I-Darphane Koleksiyonerleri Toplantısı 03-01-2002

Citation preview

�l

DARPHANE VE DAlVIGA MATBAASI GENEL MÜDÜBLÜGÜ

I.

DmmB

K�UK�İY�NIBLIRİ 'OfW!I�I

3 OCAK2002

T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlıgı Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlügü

I.

DARPHANE KOLEKSiYONERLERi TOPLANTISI 03 Ocak 2002 Türkiye iş Bankası Genel Müdürlüğü Kuleleri Büyük Salon

AÇillŞ KONUŞMASI Konuşmacı: Tul}rul Bilen ÜNAL Genel Müdür Degerli Konuklar, Degerli Basın Mensupları, Hoş geldiniz, şeref verdiniz. Bugün burada bir ilki gerçekleştirmenin mutlulugu içinde sizleri selamlamak istiyorum. Dünyanın en eski darphanelerinden birisi olan Türkiye Cumhuriyeti Darphanesi ilkelerinde, kurallarında ve kalitesinde titiz; yönetim anlayışında, gelişen teknolojiye uyum saglamada ve yeni düşüncelerden yararlanma konusunda son derece degişime açık ve ilericidir. Bu yapısı ve bu yönetim anlayışı ile sürekli genç ve dünyanın en gelişmiş darphanelerinden biri konumunda olan Darphane, tüm koleksiyonerlerini davet ettigi bu toplantı ile de bir ilki gerçekleştirmektedir. Başbakanlık Hazine Müsteşari@ Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlügü'nün koleksiyonerleri ile buluştugu bu ilk toplantı aslında herkesin aynı zamanda ev sahibi, toplantı sahibi oldugu bir buluşmadır. Darphane yönetimi; degişime, eleştiri ve görüşlere açık bir yönetim tarzı izlemektedir. Bu kapsamda, siz degerli koleksiyonerlerimizden, kamuoyundan ve çalışanlarımızdan gelen tüm görüş, katkı ve eleştirilere büyük önem vermekteyiz. Bu toplantının ana amacı da, sizlerin degerlendirmelerini ögrenmek ve bu görüşlerden yönümüzü belirlemede yararlanmaktır. Darphanemiz, 2000 yılı başından itibaren teknolojik olarak çok ciddi bir yatırım ve yenilenme sürecine girmiştir. Bu kapsamda, öncelikle para baskı kalitesini artırma, daha hızlı üretim yapma yönünden dünyanın en gelişmiş birkaç darphanesi tarafından kullanılan preslerin alımı gerçekleştirilmiştir. En gelişmiş pantograf makinesi, freze ve torna tezgahı, polisaj makinesi, analiz cihazı satın alınmış; paketlernede otomasyana geçilmiştir. Geçtigirniz aylar içinde, hatıra para basımını en ileri noktaya getirecek presle birlikte, Matbaa Bölümümüzü dünyar:ıın sayılı güvenlikli kagıt matbaalarından biri haline getirecek tüm makine ve teçhizatın alımı yapılmıştır. 1

2002 yılında da, başta renkli ve lazer baskı olmak üzere başka bir dizi yeniligi daha mümkün kılacak teknolojinin satın alınması için gerekli tüm formaliteler tamamlanmıştır. Bu yeniliklerin dogal sonucu olarak Darphane koleksiyon ürünleri yelpazesi de zenginleştirilmeye başlanmış ve bu anlamda birçok ilke imza atılmıştır. Amacımız diyalog oldugu için ben konuşmamı daha fazla uzatmayacagım. Toplantının görüşlerinizi ortaya koyacagınız bölümüne geçmeden önce Darphane ve yaptıgımız çalışmalar konusunda sizlere biraz bilgi vermek; kısa bir tanıtım sunuşu yapmayı düşündük. Darphanemizi, yapt@mız işleri ve ürünlerimizi kısaca tanıttıktan sonra koleksiyoner konuşmacıları dinleyecegiz. Bunu yarım saatlik çay molamız izleyecek; aradan sonra ise, toplantının görüş alışverişinde bulunacagımız bölümü başlayacaktır. Teşekkür eder, saygılar sunarım.

2

DARPHANE'NiN TARiHÇESi Konuşmacı: Ahmet EROL Genel Müdür Yardımcısı Ortadogu ve Anadolu'ya yerleşen Türklerin IX. yüzyıldan itibaren kurdukları iı'ili ufaklı devlet ve beyliklerin muhtelif kasabalarında madeni para basılmış ve para basılan yerlere öteden beri darphane denilmiştir. Ancak, Osmanlı imparatorlugu'nun kuruluşuna kadar belirli ve devamlı bir darphane yeri mevcut olmamıştır. Bu nedenle aynı şekilde devamlı semt olmak bakımından istanbul'un fethinden sonra Fatih Sultan Mehmet tarafından Beyazıt Camii civarında tesis ettirilen darphane, Türk Darphanesi'nin kuruluşuna başlangıç sayılmıştır. ilk kuruluşun kesin tarihini saptayan ve kanıtlayan bir belge ne yazık ki mevcut olmadrgrndan, Fatih'in kendi adına bastırdıgı ilk Türk altınının tarihi olan 1467, Türk Darphanesi'nin ilk kuruluş tarihi olarak dikkate alınmaktadır. Bu ilk kuruluş, genişletilerek 1596 yılında Beyazıt'ta Simkeşhane isimli hana taşınmış ve ilk muntazam şeklini almıştır. istanbul'un fethinden sonra hızla genişleyen imparatorlugun para gereksinimini karşılamak için mevcutlara ek olarak çeşitli yerlerde geçici nitelikte yeni darphaneler kurulmuştur. Sayısı 40'ı bulan bu darphanelerin başlıcalarının faaliyette bulundugu yerler; Bursa, Edirne, Amasya, Erzurum, Konya, izmir, Seres, Sofya, Şam, Bagdat,Tiflis, Mısır,Tunus ve Cezayir'dir. Ancak, istanbul'daki darphanenin devletin ana darphanesi olma özelligi devam etmiş ve 1843 yılında diger darphanelerin etkinligine son verilerek bu tarihten sonra yalnız istanbul'daki darphanede para basılmıştır. Darphanenin ikinci kuruluşu, Sultan lll. Ahmed zamanına rastlamaktadır. 1723 yılında Simkeşhane'den Topkapı Sarayı alanı içinde bugüne kadar kullandrgr binalara taşınıp faaliyete geçirilen darphane, 1832 yılında yeni atölyelerin inşa ve ilavesi ile genişletilmiş ve ayrıca darphane bahçesinde hünkar dairesi yapılmıştır. 8 Temmuz 1967 tarihinde şimdiki yerinde (Yıldız-Beşiktaş) açılışı yapılan üçüncü kuruluş projeleri üzerindeki çalışmalar, 1953 yılına kadar geriye 3

,

gitmektedir. O yıllardaki madeni para istemierindeki artışın sonraki yıllarda daha yükselecegi dikkate alınarak yeni binanın yapımı, yeni makinelerin satın alınması kararlaştırılmıştır. Yeni darphane binasının inşaatına 1961 yılı ortalarında başlanmış ve yeni makineler de satın alınarak 1967 yılında yeni binada hizmete başlanılmıştır. Tarihçilere göre Osmanlı imparatorlugu'nun ilk üç iktisadi devlet kuruluşu olarak savaş toplarını döken Tophane, savaş gemilerini yapan Tersane, Hazine için paraları basan Darphane gösterilir. Tarihsel ve geleneksel önemle bu ölçüde degerli tutulmuş Darphane Müdürlügü 1845 yılından itibaren "evrak-ı sahihe" ya da damga vurmak amacıyla kurulan Matbaa Müdürlügü ile 1933 yılında birleştirilmiştir. Genel Müdürlügümüzün Damga Matbaası adıyla bilinen bu bölümü halen Topkapı Sarayı alanı içinde yer almaktadır. Osmanlı imparatorlugu'nun görkemli yönetim binasının avlusunda yer alan ve tarihsel olarak da çok anlamlı olan Matbaa Bölümümüz, dünyanın en ileri teknoloji ürünü baskı makineleri, pasaport makinesi ve perforaj makineleri donatılmıştır. Bir başka deyişle, tarih ile ileri teknoloji ürünleri aynı görkemli ortamda buluşmaktadır. Bu yapı, Türk toplumunun tarihine ve geçmişine olan saygısının ve gelecek ve yeniliklere açıklıgının güzel bir simgesidir.

4

TOPLANTI Tanıtım Bölümü

Konuşmacı: Tugrul Bilen ÜNAL Genel Müdür Sunumumuza devam etmeden önce bir eksigi tamamlamak istiyorum. Bendeniz Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürü Tugrul Bilen ÜNAL; Ahmet EROL arkadaşım, Genel Müdür Yardımcımız; Hasan AKKAYA, Darphane Daire Başkanımız; Aslı GENÇ, Bilgi işlem Sorumlusu arkadaşımız; Olcay MARMARA, Koleksiyoner Bölümü Sorumlusu arkadaşımız. Genel Müdürlügümüz olarak faaliyetleı'imize kısa bir göz atacak olursak; madeni ufak para basımı ve dagıtımı; Cumhuriyet altın sikkeleri ve Cumhuriyet ziynet altınlarının basımı; madeni hatıra para basım ve dagıtımı; resmi mühür imali ve resmi mühürlerin sicillerinin tutulması, mühür beratlarının tanzim edilmesi; kıymetli maden ve taşlardan mamul süs ve ziynet eşyalarının ticaretinin düzenlemesi ve analizinin yapılması; her çeşit harç pulu, damga pulu, nüfus cüzdanı, pasaport, uluslararası evlilik cüzdanı v.b. degerli kagıtların üretimi temel görevlerimiz arasındadır. Bu görevierimize baglı olarak döner sermayeli, genel bütçeye tabi bir kuruluş olan Genel Müdürlügümüz, 2000 yılında bütçeye 2 trilyon liralık bir katkıda bulunmuştur. Kuruluşumuzu örgütsel açıdan kısaca tanımlamak istersek; Genel Müdür, iki Genel Müdür Yardımcısı, Döner Sermaye Sayman!@, Darphane Daire Başkani@ ve baglı seksiyonlar, Damga Matbaası Daire Başkanlıgı ve alt birimleri, Uygulama Daire Başkanlıgı, Personel ve Egitim Daire Başkanl@,idari ve Mali i ş l e r Daire Başkanlıgı, Savunma Uzmanlıgından oluşmaktadır. Koleksiyon ürünlerimiz ile ilgili kısaca bir bilgi vermek istiyoruz. Şu anda satışta bulunan koleksiyon ürünlerimiz toplu olarak şunlardır: Yakın tarihte Kuşlar Serisi'ni çıkardık. Biliyorsunuz, 1 5 paradan oluşan bir set.1 5 paranın tümünü birden çıkararak büyük bir keyif aldık. Sanıyorum, koleksiyonerlerimiz de hoşlandılar veya umuyorum ki hoşlanmışlardır. Bu seriyi çıkaralı yaklaşık bir ay oldu, eldeki sonuçlar böyle oldugunu gösteriyor, degilse söylersiniz. Kuşlar serimizde bir yenilik yaptık ve ilk kez bir kare para ürettik. •

5

Normal olarak bir ons agırlıgı Kuşlar Serisinde yarım onsa indirerek daha çok koleksi yonere ulaş mayı am açladık.Özellikle de ülke mizin gençlerini koleksiyonerlerimiz arasına katmayı arzuladık. •

•

Geleneksel Türk El Sanatları iznik Tabak Hatıra Parası Sivas Divrigi Ulu Camii Hatıra Parası

Yurt dışı için ürettigirniz hatıra paralardan pırlanta gözlü Kulaklı Orman Baykuşu ve Kaya Kartalı Hatıra Paraları; sanıyorum dünyada ilk kez yapıldı ve bir para üzerinde pırlanta kullanıldı. •

•

•

23 Nisan Hatıra Parası 32. Avrupa Erkekler Basketbol Ş a m p iyonası Hatıra Parası

Her yıl geciktigimiz için haklı olarak eleştirdiginiz 2001 yılı Tedavül Para Setimizi bugün (03 Ocak 2002) itibariyle çıkardık. 2000 yılı Tedavül Para Setinin satışı, yanılm ıyorsam Nisan ayına kadar devam edecektir. Beş paradan oluşan ve bir dizi yeniligi sizlere sunan yeni bir seri olarak Bin Yılın Türkleri-l serimizi çıkardık. Bu para serisinde de yenilikler yaptık. Bir kere tanınmış heykeltıraşlarımıza konuyu açtık. Bir anlamda onlar arasında bir ihale açarak, bu paralardan iki tanesini tanınmış heykeltıraşlarımıza yaptırdık. Bir başka yenilik, ilk kez dikdörtgen para üretimini gerçekleştirdik. Bu serinin ilk parası olan Atatürk Hatıra Parasının çok özel bir para olması gerekligine inandıgımız için, beyaz altınla bimetal bir Atatürk Hatıra Parası ürettik. Beyaz altınla üretilmiş olan paranın, kıymetli metal kullanılmış olmasına baglı olarak fiyatı yüksek oldugu için, herkes tarafından alınabilmesini de saglamak için gümüş olan versiyonunu da yaptık. Binyılın Türkleri-l Hatıra Para serisini oluşturan diger paralar; Cahit Arf, Koca Yusuf, Mevlana ve Mimar Koca Sinan Hatıra Paralarıdır. •

