﻧﻮ ﻛﻌبﻪ پﻪ ﻣﻨجﻨﻴﻘﻮ ووﻳشتﻠﻪ او اور ﻳ‪ 3‬واخﻴست‪ ،‬ﻋبداهلل بﻦ زبﻴر‬ ‫ﻫﻐﻪ ﻟﻪ سره أباده ﻛ‪7‬ه‪.‬‬ ‫'ﻠﻮرم ‪$‬ﻞ‪ :‬د ﻋبد اﻟﻤﻠﻚ بﻦ ﻣروان پﻪ زﻣاﻧﻪ ﻛ‪ ،3‬ﻛﻠﻪ چ‪ 3‬ﻋبد اهلل بﻦ زبﻴر‬ ‫ووژل شﻮ ﻋبد اﻟﻤﻠﻚ بﻦ ﻣروان ﻛﻌبﻪ پﻪ ﻫﻐﻪ ﻧﻘشﻪ جﻮړه ﻛ‪7‬ه 'رﻧ‪/‬ﻪ چ‪ 3‬د پﻴﻐﻤبر‬ ‫پﻪ زﻣاﻧﻪ ﻛ‪ 3‬وه‪.‬‬ ‫پﻨ‪%‬ﻢ ‪$‬ﻞ‪ :‬د کﻌب‪ 3‬ترﻣﻴﻢ او رﻏﻮﻧﻪ‪:‬‬ ‫د سﻌﻮدي پاچا خادم اﻟحرﻣﻴﻦ اﻟشرﻳﻔﻴﻦ ﻣﻠﻚ ﻓﻬد بﻦ ﻋبد اﻟﻌزﻳز أل سﻌﻮد ﻛﻌبﻪ د‬ ‫ﻣسجد اﻟحرام پﻪ شﻤﻮل دﻧﻨﻪ او بﻬر !ﻮﻟﻪ پﻪ اساسﻲ تﻮ‪-‬ﻪ ترﻣﻴﻢ او ورﻏﻮﻟﻪ‪.‬‬

‫‪93‬‬

‫فعالﻴت‬ ‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د ﻟﻮست ﻣطﻠبﻮﻧﻪ پﻪ ډﻟﻪ ﻳﻴزه تﻮ‪-‬ﻪ د پﻮ*تﻨ‪ 3‬او ‪$‬ﻮاب پﻪ طرﻳﻘ‪ 3‬سره‬ ‫تکرار ک‪7‬ي‪.‬‬ ‫ارزونه‬ ‫‪ -١‬د ﻫﻐ‪ 3‬شخ‪7‬ې ﻻﻣﻞ چ‪ 3‬د حجراﻻسﻮد د ک‪+5‬ﻮدﻟﻮ پر ﻣﻬال د ﻗباﻳﻠﻮ تر ﻣﻨ‪ #‬پﻴ‪+‬ﻪ‬ ‫شﻮه‪' ،‬ﻪ و؟‬ ‫د تحکﻴﻢ ﻗضﻴﻪ 'ﻨگﻪ ﻣﻨ‪ #‬تﻪ راﻏﻠﻪ؟ پﻪ ﻟﻨ‪6‬ه تﻮگﻪ ﻳ‪ 3‬شرحﻪ‬ ‫‪ -٢‬د ﻧبﻲ کرﻳﻢ‬ ‫ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫ک‪ 3‬را ﻏﻮﻧ‪ 6‬شﻮي‬ ‫‪ -٣‬ﻫﻐﻪ ﻧﻴک صﻔتﻮﻧﻪ چ‪ 3‬ﻟﻪ بﻌثت 'خﻪ وړاﻧدې پﻪ ﻧبﻲ کرﻳﻢ‬ ‫وو؛ ‪$‬ﻴﻨ‪ 3‬ﻟﻪ ﻫﻐﻮ 'خﻪ بﻴان ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫ﻏﻮره اخﻼق چ‪ 3‬ﻟﻪ خﻠکﻮ سره ﻳ‪ 3‬کﻮل‬ ‫‪ -٤‬ﻟﻪ بﻌثت 'خﻪ د ﻣخﻪ د پﻴﻐﻤبر‬ ‫وارزوئ‪.‬‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫د ﻟﻮست ﻣطاﻟب پﻪ خپﻞ تﻌبﻴر سره وﻟﻴکئ او ﻫﻢ ورتﻪ ﻣﻨاسب ﻋﻨﻮان ﻏﻮره ک‪7‬ئ‪.‬‬

‫‪94‬‬

‫د‪4‬رشم لوست‬

‫د نبوت او رسالت په سﻴوري ک‪3‬‬ ‫وروستﻪ ﻟﻪ دې چ‪ 3‬اهلل تﻌاﻟﻰ پﻴﻐﻤبر تﻪ د ﻧبﻮت او رساﻟت ﻋزت ور پﻪ برخﻪ ک‪7‬؛ ﻧﻮ‬ ‫ژوﻧد ﻳ‪ 3‬پﻪ دوو برخﻮ وﻳشﻞ ک‪85‬ي چ‪ 3‬ﻫره ﻳﻮه برخﻪ ﻳ‪ 3‬خپﻠ‪$ 3‬اﻧگ‪7‬تﻴاوې ﻟري‪ .‬دا‬ ‫دوه برخ‪ 3‬ﻟﻪ ﻣکﻲ او ﻣدﻧﻲ دورو 'خﻪ ﻋبارت دي‪ ،‬ﻧﻮ دا دوه دورې 'ﻪ ‪$‬اﻧگ‪7‬تﻴاوې‬ ‫ﻟري؟ کﻮﻣﻮ ﻣرحﻠﻮ تﻪ شاﻣﻠﻴدای شﻲ؟‬ ‫ﻣکﻲ دور‬

‫دواړو دورو گ‪ 32‬ﻣرحﻠ‪ 3‬تﻴرې ک‪7‬ې دي او ﻫره ﻣرحﻠﻪ ﻳ‪ 3‬خپﻠ‪$ 3‬اﻧگ‪7‬تﻴاوې ﻟري‪.‬‬ ‫ﻛﻪ چﻴرې ﻫﻐﻮ حاﻻتﻮ تﻪ *ﻪ ‪$‬ﻴر شﻮ چ‪ 3‬ﻟﻪ دﻏﻮ پ‪7‬اووﻧﻮ تﻴر شﻮي دي؛ ﻣﻮږ کﻮﻻی‬ ‫شﻮ ﻣکﻲ دوران چ‪ 3‬تﻘرﻳبا ً (دﻳارﻟس کاﻟﻪ) و پﻪ درﻳﻮ برخﻮ ووﻳشﻮ‪:‬‬ ‫‪ -١‬د پ"‪ 3‬بﻠﻨ‪ 3‬ﻣرحﻠﻪ چ‪ 3‬درې کﻠﻮﻧﻪ وه‪.‬‬ ‫‪ -٢‬ﻣک‪ 3‬واﻟﻮ تﻪ ډاگﻴزه او *کاره بﻠﻨﻪ چ‪ 3‬د بﻌثت ﻟﻪ 'ﻠﻮرم کال 'خﻪ پﻴﻞ او د بﻌثت‬ ‫د ﻟسﻢ کال تر أخره پﻮرې ﻳ‪ 3‬دوام وک‪.7‬‬ ‫‪ -٣‬ﻟﻪ ﻣک‪' 3‬خﻪ بﻬر د دﻋﻮت د خپرﻳدو ﻣرحﻠﻪ چ‪ 3‬د بﻌثت ﻟسﻢ کال ﻟﻪ وروستﻴﻮ‬ ‫'خﻪ پﻴﻞ او ﻣدﻳﻨ‪ 3‬ﻣﻨﻮرې تﻪ تر ﻫجرت پﻮرې دوام وک‪.7‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻮرتﻨﻲ ﻣطاﻟب پﻪ ډﻟﻪ ﻳﻴزه تﻮ‪-‬ﻪ د سﻮال او ‪$‬ﻮاب پﻪ طرﻳﻘ‪ 3‬سره‬ ‫تﻜرار ﻛ‪7‬ي‪.‬‬

‫‪95‬‬

‫د حراء ﻏار ﻗبﻠ‪ 3‬تﻪ ﻣخاﻣخ‬

‫د حرا غار(جبل النور)‬

‫ﻋﻤر 'ﻠﻮﻳـ‪+‬تﻮ کﻠﻮﻧﻮ تﻪ ﻧ‪8‬دې شﻮ‪ ،‬ﻧﻮ گﻮ*ﻪ واﻟﻰ او خﻠﻮت‬ ‫کﻠﻪ چ‪ 3‬د ﻧبﻲ کرﻳﻢ‬ ‫ﻳ‪ 3‬اختﻴار ک‪ ،7‬اوبﻪ او خﻮاړه بﻪ ﻳ‪ 3‬ﻟﻪ ‪$‬ان سره واخﻴستﻞ او د حراء د ﻏار پﻪ ﻟﻮر چ‪3‬‬ ‫پﻪ (جبﻞ اﻟﻨﻮر) ک‪ 3‬ﻣﻮﻗﻌﻴت ﻟري؛ روان شﻮ‪ .‬کﻪ چ‪5‬رې تاس‪ 3‬ﻟﻪ ﻣک‪ 3‬ﻣکرﻣ‪' 3‬خﻪ‬ ‫د سﻬﻴﻞ پﻪ ﻟﻮر د ﻳﻮه ساﻋت پﻪ وا!ﻦ ﻻر ووﻫئ؛ ﻧﻮ ﻫﻠتﻪ بﻪ تاس‪ 3‬ﻳﻮ ﻏر ووﻳﻨئ دا ﻏر‬ ‫ﻫﻤﻐﻪ د جبﻞ اﻟﻨﻮر ﻏر دی چ‪ 3‬د حراء ﻏار پک‪ 3‬شتﻮن ﻟري او ﻧبﻲ کرﻳﻢ بﻪ د‬ ‫روژې (رﻣضان) ﻣﻴاشت پﻪ دﻏﻪ ﻏار ک‪ 3‬تﻴروﻟﻪ‪ ،‬خپﻞ وخت بﻪ ﻳ‪ 3‬پﻪ ﻋبادت‪ ،‬د کاﻳﻨاتﻮ‬ ‫پﻪ ﻧﻨداره او د ﻫﻐﻪ ﻗدرت پﻪ سﻮچ او ﻓکر ک‪ 3‬ت‪5‬راوه چ‪ 3‬د کاﻳﻨاتﻮ تر شا وجﻮد ﻟري‪،‬‬ ‫ﻫﻐﻪ شرکﻲ ﻋﻘاﻳد چ‪ 3‬د ده ﻗﻮم پرې اختﻪ و‪ ،‬ده تﻪ د ﻣﻨﻠﻮ وړﻧﻪ وو او د رو*ﻨاﻳ‪ 9‬ﻫﻐﻪ‬ ‫ﻻر چ‪ 3‬د ده اﻋتﻤاد او رضا پرې حاصﻠﻴداى شﻮه ﻟﻪ ده 'خﻪ ورکﻪ وه‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻪ دې‬ ‫اﻣﻠﻪ بﻪ ﻫر وخت پرﻳشاﻧﻪ و‪.‬‬ ‫دﻏﻪ خﻠﻮت اوﻋزﻟت د دې ﻟپاره و؛ تر'ﻮ دی د ﻫﻐﻪ ﻟﻮى ﻣسئﻮوﻟﻴت او اﻣاﻧت ﻟپاره‬ ‫چ‪ 3‬د ده پﻪ اﻧتﻈار ک‪ 3‬و‪ ،‬تﻴار شﻲ‪.‬‬

‫‪96‬‬

‫جبرائﻴل علﻴه السﻼم له وح‪ 3‬سره‬

‫د حراء ﻏار‬

‫کﻠﻪ چ‪ 3‬د پﻴﻐﻤبر ﻋﻤر پﻮره 'ﻠﻮﻳ‪+‬ت کاﻟﻪ شﻮ؛ ﻧﻮ د ﻧبﻮت وړاﻧگﻮ ﻳ‪ 3‬پﻪ ‪$‬ﻠﻴدو‬ ‫پﻴﻞ وک‪ ،7‬داس‪ 3‬چ‪ 3‬د ﻣﻜ‪ 3‬ﻫر ﻳﻮه ﻛا‪1‬ﻲ بﻪ ورتﻪ سﻼﻣﻮﻧﻪ ﻛﻮل‪ ،‬ﻫر خﻮب بﻪ ﻳ‪ 3‬چ‪3‬‬ ‫ﻟﻴده حﻘﻴﻘت بﻪ ﻳ‪ 3‬د روڼ سﻬار پﻪ '‪5‬ر 'ر‪-‬ﻨدﻳده پﻪ ﻫﻤدې تﻮ‪-‬ﻪ شپ‪ 8‬ﻣﻴاشت‪ 3‬تﻴرې‬ ‫شﻮې‪.‬‬ ‫د رﻣضان ﻣﻴاشت پﻪ داس‪ 3‬وخت ﻛ‪ 3‬را ورسﻴده چ‪ 3‬پﻴﻐﻤبر د درﻳﻢ کال پﻪ‬ ‫رﻣضان ک‪ 3‬د حراء پﻪ ﻏار ک‪ 3‬گﻮ*ﻪ ﻧاست و‪ ،‬اهلل تﻌاﻟﻰ وﻏﻮ*تﻞ تر 'ﻮ د ‪$‬ﻤک‪3‬‬ ‫خﻠک ﻟﻪ خپﻞ رحﻤت 'خﻪ برخﻤﻦ ک‪7‬ي؛ ﻧﻮ ﻣحﻤد ﻳ‪ 3‬پﻪ ﻧبﻮت ﻋزتﻤﻦ ک‪ 7‬او‬ ‫جبرائﻴﻞ(ﻋﻠﻴﻪ اﻟسﻼم) ﻳ‪ 3‬د ﻗرأن ﻛرﻳﻢ ﻟﻪ 'ﻮ أﻳتﻮﻧﻮ سره د ده حضﻮر تﻪ وروﻟ‪85‬ه‪.‬‬ ‫‪97‬‬

‫وح‪' 3‬ه وخت نازله شوه؟‬ ‫د دوشﻨب‪ 3‬پﻪ ورځ د رﻣضان اﻟﻤبارك ﻳﻮوﻳشتﻤﻪ چ‪ 3‬د (‪ )٦١٠‬ﻣﻴﻼدي کال د اگست‬ ‫د 'ﻠﻮﻳ‪+‬ت کﻠﻨ‪ 9‬پﻪ ﻋﻤر ک‪3‬‬ ‫ﻟﻪ ﻟسﻤ‪ 3‬ﻧﻴ"‪ 3‬سره سﻤﻮن خﻮري‪ ،‬کﻠﻪ چ‪ 3‬پﻴﻐﻤبر‬ ‫و؛ وح‪ 3‬پرې ﻧازﻟﻪ شﻮه‪.‬‬ ‫د‬ ‫ﻋائشﻪ صدﻳﻘﻪ (رضﻲ اهلل ﻋﻨﻬا) پدې ﻫکﻠﻪ داس‪ 3‬رواﻳت کﻮي‪ :‬د رسﻮل اهلل‬ ‫وح‪ 3‬پﻴﻞ ﻟﻪ ﻧﻴکﻮ او *ﻮ خﻮبﻮﻧﻮ 'خﻪ شﻮى و‪ ،‬د حرا پﻪ ﻏار ک‪ 3‬بﻪ ﻳ‪ 3‬ﻟﻪ خﻠکﻮ گﻮ*ﻪ‬ ‫ژوﻧد کاوه‪ ،‬پرتﻪ ﻟﻪ دې چ‪ 3‬کﻮرتﻪ وﻻړ شﻲ‪' ،‬ﻮ ﻣسﻠسﻠ‪ 3‬شپ‪ 3‬بﻪ پﻪ ﻋبادت ﻣشﻐﻮل و‬ ‫او د ﻫﻐﻮ شپﻮ ﻟپاره بﻪ ﻳ‪ 3‬تﻮ*ﻪ ورسره وړﻟﻪ‪ ،‬بﻴا بﻪ خدﻳج‪ 3‬تﻪ راستﻮن شﻮ او ﻫﻤﻐﻮﻣره‬ ‫ﻧﻮره تﻮ*ﻪ بﻪ ﻳ‪ 3‬ﻟﻪ ‪$‬ان سره واخﻴستﻠﻪ‪.‬‬ ‫د حرا پﻪ ﻏارک‪ 3‬و چ‪ 3‬وح‪ 3‬پرې ﻧازﻟﻪ شﻮه‪ .‬ﻣﻼئکﻪ ورتﻪ راﻏﻠﻪ او ورتﻪ ﻳ‪ 3‬ووﻳﻞ‪:‬‬ ‫»وﻟﻮﻟﻪ«‪ ،‬ده ووﻳﻞ‪» :‬زه ﻟﻮستﻞ ﻧشﻢ کﻮﻻى«‪ ،‬رسﻮل اهلل ووﻳﻞ‪» :‬بﻴا ﻣﻼئک‪ 3‬زه‬ ‫!ﻴﻨگ وﻧﻴﻮﻟﻢ او زور ﻳ‪ 3‬ک‪7‬م‪ ،‬بﻴا ﻳ‪ 3‬پرﻳ‪+‬ﻮدم«‪ ،‬بﻴا ﻳ‪ 3‬ووﻳﻞ‪» :‬وﻟﻮﻟﻪ«‪ ،‬ﻣا ووﻳﻞ‪» :‬زه‬ ‫ﻟﻮستﻮﻧکﻰ ﻧﻪ ﻳﻢ«‪ ،‬بﻴا ﻳ‪ 3‬دوﻳﻢ ‪$‬ﻠ‪ 3‬وﻧﻴﻮﻟﻢ او ډ‪4‬ر زﻳات ﻳ‪ 3‬زور ک‪7‬م او ډ‪4‬ر پﻪ تکﻠﻴﻒ‬ ‫شﻮم‪ ،‬بﻴا ﻳ‪ 3‬پرﻳ‪+‬ﻮدم او وﻳ‪ 3‬وﻳﻞ‪ :‬وﻟﻮﻟﻪ ! ﻣا ووﻳﻞ‪» :‬زه ﻟﻮستﻮﻧکﻰ ﻧﻪ ﻳﻢ«‪ ،‬درﻳﻢ ‪$‬ﻠ‪3‬‬ ‫ﻳ‪ 3‬وﻧﻴﻮﻟﻢ او را !ﻴﻨگ ﻳ‪ 3‬ک‪7‬م او بﻴا ﻳ‪ 3‬پرﻳ‪+‬ﻮدم او راتﻪ ﻳ‪ 3‬ووﻳﻞ‪:‬‬ ‫ﭽﭻ ﭼ ﭽ ﭾ ﭿ‬

‫ﮁﮂﮃﮄ‬

‫ﮆﮇ ﮈ‬

‫ﮊﮋﮌ‬

‫ﭼ(‪)١‬‬

‫ژباړه‪ :‬وﻟﻮﻟﻪ (اى پﻴﻐﻤبره)! د خپﻞ رب پﻪ ﻧﻮم چ‪ 3‬ﻫﻐﻪ پﻴدا ک‪7‬ل‪ ،‬پﻴدا ﻳ‪ 3‬ک‪ 7‬اﻧسان‬ ‫د کﻠک‪ 3‬شﻮې وﻳﻨ‪ 3‬ﻟﻪ !ﻮ!‪' 3‬خﻪ‪ ،‬وﻟﻮﻟﻪ او ستا رب ډ‪4‬ر ﻣﻬربان دى چ‪ 3‬ﻫﻐﻪ د ﻗﻠﻢ پﻪ‬ ‫ﻣرستﻪ ﻋﻠﻢ و*ﻮده‪ ،‬اﻧسان تﻪ ﻳ‪ 3‬د ﻫﻐﻪ 'ﻪ ﻋﻠﻢ ورک‪ 7‬چ‪ 3‬ﻫﻐﻪ پرې ﻧﻪ پﻮﻫ‪5‬ده‪.‬‬ ‫پﻴﻐﻤبر د حرا ﻟﻪ ﻏاره راستﻮن شﻮ‪ ،‬زړه ﻳ‪ 3‬درزﻳده او خدﻳج‪ 3‬رضی اهلل ﻋﻨﻬا تﻪ ﻳ‪ 3‬ووﻳﻞ‪» :‬ﻣا‬ ‫رضی اهلل ﻋﻨﻬا‬ ‫وﻧﻐاړه‪ ،‬ﻣا وﻧﻐاړه«‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﻳ‪ 3‬پﻪ 'ادر ک‪ 3‬و ﻧﻐاړه تر'ﻮ ﻳ‪ 3‬و‪4‬ره ورکﻪ شﻮه ‪ ،‬خدﻳج‪3‬‬ ‫(‪ )١‬اﻟﻌﻠﻖ‪.٥ - ١ :‬‬ ‫‪98‬‬

‫تﻪ ﻳ‪ 3‬ووﻳﻞ‪» :‬پﻪ ﻣا 'ﻪ شﻮي دي؟« خدﻳجﻪ (رضی اهلل ﻋﻨﻬا) ﻳ‪ 3‬ﻟﻪ ﻫﻐ‪ 3‬پﻴ‪' 3+‬خﻪ‬ ‫چ‪ 3‬پﻪ ده تﻴره شﻮې وه‪ ،‬خبره ک‪7‬ه‪ .‬خدﻳج‪( 3‬رضی اهلل ﻋﻨﻬا) ووﻳﻞ‪» :‬ﻫﻴ(کﻠﻪ داس‪3‬‬ ‫ﻧده‪ ،‬پﻪ اهلل ﻗسﻢ دى چ‪ 3‬پاک اهلل بﻪ تا ﻧﻪ رسﻮا کﻮي ‪$‬کﻪ چ‪ 3‬تﻪ خپﻠﻮي پاﻟ‪ ،3‬د‬ ‫بﻴﻮزﻻﻧﻮ ﻣرستﻪ کﻮې‪ ،‬پرﻳﻮتﻲ خﻠک تر ﻣﻨزﻟﻪ رسﻮې‪ ،‬د ﻣﻴﻠﻤﻪ ﻋزت او پاﻟﻨﻪ کﻮې او د‬ ‫حﻖ پﻪ ﻻره ک‪ 3‬د ستﻮﻧزو د ﻟرې کﻮﻟﻮ ﻟپاره ﻣﻼ ت‪7‬ې«‪.‬‬ ‫خدﻳجﻪ (رضی اهلل ﻋﻨﻬا) ﻟﻪ رسﻮل اهلل سره‪ ،‬خپﻞ د تره زوى ورﻗة بﻦ ﻧﻮﻓﻞ تﻪ‬ ‫ورﻏﻠﻪ‪ ،‬ﻫﻐﻪ پﻪ جاﻫﻠﻴت ک‪ 3‬د ﻧصراﻧﻴت دﻳﻦ ﻗبﻮل ک‪7‬ى و او ﻳﻮ سپﻴﻦ ږﻳرى بﻮډا س‪7‬ى‬ ‫و چ‪ 3‬سترگﻮ ﻳ‪ 3‬ﻟﻴد ﻧشﻮ کﻮﻟﻰ‪.‬‬ ‫خدﻳج‪( 3‬رضی اهلل ﻋﻨﻬا) ورتﻪ ووﻳﻞ‪» :‬اې د تره زوﻳﻪ! د خپﻞ وراره خبرې دې‬ ‫واوره«‪ ،‬ورﻗﻪ ورتﻪ ووﻳﻞ‪» :‬اې وراره! 'ﻪ شﻮي دي«؟ پﻴﻐﻤبر ﻫﻐﻪ تﻪ !ﻮﻟﻪ کﻴسﻪ‬ ‫بﻴان ک‪7‬ه‪» .‬ورﻗﻪ ووﻳﻞ دا ﻫﻤاﻏﻪ ﻣﻼئکﻪ ده چ‪ 3‬اهلل تﻌاﻟﻰ ﻣﻮسﻰ (ﻋﻠﻴﻪ اﻟسﻼم) تﻪ ﻫﻢ‬ ‫را ﻟﻴ‪8‬ﻟ‪ 3‬وه‪ ،‬اې کاشک‪ 3‬زه ‪$‬ﻮان او ﻏ‪+‬تﻠﻰ واى (تر 'ﻮ ستا ﻣرستﻪ ﻣ‪ 3‬ک‪7‬ې واى) او‬ ‫کاشک‪ 3‬چ‪ 3‬زه ﻫﻐﻪ وخت ژوﻧدى واى ﻛﻠﻪ چ‪ 3‬تا خپﻞ ﻗﻮم ﻟﻪ ﻛﻮر او وطﻨﻪ وباسﻲ«‪.‬‬ ‫پﻴﻐﻤبر ووﻳﻞ‪» :‬أﻳا ﻫﻐﻮى بﻪ ﻣا ﻟﻪ ﻣک‪' 3‬خﻪ وباسﻲ« ؟ ده ووﻳﻞ‪» :‬ﻫﻮ! ﻫر چا‬ ‫چ‪ 3‬ستا پﻪ 'ﻴر پﻴﻐام راوړى دى‪ ،‬د*ﻤﻨﻲ ورسره شﻮې ده‪ ،‬ﻧﻮ کﻪ زه چ‪5‬رتﻪ ﻫﻐﻪ‬ ‫وخت ژوﻧدى وم؛ پﻪ !ﻮل تﻮان او طاﻗت سره بﻪ ستا ﻣﻼت‪ 7‬وک‪7‬م«‪.‬‬ ‫ﻟﻪ دې پﻴ‪ 3+‬وروستﻪ ورﻗﻪ ډ‪4‬ر ژر وﻓات شﻮ او وح‪ 3‬ﻫﻢ بﻨده شﻮه‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻮرتﻨﻲ ﻣطاﻟب پﻪ ډﻟﻪ ﻳﻴز تﻮ‪-‬ﻪ د سﻮال او ‪$‬ﻮاب پﻪ طرﻳﻘ‪ 3‬سره‬ ‫تﻜرار ﻛ‪7‬ي‪.‬‬

‫‪99‬‬

‫ارزونه‬ ‫‪ .١‬ﻣکﻲ دور پﻪ دوو پ‪7‬اووﻧﻮ وﻳشﻞ کﻴ‪8‬ي‪ ،‬ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ ﻳ‪ 3‬واخﻠئ‪.‬‬ ‫‪ .٢‬وﻟ‪ 3‬ﻧبﻲ کرﻳﻢ ﻟﻪ پﻴﻐﻤبرۍ ﻣخک‪ 3‬د حرا ﻏار تﻪ تشرﻳﻒ وړﻟﻮ؟‬ ‫‪ .٣‬کﻠﻪ چ‪ 3‬پﻴﻐﻤبر ورﻗﻪ بﻦ ﻧﻮﻓﻞ د وح‪ 3‬ﻟﻪ ﻧازﻟﻴدو خبرک‪7‬؛ د ﻫﻐﻪ ﻋکس اﻟﻌﻤﻞ‬ ‫'ﻪ و؟‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫د ﻟﻮست ﻣطاﻟب پﻪ خپﻞ تﻌبﻴر سره وﻟﻴکئ او ﻫﻢ ورتﻪ ﻣﻨاسب ﻋﻨﻮان ﻏﻮره ک‪7‬ئ‪.‬‬

‫‪100‬‬

‫ﻳو د‪4‬رشم لوست‬

‫د وح‪ 3‬د نزول ادامه‬ ‫د وح‪ 3‬ډولونه‬

‫د وح‪ 3‬ډوﻟﻮﻧﻪ او ﻣرتب‪ 3‬پﻪ ﻻﻧدې ډول دي‪:‬‬ ‫‪ - ١‬ر*تﻴﻨﻲ خﻮبﻮﻧﻪ‪ :‬دا خﻮبﻮﻧﻪ د پﻴﻐﻤبر ﻟپاره د وح‪ 3‬پﻴﻞ و‪.‬‬ ‫‪ - ٢‬ﻫﻐﻪ 'ﻪ چ‪ 3‬ﻣﻼﻳک‪ 3‬د ده پﻪ ذﻫﻦ او زړه ک‪ 3‬تﻠﻘﻴﻨﻮل‪ ،‬پرتﻪ ﻟﻪ دې چ‪ 3‬ﻣﻼﻳکﻪ ووﻳﻨﻲ‪.‬‬ ‫‪ - ٣‬کﻠﻪ بﻪ ﻣﻼﻳکﻪ د ﻳﻮه س‪7‬ي پﻪ 'ﻴره ک‪ 3‬ﻧبﻲ کرﻳﻢ تﻪ راتﻠﻪ تر'ﻮ ﻫﻐﻪ 'ﻪ چ‪3‬‬ ‫ورتﻪ واﻳﻲ‪* ،‬ﻪ پرې پﻮه شﻲ‪ ،‬پﻪ دﻏسﻰ حاﻟت ﻛ‪ 3‬بﻪ صحابﻪ وو ﻫﻢ جبرائﻴﻞ ﻟﻴده‪.‬‬ ‫‪ - ٤‬پر*تﻪ بﻪ د زﻧ‪ ,‬د ک‪7‬ﻧ‪/‬ار پﻪ 'ﻴر ورتﻪ راتﻠﻪ او د دې ډول وح‪ 3‬زﻏﻤﻞ بﻪ ورتﻪ سخت‬ ‫تﻤاﻣﻴدل‪ ،‬حتﻰ پﻪ سختﻪ ﻳخﻨ‪ 9‬ک‪ 3‬بﻪ د ده پﻪ ﻣبارک‪! 3‬ﻨ‪6‬ې د خﻮﻟﻮ 'ا'کﻲ ﻣﻌﻠﻮﻣﻴدل‪،‬‬ ‫او ﻛﻪ پﻪ دﻏﻪ حاﻟت ﻛ‪ 3‬پر سپرﻟ‪ 9‬سپﻮر و ﻧﻮسپرﻟ‪ 9‬بﻪ پر ‪$‬ﻤﻜﻪ ‪-‬ﻮﻧ‪6‬ې ﻟ‪/‬ﻮﻟ‪.3‬‬ ‫بﻪ ﻛﻠﻪ ﻣﻼئﻜﻪ پﻪ خپﻞ اصﻠﻲ شﻜﻞ ﻛ‪ 3‬ﻟﻴدﻟﻪ او د اهلل ﻟﻪ‬ ‫‪ -٥‬پﻴﻐﻤبر اﻛرم‬ ‫خﻮا راﻟﻴ‪8‬ل شﻮى ﻓرﻣان بﻪ ﻳ‪ 3‬ورتﻪ سپارﻟﻮ‪ .‬دا ډول وح‪ 3‬دوه ‪$‬ﻠﻪ پ‪+5‬ﻪ شﻮې ده چ‪3‬‬ ‫د (اﻟﻨجﻢ) پﻪ سﻮرت ﻛ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬بﻴان راﻏﻠﻰ دی‪.‬‬ ‫‪ – ٦‬أسﻤان تﻪ د تﻠﻠﻮ پر وخت ﻫﻢ اهلل پر ﻫﻐﻪ وح‪ 3‬ﻧازﻟﻪ ک‪7‬ه‪ ،‬ﻟﻜﻪ د ﻣﻌراج‬ ‫وح‪ 3‬ﻧازﻟﻪ شﻮه‪.‬‬ ‫پﻪ شپﻪ چ‪ 3‬پﻪ پﻴﻐﻤبر‬ ‫‪ – ٧‬د اهلل تﻌاﻟﻰ کﻼم بﻪ د پر*ت‪ 3‬ﻟﻪ واسط‪ 3‬پرتﻪ ﻧبﻲ کرﻳﻢ تﻪ وح‪ 3‬کﻴده‪ ،‬ﻟکﻪ 'ﻨگﻪ چ‪3‬‬ ‫اهلل تﻌاﻟﻰ د ﻣﻮسﻰ بﻦ ﻋﻤران (ﻋﻠﻴﻪ اﻟسﻼم) سره خبرې ک‪7‬ې وې چ‪ 3‬دﻏﻪ وح‪ 3‬د ﻣﻮسی‬ ‫ﻟپاره د ﻗرأن پﻪ ﻧص او د پﻴﻐﻤبر ﻟپاره د اسراء او ﻣﻌراج پﻪ حدﻳث ﻛ‪ 3‬ثابتﻪ ده‪.‬‬ ‫جبرائﻴل عﻠﻴﻪ السﻼم دوﻳﻢ ‪$‬ﻠ‪ 3‬وح‪ 3‬راوړي‬

‫د وح‪ 3‬د ﻧازﻟﻴدو پﻪ اﻧتﻈار ک‪ 3‬و چ‪3‬‬ ‫وح‪' 3‬ﻮ ور‪$ 3$‬ﻨ‪ 6‬شﻮه‪ ،‬ﻧبﻲ کرﻳﻢ‬ ‫اهلل تﻌاﻟﻰ دوﻳﻢ ‪$‬ﻠ‪ 3‬پﻪ وح‪ 3‬ﻣشرف ک‪ ،7‬پﻴﻐﻤبر ﻓرﻣاﻳﻲ‪ :‬ﻳﻮه ﻣﻴاشت د حرا پﻪ ﻏار‬ ‫ک‪ 3‬ﻣﻌتکﻒ شﻮم‪ ،‬کﻠﻪ چ‪ 3‬زﻣا اﻋتکاف پاى تﻪ ورسﻴد؛ د حرا ﻟﻪ ﻏاره راکﻮز شﻮم‪،‬‬ ‫ﻳﻮ أواز ﻣ‪ 3‬واورﻳد‪ ،‬ﻧﻮ *ﻲ‪ ،‬کﻴ‪ ،0‬ﻣخ‪ 3‬او شاتﻪ ﻣ‪ 3‬وکتﻞ‪' ،‬ﻪ ﻣ‪ 3‬وﻧﻪ ﻟﻴدل‪ ،‬کﻠﻪ چ‪3‬‬ ‫ﻣ‪ 3‬پﻮرتﻪ خﻮاتﻪ وکتﻞ؛ ﻫﻤﻐﻪ ﻣﻼﻳکﻪ ﻣ‪ 3‬وﻟﻴده چ‪ 3‬د حراء پﻪ ﻏار ک‪ 3‬ﻣاتﻪ راﻏﻠ‪ 3‬وه‪،‬‬ ‫‪101‬‬