•

Her ne kadar üzerinde bir deger taşımıyorsa da, sanıyorum dünyanın en kalın hatıra parası niteligini de taşıyan ve çok begeni toplayan Kagıt Agırl@ bir başka ürünümüz. •

Fatihin kendi adına bastırd@ ilk altından oluşan ve Darphanemizin kuruluş tarihi olan 1467'yi belgeleyen madalyon. Bu madalyonun heykelcik formuna sokulmuş ayaklı biçimi de yeni bir koleksiyon objesi. •

6

isviçre'nin CARAN D'ACHE firmasıyla birlikte ilk defa onların ürünlerini de bir degişime ugratarak kalem yaptık. Bu kalemler; kurşun ve tükenmez olmak üzere iki çeşit ve gümüş kaplama. Kalemlerin başlık bölümünde altın olarak üretilmiş Atatürk rölyefi var. •

Ayrıca, yine CARAN D'ACHE firmasıyla ortak olarak Atatürk altın hatıra paralı gümüş çakmak ürettik. Seri numaralı olarak ve 50 adet üretilen bu çakmaklardan çok az sayıda kaldı. •

Biliyorsunuz, Darphane altınını 6 gr. olarak çıkartıyoruz. Çok özel ve kesinlikle taklidi mümkün olmayan bir ambalajla sunuyoruz. Hatıra niteligini de taşıyacak bu am balajı özel şekil ve belli bir seri num arasıyla çıkartıyoruz. •

Hatıra paralar için bronz, gümüş ve altın olarak metal kutular ürettik. Böylelikle, tüm hatıra paralarının metal kutularını da koleksiyonerlerimize sunabiliyoruz. •

Uzunca bir zamandır magazamızda sergiledigimiz ve çok ciddi olarak begeni toplayan saatlerimiz. Belirli formaliteleri bekledigimiz sürede geçemedigimiz için henüz magazamıza getiremedigimiz; ancak, şu anda bir kısmı yapılmakta olan saatlerimizin örneklerini görüyorsunuz. •

Bu bölümün sonunda, ilgi duyacagına inandıgımız için bir paranın yapılış öyküsünü kısaca vermek istedik. Öykü Darphanede Sanat Atelyesi'nde başlıyor. ilk aşamada eskiz çalışması. Tabi, bu ilk aşamanın bir ön çalışması da var. O da, eskiz aşamasından önce sanatçının yapt@, yapmak durumunda oldugu araştırma. Bu araştırmadan sonra eskiz çalışmasıyla ilk aşama başlamış oluyor. Hazırlanan eskizin plasterine işlenmesi. Plasterin çalışması tamamlanan rölyefin alçı kalibının çıkartılması. Alçıya dökülen rölyef üzerinde heykeltıraşın yeniden daha ince ayrıntıları, detayları çalışması, düzeltmesi, düzenlemesi. Alçı kalıptan akrilik kalıba geçiş. Kalıbın pantograf makinesinde (yazıcı kalıbı yazacak ve de rölyefi okuyacak, kalıbı çıkartacak makineye verdigirniz bir ad) okunması, pantograf makinesinde ana kalıbın (master kalıbın) üretilmesi. Az önceki makine 175 yıldır aynı mükemmellikle çalışan bir makine. Diger makine ise, dünyada sayılı Darphanede var olan, teknolojinin en son yaratt@ ürün olan en yeni, üç boyutlu pantograf makinesi. 7

Ana kal ıp üzerinde son çalışmaların yapılması. Kalıp Atelyesi'nde uygulama kalıplarının hazırlanması. Kalıbın istenilen sertlige getirilmesi. Baskıya girmeden önce, baskı yapılacak kalıp üzerinde son pariatma çalışmasının yapılması. Sanat Atelyesi'nde başlayan bu işlem böylece sürerken Darphanenin başka bölümünde de paraların üretilecegi metalle ilgili çalışma çoktan başlamış durumda... Bu çalışma da, kararlaştırılan alaşımdaki metalin üretild@ yer olan Dökümhanede başlıyor. Dökümhaneden çıkan ürün Haddehaneye geliyor. Haddehanede istenilen kalınlıkta şerit haline getirilen metal, ü zerine baskı yapılacak çapta dogranıyor. Yani, bizim pul dedigirniz parçalar elde edilmiş oluyor. Pullar üretildikten sonra, baskıya elverişli kıvama getirilmesi amacıyla, bir anlamda streslerinin alınması amacıyla tavlama ünitesine giriyor ve burada pulun üzerinde yapılan işlemlerden dolayı oluşmuş olan kimyasal atıklar ve kimyasal etkileşimler de yıkanarak temizleniyor. Gördügünüz bu aşama baskı öncesi, pulların ayna parlaklıgına getirildigi polisaj (parlatma) aşaması. Ve baskı... Kalite kontrolünden geçirilmesi; paranın özel ambalaja yerleştirilmesi. Ve nihayet ambalajlanarak satış için magazaya gönderilmesi.

8

9

Evet , paranın Darphanemizdeki kısa üretim öyküsü bu. Bu bölümü bitirmeden önce birkaç cümle de müzemizle ilgili söylemek istiyorum. Görüntüleri görüyoruz. Kasalarımızda sakladıgımız degerieri gün ış@na çıkarttık ve halka açık olan m üzemiz de sergilerneye başladık. Sergilenen eserler 2571 parçadan oluşmakta ve M.Ö. 7. yüzyıldan 1921 yılına kadar olan dönemi kapsamaktadır. Haftanın iki günü (Salı ve Perşembe) açık olan müzemize ziyaretçileri mutlulukla bekliyoruz. Müzemize koyamad@mız; ancak tarihimizin en güzel mirası olarak kabul ettigirniz degerlerimizi, şu an kullanmak durumunda olmad@mız makinelerimizi, teçhizatımızı da Genel Müdürlügümüz binasındaki koridorlarda sergiliyoruz; yakında, hazırlamakta oldugumuz makine müzemizi de açmış olacagız.

10

Evet, tanıtım bölümümüzü de böylece tamamladık. 11

Koleksiyonerlerin Görüşleri Bölümü Yöneten: Tu� rul Bilen Ü NAL Genel Müdür Programımızın bu bölümünde koleksiyoner konuşmacılarımıza söz verecegiz. Alfabetik sıraya göre çagırmak istiyorum. Şu anda elimdeki listede daha önceden adını yazdırmış dört konuşmacı var. Bunlar dışında söz almak isteyecekleri de, kürsüde söz almak isteyen anlamında söylüyorum, bekliyoruz. Herkesin katkısını herhalde maladan sonraki bölümde almayı ümit ediyoruz. Ana amacımız, sizlerden görüş, öneri, eleştiri ve degerlendirmelerinizi alabilmek. Alfabetik sırayla davet edecegim. Sayın Erkan TORAMAN.

Erkan TORAMAN Koleksiyoner Sayın Genel Müdür, Darphanenin degerli mensupları, saygıdeger koleksiyonerler, Ben, Darphane'nin en eski Ankara'lı üyesi yani duayeni Erkan TORAMAN. Üye nurnararn 35. Buraya çok sayıda Ankara'lı üyeyi temsilen geldim. Her çıkan parada en az 150-200, hatta 250 kişiyle görüşmem oluyor. Onlar gelemedi. Çünkü, yeni yılın başı işleri yogun. Bir de toplantının hafta içersinde ve mesai saatinin içinde olması bu katılımı engelledi. Söyleyeceklerimi lütfen yapıcı olarak degerlendirin. Zaten başka türlü de olamaz. Çünkü Darphane, hatıra paranın en önemli etkenidir. Görevde olan ve olmayan emegi geçen herkese teşekkürler... Buna ragmen, biz Ankara'lı üyelerin bazı talepleri var. Üyelere her senenin başında bir emisyon programı gönderilmesi. Bunu yayınlamak Darphane'ye bir taahhüt yüklemez. Listenin altında Posta işletmesi Genel Müdürlügü Fiateli Servisi'nin yapt@ gibi bu programda gerekliginde degişiklik yapılabilir ibaresi yer alır. Üyelere çıkarılacak her hatıra para için bir tanıtım kartı veya broşürün gönderilmesi. Bunu Posta işletmesi Genel Müdürlügü Fiateli Servisi tedavüle çıkarılacak pullar için, Türk Telekom da satışa çıkarılacak telefon kartları için 12

yapıyor. Bu tanıtım kartı veya broşürü tek yaprak halinde, paranın ön ve arka yüzlerinin resimleri, altında konusu, sanatçısı, agırlıgı, çapı, baskı adedi gibi bilgileri ihtiva eder. Ve broşürler her para için ayrı ayrı çıkarılır. Bir sıra numarası takip eder. Hatta yurtdışında üye var ise arka yüzüne de ingilizce, Almanca gibi lisanlarda bilgiler yer alabilir. Bazı seriler var. Örnegin; ipek Yolu. 2 parçası çıktı. Kaç parça olacak, ne zaman tamamlanacak? 2001 yılı içinde 3'üncü parçası planlanıyordu; yıl bitti henüz bir şey yok. Örnegin Sidney Olimpiyatları. 2 parçası çıktı. Kaç parça olacakP Neredeyse yeni olimpiyatlar geliyor. Daha çıkacak parçası var mıP Yoksa olup olmayacagı bu kadar mıP 2001 yılı programında olmad@na göre tamamı bu kadar. Ve çıkan paralardan bir tanesinin deseni de Olimpiyatlarda çok başarı saglad@mız Uzun Atlama olmalı. istanbul Kültür Varlıkları, Antik Kentler, Mimar Sinan'ın Eserleri, Cumhuriyetin Kadın ilkleri, Anadolu'yu Aydınlatanlar, Anadolu Uygarlıkları, Korunan Doga, Geleneksel Türk El Sanatları, Binyılın Türkleri, Geleneksel Türk Tiyatrosu serileri kaç parçadan oluşacakP Herhalde bunların programı Darphane'de vardır. Bazı paralar 2001 yılı programında yer almasına ragmen bugüne kadar çıkmadı. Son olarak tedavüle çıkarılan paraların tedavül bitim tarihleri yok. Duydugumuza göre, baskı miktarının tamamı satılıncaya kadar devam edecekmiş. Satışı realize edilen miktarları bir grafikte gösterirsek, bu en az 30-40 yıl sürer. Bir ürün az oldugunda kıymetlidir. Bu paralara yine tedavül süresinin ilanı olumlu olur herhalde. En son tedavüle çıkan paralardan Divrigi Ulu Cami, iznik Tabak, Basketbol Şampiyonası için 15.000, Türkiye'nin Kuşları ve Binyılın Türkleri için 50.000+1 0.000 yani 60.000 baskı adedi planlanıyor. Darphane'nin üyelere gönderdigi satış rakamlarına bakacak olursak, gümüş paraları örnek ald@mızda 1 036 adet Binyıl Zirvesi ile 2520 adet Tam Güneş Tutulması-1 arasındadır. Yani Darphane'nin 1 000-2500 arasında satışı var iken, bu 1 5.000 veyahut da 60.000 adet nasıl gerçekleşecek? Darphane üyesi herhalde 5.0005.500 arasındadır. Ankara'da 500 tane üye olmasına ragmen 250'si koleksiyoner. Biraz gerçekçi olursak , bu miktarlar çok çok aşagıya çekilir. Bir zamanlar pula aşırı bir talep oldu. Pul koleksiyoncuları hatırlarlar. Bu talep karşısında o zaman ki adıyla PTI gazete gibi kagıda, tiraj miktarı bol sıfırlı rakamlarla 13