‫پر ﻫﻐﻪ کرس‪ 9‬چ‪ 3‬د أسﻤان او ‪$‬ﻤک‪ 3‬تر ﻣﻨ‪ #‬ﻳ‪ 3‬شتﻮن درﻟﻮد؛ ﻧاستﻪ وه‪ ،‬ﻧﻮ ډ‪4‬ر زﻳات‬ ‫ووﻳرﻳدم او د ﻫﻐ‪ 3‬د ﻟﻴدو ﻟﻪ وﻳرې پر ‪$‬ﻤکﻪ پرﻳﻮتﻢ‪.‬‬ ‫خدﻳج‪ 3‬تﻪ راﻏﻠﻢ او وﻣ‪ 3‬وﻳﻞ‪ :‬ﻣا وﻧﻐاړه! ﻣا وﻧﻐاړه! ﻫﻐ‪ 3‬زه وﻧﻐاړﻟﻢ‪ ،‬بﻴا دا أﻳتﻮﻧﻪ ﻧازل شﻮل‪:‬‬ ‫ﭼ‬ ‫ﭽ ﮬ ﮭ ﮯ ﮰ ﯓﯔ ﯖ‬ ‫ژباړه‪ :‬اې ‪$‬ان ﻧﻐ‪+‬تﻮﻧک ﻪ 'ﻤﻼستﻮﻧکﻴﻪ! پا'‪85‬ه او خبرداري ورک‪7‬ه او د خپﻞ رب‬ ‫ﻟﻮﻳﻲ اﻋﻼن ک‪7‬ه او خپﻠ‪ 3‬جاﻣ‪ 3‬پاک‪ 3‬وساتﻪ او ﻟﻪ چ"ﻠ‪' 9‬خﻪ پﻪ 'ﻨگ اوسﻪ‪.‬‬ ‫د دې 'خﻪ وروستﻪ پﻴﻐﻤبر شﻞ ﻛاﻟﻪ د اراﻣ‪ 9‬خﻮب اوراحت پر ‪$‬ان او پر خپﻠﻪ‬ ‫ﻛﻮرﻧ‪ 9‬بﻨد ﻛ‪ 7‬او د اهلل دﻳﻦ تﻪ د بﻠﻨ‪ 3‬ﻟپاره ﻳ‪ 3‬خپﻠﻪ ﻣﻼ وت‪7‬ﻟﻪ‪ ،‬د اﻟﻬﻲ رساﻟت د تبﻠﻴﻎ‬ ‫دروﻧد پﻴ"ﻰ ﻳ‪ 3‬پﻪ ﻏاړه واخﻴست‪ ،‬د ﻇﻠﻢ‪ ،‬تﻴري او ﻟﻪ جﻬاﻟت سره د ﻛﻠﻜ‪ 3‬ﻣبارزې‬ ‫دروﻧد بار ﻳ‪ 3‬پﻪ اوږو ﻛﻴ‪+‬ﻮد‪ ،‬ﻧﻮ ‪$‬ﻜﻪ ﻳ‪ 3‬د شﻠﻮ ﻛﻠﻮﻧﻮ 'خﻪ زﻳاتﻪ ﻣﻮده پﻪ ﻣختﻠﻔﻮ برخﻮ‬ ‫ﻛ‪ 3‬ﻫﻠ‪$ 3‬ﻠ‪ 3‬او ﻛﻮ*‪+‬ﻮﻧﻪ ﻛﻮل او پﻪ دې ﻻره ﻛ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬ب‪ 3‬ساري زحﻤتﻮﻧﻪ و‪-‬اﻟﻞ‪.‬‬ ‫ﻛﻠﻪ ﻳ‪ 3‬چ‪ 3‬أسﻤاﻧﻲ أواز تر ﻏﻮږو شﻮ او د دﻋﻮت پﻪ رسﻮﻟﻮ ﻣاﻣﻮر شﻮ؛ ﻧﻮ د دﻧﻴا ﻫﻴ&‬ ‫ډول خﻨ‪6‬وﻧﻮ او ستﻮﻧزو وﻧشﻮاى ک‪7‬اى د ده د ﻟﻮړې ﻣﻮخ‪ 3‬د ﻻرې خﻨ‪ 6‬واﻗﻊ شﻲ‪.‬‬ ‫(‪)١‬‬

‫فعالﻴت‬ ‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻮرتﻨﻲ ﻣطاﻟب پﻪ ډﻟﻪ ﻳﻴز تﻮ‪-‬ﻪ د سﻮال او ‪$‬ﻮاب پﻪ طرﻳﻘ‪ 3‬سره‬ ‫تﻜرار ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫ارزونه‬ ‫‪ .١‬د وح‪ 3‬ډوﻟﻮﻧﻪ پﻪ ﻟﻨ‪6‬ه تﻮگﻪ بﻴان ﻛ‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .٢‬جبرائﻴﻞ اﻣﻴﻦ د دوﻳﻢ ‪$‬ﻞ ﻟپاره د 'رﻧگﻪ وح‪ 3‬سره راﻏﻰ؟‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫د ﻟﻮست ﻋﻤده ﻣطاﻟب پﻪ خپﻞ تﻌبﻴر سره وﻟﻴﻜئ او ﻳﻮ ﻣﻨاسب ﻋﻨﻮان ورتﻪ و!اﻛئ‪.‬‬ ‫(‪ )١‬اﻟﻤدثر‪.٥ – ١ :‬‬ ‫‪102‬‬

‫دوه د‪4‬رشم لوست‬

‫خدﻳجه‬ ‫'ﻮک ده؟ 'رﻧ‪/‬ﻪ ﻳ‪ 3‬د پﻴﻐﻤبر ﻣﻼت‪ 7‬وک‪7‬؟ ﻟﻪ پﻴﻐﻤبر‬ ‫خدﻳجﻪ‬ ‫ﻫﻐ‪ 3‬ﻧکاح د دﻋﻮت پﻪ ﻧشراوخپروﻟﻮ ک‪' 3‬ﻪ اﻏﻴزه درﻟﻮده؟‬ ‫خدﻳجه‬

‫سره د‬

‫'وک ده؟‬

‫خدﻳجﻪ بﻨت خﻮﻳﻠد بﻦ اسد ده چ‪ 3‬د پﻴﻐﻤبر اﻛرم سره پﻪ درﻳﻢ ﻧﻴﻜﻪ ﻛ‪ 3‬شرﻳﻜﻴ‪8‬ي‪.‬‬ ‫د (طاﻫرې) پﻪ ﻧاﻣﻪ ﻫﻢ ﻳادﻳدﻟﻪ‪ ،‬ﻟﻪ ﻋام اﻟﻔﻴﻞ 'خﻪ پﻨ‪%‬ﻠس کاﻟﻪ د ﻣخﻪ‬ ‫ﻫﻐﻪ‬ ‫زﻳ‪8‬ﻳدﻟﻰ وه‪ .‬پﻪ !ﻮﻟﻮ *‪%‬ﻮ ک‪ 3‬د حسب او ﻧسب ﻟﻪ ﻣخ‪ 3‬کاﻣﻠﻪ او د *ﻮ اخﻼﻗﻮ '‪+‬تﻨﻪ‬ ‫ﻓرﻣاﻳﻲ‪(:‬د جﻨت پﻪ *‪%‬ﻮ ﻛ‪ 3‬تر !ﻮﻟﻮ ﻏﻮره خدﻳجﻪ بﻨت خﻮﻳﻠد‪،‬‬ ‫وه‪ ،‬پﻴﻐﻤبر‬ ‫ﻓاطﻤﻪ بﻨت ﻣحﻤد‪ ،‬ﻣرﻳﻢ بﻨت ﻋﻤران او أسﻴﻪ بﻨت ﻣزاحﻢ د ﻓرﻋﻮن *‪%‬ﻪ ده)‪.‬‬ ‫ﻟﻮﻣ‪7‬ﻧ‪%* 9‬ﻪ ده چ‪ 3‬پﻪ ﻧبﻲ کرﻳﻢ ﻳ‪ 3‬اﻳﻤان راوړى دى‪.‬‬ ‫خدﻳجﻪ‬ ‫ﻟﻮﻣ‪7‬ﻧ‪%* 9‬ﻪ وه چ‪ 3‬کﻮﻧ‪6‬ه وه او د رسﻮل اهلل‬ ‫د ﻧبﻲ کرﻳﻢ‬ ‫خدﻳجﻪ‬ ‫(‪ )٢٥‬ﻛﻠﻦ و چ‪ 3‬ﻟﻪ‬ ‫سره د واده پر ﻣﻬال ﻳ‪ 3‬ﻋﻤر (‪ )٤٠‬ﻛاﻟﻪ و‪ ،‬پﻴﻐﻤبر اﻛرم‬ ‫سره ﻳ‪ 3‬واده وﻛ‪ .7‬دوی وروستﻪ ﻟﻪ واده (‪ )٢٥‬کاﻟﻪ گ‪ 6‬ژوﻧد درﻟﻮد‪.‬‬ ‫خدﻳج‪3‬‬ ‫خدﻳجه د رسول اكرم‬

‫مﻼت‪7‬ې‬

‫کﻠﻪ بﻪ چ‪ 3‬د پﻴﻐﻤبر پﻪ وړاﻧدې ستﻮﻧزې راتﻠﻠ‪3‬؛ ام اﻟﻤؤﻣﻨﻴﻦ خدﻳجﻪ بﻪ د ﻫﻐﻪ تر‬ ‫'ﻨگ وﻻړه وه‪ ،‬د ﻫﻐﻪ ک‪7‬اووﻧﻪ بﻪ ﻳ‪ 3‬کﻤﻮل‪ ،‬ﻫﻐﻪ تﻪ بﻪ ﻳ‪ 3‬ارز*تﻨاک‪ 3‬ﻣشﻮرې ورکﻮﻟ‪،3‬‬ ‫پﻪ خپﻠﻪ پاﻧگﻪ ﻳ‪ 3‬ﻟﻪ ﻫﻐﻪ سره ﻫﻤدردي کﻮﻟﻪ او پﻪ خبرو سره ﻳ‪ 3‬ﻫﻐﻪ تﻪ تسﻠﻲ ورکﻮﻟﻪ‪.‬‬ ‫د پﻴغمبر‬

‫ماشومان‬

‫'خﻪ وو‪ ،‬ﻳﻮازې ابراﻫﻴﻢ ﻟﻪ ﻣارﻳ‪' 3‬خﻪ‬ ‫!ﻮل ﻣاشﻮﻣان ﻟﻪ خدﻳج‪3‬‬ ‫د پﻴﻐﻤبر‬ ‫'خﻪ وو ﻋبارت دي ﻟﻪ‪ :‬ﻗاسﻢ‪ ،‬ﻋبداهلل او‬ ‫و‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﻣاشﻮﻣان چ‪ 3‬ﻟﻪ خدﻳج‪3‬‬ ‫'ﻠﻮر ﻟﻮرگاﻧ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬ﻫره ﻳﻮه زﻳﻨب‪ ،‬رﻗﻴﻪ‪ ،‬ام کﻠثﻮم او ﻓاطﻤﻪ ده‪.‬‬ ‫ﻗاسﻢ او ﻋبداهلل پﻪ وړکتﻮب ک‪ 3‬وﻓات شﻮي دي‪.‬‬ ‫د خدﻳج‪3‬‬

‫م‪7‬ﻳنه‬

‫د پاک اهلل د‬ ‫ﻟﻪ بﻨدﻳز او ﻣحاصرې 'خﻪ ډ‪4‬ر وخت ﻧﻪ و ت‪5‬ر شﻮى چ‪ 3‬خدﻳج‪3‬‬ ‫ﻟﻮري اجﻞ بﻠﻮﻧکﻲ تﻪ ﻟبﻴک ووﻳﻞ او ﻟﻪ ﻫجرت 'خﻪ درې کاﻟﻪ دﻣخﻪ وﻓات شﻮه‪،‬‬ ‫ﻧبﻲ کرﻳﻢ د ﻫﻐ‪ 3‬پﻪ ﻣ‪7‬ﻳﻨﻪ ډ‪4‬ر سخت ﻏﻤجﻦ شﻮ‪ ،‬پﻴﻐﻤبر ﻳ‪ 3‬ﻗبر تﻪ *کتﻪ‬ ‫‪103‬‬

‫د روژې پﻪ ﻟسﻤﻪ د‬

‫شﻮ او پﻪ خپﻠﻮ ﻣبارکﻮ ﻻسﻮﻧﻮ ﻳ‪ 3‬پﻪ ﻗبر ک‪ 3‬ک‪+5‬ﻮده‪ .‬خدﻳجﻪ‬ ‫(‪ )٦٥‬کﻠﻮﻧﻮ پﻪ ﻋﻤر ﻟﻪ ﻓاﻧﻲ دﻧﻴا سترگ‪ 3‬پ"‪ 3‬ک‪7‬ې‪.‬‬ ‫دا کال پﻪ " ﻋام اﻟحزن " ﻳﻌﻨ‪ 3‬د ﻏﻢ پﻪ کال وﻧﻮﻣﻮل شﻮ‪$ ،‬کﻪ پﻪ دې کال ک‪ 3‬ﻧبﻲ‬ ‫کرﻳﻢ دوه ﻣﻬﻢ شخصﻴتﻮﻧﻪ ﻟﻪ ﻻسﻪ ورک‪7‬ل چ‪ 3‬خدﻳجﻪ او ابﻮ طاﻟب وو‪$ .‬ﻜﻪ چ‪3‬‬ ‫دا دوه شخصﻴتﻮﻧﻪ د ﻫﻤﻴش ﻟپاره د پﻴﻐﻤبر ﻣﻼت‪7‬ي وو‪ ،‬ﻟﻪ پﻴﻐﻤبر سره ﻳ‪ 3‬ب‪3‬‬ ‫کچ‪ 3‬ﻣﻴﻨﻪ درﻟﻮده او پر ﻫﻐﻪ زﻳات ﻣﻬرباﻧﻪ وو‪ .‬د دوی پﻪ ﻣرگ پﻴﻐﻤبر ﻳﻮازې پات‪ 3‬شﻮ‬ ‫ﻟﻪ‬ ‫او پﻪ کﻮرﻧ‪ 9‬ک‪ 3‬ﻳ‪ 3‬بﻞ ﻣرستﻨدوى او ﻣﻼت‪7‬ی ﻧﻪ درﻟﻮد‪ .‬پﻴﻐﻤبر د خدﻳج‪3‬‬ ‫ﻣﻴﻨﻪ د پﻴﻐﻤبر پﻪ زړه ﻛ‪ 3‬د‬ ‫وﻓات 'خﻪ وروستﻪ واده وﻛ‪ ،7‬ﻣ‪/‬ر د خدﻳج‪3‬‬ ‫ژوﻧد تر اخرﻧﻴﻮ شﻴبﻮ پﻮرې ‪$‬اى ﻧﻴﻮﻻى و او تﻞ بﻪ ﻳ‪ 3‬د ﻫﻐ‪ 3‬ﻳادوﻧﻪ کﻮﻟﻪ‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻮرتﻨﻲ ﻣطاﻟب پﻪ ډﻟﻪ ﻳﻴز تﻮ‪-‬ﻪ د سﻮال او ‪$‬ﻮاب پﻪ طرﻳﻘ‪ 3‬سره‬ ‫تﻜرار ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫امهات المؤمنﻴن‬

‫ﻣﻴرﻣﻨ‪ 3‬پﻪ ﻫﻐ‪3‬‬

‫(اﻣﻬات اﻟﻤؤﻣﻨﻴﻦ) ﻫﻐﻪ کُﻨﻴﻪ ده چ‪ 3‬ﻗرأن کرﻳﻢ د ﻧبﻲ کرﻳﻢ‬ ‫ﻓرﻣاﻳ‪ {:3‬وازواجﻪ آﻣﻬاتﻬﻢ } [ اﻷحزاب‪.] ٦ :‬‬ ‫ﻋزتﻤﻨ‪ 3‬ک‪7‬ي دي‪ ،‬اهلل‬ ‫د دې کُﻨﻴ‪ 3‬ﻟﻪ اطﻼق 'خﻪ ﻣﻮخﻪ د ﻧبﻲ کرﻳﻢ ﻟﻪ رحﻠت وروستﻪ‪ ،‬د دﻏﻮ بﻴبﻴاﻧﻮ سره د‬ ‫ﻧکاح د حرﻣت اﻋﻼن و‪ .‬دا کُﻨﻴﻪ د ﻫﻐ‪ 3‬وﻳاړﻣﻨ‪ 3‬اﻣتﻴازي ﻧ‪ 3+‬پﻪ 'ﻴر وه چ‪ 3‬دوی تﻪ د‬ ‫احترام‪ ،‬درﻧاوي او د دﻋﻮت پﻪ ﻻر ک‪ 3‬د ﻧﻪ ست‪7‬ې ک‪5‬دوﻧکﻮ ﻫﻠﻮ ‪$‬ﻠﻮ ﻟپاره ورک‪7‬ل شﻮه‪.‬‬

‫ارزونه‬ ‫'ﻮک وه؟‬ ‫‪ .١‬خدﻳجﻪ‬ ‫د واده د ترﻏﻴب باﻋث شﻮی؛‬ ‫‪ .٢‬ﻫﻐﻪ ﻻﻣﻠﻮﻧﻪ چ‪ 3‬ﻟﻪ پﻴﻐﻤبر سره د خدﻳج‪3‬‬ ‫'ﻪ و؟ بﻴان ﻳ‪ 3‬ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫بﻪ ﻧبﻲ کرﻳﻢ سره ﻫﻤدردي کﻮﻟﻪ‪ ،‬ﻫﻐﻪ تﻪ بﻪ ﻳ‪ 3‬تسﻠﻲ ورکﻮﻟﻪ‪،‬‬ ‫‪ .٣‬خدﻳج‪3‬‬ ‫دا ﻣﻮضﻮع شرحﻪ ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .٤‬ﻟﻪ اﻣﻬات اﻟﻤؤﻣﻨﻴﻦ 'خﻪ ﻣراد 'ﻪ دى؟ او دا ‪$‬اﻧگ‪7‬تﻴا چ‪ 3‬اهلل تﻌاﻟﻰ ﻫﻐﻮی تﻪ ورپﻪ‬ ‫برخﻪ ک‪7‬ه‪' ،‬ﻪ ﻣطﻠب اﻓاده کﻮي؟‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫د ﻟﻮست ﻋﻤده ﻣطاﻟب پﻪ خپﻞ تﻌبﻴر سره وﻟﻴﻜئ او ﻳﻮ ﻣﻨاسب ﻋﻨﻮان ورتﻪ و!اﻛئ‪.‬‬ ‫‪104‬‬

‫دري د‪4‬رشم لوست‬

‫پ"ه بلنه (س ِّري دعوت)‬ ‫پﻴﻐﻤبر د رساﻟت پﻪ رسﻮﻟﻮ‪ ،‬د تﻮحﻴد او د ﻳﻮ اهلل د ﻋبادت پﻪ ﻟﻮر د خﻠکﻮ پﻪ‬ ‫رابﻠﻠﻮ ﻣاﻣﻮر شﻮ‪ ،‬ﻧﻮ رسﻮل اهلل د خپﻞ رساﻟت تبﻠﻴﻎ 'رﻧگﻪ او ﻟﻪ کﻮﻣﻪ ‪$‬اﻳﻪ پﻴﻞ‬ ‫ک‪7‬؟ د خﻠکﻮ ﻏبرگﻮن د دې ﻧﻮې بﻠﻨ‪ 3‬پﻪ وړاﻧدې 'رﻧگﻪ و؟‬ ‫د پ"‪ 3‬بلن‪ 3‬پﻴل‪ :‬د ﻣدثر سﻮرت د 'ﻮ أﻳتﻮﻧﻮ ﻟﻪ ﻧازﻟﻴدو وروستﻪ ﻧبﻲ کرﻳﻢ خپﻞ‬ ‫دﻋﻮت او بﻠﻨﻪ د ﻳﻮ اهلل پﻪ ﻟﻮري پﻴﻞ ک‪7‬ه‪.‬‬ ‫ول‪ 3‬د دعوت پﻴل په پ"ه وشو؟‬

‫پﻪ داس‪ 3‬ﻗﻮم ک‪ 3‬ژوﻧد کاوه چ‪ 3‬پرتﻪ ﻟﻪ بت پرست‪ 9‬ﻳ‪ 3‬بﻞ کﻮم دﻳﻦ ﻧﻪ‬ ‫رسﻮل اهلل‬ ‫درﻟﻮد‪ ،‬د دوی دﻟﻴﻞ د بتاﻧﻮ پﻪ ﻋبادت ک‪ 3‬دا و چ‪ 3‬د دوی پﻠروﻧﻮ د بتاﻧﻮ ﻋبادت کاوه‪.‬‬ ‫د ستﻮﻧزو او شخ‪7‬و پﻪ حﻞ ک‪ 3‬ﻳ‪ 3‬پرتﻪ ﻟﻪ تﻮرې بﻠﻪ ﻻره ﻧﻪ پﻴژﻧدﻟﻪ‪ .‬ﻟﻪ دې سره‪ ،‬سره ﻳ‪3‬‬ ‫پﻪ ﻋربﻲ جزﻳره ک‪ 3‬دﻳﻨﻲ زﻋاﻣت او ﻣشري درﻟﻮده‪.‬‬ ‫پﻪ داس‪ 3‬شراﻳطﻮ ک‪ 3‬د حکﻤت ﻏﻮ*تﻨﻪ دا وه چ‪ 3‬بﻠﻨﻪ باﻳد پﻪ پ"ﻪ ﻣخک‪ 3‬ﻻړه شﻲ‪،‬‬ ‫'ﻮ د ﻣک‪ 3‬خﻠک پﻪ ﻳﻮ ‪$‬ﻠﻲ او ﻧا'اپﻲ تﻮگﻪ ﻟﻪ ﻳﻮ پارووﻧکﻲ کار سره ﻣخاﻣخ ﻧشﻲ‪،‬‬ ‫ﻧﻮ ﻟدې اﻣﻠﻪ بﻪ پﻴﻐﻤبر خﻠک پﻪ پ"ﻪ او سري تﻮگﻪ اسﻼم تﻪ رابﻠﻞ‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻮرتﻨﻲ ﻣطاﻟب پﻪ ډﻟﻪ ﻳﻴز تﻮ‪-‬ﻪ د سﻮال او ‪$‬ﻮاب پﻪ طرﻳﻘ‪ 3‬سره‬ ‫تﻜرار ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫بلنه له كوم ‪$‬اﻳه شروع شوه؟‬

‫رسﻮل اهلل بﻪ ﻟﻮﻣ‪7‬ى ﻫﻐﻪ چاتﻪ دﻋﻮت وړاﻧدې کﻮﻟﻮ چ‪ 3‬ﻟﻪ ده سره ډ‪4‬ر ﻧژدې او د کﻮرﻧ‪9‬‬ ‫ﻏ‪7‬ي او دوستان بﻪ ﻳ‪ 3‬وو‪ .‬رسﻮل اهلل ﻫﻐﻪ کسان اسﻼم تﻪ رابﻠﻞ چ‪ 3‬پﻪ ﻧﻴﻜﻮ صﻔاتﻮ پﻴژﻧدل‬ ‫شﻮي وو‪ ،‬ﻟﻜﻪ‪ :‬د حﻖ طرﻓداران‪ ،‬د خﻴر او اصﻼح خاوﻧدان‪ ،‬رﻳ‪+‬تﻴﻨﻲ او داس‪ 3‬ﻧﻮر‪.‬‬ ‫داس‪ 3‬خﻠﻜﻮ بﻪ ضرور د پﻴﻐﻤبر بﻠﻨﻪ ﻣﻨﻠﻪ او د پﻴﻐﻤبر پﻪ خبرو بﻪ ﻳ‪ 3‬باور ﻛاوه‪،‬‬ ‫‪105‬‬

‫دوی اسﻼم او د اسﻼم پﻴﻐﻤبر تﻪ پﻮره اخﻼص درﻟﻮد او د ژوﻧد تر أخري سﻠ‪ 9/‬پﻮرې‬ ‫ﻟﻪ ب‪ 3‬سارې ﻗرباﻧ‪ 9‬او سر*ﻨدﻧ‪ 3‬سره د اسﻼم پﻪ خدﻣت ﻛ‪ 3‬وو‪.‬‬ ‫دوی د اسﻼم پﻪ تارﻳخ ک‪ 3‬د اسﻼم پﻪ ﻟﻮﻣ‪7‬ﻳﻮ ﻣخک‪+‬اﻧﻮ (اﻟسابﻘﻮن اﻻوﻟﻮن) وپﻴژﻧدل شﻮل‪.‬‬ ‫د دې ډﻟ‪ 3‬پﻪ سر ک‪ 3‬د پﻴﻐﻤبر بﻲ بﻲ ام اﻟﻤؤﻣﻨﻴﻦ حضرت خدﻳجﻪ بﻨت خﻮﻳﻠد‪،‬‬ ‫ابﻮ بﻜر صدﻳﻖ‪ ،‬ﻋﻠﻲ بﻦ ابﻲ طاﻟب او زﻳد بﻦ حارثﻪ (رضی اهلل ﻋﻨﻬﻢ) وو‪ .‬دا ډﻟﻪ د دﻋﻮت پﻪ‬ ‫ﻟﻮﻣ‪7‬ﻧ‪ 9‬ورځ پﻪ اسﻼم ﻣشرﻓﻪ شﻮه‪ .‬حضرت ابﻮ بکر صدﻳﻖ د دﻋﻮت پﻪ کار ک‪ 3‬ﻓﻌاﻟﻪ وﻧ‪6‬ه‬ ‫واخﻴستﻪ او د خپﻞ ﻗﻮم پﻪ ﻣﻨ‪ #‬ک‪ 3‬ﻳ‪ 3‬دﻋﻮت پﻴﻞ ک‪ ،7‬خپﻞ ډ‪4‬ر ﻧ‪8‬دې او د باور وړ کسان‬ ‫ﻳ‪ 3‬اسﻼم تﻪ را وبﻠﻞ‪ ،‬ﻟﻜﻪ‪ :‬ﻋثﻤان بﻦ ﻋﻔان‪ ،‬زبﻴر بﻦ ﻋﻮام‪ ،‬ﻋبداﻟرحﻤﻦ بﻦ ﻋﻮف‪ ،‬سﻌد‬ ‫بﻦ ابﻲ وﻗاص او طﻠحﻪ بﻦ ﻋبﻴد اهلل (رضی اهلل ﻋﻨﻬﻢ)‪ ،‬د ابﻮ بکر صدﻳﻖ پﻪ بﻠﻨﻪ پﻪ اسﻼم ﻣشرف‬ ‫شﻮل چ‪ 3‬دوی ﻫﻢ د اسﻼم ﻟﻪ ﻟﻮﻣ‪7‬ﻧﻴﻮ ﻣخک‪+‬اﻧﻮ 'خﻪ شﻤ‪5‬رل کﻴ‪8‬ي‪ .‬ﻟﻪ ﻫﻐﻪ وروستﻪ ابﻮ‬ ‫ﻋبﻴده‪ ،‬ﻋاﻣر بﻦ جراح‪ ،‬ابﻮ سﻠﻤﻪ بﻦ ﻋبداﻻسد‪ ،‬ام اﻟﻤؤﻣﻨﻴﻦ ام سﻠﻤﻪ‪ ،‬ارﻗﻢ بﻦ ابﻲ ارﻗﻢ‪،‬‬ ‫ﻋثﻤان بﻦ ﻣﻈﻌﻮن‪ ،‬ﻋبداهلل بﻦ جحش او ډ‪4‬ر ﻧﻮر پﻪ اسﻼم سر ﻟﻮړي شﻮل او دا !ﻮل د‬ ‫ﻗرﻳشﻮ ﻟﻪ ﻗبﻴﻠ‪' 3‬خﻪ وو‪ .‬ﻟﻪ ﻗرﻳشﻮ پرتﻪ د اسﻼم پﻪ ﻣخک‪+‬اﻧﻮ ک‪ 3‬دا کسان وو‪ :‬ﻋبداهلل بﻦ‬ ‫ﻣسﻌﻮد‪ ،‬ﻣسﻌﻮد بﻦ ربﻴﻌﻪ‪ ،‬بﻼل بﻦ رباح حبشﻲ‪ ،‬صﻬﻴب بﻦ سﻨان روﻣﻲ‪ ،‬ﻋﻤار بﻦ ﻳاسر‬ ‫او د ﻫﻐﻪ پﻼر ﻳاسر‪ ،‬ﻣﻮر ﻳ‪ 3‬سﻤﻴﻪ او ﻋاﻣر بﻦ ﻓﻬﻴره (رضی اهلل ﻋﻨﻬﻢ)‪ .‬ﻟﻪ ﻳادو شﻮو *‪%‬ﻮ 'خﻪ پرتﻪ‬ ‫د اسﻼم پﻪ ﻣخک‪+‬ﻮ *‪%‬ﻮ ک‪ 3‬ام اﻳﻤﻦ‪ ،‬ام اﻟﻔضﻞ ﻟبابﻪ بﻨت حارث او اسﻤاء بﻨت ابﻲ‬ ‫بکر صدﻳﻖ (رضی اهلل ﻋﻨﻬﻦ) وې‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻮرتﻨﻲ ﻣطاﻟب پﻪ ډﻟﻪ ﻳﻴز تﻮ‪-‬ﻪ د سﻮال او ‪$‬ﻮاب پﻪ طرﻳﻘ‪ 3‬سره‬ ‫تﻜرار ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫ارزونه‬ ‫پ＀ دﻋﻮت 'رﻧگﻪ پﻴﻞ ک‪ 7‬او 'ﻮﻣره ﻣﻮده ﻳ‪ 3‬دوام وک‪7‬؟‬ ‫‪ -١‬رسﻮل اهلل‬ ‫‪ -٢‬داسﻼم ﻟﻪ ﻟﻮﻣ‪7‬ﻧﻴﻮ او ﻣخک‪+‬ﻮ ﻟﻪ جﻤﻠ‪' 3‬خﻪ د پﻨ‪%‬ﻮ ﻛساﻧﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ واخﻠئ‪.‬‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫د ﻟﻮست ﻋﻤده ﻣطاﻟب پﻪ خپﻞ تﻌبﻴر سره وﻟﻴﻜئ او ﻳﻮ ﻣﻨاسب ﻋﻨﻮان ورتﻪ و!اﻛئ‪.‬‬ ‫‪106‬‬

‫'لور د‪4‬رشم لوست‬

‫دار اﻻرقم (د رهبرۍ مرکز)‬ ‫د پ"‪ 3‬بلن‪ 3‬مرکز‪ :‬د ارﻗﻢ (رضی اهلل ﻋﻨﻪ) کﻮر د پ"‪ 3‬بﻠﻨ‪ 3‬ﻣرکز و چ‪ 3‬ﻣسﻠﻤاﻧان بﻪ ﻫﻠتﻪ‬ ‫را !ﻮﻟﻴدل‪ .‬ﻫره ﻧﻮې وح‪ 3‬بﻪ ﻳ‪ 3‬ﻟﻪ پﻴﻐﻤبر 'خﻪ اورﻳدﻟﻪ‪ ،‬رسﻮل اهلل بﻪ ﻫﻐﻮ ى تﻪ د‬ ‫ﻗرأن کرﻳﻢ تﻼوت کاوه او د اهلل صﻔات بﻪ ﻳ‪ 3‬ورتﻪ بﻴاﻧﻮل‪ .‬احکام‪ ،‬اخﻼق او د اسﻼم د‬ ‫ﻣﻘدس دﻳﻦ أداب ﻳ‪ 3‬ﻫﻐﻮى تﻪ *ﻮدل‪ .‬د ﻫﻐﻮى پﻮ*تﻨ‪ 3‬بﻪ ﻳ‪$ 3‬ﻮابﻮﻟ‪ 3‬او د خپﻞ ﻧﻈر ﻻﻧدې‬ ‫ﻳ‪ 3‬د اسﻼﻣﻲ ﻻر*ﻮوﻧﻮ سره سﻢ تربﻴﻪ کﻮل‪.‬‬ ‫تﻘﻮى‪ ،‬صبر‪ ،‬زﻏﻢ‪،‬‬ ‫پﻪ دار اﻻرﻗﻢ ک‪ 3‬بﻪ اصحابﻮ د اسﻼم د اساسﻲ ارز*تﻮﻧﻮ‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬تﻮحﻴد‪ٰ ،‬‬ ‫ت‪5‬ر‪4‬دﻧ‪ ،3‬تحﻤﻞ‪ ،‬ثبات‪ ،‬ورورگﻠﻮۍ‪ ،‬صدق‪ ،‬وﻓاء‪ ،‬اﻣاﻧت‪ ،‬اﻳثار‪ ،‬ﻳﻮ ﻟﻪ بﻞ سره ﻣرست‪ 3‬او‬ ‫ﻳﻮواﻟﻲ پﻪ اړه درسﻮﻧﻪ زده کﻮل‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻮرتﻨﻲ ﻣطاﻟب پﻪ ډﻟﻪ ﻳﻴز تﻮ‪-‬ﻪ د سﻮال او ‪$‬ﻮاب پﻪ طرﻳﻘ‪ 3‬سره تﻜرار‬ ‫ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫ول‪ 3‬د ارقم کور؟‬ ‫د ﻣشرتابﻪ د ﻣرکز ﻟپاره د ارﻗﻢ د کﻮر پﻪ ﻏﻮره کﻮﻟﻮ ک‪ 3‬گ‪ 0‬ﻻﻣﻠﻮﻧﻪ وو چ‪$ 3‬ﻴﻨ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬دا دي‪:‬‬ ‫‪ .١‬د ارﻗﻢ د ﻣسﻠﻤاﻧﻴدو پﻪ ﻫکﻠﻪ خﻠکﻮ ﻣﻌﻠﻮﻣات ﻧﻪ درﻟﻮد‪ .‬ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ د ﻫﻴچا پﻪ خﻴال ک‪3‬‬ ‫دا خبره ﻧﻪ تﻴرﻳده چ‪ 3‬ﻣحﻤد د خپﻠﻮ ﻳاراﻧﻮ سره د ارﻗﻢ پﻪ کﻮر ک‪ 3‬ﻏﻮﻧ‪6‬ې جﻮړوي‪.‬‬ ‫‪ .٢‬ارﻗﻢ بﻦ ابﻲ اﻻرﻗﻢ د ﻣخزوم ﻟﻪ ﻗبﻴﻠ‪' 3‬خﻪ و او ﻫﻐﻪ داس‪ 3‬ﻗبﻴﻠﻪ وه چ‪ 3‬د بﻨﻲ ﻫاشﻤﻮ‬ ‫پﻪ وړاﻧدې ﻳ‪ 3‬د جگ‪7‬ې او سﻴاﻟ‪ 9‬بﻴرغ پﻮرتﻪ ک‪7‬ى و‪.‬‬ ‫‪ .٣‬ارﻗﻢ بﻦ ابﻲ اﻻرﻗﻢ ﻳﻮ شپاړس کﻠﻦ ‪$‬ﻮان و چ‪ 3‬پﻪ اسﻼم ﻣشرف شﻮ او د ﻋربﻮ ﻋادت دا‬ ‫و چ‪ 3‬دوی بﻪ ﻋﻤﻮﻣا خپﻠ‪ 3‬ﻏﻮﻧ‪6‬ې د ﻣشراﻧﻮ پﻪ ﻛﻮروﻧﻮﻛ‪ 3‬ﻛﻮﻟ‪ ،3‬ﻟﻪ ﻫﻤدې ﻛبﻠﻪ ﻫﻴ(کﻠﻪ‬ ‫‪107‬‬

‫بﻪ داس‪ 3‬ﻏﻮﻧ‪6‬ې د ﻳﻮ ‪$‬ﻮان پﻪ کﻮر ک‪ 3‬و ک‪ 7‬ي‪.‬‬

‫دا تصﻮر او ‪-‬ﻤان ﻧﻪ ﻛﻴده چ‪ 3‬ﻣحﻤد‬ ‫پ"‪ 3‬بلن‪' 3‬و كاله دوام وك‪7‬؟‬ ‫درې کاﻟﻪ پﻪ ﻫﻤدې تﻮگﻪ تﻴر شﻮل‪ ،‬دﻋﻮت پﻪ پ"ﻪ چﻠﻴده او دﻋﻮت پﻪ اﻓرادو پﻮرې ﻣﻨحصر‬ ‫و‪ ،‬د دې ﻣﻮدې پﻪ اوږدو ک‪ 3‬ﻳﻮه ﻣؤﻣﻨﻪ ډﻟﻪ ﻣﻨ‪ #‬تﻪ راﻏﻠﻪ چ‪ 3‬ﻳﻮ بﻞ تﻪ ﻳ‪ 3‬د ورورۍ ﻻسﻮﻧﻪ‬ ‫ورک‪7‬ل‪ ،‬ﻳﻮ د بﻞ ﻣﻼت‪ 7‬او ﻫﻠ‪$ 3‬ﻠ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬کﻮﻟ‪ 3‬چ‪ 3‬د اسﻼم پﻴﻐام خﻠکﻮ تﻪ ورسﻮي‪.‬‬ ‫پﻴﻐﻤبر خپﻞ دﻋﻮت د خﻠکﻮ پﻪ ﻣﻨ‪ #‬ک‪ 3‬پﻪ *کاره ډول اﻋﻼن ﻧﻪ ک‪ ،7‬خﻮ پﻪ ﻗرﻳشﻮ ک‪3‬‬ ‫ﻣشﻬﻮر شﻮى و او د اسﻼم پاک ﻧﻮم د ﻣک‪ 3‬ﻣکرﻣ‪ 3‬پﻪ گﻮډ گﻮډ ک‪ 3‬خپﻮر شﻮى و‪ .‬خﻠکﻮ‬ ‫ﻫر ‪$‬اى د دې دﻋﻮت پﻪ ﻫکﻠﻪ خبرې کﻮﻟ‪$ ،3‬ﻴﻨﻮ خﻠکﻮ‪ ،‬ﻟﻜﻪ‪ :‬ابﻮجﻬﻞ او ابﻮ ﻟﻬب پﻪ ﻳﻮ‬ ‫شﻤﻴر ﻣؤﻣﻨاﻧﻮ ﻇﻠﻢ کاوه‪ ،‬خﻮ سره ﻟﻪ دې ﻫﻢ ﻣشرﻛاﻧﻮ دې کار تﻪ ډ‪4‬ره پاﻣﻠرﻧﻪ ﻧﻪ کﻮﻟﻪ‪$ ،‬کﻪ‬ ‫چ‪ 3‬پﻴﻐﻤبر ﻻ تردې دﻣﻪ د اسﻼم دﻋﻮت ﻧﻪ و *کاره ﻛ‪7‬ى‪ ،‬تر 'ﻮ وح‪ 3‬ﻧازﻟﻪ شﻮه او‬ ‫ﻧبﻲ کرﻳﻢ ﻳ‪ 3‬ﻟﻪ باطﻠﻮ ﻋﻘﻴدو سره د ﻣﻘابﻠ‪ 3‬او د بتاﻧﻮ پﻪ ړﻧگﻮﻟﻮ ﻣکﻠﻒ ک‪.7‬‬ ‫ارزونه‬ ‫‪ .١‬ارﻗﻢ بﻦ ابﻲ ارﻗﻢ 'ﻮک و؟‬ ‫‪ .٢‬اصحابﻮ پﻪ دار اﻻرﻗﻢ ک‪' 3‬ﻪ زده کﻮل؟‬ ‫‪ .٣‬وﻟ‪ 3‬داراﻻرﻗﻢ د ﻏﻮﻧ‪6‬و ﻟپاره ﻣرﻛز و!اﻛﻞ شﻮ؟‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫د ﻟﻮست ﻣﻬﻢ !کﻲ پﻪ خپﻞ تﻌبﻴر سره وﻟﻴﻜئ او ﻳﻮ ﻣﻨاسب ﻋﻨﻮان ورتﻪ و!اﻛئ‪.‬‬

‫‪108‬‬

‫پن‪%‬ه د‪4‬رشم لوست‬

‫اﻳمان او ثبات‬ ‫[رواه ﻣسﻠﻢ]‬ ‫د راوي پﻴژندنه‬ ‫ﻧﻮم ﻳ‪ 3‬سﻔﻴان د پﻼر ﻧﻮم ﻳ‪ 3‬ﻋبداهلل د طائﻒ اوسﻴدوﻧکﻰ و‪ ،‬د حضرت ﻋﻤر د‬ ‫خﻼﻓت پﻪ ﻣﻮده ک‪ 3‬د طائﻒ واﻟﻲ و‪.‬‬ ‫د کلمو معنا‬ ‫پﻮ*تﻨﻪ وﻧﻪ ک‪7‬م‪.‬‬ ‫‪-١‬‬ ‫خبره‬ ‫‪-٢‬‬ ‫وواﻳﻪ‬ ‫‪-٣‬‬ ‫بﻴا پﻪ ﻫﻤدﻏﻪ ﻣستﻘﻴﻤﻪ ﻻره !ﻴﻨگ اوسﻪ‪.‬‬ ‫‪-٤‬‬ ‫د حدﻳث شرﻳف معنا‬ ‫ﻟﻪ حضرت سﻔﻴان بﻦ ﻋبداهلل 'خﻪ رواﻳت دى چ‪ 3‬پﻴﻐﻤبر تﻪ ﻣ‪ 3‬ﻋرض وک‪:7‬‬ ‫اى د اهلل پﻴﻐﻤبره! د اسﻼم پﻪ باره ک‪ 3‬راتﻪ ﻳﻮه داس‪ 3‬خبره وک‪7‬ه چ‪ 3‬پﻪ دې اړه ﻟﻪ تا‬ ‫'خﻪ وروستﻪ ﻟﻪ بﻞ چا 'خﻪ د پﻮ*تﻨ‪ 3‬ضرورت پات‪ 3‬ﻧشﻲ‪ .‬ﻧﻮ ﻳ‪ 3‬وﻓرﻣاﻳﻞ‪ :‬وواﻳﻪ پﻪ‬ ‫اهلل اﻳﻤان ﻟرم او بﻴا پرې !ﻴﻨگ اوسﻪ‪.‬‬ ‫د حدﻳث شرﻳف حکمت‬ ‫ﻣؤﻣﻦ د اﻳﻤان ﻟﻪ برکتﻪ ﻫ‪(5‬کﻠﻪ ﻧﻪ پر‪4‬شاﻧﻪ ک‪85‬ي‪$ ،‬کﻪ چ‪ 3‬دى پر ﻫﻐﻪ پروردگار اﻳﻤان‬ ‫او ﻋﻘﻴده ﻟري چ‪ 3‬د !ﻮﻟﻮ کاﻳﻨاتﻮ ﻣاﻟک او ﻣتصرف دى‪ ،‬ﻫر 'ﻪ د ﻫﻐﻪ پﻪ ﻻس ک‪3‬‬ ‫دي‪ ،‬ﻣؤﻣﻦ پﻪ دې ﻫﻢ پﻮﻫ‪85‬ي چ‪ 3‬ﻳﻮازې ﻣادﻳات د اﻧسان !ﻮل ﻣشکﻼت ﻧشﻲ حﻞ‬ ‫کﻮﻻى او د ده اړتﻴاوې ﻧﻪ پﻮره کﻮي‪ ،‬پﻪ ﻫﻤدې اساس د خپﻞ پروردگار پﻪ بﻨده گ‪ 9‬او‬ ‫اطاﻋت کﻠک وﻻړ وي‪.‬‬ ‫پﻪ ﻧتﻴجﻪ ک‪ 3‬ﻫﻐﻪ ﻣؤﻣﻦ چ‪ 3‬د اﻳﻤان پﻪ ﻏﻮ*تﻨﻮ ثابت وﻻړ وي؛ د ده د ذﻫﻦ او ﻓکر 'خﻪ‬ ‫ﻫر ډول تشﻮﻳشﻮﻧﻪ او ﻏﻤﻮﻧﻪ ﻟرې کﻮي‪ .‬صبر‪ ،‬حﻮصﻠﻪ او زﻏﻢ ورپﻪ برخﻪ کﻮي‪$ ،‬کﻪ‬ ‫چ‪ 3‬د برﻳاﻟﻴتﻮب راز ﻳﻮازې پﻪ استﻘاﻣت ک‪ 3‬ﻧﻐ‪+‬تی دی‪.‬‬ ‫‪109‬‬

‫فعالﻴت‬ ‫زده کﻮﻧکﻲ دې پﻪ !ﻮﻟﻨﻴز‪ ،‬اﻗتصادي او اﻣﻨﻴتﻲ اړخﻮﻧﻮ ک‪ 3‬پﻪ اهلل تﻌاﻟﻰ د اﻳﻤان ﻣثبت‪3‬‬ ‫اﻏﻴزې ﻟﻪ ﻏﻴر اسﻼﻣﻲ !ﻮﻟﻨﻮ سره پﻪ ﻣﻘاﻳسﻪ کﻮﻟﻮ بﻴان ک‪7‬ي‪.‬‬ ‫له استقامت 'خه هدف‪ :‬ﻟﻪ استﻘاﻣت 'خﻪ ﻫدف ب‪ 3‬ﻟﻪ کﻤﻲ او زﻳاتﻲ 'خﻪ د‬ ‫اسﻼم پر سﻤ‪ 3‬ﻻرې تﻠﻞ‪ ،‬پﻪ پﻮره ډول د اهلل ﻟﻪ !ﻮﻟﻮ اواﻣرو 'خﻪ پﻴروي کﻮل او ﻟﻪ‬ ‫ﻧﻮاﻫﻴﻮ 'خﻪ ﻳ‪$ 3‬ان ساتﻞ دي‪.‬‬ ‫د استﻘاﻣت گ"ﻪ‪ :‬استﻘاﻣت ﻟﻪ ﻣسﻠﻤان سره د اهلل تﻌاﻟﻰ پﻪ بﻨده گ‪ 9‬ک‪ 3‬کﻮﻣک کﻮي‪ ،‬د‬ ‫شﻴطاﻧﻲ وسﻮسﻮ او ﻧﻔسﻲ خﻮاﻫشاتﻮ پﻪ ﻣﻘابﻞ ک‪ 3‬ﻳ‪ 3‬سر ﻟﻮړى کﻮي‪ ،‬د ﻫﻐﻪ د سﻌﻴ‪3‬‬ ‫او کﻮ*) د ضاﻳﻊ ک‪5‬دﻟﻮ ﻣخﻪ ﻧﻴسﻲ‪ ،‬د دﻧﻴا او أخرت د ﻧ‪5‬کﻤرﻏ‪ 9‬ﻻﻣﻞ گر‪$‬ﻲ‪.‬‬ ‫د حدﻳث شرﻳف گ"‪:3‬‬ ‫‪ .١‬پﻪ اهلل تﻌاﻟﻰ باﻧدې د اﻳﻤان ارز*ت‪ :‬پﻪ اهلل تﻌاﻟﻰ اﻳﻤان درﻟﻮدل دوﻣره ﻣﻬﻢ او ارز*تﻨاک‬ ‫کار دى چ‪ 3‬پﻴﻐﻤبر د سﻮال پﻪ ‪$‬ﻮاب ک‪ 3‬ﻟﻮى ﻋﻨﻮان و!اکﻪ‪.‬‬ ‫‪.٢‬د استﻘاﻣت ﻟزوم‪ :‬اﻧسان د خپﻞ برﻳاﻟﻴتﻮب ﻟپاره دوو ارز*تﻨاکﻮ ﻗﻮي ﻗﻮو تﻪ اړتﻴا ﻟري‬ ‫چ‪ 3‬ﻳﻮه ﻳ‪ 3‬باطﻨﻲ او بﻠﻪ ﻳ‪ 3‬خارجﻲ ده‪ ،‬باطﻨﻲ ﻗﻮه ﻳ‪ 3‬پﻪ اهلل تﻌاﻟﻰ باﻧدې کاﻣﻞ اﻳﻤان‬ ‫دى او خارجﻲ ﻗﻮه ﻳ‪ 3‬پﻪ اﻳﻤان باﻧدې استﻘاﻣت دى‪.‬‬ ‫‪.٣‬د دﻳﻦ زده ک‪7‬ه‪ :‬د دﻏﻪ صحابﻲ ﻟﻪ پﻮ*تﻨ‪' 3‬خﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣ‪85‬ي چ‪ 3‬ﻫر ﻣسﻠﻤان باﻳد د دﻳﻦ‬ ‫د زده ک‪7‬ې ﻟپاره د ﻋﻠﻢ او پﻮﻫ‪ 3‬ﻟﻪ خاوﻧداﻧﻮ 'خﻪ پﻮ*تﻨ‪ 3‬وک‪7‬ي‪.‬‬ ‫ارزونه‬ ‫‪ -١‬ﻟﻪ ثبات او استﻘاﻣت 'خﻪ ﻣراد 'ﻪ دى؟‬ ‫‪ -٢‬د استﻘاﻣت گ"‪' 3‬ﻪ دي؟‬ ‫‪ -٣‬ﻻﻧدې کﻠﻤ‪ 3‬ﻣﻌﻨا ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫د اﻳﻤان د اﻫﻤﻴت او پر ﻫﻐﻪ د استﻘاﻣت د حتﻤﻴﻮاﻟﻲ پﻪ باره ک‪ 3‬ﻳﻮه ﻣﻘاﻟﻪ وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪110‬‬

‫شپ‪ 8‬د‪4‬رشم لوست‬

‫د ﻳتﻴم پالنه‬ ‫[رواه ابﻮ داود]‬ ‫د راوي پ‪5‬ژندنه‬

‫ﻧﻮم ﻳ‪ 3‬سﻬﻞ د پﻼر ﻧﻮم ﻳ‪ 3‬سﻌد اﻟساﻋدي دی‪ ،‬د جاﻫﻠﻴت پﻪ زﻣاﻧﻪ ک‪ 3‬ﻳ‪ 3‬ﻧﻮم حزن‬ ‫پﻪ سﻬﻞ (اﻳﻤاﻧﻲ) باﻧدې وﻧﻮﻣاوه پﻪ ډ‪4‬رو ﻏزاگاﻧﻮ ک‪ 3‬ﻳ‪ 3‬گ‪6‬ون‬ ‫(ﻏﻢ) و‪ ،‬پﻴﻐﻤبر‬ ‫ک‪7‬ى و او د ﻫجرت پﻪ (‪ )٨٨‬کال د (‪ )۹٤‬کﻠﻮﻧﻮ پﻪ ﻋﻤر وﻓات شﻮی دی‪.‬‬ ‫د کلمو معنا‬ ‫پاﻟﻮﻧکﻰ‪.‬‬ ‫‪-١‬‬ ‫ﻫﻐﻪ ﻣاشﻮم چ‪ 3‬پﻼر ﻳا ﻣﻮر او پﻼر دواړه ﻳ‪ 3‬ﻣ‪7‬ه وي‪.‬‬ ‫‪ -٢‬ا ْﻟﻴَتِﻴ ِﻢ‪:‬‬ ‫ﻟکﻪ دﻏﻪ دوه (گﻮت‪.)3‬‬ ‫‪-٣‬‬ ‫دواړه گﻮت‪ 3‬ﻳ‪ 3‬سره ﻳﻮ ‪$‬اى ک‪7‬ې‪.‬‬ ‫‪-٤‬‬ ‫د حدﻳث شرﻳف معنا‪:‬‬

‫ﻟﻪ پﻴﻐﻤبر 'خﻪ رواﻳت کﻮي چ‪ 3‬وﻳ‪ 3‬ﻓرﻣاﻳﻞ‪ :‬زه او د ﻳتﻴﻢ‬ ‫حضرت سﻬﻞ‬ ‫پاﻟﻮﻧکﻰ بﻪ پﻪ جﻨت ک‪ 3‬ﻳﻮ د بﻞ تر 'ﻨگ داس‪ 3‬ﻧ‪85‬دې ﻳﻮ ﻟکﻪ د ﻳﻮ ﻻس دا دوه گﻮت‪.3‬‬ ‫راوي واﻳﻲ چ‪ 3‬خپﻠﻪ ﻣﻨ‪%‬ﻨ‪ 9‬او د شﻬادت گﻮتﻪ ﻳ‪ 3‬سره ﻧﻴ‪8‬دې ک‪7‬ې‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫زده کﻮﻧکﻲ دې ﻳتﻴﻢ تﻪ د ﻧﻪ پاﻣﻠرﻧ‪ 3‬زﻳاﻧﻮﻧﻪ پﻪ ډﻟﻪ ﻳﻴز ډول بﻴان ک‪7‬ي‪.‬‬ ‫د حدﻳث شرﻳف حکمت‬ ‫پﻪ ﻫره !ﻮﻟﻨﻪ ک‪ 3‬ﻟکﻪ 'رﻧگﻪ چ‪ 3‬پاﻧگﻮال او سرﻣاﻳﻪ دار ژوﻧد کﻮي‪ ،‬ﻓﻘﻴران‪ ،‬ب‪ 3‬وزﻟﻪ‬ ‫او ب‪ 3‬کسﻪ ﻳتﻴﻤان ﻫﻢ ژوﻧد کﻮي‪ .‬د اسﻼم ﻣﻘدس دﻳﻦ ﻣﻮږ دې تﻪ ﻫ(ﻮي چ‪ 3‬د ﻫﻐﻮى‬ ‫‪111‬‬

‫سرپرستﻲ وک‪7‬و او دوى پرې ﻧ‪8‬دو چ‪ 3‬پﻪ دﻏﻪ حاﻟت ک‪ 3‬د ﻳﻮازې واﻟﻲ احساس وک‪7‬ي‪،‬‬ ‫کﻪ چ‪5‬رې د دوى اړتﻴاوې او ضرورتﻮﻧﻪ پﻮره ﻧﻪ ک‪7‬ل شﻲ؛ ﻧﻮ تجرب‪ 3‬دا ثابتﻪ ک‪7‬ې ده‬ ‫چ‪ 3‬دﻏس‪ 3‬خﻠک ﻟﻮی شﻲ‪ ،‬زړوﻧﻪ ﻳ‪ 3‬سخت وي‪ ،‬کﻴﻨﻪ او خطرﻧاک ﻓکروﻧﻪ ﻟري‬ ‫او بﻴا د اسﻼم د*ﻤﻨان ور'خﻪ د خپﻠﻮ سترو اﻫداﻓﻮ تﻪ د رس‪5‬دﻟﻮ ﻟپاره کار اخﻠﻲ او پﻪ‬ ‫وراﻧکارۍ پﻴﻞ کﻮي‪ ،‬د راحت ﻓضا خ‪7‬ه پ‪7‬ه او ژوﻧدون پﻪ ﻳﻮ ترﻳخ حﻘﻴﻘت بدﻟﻮي‪،‬‬ ‫ﻧﻮ پﻪ ﻫﻤدې اساس د شتﻤﻨﻮ او ب‪6‬اﻳﻮ خﻠکﻮ دا وﻇﻴﻔﻪ ده چ‪ 3‬د دوى تﻌﻠﻴﻢ او ساﻟﻢ‬ ‫تربﻴت پﻪ خپﻠﻪ ﻏاړه واخﻠﻲ او خپﻠﻪ دﻳﻨﻲ وجﻴبﻪ ترسره ک‪7‬ي او ﻫﻢ د ﻟﻮى اجر او ثﻮاب‬ ‫خاوﻧدان شﻲ‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫'ﻨگﻪ کﻮﻻى شﻮ ﻟﻪ ﻳتﻴﻤاﻧﻮ سره ﻣرستﻪ وک‪7‬و؟ پﻪ دې اړه خپﻞ ﻧﻈرﻳات پﻪ ډﻟﻪ ﻳﻴز‬ ‫ډول 'رگﻨد ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫د حدﻳث شرﻳف گ"‪:3‬‬

‫‪ -١‬د ﻳتﻴﻢ د پاﻟﻮﻧکﻲ ﻣﻘام‪ :‬پﻴﻐﻤبر د ﻳتﻴﻢ پاﻟﻮﻧکﻲ تﻪ دا ز‪4‬رى ورک‪7‬ى دى چ‪ 3‬ﻫﻐﻪ‬ ‫بﻪ د ﻗﻴاﻣت پﻪ ورځ د پﻴﻐﻤبر تر'ﻨگ وﻻړ وي‪.‬‬ ‫‪ -٢‬پﻪ *ﻮوﻧﻪ ک‪ 3‬ﻟﻪ تﻌﻠﻴﻤﻲ وساﻳﻠﻮ 'خﻪ استﻔاده‪ :‬د دې ﻟپاره چ‪ 3‬ﻣطﻠب د ﻣخاطب‬ ‫د خپﻠﻮ ﻣبارکﻮ گﻮتﻮ ﻟﻪ اشارو 'خﻪ کار‬ ‫پﻪ ذﻫﻦ ک‪* 3‬ﻪ ‪$‬اى وﻧﻴسﻲ پﻴﻐﻤبر‬ ‫واخﻴست‪.‬‬ ‫ارزونه‬ ‫‪ -١‬ﻳتﻴﻢ چا تﻪ وﻳﻞ ک‪85‬ي او د ﻫﻐﻪ پاﻟﻨﻪ د چا پﻪ ﻏاړه ده؟‬ ‫‪ -٢‬د ﻳتﻴﻢ د پاﻟﻮﻧکﻲ ﻣﻘام 'ﻪ دى؟ واضح ﻳ‪ 3‬ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬د پﻮرتﻨﻲ حدﻳث شرﻳﻒ گ"‪ 3‬ذکر ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫پﻪ دې اړوﻧد چ‪ 3‬ﻳتﻴﻢ دې ﻟﻪ کﻮﻣﻪ حﻴثﻪ د پاﻣﻠرﻧ‪ 3‬وړ وگر‪$‬ﻲ ﻳﻮه ﻟﻨ‪6‬ه ﻣﻘاﻟﻪ وﻟﻴکئ‪.‬‬ ‫‪112‬‬

‫اووه د‪4‬رشم لوست‬

‫مرسته او کومک‬

‫دراوي پﻴژندنه‬ ‫ﻧﻮم ﻳ‪ 3‬ﻋبداهلل‪ ،‬د پﻼر ﻧﻮم ﻳ‪ 3‬ﻋﻤر او پﻪ ﻗﻮم ﻗرﻳشﻲ دى‪ ،‬پﻪ ﻣکﻪ ﻣکرﻣﻪ ک‪ 3‬پﻪ اسﻼم‬ ‫ﻣشرف او بﻴا ﻳ‪ 3‬ﻣدﻳﻨ‪ 3‬ﻣﻨﻮرې تﻪ ﻫجرت وک‪ .7‬پﻪ صحابﻪ کراﻣﻮ ک‪ 3‬د ﻓﻘﻬاوو ﻟﻪ جﻤﻠ‪3‬‬ ‫'خﻪ و‪ ،‬ﻟﻪ ﻧبﻲ کرﻳﻢ 'خﻪ ﻳ‪ 3‬زﻳات شﻤﻴر احادﻳث رواﻳت ک‪7‬ي دي او د ﻫجرت‬ ‫پﻪ (‪ )٧٣‬کال وﻓات شﻮی دی‪.‬‬ ‫د کلمو معنا‬ ‫‪-١‬‬ ‫‪-٢‬‬ ‫‪-٣‬‬

‫ک‪7‬او اوستﻮﻧزه‪.‬‬ ‫ﻟﻴرې ﻳ‪ 3‬ک‪7‬ي‪.‬‬ ‫ﻋﻴب ﻳ‪ 3‬پ＀ ک‪.7‬‬

‫د حدﻳث شرﻳف معنا‬ ‫'خﻪ رواﻳت دى چ‪ 3‬پﻴﻐﻤبر وﻓرﻣاﻳﻞ‪ :‬ﻣسﻠﻤان د ﻣسﻠﻤان‬ ‫ﻟﻪ ﻋبداهلل بﻦ ﻋﻤر‬ ‫ورور دى‪ ،‬ﻧﻪ تﻴرى ورباﻧدې کﻮي او ﻧﻪ ﻳ‪ 3‬تﻴري کﻮوﻧکﻮ تﻪ سپاري‪ .‬ﻫر 'ﻮک چ‪ 3‬د‬ ‫خپﻞ ورور اړتﻴا پﻮره ک‪7‬ي اهلل تﻌاﻟﻰ بﻪ د ده اړتﻴا پﻮره ک‪7‬ي‪ .‬ﻫر 'ﻮک چ‪ 3‬د ﻳﻮ ﻣسﻠﻤان‬ ‫‪113‬‬

‫ﻣشکﻞ حﻞ ک‪7‬ي‪ ،‬اهلل تﻌاﻟﻰ بﻪ ﻳ‪ 3‬د ﻗﻴاﻣت پﻪ ورځ ﻣشکﻼت اساﻧﻪ ک‪7‬ي‪ .‬ﻫر چا چ‪3‬‬ ‫پر ﻳﻮ ﻣسﻠﻤان پرده واچﻮﻟﻪ‪ ،‬اهلل تﻌاﻟﻰ بﻪ ﻳ‪ 3‬د ﻗﻴاﻣت پﻪ ورځ پرده وساتﻲ‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫پﻪ پﻮرتﻨﻲ حدﻳث شرﻳﻒ ک‪ ،3‬د ﻣرست‪ 3‬او کﻮﻣک *‪ 3‬اﻏ‪5‬زې پﻪ ډﻟﻪ ﻳﻴز ډول بﻴان‬ ‫ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫د حدﻳث شرﻳف حکمت‬ ‫اهلل تﻌاﻟﻰ دوه ورو‪1‬ﻪ ﻳا خﻮﻳﻨدې اوﻳا د ﻳﻮې کﻮرﻧ‪ 9‬ﻏ‪7‬ي ﻓطرتاً داس‪ 3‬پﻴداک‪7‬ي دي چ‪3‬‬ ‫‪$‬اﻧگ‪7‬ې ﻣﻴﻨﻪ او ﻣحبت ﻳ‪ 3‬تر ﻣﻨ‪ #‬وي او د تﻞ ﻟپاره د ﻳﻮ بﻞ د سﻌادت او ﻫﻮساﻳﻨ‪ 3‬پﻪ‬ ‫ﻓکر ک‪ 3‬وي‪ ،‬کﻪ اړتﻴا ورپﻴ‪+‬ﻪ شﻲ او ﻳا ﻟﻪ کﻮﻣ‪ 3‬ستﻮﻧزې سره ﻣخاﻣخ شﻲ د حﻞ ﻟپاره‬ ‫ﻳ‪ 3‬د خپﻞ تﻮان ﻣطابﻖ ﻫﻠ‪$ 3‬ﻠ‪ 3‬کﻮي‪ ،‬ﻫ‪(5‬کﻠﻪ ﻫﻢ پر ﻳﻮ بﻞ تﻴرى ﻧﻪ کﻮي او ﻧﻪ ﻳﻮ بﻞ‬ ‫پﻪ دې حدﻳث شرﻳﻒ ک‪! 3‬ﻮل ﻣسﻠﻤاﻧان د ﻳﻮې‬ ‫ﻏﻠﻴﻢ تﻪ سپاري‪ ،‬ﻧﻮ ‪$‬کﻪ پﻴﻐﻤبر‬ ‫کﻮرﻧ‪ 9‬د ﻏ‪7‬و او پﻪ خپﻠﻮ ک‪ 3‬د خﻮﻳﻨدو او ورو‪1‬ﻮ پﻪ 'ﻴر بﻠﻠﻲ دي او ﻟﻪ داس‪ 3‬اﻋﻤاﻟﻮ‬ ‫'خﻪ چ‪ 3‬دﻏﻪ اړﻳک‪ 3‬پرې کﻮي او ﻟﻪ ﻣﻨ‪%‬ﻪ ﻳ‪ 3‬وړي‪ ،‬ﻣﻨﻊ ک‪7‬ي دي‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬ﻇﻠﻢ‪ ،‬ت‪5‬رى‬ ‫او داس‪ 3‬ﻧﻮر‪.‬‬ ‫د ﻳﻮې دﻳﻨﻲ دﻧدې پﻪ تﻮگﻪ ﻳ‪ 3‬د ﻳﻮ بﻞ د ﻏﻢ خﻮړﻟﻮ‪ ،‬د ستﻮﻧزو د حﻞ کﻮﻟﻮ او د ﻧﻮرو ﻟﻪ‬ ‫ﻋﻴبﻮﻧﻮ 'خﻪ سترگﻮ پ"ﻮﻟﻮ تﻪ خپﻞ پﻴروان را دﻋﻮت ک‪7‬ي دي‪.‬‬

‫‪114‬‬

‫فعالﻴت‬ ‫زده کﻮﻧکــﻲ دې پــﻪ خپﻞ گروپ ک‪ 3‬د دې ﻟﻮســت حدﻳث شــرﻳﻒ پﻪ صحﻴحﻮ‬ ‫اﻟﻔاﻇﻮ سره وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫د حدﻳث شرﻳف گ"‪:3‬‬ ‫‪ -١‬ﻣسﻠﻤاﻧان پﻪ خپﻠﻮ ک‪ 3‬خﻮﻳﻨدې او ورو‪1‬ﻪ دي‪ .‬باﻳد چ‪ 3‬د ﻳﻮې کﻮرﻧ‪ 9‬د ﻏ‪7‬و پﻪ‬ ‫'ﻴر سره ژوﻧد وک‪7‬ي‪.‬‬ ‫‪ -٢‬ﻣسﻠﻤان پر ﻣسﻠﻤان ﻇﻠﻢ ﻧﻪ کﻮي او ﻇﻠﻢ کﻮل پﻪ ﻫﻴچا ﻫﻢ روا ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫‪ -٣‬ﻣسﻠﻤان خپﻞ ﻣسﻠﻤان ورور د*ﻤﻦ تﻪ ﻧﻪ سپاري‪.‬‬ ‫‪ -٤‬ﻣسﻠﻤان د خپﻞ ﻣسﻠﻤان ورور د اړتﻴاوو د پﻮره کﻮﻟﻮ پﻪ ﻓکرک‪ 3‬وي‪.‬‬ ‫‪ -٥‬ﻳﻮ ﻣسﻠﻤان د بﻞ ﻣسﻠﻤان ﻋﻴب پ"ﻮي‪ .‬ب‪ 3‬ﻋﻴبﻪ اﻧسان ﻧشتﻪ رﻳ‪+‬تﻴﻨﻰ ﻣسﻠﻤان د‬ ‫خﻠکﻮ *ﻪ صﻔتﻮﻧﻪ بﻴاﻧﻮي او بدۍ ﻳ‪ 3‬پ"ﻮي‪.‬‬ ‫‪ -٦‬د دې !ﻮﻟﻮ کاروﻧﻮ پﻪ بدﻟﻪ ک‪ 3‬اهلل تﻌاﻟﻰ ﻟﻪ خپﻞ بﻨده سره ﻫﻤدﻏﻪ شان ﻣرستﻪ او‬ ‫کﻮﻣک کﻮي‪.‬‬