enflasyon pulları dedigirniz pulları çıkarmaya başladı ve koleksiyoncuları küstürdü. Birçok kimse pul koleksiyonculugunu bıraktı. Bu gidişle aynı şey herhalde hatıra para koleksiyonculugunda da olacak. Bu son çıkan Türkiye'nin Kuşları ve çıkarılacagı duyulan Türkiye'nin Çiçekleri bunlar ancak tematik konulu pullarda olur. Hatıra para konusu daha agırlıklı konuları ihtiva eder kanısındayım. Mesela; Alman paralarında Adenahur'ın, Erhard'ın diger önemli kişilerin, ABD paralarında ABD Başkanlarının rölyefleri var. Bizim paralarımızda da, Cumhurbaşkanlarımiz istiklal Savaşı komutaniarımız, Cumhuriyetimizin kurulmasına emegi geçenler yer alamaz mıP Çeşitli kamu kuruluşlarının yıldönümleri oldu. Örnegin; Karayollarının, Devlet Tiyatroları'nın buna benzer. Bu sene Türk radyoculugunun 75. Yılı. Kuruluşlarda yapılacak olan organizasyonlar da satışı artırır herhalde. Bir gemiler serisi çıkıyor; Piri Reis, Barbaros, Fethiye. Kaç parça olacagı belli degil. Bir açıklama yok. Geçen sene Japonya'da batan Ertugrul Gemisi'nin 1 1O. yılıydı. Bu seride acaba Ertugrul Gemisi'ne yer verilemez m iP Bu vesileyle de vatanlarından binlerce kilometre uzakta şehit düşmüş vatan evlatları anılmış olurdu. Yine bu seride her 4 Nisan'da Deniz Şehitleri Günü olarak anılan Dumlupınar Denizaltısı da yer alacak olursa 86 denizci de hatırlanmış olur. Bazı önemli olayların, etkinliklerin , toplantıların, konferansların yıldönümleri takip edilerek bunlar için hatıra para çıkarılması. Geçmişte kalan bazı önemli etkinlikler için hatıra pam çıkarılabilirdi. Örnegin; istanbul'da Askeri Müze'de açılan Dünya Pul Sergisi. Hatta bu sergide Darphane bir stand açmıştı. Yine istanbul'da yapılan AGiK Toplantısı. Süper devletlerin başkanları, onlarca hükümet ve devlet başkanı, yüzlerce bürokrat, diplomat, binlerce yazılı ve görsel basın mensubu istanbul'a gelmişti. 1998 yılı ismet inönü'nün ölümünün 25. yılı idi. Herhalde bu ülkeye inönü de en az Muhsin Ertugrul, Adnan Saygun, Dr. Hulusi Bey, Koca Yusuf, Cahit Arf kadar hizmet vermiştir. inşallah, 2002 yılında ölümünün 33. yılında veya daha önce Darphane'ce hatırlanır. Şimdiden hatırlatalım 2005 yılında Dünya Mimarlar Kongresi istanbul'da yapılacak ve muhtemelen Kaya Köyü, barış ve dostluk köyü olarak ilan edilecektir. Koleksiyonerlerin alım gücü düşünülerek, yazınızda belirttiginiz gibi 20+1 degil kutu içindeki diger paraları da dahil edersek 46 parçalık; yani, 567 milyon Türk Liralık bir para grubu satışa sunuluyor. Buna amatör bir koleksiyoncunun gücü yetmez. Sözlerime son verirken, Darphane yetkililerine başarılar ve tüm üyelere de 14

koleksiyonlarının nadide parçalarla zenginleşmesini diler, saygılar sunarım.

Tugrul Bilen ÜNAL Genel Müdür Sayın Erkan TORAMAN'a teşekkür ediyoruz. Sayın Ferihan OGUZ burada lar mı efendim . Buyurun Sayın OGUZ.

Ferihan OGUZ Koleksiyoner E m egi geçen herkese teşekkür ediyorum. Yeni koleksiyonerim. Eski koleksiyonerlerin sergi açmalarını bekliyorum. Böylelikle bizler de onlardan ögrenebiliriz. Bir de, Türk mutfagının seçkin yemeklerinin tanıtılmasında katkıları olabilir mi diye düşünüyorum. Teşekkür ederim.

Tugrul Bilen ÜNAL Genel Müdür Ferihan Hanıma teşekkür ediyoruz. Sayın Güvendik FiŞEKÇiOGLU, buyurunuz efendim.

Güvendik FiŞEKÇiOGLU Koleksiyoner Efendim bu toplantıyı bizlere bahşeden Darphane yönetimine ve buraya iştirak etmek zahmetinde bulunan sizlere teşekkür ediyorum. Kısaca bir anımı hatırlatmak istiyorum. Eski yönelimle yeni yönetim arasındaki fark. 1 970'1erde Türk Numismatik Dernegi'nin Genel Sekreteri idim. O sıralarda Darphane'ye bir genel müdür atandı. Dernegimizin yönetim kurulu da yeni genel müdürü görmek ve dernegi tanıtmak ve yakıniaşmak için ziyarete gittiler. Ben o zaman müsait olmadıgım için gitmemiştim. Sonra ziyaret eden dernek başkanı ve üyelerden bu ziyaretin neticesini ögrendim. O zaman ki Darphane 15

Müdürü arkadaşlara sormuş. Siz necisiniz, ne iş yaparsınız? Onlar demişler ki, "Efendim biz Türk Numismatik Dernegi üyeleriyiz. Sizin bast@nız paraların koleksiyonunu yapıyoruz. Yani koleksiyoneriz." Üzülerek belirteyim, Darphane Müdürünün cevabı şu olmuş; "Kardeşim sizin başka işiniz yok muP Bu gibi işlerle ne ugraşıp duruyorsunuz?" Aradan aşagı yukarı bir 30 sene geçti. Bu aradaki farkı bilhassa üzerine basarak biz koleksiyonculara anlatmakta büyük fayda görüyorum. Tekraren Darphane yönetimine teşekkürlerimi sunuyorum. Efendim , birtakım kısa notlar aldım. Ewela, son zamanlarda koleksiyonculara bakış açısının degiştigini çok rahatlıkla görebiliyoruz. Nitekim bu toplantının yapılması bunun en bariz bir misali. Son zamanlarda Darphane'den bilgi almak kolaylaştı. Eskiden herhangi bir paranın baskı miktarı v.s. bir nevi gizli bilgi gibiydi. Alınması son derece zordu. Şimdi Internete giriyorsunuz basılan bütün yeni paraların resimlerini, fiyatlarını ve en son baskı miktarlarını çok rahatlıkla alabiliyorsunuz. Yani kamu bir nevi şeffaf bir görev görüyor. Bu bizler için çok güzel. Yine son zamanlarda basılan paraların kalitesi fevkalade güzel. Hele bilhassa son zamanda basılan Kuşlar Serisini alan almayan bütün arkadaşlara tavsiye ederim. Bu aynı zamanda kültür için de büyük bir hizmet. Bilhassa ortaokul, lise talebesi için bulunmaz bir nimet. Sanıyorum arkadan Türkiye bitkileri gibi yeni bir ser'i gelecek; o da, sanıyorum gayet güzel Koleksiyoncuların alması gereken bir seri olması gerektigini düşünüyorum. Efendim gelelim ufak tefek maruzatlarımıza. Sayın Genel Müdürle görüştügümüz zaman, kendilerinin ifadeleri; benim ilk gayem koleksiyoncu adedini 20.000, bilahare 1 00.000 adede çıkarmak, demişti. Gayet güzel bir temenni. Biliyoruz ki koleksiyonculuk ortaokul sonları ile lise çaglarında başlar ki, ben öyle başladım. Benim başlangıcım pul bilahare para koleksiyonu ile olmuştur. Şimdi Darphanenin çıkarmış oldugu paraların en ucuzu 7.5 milyon lira ile 1O milyon lira arasında degişiyor. Ortaokul sonu ve lisede okuyan bir talebenin bu paraları verip de bu koleksiyana girmesi oldukça zor. Bunun için daha ewel temennilerimiz genç koleksiyoncuları bu sahaya çekebilmemiz için ucuz basım lı paralar. Çocuklar harçlıklarıyla bu paraları alabilsinler. Yoksa, 7.5-1 O milyon lira verip bilhassa altın paraları hiç alamazlar. Mümkünse ucuz fiyattan, ucuz 16

metalden yapılmasını ben şahsen tavsiye ve temenni ediyorum. Bir de son zamanlarda ekonomik kriz nedeniyle koleksiyoncuların bir kısmı koleksiyonu bırakmış vaziyette. Bunun da sebebi, çok sık para basılması ve yüksek degerde olması. Benden önceki konuşmacı arkadaşım bunu rahatlıkla ifade etti. Bir müddet para çıkışı olmuyor; derken, bir bakıyorsunuz yarım milyar liraya yakın bir degerde 8-1O tane birden para çıkıyor. Mümkünse bunu sıraya koymak ay ve ay, iki ayda bir, daha uygun olur kanaatindeyim. Efendim bir diger konu. Bu son zamanda çıktı. Kuşlar ve Binyılın Türkleri serisiyle bu koleksiyonun satış süresi ortada yok. Sanıyorum ki, benden önceki arkadaşıının söyledigi gibi bu biraz iddialı bir baskı, iddialı bir seri. Bu serilerin yapımı da zaman aldı. Hayli masraf ortaya çıktı. Böyle daha ewelki oldugu gibi 1000-2000 ile degil de 50.000-60.000 adet satmak düşüncesiyle Darphane yola çıktı. Ama bunun bir mahsuru var. Bunu bir misaile size söyleyeyim. Darphanemizin 1970'1i senelerinde bast@ ilk hatıra paraları, bunlar da güzel paralardır. O günkü imkanlarla. Mesela; Alparslan Parası, Bir Millet Meclisi Parası. Fakat o zamanlar koleksiyon nosyonu Darphane yetkililerinde pek olmad@ için, bu paralar Darphane'de senelerce satıldı. Senelerce. Ne zaman gitseniz 3 sene 5 sene Darphane bu paraları sattı. Bunu aynı şekilde 50. Yıl Altınında da söyleyebilirim ki hatta o zamanki satış fiyatı 500 liraydı. Bir ara üzerindeki altın miktarı 600 lira olmasına ragmen Darphane ısrarla bunu 500 liradan senelerce sattı. Bugün bu paralar kıymetsiz. Halbuki paralar çok güzel. Sebebi şu. Satıldıkça basıldı, arayan Darphane'de aradı. Satın aldı. Dolayısıyla, bunlar koleksiyoncular için kıymetli bir metal olmaktan çıktı. Ben koleksiyoncuların aleyhine çalıştım. Aynı şey korkarım ki bu çok güzel yapılmış Kuş serisinde de başımıza gelmesin. Temennim, bu. Kuş serileri gibi basılacak hatıra paralara çok iyi. Daha ewelden kullanılan 1 yıl gibi veyahut da daha başka 2 yıl gibi bir kat'i satış süresi konulsun. O süre sonunda bunlar ortadan kalktıgı zaman arz talep kanunu degeri gelecektir. Dolayısıyla, alanların lehine ve koleksiyoncuların lehine çalışılacaktır. Efendim bir diger husus, dış satış. Sanıyorum Darphane Türkiye'ye döviz getirsin, Türk Parası tanınsın diye dışarıdaki firmalarla anlaşma yapıp btrtakım paraların basılmasına sebebiyet veriyor. Fakat görüyoruz ki, bu paralar sadece temalik serilerde oluyor ve onların dedikleri gibi oluyor. Yani, T.C. Darphanesi'nin basmış oldugu bizlere hitap eden hatıra paralarını sanıyorum ki dış şirketler almıyorlar. Daha dogrusu bizler dış şirketlerin talebine tabi oluyoruz. Nitekim, Kuş serileri bu Kulaklı Orman Baykuşu veyahut da diger tematik serilere biz 17

tabi oluyoruz. Bu arada çok seriler ortaya çıktıgı için benden ewelki konuşmacı arkadaşım konuşmasında belirtti, arz etti. Sizlere neyin alınacagını, hangi serilerin ne zaman başlayıp ne zaman bitecegini bilemiyoruz ve yine de dış satış yapılan paralar, bizlere çok geç intikal ediyor. Nitekim, bugün bastırılan paralar dış memleketlere satılmış, dış firmalara satılmış henüz bizlere intikal etmemiş. Burada 7-8 tane para var. Çıkan bu paralarla bunları bir araya getirecek olursak maddi gücümüzü biraz aşıyor. Efendim konumuzda hep para, para dendi. Bu arada madalyandan hiç bahsedilmedi. Darphanemiz gerek özel, gerek tüzel kişilere muhtelif vesilelerle gayet güzel madalyanlar basıyor. Bu konuda da kendilerinden biz koleksiyonculara birtakım bilgiler verilmesini, mümkünse bunlardan başlangıçta diger bir hususla bedeli mukabili de temin edilmesini arzu ediyoruz. Demin, hatıra paraların basımını gördük. Hakikaten son derece modern makineler var. Fakat yine de paraların üzerinde lüple bakıld@ zaman gayet ince saç teli şeklinde ara sıra hataları görüyoruz. Bunlara da dikkat edecek olursak çok daha iyi olur. Çünkü dış memlekette bunlara son derece dikkat ediyorlar, en ufak bir saç teli şeklindeki bir çizik parayı hatalı olarak kabul ediyor. Efendim benim söyleyeceklerim bu kadar. Sabırla dinlediginiz için sizlere teşekkür ediyorum.

Tutı rul Bilen ÜNAL Genel Müdür Sayın Güvendik FiŞEKÇiOGLU'na katkılarından dolayı teşekkür· ediyoruz. Yazılı son konuşmacı Vedat KOÇAK . Buyurunuz efendim.