‫ارزونه‬ ‫‪ -١‬ﻳﻮ ﻣسﻠﻤان د بﻞ ﻣسﻠﻤان پﻪ باره ک‪ 3‬باﻳد 'رﻧگﻪ احساس وﻟري؟‬ ‫‪ -٢‬د 'ﻪ ﻟپاره د ﻧﻮرو پﻪ ﻋﻴبﻮﻧﻮ پرده اچﻮو؟‬ ‫‪ -٣‬د ﻻﻧدې کﻠﻤﻮ ﻣﻌﻨا 'ﻪ ده؟‬

‫‪115‬‬

‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫'رﻧگﻪ کﻮﻻى شﻮ د خپﻠﻮ !ﻮﻟگﻴﻮاﻟﻮ او گاوﻧ‪6‬ﻳاﻧﻮ سره ﻣرستﻪ وک‪7‬و؟ تر دې ﻋﻨﻮان‬ ‫ﻻﻧدې ﻳﻮه ﻟﻨ‪6‬ه ﻣﻘاﻟﻪ وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪116‬‬

‫اته د‪4‬رشم لوست‬

‫د مسلمان پ‪5‬ژندنه‬

‫د راوي پﻴژندنه‬ ‫دﻏﻪ راوي پﻪ اووه دﻳرشﻢ ﻟﻮست ک‪ 3‬پ‪5‬ژﻧدل شﻮى دى‪.‬‬ ‫د کلمو معنا‬ ‫‪.١‬‬

‫د ﻫﻐﻪ ﻟﻪ ژب‪.3‬‬

‫‪.٢‬‬

‫د ﻫﻐﻪ ﻟﻪ ﻻسﻪ‪.‬‬

‫‪.٣‬‬

‫پرﻳ‪+‬ﻮدوﻧکﻰ‪.‬‬

‫‪.٤‬‬

‫چا چ‪ 3‬پرې ا‪+4‬ﻰ وي‪.‬‬

‫‪.٥‬‬

‫ﻫﻐﻪ 'ﻪ چ‪ 3‬اهلل تﻌاﻟﻰ ﻣﻨﻊ ک‪7‬ي دي‪.‬‬

‫د حدﻳث شرﻳف معنا‬ ‫ﻟﻪ حضرت ﻋبداهلل 'خﻪ رواﻳت دى چ‪ 3‬پﻴﻐﻤبر وﻓرﻣاﻳﻞ‪ :‬ﻣسﻠﻤان ﻫﻐﻪ 'ﻮک‬ ‫دى چ‪ 3‬ﻧﻮر ﻣسﻠﻤاﻧان ﻳ‪ 3‬د ژب‪ 3‬او ﻻس ﻟﻪ ضرر 'خﻪ پﻪ اﻣﻦ وي او ﻣﻬاجر ﻫﻐﻪ 'ﻮک‬ ‫دى چ‪ 3‬ﻟﻪ گﻨاﻫﻮﻧﻮ 'خﻪ ‪$‬ان ساتﻲ‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫زده کﻮﻧکﻲ دې پﻪ ډﻟﻪ ﻳﻴزه تﻮگﻪ د ژب‪ 3‬او ﻻس د ضرروﻧﻮ پﻪ ﻫکﻠﻪ خپﻞ ﻣﻌﻠﻮﻣات وړاﻧدې ک‪7‬ي‪.‬‬ ‫‪117‬‬

‫د حدﻳث شرﻳف حکمت‬ ‫اﻧسان تﻪ ﻟﻪ دوو ﻟﻮرﻳﻮ ضرر رسﻴدﻻى شﻲ‪ ،‬ﻳﻮ جسﻤﻲ او ﻓزﻳکﻲ او بﻞ ﻣﻌﻨﻮي او روحﻲ‪.‬‬ ‫بﻨاء پﻪ دې حدﻳث شرﻳﻒ ک‪ 3‬ﻣسﻠﻤاﻧان ﻧﻮرو تﻪ د ژب‪ 3‬او ﻻس ﻟﻪ ﻫر ډول ضرر رسﻮﻟﻮ‬ ‫ً‬ ‫'خﻪ ﻣﻨﻊ شﻮي دي‪ ،‬تر'ﻮ ﻣسﻠﻤاﻧان ﻳﻮ بﻞ تﻪ د ﻣتﻘابﻞ احترام پﻪ ﻓضا ک‪ 3‬د ﻋزت ژوﻧد‬ ‫وک‪7‬ي او ﻟﻪ ﻫر ډول تﻴري‪ ،‬بﻬتان‪ ،‬تﻤسخر او ازار 'خﻪ خﻮﻧدي وي‪.‬‬ ‫د حدﻳث شرﻳف گ"‪:3‬‬ ‫‪ -١‬د ژب‪ 3‬سپ‪(5‬ﻠتﻴا‪ :‬ﻣسﻠﻤان پﻪ ﻏﻮر او سﻮچ سره خبرې کﻮي او ﻟﻪ بدو اﻟﻔاﻇﻮ او کﻨ‪%‬ﻠﻮ‬ ‫'خﻪ ‪$‬ان ساتﻲ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د ﻣسﻠﻤان ﻟﻪ ﻻسﻪ ﻫ‪5‬چا تﻪ ضرر ﻧﻪ رس‪85‬ي‪.‬‬ ‫‪ -٣‬د گﻨاه ﻟﻪ ﻣجﻠسﻮﻧﻮ 'خﻪ ﻟرې واﻟﻰ‪ :‬ﻣسﻠﻤان باﻳد د گﻨاﻫﻮﻧﻮ ﻟﻪ ﻣجﻠسﻮﻧﻮ 'خﻪ خپﻞ‬ ‫‪$‬ان ﻟرې وساتﻲ او پﻪ پاک چاپﻴرﻳال ک‪ 3‬ژوﻧد وک‪7‬ي‪.‬‬

‫ارزونه‬ ‫‪ -١‬پدې حدﻳث شرﻳﻒ ک‪ 3‬ﻟﻪ ﻣﻬاجر 'خﻪ 'ﻮک ﻣراد دى؟‬ ‫‪ -٢‬وﻟ‪ 3‬ﻳﻮازې د ﻻس او ژب‪ 3‬پﻪ ساتﻨﻪ !ﻴﻨگار شﻮى دى؟‬

‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫پﻮرتﻨﻰ حدﻳث شرﻳﻒ ﻟﻪ ﻣﻌﻨا سره پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ 3‬وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪118‬‬

‫نهه د‪4‬رشم لوست‬

‫د اسﻼم پن‪%‬ه بناوې‬

‫د راوي پﻴژندنه‬

‫دا راوي پﻪ اوه د‪4‬رشﻢ ﻟﻮست ک‪ 3‬ﻣﻌرﻓﻲ شﻮى دى‪.‬‬ ‫د کلمو معنا‬

‫‪_١‬‬ ‫‪_٢‬‬ ‫‪_٣‬‬ ‫‪-٤‬‬

‫بﻨا شﻮى دى‪.‬‬ ‫پﻨ‪%‬ﻪ‪.‬‬ ‫د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ اداء کﻮل‪.‬‬ ‫زکات ورکﻮل‪.‬‬

‫د حدﻳث شرﻳف معنا‬

‫واﻳﻲ‪ :‬چ‪ 3‬پﻴﻐﻤبر‬

‫حضرت ﻋبداهلل بﻦ ﻋﻤر‬ ‫وﻻړ دى‪:‬‬ ‫‪ _١‬پﻪ دې ‪-‬ﻮاﻫﻲ ورکﻮل چ‪ 3‬پرتﻪ ﻟﻪ اهلل 'خﻪ بﻞ ﻣﻌبﻮد ﻧشتﻪ (ﻫﻴ(ﻮک د ﻋبادت‬ ‫د اهلل رسﻮل دى‪.‬‬ ‫او بﻨد‪ 9-‬وړ ﻧﻪ دى) او حضرت ﻣحﻤد‬ ‫‪ _٢‬د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ اداء کﻮل‪.‬‬ ‫‪ _٣‬د زکات ورکﻮل‪.‬‬ ‫‪ _٤‬د حج د ﻓرﻳض‪ 3‬اداء کﻮل‬ ‫‪ _ ٥‬د رﻣضان د ﻣبارک‪ 3‬ﻣﻴاشت‪ 3‬روژه ﻧﻴﻮل‪.‬‬ ‫‪119‬‬

‫وﻓرﻣاﻳﻞ‪ :‬اسﻼم پر پﻨ‪%‬ﻮ ستﻨﻮ‬

‫د حدﻳث شرﻳف حکمت‬ ‫اسﻼم د سﻠﻢ (صﻠح) او سﻼﻣت‪ 9‬ﻟﻪ ﻣادې 'خﻪ اخﻴستﻞ شﻮى او اهلل تﻌا ٰﻟﻰ تﻪ د ﻏاړې‬ ‫ا‪+4‬ﻮدﻟﻮ پﻪ ﻣﻌﻨا دى چ‪ 3‬بﻨده بﻪ د اهلل تﻌاﻟﻰ !ﻮل اﻣروﻧﻪ ﻣﻨﻲ او ﻟﻪ ﻧﻮاﻫﻴﻮ 'خﻪ بﻪ ﻳ‪3‬‬ ‫‪$‬ان ژﻏﻮري‪ .‬پﻪ دې حدﻳث شرﻳﻒ ک‪ 3‬د اسﻼم ﻣﻘدس دﻳﻦ ﻟﻪ داس‪ 3‬تﻌﻤﻴر سره تشبﻴﻪ‬ ‫شﻮى دى چ‪ 3‬پﻪ پﻨ‪%‬ﻮ ﻣحکﻤﻮ ستﻨﻮ وﻻړ دى‪.‬‬ ‫دﻏﻪ پﻨ‪%‬ﻪ ستﻨ‪ 3‬دا دي‪:‬‬ ‫د شهادت د کلم‪ 3‬لوستل‪ :‬د اسﻼم بﻨس＀ د اهلل تﻌا ٰﻟﻰ پﻪ ﻳﻮواﻟﻲ اﻳﻤان ﻟرل دي چ‪3‬‬ ‫ﻳﻮا‪ 3$‬ﻫﻤدﻏﻪ ذات د کاﻳﻨاتﻮ پﻴدا کﻮوﻧکﻰ او د ﻋبادت او بﻨدگ‪ 9‬وړ دى او حضرت‬ ‫ﻣحﻤد ﻳ‪ 3‬بﻨده او پﻴﻐﻤبر دى او د ﻫﻐﻪ پ‪5‬ﻐاﻣﻮﻧﻪ ﻳ‪ 3‬اﻧساﻧاﻧﻮ تﻪ رسﻮﻟﻲ او د ژوﻧد‬ ‫کﻮﻟﻮ او بﻨد‪ 9-‬ﻻرې ﻳ‪ 3‬ورتﻪ *ﻮدﻟ‪ 3‬دي‪.‬‬ ‫لمون‪ :#‬ﻟﻪ کﻠﻤ‪ 3‬وروستﻪ د اسﻼم ﻣﻬﻢ رکﻦ ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬دى چ‪ 3‬د ور‪ 3$‬پﻨ‪%‬ﻪ وختﻪ پر‬ ‫ﻫر ﻧارﻳﻨﻪ او *‪%‬ﻪ ﻓرض دى‪ .‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬ﻣؤﻣﻦ تﻪ ﻗﻮت ورکﻮي‪ ،‬ﻟکﻪ 'ﻨ‪/‬ﻪ چ‪ 3‬پﻪ ﻗرأن‬ ‫) ژباره‪(( :‬اې ﻣؤﻣﻨاﻧﻮ!‬ ‫ﻋﻈﻴﻢ اﻟشان ک‪ 3‬وﻳﻞ شﻮي دي‪( :‬‬ ‫پﻪ صبر او ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ سره ﻣرستﻪ وﻏﻮاړئ)) (‪ )١‬د اهلل تﻌا ٰﻟﻰ د ﻳاد تر !ﻮﻟﻮ ستره وسﻴﻠﻪ ﻟﻤﻮﻧ‪#‬‬ ‫) (‪ )٢‬ژباړه‪(( :‬زﻣا‬ ‫دى پﻪ دې باره ک‪ 3‬ﻗرأن ﻋﻈﻴﻢ اﻟشان ﻓرﻣاﻳﻲ‪( :‬‬ ‫د ﻳاد ﻟپاره ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬وک‪7‬ه))‪ .‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬د ﻣؤﻣﻦ ژوﻧد ﻣﻨﻈﻤﻮي‪ ،‬ﻟﻪ ﻓحشا او ﻣﻨکراتﻮ 'خﻪ ﻳ‪3‬‬ ‫ﻣﻨﻊ کﻮي او زړه تﻪ ډاډ ورکﻮي‪.‬‬ ‫ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬ﻳﻮ !ﻮﻟﻨﻴز ﻋبادت دى خﻠکﻮ تﻪ د اهلل تﻌا ٰﻟﻰ د احکاﻣﻮ پﻪ وړاﻧدې د !ﻮﻟﻮ اﻧساﻧاﻧﻮ‬ ‫د برابرۍ پ‪5‬ﻐام ورکﻮي‪.‬‬ ‫زکات‪ :‬زکات بﻠﻪ ﻫﻐﻪ ستﻨﻪ ده چ‪ 3‬اسﻼم ورباﻧدې وﻻړ او د پاک‪ 9‬او ودې پﻪ ﻣﻌﻨا دى‪.‬‬ ‫زکات ﻳﻮا‪ 3$‬ﻣاﻟﻲ ﻣرستﻪ ﻧﻪ ده‪ ،‬بﻠک‪ 3‬د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ‪ ،‬روژې او حج پﻪ '‪5‬ر ﻳﻮ ﻋبادت‬ ‫دى‪ .‬د زکات پﻪ ورکﻮﻟﻮ ﻣؤﻣﻦ د خپﻞ رب اﻣر پر ‪$‬اى کﻮي او پﻪ پاى ک‪ 3‬ﻳ‪ 3‬د ثﻮاب‬ ‫(‪ )١‬د اﻟبﻘره سﻮرت‪ ١٥٣ ،‬أﻳت‪.‬‬ ‫(‪ )٢‬طﻪ سﻮرت‪ ١٤ ،‬أﻳت‪.‬‬ ‫‪120‬‬

‫ﻣستحﻖ ‪-‬ر‪$‬ﻲ او ﻫﻤدﻏﻪ ثﻮاب دى چ‪ 3‬د اﻧسان اخروي ژوﻧد جﻮړوي او کﻪ پﻪ *ﻪ‬ ‫طرﻳﻘﻪ ورک‪7‬ل شﻲ د !ﻮﻟﻨ‪ 3‬د !ﻮﻟﻮ اﻓرادو د ژوﻧد سطحﻪ ﻟﻮړوي‪.‬‬ ‫روژه‪ :‬روژه ﻫﻢ د اسﻼم د بﻨا پﻪ حﻴث اﻧساﻧان ﻟﻪ ‪-‬ﻨاه 'خﻪ ژﻏﻮري‪ ،‬اﻧسان تﻪ د صبر‪،‬‬ ‫شکر او ﻧﻈﻢ درس ورکﻮي‪ ،‬د ﻓﻘﻴراﻧﻮ ﻟﻪ حال 'خﻪ ﻳ‪ 3‬خبروي او د جسﻢ د أراﻣ‪ 9‬ﻻﻣﻞ‬ ‫‪-‬ر‪$‬ﻲ‪.‬‬ ‫حج‪ :‬ډ‪4‬ر ﻓردي او !ﻮﻟﻨﻴز حکﻤتﻮﻧﻪ ﻟري‪ ،‬د حج پﻪ کﻮﻟﻮ سره د اﻧسان ‪-‬ﻨاه ب‪+‬ﻞ ک‪85‬ي او‬ ‫زړه ﻳ‪ 3‬پاک‪85‬ي‪ ،‬اﻧسان ﻋبادت او بﻨد‪ 9-‬تﻪ ﻫ(ﻮي‪ ،‬اﻳﻤان ﻗﻮي کﻮي‪ ،‬د اسﻼم ت‪5‬ر برم را‬ ‫ﻳادوي او د اسﻼم پﻪ ﻻر ک‪ 3‬د رسﻮل اهلل او ﻳاراﻧﻮ سر*ﻨدﻧ‪ 3‬او ﻗﻬرﻣاﻧ‪ 9‬ﻳ‪ 3‬را ژوﻧدۍ‬ ‫کﻮي‪.‬‬ ‫حج پﻪ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻮﻧﻮ اﻧساﻧان ب‪ 3‬ﻟﻪ دې چ‪ 3‬د رﻧ‪ ،,‬ژب‪ ،3‬ﻗﻮﻣﻴت‪ ،‬دوﻟت‪ ،‬ﻓرﻫﻨ‪ ،,‬ﻣﻘام او‬ ‫ﻣﻨصب تﻮپﻴر ﻳ‪ 3‬پﻪ ﻧﻈر ک‪ 3‬وﻧﻴﻮل شﻲ؛ د ﻳﻮ گ‪ 6‬ﻫدف او ﻣﻮخ‪ 3‬ﻟپاره پﻪ ﻳﻮ ‪$‬اى را !ﻮﻟﻮي‬ ‫او دا 'ر‪-‬ﻨدوي چ‪ 3‬پﻪ ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ ک‪ 3‬د ورور ‪-‬ﻠﻮۍ او برابرۍ اړﻳک‪' 3‬ﻮﻣره کﻠک‪ 3‬او‬ ‫ﻏ‪+‬تﻠ‪ 3‬دي‪ ،‬ﻧﻮ دﻏﻪ دﻳﻦ ﻳﻮا‪$‬ﻴﻨﻰ دﻳﻦ دى چ‪! 3‬ﻮل خﻠک پﻪ ﻳﻮه ﻣحﻮر را!ﻮﻟﻮي او د دﻧﻴا‬ ‫او أخرت د ﻧ‪5‬کبخت‪ 9‬پﻪ ﻟﻮر ﻳ‪ 3‬بﻴاﻳﻲ‪.‬‬ ‫د حدﻳث شرﻳف گ"‪:3‬‬

‫‪ _١‬اسﻼم پر پﻨ‪%‬ﻮ بﻨاوو وﻻړ دى‪.‬‬ ‫‪ _٢‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬ﻓرض دى‪.‬‬ ‫‪ _٣‬روژه ﻓرض ده‪.‬‬ ‫‪ _٤‬زکات پﻪ ب‪6‬اﻳﻪ او شتﻤﻨﻮ ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ 'ﻮک چ‪ 3‬د ﻧصاب خاوﻧدان وي؛ ﻓرض دى‪.‬‬ ‫‪ _٥‬حج ﻓرض دى‪.‬‬

‫‪121‬‬

‫فعالﻴت‬ ‫زده کﻮوﻧکﻲ دې پﻪ ډﻟﻪ ﻳﻴز ډول د اسﻼم د ارکاﻧﻮ پﻪ باره ک‪ 3‬سره خبرې وک‪7‬ي‪.‬‬ ‫ارزونه‬ ‫‪ _١‬اسﻼم 'ﻮ بﻨاوې ﻟري؟‬ ‫‪ _٢‬د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ د اﻫﻤﻴت او ارز*ت پﻪ باره ک‪ 3‬ﻣﻮ 'ﻪ زده دي؟‬ ‫‪ _٣‬د حج ‪$‬ﻴﻨ‪ 3‬حکﻤتﻮﻧﻪ ذکر ک‪7‬ئ‪.‬‬

‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫د دې ﻟﻮست حدﻳث شرﻳﻒ حﻔﻆ ک‪7‬ئ او ﻟﻪ ﻣﻌﻨا سره ﻳ‪ 3‬وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪122‬‬

‫'لو‪+4‬تم لوست‬

‫حياء‬ ‫د راوي پ‪5‬ژندنه‬ ‫ﻧﻮم ﻳ‪ 3‬ﻋﻘبﻪ‪ ،‬کﻨﻴﻪ ﻳ‪ 3‬ابﻮ ﻣسﻌﻮد او پﻪ کﻮﻓﻪ ک‪ 3‬ز‪484‬دﻟﻰ دى‪ .‬د ﻫجرت پﻪ (‪ )٤٠‬کال د‬ ‫حضرت ﻋﻠﻲ د خﻼﻓت پﻪ دور ک‪ 3‬وﻓات شﻮى دى‪.‬‬ ‫د کلمو معنا‬ ‫ﻫﻐﻪ 'ﻪ چ‪ 3‬خﻠکﻮ ﻟﻪ ﻣخکﻴﻨﻴﻮ 'خﻪ زده ک‪7‬ي دي‪.‬‬ ‫‪-١‬‬ ‫ﻫﻐﻪ 'ﻪ چ‪ 3‬د !ﻮﻟﻮ اﻧبﻴاوو (ﻋﻠﻴﻬﻢ اﻟسﻼم)‬ ‫‪-٢‬‬ ‫شرﻳﻌتﻮﻧﻮ ورباﻧدې اتﻔاق ک‪7‬ى دى‪.‬‬ ‫کﻠﻪ دې چ‪ 3‬حﻴا ﻧﻪ ﻟرﻟﻪ‪.‬‬ ‫‪-٣‬‬ ‫ﻧﻮ کﻮه‪.‬‬ ‫‪-٤‬‬ ‫د حدﻳث شرﻳف معنا‬ ‫وﻓرﻣاﻳﻞ‪ :‬د ت‪5‬رو شﻮو پﻴﻐﻤبراﻧﻮ ﻟﻪ‬ ‫ﻟﻪ ابﻮ ﻣسﻌﻮد 'خﻪ رواﻳت دى‪ ،‬چ‪ 3‬پﻴﻐﻤبر‬ ‫وﻳﻨاوو 'خﻪ چ‪ 3‬خﻠکﻮ زده ک‪7‬ې‪ ،‬ﻳﻮه دا خبره ﻣﻬﻤﻪ ده چ‪ 3‬کﻠﻪ دې حﻴاء ﻧﻪ ﻟرﻟﻪ‪ ،‬ﻧﻮ 'ﻪ‬ ‫چ‪ 3‬دې خﻮښ وي؛ کﻮه ﻳ‪.3‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫أﻳا پﻪ زده ک‪7‬ه او *ﻮوﻧﻪ ک‪ 3‬حﻴا کﻮل *ﻪ دي؟‬ ‫د حدﻳث شرﻳف حکمت‪ :‬حﻴا د ﻫﻐﻪ اﻧساﻧﻲ کﻴﻔﻴت ﻧﻮم دى چ‪ 3‬س‪7‬ى ﻟﻪ ﻫرې‬ ‫ﻏﻴر ﻣﻨاسب‪ 3‬خبرې او ﻧاوړه کار 'خﻪ کرکجﻦ کﻮي‪ ،‬اﻧسان باﻳد د ﻫر چا 'خﻪ زﻳات ﻟﻪ‬ ‫‪123‬‬

‫اهلل تﻌاﻟﻰ 'خﻪ حﻴاء وﻟري‪ .‬کﻮم شﻰ چ‪! 3‬ﻮﻟﻨﻪ ﻓاسدوي‪ ،‬اخﻼﻗﻲ ﻓساد دى او حﻴا داس‪3‬‬ ‫ﻳﻮ ﻧ‪5‬ک صﻔت دى چ‪ 3‬اﻧسان ﻟﻪ !ﻮﻟﻮ بدﻳﻮ او ﻧاوړو کاروﻧﻮ 'خﻪ ﻣﻨﻊ کﻮي‪$ ،‬کﻪ خﻮ‬ ‫اسﻼم حﻴا د اﻳﻤان ارز*تﻨاکﻪ 'اﻧگﻪ بﻠﻠ‪ 3‬ده او سپار*تﻨﻪ ﻳ‪ 3‬ک‪7‬ې ده چ‪ 3‬ﻣسﻠﻤاﻧان دې‬ ‫دﻏﻪ خﻮى پﻪ ‪$‬ان ک‪ 3‬پﻴدا ک‪7‬ي‪ ،‬خپﻠﻪ !ﻮﻟﻨﻪ دې ﻟﻪ بربﻨ‪6‬تﻮب او ب‪ 3‬حﻴاﻳ‪' 9‬خﻪ چ‪ 3‬د‬ ‫ډول ډول ﻧاروﻏﻴﻮ ﻻﻣﻞ ک‪85‬ي؛ وساتﻲ او د خﻠکﻮ د تشﻮﻳش ﻣخﻨﻴﻮى دې وک‪7‬ي‪.‬‬ ‫د حﻴا ثمره‬ ‫د حﻴا پاﻳﻠ‪ 3‬ﻫﻤﻴشﻪ ‪"-‬ﻮرې وي‪ ،‬ﻟکﻪ 'ﻨ‪/‬ﻪ چ‪ 3‬پﻴﻐﻤبر ﻓرﻣاﻳﻠﻲ دي‬ ‫حﻴا ﻳﻮا‪ 3$‬خﻴر او *‪2/5‬ﻪ ز‪84‬وي‪ .‬پﻪ بﻞ حدﻳث شرﻳﻒ ک‪ 3‬ﻓرﻣاﻳﻲ‪:‬‬ ‫((حﻴا او اﻳﻤان تﻞ ﻣﻠ‪/‬ري وي‪ .‬کﻠﻪ چ‪ 3‬ﻳﻮ ﻟﻪ دوى دواړو 'خﻪ ﻧﻪ وي؛ بﻞ بﻪ ﻳ‪ 3‬ﻫﻢ ﻧﻪ وي))‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د حﻴا پﻪ باره ک‪ 3‬سره خبرې وک‪7‬ي‪.‬‬ ‫د حدﻳث شرﻳف ‪:3"-‬‬ ‫‪ -١‬حﻴا د !ﻮﻟﻮ پﻴﻐﻤبراﻧﻮ ﻟﻪ ﻻر*ﻮوﻧﻮ 'خﻪ ده‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د حﻴا اﻫﻤﻴت‪ :‬حﻴا اﻧسان ﻟﻪ ﻓحشا‪ ،‬ﻣﻨکراتﻮ او خپﻞ سرﻳﻮ 'خﻪ ﻣﻨﻊ کﻮي‪.‬‬ ‫‪ -٣‬حﻴا اﻧسان تﻪ ﻗدر ارز*ت او ﻋزت ور پﻪ برخﻪ کﻮي‪.‬‬ ‫ارزونه‬ ‫‪ -١‬حﻴا تﻌرﻳﻒ ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د حﻴا حکﻤت بﻴان ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬اﻧسان تر !ﻮﻟﻮ زﻳات باﻳد ﻟﻪ چا 'خﻪ حﻴا وﻟري؟‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫د حﻴا د ارز*ت او ‪"-‬ﻮ پﻪ ﻫکﻠﻪ ﻳﻮه ﻟﻨ‪6‬ه ﻣﻘاﻟﻪ وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪124‬‬

‫ﻳو 'لو‪+4‬تم لوست‬

‫ن‪5‬شه ﻳﻲ توکﻲ‬

‫[رواه ابﻮ داود]‬ ‫د راوي پ‪5‬ژندنه‬

‫ﻧﻮم ﻳ‪ 3‬حضرت ام سﻠﻤة د بﻨﻮ ﻣﻐﻴره ﻗبﻴﻠ‪ 3‬تﻪ ﻣﻨسﻮبﻪ ده‪ .‬ﻟﻪ ﻟﻮﻣ‪7‬ﻧﻴﻮ ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ‬ ‫'خﻪ ده‪ ،‬ام سﻠﻤة د ﻫﻐﻮ ﻣﻬاجرﻳﻨﻮ ﻟﻪ جﻤﻠ‪' 3‬خﻪ ده چ‪ 3‬حبش‪ 3‬او ﻣدﻳﻨ‪ 3‬تﻪ‬ ‫ﻳ‪ 3‬ﻫجرت ک‪7‬ى دى‪ .‬ﻫﻐﻪ د خپﻞ ﻣﻴ‪7‬ه ابﻮ سﻠﻤة ﻟﻪ وﻓات 'خﻪ وروستﻪ د ﻫجرت‬ ‫پﻪ ﻧکاح ک‪ 3‬راﻏﻠﻪ او د اﻣﻬات‬ ‫پﻪ 'ﻠﻮرم کال د شﻮال پﻪ ﻣﻴاشت ک‪ 3‬د پﻴﻐﻤبر‬ ‫اﻟﻤؤﻣﻨﻴﻦ پﻪ صﻒ ک‪ 3‬داخﻠﻪ شﻮه ﻟﻪ (‪' )٣٠٠‬خﻪ زﻳات احادﻳث ﻳ‪ 3‬ﻟﻪ پﻴﻐﻤبر‬ ‫'خﻪ رواﻳت ک‪7‬ي دي او باﻷخره د ﻫجرت پﻪ دﻳارﻟسﻢ کال د (‪ )٨٤‬کاﻟﻮ پﻪ ﻋﻤر وﻓات‬ ‫شﻮه‪.‬‬ ‫د کلمو معنا‬

‫‪-١‬‬ ‫‪-٢‬‬

‫ﻧ‪5‬شﻪ کﻮوﻧکﻰ‪ ،‬د ﻋﻘﻞ ﻟﻪ ﻣﻨ‪%‬ﻪ وړوﻧکﻰ‪.‬‬ ‫سستﻮوﻧکﻰ‪.‬‬

‫د حدﻳث شرﻳف معنا‬

‫حضرت ام سﻠﻤة رواﻳت ک‪7‬ى چ‪ 3‬پﻴﻐﻤبر د ﻫر ﻫﻐﻪ 'ﻪ ﻟﻪ استﻌﻤال 'خﻪ ﻣﻨﻊ‬ ‫ک‪7‬ې ده چ‪ 3‬ﻧ‪5‬شﻪ راوﻟﻲ او ﻋﻘﻞ خرابﻮي او ﻳا ﻋﻘﻞ کﻤزورى کﻮي‪.‬‬ ‫‪125‬‬

‫د حدﻳث شرﻳف حکمت‬

‫د اسﻼم ﻟﻪ ﻣﻬﻤﻮ ﻫدﻓﻮﻧﻮ 'خﻪ ﻳﻮ ﻫﻢ د ﻋﻘﻞ‪$ ،‬ان او ﻣال ساتﻨﻪ او د اهلل تﻌا ٰﻟﻰ ﻟﻪ‬ ‫ﻧﻌﻤتﻮﻧﻮ 'ﻪ د ‪ 3"-‬اخﻴستﻠﻮ د *ﻮ ﻻرو *ﻮدﻧﻪ ده‪ ،‬اهلل تﻌا ٰﻟﻰ اﻧسان تﻪ د ﻋﻘﻞ پﻪ واسطﻪ‬ ‫ﻟﻪ ح‪5‬ﻮاﻧاتﻮ 'خﻪ ﻏﻮره واﻟﻰ ورک‪7‬ى دى‪' ،‬رﻧ‪/‬ﻪ چ‪ 3‬اﻧسان د خپﻞ ﻋﻘﻞ پﻪ وسﻴﻠﻪ *ﻪ‬ ‫ﻟﻪ بدو او ‪"-‬ﻪ ﻟﻪ زﻳان 'خﻪ تﻮپﻴر کﻮﻻى شﻲ او د خپﻞ ﻋﻘﻞ پﻪ پراختﻴا کﻮﻻى شﻲ‪ ،‬د‬ ‫ترﻗ‪ 9‬او پرﻣخت‪ ,‬ﻻرې ﻫﻮارې ک‪7‬ي‪.‬‬ ‫ﻟدې کبﻠﻪ د اسﻼم ﻣﻘدس دﻳﻦ‪ ،‬د ﻋﻘﻞ د ساتﻨ‪ 3‬ﻟپاره !ﻮل ﻧ‪5‬شﻪ ﻳﻲ تﻮکﻲ چ‪ 3‬پﻪ ﻟﻮﻣ‪7‬ي سر ک‪3‬‬ ‫ﻳ‪ 3‬شراب ‪$‬اى ﻟري‪ ،‬حرام ک‪7‬ي دي‪$ ،‬کﻪ چ‪ 3‬د دﻏﻮ تﻮکﻮ استﻌﻤال د ﻣختﻠﻔﻮ جرﻣﻮﻧﻮ‪،‬‬ ‫ﻟکﻪ‪$ :‬ان وژﻧﻪ‪ ،‬ﻏﻼ‪ ،‬ت‪5‬ري‪ ،‬بد اﻣﻨ‪ 9‬د صحت خرابﻮاﻟﻲ او داس‪ 3‬ﻧﻮرو ﻻﻣﻞ گر‪$‬ﻲ‪.‬‬ ‫د حدﻳث شرﻳف گ"‪:3‬‬

‫‪! -١‬ﻮل ﻣستﻲ راوستﻮﻧکﻲ او سستﻮوﻧکﻲ‪ ،‬ﻟکﻪ شراب او د ﻧ‪5‬شﻪ ﻳﻲ تﻮکﻮ ﻣختﻠﻒ‬ ‫ډوﻟﻮﻧﻪ حرام دي‪.‬‬ ‫‪ -٢‬ﻧ‪5‬شﻪ کﻮوﻧکﻲ تﻮکﻲ کﻪ ﻟ‪ 8‬وي او کﻪ ډ‪4‬ر وي؛ حرام دي‪.‬‬ ‫‪ -٣‬ﻟﻪ ﻧ‪5‬شﻪ ﻳﻲ تﻮکﻮ 'خﻪ ﻫر ډول گ"ﻪ اخﻴستﻞ حرام دي‪.‬‬ ‫‪ -٤‬د اسﻼم ﻣﻘدس دﻳﻦ‪ ،‬اﻧسان د ‪$‬ان او ﻋﻘﻞ د ساتﻨ‪ 3‬ﻣسؤول ‪2-‬ﻲ‪.‬‬ ‫ارزونه‬ ‫‪ -١‬پﻪ اسﻼم ک‪ 3‬د ﻧ‪5‬شﻪ ﻳﻲ تﻮکﻮ حکﻢ 'ﻪ دى؟‬ ‫‪ -٢‬د شرابﻮ او ﻧ‪5‬شﻪ ﻳﻲ تﻮکﻮ زﻳاﻧﻮﻧﻪ بﻴان ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬د درس ﻣﻔﻬﻮم پﻪ ﻟﻨ‪ 6‬ډول بﻴان ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫د ﻧ‪5‬شﻪ ﻳﻲ تﻮکﻮ د زﻳاﻧﻮﻧﻮ پﻪ اړه ﻳﻮه ﻣﻘاﻟﻪ وﻟﻴکئ‪.‬‬ ‫‪126‬‬

‫دوه 'لو‪+4‬تم لوست‬

‫د جماعت لمون‪#‬‬ ‫‪ .١‬د جماعت د لمان‪%‬ه حکم‬

‫د جﻤاﻋت ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬ﻣؤکد سﻨت دى‪.‬‬ ‫‪' .٢‬وک د امامت حق لري؟‬

‫پﻪ اﻣاﻣت ک‪ 3‬د ﻟﻮﻣ‪7‬ﻳتﻮب حﻖ پﻪ ترتﻴب سره ﻻﻧدې کسان ﻟري‪:‬‬ ‫‪ -١‬ﻟﻮﻣ‪7‬ى د اﻣاﻣت حﻘدار ﻫﻐﻪ 'ﻮک دى چ‪ 3‬ﻋاﻟﻢ وي‪ ،‬ﻳﻌﻨ‪ 3‬پﻪ شرﻋﻲ ﻣساﻳﻠﻮ او‬ ‫خاصتاً د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ پﻪ احکاﻣﻮ پﻮﻫ‪85‬ي‪.‬‬ ‫‪ -٢‬کﻪ چ‪5‬رې داس‪' 3‬ﻮک ﻧﻪ وي بﻴا ﻫﻐﻪ 'ﻮک دى چ‪ 3‬د ﻗرأن کرﻳﻢ ﻗاري او ﻳا چ‪3‬‬ ‫ﻗرأن *ﻪ تﻼوت وک‪7‬اى شﻲ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬کﻪ ﻋاﻟﻢ او ﻗاري ﻫﻢ پﻴدا ﻧﻪ شﻲ بﻴا بﻪ ﻣتﻘﻲ او پرﻫ‪5‬ز‪-‬ار س‪7‬ى ﻣخک‪ 3‬ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫‪ -٤‬او کﻪ پﻪ تﻘﻮى ک‪! 3‬ﻮل سره ﻳﻮشان وي بﻴا بﻪ ﻫﻐﻪ 'ﻮک ﻣخک‪ 3‬ک‪85‬ي چ‪ 3‬پﻪ ﻋﻤر‬ ‫ک‪ 3‬تر ﻧﻮرو ﻣشر وي‪.‬‬ ‫‪ -٣‬د اقتداء احکام‬

‫‪ .١‬د ﻓرض کﻮوﻧکﻲ ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬پﻪ ﻓرض کﻮوﻧکﻲ پس‪ 3‬پﻪ داس‪ 3‬حاﻟت ﻛ‪ 3‬روا دى چ‪3‬‬ ‫دواړه ﻳﻮ ﻓرض ﻟﻪ ﻏاړې 'خﻪ ساﻗطﻮي‪ ،‬ﻳﻌﻨ‪ 3‬دواړه د ﻣاسپ‪+‬ﻴﻦ ﻓرض کﻮي‪ ،‬خﻮ کﻪ ﻳﻮ د‬ ‫ﻣازدﻳ‪/‬ر او بﻞ د ﻣاسپ‪+‬ﻴﻦ ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬کﻮي‪ ،‬بﻴا ﻳﻮ بﻞ پس‪ 3‬ﻧﻴت کﻮل صحﻴح ﻧﻪ دی‪.‬‬ ‫‪ .٢‬تﻴﻤﻢ کﻮوﻧکﻰ د اودس کﻮوﻧکﻲ اﻣام ک‪5‬دى شﻲ‪.‬‬ ‫‪ .٣‬پ‪ 3+‬وﻳﻨ‪%‬ﻮﻧکﻰ د ﻣسح‪ 3‬کﻮوﻧکﻲ ﻣﻘتدي ک‪5‬دى شﻲ‪.‬‬ ‫‪ .٤‬پﻪ ﻧاست پس‪ 3‬وﻻړ درﻳدى شﻲ‪.‬‬ ‫‪' .٥‬ﻮک چ‪ 3‬رکﻮع او سجده کﻮي پﻪ اشاره کﻮوﻧکﻲ پس‪ 3‬ﻳ‪ 3‬اﻗتداء صحﻴح ﻧﻪ ده‪.‬‬ ‫‪ .٦‬د ﻧﻔﻞ کﻮوﻧکﻲ اﻗتداء پﻪ ﻓرض کﻮوﻧکﻲ پس‪ 3‬صحﻴح ده‪.‬‬ ‫‪127‬‬

‫‪ .٧‬د ﻏﻴر ﻣﻌذور ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬پﻪ ﻣﻌذور پس‪ 3‬روا ﻧﻪ دى‪.‬‬ ‫‪ .٨‬پﻪ جاﻣﻪ پ＀ س‪7‬ى د ﻟﻮڅ س‪7‬ي ﻣﻘتدي ک‪5‬داى ﻧﻪ شﻲ‪.‬‬ ‫‪ . ۹‬ﻗاری دې پﻪ اﻣﻲ پس‪ 3‬اﻗتدا ﻧﻪ کﻮي‪.‬‬ ‫‪ .٤‬په جماعت سره د فرض لمون‪ #‬موندل‬

‫کﻠﻪ چ‪ 3‬ﻳﻮ چا پر سﻨتﻮ‪ ،‬ﻓرضﻮ ﻳا ﻗضاﻳﻲ ﻟﻤﻮﻧ‪$ #‬اﻧتﻪ پﻴﻞ وک‪ ،7‬بﻴا جﻤاﻋت ودرﻳد‪ ،‬خپﻞ‬ ‫ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬دې پﻪ وﻻړه باﻧدې پﻪ سﻼم ‪-‬ر‪$‬ﻮﻟﻮ پر‪84‬دي او پﻪ جﻤاﻋت ک‪ 3‬دې شرﻳک شﻲ‪.‬‬ ‫‪ .٥‬په ﻳو جومات ک‪ 3‬د جماعت د تکرار حکم‬

‫د کﻠﻲ پﻪ جﻮﻣات ک‪ 3‬پﻪ ﻳﻮ أذان او اﻗاﻣت د جﻤاﻋت تکرار ﻣکروه دى‪ .‬ﻣخصﻮصا‬ ‫چ‪ 3‬دﻏﻪ ﻛار د ﻳﻮې ډﻟ‪ 3‬ﻟﻪ خﻮا ﻫﻤﻴشﻪ تﻜرار شﻲ‪$ ،‬ﻜﻪ دا د تﻔرﻗ‪ 3‬ﻻﻣﻞ ‪-‬ر‪$‬ﻲ‪.‬‬ ‫د کﻠﻲ جﻮﻣات‪ :‬ﻫﻐﻪ ﻣسجد دى چ‪ 3‬اﻣام او ﻣﻘتدﻳان ﻳ‪ 3‬ﻣﻌﻠﻮم وي‪.‬‬ ‫‪ .٦‬په ﻻندې ‪$‬اﻳونو ک‪ 3‬د جماعت تکرارول روا دي‬

‫‪ .١‬د ﻻرې پﻪ جﻮﻣات ک‪.3‬‬ ‫‪ .٢‬پﻪ ﻫﻐﻪ جﻮﻣات ک‪ 3‬چ‪! 3‬اکﻠﻰ اﻣام او ﻣؤذن وﻧﻪ ﻟري او ﻫر وخت ب‪5‬ﻞ ب‪5‬ﻞ خﻠک‬ ‫را‪$‬ﻲ او ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬پک‪ 3‬کﻮي‪.‬‬ ‫ارزونه‬ ‫ا‪ -‬د جﻤاﻋت ﻟﻤﻮﻧ‪' #‬ﻪ حکﻢ ﻟري او پﻪ اﻣاﻣت ک‪ 3‬د ﻟﻮﻣ‪7‬ﻳتﻮب حﻖ پﻪ ترتﻴب‬ ‫سره بﻴان ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫ب‪ -‬د اﻗتداء ‪$‬ﻴﻨ‪ 3‬احکام پﻪ ﻟﻨ‪ 6‬ډول بﻴان ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫ج‪-‬پﻪ کﻮﻣﻮ ‪$‬اﻳﻮﻧﻮ ک‪ 3‬د جﻤاﻋت تکرارول روا دي؟‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫د پﻮرتﻨﻴﻮ پﻮ*تﻨﻮ ‪$‬ﻮابﻮﻧﻪ پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ 3‬وﻟﻴکئ‪.‬‬ ‫‪128‬‬

‫درې 'لو‪+4‬تم لوست‬

‫د ُجمع‪ 3‬او د اخترونو لمون‪%‬و نه‬ ‫د جمع‪ 3‬لمون‪:#‬‬ ‫‪ .١‬د ُجمع‪ 3‬د لمان‪%‬ه حکم‬

‫د ُجﻤﻌ‪ 3‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬ﻓرض ﻋﻴﻦ دى‪.‬‬ ‫‪ .٢‬د ُجمع‪ 3‬لمان‪%‬ه د وجوب شرطونه‬

‫د جﻤﻌ‪ 3‬د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ د وجﻮب شرطﻮﻧﻪ دا دي‪:‬‬ ‫‪ .١‬ﻧارﻳﻨتﻮب‪ :‬پﻪ *‪%‬ﻮ باﻧدې د ُجﻤﻌ‪ 3‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬ﻓرض ﻧﻪ دى‪.‬‬ ‫‪ .٢‬ﻣﻘﻴﻢ تﻮب‪ :‬پﻪ ﻣساﻓر باﻧدې د ُجﻤﻌ‪ 3‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬ﻓرض ﻧﻪ دى‪.‬‬ ‫‪ .٣‬اﻣﻨﻴت‪ :‬پﻪ ﻫﻐﻪ چا باﻧدې چ‪ 3‬اﻣﻨﻴت ﻳ‪ 3‬تر گﻮاښ ﻻﻧدې وي‪ ،‬د ُجﻤﻌ‪ 3‬ﻟﻤﻮﻧ‪#‬‬ ‫ﻓرض ﻧﻪ دى‪.‬‬ ‫‪ .٤‬د ستر‪-‬ﻮ روﻏﻮاﻟﻰ‪ :‬پﻪ ‪$‬اى ﻧاست ړوﻧد باﻧدې د ُجﻤﻌ‪ 3‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬ﻓرض ﻧﻪ دی‪.‬‬ ‫‪ .٣‬د جمع‪ 3‬د لمان‪%‬ه د صحت شرطونه‬

‫‪ .١‬د ُجﻤﻌ‪ 3‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬پﻪ *ار ﻳا پﻪ ﻫر ﻫﻐﻪ ‪$‬اى ک‪ 3‬چ‪ 3‬اﻣﻴر او ﻗاضﻲ وﻟري صحﻴح دى‪.‬‬ ‫‪ .٢‬د ُجﻤﻌ‪ 3‬ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ اﻣام باﻳد خپﻠﻪ د سﻴﻤ‪ 3‬واﻛﻤﻦ وي او ﻳا خﻮ د ﻫﻐﻪ استازى وي‪.‬‬ ‫‪ .٣‬د ُجﻤﻌ‪ 3‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬بﻪ د ﻣاسپ‪+‬ﻴﻦ پﻪ وخت ک‪ 3‬اداء ک‪85‬ي‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻪ ﻣاسپ‪+‬ﻴﻦ 'خﻪ‬ ‫ﻣخک‪ 3‬او وروستﻪ د جﻤﻌ‪ 3‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬ﻧﻪ صحﻴح ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫‪ .٤‬جﻮﻣات تﻪ بﻪ ﻫر 'ﻮک ﻧﻨﻮتﻼى شﻲ او ﻫ‪(5‬ﻮک بﻪ ترې ﻧﻪ ﻣﻨﻊ ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫‪ .٥‬پﻪ جﻤاﻋت بﻪ ادا ک‪85‬ي او پرتﻪ ﻟﻪ جﻤاﻋت 'خﻪ ﻳﻮازې ﻧﻪ ک‪85‬ي او د جﻤاﻋت کﻤﻪ‬ ‫اﻧدازه درې تﻨﻪ دي او د دوى ﻟپاره خطب‪ 3‬تﻪ حاضرﻳدل شرط ﻧﻪ دي‪$ .‬ﻴﻨ‪ 3‬واﻳﻲ کﻪ‬ ‫درې تﻨﻪ د اﻣام پﻪ شﻤﻮل حاضر شﻲ د ُجﻤﻌ‪ 3‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬ورسره ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫‪ُ .٦‬خطبﻪ ﻟﻪ ﻋرب‪' 9‬خﻪ پرتﻪ پﻪ بﻠﻪ ژبﻪ ﻫﻢ جﻮاز ﻟري‪.‬‬ ‫‪ .٧‬باﻳد خطبﻪ د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ 'خﻪ ﻣخک‪ 3‬وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪129‬‬

‫فعالﻴت‬ ‫ﻼ د ُجﻤﻌ‪ 3‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬د خپﻠﻮ ﻣﻠ‪/‬رو پﻪ وړاﻧدې پﻪ ﻟﻨ‪6‬ه‬ ‫ﻳﻮ زده کﻮوﻧکی دې‪ ،‬ﻋﻤ ً‬ ‫تﻮ‪-‬ﻪ تﻤثﻴﻞ ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫د اخترونو لمون‪%‬ونه‬ ‫د اخترونو د لمان‪%‬ه حکم‬

‫پﻪ !ﻮﻟﻮ ﻫﻐﻮ خﻠکﻮ چ‪ 3‬د ُجﻤﻌ‪ 3‬ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬پرې ﻓرض دى‪ ،‬د اختر ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬ورباﻧدې واجب‬ ‫دى‪.‬‬ ‫د اخترونو د لمان‪%‬ه د وجوب شرطونه‬

‫د اختروﻧﻮ د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ د وجﻮب شرطﻮﻧﻪ‪ ،‬ک＀ ﻣ＀ د ُجﻤﻌ‪ 3‬د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ د وجﻮب شرطﻮﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫د اخترونو د لمان‪%‬ه د صحت شرطونه‬

‫د اختروﻧﻮ د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ د صحت شرطﻮﻧﻪ‪ ،‬ک＀ ﻣ＀ د ُجﻤﻌ‪ 3‬د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ د صحت شرطﻮﻧﻪ‬ ‫دي‪ ،‬خﻮ د ُجﻤﻌ‪ 3‬پﻪ خﻼف د اختروﻧﻮ پﻪ ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ک‪ 3‬خطبﻪ ﻟﻪ ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ 'خﻪ وروستﻪ‬ ‫سﻨت ده‪.‬‬ ‫‪ .٤‬د اخترونو د لمان‪%‬ه لپاره سنتونه‬

‫‪ .١‬پﻪ ا ختروﻧﻮ ک‪ 3‬ﻏسﻞ سﻨت دی د !ﻮﻟﻮ ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ ﻟپاره کﻪ ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ تﻪ ‪$‬ﻲ او ﻳا ﻧﻪ ‪$‬ﻲ‪.‬‬ ‫‪ .٢‬خﻮشبﻮﻳﻲ ﻟ‪/‬ﻮل‪ ،‬ﻏﻮره او پاک‪ 3‬جاﻣ‪ 3‬اﻏﻮستﻞ‪،‬‬ ‫‪ .٣‬ﻟﻪ چا سره د ﻣبارک‪ 9‬پﻪ وخت ک‪$ 3‬ان خﻮشحاﻟﻪ *ﻮدل‪،‬‬ ‫‪ .٤‬د اختروﻧﻮ پﻪ ورځ زﻳات خﻴرات او صدﻗﻪ کﻮل‪ ،‬ﻫﻤدا راز د سرساﻳ‪ 3‬ورکﻮل پر چا‬ ‫چ‪ 3‬واجب وي‪.‬‬ ‫‪ .٥‬د ﻻرې بدﻟﻮل‪ ،‬ﻳﻌﻨ‪ 3‬ت‪ ,‬پﻪ ﻳﻮه ﻻر او رات‪ ,‬پﻪ بﻠﻪ ﻻر‪،‬‬ ‫‪ .٦‬د اختروﻧﻮ ﻟﻪ ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ 'خﻪ ﻣخک‪ 3‬او وروستﻪ ﻧﻔﻞ ﻧﻪ کﻮل‪.‬‬ ‫‪ .٥‬د اخترونو د لمان‪%‬ه ادا کولو کﻴفﻴت‬

‫‪ .١‬اﻣام او ﻣﻘتدي بﻪ پﻪ شرﻳکﻪ د اختر د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ﻧﻴت پﻪ ژبﻪ باﻧدې پﻪ داس‪ 3‬حال ک‪3‬‬ ‫کﻮي چ‪ 3‬اﻣام بﻪ د اﻣاﻣت او ﻣﻘتدي بﻪ د اﻗتداء ﻟﻔﻆ ورسره زﻳاتﻮي‪.‬‬

‫‪130‬‬

‫‪ .٢‬اﻣام او ﻣﻘتدي دواړه بﻪ ثﻨاء (سبحاﻧک اﻟﻠﻬﻢ‪ )....‬پﻪ پ"ﻪ واﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪ .٣‬ﻟﻪ ثﻨاء 'خﻪ وروستﻪ بﻪ اﻣام او ﻣﻘتدي درې تکبﻴره پﻪ داس‪ 3‬حال ک‪ 3‬واﻳﻲ چ‪3‬‬ ‫ﻻسﻮﻧﻪ بﻪ تر ﻏﻮږو پﻮرې پﻮرتﻪ کﻮي او ترﻣﻨ‪ #‬بﻪ ﻳ‪ 3‬ﻟ‪ 8‬چﻮپ پات‪ 3‬ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫‪ .٤‬بﻴا بﻪ اﻣام (اﻋﻮذ باهلل او بسﻢ اهلل) پﻪ پ"ﻪ او ورپس‪ 3‬ﻓاتحﻪ د سﻮرت پﻪ ﻣﻠتﻴا پﻪ جﻬر‬ ‫واﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪ .٥‬بﻴا بﻪ رکﻮع تﻪ د *کتﻪ کﻴدو تکبﻴر واﻳﻲ او رکﻮع بﻪ کﻮي‪.‬‬ ‫‪ .٦‬ﻟﻪ ﻗﻮﻣ‪ 3‬او سجدو 'خﻪ وروستﻪ بﻪ دوﻫﻢ رکﻌت تﻪ د پﻮرتﻪ کﻴدو ﻟپاره تکبﻴر‬ ‫واﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪ .٧‬کﻠﻪ چ‪ 3‬دوﻫﻢ رکﻌت تﻪ پﻮرتﻪ شﻮ (بسﻢ اهلل اﻟرحﻤﻦ اﻟرحﻴﻢ) بﻪ پﻪ پ"ﻪ واﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪ .٨‬ﻟﻪ (بسﻢ اهلل) 'خﻪ وروستﻪ بﻪ ﻓاتحﻪ ﻟﻪ سﻮرت سره ﻳﻮ‪$‬اى واﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪ .۹‬ﻟﻪ سﻮرت 'خﻪ وروستﻪ او ﻟﻪ رکﻮع 'خﻪ وړاﻧدې بﻪ بﻴا درې تکبﻴره پﻪ داس‪ 3‬حال‬ ‫ک‪ 3‬واﻳﻲ چ‪ 3‬ﻻسﻮﻧﻪ بﻪ ﻏﻮږوﻧﻮ تﻪ پﻮرتﻪ کﻮي‪.‬‬ ‫‪ .١٠‬بﻴا بﻪ وروستﻪ پﻪ 'ﻠﻮرم تکبﻴر رکﻮع تﻪ *کتﻪ ک‪85‬ي‪ .‬رکﻮع او سجده بﻪ کﻮي‪.‬‬ ‫‪ .١١‬ﻟﻪ تشﻬد‪ ،‬درود او دﻋاء 'خﻪ وروستﻪ بﻪ سﻼم اړوي‪.‬‬ ‫‪ .١٢‬ﻟﻪ سﻼم 'خﻪ وروستﻪ بﻪ اﻣام پﻮرتﻪ ک‪85‬ي او دوه خطب‪ 3‬بﻪ واﻳﻲ‪ ،‬کﻪ چ‪5‬رې‬ ‫کﻮچﻨﻰ اختر وي پﻪ ﻟﻮﻣ‪7‬ۍ خطبﻪ ک‪ 3‬بﻪ د سرساﻳ‪ 3‬او کﻪ ﻟﻮى اختر وي د ﻗرباﻧ‪ 9‬او د‬ ‫تشرﻳﻖ د تکبﻴراتﻮ احکام بﻴاﻧﻮي‪.‬‬ ‫‪ .١٣‬د دواړو خطبﻮ ترﻣﻨ‪ #‬بﻪ ﻟ‪ 8‬ساﻋت ک‪5+‬ﻨﻲ او بﻴا بﻪ دوﻳﻤ‪ 3‬خطب‪ 3‬تﻪ پﻮرتﻪ‬ ‫ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫‪ .٦‬د تشرﻳق تکبﻴرونه‬ ‫‪ .٧‬د تشرﻳق د تکبﻴرونو حکم‬

‫د تشرﻳﻖ تکبﻴروﻧﻪ پﻪ ﻫر باﻟﻎ ﻣسﻠﻤان واجب دي‪.‬‬ ‫‪ .٨‬د تشرﻳق د تکبﻴرونو وخت‬

‫د ﻋرﻓ‪ 3‬د سﻬار ﻟﻪ ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ 'خﻪ وروستﻪ پﻴﻞ او د تشرﻳﻖ د ور‪$‬ﻮ پﻪ اخري ﻣازدﻳ‪/‬ر‬ ‫پاى تﻪ رس‪85‬ي (د اختر پﻪ 'ﻠﻮرﻣﻪ ورځ د ﻣازدﻳگر ﻟﻪ ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ وروستﻪ د تکبﻴروﻧﻮ پﻪ‬ ‫‪131‬‬

‫وﻳﻠﻮ سره پاى ﻣﻮﻣﻲ)‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫ﻟﻪ شا‪-‬رداﻧﻮ 'خﻪ دې ﻳﻮ کس د اختر ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬پﻪ ﻋﻤﻠﻲ ب‪2‬ﻪ تﻤثﻴﻞ ک‪7‬ي‪.‬‬ ‫ارزونه‬ ‫‪ -١‬ﻻﻧدې پﻮ*تﻨﻮ تﻪ ‪$‬ﻮابﻮﻧﻪ وواﻳئ‪:‬‬ ‫آ‪ -‬د تشرﻳﻖ ور‪' 3$‬ﻮ دي پﻪ ﻟﻨ‪ 6‬ډول ﻳ‪ 3‬بﻴان ک‪7‬ئ؟‬ ‫ب‪ -‬د جﻤﻌ‪ 3‬او اختروﻧﻮ ﻟﻤﻮﻧ‪%‬ﻮﻧﻪ 'ﻪ حکﻢ ﻟري؟‬ ‫ج‪ -‬د جﻤﻌ‪ 3‬د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ د صحت او و جﻮب شرطﻮﻧﻪ 'ﻮ او کﻮم دي؟‬ ‫د‪ -‬د اختر د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ﻟﻪ پاره د ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬کﻮوﻧکﻲ سﻨتﻮﻧﻪ پﻪ ﻟﻨ‪ 6‬ډول بﻴان ک‪7‬ئ؟‬ ‫‪ -٢‬ﻻﻧدې صحﻴحﻮ جﻤﻠﻮ تﻪ (ص) او ﻏﻠطﻮ جﻤﻠﻮ تﻪ (غ) ﻧ‪+‬ﻪ ک‪85‬دئ‪:‬‬ ‫آ‪ -‬د تشرﻳﻖ تکبﻴروﻧﻪ پﻪ ﻫر باﻟﻎ او ﻧاباﻟﻎ ﻣسﻠﻤان واجب دي‪) ( .‬‬ ‫ب‪ -‬د اختر د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ د صحت شرطﻮﻧﻪ ک＀ ﻣ＀ د جﻤﻌ‪ 3‬د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ د صحت‬ ‫)‬ ‫شرطﻮﻧﻪ دي‪( .‬‬ ‫ج‪ -‬د تشرﻳﻖ تکبﻴروﻧﻪ د ﻋرﻓ‪ 3‬د سﻬار ﻟﻪ ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ 'خﻪ وروستﻪ پﻴﻞ او د ذی‬ ‫)‬ ‫اﻟحج‪ 3‬پﻪ دﻳارﻟسﻢ پای ﻣﻮﻣﻲ‪( .‬‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫د اختر د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ د اداء کﻮﻟﻮ طرﻳﻘﻪ پﻪ ترتﻴب سره پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪3‬‬ ‫وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪132‬‬

‫'لور 'لو‪+4‬تم لوست‬

‫د کسوف‪ ،‬خسوف او استسقا لمون‪%‬ونه‬ ‫ځﻤﮑﻪ‬

‫ﺳﭙﻮږﻣۍ‬

‫د کسوف لمون‪#‬‬ ‫‪ .١‬د کسوف معنا‬

‫ﳌﺮ‬

‫ﮐﺴﻮف )د ﳌﺮ ﺗﻴﺎره ﮐﻴﺪل(‬

‫(کسﻮف) د ﻟﻤر تﻮرواﻟﻲ او ﻳا ﻳ‪ 3‬د رو*ﻨاﻳ‪ 9‬کﻤﻮاﻟﻲ تﻪ واﻳﻲ‪.‬‬ ‫کﻠﻪ چ‪ 3‬سپﻮږﻣ‪ 9‬د ‪$‬ﻤﻜ‪ 3‬او ﻟﻤر ترﻣﻨ‪ #‬واﻗﻊ شﻲ او د ﻟﻤر د وړاﻧ‪/‬ﻮ ﻣخﻪ وﻧﻴسﻲ‪،‬‬ ‫ﻧﻮ ﻛسﻮف (ﻳا د ﻟﻤر تﻴاره ﻛﻴدل) ﻣﻨ‪ #‬تﻪ را‪$‬ﻲ‪.‬‬ ‫د کسوف د لمان‪%‬ه حکم‬

‫د کسﻮف ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬ﻣؤکد سﻨت دى‪.‬‬ ‫د کسوف د لمان‪%‬ه کﻴفﻴت‬

‫د کسﻮف ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬دوه رکﻌتﻪ دى‪ ،‬پﻪ داس‪ 3‬شکﻞ بﻪ ک‪85‬ي ﻟکﻪ 'ﻨگﻪ چ‪ 3‬ﻧﻮر ﻟﻤﻮﻧ‪%‬ﻮﻧﻪ‬ ‫ک‪85‬ي‪ .‬خطبﻪ‪ ،‬اذان او اﻗاﻣت ﻧﻪ ﻟري‪ .‬اﻣام بﻪ پک‪ 3‬پﻪ پ"ﻪ ﻗرائت ﻟﻮﻟﻲ او د ﻫﻐﻪ چا پﻪ‬ ‫اﻣاﻣت بﻪ ادا ک‪85‬ي چ‪ 3‬کﻮم د ُجﻤﻌ‪ 3‬اﻣاﻣت کﻮي‪ ،‬خﻮ کﻪ چ‪5‬رې 'ﻮک اﻣاﻣت تﻪ‬ ‫حاضر ﻧﻪ شﻮ؛ بﻴا بﻪ ﻫر س‪7‬ى پﻪ خپﻞ کﻮر ک‪$ 3‬اﻧتﻪ دوه ﻳا 'ﻠﻮر رکﻌتﻪ ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬کﻮي‪.‬‬ ‫د خسوف لمون‪#‬‬

‫د خسﻮف ﻣﻌﻨا‪ :‬د سپﻮږﻣ‪ 9‬د سترگ‪ 3‬تﻮرواﻟﻲ او ﻳا ﻳ‪ 3‬د رو*ﻨاﻳ‪ 9‬کﻤﻮاﻟﻲ تﻪ خسﻮف‬ ‫واﻳﻲ‪ .‬کﻠﻪ چ‪$ 3‬ﻤﻜﻪ د سپﻮږﻣ‪ 9‬او ﻟﻤر ترﻣﻨ‪ #‬راشﻲ او د ‪$‬ﻤﻜ‪ 3‬سﻴﻮرى د سپﻮږﻣ‪9‬‬ ‫پر ﻣخ وﻟﻮﻳ‪8‬ي او د ﻟﻤر د ﻫﻐﻮ وړاﻧ‪/‬ﻮ چ‪ 3‬پﻪ سپﻮږﻣ‪ 9‬بﻪ ﻟﻮﻳدﻟ‪ 3‬ﻣﻤاﻧﻌت وشﻲ ﻧﻮ‬ ‫خسﻮف (ﻳا د سپﻮږﻣ‪ 9‬تﻴاره ﻛﻴدل) ﻣﻨ‪ #‬تﻪ را‪$‬ﻲ‪.‬‬ ‫د خسوف د لمان‪%‬ه کﻴفﻴت‬

‫د خسﻮف ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬د تﻞ ﻟپاره کﻮر ک‪ 3‬ک‪85‬ي‪ .‬ﻫﻤدا راز ﻟﻤﻮﻧ‪%‬ﻮﻧﻪ د زﻟزﻟﻮ او د ساري‬ ‫ﻧاروﻏﻴﻮ 'خﻪ د خﻼصﻮن پﻪ ﻣﻮخﻪ ﻫﻢ ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫‪133‬‬

‫‪ .٦‬د استسقا لمون‪#‬‬

‫استسﻘاء باران ﻏﻮ*تﻠﻮ تﻪ واﻳﻲ‪ .‬پﻪ استسﻘاء ﻛ‪ 3‬دوه رﻛﻌتﻪ ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬ﻛ‪85‬ي‪ ،‬بﻴا اﻣام خطبﻪ‬ ‫واﻳﻲ او دﻋا ﻛﻮي‪.‬‬ ‫مساﻳل‪:‬‬

‫‪ .١‬د استسﻘاء پﻪ ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ﻛ‪ 3‬ﻻزﻣﻪ ده چ‪ 3‬اهلل تﻌاﻟﻰ تﻪ د خشﻮع‪ ،‬ﻋذر او زارﻳﻮ‬ ‫اﻇﻬار وشﻲ او حتﻰ 'اروي ﻫﻢ ﻟﻪ ‪$‬ان سره صحرا تﻪ ﻳﻮړل شﻲ‪.‬‬ ‫‪ .٢‬د ﻣاشﻮﻣاﻧﻮ او سپﻴﻦ ږﻳرو وﻳستﻞ د استسﻘاء د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ﻟپاره ﻫﻢ پﻪ کار دي‪$ ،‬کﻪ‬ ‫چ‪ 3‬د اهلل رحﻤت پﻪ داس‪ 3‬ضﻌﻴﻔﻮ راﻧازﻟ‪85‬ي‪.‬‬ ‫‪ .٣‬د استسﻘاء پﻪ ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ک‪ 3‬بﻪ اﻣام ډ‪4‬ر استﻐﻔار واﻳﻲ‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻮرتﻨﻲ ﻣطاﻟب پﻪ اﻧﻔرادي او ﻳا ‪-‬روپﻲ شﻜﻞ د سﻮال او ‪$‬ﻮاب‬ ‫پﻪ ﻣﻴتﻮد سره تﻜرار ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫ارزونه‬ ‫‪ -١‬ﻻﻧدې پﻮ*تﻨﻮ تﻪ ‪$‬ﻮاب وواﻳاست‪:‬‬ ‫آ‪ -‬خسﻮف او کسﻮف 'ﻪ ﻣﻌﻨا ﻟري؟ تﻌرﻳﻒ ﻳ‪ 3‬ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫ب‪ -‬د خسﻮف ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬پﻪ کﻮم ‪$‬ای ک‪ 3‬ک‪85‬ي؟ او پرتﻪ ﻟﻪ خسﻮﻓﻪ دا ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬پﻪ ﻧﻮرو‬ ‫کﻮﻣﻮ ‪$‬اﻳﻮﻧﻮ ک‪ 3‬ک‪85‬ي رو*اﻧﻪ ﻳ‪ 3‬ک‪7‬ئ؟‬ ‫ج‪ -‬استسﻘاء 'ﻪ ﻣﻌﻨا ﻟري ﻟﻐﻮي او اصطﻼحﻲ تﻌرﻳﻒ ﻳ‪ 3‬وک‪7‬ئ؟‬ ‫د‪ -‬د استسﻘاء د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ حکﻢ وواﻳاست‪.‬‬ ‫‪-٢‬ﻻﻧدې صحﻴحﻮ جﻤﻠﻮتﻪ (ص) او ﻏﻠطﻮ جﻤﻠﻮ تﻪ (غ) ﻧ‪+‬ﻪ ک‪85‬دئ‪:‬‬ ‫)‬ ‫آ‪ -‬د کسﻮف او استسﻘاء ﻟﻤﻮﻧ‪%‬ﻮﻧﻪ ﻣؤکد سﻨت دي‪( .‬‬ ‫)‬ ‫ب‪-‬د کسﻮف د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ اﻣام بﻪ د جﻤﻌ‪ 3‬اﻣام وي‪(.‬‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫د پﻮرتﻨﻴﻮ سﻮاﻟﻮﻧﻮ ‪$‬ﻮابﻮﻧﻪ پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ 3‬پﻪ ساده ژبﻪ وﻟﻴکئ‪.‬‬ ‫‪134‬‬