VEDAT KOÇAK Koleksiyoner Sayın Genel Müdürümüz , kıymetli koleksiyoncu kardeşlerimiz ve izleyiciler. Ben bir flatelistim, ama tabii ki sizlerden ayrı degilim. Bu arada PTI'ye Posta Dairesine de teşekkürlerimi arz etmek isterim . Her ne kadar bize gelen mektupta 3 Aralık yazılıysa da 21'inde postaya verilmiş 26'sında geldi. Son 18

gün 25'i idi. Ama telefonla yetiştim, kabul ettiler, lütfettiler teşekkür ederim. Birçok arkadaşımın söyledikleri dogrudur. Ama nereden nereye geldik. Onu bir de düşünürsek bu yapılan büyük hizmetten dolayı yönetime, emegi geçeniere ayrıca teşekkürlerimi arz ederim. Şu anda tekrardan kaçınmak için, ufak bir noktaya da temas etmek istiyorum. Eger yapılabilirse, bir Danışmanlık Kurulu oluşturulmalıdır. Ben ücretsiz olaraktan danışmanlıga talibim. Ben demek istiyorum ki, sizlerden daha iyi bilmiyorum ama dünya çapında tecrübeye sahip bir kişi ve uluslar arası bir jüri üyesi olaraktan katkıda bulunacagımı zannediyorum. Teşekkür ediyorum, sag olun.

Tuirul Bilen ÜNAL Genel Müdür Sayın Vedat KOÇAK'a teşekkür ediyoruz. Efendim, ara vermeden önce, yazılmış olmad@ halde görüş bildirmek isteyen var mı? Buyurun efendim.

Metin TAŞ Koleksiyoner Ben çok kısa bir şey söylemek istiyorum. Efendim, benim en çok dikkatimi çeken, 1970'1i yıllarda çıkan tedavül paraların hatıra paraya çevrilmesi olayının niye terk edildigi. Şimdi çıkan paraların da bir seri halinde hatıra para şeklinde çıkartılmasında yarar olacagını zannediyorum. Toplam deger degişmeyebilir. Bir tane gümüş hatıra parası çıkartt@mızda fiyatı 1 5 milyon lira diyecegimize, gümüşü biraz küçük tutup digerlerinin tedavül metal paraların (madeni paraların) bir serisi şeklinde çıkartılırsa daha zevkli bir takım elde edilebilir kanaatindeyim. Aynı ebat olabilir. Yani ön tarafı tedavül paranın aynısı arkası da çıkan serinin gravürü ne ise onun işlenmesi şeklinde. Koleksiyoner arkadaşlarımız hatırlayacaklardır. 1970'1i yıllarda çıkan öyle seri hatıra paralar var. Daha da zevkli oluyor, daha da göze hitap ediyor. Toplam 19

para aynı olabilir. işte bir tane 3 cm çapında olur, gümüş olanı 2 cm çapında olur aynı paraya gelen bir seri olur. Tahmin ediyorum koleksiyon açısından daha göze hitap eden bir seri oluşturulabilir. Böyle bir şey yapılırsa daha çok talep görecegi kanaatindeyim. Teşekkür ederim.

Tuı}rul Bilen ÜNAl Genel Müdür Teşekkürler Sayın TAŞ. Buyurun efendim.

Hurşit Kemal BAYKAN Koleksiyoner Amatör koleksiyoncu diyebilirsiniz. Bu toplantı herhalde bir anlamda Cumhuriyet tarihinin ilk toplantısı sayılır. Düzenleyeniere teşekkürü borç bilirim. Diger konuşmacılar bu teşekkürü yapmış olmalarına karşın, düzenleyeniere teşvik olsun diye teşekkürü yinelemekten mutluluk duyuyorum. Türkiye'de kamu kurumlarında bir vakıflaşma egilimi var. Devletin iktisadi hayattan elini ayagını giderek çektigi, çekmesinin zorunlu oldugu bir dönemde Darphane'nin müşterisi sayılabilecek koleksiyonerlerin bu şekilde bir araya gelmesi çok sevindirici bir çalışma onun için ayrıca teşekkür ediyorum. Ama hepimiz biliyoruz ki, vaktiyle nüfus idareleri dökülürdü. Bir nüfus çalışanları vakfı oluşturuldu. Şimdi gelip nüfus cüzdanınızı memleketten getirtmek, kaydınızı getirtmek durumunda kaldıgınızda bir bedel ödüyorsunuz. Size çok süratli faks hizmeti sunuluyor. Kaydınız veriliyor. Gün geçmeden verilen saatle alınan yerler var. Ve o vakıflar devletin eksigini ve aczini kapattılar. O en dökülen devlet daireleri olan nüfus müdürlükleri, tapu daireleri o vakıflarla, insana yakışır, yurttaşa yakışır hizmet veren yerler haline geldi. Darphaneden hükümranl@n simgesi olan paraları basmasını, bizlere ucuz olarak sunmasını, bir iktisadi deger, kültürel deger olan bu ürünlerin ve devletler kurmuş Türk tarihinde çok özgün ve önemli yeri olan Darphane'nin her şeyi yapmasını beklerken bunu yapmakla da zor duruma düşecegini, yani bunu yapmanın çok kolay olmayacagını biliyoruz. O bakımdan, niçin Darphane çalışanları vakıfları ön plana çıkartılmazP Onlar da, bu kurumun çalışanları 20

ve bu işin içersinde büyük emekler sarf ediyorlar. Hazine vakıfları da olabilir. Şunu öneriyorum. Darphane özel kuruluşlara birtakım ürünler basıyor. Zorunlu kontenjan koyabilir. Fenerbahçe Kulübü'ne 1 .000 adet, şu yıl kutlamasını yaptıgında hayır 200 tanesi benim olursa ben bunu basarım diyebilir. Bunu vakıfa aktarabilir. Vakıf bir tanzim satış magazası haline gelebilir. 1 yıl içersinde ürünler tedavülden kaldırılıyor. Geçmişte 2 yıldı, çok sürüncemede kalıyordu. Bir yıl içersinde alındıktan sonra ne yapılıyor bilmiyorum. Ergitiliyor mu, yeniden çuvallara konup kalıyor mu? Niçin vakfa aktarılmasın? Hani kıl payı kaçırmış olan insanlar bunu neden alamasınlar? Eger bu konuda bir finansal açık çekecek ise vakıf, çok büyük miktarları (50.000-60.000 gibi) alamıyorsa, birtakım insanlar vakıftan eski ürünleri almak için kapora gibi bir para bile verebilirler. Bu vakfın sermayesi olabilir. Yurtdışına tesadüfen çıkma fırsatını edindim. Promatermini'de indiginizden itibaren karşınıza çıkan döviz bürolarında hatıra paralar satılıyor. Valikan'da hatıra paralar pazarlanıyor. inanın abartma degil, Berlin'de eczane sayısı kadar numismatik dükkanı var. Bizim darphanemizin ürünleri hani buna da şükür, gelenin alabildigi gelmeyenin göremedigi bir konumda. Bu tarihi bir açılım. Hani bir Yeşilköy projesi vardı? Türkiye'nin Antalya'sında, Türkiye'nin en çok turist gelen yeri orası. Yani birtakım acentelikler edinilebilir. Bu ürünler dünyaya taşıtılabilir. Bizim kültürel tanıtımımızın da bir parçası haline gelebilirler diye düşünüyorum. Yani Antalya'da, Bodrum'da,Yeşilköy'de, izmir'de, Ankara'da birtakım acentelikler oluşturulabilir. Biz seyyar satıcılardan, sarraflardan, ayaküstü insanlardan pazarlıkla para topluyoruz. Yani bu geliştikçe çok büyük kaynaklar ayrılması gereken bir hobi. Ama çok ucuz ve basit paralarla başladık, tedavüldeki bildigirniz paralarla başladık. Bir seyyar satıcıya gidiyorsunuz o sizin bir anlamda hasta olan, para toplayan biri oldugunuzu bir kez anladıktan sonra tamam diyor, elinizdekine bakışınıza göre, sizin kıyafetinize göre, size fiyat biçiyor. Tamam ben bu parayı bundan alırım diyor ve alıyor. Çünkü biliyorsunuz ki, bir hafta sonra gittiginizde onu orada bulamayacaksınız; yerini bir başkası almış olacak. Yani, o tutturabildigine satacak. Diger devlet darphanelerinin ürünleri de tedavül para setleri şeklinde çıkarılabilir. Bunlara dahi ihtiyaç var. Bu satır aralarına sıgdırd@m önerilerin biraz bizlerin de katkısıyla hani gönüllü danışmanlıklar yapmak gibi, iletişimin kurumlar ve kuruluşlar aracıl@yla olması gerektigi şekilde geliştirilebilecegini düşünüyorum. Bu konuda biz sayın Genel Müdürün ziyaretine gitsek bulabiliriz miyiz? Zira, çalışmaları var biliyoruz. Ama 21

koleksiyon servisindeki arkadaşlarla her zaman gittigimizde görüşüyoruz. O bir iletişim noktası. Orada bir dilek kutusu oluşturu labilir. Bunlar da bizim sayın üst makamlara ulaşmamızda kolumuz, elimiz, sesimiz olur. Ben satır aralarında bunu söylerken Türk Numismatizmi'nin nerede oldugunu, bir iki sergiden ve Sayın Güvendik FiŞEKÇiOGLU'nun kitaplarından gördüm, ögrendim. Fiateli de oldugu gibi dünya mihengine vuracagımız birtakım sergiler ve yarışmalar olmasını arzu ediyorum. Bunlar bize şevk verir. Hani neredeyiz, onu bilmek durumundayız. Fiateli de 1 930'1arda Londra'da, ingiltere'de başlayan pul basımcılıgı Osmanlı'ya 33 yıl sonra geldi ve bir çok konuda Türk nunıismatları ödüller alabildiler. Sanıyorum bizde de vardır. Çok erken başlamışlar bunu yapabilirler. Bu global dünyada kültürel bir iletişim aracı durumundadır. Numismat, toplu igne ucu kadar birikimlerin, katkıların gelecekte damlaya damlaya göl olur felsefesinin, atasözlerinin bir örnegidir. Sabırla dinlediginiz için hepinize teşekkür ediyorum, iyi günler, hoşçakalın.

Tugrul Bilen ÜNAL Genel Müdür Sayın BAYKAN'a teşekkür ediyoruz. izin verirseniz şimdi küçük bir ikramımızın da yer alacagı bir dinlenme nıolası verelim. Daha sonra, önce konuşmacıların degerlendirmeleriyle ilgili ben kendi degerlendirmelerimi söylemek istiyorum. Cevap degil, "degerlendirme" sözcügünü özellikle seçiyorunı. Onunla birlikte de, diger katılımcıların katkılarını, eleştirilerini ve görüşlerini almaktan mutluluk duyacagımı tekrar ifade etmek istiyorum. Buyurunuz efendim, afiyet olsun.

22

oegerlendirme ve Kapamş Bölümü Tugrul Bilen ÜNAL Genel Müdür Herkese katkıları için teşekkür ederim. Dogru bir şey yapt@mız izienimi edinmiş oldum. Bütün konuşmacılara güzel sözleri için de teşekkür ederim. Sayın Erkan TüRAMAN'ın konuşmasına geçersem; emisyon programının gönderilmesinin, gerekli degişikliklerin bildirilmesinin uygun olacagını, gerekli olacagını belirtti. Şunu söylemek istiyorum. Emisyon programı; yani, bizim yıllık hatıra para basım programımız mevzuata göre, yönetmelige göre Karar Kurulu kararı marifetiyle oluşturdugumuz program. Daha önceki uygulamayla ilgili tam net bir şey söyleyemiyorum. Fakat, ben göreve başlad@mdan beri, yani 2.5 yıldır bütün koleksiyonerlerimize gönderiliyor. internette de sürekli yayınlanıyor. Bunun dışında, çıkacak paralarla ilgili tanıtım broşürünün yapılmasının uygun olacagını belirtti Erkan Bey. Bunu da tabi yeniden degerlendirecegiz. Açıkçası bunu broşür şeklinde yapabilmenin gayreti içinde olduk. Fakat yapamadık, broşür formunda bildiremedik. Mektup formunda bildiriyoruz. Olacakları da, çıkacakları da, yapılacak degişiklikleri de mektup formunda koleksiyonerlerimize iletiyoruz. Tabii ki, estetik, fotograflarının da yer alacagı broşür şekline sokmayı biz de arzu ediyoruz. Umarım önümüzdeki günlerde bunu yapabilme başarısını gösteririz. Çıkarılan bazı paraların da yarım kald@nı; örnegin Sidney Olimpiyatlarında bundan sonra hangi paraların çıkarılacagı konusunda hiçbir fikirlerinin olmad@nı ifade etti. Ve de bizim en başarılı dal oldugumuz uzun atlamada bir para çıkarmış oldugumuz için de bundan duydugu memnuniyeti ifade etti. Sidney Olimpiyatları ile ilgili hangi paraları çıkartacagımızı biz de bilmiyoruz. Erkan Bey bu konuyu aslında gayet iyi biliyor. Sidney Olimpiyatları ile ilgili paralar bizim yurt dışına MDM adına yapt@mız paralardır. Uzun Atlama ve ya Adım Atlama, Güreş veya Futbol hangisinin yer alacagı konusunda bizim kullanabildigimiz hiçbir inisiyatif yok. Bu paralar MDM firmasının siparişi. MDM bizden alımı yapan alman firmasının adıdır. MDM'nin siparişine göre belirleniyor ve onların belirttigi konularda çıkartılıyor. Dolayısıyla, o konuda herhangi bir şey yapma imkanımız yok. Ama bu örnekler içersinde örnegin ipek Yolu, Erkan 23