‫پن‪%‬ه 'لو‪+4‬م لوست‬

‫د جنازې احکام‬ ‫د جنازې تعرﻳف‬

‫ﻛﻠﻪ چ‪ 3‬ﻣ‪7‬ى *خﻮﻟﻮ تﻪ برابر شﻲ او د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ او دﻓﻦ ﻟپاره وړل ﻛ‪85‬ي؛ ﻧﻮ دې تﻪ جﻨازه‬ ‫واﻳﻲ‪.‬‬ ‫د ‪$‬نکدن د وخت آداب او سنتونه‬

‫د ‪$‬ﻨکدن پﻪ حاﻟت ک‪ 3‬ﻻﻧدې شﻴان سﻨت دي‪:‬‬ ‫‪١‬ـ د ‪$‬ﻨکدن پﻪ وخت ک‪ 3‬د شﻬادت کﻠﻤﻪ وﻳﻞ‪.‬‬ ‫‪٢‬ـ د ﻧاروغ د 'ﻮ تﻨﻮخپﻠﻮاﻧﻮ اوﻳا دوستاﻧﻮ حاضرﻳدل د ﻧاروغ د ‪$‬ﻨکدن پﻪ وخت‬ ‫ﻛ‪ 3‬ﻣستحب دي‪ ،‬پﻪ دې خاطر چ‪ 3‬ﻛﻪ 'ﻪ وصﻴت ﻛﻮي‪ ،‬ﻧﻮ ﻫﻐﻮى دې واوري او د‬ ‫شﻬادت کﻠﻤﻪ ورتﻪ ورﻳاده او تﻠﻘﻴﻦ ک‪7‬ي (اﻟبتﻪ ﻧاروغ باﻧدې باﻳد اﻣر وﻧﻪ شﻲ چ‪ 3‬ﻛﻠﻤﻪ‬ ‫وواﻳﻪ ‪$‬ﻜﻪ چ‪ 3‬ﻧاروغ پﻪ ‪$‬ان ﻧﻪ پﻮﻫﻴ‪8‬ي اوﻛﻴداى شﻲ ﻣﻨﻔﻲ ﻋﻜس اﻟﻌﻤﻞ و*ﻴﻲ)‬ ‫‪ 3‬ـ ﻛﻠﻪ چ‪ 3‬روح ﻟﻪ بدن 'خﻪ جدا شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ بﻴا ﻻزﻣﻪ ده چ‪ 3‬د ﻣ‪7‬ي بدن پﻪ داسﻲ تﻮ‪-‬ﻪ‬ ‫ﻟﻜﻪ چ‪ 3‬وﻳده وي‪ ،‬پﻪ *ﻜﻠﻲ ﻫﻴئت سره برابر شﻲ‪ ،‬ستر‪ 3-‬ﻳ‪ 3‬پ"‪ ،3‬زﻧﻪ ﻳﻲ را!ﻮﻟﻪ‪،‬‬ ‫پ‪ 3+‬او دواړه ﻻسﻮﻧﻪ ﻳ‪ 3‬اوار ﻛ‪7‬ل شﻲ او ﻛﻪ ﻛﻮم 'ادر وي؛ ﻧﻮ ﻫﻐﻪ دې پرې واچﻮل‬ ‫شﻲ‪.‬‬ ‫‪ .٣‬د مﻴت حقوق‬

‫ﻫﻐﻪ ﻣﻌﻠﻮم ﻗرضﻮﻧﻪ چ‪ 3‬پر ﻣﻴت باﻧدې دي‪ ،‬د ﻫﻐﻮ خﻼصﻮل او ﻳا ﻳ‪ 3‬پر ﻏاړه اخﻴستﻞ‪،‬‬ ‫‪١‬ـ ﻏسﻞ ورکﻮل‪،‬‬ ‫‪٢‬ـ د جﻨازې ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬ورباﻧدې اداء کﻮل‪،‬‬ ‫‪٣‬ـ پﻪ ﻫدﻳره ک‪* 3‬خﻮل‪.‬‬ ‫د حقﻴقﻲ شهﻴد احکام‬

‫‪١‬ـ خپﻠ‪ 3‬جاﻣ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬کﻔﻦ دى او بﻞ ﻧﻮى کﻔﻦ ورتﻪ ﻧﻪ ورکﻮل ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫‪٢‬ـ ﻫر ﻫﻐﻪ شﻰ بﻪ ترې ﻟرې کﻮي چ‪ 3‬ﻟﻪ کﻔﻦ 'خﻪ زﻳات وي‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬چپﻦ‪ ،‬ساﻋت‬ ‫او داس‪ 3‬ﻧﻮر‪...‬‬ ‫‪٣‬ـ ﻏسﻞ ورتﻪ ﻧﻪ ورکﻮل ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫ـ د جﻨازې ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬بﻪ ورباﻧدې کﻮي‪.‬‬ ‫‪135‬‬

‫متوفی ماشوم حق‬ ‫د‬ ‫ٰ‬ ‫‪١‬ـ د ﻧﻮم اﻳ‪+‬ﻮدل‪.‬‬ ‫‪٢‬ـ ﻏسﻞ ورکﻮل‪.‬‬ ‫‪٣‬ـ د جﻨازې ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬ورباﻧدې کﻮل‪.‬‬ ‫ـ پﻪ ﻫدﻳره ک‪ 3‬خ‪+‬ﻮل‪.‬‬ ‫د مﻴت د تکفﻴن او تجهﻴز مصارف‬ ‫د ﻣﻴت د تجﻬﻴز‪ ،‬تکﻔﻴﻦ او *خﻮﻟﻮ ﻣصارف بﻪ د ﻣﻴت ﻟﻪ خپﻞ ﻣال 'خﻪ ورکﻮل ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ چ‪5‬رې کﻮم ﻣﻴت خپﻞ ﻣال وﻧﻪ ﻟري بﻴا بﻪ ﻳ‪ 3‬ﻫﻐﻪ خپﻠﻮان ﻣصارف گاﻟﻲ چ‪ 3‬پﻪ‬ ‫کﻮﻣﻮ باﻧدې ﻳ‪ 3‬ﻧﻔﻘﻪ واجبﻪ ده او ﻳا د ده ﻧﻪ ﻣﻴراث وړي‪ .‬خﻮ کﻪ 'ﻮک داس‪ 3‬خپﻠﻮان‬ ‫ﻫﻢ وﻧﻪ ﻟري بﻴا بﻪ ﻟﻪ بﻴت اﻟﻤال 'خﻪ دا ﻣصارف ورکﻮل ک‪85‬ي‪.‬اﻟبتﻪ ﻻزﻣﻪ ده ﻟﻪ ﻫﻐﻮ‬ ‫اضاﻓﻲ او ﻣﻼﻣاتﻮوﻧﻜﻮ ﻣصارﻓﻮ'خﻪ چ‪ 3‬ﻳﻮا‪ 3$‬د تﻈاﻫر‪ ،‬رﻳا او د سﻴاﻟ‪ 9‬ﻟپاره ﻛ‪85‬ي‬ ‫ډډه وشﻲ‪$ ،‬ﻜﻪ ډ‪4‬ر ﻛﻠﻪ داس‪ 3‬ﻛ‪85‬ي چ‪ 3‬د ﻣتﻮﻓﻰ د ﻛﻮرﻧ‪ 9‬د دوه چﻨده اذﻳت او‬ ‫(‪)١‬‬ ‫تﻜﻠﻴﻒ ﻻﻣﻞ ‪-‬ر‪$‬ﻲ‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻮرتﻨﻲ ﻣطاﻟب پﻪ اﻧﻔرادي او ﻳا ‪-‬روپﻲ شﻜﻞ د سﻮال او ‪$‬ﻮاب‬ ‫پﻪ ﻣﻴتﻮد سره تﻜرار ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫ارزونه‬ ‫ﻻﻧدې پﻮ*تﻨﻮ تﻪ ‪$‬ﻮابﻮﻧﻪ وواﻳئ‪:‬‬ ‫‪ .١‬جﻨازه 'ﻪ تﻪ واﻳﻲ؟‬ ‫‪ .٢‬د ‪$‬ﻨکدن أداب او سﻨتﻮﻧﻪ کﻮم دي؟‬ ‫‪ .٣‬د ﻣﻴت حﻘﻮﻧﻪ کﻮم دي؟ پﻪ ﻟﻨ‪ 6‬ډول ﻳ‪ 3‬بﻴان ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .٤‬د حﻘﻴﻘﻲ شﻬﻴد احکام پﻪ ﻟﻨ‪ 6‬ډول وﻟﻴکئ‪.‬‬ ‫‪ .٥‬د ﻣﻴت د تجﻬﻴز او تﻜﻔﻴﻦ ﻣصارف ﻟﻪ کﻮم ‪$‬اى 'خﻪ ورکﻮل ک‪85‬ي؟‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫د پﻮرتﻨﻴﻮ سﻮاﻟﻮﻧﻮ ‪$‬ﻮابﻮﻧﻪ پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ 3‬وﻟﻴکئ‪.‬‬ ‫(‪ )١‬پﻮرتﻨﻲ ﻣﻌﻠﻮﻣات اضاﻓﻲ دي او پﻪ اﻣتحان ﻛﻲ شاﻣﻞ ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫‪136‬‬

‫شپ‪' 8‬لو‪+4‬تم لوست‬

‫د مﻴت لمبول او ورباندې د جنازې لمون‪ #‬کول‬ ‫لوم‪7‬ی‪ :‬د م‪7‬ي د لمبولو طرﻳقه‪:‬‬ ‫‪ .١‬پﻪ ﻳﻮ ﻣﻨاسب او ﻣستﻮر‪$‬ای ﻛ‪ 3‬بﻪ جاﻣ‪ 3‬ترې ﻧﻪ وکاږي او ﻋﻮرت بﻪ ﻳ‪ 3‬پ＀‬ ‫ک‪7‬ي‪.‬‬ ‫‪ .٢‬د ﻣ‪7‬ي حرﻣت دې وساتﻞ شﻲ او د ﻋﻮرت ‪$‬اﻳﻮﻧﻪ دې پﻪ داس‪ 3‬شکﻞ پرﻳﻤﻨ‪%‬ﻞ‬ ‫شﻲ چ‪ 3‬ﻏسﻞ ورکﻮوﻧکﻰ دې پﻪ خپﻠﻮ ﻻسﻮﻧﻮ ک‪' 3‬ﻪ وﻧﻴسﻲ تر 'ﻮ ﻻسﻮﻧﻪ ﻳ‪ 3‬د‬ ‫ﻣ‪7‬ي پر بدن وﻧﻪ ﻟ‪/‬ﻴ‪8‬ي او ﻧﻪ وﻟﻴدل شﻲ‪.‬‬ ‫‪ .٣‬اودس دې ورﻛ‪7‬ل شﻲ‪ ،‬خﻮ خﻮﻟﻪ او پﻮزه دې ورتﻪ ﻧﻪ پر‪4‬ﻤﻴﻨ‪%‬ﻲ‪ ،‬بﻠک‪ 3‬خﻮﻟﻪ او‬ ‫پﻮزه بﻪ ﻳﻲ پﻪ ﻳﻮه ﻟﻤده !ﻮ!ﻪ ﻣسح ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫‪ .٤‬بﻴا دې سر ورتﻪ پرﻳﻤﻨ‪%‬ﻲ‪.‬‬ ‫‪ .٥‬بﻴا دې پﻪ !ﻮل بدن باﻧدې اوبﻪ ورواچﻮي‪ ،‬ﻛﻪ صابﻮن پرې ووﻫﻞ شﻲ بﻬتره ده‪.‬‬ ‫‪ .٦‬بﻴا دې *ﻲ اړخ ورتﻪ پرﻳﻤﻨ‪%‬ﻲ او بﻴا دې چپ اړخ ورتﻪ پرﻳﻤﻨ‪%‬ﻲ تر'ﻮ چ‪! 3‬ﻮل‬ ‫بدن ﻳ‪ 3‬وﻣﻴﻨ‪%‬ﻞ شﻲ‪.‬‬ ‫'وک د مﻴت د لمبولو لپاره مناسب او غوره دي؟‬ ‫دا بﻬتره ده چ‪ 3‬ﻣﻴت د ده ﻧ‪8‬دې خپﻠﻮان کﻮم چ‪ 3‬پﻪ ﻟﻤبﻮﻟﻮ پﻮﻫ‪85‬ي وﻟﻤبﻮي‪ ،‬خﻮ‬ ‫کﻪ داس‪ 3‬ﻧﻪ وي‪ ،‬ﻧﻮ بﻴا دې داس‪ 3‬پرﻫﻴزگاره س‪7‬ى ورتﻪ ﻏسﻞ ورﻛ‪7‬ي چ‪ 3‬پﻪ ﻟﻤبﻮﻟﻮ‬ ‫پﻮﻫ‪85‬ي‪.‬‬ ‫اﻟبتﻪ ﻣ‪7‬ه *‪%‬ﻪ بﻪ *‪%‬ﻪ ﻟﻤبﻮي‪ ،‬خﻮ *‪%‬ﻪ ﻛﻮﻻی شﻲ خپﻞ ﻣﻴ‪7‬ه وﻣﻴﻨ‪%‬ﻲ‪.‬‬ ‫‪٢‬ـ مﻴت ته کفن ورکول‬ ‫* د کفن ورکولو حکم‪ :‬ﻣ‪7‬ي تﻪ کﻔﻦ ورکﻮل ﻓرض کﻔاﻳﻲ دي‪.‬‬ ‫‪137‬‬

‫* د کفن ډولونه‪:‬‬ ‫کﻔﻦ پﻪ درى ډوﻟﻪ دى‪:‬ﻣسﻨﻮﻧﻪ کﻔﻦ‪ ،‬کﻔاﻳی او د ضرورت کﻔﻦ‪.‬‬ ‫مسنونه کفن‪ :‬پﻪ ﻻﻧدې ډول دى‪:‬‬ ‫ﻗﻤﻴص‪ :‬ﻟﻪ ورﻣﻴ‪' 8‬خﻪ ترﻗدﻣﻮﻧﻮ پﻮرې دﻣ‪7‬ي !ﻮل ‪$‬ان ورباﻧدې پ"‪85‬ي‪.‬‬ ‫ازار‪ :‬د ﻣ‪7‬ي سر او !ﻮل بدن پ"ﻮي د ﻗﻤﻴص ﻟﻪ پاسﻪ وراﻏﻮستﻞ ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫ﻟﻔاﻓﻪ‪ :‬دا ﻫﻢ ﻟﻪ سر 'خﻪ تر ﻗدﻣﻮﻧﻮ پﻮرې ده‪ ،‬خﻮ ﻟﻪ ازار 'خﻪ ﻳ‪ 3‬اﻧدازه زﻳاتﻪ ده او ﻟﻪ‬ ‫سر او پ‪+‬ﻮ سره ت‪7‬ل ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫اﻟبتﻪ د *‪ 3%‬پﻪ ﻛﻔﻦ ﻛ‪ 3‬دوه !ﻮت‪ 3‬ﻧﻮرې ﻫﻢ اضاﻓﻪ ﻛ‪85‬ي‪( :‬خﻤار او خرﻗﻪ)‬ ‫خﻤار‪! :‬ﻜرى د سر او د ﻣخ ﻟپاره‬ ‫خرﻗﻪ‪ :‬ﻳﻮه !ﻮ!ﻪ د صدر (سﻴﻨ‪ )3‬ﻧﻪ تر زﻧ‪/‬ﻮﻧﻮﻧﻮ پﻮرې‬ ‫خﻤار او خرﻗﻪ ﻟﻪ ﻟﻔاﻓ‪ 3‬ﻧﻪ ﻣخﻜ‪ 3‬وراﻏﻮستﻞ ﻛ‪85‬ي‪.‬‬ ‫کفن الکفاﻳة‪ :‬ﻋبارت ﻟﻪ ازار او ﻟﻔاﻓ‪' 3‬خﻪ دى او ﻗﻤﻴص پک‪ 3‬ﻧشتﻪ‪ ،‬خﻮ *‪3%‬‬ ‫ﻟپاره بﻪ ﻳﻮ 'ادر (!ﻴکرى) زﻳات‪85‬ي‪.‬‬ ‫کفن الضرورة‪ :‬ﻫﻐﻪ !ﻮ!ﻪ چ‪ 3‬د ﻛﻔﻦ د کﻔاﻳت ﻟﻪ اﻧدازې 'خﻪ ﻛﻤﻪ وي او ﻣﻴت د‬ ‫(‪)١‬‬ ‫ضرورت ﻟپاره پﻜ‪ 3‬تﻜﻔﻴﻦ شﻲ‪.‬‬ ‫په م‪7‬ي باندې د جنازې لمون‪#‬‬ ‫‪١‬ـ د جنازې د لمان‪%‬ه حکم‪ :‬دجﻨازې ﻟﻤﻮﻧ‪ ،#‬ﻟﻜﻪ‪ :‬د ﻣ‪7‬ي تجﻬﻴز‪ ،‬تکﻔﻴﻦ‬ ‫اوخ‪+‬ﻮل پﻪ ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ باﻧدې ﻓرض کﻔاﻳﻲ دى‪.‬‬ ‫‪٢‬ـ د جنازې د لمان‪%‬ه ارکان‪ :‬د جﻨازې ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬دوه رکﻨﻪ ﻟري‪:‬‬ ‫‪' .١‬ﻠﻮر تکبﻴره‪،‬‬ ‫‪ .٢‬ودرﻳدل‪.‬‬ ‫ﻧﻴت ﻳﻌﻨﻲ ﻗصد او اراده د جﻨازې د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ﻟپاره شرط دى‪.‬‬ ‫ﻟﻪ 'ﻠﻮرم تکبﻴر 'خﻪ وروستﻪ دواړو ﻟﻮروتﻪ سﻼم گر‪$‬ﻮل واجب دي‪.‬‬ ‫(‪ )١‬د دې درس پﻮرتﻨ‪ 9‬برخﻪ اضاﻓﻲ ﻣﻌﻠﻮﻣات دي او پﻪ اﻣتحان ﻛﻲ شاﻣﻞ ﻧﻪ دي‬ ‫‪138‬‬

‫د جنازې د لمان‪%‬ه سنتونه‬ ‫‪١‬ـ ﻟﻪ ﻟﻮﻣ‪7‬ي تکبﻴر ﻧﻪ وروستﻪ د حﻤد او ثﻨا وﻳﻞ‪:‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪٢‬ـ ﻟﻪ دوﻳﻢ تکبﻴر ﻧﻪ وروستﻪ د درود وﻳﻞ‪:‬‬

‫‪٣‬ـ ﻟﻪ درﻳﻢ تکبﻴر 'خﻪ وروستﻪ‪ ،‬ﻣ‪7‬ي تﻪ دﻋا کﻮل او ﻫﻐﻪ تﻪ ﻣﻐﻔرت ﻏﻮ*تﻞ‪ ،‬پﻪ ﻫر‬ ‫ﻋبارت چ‪ 3‬وي‪ ،‬خﻮ بﻬتره دا ده چ‪ 3‬پﻪ ﻣآثﻮره اﻟﻔاﻇﻮ باﻧدې دﻋا وشﻲ‪ ،‬ﻟﻜﻪ‪:‬‬ ‫د باﻟﻎ ﻣ‪7‬ي ﻟپاره ﻧارﻳﻨﻪ وي او کﻪ *‪%‬ﻴﻨﻪ‪:‬‬

‫او کﻪ ﻣ‪7‬ی ﻣاشﻮم وي؛ ﻧﻮ دا دﻋا بﻪ ﻟﻮﻟﻲ‪:‬‬ ‫او کﻪ ﻣ‪7‬ی ﻣاشﻮﻣﻪ وي؛ ﻧﻮ دا دﻋا بﻪ ﻟﻮﻟﻲ‪:‬‬ ‫د جنازې د لمان‪%‬ه ادا کولو طرﻳقه‬ ‫پس ﻟﻪ دې چ‪ 3‬جﻨازه د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ ﻟپاره ﻛﻴ‪+‬ﻮدل شﻮه‪ ،‬اﻣام د ﻣ‪7‬ي د سﻴﻨ‪ 3‬پﻪ ﻣﻘابﻞ ﻛ‪3‬‬ ‫در‪84‬ي او د صﻔﻮﻧﻮ ﻟﻪ ترتﻴبﻮﻟﻮ او د ﻣﻴت ﻟﻪ تﻌﻴﻴﻨﻮﻟﻮ (چ‪ 3‬ﻣاشﻮم دى او کﻪ ﻟﻮى) وروستﻪ‬ ‫ﻟﻮﻣ‪7‬ى تﻜبﻴر واﻳﻲ‪.‬‬ ‫ﻟﻪ ﻟﻮﻣ‪7‬ي تکبﻴر سره د جﻨازې ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬کﻮوﻧکﻲ ﻻسﻮﻧﻪ تر ﻏﻮږو پﻮرتﻪ کﻮي‪ ،‬تکبﻴر‬ ‫بحاﻧ َ َ‬ ‫ﻠﻬ َّﻢ‪ )....‬واﻳﻲ‪.‬‬ ‫ﻚ اَﻟَّ ُ‬ ‫(س َ‬ ‫واﻳﻲ او بﻴا ُ‬ ‫ﻠﻬ َّﻢ َص ِّﻞ‪ )...‬واﻳﻲ‪.‬‬ ‫بﻴا اﻣام دوﻳﻢ تکبﻴر واﻳﻲ او ورپس‪( 3‬اﻟَّ ُ‬

‫‪139‬‬

‫بﻴا درﻳﻢ تکبﻴر واﻳﻲ او ورپس‪ 3‬دﻋا کﻮي‪' ،‬ﻨ‪/‬ﻪ چ‪ 3‬ﻣخﻜ‪ 3‬پﻪ تﻔصﻴﻞ سره بﻴان‬ ‫ﻠﻬ َّﻢ اﻏ ِﻔر ﻟ ِ َحﻴِّﻨَا َو َﻣﻴِّتِﻨَا‪)...‬‬ ‫شﻮې‪ ،‬ﻟﻜﻪ‪( :‬اَﻟَّ ُ‬ ‫ﻟﻪ دﻋا 'خﻪ وروستﻪ بﻪ 'ﻠﻮرم تکبﻴر واﻳﻲ او ورپس‪ 3‬بﻪ سﻢ د ﻻس *ﻲ او کﻴ‪ 0‬ﻟﻮرتﻪ‬ ‫سﻼم اړوي‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫ﻼ د ﻟﻮﻳاﻧﻮ د جﻨازې ﻟﻤﻮﻧ‪#‬‬ ‫ﻳﻮ زده کﻮوﻧکی دې د خپﻠﻮ !ﻮﻟ‪/‬ﻴﻮاﻟﻮ پﻪ وړاﻧدې ﻋﻤ ً‬ ‫پﻪ جﻬر سره تﻤثﻴﻞ ک‪7‬ي‪.‬‬ ‫بﻞ زده کﻮوﻧکی دې د ﻣاشﻮم د جﻨازې ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬پﻪ جﻬر سره تﻤثﻴﻞ ک‪7‬ي‪.‬‬ ‫او بﻞ زده کﻮوﻧکی دې د ﻣاشﻮﻣ‪ 3‬د جﻨازې ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬پﻪ جﻬر سره تﻤثﻴﻞ ک‪7‬ي‪.‬‬ ‫ارزونه‬ ‫ﻻﻧدې پﻮ*تﻨﻮ تﻪ ‪$‬ﻮابﻮﻧﻪ وواﻳاست‪:‬‬ ‫‪ .١‬د جﻨازې د ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻪ دﻋا‪-‬اﻧ‪ 3‬وواﻳئ‪.‬‬ ‫‪ .٢‬کﻔﻦ پﻪ 'ﻮ ډوﻟﻪ دى؟‬ ‫‪ .٣‬د ﻧارﻳﻨﻪ او *‪%‬ﻴﻨﻪ ﻛﻔﻦ 'ﻪ تﻮپﻴر ﻟري؟‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د جﻨازې ﻟﻤﻮﻧ‪ #‬پﻪ ﻳادو زده ک‪7‬ي او د جﻨازې کﻴﻔﻴت دې پﻪ خپﻠﻮ‬ ‫کتابچﻮ ک‪ 3‬وﻟﻴکﻲ‪.‬‬ ‫‪140‬‬

‫اووه 'لو‪+4‬تم لوست‬

‫زکات‬ ‫د زکات تعرﻳف‬ ‫زکات پﻪ ﻟﻐت ک‪ :3‬پاکﻮاﻟﻲ‪ ،‬زﻳاتﻮاﻟﻲ او برکت تﻪ واﻳﻲ‪.‬‬ ‫پﻪ اصطﻼح ﻛ‪ :3‬ﻣستحﻘﻴﻨﻮ تﻪ د ﻫﻐﻪ ﻣال د !اکﻠ‪ 3‬برخ‪ 3‬ورﻛﻮل دي چ‪ 3‬ﻧصاب تﻪ‬ ‫رسﻴدﻟﻰ وي‪.‬‬ ‫د زکات حکم‬ ‫زکات د اسﻼم ﻟﻪ ارکاﻧﻮ 'خﻪ ﻳﻮ رکﻦ دى او ورکﻮل ﻳ‪ 3‬پﻪ ﻫﻐﻪ چا ﻓرض دى چ‪ 3‬د‬ ‫ورکﻮﻟﻮ شرطﻮﻧﻪ پﻪ ﻛ‪ 3‬وي‪.‬‬ ‫د زکات د فرضﻴت دﻻﻳل‬ ‫زکات پﻪ ﻗرأن کرﻳﻢ‪ ،‬احادﻳثﻮ او اجﻤاع باﻧدې ثابت دى‪:‬‬ ‫‪١‬‬ ‫‪ .١‬ﻗرأن کرﻳﻢ‪:‬‬ ‫ژباړه‪ :‬تاس‪ 3‬ﻟﻤﻮﻧ‪%‬ﻮﻧﻪ ﻗاﻳﻢ ﻛ‪7‬ئ او زکات ورک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .٢‬حدﻳث‪ :‬رسﻮل اکرم ﻓرﻣاﻳﻲ‪ :‬اسﻼم پﻨ‪%‬ﻪ بﻨاوې ﻟري ﻟﻮﻣ‪7‬ۍ بﻨا ﻳ‪ 3‬د شﻬادت‬ ‫کﻠﻤﻪ‪ ،‬دوﻳﻤﻪ بﻨا ﻳ‪ 3‬ﻟﻤﻮﻧ‪ ،#‬درﻳﻤﻪ بﻨا ﻳ‪ 3‬زکات ورکﻮل‪' ،‬ﻠﻮرﻣﻪ بﻨا ﻳ‪ 3‬د روژې ﻧﻴﻮل‬ ‫او پﻨ‪%‬ﻤﻪ بﻨا ﻳ‪ 3‬د حج کﻮل دي‪.‬‬ ‫‪.٣‬اجﻤاع‪ :‬د !ﻮل اﻣت ﻋﻠﻤاوو اجﻤاع ک‪7‬ې چ‪ 3‬زکات د اسﻼم ﻟﻪ ارکاﻧﻮ 'خﻪ ﻳﻮ رکﻦ‬ ‫دى‪.‬‬ ‫د زکات د ﻓرضﻴت کال‪ :‬زکات د ﻫجرت پﻪ دوﻳﻢ کال د روژې ﻟﻪ ﻓرضﻴت 'خﻪ‬ ‫ﻣخک‪ 3‬ﻓرض شﻮى دى‪.‬‬ ‫‪( 1‬د اﻟبﻘرې سﻮرت‪ ٤٣،‬أﻳت)‬ ‫‪141‬‬

‫د زکات د وجوب شرطونه‬ ‫زکات ‪$‬اﻧگ‪7‬ي شرطﻮﻧﻪ ﻟري چ‪$ 3‬ﻴﻨ‪ 3‬پﻪ ﻣاﻟک او ﻧﻮر ﻳ‪ 3‬پﻪ ﻣال پﻮرې اړه ﻟري‪:‬‬ ‫لوم‪7‬ى د مکلف ﻳا مالک شرطونه‪:‬‬ ‫‪ .١‬اسﻼم‪.‬‬ ‫‪ .٢‬ﻋﻘﻞ‪.‬‬ ‫‪ .٣‬بﻠﻮغ‪.‬‬ ‫‪ .٤‬اصﻴﻠﻮاﻟﻰ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ (ﻣرﻳﻲ) ﻧﻪ وي‪.‬‬ ‫‪ .٥‬د ﻧصاب ﻣاﻟک کﻴدل چ‪ 3‬د کال پﻪ پﻴﻞ او پاى ک‪ 3‬د ﻧصاب خاوﻧد وي‪.‬‬ ‫د زکات ﻧصاب پﻪ ﻧﻘدﻳﻨﻮ ﻛ‪ 3‬دوه سﻮه درﻫﻤﻪ سپﻴﻦ زر او ﻳا شﻞ ﻣثﻘاﻟﻪ سره زر دي‪.‬‬ ‫چ‪ 3‬پﻪ اوسﻨﻴﻮ ‪-‬راﻣﻮﻧﻮ باﻧدې د سرو زرو ﻧصاب ‪- ٨٥‬راﻣﻪ او د سپﻴﻨﻮ زرو ﻧصاب‬ ‫(‪)٢‬‬ ‫‪- ٥۹٥‬راﻣﻪ ﻛ‪85‬ي‬ ‫دوﻳم‪ :‬په مال پورې ت‪7‬لﻲ شرطونه‬ ‫‪ .١‬ﻣال باﻳد د ﻣاﻟک پﻪ ﻻس ک‪ 3‬وي‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ ورک شﻮي ﻣال باﻧدې زکات ﻧشتﻪ‪.‬‬ ‫‪ .٢‬د ﻣال پﻪ خاوﻧد باﻧدې داس‪ 3‬پﻮر ﻧﻪ وي چ‪! 3‬ﻮل ﻣال ورﻻﻧدې شﻲ او ﻳا دوﻣره‬ ‫ترې پات‪ 3‬شﻲ چ‪ 3‬ﻧصاب ﻧﻪ ﻛﻢ وي‪.‬‬ ‫‪ .٣‬ﻧصاب باﻳد د اصﻠﻲ حاجتﻮﻧﻮ 'خﻪ اضاﻓﻪ وي‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬کﻮر‪ ،‬دﻛﻮر اسباب او‬ ‫داس‪ 3‬ﻧﻮر‪.‬‬ ‫‪ .٤‬ﻧصاب باﻳد ﻟﻪ ﻫﻐﻮ ﻣاﻟﻮﻧﻮ 'خﻪ پﻮره شﻮى وي چ‪ 3‬شرﻋا د زﻛات ﻗابﻠﻴت‬ ‫ﻟري‪.‬‬ ‫‪ .٥‬ﻳﻮ کال باﻳد پرې تﻴر شﻮى وي‪ ،‬ﻳﻌﻨ‪ 3‬پس ﻟﻪ دې چ‪ 3‬ﻧصاب تﻪ رسﻴدﻻى وي ﻟﻪ‬ ‫ﻣاﻟﻚ سره ﻳﻮ ﻛال پرې تﻴر شﻮى وى‪.‬‬ ‫(خﻮ د ﻓصﻠﻮﻧﻮ او ﻣ‪5‬ﻮو پﻪ زکات ک‪ 3‬د کال ت‪5‬ر‪4‬دل شرط ﻧﻪ دى‪ ،‬بﻠک‪ 3‬د ﻓصﻞ او ﻣ‪5‬ﻮې‬ ‫د را!ﻮﻟ‪5‬دو سره سﻢ پک‪ 3‬زکات واجب‪85‬ي)‪.‬‬ ‫ﻓتاوى اﻻزﻫراﻟشرﻳﻒ ‪٢٠٢/١‬‬ ‫(‪ )٢‬اﻟﻤﻜﻴال و اﻟﻤﻴزان ٰ‬ ‫‪142‬‬

‫‪ .٥‬د زکات د صحت شرطونه‬ ‫ﻓﻘﻬاوو کراﻣﻮ د زکات د صحت ﻟپاره ﻻﻧدې شرطﻮﻧﻪ *ﻮدﻟﻲ دي‪:‬‬ ‫‪ .١‬ﻧﻴت‪$ ،‬کﻪ چ‪ 3‬زکات ورکﻮل ﻋبادت دى او پرتﻪ ﻟﻪ ﻧﻴت 'خﻪ ﻋبادت ﻧﻪ‬ ‫صحﻴح ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫‪ .٢‬اسﻼم‪$ ،‬کﻪ چ‪ 3‬ﻟﻪ کاﻓر 'خﻪ د ﻧﻴت تصﻮر ﻧﻪ شﻮ کﻮﻟﻰ‪.‬‬ ‫‪ .٣‬زکات بﻪ ﻣستحﻖ کس تﻪ ورکﻮل ک‪85‬ي‪ ،‬د ﻣستحﻘﻴﻨﻮ بﻴان وروستﻪ را‪$‬ﻲ‪.‬‬ ‫‪ .٤‬د ﻣستحﻖ ﻟﻪ ﻟﻮري د زکات ﻗبضﻮل‪.‬‬ ‫‪ .٥‬زکات ﻟﻪ حﻼل ﻣال 'خﻪ ورکﻮل‪.‬‬ ‫‪ .٦‬هغه مالونه چ‪ 3‬زکات ورکول پک‪ 3‬واجب‪85‬ي‬ ‫‪' .١‬اروي‪.‬‬ ‫‪ .٢‬تجارتﻲ تﻮکﻲ‪.‬‬ ‫‪ .٣‬ﻣ‪5‬ﻮې او ﻓصﻠﻮﻧﻪ‪.‬‬ ‫‪ .٤‬سره او سپﻴﻦ زر‪.‬‬ ‫‪ .٥‬ﻣﻌدﻧﻮﻧﻪ او *خ شﻮي ﻣاﻟﻮﻧﻪ‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻮرتﻨﻲ ﻣطاﻟب پﻪ اﻧﻔرادي او ﻳا ‪-‬روپﻲ شﻜﻞ د سﻮال او ‪$‬ﻮاب‬ ‫پﻪ ﻣﻴتﻮد سره تﻜرار ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫ارزونه‬ ‫ﻻﻧدې پﻮ*تﻨﻮ تﻪ ‪$‬ﻮاب وواﻳاست‪:‬‬ ‫‪ .١‬زکات پﻪ ﻟﻐت او اصطﻼح ک‪ 3‬تﻌرﻳﻒ ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .٢‬د زکات د ﻓرضﻴت دﻟﻴﻞ ﻟﻪ ﻗرأن کرﻳﻢ 'خﻪ وواﻳاست‪.‬‬ ‫‪143‬‬

‫‪ .٣‬د زکات د صحت شرطﻮﻧﻪ پﻪ ﻟﻨ‪ 6‬ډول بﻴان ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .٤‬د ﻣال د خاوﻧد شرطﻮﻧﻪ پﻪ ﻟﻨ‪ 6‬ډول وﻟﻴکئ‪.‬‬ ‫ﻻﻧدې خاﻟﻲ ‪$‬اﻳﻮﻧﻪ پﻪ ﻣﻨاسبﻮ کﻠﻤﻮ ډک ک‪7‬ئ‪:‬‬ ‫‪ .١‬ﻫﻐﻪ ﻣاﻟﻮﻧﻪ چ‪ 3‬زکات پک‪ 3‬واجب‪85‬ي ﻋبارت دي ﻟﻪ‪...........................‬‬ ‫‪ .٢‬پﻪ د ﻣال پﻮرې ت‪7‬ﻟﻲ شرطﻮﻧﻪ ﻋبارت دى ﻟﻪ‪....................................‬‬ ‫ﻻﻧدې صحﻴح جﻤﻠﻮ تﻪ (ص) او ﻏﻠطﻮ جﻤﻠﻮ تﻪ (غ) ﻧ‪+‬ﻪ ک‪85‬دئ‪:‬‬ ‫آ‪ -‬د زکات د وجﻮب شرطﻮﻧﻪ اسﻼم‪ ،‬ﻋﻘﻞ او بﻠﻮغ دي‪) ( .‬‬ ‫)‬ ‫ب‪ -‬د ﻓصﻠﻮﻧﻮ او ﻣ‪5‬ﻮو پﻪ زکات ک‪ 3‬ﻫﻢ د کال ت‪5‬ر‪4‬دل شرط دى‪( .‬‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د ﻟﻮست ﻣﻬﻢ ﻣطاﻟب پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ 3‬وﻟﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪144‬‬

‫اته 'لو‪+4‬تم لوست‬

‫د 'اروﻳو زکات‬ ‫ﻟﻪ 'اروﻳﻮ 'خﻪ زﻣﻮږ ﻣطﻠب او*ﻪ‪ ،‬اوښ‪ ،‬ﻏﻮا‪ ،‬ﻏﻮاﻳان‪ ،‬ﻣﻴ‪ ،3+‬سﻨ‪6‬اگان‪ ،‬پسﻮﻧﻪ‪،‬‬ ‫بﻨاء پﻪ وحشﻲ 'اروﻳﻮ ک‪ 3‬زکات ﻧشتﻪ‪.‬‬ ‫ﻣﻴ‪8‬ې‪ ،‬وز او وزې دي‪ً ،‬‬ ‫‪ .١‬د او*انو زکات‬ ‫د او*اﻧﻮ د زکات ترتﻴب پﻪ ﻻﻧدې ډول دى‪:‬‬ ‫ـ پﻪ پﻨ‪%‬ﻮ او*اﻧﻮ ک‪ 3‬ﻳﻮ پسﻪ دى‪.‬‬ ‫ـ پﻪ ﻟسﻮ او*اﻧﻮ ک‪ 3‬دوه پسﻮﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫ـ پﻪ پﻨ‪%‬ﻠس او*اﻧﻮ ک‪ 3‬درى پسﻮﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫ـ ﻟﻪ شﻠﻮ او*اﻧﻮ 'خﻪ تر 'ﻠﻮر وﻳشتﻮ پﻮرې‪ ،‬پک‪' 3‬ﻠﻮر پسﻮﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫ـ ﻟﻪ ‪ ٢٥‬او*اﻧﻮ 'خﻪ تر ‪ ٣٥‬او*اﻧﻮ پﻮرې‪ ،‬ﻳﻮه کﻠﻨﻪ جﻮﻧگ‪ 9‬ده‪ ،‬ﻫﻐﻪ چ‪ 3‬پﻪ دوﻳﻢ کال‬ ‫ک‪ 3‬ﻳ‪ 3‬ﻗدم اﻳ‪+‬ﻰ وي‪.‬‬ ‫ـ ﻟﻪ ‪' ٣٦‬خﻪ تر ‪ ٤٥‬او*اﻧﻮ پﻮرې‪ ،‬پک‪ 3‬ﻳﻮه دوه کﻠﻨﻪ جﻮﻧگ‪ 9‬چ‪ 3‬درﻳﻢ کال ک‪ 3‬ﻳ‪3‬‬ ‫ﻗدم اﻳ‪+‬ﻰ وي‪.‬‬ ‫ـ ﻟﻪ ‪' ٤٦‬خﻪ تر ‪ ٦٠‬او*اﻧﻮ پﻮرې‪ ،‬پک‪ 3‬ﻳﻮه حﻘﻪ ده ﻳﻌﻨی درى کﻠﻨﻪ جﻮﻧگ‪ 9‬چ‪3‬‬ ‫'ﻠﻮرم کال ک‪ 3‬ﻳ‪ 3‬ﻗدم اﻳ‪+‬ﻰ وي‪.‬‬ ‫ـ ﻟﻪ ‪' ٦١‬خﻪ تر ‪ ٧٥‬او*اﻧﻮ پﻮرې‪ ،‬جذﻋﻪ ده 'ﻠﻮر کﻠﻨﻪ جﻮﻧگ‪ 9‬چ‪ 3‬پﻪ پﻨ‪%‬ﻢ کال‬ ‫ک‪ 3‬ﻳ‪ 3‬ﻗدم اﻳ‪+‬ﻰ وي‪.‬‬ ‫ـ ﻟﻪ ‪' ٧٦‬خﻪ تر ‪ ۹٠‬او*اﻧﻮ پﻮرې‪ ،‬دوه ﻳﻮ کﻠﻨ‪ 3‬جﻮﻧگ‪ 9‬چ‪ 3‬دوﻳﻢ کال ک‪ 3‬ﻳ‪ 3‬ﻗدم‬ ‫اﻳ‪+‬ﻰ وي واجب‪85‬ي‪.‬‬ ‫ـ ﻟﻪ ‪' ۹١‬خﻪ تر ‪ ١٢٠‬او*اﻧﻮ پﻮرې‪ ،‬دوه درى کﻠﻨ‪ 3‬جﻮﻧگ‪ 9‬چ‪' 3‬ﻠﻮرم کال ک‪ 3‬ﻳ‪3‬‬ ‫ﻗدم اﻳ‪+‬ﻰ وي واجب‪85‬ي‪.‬‬

‫‪145‬‬

‫د او*اﻧﻮ تﻌداد‬

‫د زﻛات ﻣﻘدار‬

‫د او*اﻧﻮ تﻌداد‬

‫د زﻛات ﻣﻘدار‬

‫‪ ٥‬او*اﻧﻮ ک‪3‬‬

‫‪ ۱‬پسﻪ‬

‫‪ ٣٦‬او*اﻧﻮ ک‪3‬‬

‫‪ ۱‬دوه ﻛﻠﻨﻪ جﻮﻧ‪9/‬‬

‫‪ ١٠‬او*اﻧﻮ ک‪3‬‬

‫‪ ۲‬پسﻮﻧﻪ‬

‫‪ ٤٦‬او*اﻧﻮ ک‪3‬‬

‫‪ ۱‬درى ﻛﻠﻨﻪ جﻮﻧ‪9/‬‬

‫‪ ١٥‬او*اﻧﻮ ک‪3‬‬

‫‪ ۳‬پسﻮﻧﻪ‬

‫‪ ٦١‬او*اﻧﻮ ک‪3‬‬

‫‪' ۱‬ﻠﻮرﻛﻠﻨﻪ او*ﻪ چ‪ 3‬پﻪ پﻨ‪%‬ﻢ‬ ‫کال ﻳ‪ 3‬ﻗدم اﻳ‪+‬ی وي‬

‫‪ ٢٠‬او*اﻧﻮ ک‪3‬‬

‫‪ 4‬پسﻮﻧﻪ‬

‫‪ ٧٦‬او*اﻧﻮ ک‪3‬‬

‫‪ ۲‬ﻳﻮ ﻛﻠﻨ‪ 3‬جﻮﻧ‪9/‬‬

‫‪ ٢٥‬او*اﻧﻮ ک‪3‬‬

‫‪ ۱‬ﻳﻮه ﻛﻠﻨﻪ‬ ‫جﻮﻧ‪9/‬‬

‫‪ ۹١‬او*اﻧﻮ ک‪3‬‬

‫‪ ۲‬درى ﻛﻠﻨ‪ 3‬جﻮﻧ‪9/‬‬

‫فعالﻴت‬ ‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻮرتﻨﻲ ﻣطاﻟب پﻪ اﻧﻔرادي او ﻳا ‪-‬روپﻲ شﻜﻞ د سﻮال او ‪$‬ﻮاب‬ ‫پﻪ ﻣﻴتﻮد سره تﻜرار ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫‪ .٢‬د غواگانو او غواﻳانو زکات‬ ‫د ﻏﻮاگاﻧﻮ او ﻏﻮاﻳاﻧﻮ ﻧصاب د‪4‬رش ﻏﻮاگاﻧ‪ 3‬او ﻏﻮاﻳان دي‪.‬‬ ‫د ﻏﻮاﻳاﻧﻮ او ﻏﻮاگاﻧﻮ د زکات اﻧدازه‪:‬‬ ‫کﻠﻪ چ‪ 3‬د ﻏﻮاگاﻧﻮ ﻳا ﻏﻮاﻳاﻧﻮ شﻤ‪5‬ر د‪4‬رشﻮ تﻪ ورس‪85‬ي پﻪ ﻫﻐﻮ ک‪ 3‬ﻳﻮه کﻠﻨﻪ خﻮس‪9‬‬ ‫چ‪ 3‬پﻪ دوﻳﻢ کال ک‪ 3‬ﻳ‪ 3‬ﻗدم اﻳ‪+‬ﻲ وي واجبﻴ‪8‬ي‪.‬‬ ‫کﻠﻪ چ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬شﻤ‪5‬ر 'ﻠﻮﻳ‪+‬تﻮ تﻪ ورس‪85‬ي بﻴا پک‪ 3‬ﻳﻮه دوه کﻠﻨﻪ خﻮس‪ 9‬چ‪ 3‬درﻳﻢ کال‬ ‫ک‪ 3‬ﻳ‪ 3‬ﻗدم اﻳ‪+‬ﻰ وي‪ ،‬واجب‪85‬ي‪.‬‬ ‫کﻠﻪ چ‪ 3‬د ﻏﻮاگاﻧﻮ او ﻳا ﻏﻮاﻳاﻧﻮ شﻤ‪5‬ر شپﻴتﻮ تﻪ ورس‪85‬ي بﻴا پک‪ 3‬دوه ﻳﻮ کﻠﻨ‪3‬‬ ‫خﻮسک‪ 9‬چ‪ 3‬پﻪ دوﻳﻢ کال ک‪ 3‬ﻳ‪ 3‬پ‪+‬ﻪ اﻳ‪+‬ﻰ وي‪ ،‬واجب‪85‬ي‪.‬‬ ‫کﻠﻪ چ‪ 3‬ﻳﻲ شﻤ‪5‬ر اوﻳاوو تﻪ ورسﻴ‪8‬ي بﻴا پﻪ ک‪ 3‬ﻳﻮه ﻳﻮکﻠﻨﻪ او بﻠﻪ دوه کﻠﻨﻪ خﻮس‪9‬‬ ‫ورکﻮل ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫کﻠﻪ چ‪ 3‬د ﻏﻮاﻳاﻧﻮ او ﻏﻮاگاﻧﻮ شﻤ‪5‬ر اتﻴاوتﻪ ورسﻴ‪8‬ي بﻴا پﻪ ک‪ 3‬دوه دوه کﻠﻨﻲ خﻮسک‪9‬‬ ‫ورکﻮل ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫‪146‬‬

‫د ﻣﻴ‪+‬ﻮ او سﻨ‪6‬اگاﻧﻮ زکات د ﻏﻮاگاﻧﻮ او ﻏﻮاﻳاﻧﻮ د زکات پﻪ شان دى‪.‬‬

‫فعالﻴت‬ ‫د ﻏﻮا‪-‬اﻧﻮ د زﻛات د اﻧدازې ﻟپاره ﻳﻮ جدول جﻮړ ﻛ‪7‬ئ ﻟﻜﻪ 'ﻨ‪/‬ﻪ چ‪ 3‬او*اﻧﻮ تﻪ‬ ‫جﻮړ شﻮى دى‪.‬‬ ‫‪ .٣‬د مﻴ‪8‬و او وزو زکات‬ ‫د ﻣﻴ‪8‬و او وزو د زکات ﻧصاب‪ :‬د ﻣﻴ‪8‬و‪ ،‬پسﻮﻧﻮ او وزو د زکات ﻧصاب 'ﻠﻮﻳ‪+‬ت ﻣ‪85‬ې‬ ‫بﻨاء پﻪ ﻧﻬﻪ د‪4‬رشﻮ پسﻮﻧﻮ او وزو ک‪ 3‬زکات ﻧشتﻪ‪.‬‬ ‫ﻳا وزې دي ً‬ ‫د ﻣﻴ‪8‬و او وزو د زکات اﻧدازه‪:‬‬ ‫‪١‬ـ کﻠﻪ چ‪ 3‬د ﻣﻴ‪8‬و ﻳا وزو شﻤ‪5‬ر 'ﻠﻮﻳ‪+‬تﻮ تﻪ ورس‪85‬ي ﻳﻮ پسﻪ بﻪ پﻪ زکات ک‪3‬‬ ‫ورکﻮي‪.‬‬ ‫‪٢‬ـ کﻠﻪ چ‪ 3‬د ﻣﻴ‪8‬و ﻳا وزو شﻤ‪5‬ر ‪ ١٢١‬تﻪ ورس‪85‬ي بﻴا بﻪ دوه پسﻮﻧﻪ پﻪ زکات ک‪3‬‬ ‫ورکﻮي‪.‬‬ ‫‪٣‬ـ کﻠﻪ چ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬شﻤ‪5‬ر ‪ ٢٠١‬تﻪ ورس‪85‬ي درى پسﻮﻧﻪ بﻪ زکات ک‪ 3‬ورکﻮي‪.‬‬ ‫ـ کﻠﻪ چ‪' 3‬ﻠﻮرسﻮو تﻪ ورسﻴ‪8‬ي 'ﻠﻮر پسﻮﻧﻪ بﻪ زکات ک‪ 3‬ورکﻮي کﻠﻪ چ‪ 3‬ﻟﻪ‬ ‫'ﻠﻮروسﻮو 'خﻪ د ﻣﻴ‪8‬و او وزو شﻤ‪5‬ر زﻳات شﻲ بﻴا پﻪ ﻫرو سﻠﻮ ک‪ 3‬ﻳﻮ پسﻪ ﻳا وزه د‬ ‫زکات ﻟپاره وباسﻲ‪.‬‬ ‫مسأله‪ :‬د ﻣﻴ‪8‬و او وزو پﻪ زکات ک‪ 3‬بﻪ ﻳﻮ کﻠﻦ ﻣال چ‪ 3‬پﻪ دوﻳﻢ کال ک‪ 3‬ﻳ‪ 3‬ﻗدم اﻳ‪+‬ﻰ‬ ‫وي ورکﻮي ﻳﻌﻨ‪ 3‬ﻟﻪ کال ﻧﻪ د ﻟ‪ 8‬ﻋﻤر ﻣال پﻪ زکات ک‪ 3‬ﻧﻪ ورکﻮل ک‪85‬ي‪.‬‬

‫‪147‬‬

‫فعالﻴت‬ ‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻮرتﻨﻲ ﻣطاﻟب پﻪ اﻧﻔرادي او ﻳا ‪-‬روپﻲ شﻜﻞ د سﻮال او ‪$‬ﻮاب‬ ‫پﻪ ﻣﻴتﻮد سره تﻜرار ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫ارزونه‬ ‫ﻻﻧدې صحﻴح جﻤﻠﻮ تﻪ ( ) او ﻏﻠطﻮ تﻪ د (×) ﻧ‪+‬ﻪ ک‪85‬دئ‪:‬‬ ‫)‬ ‫‪ .١‬پﻪ ﻫرو پﻨ‪%‬ﻮ او*اﻧﻮ ک‪' 3‬ﻠﻮر پسﻮﻧﻪ ﻻزﻣ‪85‬ي‪( .‬‬ ‫‪ .٢‬کﻠﻪ چ‪ 3‬د ﻏﻮاگاﻧﻮ شﻤ‪5‬ر شپ‪5‬تﻮ تﻪ ورس‪85‬ي دوه ﻳﻮ کﻠﻨ‪ 3‬خﻮس‪ 9‬بﻪ زکات ک‪3‬‬ ‫)‬ ‫ورکﻮي‪( .‬‬ ‫‪ .٣‬د ﻣﻴ‪8‬و ﻧصاب 'ﻠﻮﻳ‪+‬ت ﻣﻴ‪8‬ې دي او ﻟﻪ دې 'خﻪ پﻪ کﻤﻮ ک‪ 3‬زکات ﻧشتﻪ‪) ( .‬‬ ‫)‬ ‫‪ .٤‬د ﻏﻮاگاﻧﻮ ﻧصاب 'ﻠﻮﻳ‪+‬ت ﻏﻮاگاﻧ‪ 3‬دي‪( .‬‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫د زکات د ‪ 3"-‬پﻪ اړه ﻳﻮ ﻣطﻠب چ‪ 3‬پﻨ‪%‬ﻪ کر*‪ 3‬وې وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪148‬‬

‫نهه 'لو‪+4‬تم لوست‬

‫د فصلونو او م‪5‬وو زکات‬ ‫د ﻣﻴﻮو او ﻓصﻠﻮﻧﻮ زکات تﻪ (ﻋشر) وﻳﻞ ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫د مﻴوو او فصلونو د زکات د وجوب دﻻﻳل‬

‫د ﻣ‪5‬ﻮو او ﻓصﻠﻮﻧﻮ زکات پﻪ ﻗرأن کرﻳﻢ‪ ،‬احادﻳثﻮ او اجﻤاع ثابت دى‪.‬‬ ‫‪ -١‬ﻗرأن کرﻳﻢ‪ :‬اهلل پﻪ خپﻞ ﻣبارک کتاب ﻗرأن کرﻳﻢ ک‪ 3‬ﻓرﻣاﻳﻲ‪:‬‬ ‫(‪)١‬‬

‫ژباړه‪ :‬تاس‪ 3‬د ﻓصﻠﻮﻧﻮ زکات د ﻟﻮ پﻪ ورځ ورک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫پﻪ ﻳﻮ ﻣبارک حدﻳث ک‪ 3‬د ﻋبداهلل بﻦ ﻋﻤر رضی‬ ‫‪ -٢‬حدﻳث‪ :‬ﻧبﻲ اکرم‬ ‫اهلل ﻋﻨﻬﻤا پﻪ رواﻳت ﻓرﻣاﻳﻲ‪(( :‬ﻫره ﻫﻐﻪ ‪$‬ﻤکﻪ چ‪ 3‬د باران او سﻴﻼب پﻪ اوبﻮ‬ ‫خ‪7‬وب‪85‬ي‪ ،‬ﻟسﻢ ﻣﻦ بﻪ پﻪ زکات ک‪ 3‬ورکﻮي او ﻫﻐﻪ چ‪ 3‬پﻪ تکﻠﻴﻒ او ﻣشﻘت سره‬ ‫خ‪7‬وب‪85‬ي شﻠﻢ ﻣﻦ بﻪ ترې پﻪ زکات ک‪ 3‬اخﻴستﻞ ک‪85‬ي))‪.‬‬ ‫‪ -٣‬اجﻤاع‪! :‬ﻮل اﻣت پﻪ دې اجﻤاع ک‪7‬ې چ‪ 3‬پﻪ ﻣﻴﻮو او ﻓصﻠﻮﻧﻮ ک‪ 3‬ﻋشر واجب‬ ‫دى‪.‬‬ ‫د عشر د وجوب شرطونه‪:‬‬

‫‪$ -١‬ﻤکﻪ بﻪ خراجﻲ ﻧﻪ وي‪$ ،‬کﻪ ﻋشر او خراج پﻪ ﻳﻮه ‪$‬ﻤکﻪ باﻧدې ﻳﻮ ‪$‬اى‬ ‫ک‪5‬داى ﻧشﻲ‪.‬‬ ‫بﻨاء پﻪ ﻟر‪-‬ﻴﻮ ک‪3‬‬ ‫‪ -٢‬د حاصﻼتﻮ ﻟﻪ اخﻴستﻠﻮ 'خﻪ بﻪ ﻣﻮخﻪ د ‪"-‬ﻮ ترﻻسﻪ کﻮل وي‪ً ،‬‬ ‫زکات ﻧشتﻪ‪ ،‬ﻣﻌﻨا دا چ‪ 3‬پﻪ ﻧﻠﻮﻧﻮ‪ ،‬درﻣﻮ او د ﻟر‪-‬ﻴﻮ پﻪ ډډوﻧﻮ ک‪ 3‬زکات ﻧشتﻪ‪.‬‬ ‫‪$ -٣‬ﻤکﻪ بﻪ د باران‪ ،‬وﻳاﻟ‪ 3‬او سﻴﻨد پﻪ اوبﻮ خ‪7‬وب‪85‬ي‪ ،‬خﻮ کﻪ چ‪5‬رې پﻪ تکﻠﻴﻒ‬ ‫او ﻣشﻘت سره خ‪7‬وب‪5‬ده‪ ،‬بﻴا پک‪ 3‬ﻋشر ﻧشتﻪ‪ ،‬بﻠک‪ 3‬شﻠﻢ ﻣﻦ زکات دى‪.‬‬ ‫‪( -١‬اﻻﻧﻌام‪)١٤١/‬‬ ‫‪149‬‬

‫هغه 'ه چ‪ 3‬د مﻴوو او فصلونو په زکات ک‪ 3‬شرط نه دي‬

‫‪ -١‬د کال ت‪5‬ر‪4‬دل ورتﻪ شرط ﻧﻪ دى‪.‬‬ ‫‪! -٢‬اکﻠﻰ ﻧصاب ﻧﻪ ﻟري 'ﻮﻣره ﻣﻴﻮه او حاصﻼت چ‪ 3‬وﻧﻪ او ‪$‬ﻤکﻪ وک‪7‬ي‪ ،‬ﻟسﻤﻪ‬ ‫برخﻪ بﻪ پک‪ 3‬ورکﻮي‪.‬‬ ‫‪ -٣‬ﻋﻘﻞ او بﻠﻮغ ورتﻪ شرط ﻧﻪ دى‪ ،‬د ﻟ‪5‬ﻮﻧﻲ او ﻣاشﻮم پﻪ ‪$‬ﻤکﻪ ک‪ 3‬ﻫﻢ ﻋشر واجب‬ ‫دى‪.‬‬ ‫‪ -٤‬د ‪$‬ﻤک‪ 3‬ﻣﻠکﻴت ﻫﻢ ورتﻪ شرط ﻧﻪ دى‪ ،‬پﻪ دﻫﻘان او اجاره دار باﻧدې ﻫﻢ ﻋشر‬ ‫شتﻪ‪.‬‬ ‫‪ -٥‬د ﻗرض (دﻳﻦ) او پﻮر ورکﻮل ﻫﻢ ورتﻪ شرط ﻧﻪ دى‪.‬‬ ‫‪ -٦‬پات‪ 3‬کﻴدل او ﻧﻪ خرابﻴدل ﻫﻢ ورتﻪ شرط ﻧﻪ دى‪ ،‬بﻠک‪ 3‬پﻪ سبزﻳجاتﻮ او ﻣ‪5‬ﻮو ک‪3‬‬ ‫ﻫﻢ ﻋشر واجب دی‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫د خپﻞ چاپ‪5‬رﻳال ﻟﻪ ﻫﻐﻮ ﻓصﻠﻮﻧﻮ 'خﻪ پﻨ‪%‬ﻪ پﻨ‪%‬ﻪ ﻣثاﻟﻪ ورک‪7‬ئ چ‪ 3‬ﻋشر پﻪ ک‪3‬‬ ‫واجب‪85‬ي او دوه ﻫﻐﻮ تﻪ ورک‪7‬ئ چ‪ 3‬شﻠﻢ ﻣﻦ پﻪ ک‪ 3‬واجب‪85‬ي‪.‬‬ ‫د سرو او سپﻴنو نصاب‬

‫د سرو زرو ﻧصاب شﻞ ﻣثﻘاﻟﻪ دى ﻳﻌﻨﻲ ‪- ٨٥‬راﻣﻪ او د سپﻴﻨﻮ زرو ﻧصاب دوه سﻮه‬ ‫درﻫﻤﻪ چ‪ 3‬د ‪- ٥۹٥‬راﻣﻮ سره ﻣساوي ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫په سرو اوسپﻴنو ک‪ 3‬د زکات اندازه‬

‫پﻪ سرو او سپﻴﻨﻮ زرو ک‪ 3‬دوه ﻧﻴﻢ ﻓﻴصده ﻫﻐﻪ وخت پﻪ زکات ک‪ 3‬ورکﻮل ک‪85‬ي چ‪3‬‬ ‫کﻠﻪ ﻧصاب تﻪ ورس‪85‬ي او کال ورباﻧدې ت‪5‬ر شﻲ‪ ،‬ﻫﻤدا راز 'ﻮﻣره چ‪ 3‬زﻳات‪85‬ي بﻴا پﻪ‬ ‫ﻫرو 'ﻠﻮ‪+4‬تﻮ روپﻮک‪ 3‬ﻳﻮه روپ‪ 9‬زکات دى‪.‬‬

‫‪150‬‬

‫د بانک نو!ونو زکات‬

‫پﻪ اوسﻨﻴﻮ ﻣروجﻮ باﻧکﻲ ﻧﻮ!ﻮﻧﻮ ک‪ 3‬زکات ورکﻮل ﻫﻐﻪ وخت واجب دى چ‪ 3‬ﻧصاب‬ ‫تﻪ ورس‪85‬ي او ددې د ارز*ت !اکﻞ د سپﻴﻨﻮ او سرو زرو ﻟﻪ ﻻرې ک‪85‬ي‪ ،‬ﻣﻌﻨا دا چ‪ 3‬پﻪ‬ ‫'ﻮﻣره باﻧکﻲ ﻧﻮ!ﻮﻧﻮ باﻧدې ‪- ٥۹٥‬راﻣﻪ سپﻴﻦ زر او ﻳا ‪- ٨٥‬راﻣﻪ سره زر ترﻻسﻪ ک‪85‬ي‬ ‫ﻫﻤدوﻣره اﻧدازه ﻳ‪ 3‬ﻧصاب دى او دوه ﻧﻴﻢ ﻓﻴصده بﻪ پﻪ زکات ک‪ 3‬ورکﻮي‪ .‬بﻴا کﻪ چ‪5‬رې‬ ‫ﻟﻪ دې 'خﻪ ډ‪4‬ر‪4‬دل‪ ،‬پﻪ ﻫرو 'ﻠﻮ‪+4‬تﻮ روپﻮ ک‪ 3‬بﻪ ﻳﻮه روپ‪ 9‬ورکﻮي‪$ ،‬کﻪ اوسﻨﻴﻮ‬ ‫ﻣروجﻮ باﻧکﻲ ﻧﻮ!ﻮﻧﻮ د سرو او سپﻴﻨﻮ زرو ‪$‬اى ﻧﻴﻮﻟﻰ او ﻫﻤدې باﻧکﻲ ﻧﻮ!ﻮﻧﻮ دا دواړه‬ ‫ﻟﻪ چﻠﻨد 'خﻪ ﻏﻮر‪$‬ﻮﻟﻲ دي‪.‬‬ ‫چاته به زکات ورکول ک‪85‬ي؟‬

‫ﻫﻐﻪ اﻓراد چ‪ 3‬زکات ورکﻮل ک‪85‬ي‪ ،‬اتﻪ ډﻟ‪ 3‬دي‪ ،‬ﻣاﻟک کﻮﻻى شﻲ چ‪! 3‬ﻮﻟﻮ ډﻟﻮ تﻪ‬ ‫د خپﻞ زکات برخ‪ 3‬ورک‪7‬ي او دا ﻫﻢ واک ﻟري چ‪! 3‬ﻮل زکات ﻳﻮې ډﻟ‪ 3‬ﻳا ﻳﻮ تﻦ تﻪ‬ ‫ورک‪7‬ي‪ ،‬دده ﻏاړه خﻼص‪85‬ي‪ .‬ﻋﻠﻤاوو ﻟﻪ اتﻮ ډﻟﻮ 'خﻪ چ‪ 3‬صحابﻪ کراﻣﻮ (رضﻮان اهلل‬ ‫ﻋﻠﻴﻬﻢ اجﻤﻌﻴﻦ) پرې اجﻤاع ک‪7‬ې وه ﻳﻮه ډﻟﻪ چ‪( 3‬ﻣﻮﻟﻔة اﻟﻘﻠﻮب) ورتﻪ واﻳﻲ د زکات‬ ‫د ورک‪7‬ې 'خﻪ وﻳستﻠ‪ 3‬ده‪ ،‬اوس دوى تﻪ زکات ورکﻮل روا ﻧﻪ دي پات‪ 3‬ﻻﻧدې اوو ډﻟﻮ‬ ‫تﻪ زکات ورکﻮل ک‪85‬ي‪:‬‬ ‫‪ -١‬ﻓﻘﻴر‪ :‬ﻫﻐﻪ چاتﻪ وﻳﻞ ک‪85‬ي چ‪ 3‬ﻟ‪ 8‬ﻣال ﻟري خﻮ ﻧﻪ د ده بسﻴا پرې ک‪85‬ي او ﻧﻪ‬ ‫ﻧصاب تﻪ رس‪85‬ي‪.‬‬ ‫‪ -٢‬ﻣسکﻴﻦ‪ :‬ﻫﻐﻪ 'ﻮك چ‪ 3‬ﻫﻴ& ﻧﻪ ﻟري او ﻳا ﻟﻪ ﻓﻘﻴر 'خﻪ کﻢ ﻣال وﻟري‪ ،‬ﻣسکﻴﻦ‬ ‫دى‬ ‫‪ -٣‬ﻫﻐﻪ ﻣاﻣﻮرﻳﻦ چ‪ 3‬د بﻴت اﻟﻤال ﻟﻪ ﻟﻮري د زکات !ﻮﻟﻮﻟﻮ ﻟپاره !اکﻞ شﻮي وي‪.‬‬ ‫‪ -٤‬ﻏﻼﻣان‪ :‬ﻫﻐﻪ چ‪ 3‬ﻣاﻟک ورتﻪ !اکﻠی ﻣال *ﻮدﻟﻰ او ﻟﻪ ورکﻮﻟﻮ 'خﻪ وروستﻪ‬ ‫أزاد‪84‬ي‪.‬‬ ‫‪ -٥‬ﻓﻲ سبﻴﻞ اهلل‪ :‬ﻫﻐﻪ حﻘﻴﻘﻲ ﻣجاﻫدﻳﻦ چ‪ 3‬د جﻬاد اراده ﻟري‪ ،‬خﻮد جﻬاد‬ ‫اﻣکاﻧات و ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫‪151‬‬

‫‪ -٦‬ﻗرضداران‪ :‬ﻫﻐﻪ ﻗرضدار چ‪ 3‬د خپﻞ پﻮر خﻼصﻮﻟﻮ تﻮان ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫‪ -٧‬ﻣساﻓر‪ :‬ﻫﻐﻪ چ‪ 3‬د خپﻠ‪ 3‬کﻮرﻧ‪ 9‬او ﻣال 'خﻪ ﻟرې وي‪ .‬ﻟﻪ زکات 'خﻪ بﻪ ده‬ ‫تﻪ دوﻣره 'ﻪ ورکﻮل ک‪85‬ي چ‪ 3‬خپﻞ کﻮر تﻪ پرې ورس‪85‬ي‪.‬‬ ‫مسأله‪ :‬د جﻮﻣات او ﻻرې جﻮړوﻟﻮ ﻟپاره د زکات ورکﻮل روا ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻮرتﻨﻲ ﻣطاﻟب پﻪ اﻧﻔرادي او ﻳا ‪-‬روپﻲ شﻜﻞ د سﻮال او ‪$‬ﻮاب‬ ‫پﻪ ﻣﻴتﻮد سره تﻜرار ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫ارزونه‬ ‫ﻻﻧدﻧﻴﻮ پﻮ*تﻨﻮ تﻪ ‪$‬ﻮاب وواﻳاست‪:‬‬ ‫‪ -١‬د ﻣ‪5‬ﻮو او ﻓصﻠﻮﻧﻮ زکات تﻪ ﻓﻘﻬاء کﻮم ﻧﻮم اخﻠﻲ؟ د وجﻮب د دﻻﻳﻠﻮ بﻴان ﻳ‪ 3‬و ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د سرو او سپﻴﻨﻮ زرو د زکات ﻧصاب 'ﻮﻣره دی او 'ﻮﻣره زکات پک‪3‬‬ ‫واجب‪85‬ي؟‬ ‫‪' -٣‬ﻮ ډﻟﻮ تﻪ زکات ورکﻮل ک‪85‬ي پﻪ تﻔصﻴﻞ سره ﻳ‪ 3‬بﻴان ک‪7‬ئ؟‬ ‫ﻻﻧدې صحﻴحﻮ جﻤﻠﻮ تﻪ ( ) او ﻏﻠطﻮتﻪ د (×) ﻧ‪+‬ﻪ ک‪85‬دئ‪:‬‬ ‫‪ -١‬د سرو زرو ﻧصاب شﻞ درﻫﻤﻪ دى او د سپﻴﻨﻮ زرو ﻧصاب دوه سﻮه ﻣثﻘاﻟﻪ دى‪) ( .‬‬ ‫‪ -٢‬ﻫﻐﻪ 'ﻮك چ‪ 3‬ﻫﻴ& ﻧﻪ ﻟري او ﻳا د ﻓﻘﻴر 'خﻪ کﻢ ﻣال وﻟري‪ ،‬ﻣسکﻴﻦ دى‪) ( .‬‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫د پﻮرتﻨﻴﻮ پﻮ*تﻨﻮ ‪$‬ﻮابﻮﻧﻪ پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ 3‬وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪152‬‬