Bey söyledi, haklıdır, dogrudur. O konuda bir eksigirniz vardır. Bizim serimiz içerisindedir. Orada daha aydınlatıcı olmamız gerekir. Ancak, açıkçası şundan kaynaklanıyor. Ben hem ilgi çekecegine inand@m yönü oldugu için hem de arkasındaki emegin ve meşakkatin büyüklügünü verebilmek amacıyla paranın öyküsü bölümünü bizim sunumumuz içersine aldım. Bu öykü süre olarak yaklaşık üç ayı kapsıyor. Heykeltıraşlaı'ımız çok büyük özveri ile çalışıyor olmakla birlikte; sınırsız çok sayıda heykeltıraşımız olmad@ için maalesef şimdilik ancak bu kadar yapabiliyoruz. işin o tarafına ayrıca gelecegim, zaman zaman da çok fazla para çıkardıgımız eleştirisine ugruyoruz. Biz bu toplantıyı 2001 yılında yapacagımızı duyurmuştuk. Bunu da yetiştiremedik. Çok fazla mahcup olmayalım, belirttigirniz tarihten çok fazla uzaklaşmayalım diye Ocak ayının ilk gününe aldık. Dogal olarak kış gününe rastladı. işin o tarafını belki çok fazla degerlendirmedik. Ama hava düne göre, beklenen ölçüde olmamakla birlikte, güzel. Kayden sayısı 5500'e ulaşan, fiilen devamlı alım yapan 1 500 koleksiyonerlerimizi aslında keşke burada görebilseydik diyorum. Gelenlere çok büyük ölçüde teşekkür ederim. Ama gelemeyenler için de, keşke gelebilselerdi de Erkan Bey, Güvendik Bey, Ferihan Hanım gibi, Sayın Baykan gibi eleştirilerini burada iletebilselerdi diye düşünüyorum. Çıkan paralarla ilgili tedavül süresinin beyan edilmemiş olmasına baglı olarak; Erkan Bey bugüne kadar ki satışı, ilan edilen tiraja böldü; 30-40 yıl gibi bir süre çıkardı. Dogrudur. Ama, 65 milyon nüfusu olan bir ülkede kültürel yönü, sosyal yönü, egitim yönü olan bu konuda bu kadar düşük rakamla kalmayı ve de sonuna kadar böyle kalmayı bir yerde benimserseniz ve de burada kalırsanız, dogrudur. 30-40 yılda biter. Ancak, Kuşlar Seti ve de Binyılın Türkleri Seti, eger kullanacagım tabir uygunsa bu çemberi kırmak için çıkartıldı. Ben geleli 2.5 yıl oldu. Güvendik Bey'in söyledigi gibi ilk etapta 20.000 ama finalde en azından 100.000 rakamını telaffuz ettigim dogrudur. 2.5 yıl içersinde koleksiyoner adedi anlamında nereye geldigimizi sorarsanız yeni çok farklı bir yere gelmedigirniz dogrudur. Bunu degiştirmek için bir şeyler yapmak gerekiyordu. Hep bir şeyler yapmaya çalıştım veya çalıştık hep beraber; bir sonuç alamadık. Sanıyorum Kuşlar, Binyılın Türkleri serileriyle bu sonucu alacagız. Bu sonucu alma yönünde de ciddi göstergeler var. Bunların tanıtımını programlad@mız ölçüde henüz yapamamış olmamıza ragmen, lıenüz 3 haftalık bir sürede ulaşt@mız satış rakamı çok ümit vericidir. Kare para tabi ki farklı bir estetigi yakalama amacına yönelikti; ama, aynı zamanda o estetigin altında açıkçası gizlenmiş bir konu var; degindiginiz 24

konular arasında yer aldıgı için söylüyorum, o da şu; 1 ons gümüşten olan hatıra parası 0.5 ons gümüşe indirildi. Fiyatı ona baglı olarak 2.500.000.- lira ucuzlatıldı ki, çok daha geniş kitlelere ulaşabilsin diye. Aslında, bu böyle oldugu taktirde de sanıyorum bundan en fazla yararlanacak olanlar, şu ana kadar yıllardan beri bu işin meşakkatini çekip toplayıcıl@nı, koleksiyonerligini yapmış olanlar olacaktır. Tedavül süresi bunun için konulmadı. Hatıra pam koleksiyonculugunda tabi ki bir ciddiyet var. Biz bu ciddiyetin idraki içerisindeyiz. 1 970'te çıkartılmış ve ilanihaye satılmış olan para ömegi çok olumsuz bir örnek olmakla beraber, bizim tedavül süresini ilan etmeden çıkard@mız bu paralarla ilgili bir örnek degildir.Neden degil derseniz, orada tedavül süresi de yoktur, tiraj da yoktur. Bunlardan birini degil, tirajı mutlaka ilan etmek durumundasınız. Biz tirajı ilan ettik. Bu şu demektir; bundan bir tane daha fazla basamayacagız demektir. Dünya örneklerine bakt@mızda da, dünyanın birçok ülkesinde, tedavül süresi gibi bir sürenin verilmedigini görebiliriz. Pul koleksiyonculugu, benzeri bir uygulama nedeniyle bitti diyoı' Erkan Bey. Ben eskiden pul koleksiyoncusuydum. Benim bildigim kadarıyla pul koleksiyonculugu bütün dünyada bitti. PTI'nin tirajı çok yükseltmesine baglı olarak Türkiye'de bitmedi. Türkiye'de kuş ve çiçek hatıra parasında yer alması gereken bir konu mudurP Bunu tartışmaya açtı Erkan Bey. Tematik olmasına baglı olarak bizim hatıra paralarımızın konusu olmaması gerekligini veya öncelikli konu olmaması gerekligini söyledi. Açıkçası, ben buna katılamıyorum. Bizim inanılmaz sayıda degerimiz var. inanılmaz sayıda, çok fazla işlenmesi gereken konumuz var. Ama şu da gerçek, Türkiye'deki kuşlar dünyada inanılmaz ölçüde; inanılmaz sözcügüyle başladık öyle devam edelim, inanılmaz ölçüde ilgi görüyorlar ve inanılmaz ölçüde degerli bulunuyorlar. Yakında çıkacak çiçekler için de aynı şey geçerli. Biz, orkideyi bize ait olmayan, çogumuzun yurtdışından geldigi zaman ancak görebilecegimiz bir şey oldugunu zannederken -ki uzun süre ben de öyle zannettim-; daglarımızdaki arkide çeşitlerinin dünyanın hiçbir ülkesinde var olmad@nı,bulunmad@nı şimdi biliyorum. Eger yanılmıyorsam, köklerinden salep yapıld@ için yok edildigini de biliyorum. Artı bizim sonsuz sayıdaki degerlerimizin bir bölümü sadece bizi, bizim ülkemizin insanını ilgilendirirken; bu tür konular, tüm dünyanın ilgisini çekiyor. Tüm dünyanın ilgisini çektigini bu paraları çıkard@mızda dışarıdan ald@mız eleştirilerle de ögrendik. Sanıyorum bunların yurtdışı satışları da yine bu dogrultuda çok farklı bir boyuta gelecek. 25

Önemli olay ve etkinliklerin takibinin tabii ki yapılması gerekir; atianmaması gerekir. Bu konuda her türlü uyarıya açıgız. Ancak, bu etkinlikleri paraya çevirirken çok ciddi bir seçim yapmak mecburiyeti var. Yapmad@mız takdirde çok haklı olarak eleştiriyorsunuz. Diger yandan da tutarı 500 milyon lira olan bir parayı biz nasıl alacagız diye eleştiri başlıyor. Türkiye, artık çok büyük bir ülke. Etkinligi de çok fazla. Etkinlik ve benzerlerini biz alt alta para yaptıgımız takdirde -ki, şunu itiraf edeyim; bunu az önce söyledigim prosedür nedeniyle yetiştiremeyiz, yetiştirdigirniz taktirde- sadece 500 milyon liralık bir bütçeyi sırf bu etkinlikler nedeniyle çıkarılması gereken paralara ayırmak durumunda kalırsınız. 500 milyon dedim; ardından, 567.5 milyon lira notu geldi. 567.5 milyon dogru; ama, ben Türkiye'nin Kuşları serisinin kısa bir hikayesini anlatayım. Yapılırken birer birer başladık. "Üçer üçer çıkartabilir miyiz?" dedim arkadaşlara; "Ugraşırız, çabalarız." dediler. Hasan AKKAYA'yı her gördügürnde "Bir tane 1 5'1ik kutu yaptıralım. Alanlar 3 tane 3 tane koysunlar. işte 5 seferde 3 ayda bir çıkarsak 1 5 ayda bunu tamamlarız." dedim. Bir taneyi koyduk. "Hasan Bey, ben bu 1 4 taneyi görmezsem rahat edemiyorum. "Suat Bey nasıl dolduracagız bunu, Nesrin Hanım ne yapacagız?"; inanılmaz bir heyecanla bu kutunun doldurulmasını istiyorum. Bir şeyi de burada itiraf etmem gerekiyor. Bulundugum yer nedeniyle, belirli yanlış anlarnalara imkan vermemek için, ben birşey biriktirmiyorum. Ama onları görmek için sabrım yetmiyor. Neticede, gece gündüz ugraştılar arkadaşlarım. Gerçekten, büyük fedakarlıklarla çalıştılar ve 1 5 taııeyi birden çıkardık. 1 5 taneyi birden çıkartınca; işte o zaman da, 567.5 milyon liranın 1 30 milyon TL'Iik kısmını oraya ayırmış olduk, orada bitirmiş olduk. Fakat süre var. Alım için yeterli süre var. Kutuları ayrıca sattırıyorum ki teker teker alıp, benim gibi sabırsızlaııdıkça da bütçeden daha fazla kaynak ayırıp daha çok satın alınabilsin diye. Orada bir açmaz var gibi. Öyle mi yapmalı, böyle mi yapmalı? Bilemiyorum, biz böyle yaptık. Sanıyorum, eger eksigim varsa siz tamamlarsınız, Erkan Bey'in soruları, degerlendirmeleri ile ilgili görüşlerimi söylemiş oldum. Ferihan Hanım çok farklı bir şey söyledi. "Türk mutfagının tanıtılması" dedi. Şimdi bu konuyu önce, kuş ve çiçek serilerinde bizi eleştireıı koleksiyonerlerimiz degerlendirsin diye düşünüyorum. Biz de degerlendirecegiz tabi. Sayın FiŞEKÇiOGLU'ııun konuşmasından aldıgım notlar: Koleksiyonerlere bakış açısının degiştigini ve bilgi almanın kolaylaşt@nı ifade 26

ettiler. Evet, bu konuda çok ciddi çaba sarf ediyoruz. Hala eksiğimiz olabilir. Varsa onları da, uyarın lütfen, tamamlayalım. ihalelerimiz dahil olmak üzere bizimle ilgili var olan bütün bilgileri kamuoyuna aktarmak istiyoruz. Paraların satış adetlerinin bildirilmesi uygulaması dahi daha önce yoktu. Bu anlayış çerçevesinde ortaya çıktı. Gene çok uzun yıllardan beri bu işi yapan ve çok ciddi boyutta yapan Güvendik FiŞEKÇiOGLU, Türkiye'nin Kuşları serisinde Erkan Bey'den çok farklı bir görüş ortaya attı. Eğer, ben yanlış degerlendirmediysem o da çok begendigini söyledi. Yani görüşler biraz farklı olabiliyor. Koleksiyoner adediyle ilgili olarak az önce söylediğim rakamlar 20.000 ve 100.000 hedefinden söz etti. Evet bunlar Güvendik Bey ben göreve başlad@mda beni ziyarete geldiginde, benim söyledigim rakamlardır. Gerçekleştirememiş olmaktan şu ana kadar en azından büyük rahatsızlık duyuyorum. Ama hala gerçekleştirecegime inanıyorum. Daha fazla ucuzlatmak için, bu amacı sağlamak uğruna metalde de değişiklik önerdi Güvendik Bey. Metalde değişiklik konusunu tabii ki yeniden değerlendiririz. Her zaman konuşuyoruz; ama bilmiyorum, diger koleksiyonerlerin de bu konudaki görüşlerini bildirmelerinden memnuniyet d uyacağını. Ben gümüşü 1000 ayara çeken uygulamalar yaptım. Standart 925'i devam ettiriyoruz. Ama daha farklı bir metalde değerli olmayan metallerle hatıra para üretimine bilmiyorum sizler ne kadar sıcak bakarsınız. Güvendik Bey, parça parça çıkarılması konusunu gündeme getirdi. Az önce söyledim. Bazen benim sabrını imkan vermiyor ona. O nedenle, bu konudaki eleştirileri ben şahsen kendime kabul etmek durumundayım, gögüslemek durumundayım. Satış süresiyle ilgili konuya değindim. 1970 yılında çıkaı'ılan paralar. Onlarla ilgili konuya degindim. Satış süresinin bu şekilde degiştirilmesinde tirajı ortaya koyduk. Tedavül süresinin ilan edilmemesi ile ilgili şunu da söylemek isterim. Bu uygulamadan en fazla, Darphanede birçok ünitenin, birçok arkadaşınıın çok ciddi emeği var; heykeltıraşlar, nıenınuniyet duydular. Yani onlar, 2-3 ay uğraşıp hazırladıkları bir paranın bitirmelerinden çok kısa bir süre sonra ortada mevcut olnıayışını görmekten büyük üzüntü duyuyorlardı. Ben bu anlayışa, bu uygulanıaya geldikten sonra veya o aşamada çok büyük nıenınuniyet duyduklarını bana ifade ettiler. Hatıra paralarını dışarının alnıanıası. Kuş serisinin bu anlamda da bir farklılık 27

yarattıgı konusu az önce benim de degindigim bir konu. Evet, Türkiye'nin Kuşları serisine yurt dışı ciddi bir ilgi gösteriyor. Dışarıya satılmış paraların bazılarının henüz koleksiyonerlere intikal etmedigi dogru. Mümkün oldugu kadar yükleme olmasın diye, yapılmış olmakla beraber; bugüne kadar intikal etmeyenler aslında sizlere mektup olarak hazırlandı. Yakında onlar çıkartılacak. Yani bu rakamların üzerine yeni bir yük gelecek! Darphanedeki modern makine ve teçhizata ragmen zaman zaman baskıda belirli sorunlar görülebildigi dogrudur. Baskıyı önce ben inceliyorum. Bazen ben görüyorum. Bazen tabii ki benim de, arkadaşların da gözünden kaçıyor. Ama, benim başlangıç konuşmamda söyledigim hatıra para baskı presine 1 trilyon lirayı biz o lüp altındaki sorunlar da olmasın diye ödedik. Biz ona inanıyoı·uz. Dolayısıyla, önümüzdeki yılın ortalarından itibaren kesinlikle dünyadaki en modern makine oldugu bilinen makinede basılacak olan hatıra paralarında umuyorum, inanıyorum, aşagı yukarı eminim -çünkü, o makineden çıkan sonuçları gördüm- bu sorun artık olmayacak. Sayın Vedat KOÇAK, güzel degerlendirmelerine ek olarak danışmanlık hizmeti yapabilecegini söyledi. Benim gönlüm hep bizim bu Karar Kurulu'muzu , yani her yıl hatıra para programının ne olacagını saptad@mız Karar Kurulu'nu, işte böyle bir kurul yapma yönünde. Gönlümden geçiyor; ama, mevcut düzenleme, mevcut yönetmelik bunu böyle yapamayacagımı söylüyor. inşallah onu degiştirip, çok daha geniş bir ekiple bu uygulamayı yaparsak; en azından her yılbaşında programın yapılmasında, bir önceki programın degerlendirilmesinde sizlerin çok degerli katkılarını bu toplantı dışında ayrıca almış oluruz. Her yıl dedim. Umuyorum inşallah 1'inci dedik bu toplantıyı da her yıl mutlaka ve de kesinlikle yapacagız. Sayın Metin TAŞ'ın tedavül paraların seri olarak çıkartılması şeklinde görüşü var. Bizim bir uygulamamız olacak. Geçen sene Nostalji Setini çıkard@mızda bu set içersine latin harflerle basılmış ilk param ız olan 1 934 yılının 100 Kuruşunu koymuştum. Dolayısıyla, 1 934 yılını böylece geride bırakmış oldugumuz için, 1 935 yılından başlamak üzere -ki şu anda yapılıyor bu çalışma-, her yılın tedavül paralarını az önce satışa sundugumuz 2001 Yılı Tedavül Para Seti gibi yeniden basıp satacagız. 2001 Yılı Para Tedavül Para Setinin ambalajına Türkiye'nin Kuşlarını koyduk. Daha önce çinileri koymuştuk. 1 935 yılında ne olacak? O yılın en önemli olaylarını setin üzerine resmedecegiz. Aslında sürpriz. Ama birazcık bilgi verebilirim sanıyorum. 1 935 yılında da 1 934 yılında seçme 28

seçilme hakkını almış olan kadınlarımızın; 1 6 milyon nüfus, 400 adet milletvekili çersinde 1 8 kişiyle takır takır Meclis'e girişi konu edilecek. Gene 1 935 yılında istanbul'da yapılmış olan Uluslararası Kadın Kongresi konu edilecek. Sanıyorum, bunlardan yer bulursak, demiryollarındaki çok büyük atılım, çok büyük hamle konu edilecek. Sayın BAYKAN, Darphane Vakfı'nın tedavül süresi biten paralarla ilgili aktif rol almasını arzu ettigini söyledi. Ben şahsen buna katılamıyorum. Açıkçası benden önce Vakıf daha aktifti. Ben bunu durdurdum. Ben Darphane çalışanlarının oluşturdugu vakfın bu tür işlemleri yapmasını uygun görmüyorum. Genel Müdür olarak koleksiyoner olmayı uygun görmeyen bir yapı içerisinde bunu benden isterneyiniz lütfen, ben bunu yapamam. Ankara, Bodrum,Yeşilköy'de satış yerleri tabi ki olmalı. Yalnız hatırlarsanız, biz bu magazayı yaparken 2 magazayı birden açıyorduk. Biri Atatürk Havalimanı'nın yeni dış hatlar terminalindeki magaza; biri de Genel Müdürlük binamızın yanında faaliyette olan magaza olacaktı. Dış hatlar terminalini işleten TAV şirketi çok zor bir şirket oldugu için birçok şeyi aştık, tam sonuca geldik dedigirniz anda dahi bizi yarı yolda bırakt@ için ve de o şirket dışında orada birşey yapma imkanı olmad@ için, bürokrasi sözcügünü hep devletin işleyişini eleştirirken kullanan kişilerin bazen bürokrasinin alasını yarattıkları için, bunların hepsini söylüyorum herkes bilsin diye, bugüne kadar o magazayı açmayı başaramadık. Başarsaydık ülkenin tanıtımında çok ciddi bir hizmeti yapıyor alacaktık. Şu anda, gene inşallah yaparız diyebiliyorum. Ama bu iş Atatürk Havalimanı ile ilgili. Digerlerini de gayet tabi degerlendirmek mümkün. En kısa zamanda diger stratejik yerlere, noktalara nasıl tanıtım ve satış noktaları açarız diye çok ciddi kafa yormamız gerekiyor. Tekrar bu konuda uyarıld@mız için teşekkür ediyorum. Sanıyorum, not alırken atlarnadıysarn, eleştirilerle ilgili görüşlerimi belirttim. Eger atladıgım yerler varsa lütfen beni uyarın. Onun dışında başka katkıda bulunmak, eleştiri yapmak, görüş vermek isteyenlerin düşüncelerini lütfen ş i m d i a l m a k i s t i y o r u m . T e ş e k k ür e d e r im . B uy u r u n e f e n d i m .

Erim TAŞKONAK Koleksiyoner Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlügü'nün bugün organize etmiş oldugu hatıra para koleksiyonculugu konusunda tarihinde ilk defa bütün 29

koleksiyoncularla yönetimi bir araya getirip koleksiyonerlerin de görüş ve önerilerini alma çabaları, hakikaten övünülecek bir davranıştır. Bunun için başta Darphane Genel Müdürü Tugrul Bilen ÜNAL Bey'e ve katılan tüm koleksiyonerlere teşekkür eder, saygılar sunarım. Hepimizin malumu, bugün bazı yazılı ve görsel basın organları bilerek veya bilmeyemk veya sırf reyting ugruna Türk örf ve adetleri ve ananeleri ile asla bagdaşmayacak, Türk kültürünü erozyona ugratıp milli kimligimizi kaybetmemizi saglayacak türde yayınlar yapmaktadır. Bu husus bilhassa gençligin üzerinde çok etkili olmaktadır. Darphane Genel Müdürlügü'nün bu çalışmasının gençlerimizi de kapsayacak şekilde yaygınlaştırılması, bu menfi faaliyetleri bir nebze olsun absorbe edecek, Türk milletine hayırlı hizmetlerde bulunmuş ve tarihe mal olmuş kişilerin gelecek nesillere örnek olacak şekilde intikalini saglayacak bir şükran vecibesi oldugu gibi, geçmişimizin de madeni paralar üzerinde tescili yapılmış olacaktır. Benim madeni para setleri için önerilerim şunlardır: Cumhuriyeti kuranlar serisi; Mustafa Kemal ATATÜRK, ismet inönü, Fevzi Çakmak, Kazım Karabekir gibi kişilerin, önyüzlerinde ilgili şahsın kabartma portresi, arka yüzünde ise Türklerin tarih sahnesinde yeniden doguş ve şahlanışını temsilen ay-yıldızın içinden çıkan kurt motifi olabilir. Dünyada bugüne kadaı' kurulan Türk Devletleri Serisi; ön yüzünde o devleti kuran kişinin portresi, arka yüzünde ise bayragının amblemi olabilir. Osmanlı Padişahları Serisi; Osmanlı padişahlarından yararlı hizmetlerde bulunmuş ve isim yapmış olanların kabartma portreleri bu paranın ön yüzüne, arka yüzüne ise tugrası konulabilir. Pehlivanlar Serisi; Koca Yusuf, bu basıldı. Kurtdereli, Kelle Aliço, Adalı Halil, Gazanfer Bilge gibi isim yapmış pehlivanlarımızın portreleri paranın ön yüzüne, dogum ve ölüm tarihleri ile birlikte; arka yüzüne ise, eli ense tutmuş iki pehlivanın portresi altına da Türk gibi kuwetli yazısı olabilir. Türk Bestekarları Serisi; Türk sanat ve halk müzigine emek vermiş isim yapmış Dede Efendi, ltri, Dadaloglu, Karacaoglan, Köroglu gibi sanatçılarımızın ölümsüzleşmelerine katkıda bulunmak için, paranın ön yüzüne sanatçının kabartma portresi altına dogum ve ölüm tarihi, arka yüzüne ise kulland@ enstrüman konulabilir. Özel Günler Serisi; Anneler Günü, Ögretmenler Günü, Sahne sanatçıları ve digerleri gibi konular işlenebilir. Beni dinlediginiz için teşekkür eder, saygılar sunarım.

30

Tuirul Bilen ÜNAL Genel Müdür Efendim teşekkür ederiz. Buyurunuz efendim

Güvendik FiŞEKÇiOGLU Koleksiyoner Efendim, özür diliyorum. ikinci defa mikrofonu alıyorum. Kürsüde su olmadıgı için dudaklarım kurudu ve son söyleyecegim sözü kesmek zorunda kaldım. Efendim biraz detaylı, teknik bir konuyu arz edecegim. En son basılan 25.000 sarı, 50.000 ve 100.000 liralar daha evvel teamüle uygun şeklin tersi olarak basıldı. Yani bizim koleksiyoncular arasındaki madalyon tarzında basılmış. Malum aliniz bir bozuk parayı elinize aldıgınız zaman ön ve arka yüzünü parmaklar arasında döndürülür. Bu son basılan paralar öyle döndürüldügü zaman baş aşagı geliyor. Halbuki, madalyon boyuna asılır. Bu boyunda döndügü zaman, saga sola döndügü zaman hem ön hem arka yüzü rahatlıkla görülebilir. Bundan evvel basılan gerek acmonital paralar; gerekse, halen tedavülde olan 50 bin lira ve 100 bin lira gibi daha iri olan paralar bizim görüşümüze uygun normal para baskısı şeklinde basılmıştır. Yani, iki elin parmakları arasında döndürüldügü zaman paranın ön yüzünde 50 bin rakamı okunur, çevirdiginiz zaman Atatürk'ün başı ve Türkiye Cumhuriyeti yazısı okunur. Halbuki, son basılan paralar tam tersi. Acaba bu gözden mi kaçtı yoksa, bilhassa mı basıldı? Bunu ben istirham ediyorum.

Tuirul Bilen ÜNAL Genel Müdür Gözden kaçmadı. Tabi isteyerek yapıldı. Söylediginiz dogru. Daha önce parmagınızda çevirdiginizde dogru yönünü görecegirniz tarzdaydı. Biz ekseni etrafında çevirdiginizde daima dogru tarafını göreceginiz şekle sokmuş olduk. Bunu bu şekle sokarken de, tabi dünyada ilk defa yapmış olmadık. Bu, biliyorsunuz yaygın ölçüde var. Yeni satışa sundugumuz tedavül para setini masanıza koydugunuzda paraların bir yerden bakt@nızda dogru, bir yerden bakt@nızda hepsini başaşagı görmeniz mi güzel diye de sorulabilir. Eski tedavül para setini masaya koydugunuzda hepsini başaşagı görüyorsunuz. 31

Parmagınızda, iki parmagınız arasına alıp ekseni etrafında çevirdiginizde de yeni şeklinde dogru görüyorsunuz. Yani aslında ben bunu bu noktaya gelmeden önce epey inceledim. Tedavül para basımı işinde bu konuda belirli kurallar yok. Tedavül paranın bu ters yüz şekliyle ilgili tabii ki belirlenmiş, konulmuş bir kural yok. Uygulama nasıl derseniz, uygulama az önce söyledigim gibi öylesi de var, böylesi de var. Sanıyorum sizi tatmin edecek cevap verdim. Buyurun efendim.