‫پن‪%‬وسم لوست‬

‫حج‬ ‫د حج تعرﻳف‬ ‫حج پﻪ ﻟﻐت ک‪ :3‬ﻗصد تﻪ واﻳﻲ‪.‬‬ ‫او پﻪ اصطﻼح ک‪ :3‬د ﻳﻮ خاص ‪$‬اى زﻳارت کﻮل‪ ،‬پﻪ خاص وخت او خاصﻮ ک‪7‬ﻧﻮ‬ ‫سره‪ ،‬حج بﻠﻞ ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫د حج حکم‬ ‫د اسﻼم ﻣبارک دﻳﻦ پﻨ‪%‬ﻢ رکﻦ حج دى‪ ،‬پﻪ ﻫﻐﻪ چا باﻧدې چ‪ 3‬استطاﻋت او ﻗدرت‬ ‫د حج وﻟري ﻓرض ﻋﻴﻦ دى‪.‬‬ ‫د حج د فرضﻴت دﻻئل‬ ‫د حج ﻓرضﻴت پﻪ ﻗرأن کرﻳﻢ‪ ،‬احادﻳثﻮ او داﻣت پﻪ اجﻤاع ثابت دى‪.‬‬ ‫‪ -١‬ﻗرأن کرﻳﻢ‪ :‬اهلل ﻓرﻣاﻳﻲ‪( :‬‬

‫)‬

‫(‪)١‬‬

‫د اهلل د رضا پخاطر پﻪ ﻫﻐﻮ ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ باﻧدې د حج کﻮل ﻓرض دي چ‪ 3‬د‬ ‫ﻻرې تﻮ*ﻪ وﻟري‪.‬‬ ‫‪ -٢‬حدﻳث‪ :‬پﻪ احادﻳثﻮ ک‪ 3‬د اسﻼم ﻣبارک دﻳﻦ پﻨ‪%‬ﻢ رکﻦ حج *ﻮدل شﻮى‪.‬‬ ‫‪ -٣‬اجﻤاع‪ :‬د اسﻼﻣﻲ اﻣت !ﻮل ﻣجتﻬدﻳﻦ د حج پﻪ ﻓرضﻴت ﻣتﻔﻖ دي‪.‬‬

‫‪( -1‬ال ﻋﻤران‪)۹٧/‬‬ ‫‪153‬‬

‫د حج د وجوب شرطونه‬ ‫ﻓﻘﻬاء کراﻣﻮ رحﻤﻬﻢ اهلل تﻌاﻟﻰ د حج د وجﻮب ﻟپاره‪ ،‬ﻻﻧدې شرطﻮﻧﻪ *ﻮدﻟﻲ‬ ‫دي‪:‬‬ ‫‪ -١‬اسﻼم‪ :‬پﻪ کاﻓر باﻧدې حج ﻧشتﻪ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬ﻋﻘﻞ او بﻠﻮغ‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ ﻟ‪5‬ﻮﻧﻲ او ﻣاشﻮم حج ﻧشتﻪ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬ﻗدرت او استطاﻋت‪ ،‬ﻗدرت او استطاﻋت پﻪ ﻻﻧدې شﻴاﻧﻮ تحﻘﻖ ﻣﻮﻣﻲ‪:‬‬ ‫اﻟﻒ‪ :‬د بدن روﻏﻮاﻟﻰ (صحت)‪ ،‬ﻳﻌﻨ‪ 3‬داس‪ 3‬ﻧاروﻏتﻴا وﻧﻪ ﻟري چ‪ 3‬د سﻔر ﻣاﻧﻊ‬ ‫‪-‬ر‪$‬ﻲ‪.‬‬ ‫ب‪ :‬د ﻻرې د ت‪ ,‬رات‪ ,‬او خﻮراک ﻣصارف باﻳد وﻟري‪.‬‬ ‫ج‪ :‬د کﻮر ﻧﻪ تر حج پﻮرې ﻻره بﻪ پﻪ اﻣﻦ وي (اﻣﻨﻴت)‪.‬‬ ‫د‪ :‬کﻪ چ‪5‬رې کﻮﻣ‪ 3%* 3‬د حج ﻧﻴت ک‪7‬ى وي باﻳد ﻳﻮ ﻣسﻠﻤان ﻣحرم ورسره وي‪.‬‬ ‫ﻫـ‪ :‬د حج کﻮﻟﻮ پﻪ وخت ک‪ 3‬باﻳد د حج ﻣصارف پﻪ ﻻس ک‪ 3‬وﻟري‪.‬‬ ‫د حج د صحت شرطونه‬ ‫‪ .١‬اسﻼم‪.‬‬ ‫‪ .٢‬تﻤﻴﻴز او ﻋﻘﻞ‪.‬‬ ‫‪ .٣‬احرام‪.‬‬ ‫‪ .٤‬پﻪ ﻣخصﻮصﻮ ‪$‬اﻳﻮﻧﻮ ک‪ 3‬د *ﻮدل شﻮﻳﻮ ﻋبادتﻮﻧﻮ ادا کﻮل‪ ،‬ﻳﻌﻨ‪ 3‬پﻪ ﻋرﻓات ک‪ 3‬د‬ ‫ﻋرﻓ‪ 3‬پﻪ ورځ در‪4‬دل او د کﻌب‪ 3‬شرﻳﻔ‪ 3‬ﻧﻪ د زﻳارت طﻮاف کﻮل‪ ،‬داس‪ 3‬ﻧﻪ چ‪ 3‬د ﻳﻮ پر‬ ‫‪$‬اى بﻞ وک‪7‬ي‪.‬‬ ‫‪ .٥‬پﻪ خپﻞ وخت ک‪ 3‬د *ﻮدل شﻮﻳﻮ ﻋبادتﻮﻧﻮ کﻮل‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻮرتﻨﻲ ﻣطاﻟب پﻪ اﻧﻔرادي او ﻳا ‪-‬روپﻲ شﻜﻞ د سﻮال او ‪$‬ﻮاب‬ ‫پﻪ ﻣﻴتﻮد سره تﻜرار ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫‪154‬‬

‫ارزونه‬ ‫ا ـ ﻻﻧدې پﻮ*تﻨﻮ تﻪ ‪$‬ﻮاب وواﻳاست‪:‬‬ ‫‪ .١‬د حج د وجﻮب شرطﻮﻧﻪ 'ﻮ دي؟ پﻪ ﻟﻨ‪ 6‬ډول ﻳ‪ 3‬بﻴان ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .٢‬استطاﻋت پﻪ 'ﻪ شﻲ تحﻘﻖ ﻣﻮﻣﻲ؟ پﻪ ﻟﻨ‪ 6‬ډول ﻳ‪ 3‬وﻟﻴکئ‪.‬‬ ‫‪ .٣‬حج 'ﻪ حکﻢ ﻟري؟ دﻟﻴﻞ سره ﻳ‪ 3‬وواﻳاست‪.‬‬ ‫ب ـ ﻻﻧدې خاﻟﻲ ‪$‬اﻳﻮﻧﻪ پﻪ ﻣﻨاسبﻮ کﻠﻤﻮ ډک ک‪7‬ئ‪:‬‬ ‫‪ .١‬حج پﻪ ﻟﻐت ک‪ .......3‬او د ﻓﻘﻬاوو پﻪ اصطﻼح ک‪.................3‬‬ ‫‪ .٢‬د حج د صحت شرطﻮﻧﻪ ﻋبارت دي ﻟﻪ‪............،..............،..............‬‬ ‫‪ .٣‬د حج د ﻓرضﻴت دﻟﻴﻞ ﻋبارت دى ﻟﻪ‪......................‬‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫پﻮرتﻨﻴﻮ پﻮ*تﻨﻮ تﻪ پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪$ 3‬ﻮابﻮﻧﻪ وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪155‬‬

‫ﻳو پن‪%‬وسم لوست‬

‫د حج فراﻳض او واجبات‬

‫بﻴت اهلل اﻟحرام‬

‫د ﻋرﻓات ﻣﻴدان (جبﻞ اﻟرحﻤة)‬

‫د حج فراﻳض درې دي‪:‬‬

‫‪ -١‬احرام‪،‬‬ ‫‪ -٢‬د زﻳارت طﻮاف‪،‬‬ ‫‪ -٣‬د ﻋرﻓ‪ 3‬پﻪ ورځ ﻋرﻓات ک‪ 3‬درﻳدل‪.‬‬ ‫د حج واجبات‪:‬‬

‫‪ -١‬ﻟﻪ ﻣﻴﻘات ﻧﻪ د احرام ت‪7‬ل‪،‬‬ ‫‪ -٢‬پﻪ ﻋرﻓات ﻛ‪ 3‬د ﻟﻤر تر پرﻳﻮتﻠﻮ پﻮرې تﻢ ﻛﻴدل‪،‬‬ ‫‪ -٣‬پﻪ ﻣزدﻟﻔﻪ ﻛ‪ 3‬د ر*تﻴﻨﻲ سبا ﻟﻪ راختﻠﻮ د ﻟﻤر تر راختﻠﻮ پﻮرې تﻢ ﻛﻴدل‪،‬‬ ‫‪ -٤‬دجﻤراتﻮ وﻳشتﻞ‪،‬‬ ‫‪ -٥‬ذبح ( د ﻗارن او ﻣتﻤتﻊ حاجﻲ ﻟپاره)‪،‬‬ ‫‪ -٦‬د سر د وﻳ‪+‬تاﻧﻮ حﻠﻖ او ﻳا تﻘصﻴر پﻪ خپﻞ وخت ﻛ‪،3‬‬ ‫‪ -٧‬د جﻤراتﻮ د وﻳشتﻠﻮ تﻘدﻳﻢ پﻪ حﻠﻖ باﻧدې‪،‬‬ ‫‪ -٨‬د اختر د ور‪$‬ﻮ ﻧﻪ د ﻓرضﻲ طﻮاف ﻧﻪ تاخﻴرول‪،‬‬ ‫‪ -۹‬د صﻔا او ﻣروه ترﻣﻨ‪ #‬سﻌ‪ 3‬ﻛﻮل‪،‬‬ ‫‪156‬‬

‫‪ -١٠‬د سﻌ‪ 3‬شروع ﻟﻪ صﻔا ﻧﻪ‪،‬‬ ‫‪ -١١‬طﻮاف وداع ﻛﻮل‪،‬‬ ‫‪ -١٢‬د حجر اسﻮد ﻧﻪ د طﻮاف شروع ﻛﻮل‪،‬‬ ‫‪* -١٣‬ﻲ خﻮا تﻪ طﻮاف ﻛﻮل‪،‬‬ ‫‪ -١٤‬پﻪ اوداسﻪ طﻮاف ﻛﻮل‪،‬‬ ‫‪ -١٥‬د ﻋﻮرت پ"ﻮل‪،‬‬ ‫‪ -١٦‬پﻪ احرام ک‪ 3‬ﻟﻪ ﻣﻤﻨﻮﻋﻪ کاروﻧﻮ 'خﻪ ‪$‬ان ساتﻞ‪ ،‬ﻟﻜﻪ‪ :‬د ‪62-‬ل شﻮﻳﻮ جاﻣﻮ‬ ‫اﻏﻮستﻞ‪ ،‬د سر پ"ﻮل (د ﻧارﻳﻨﻪ ﻟپاره)‪ ،‬د ﻧﻮﻛاﻧﻮ ﻏﻮ'ﻮل او د وﻳ‪+‬تاﻧﻮ تراشﻞ او‬ ‫ﻛﻤﻮل‪.‬‬ ‫‪ -٣‬په سعﻲ ك‪ 3‬باﻳد ﻻندې کارونه مراعات شﻲ‬

‫‪ -١‬سﻌ‪( 3‬ت‪ ),‬بﻪ ﻟﻪ صﻔا 'خﻪ پﻴﻠﻮي‪.‬‬ ‫‪ -٢‬صﻔا او ﻣروه تﻪ بﻪ پﻮرتﻪ ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫‪ -٣‬د ﻫرې سﻌ‪ 3‬پﻪ پﻴﻞ ک‪ 3‬بﻪ ﻻسﻮﻧﻪ پﻮرتﻪ کﻮي ﻣخ بﻪ ﻗبﻠ‪ 3‬تﻪ کﻮي اوتکبﻴر بﻪ‬ ‫واﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪ -٤‬د سﻌ‪ 3‬پر ﻣﻬال بﻪ دﻋا ‪-‬اﻧ‪ ،3‬تکبﻴرات‪ ،‬تسبﻴحات او تﻬﻠﻴﻼت واﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪ -٥‬سﻌ‪ 3‬بﻪ ﻟﻪ طﻮاف 'خﻪ وروستﻪ ﻛﻮي‪.‬‬ ‫‪ -٦‬پﻪ اوداسﻪ سره سﻌ‪ 3‬کﻮل سﻨت دي‪.‬‬ ‫‪ -٤‬په مزدلف‪ 3‬ك‪ 3‬باﻳد ﻻندې کارونه په پام ك‪ 3‬ونﻴول شﻲ‪:‬‬

‫‪ -١‬د اختر شپﻪ ت‪5‬رول پﻪ ﻣزدﻟﻔﻪ ک‪ 3‬سﻨت دي‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د ﻣا*ام او ﻣاخﻮستﻦ ﻟﻤﻮﻧ‪%‬ﻮﻧﻪ ﻳﻮ‪$‬اى کﻮل پﻪ ﻳﻮ أذان او اﻗاﻣت سره پﻪ ﻣزدﻟﻔﻪ‬ ‫ک‪ 3‬سﻨت دي‪.‬‬ ‫‪ -٣‬ﻟﻪ ﻣزدﻟﻔ‪' 3‬خﻪ د ﻟﻮبﻴا پﻪ اﻧدازه کا‪1‬ﻲ او گ"‪ 3‬را!ﻮﻟﻮل‪ ،‬سﻨت دي‪.‬‬ ‫‪ -٤‬زﻳات تکبﻴر‪ ،‬تسبﻴح‪ ،‬تﻬﻠﻴﻞ‪ ،‬استﻐﻔار او پﻪ ﻧبﻲ اکرم صﻠﻰ اهلل ﻋﻠﻴﻪ وسﻠﻢ درود‬ ‫وﻳﻞ‪،‬‬ ‫ﻣﻨﻰ تﻪ تﻠﻞ‪.‬‬ ‫‪ -٥‬پﻪ أرام سره د ﻣزدﻟﻔ‪ 3‬ﻧﻪ ٰ‬ ‫‪157‬‬

‫د جمرو وﻳشتل‬

‫!ﻮﻟ‪ 3‬جﻤرې درى دي‪:‬‬ ‫ﻛبرى ﻳا د ﻋﻘب‪ 3‬جﻤره‪،‬‬ ‫‪ٰ -١‬‬ ‫وسطﻰ جﻤره‪،‬‬ ‫‪-٢‬‬ ‫ٰ‬ ‫صﻐرى جﻤره‪.‬‬ ‫‪-٣‬‬ ‫ٰ‬ ‫د عقب‪ 3‬جمره وﻳشتل‬

‫ﻣﻨﻰ 'خﻪ ﻣک‪ 3‬ﻟﻮر تﻪ درﻳﻤﻪ جﻤره ده‪،‬‬ ‫د عقب‪ 3‬د جمرې موقعﻴت‪ :‬د ﻋﻘبﻰ جﻤره ﻟﻪ ٰ‬ ‫اوجﻤرة اﻟکبرى ﻫﻢ بﻠﻞ ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫د عقب‪ 3‬جمرې د وﻳشتلو وخت‪ :‬د ﻋﻘب‪ 3‬جﻤرې د وﻳشتﻠﻮ وخت د ﻟﻮى اختر ور‪3$‬‬ ‫د سﻬار راختﻠﻮ 'خﻪ پﻴﻞ او د ﻳﻮوﻟسﻤ‪ 3‬ور‪ 3$‬د سپﻴده داﻏﻪ پﻮرې دوام ﻣﻮﻣﻲ‪ ،‬کﻪ‬ ‫چ‪5‬رې کﻮم حاجﻲ ﻟﻪ دې وخت 'خﻪ تاخﻴر وک‪ 7‬دم؛ ورباﻧدې ﻻزﻣ‪85‬ي‪.‬‬ ‫ﻏﻮره وخت ﻳ‪ 3‬د ﻟﻤر ختﻠﻮ ﻧﻪ تر زواﻟﻪ پﻮرې دى‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د درې واړو جﻤرو وﻳشتﻞ د ذي اﻟحج‪ 3‬پﻪ ‪١٣-١٢-١١‬ور‪$‬ﻮ ک‪:3‬‬ ‫د وﻳشتلو وخت‪ :‬پﻪ ﻳﻮوﻟسﻤﻪ او دوﻟسﻤﻪ ورځ باﻧدې د ﻟﻤر ﻟﻪ زوال 'خﻪ تر ﻏروبﻪ‬ ‫پﻮرې ﻳ‪ 3‬وﻳشتﻞ سﻨت دي او ﻟﻪ ﻏروب 'خﻪ تر سﻬار ختﻠﻮ پﻮرې ﻫﻢ جﻮاز ﻟري‬ ‫ﻣ‪/‬رد ﻛراﻫﻴت سره‪.‬‬ ‫د اختر پﻪ 'ﻠﻮرﻣﻪ ورځ دجﻤراتﻮ وﻳشتﻞ اختﻴاري دي او وخت ﻳ‪ 3‬د سبا ﻟﻪ ختﻠﻮ‬ ‫'خﻪ تر ﻟﻤر پرﻳﻮتﻠﻮ پﻮرې خﻮ د زوال ﻧﻪ ﻣخک‪ 3‬ﻳ‪ 3‬وﻳشتﻞ ﻣکروه دي‪.‬‬ ‫مسأله‪ :‬پﻪ ﻫر حاجﻲ ﻻزﻣﻪ ده چ‪ 3‬د اختر پﻪ دوﻳﻤﻪ او درﻳﻤﻪ‪ ،‬درى واړه جﻤرات‪:‬‬ ‫ﻛبرى ) ووﻟﻲ‪.‬‬ ‫(صﻐرى‪،‬‬ ‫وسطﻰ او ٰ‬ ‫ٰ‬ ‫ٰ‬ ‫د جمرو وﻳشتلو د صحت شرطونه‪:‬‬

‫‪ -١‬جﻤرې بﻪ پﻪ ﻫﻐﻪ شﻲ باﻧدې وﻟﻲ چ‪ 3‬د ‪$‬ﻤک‪ 3‬ﻟﻪ جﻨس 'خﻪ وي ﻟکﻪ کا‪1‬ﻰ‪ ،‬ﻟﻮ!ﻪ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬ﻫره جﻤره بﻪ پﻪ بﻴﻠﻮ بﻴﻠﻮ اوو ﻛا‪1‬ﻮ وﻟﻲ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬ﻛﻠﻪ چ‪ 3‬درى واړه جﻤرې وﻟﻲ؛ ﻧﻮ باﻳد پﻪ وﻳشتﻠﻮ ک‪ 3‬ﻳ‪ 3‬ترتﻴب ﻣراﻋت ﻛ‪7‬ي‪،‬‬ ‫کبرى جﻤره وﻟﻲ‪.‬‬ ‫صﻐرى بﻴا بﻪ‬ ‫ﻳﻌﻨ‪ 3‬ﻟﻮﻣ‪7‬ى بﻪ‬ ‫وسطﻰ او پﻪ پاى ک‪ 3‬بﻪ ٰ‬ ‫ٰ‬ ‫ٰ‬

‫‪158‬‬

‫فعالﻴت‬ ‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻮرتﻨﻲ ﻣطاﻟب پﻪ اﻧﻔرادي او ﻳا ‪-‬روپﻲ شﻜﻞ د سﻮال او ‪$‬ﻮاب‬ ‫پﻪ ﻣﻴتﻮد سره تﻜرار ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫ارزونه‬ ‫‪ -١‬ﻻﻧدې پﻮ*تﻨﻮ تﻪ ‪$‬ﻮاب وواﻳاست‪.‬‬ ‫اﻟﻒ‪ :‬د حج واجبات 'ﻮ دى؟ پﻪ ﻟﻨ‪ 6‬ډول ﻳ‪ 3‬بﻴان ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫ب‪ :‬پﻪ سﻌ‪ 3‬ﻛ‪ 3‬ﻛﻮم اﻣﻮر باﻳد ﻣراﻋات شﻲ؟‬ ‫ج‪ :‬پﻪ ﻣزدﻟﻔ‪ 3‬باﻧدې د درﻳدﻟﻮ سﻨتﻮﻧﻪ بﻴان ﻛ‪7‬ئ‪.‬‬ ‫د‪ :‬د جﻤرو وﻳشتﻞ 'ﻪ وخت پﻴﻠ‪85‬ي؟ او 'ﻪ وخت پاى ﻣﻮﻣﻲ؟ ﻟﻨ‪6‬ه اشاره ورتﻪ وک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫ﻫـ‪ :‬د ﻳﻮ پر‪$‬اى د بﻠ‪ 3‬جﻤرې وﻳشتﻞ 'ﻪ حکﻢ ﻟري؟‬ ‫‪ -٢‬ﻻﻧدې صحﻴحﻮ جﻤﻠﻮ تﻪ (ص) او ﻏﻠطﻮ تﻪ د (×) ﻋﻼﻣﻪ ک‪85‬دئ‪.‬‬ ‫)‬ ‫اﻟﻒ‪ :‬حاجﻰ بﻪ د صﻔا او ﻣروه ترﻣﻨ‪ #‬سﻌ‪ 3‬د طﻮاف 'خﻪ وړاﻧدې ﻛﻮي‪(.‬‬ ‫)‬ ‫(‬ ‫ب‪! :‬ﻮﻟ‪ 3‬جﻤرې درې دي‪.‬‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫پﻮرتﻨﻴﻮ پﻮ*تﻨﻮ تﻪ پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪$ 3‬ﻮابﻮﻧﻪ وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪159‬‬

‫دووه پن‪%‬وسم لوست‬

‫د حج ډولونه‬ ‫‪ -١‬حج په درى ډوله دى‪:‬‬

‫‪ -١‬ﻗــِــران‪.‬‬ ‫‪ -٢‬تﻤتﻊ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬اﻓراد‪.‬‬ ‫کﻮم ﻳﻮ پدې ک‪ 3‬ﻏﻮره دى؟‬ ‫تر !ﻮﻟﻮ ﻏﻮره ِﻗـران‪ ،‬ورپس‪ 3‬تﻤتﻊ او بﻴا اﻓراد دى‪.‬‬ ‫لوم‪7‬ى‪ :‬د ِقــران حج‬

‫د ﻗران ﻣﻌﻨا‪ :‬ﻗران پﻪ ﻟﻐت ک‪ :3‬د دوه شﻴاﻧﻮ ﻧ‪8‬دې کﻮﻟﻮ تﻪ واﻳﻲ‪.‬‬ ‫او پﻪ اصطﻼح ک‪( :3‬د حج او ﻋﻤرې ﻳﻮ ‪$‬اى ﻧﻴت کﻮل او ادا ﻛﻮﻟﻮ تﻪ) د ﻗـِـران حج‬ ‫واﻳﻲ‪.‬‬ ‫د قـِران حج طرﻳقه‬

‫کﻠﻪ چ‪ 3‬ﻗارن ﻣک‪ 3‬شرﻳﻔ‪ 3‬تﻪ ﻧﻨﻮت‪ ،‬خپﻠﻪ ﻋﻤره سرتﻪ رسﻮي‪ ،‬خﻮ ﻟﻪ احرام 'خﻪ‬ ‫‪$‬ان ﻧﻪ اوباسﻲ بﻠک‪ 3‬پﻪ احرام ﻛ‪ 3‬پات‪ 3‬ﻛﻴ‪8‬ي‪ ،‬ﻛﻠﻪ چ‪ 3‬د حج ﻣراسﻢ د ذي اﻟحج‪3‬‬ ‫ﻣﻨﻰ تﻪ روان شﻲ او د ﻓرضﻲ حج‬ ‫پﻪ اتﻤﻪ شروع شﻲ؛ ﻧﻮ بﻴا بﻪ پﻪ ﻫﻤدې احرام ﻛ‪ٰ 3‬‬ ‫ﻣﻨاسﻚ بﻪ شروع ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫د ﻗارن تﻜﻠﻴﻒ ﻧسبتا ً ﻣتﻤتﻊ او ﻣﻔرد تﻪ زﻳات وي‪$ ،‬ﻜﻪ ﻟﻪ ﻛﻮﻣ‪ 3‬ور‪ 3$‬ﻧﻪ چ‪ 3‬ﻋﻤره‬ ‫ﻳﻲ ﻛ‪7‬ې ده تر اختر پﻮرې باﻳد پﻪ احرام ﻛ‪ 3‬پات‪ 3‬شﻲ‪.‬‬ ‫پﻪ ﻗارن باﻧدې د شکر دم واجب دى‪ ،‬ﻳﻌﻨ‪ 3‬ﻗارن بﻪ د اهلل د شکر پﻪ خاطر ﻳﻮ 'اروى حﻼﻟﻮي‪.‬‬ ‫دوﻳم‪ -‬د تمتع حج‬

‫دحج پﻪ سﻔر ک‪ 3‬د حج او ﻋﻤرې ادا کﻮﻟﻮ تﻪ چ‪ 3‬پﻪ بﻴﻼ بﻴﻠﻮ احراﻣﻮﻧﻮ باﻧدې وي د‬ ‫تﻤتﻊ حج واﻳﻲ‪.‬‬ ‫د قران او تمتع حج فرق‬

‫ﻣتﻤتﻊ ﻟﻮﻣ‪7‬ى احرام صرف د ﻋﻤرې ﻟپاره ت‪7‬ي‪ ،‬ﻛﻠﻪ ﻳ‪ 3‬چ‪ 3‬ﻋﻤره خﻼصﻪ ﻛ‪7‬ه ﻧﻮ‬ ‫‪160‬‬

‫خپﻞ احرام ﻟرې ﻛﻮي او پﻪ ﻋادي تﻮ‪-‬ﻪ خپﻞ وخت تﻴروي‪ ،‬ﻛﻠﻪ چ‪ 3‬د حج وخت‬ ‫ورسﻴ‪8‬ي بﻴا د دوﻳﻢ ‪$‬ﻞ ﻟپاره خپﻞ احرام ت‪7‬ي‪.‬‬ ‫خﻮ ﻗارن د ﻋﻤرې او حج ﻟپاره ﻳﻮ ‪$‬ﻞ احرام ت‪7‬ي‪ ،‬تر 'ﻮ ﻳ‪ 3‬چ‪ 3‬حج خﻼص ﻛ‪7‬ى ﻧﻪ‬ ‫وي تر ﻫﻐﻪ وختﻪ پﻮرې پﻪ احرام ﻛ‪ 3‬پات‪ 3‬وي ﻛﻪ ﻣﻜ‪ 3‬تﻪ د حج د وخت ﻧﻪ ﻳﻮه ﻣﻴاشت‬ ‫ﻣخﻜ‪ 3‬ﻫﻢ داخﻞ شﻮى وي بﻴا ﻫﻢ د حج تر وختﻪ پﻮرې باﻳد پﻪ احرام ﻛ‪ 3‬پات‪ 3‬شﻲ‪.‬‬ ‫پﻪ ﻣتﻤتﻊ باﻧدې ﻫﻢ د شکر دم ﻻزﻣ‪85‬ي‪.‬‬ ‫درﻳﻴم‪:‬د افراد حج‬

‫اﻓراد پﻪ ﻟﻐت ﻛ‪ :3‬ﻳﻮا‪ 3$‬کﻮﻟﻮ تﻪ واﻳﻲ‪.‬‬ ‫او پﻪ اصطﻼح ﻛ‪ :3‬ﻫﻐﻪ حج دى چ‪ 3‬پﻪ ﻫﻐﻪ ﻛ‪ 3‬ﻳﻮا‪ 3$‬دحج ﻛﻮﻟﻮ احرام وت‪7‬ل شﻲ‬ ‫او ﻋﻤره وﻧﻪ ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫پﻪ ﻣﻔرد باﻧدې د شکر دم ﻧشتﻪ‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې دحج د اﻗساﻣﻮ تﻔاوتﻮﻧﻪ پﻪ اﻧﻔرادي او ﻳا ‪-‬روپﻲ تﻮ‪-‬ﻪ بﻴان ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫ارزونه‬ ‫اﻟﻒ ـ ﻻﻧدې پﻮ*تﻨﻮ تﻪ ‪$‬ﻮاب وواﻳاست‪.‬‬ ‫‪ -١‬حج پﻪ 'ﻮ ډوﻟﻪ دى؟‬ ‫‪ِ -٢‬ﻗران 'ﻪ ﻣﻌﻨا ﻟري؟ طرﻳﻘﻪ ﻳ‪ 3‬بﻴان ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬تﻤتﻊ 'ﻪ ﻣﻌﻨا ﻟري؟ طرﻳﻘﻪ ﻳ‪ 3‬بﻴان ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫ب ـ ﻻﻧدې صحﻴحﻮ جﻤﻠﻮ تﻪ د (ص) او ﻏﻠطﻮ تﻪ د (غ) ﻧ‪+‬ﻪ ک‪85‬دئ‪.‬‬ ‫)‬ ‫(‬ ‫‪ -١‬د شکر دم ﻳﻮا‪ 3$‬پﻪ ﻣتﻤتﻊ حاجﻲ واجب دى‪.‬‬ ‫)‬ ‫‪ -٢‬ﻗارن د ﻋﻤرې او حج ﻟپاره ﻳﻮ ‪$‬ﻞ احرام ت‪7‬ي (‬ ‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫پﻮرتﻨﻴﻮ پﻮ*تﻨﻮ تﻪ ‪$‬ﻮابﻮﻧﻪ پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ 3‬پﻪ ساده ژبﻪ وواﻳاست‪.‬‬ ‫‪161‬‬

‫درې پن‪%‬وسم لوست‬

‫د حج متفرقه مساﻳل‬ ‫د حلق معنا‬ ‫د وﻳ‪+‬تاﻧﻮ خرﻳﻞ ﻳا کﻠﻮل (حﻠﻖ) بﻠﻞ ک‪85‬ي ( ﻳﻮا‪ 3$‬د ﻧارﻳﻨﻪ ﻟپاره)‬ ‫د تقصﻴر معنا‬ ‫د سرﻧﻪ د وﻳ‪+‬تاﻧﻮ ﻛﻤﻮل (تﻘصﻴر) بﻠﻞ ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫طواف الوداع‬ ‫دا ﻫﻐﻪ طﻮاف دى چ‪ 3‬حاجﻴان ﻳ‪ 3‬ﻟﻪ ﻣﻜ‪ 3‬ﻧﻪ د وتﻠﻮ پﻪ وخت ﻛ‪ 3‬د وداع (رخصت‪ )9‬پﻪ‬ ‫ﻧﻴت سره ﻛﻮي‪.‬‬ ‫دې تﻪ طﻮاف (صدر) ﻫﻢ واﻳﻲ‪ ،‬دا طﻮاف پﻪ ﻫﻐﻪ حاجﻲ واجب دى چ‪ 3‬ﻟﻪ ﻣﻴﻘاتﻮ 'خﻪ‬ ‫بﻬر اوسﻴ‪8‬ي او د ﻣک‪ 3‬پﻪ اوسﻴدوﻧکﻲ باﻧدې ﻧشتﻪ‪.‬‬ ‫د طواف الوداع سقوط‬ ‫طﻮاف اﻟﻮداع ﻟﻪ ﻣﻌذورو *‪%‬ﻮ 'خﻪ ساﻗط‪85‬ي‪.‬‬ ‫فعالﻴت‬ ‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻮرتﻨﻲ ﻣطاﻟب پﻪ اﻧﻔرادي او ﻳا ‪-‬روپﻲ شﻜﻞ د سﻮال او ‪$‬ﻮاب پﻪ ﻣﻴتﻮد‬ ‫سره تﻜرار ﻛ‪7‬ي‪.‬‬

‫‪162‬‬

‫ارزونه‬ ‫ﻻﻧدې پﻮ*تﻨﻮ تﻪ ‪$‬ﻮابﻮﻧﻪ وواﻳئ‪:‬‬ ‫‪ .١‬حﻠﻖ او تﻘصﻴر 'ﻪ ﻣﻌﻨا ﻟري؟ تﻌرﻳﻒ ﻳ‪ 3‬ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .٢‬د طﻮاف اﻟﻮداع بﻞ ﻧﻮم 'ﻪ دی‪ ،‬پﻪ چا واجب او کﻠﻪ ساﻗط‪85‬ي؟‬

‫کورن‪ 9‬دنده‬ ‫پﻮرتﻨﻴﻮ پﻮ*تﻨﻮ تﻪ پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪$ 3‬ﻮابﻮﻧﻪ وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪163‬‬