Ömer KlRKPlNAR Koleksiyoner Teşekkür ediyorum. Bir konuya deginmek istiyorum. Paralardan söz açıldı; ama rozetler konusuna hiç deginilmedi. Paralarla birlikte bazı ulusal ya da uluslararası motiflerin rozetle yansıtılması mümkün degil mi? En az rozet koleksiyonerlerini de memnun etmiş olursunuz diye düşünüyorum. Örnegin; Geçmiş yıllarda Atlanta Olimpiyatları için yapılan paralarla birlikte rozet serileri de geldi. Bir özel kuruluş bunu getirdi ve rozetle birlikte parayı da satışa sundu. Böyle bir şey düşünür müsünüz diye soruyoı·um. Bir de, 2008 Olimpiyatlarına aday beş ülke içinde olmamız nedeniyle para basmayı düşündünüz mü? Cumhuriyet tarihinde ilk kez bu kadar yakın olmuştuk. Neden böyle bir şey düşünülmedi. Çok ulusal bir konuydu. Bunları iletmek istiyorum. Teşekkür ediyorum.

Tuirul Bilen ÜNAL Genel Müdür Teşekkür ederim Ömer Bey. Rozet yapımı; açıkçası biz Atatürk rozeti dışında piyasanın istegine göre rozet ürettigirniz için bunu düşünmedik; ama düşünmemiz gerekt@ anlaşılıyor. Tabi düşünürüz. Ona göre ne yapabiliriz bakarız. Olimpiyatlarla ilgili anlad@m kadarıyla aday ülke olmamızdan söz ettiniz. Hayır. Ben buradaki degerlendirmemi şöyle ortaya koyacagım. Aday ülke oldugumuzda para çıkartırsak, üstlendigimizde ne yapacagız? Aday ülke olmayı küçümsemiyorum, altı üstü çizilmesi gereken bir olay olarak görmüyorum da 32

degil, yanlış anlamaya neden olmak istemiyorum. Az önce başka bir soruyla ilgili verdigim cevapta oldugu gibi, eger adayi@ da hatıra paraya konu alırsak, gerçekten de Türkiye'nin aktivitesi, büyüklügü, dünya içersindeki yeri dikkate alınd@nda; yani herhangi bir hesaba dayanarak söylemiyorum ama, inanın her yıl 1 OO'ün altına inmeyecek sayıda hatıra para çıkarmamız gerekir. Galatasaray'ın, belki biliyorsunuz, UEFA Şampiyonu oluşu nedeniyle hatıra para hazırladık. Galatasaray'ın UEFA Şampiyonu oldugu tarihten 3 ay önce ben arkadaşlarımdan bunu rica ettim. Ben Beşiktaş Kongre üyesiyim. Arkadaşlarım bana "Ya olmazsa?" dediler. Olmazsa nasılsa bir sene olacak. O zaman kullanırız bu çalışmayı dedim. 3 ay önce rica ettim. Az önce söyledigim gibi ancak 3 ayda tamamlanıyor. Geçenlerde basından soruldugunda da söyledim. Galatasaray Kulübü'nün vakıf, şirket ve kulüp üçgeni içerisinde, belirli izin verme anlamında, yetki sorunu oldugu için, bir türlü bize bu yetkiyi vermediler. Veremediler ve bu para da hazırlanmış hatta basılmış oldugu halde çıkarılamadı. Aynı şekilde Dünya Kupası elemelerinden geçip katılma hakkını elde etmemizle baglı soruldugu için o zaman bu Galatasaray Parası gündeme gelmişti. Şimdi de sizin söylediginiz vesileyle gündeme getirdim. Dünya Kupası finallerine katılmamız tabi ki hiç küçümsenecek bir şey degil. Ama Dünya Kupası finallerinden de katılmanın ötesinde çok önemsenecek bir sonuçla inşallah çıktıgımızda, onun parasını mutlaka yapacagız. Kesinlikle yapacagız. Teşekkür ederim. Buyurun efendim.

M. Üstün ARTUÇ Koleksiyoner Saygıyla selamlarım. Bu toplantının yapılmasını temin eden sizlere de teşekkürlerimi arz ederim. Ben Türklerin Osmanlı Devleti döneminde kulland@ paralarda görülen darp yerleri üzerine ufak bir çalışma yapmıştım. Burada isimleri görülen Darphaneler olup olmad@ önemli degil. Fakat bu 1 47 tane yer tespit ettim. Bunların mangır, akçe ve altın para olmak üzere sultaniara göre tablolarını hazırladım. Neticede mangır serisinden Konstantiniye'de yani bizim istanbul'da Fatih Sultan Mehmet'ten itibaren basılmış 1 6 tane mangır, 20 tane de akçe var. Bunlar bizim bu Kuşlar misali ucuz ekonomik bir kap 33

içersinde gene koleksiyonerlere veya tüm koleksiyonerlere arz edilebilir hale getirilebilir. Ayrıca, bu paralarda görülen darp yerlerini harita üzerine döktügürnde ortaya neredeyse Orta Asya'dan başlayıp Viyana kapılarına kadar giden bir dagılım ortaya çıktı. Ben bunu Türk Koridoru olarak tanımlayarak, adeta burada istikbali bir Türk sevgi birligi kurulabilir düşüncesiyle bir tane de bu birlige para tasarımladım. Bunun bir örnegini de yanımda getirdim. Adına da Mercan Akçesi dedim. Mercan Akçesinde ön yüzünde kediyi kullandık. Mercan da benim kedimin ismi oldugu için Mercan Akçesi koydum. Burada Kırat Akçesi olabilir, Kurt Akçesi olabilir, her türlü akçe şeyleri kullanılabilir. Bunu tabi alt üst para birimleri yapılabilir. Tabi ben bir tane 7.2 gram agırlıgında altın olarak düşünerek bir örnegini de resmini burada tasariadım. Onu da size takdim ediyorum. Bu çalışmalardan herhangi bir şekilde istifade edilirse bu bana s adece amatör olarak mutluluk verir. Teşekkür ediyorum.

Tugrul Bilen ÜNAL Genel Müdür Teşekküı' ederiz. Çalışmalarınızdan mutlaka yararlanacagız. Sadece zaman açısından bazı gecikmeler olursa lütfen degerlendirmedigimiz izlenimi edinmeyiniz. Bu vesileyle şunu söylemek istiyorum. Sonunda söyleyecektim. Aşagı yukarı hepinizin bu konularda sınırsız bilgi ve deneyimi var. Sizlerin karşısına geçip burada oturmak o kadar kolay degildi. Fakat ben kendi adıma memnunum, çok fazla olumsuz eleştiri almadık. Çok fazla yanlış yapmad@mız izlenimi edindim. Edindigim izienim yanlışsa siz gene beni uyarın lütfen. Teşekkür ederim.

ilhan inan DÜNDAR Koleksiyoner Degerlel'iyle ve degerini buldugu şekilde bu koleksiyon yapısını Darphane devam ettirmeli diye düşünüyorum. Yalnız burada tabi ki şu anda ben ve benim yaş grubumun üzerinde bir koleksiyoner kitlesi var. Bunu da gençleştirmek için çalışmalar yapılmalı diye düşünüyorum. Bunun için de, yılda bir defa da olsa aynı koleksiyonun içersinde çocuklar için daha düşük degerli bir grup hazırlanması taraftarıyırn. Yani atıyorum Kuşlar Serisinden daha düşük madenli bir seri yapılarak, hatta onların oyun oynayabilecek şekle getirilerek böyle bir merak salmaları, pul gibi yavaş yavaş başlamaları; ama bu işin bir tasarruf 34

amacı oldugu belirtilmeli ve ilerde deger kazanacak bir yola gidecegi ögretisini vermeye gayret edilmeli diye düşünüyorum. Bir diger konu da, koleksiyoner verimliligi. Şu anda hep koleksiyoner sayısından bahsediyoruz. Ama o koleksiyonerlerimizin ne kadarı verimli bir şekilde katkı saglıyor? Onu bilmiyorum. Ben 3 senedir bu işi yapıyorum. Çünkü rahmetli babamdan kalan mirası aldım. Oldukça da geniş bir koleksiyon. Devam ettirmeye gayret ediyorum . 3 senedir alım yapıyoı'um. Senede bir sefer geliyorum, bulduklarımı alıyorum. Bana gelen mektuplara ve ilginize çok teşekkür ederim. Fakat hiçbir şekilde kayıt alınmıyor. O zaman da ben düşünüyorum, acaba ben koleksiyoner olarak verimli miyim degil miyim? Benim açımdan önemli degil; ama sizin açınızdan bunun önemli oldugunu düşünüyorum. Üçüncüsü, benim bu toplantıdan ve konukların görüşlerinden anladıgım bir şey var. O da, koleksiyoner olarak ve Darphane olarak bir tanıtım eksikligimiz oldugu. O yüzden de, koleksiyoner sayısı hem gençte, hem orta yaşta gelişemiyor. Miras oldugu için söylüyorum. Babamın bana son vasiyeti her şeyi satabilirsin ama bu koleksiyonu çocuguna devretmek zorundasın şeklindeydi. Hasan Bey ve Olcay Hanımefendi babamı tanırlar. O yüzden burada acizane bir destekte bulunmak isterim. Tabi uygun gördügünüz taktirde. Şu anda Türkiye'nin alışveriş merkezi seçilen Bursa Zafer Plaza'nın Genel Müdürü olarak bulunuyorum. Arzu ettiginiz taktirde, 2 ay süreyle kururrıunuza bir alan tahsis ederek bunun kamuoyu ile tanışmasını saglayabiliriz. San Petersburg Balmumu Heykel Müzesi'ni getirdik ve bunun tanıtımını yaptık. Şunu çok rahat söyleyebilirim. Müzeler Müdürlügüne sorabilirsiniz Türkiye'de en fazla ziyareti alan yerdi. Günde 300 kişi aldık. 1 milyon lira da müzeyi getiren kuruluşa kalsın diye bir deger aldık; buna ragmen ortalama 90 bin kişi gezdi Bursa'da. Tüm dekorasyon hizmetini ben verebilirirrı. Benim sizlerden istedigim sadece böyle bir şeyi yapabilir miyiz yapamaz mıyız? Uygun gördügünüz taktirde ben buna hazırım. Diger bir nokta da, eger yine destek alacaksa sembolik bir degerle 50 dolarla size bir magaza tahsis edebilirim. Eleman tahsis ettiginiz anda buyurun kullanabilirsiniz. Teşekkür ederim.

35

Tu(ırul Bilen ÜNAL Genel Müdür Efendim çok teşekkürler. Aslında en son söylediklerinize gelmek istiyorum. Çünkü ciddi bir biçimde heyecan duydum. Ama gene de sırayla gidecegim. Çocuklar için yapılması uygun oldugunu düşündügünüz şeyleri memnuniyetle not ettik. Ben bu anlamda bir örnek vermek istiyorum. Hazır sizler buradayken o degmlendirmeyi de alalım. Çocuklarla ilgili olarak geçen sene daha cazip hale gelecegini düşündügüm ölçüyü büyütüp, rakamı yarıya indirerek 5 milyon liralık 23 Nisan Parası çıkardık. 23 Nisan Parasıyla ilgili benim düşüncem, her yıl, altınlar da oldugu gibi, baskı tarihini degiştirerek bunu yenilemek. Ama bunda bile belirli olumsuz tepkiler oldugunu biliyorum. Bununla ilgili de hazır toplanmışken degerlendirmeleri almak istiyorum. Tanıtım eksigi konusunda yüzde yüz dogru söylüyorsunuz. Tanıtım eksikligimiz var. Ben bunu hep arkadaşlarımızla çalışırken söylüyorum. Hep ne yapabiliriz; bunu gündeme getirelim, bunu tartışalım istiyorum ve de hep somut şeyler duymak istiyorum. Sizin söyledikleriniz kadar somut. Çok çok teşekkür ediyorum. Çok ciddi esaslı bir imkan vermiş olursunuz bize. Sadece belirli detaylar var elemarı açısından. Bunu ayrıca sizinle görüşmekten mutluluk duyarım. Çok mutlu oldum. Çok teşekkür ediyorum. Çok yararlı olacagına inanıyorum. Çok güzel. Bir ilk de olur. Çok teşekkür ederim. Sagolun. Buyurun efendim.

M. Bülent EGiNLiOGLU Koleksiyoner Sayın Darpharıe Genel Müdürüm(iz ve tüm Darphane personeline böyle bir imkanı bize tanıd@ için teşekkür ediyorum. Bu toplantının mümkünse Mayıs ayında yapılması halinde çok daha kalabalık ve verimli olacagını tahmin ediyorum. 2 ay önce Telekom, PIT fiateli de oldugu gibi yeni bir telefon kartı servisi kurdu. O da sizlerin yapt@ gibi bir toplantı düzenledi. Çok güzel oldu. Benim şimdi bu arada çok söyleyeceklerim var; ama ben kısa ve öz konuşacagım. Çıkan hatıra paralar büyügünün gümüş, yanındaki küçük paraların nikel 36

olmasını herkesin isteyecegini tahmin ediyorum. Bu önemli. Bunu talebe de, orta koleksiyoner, en büyük koleksiyoner de alabilir. Bu bir. iki, en önemlisi koleksiyonların sayısı. Tabi herkesin önerileri çok güzel. Bence çogalmasın da, bu seneyi tutalım bize yeterli. Mesela; Ankara'nın başkent oluşuyla Ankara Keçisi. Bunun çok öneml i ve güzel bir hatıra para olacagını tahmin ediyorum. Telekom'da da trenler ve kedi kartı benim önerilerimle çıktı ve en çok tutulan da o oldu. Bunu da beli rtiyorum. Buna benzer tren veya uçak gibi temalik konular. Bu toplantının hm sene veya 2 senede bir yapılmasının her bakımdan faydalı olacagı üm idindeyim. Bu arada da çok güzel şeylerin yapıld@nı söyleyebilirim. Mesela; ben istanbul'daki arkadaşıma rica ediyordum. Bana 1 O tane hatıra para al. Bu kişi gidiyordu, geldigi zaman bana aman beni bir daha oraya gönderme, askeriyeye gitsem daha kolay içeri giriyordum diyor. Fakat sizin bu kapının önündeki satış magazası o kadar iyi, o kadar güzel oldu ki bu yapılanların belki en güzeli oldu. Bunu belirtiyorum. Darphane yetkililerine ve tüm koleksiyon yapanlara teşekkür ediyorum. Başarılarınızın devamını diliyorum.

Tul}rul Bilen Ül\li\L Genel Müdür Teşekkür ediyoruz. Önce sizi yanıtlamakla ihmal gösterdigim konu var. Koleksiyoner sayısı. 5500 gibi bir kayıt içersinde, aktif üye sayısını paraların satış adetleri ile ilgili yaptıgımız bildirimden de rahatlıkla çıkartabilecegimiz gibi 1500 civarında ifade etmek gerekiyor. Siz yeterli gördügünüzü söylediniz. Hayır, ben hiçbir şekilde yeterli görmüyorum. 65 milyon nüfus içersinde 1500 koleksiyoner sayısının hiç yeterli olmad@nı, hem de hiç yeterli olmad@nı düşünüyorum. Magazayla ilgili degerlendirmenize teşekkü r ederim. Ben, Darphane'de göreve başlad@mda, ertesi gün sanıyorum, arkadaşlarıma söyledim. Buraya böyle bir şey yapacagız. Çünkü ben Genel M üdür olarak bile buradan içeriye girerken belli bir çekingenlik duyuyorum dedim. Bunu onun için yaptık. Bu amaca da ulaşt@mızı duymaktan memnuniyet duyuyorum. Diger söylediginiz konuları tabi ki dikkate alacagız, degerlcndirecegiz. Teşekkür ederim. Buyurunuz efendim

37

ilhan HATTATOGLU Koleksiyoner Heı·kes koleksiyonla ilgili konuştu. Tabi bende bir koleksiyoncu olarak hepsine katılıyorum. Fakat benim başka bir temennim var sizden. Siz şimdi devletin hükümranlıgı olan pamyı basıyorsunuz. Fakat biz bu pamyı alıp devlete karşı mesela vergi dairesine, sular idaresine, elektrik idaresine v.b. birçok yere ödemede bulunuyoruz. Devletin parasıyla oradaki pam arasında muazzam bir fark oluyor. Mesela; vergi dairesinde bilgisayardan küsuratlı para çıkıyor. işte o para tedavülde olmayan bir miktar. Az ödesek kabul edilmiyor; fazla ödedigirniz pam bize iade edilmiyor. Bu devletin çarkı içersinde bir şey olamaz mıP Ben Maliye'ye gittigirnde vergi öderken tedavüldeki paranın birimi kadar, benim hakkımı oraya aktaramaz mıP Bu çok önemli bir şey. Günde milyarlarca lira kayıp oluşuyor devletin hazinesinden. Mesela; şimdi piyasada en küçük para galiba 25.000 Lira. 50.000 vaı', 100.000 var ama. Bir yere gidince 30 bin lira yazınca 20 bin lira gibi küsurat çıkıyor karşımıza. O zaman ne verecegiz Devlet bize faturayı tam çıkartsa veya damga pulu v.b. gibi bir vesika ile tama ibra ederek küsuratı yekun içine alsa, bunu temin edemez misiniz? Böyle bir istegimizi iletelim mi veya ne yapalınıP Burada Maliye ile Darphane arasında bir ayrılık oluyor. Vatandaş olarak çok müşkül durumda kalıyoruz. Size konuyu izah edebildim mi P Ayrıca, makamınıza gelsem olur muP Bunları konuşabilir miyizP Yahut yazılı olarak bildirebilir miyimP

Tuirul Bilen ÜNAL Genel Müdür Sanıyorum anladım şimdi. Size şöyle örneklemem lazım. 93 gibi bir rakamla bitliginde size 3 tane bir lira lazım. Öyle bir şeyin olması söz konusu degil. Neden d egil, çünkü üzerinde yazılı degeri aşan bir m aliyetle bu parayı üretebilmemiz söz konusu d egil. Siz teşrif ediniz. Memnuniyet duyarım, mutluluk duyarım. Buyurun efendim.

38

Halis BiRiCAN Koleksiyoner Genel Müdürümüz ve Darphane çalışanlarına teşekkür ederim. Hatıra parada ayar meselesi düşürülmesin. Kötü para iyi parayı piyasadan kovar. Meşhur bir sözdür. Bu bakımdan bunu arz ediyorum. Bir de, satılan paralar üzerindeki yazılı degerden satılsın. Mesela; üzerinde 50 milyon lira yazan para 150 milyon liraya satılıyor. Teşekkür ediyorum.

Tugrul Bilen ÜNAL Genel Müdür Teşekkür ederim. Şimdi ayarla ilgili olarak genelde zaten düşüncemiz öyle. Umuyorum öyle de gidecek. ikinci konu, üzerindeki yazılı degerle ilgili konu. Özellikle verdiginiz örnekten gidersek; yani, baykuş ve karta! da 50 milyon yazıyor 150 milyona satılıyor şu anda. Şimdi nominal deger olarak 50 milyon konulması, bu parayı bize sipariş veren firmanın talebi. Onlar o şekilde arzu ediyorlar. Bu aslında çok yaygın . Para çıkarı Id@ gün dahi 1O milyon liradan veya 1O dolardan satışı yapılacaksa üzerine 5 dolar yazabiliyorlar. Yani böyle bir tercih her zaman yapılıyor. Ama sizin bu verdiginiz örnekte bu bir tercih degil zorunluluk. Müşteri 50 milyon lira olarak yazılmasını istiyor. Ama müşteri 150 milyon lira olarak yazılmasını istemiş olsaydı dahi kıymetli madenden üretilmiş bir para oldugu için, altındaki deger artışı her halükarda onu bir süre sonra 160-155 milyon liraya getirebilecekti. Şimdi biz 1O milyon lira yazıyoruz. Bunu uzun süredir tutuyoruz. inşallah 1O milyon yazar 1O milyona satmaya devam ederiz. Bu vesileyle şunu söylemek istiyorum. Tedavül Para Setinin yine 1 O milyon liraya satılıyor olması konusu: Geçen yıl çok ciddi eleştiri aldık. Aslında 1O milyon lira belki 8.5 - 9 milyon lira düzeyine çekilebilirdi. Bu sene gene 1O milyon lira olarak satışa sunduk. inşallah bu şekilde devam ettirme imkanımız olacak. Ama bir şeyi çok açık ve net bir şekilde söylemek isterim. Tedavül Para Setinin ambalajını yurtiçinde yaptırdıgımız taktirde (onu biz yaptık) kimse 6 milyon liradan aşagı fiyat vermiyor. Yurtdışında yaptırd@mız taktirde 7-8 milyon liranın altına inmiyor. Bu vesileyle bunu da söylemiş oldum. Bil miyorum cevap landırabildim mi sorduklarınızı. Teşekkür ederim. Buyurun efendim.

39

Mehmet Nurcan DENiZ Koleksiyoner Ewela 23 Nisan Hatıra Parasının çok büyük oldugunu ve satılan kutuların içine sıgmadıgı arkadaşlarım ve dostlarım tarafından bana iletildL Burada ben de size iletiyorum. Hakikaten, çok büyük. Sizin Darphane'de satmış oldugunuz kutuların içine girmiyor. Yani koleksiyoncu bunu görebiliyor. ikincisi de, en son çıkarmış oldugunuz Atatürk. Kare para diye geçiyor. internette de para diye geçiyor . Bu para satışa sunulmadan ewel hatırlatmaya çalıştım veznede görevli arkadaşlara. Bu para diye geçiyor. Galiba para degil; çünkü, madalyon. internet sitenizden bunu degiştirmeniz gerekiyor. Teşekkür ederim efendim.

Tugrul Bilen ÜNAL Genel Müdür Evet teşekkürler. 23 Nisan Parası genelde çok olumlu eleştiri aldı. Büyüklügü ile ilgili eleştiri almadı; ama onu da almış oldu. Tabi, onu degeriendiririz. Metal kutulam mı sıgmıyor? Kendi metal kutusu içersine s@yor. Tabi onda şu var yalnız. Ya aynı standartda götüreceksiniz hepsini; başından sonuna kadar aynı şeyi yapacaksınız veya belirli degişiklikler, farklı estetik ölçüleri getirebilecek belirli bir degişiklikler yapmayı düşüneceksiniz. Bilmiyorum. Tabi öyle de düşünülebilir. Farklı da düşünülebilir. Atatüı'k'le ilgili söylediginiz, üzerinde deger olmad@ için onun madalyon şeklinde adlandırılması ifadesi dogrudur. Ama bilmiyorum. internet sitesindeki adı degiştirilir gerekirse de, o kadar önemli midir? Oradaki amaç; Binyılın Türklerini yaparken bizim anlayışımıza göre, Atatürk yapılması gereken birinci para. Digerleri ile ilgili tabii bir sıra öyle olur, böyle olur sonsuzluga gidecek bir tartışma olur. Fakat tartışılmayacak bir tek konu ve kişi var ki o da Atatürk... Atatürk'ü yaparken de, Atatürk çeşitli vesilelerle hatıra paralara işlenmiş oldugu için, çok farklı bir şey yapma çabası içerisinde olundu. Aslında ekonomide bu kadar keskin, büyük dönüşler olmasaydı; sanıyorum ben, onu yazılı olarak da ifade ettim;Türkiye'nin ilk platin parası Atatürk Parasıyla çıkmış olacaktı. Ondan vazgeçmenin uygun olacagını düşündük. Gene o özel yapma çabası içersinde bildiginiz şekli aldı. Atatürk Hatıra Parası veya Madalyonu. 40

Deger yazılmaması hatıra para koleksiyonculugu açısından belki uygun degildi; ama, bir deger yazmayı uygun göremedik. Yani özelligi, o çok farklı olması gerekir dedigirniz çok yalın, çok farklı niteligin üzerine bir deger yazmayı çok fazla uygun göremedik. Belki yanlış yaptık; ama, o öyle oldu. Yani yanlış da yapmış olabiliriz. Şunu söylemek istiyorum. Yapısı, çizimi, estetigi ve O'nunla ilgili düşünülenlerle oraya bir deger koymak çok fazla bizim açımızdan bagdaşlaştırılmadı. Belki yanlıştı; ama ben, nedenini anlatmaya çalışıyorum. Ben aslında o parayı, o şekilde düşündükten sonra Türkiye Cumhuriyeti yazısını da gene paranın üstüne, yüzeyine degil kenarlarına başlangıçta yazmayı düşünmüştüm. Ama onda bir takım teknik zorluklar çıktı. Dedigim gibi, tekrar söylüyorum yanlış olabilir. Başka bir şey söylemiyorum. Dogrudur. Kesin dogı'u diyemiyorum, yanlış yapılmış olabilir. Yani o öyle olunca da bize özür dilemek düşer. Kusura bakmayın yanlış yaptıysak. Sanıyorum başka bir konumuz ya da söz almak isteyen başka kimse kalmadı. Ben bitirmeden önce tekrar çok teşekkür ederim. Geldiginiz için çok teşekkür ederim. Katkıda bulundugunuz için çok teşekkür ederim. Az önce söyledigim gibi, bu konularda bu kadar uzun yıllar emek sarf etmiş olan sizlerin karşısına geçmek o kadar kolay degildi. Ama korktugumuz başımıza gelmedi çok şükür. Çok fazla eleştirilmedik. Yapılan eleştirilerin tümünden tabi ki, en geniş ölçüde yararlanacagız. Toplantıyı mutlaka her yıl yapacagız. Bundan sonraki toplantılarda mutlaka inanıyorum çok büyük katılım olacak. Mayıs ayı, tabi ki dogru ay odur. Başında söyledigim gibi biz bir kere yıl bitmeden dedik. O sözümüzde duramadık. Bari çok fazla sarkmış olmayalım sözümüzden diye hemen yılın başına aldık. Ocak onun için oldu. Tercih edilecek bir ay degil. Mayıs iyi, güzel bir ay, Mayısta yaparız inşallah. Devam edecegiz. O günün anısına bast@ mız madalyonları da aynı şekilde heı' toplantıya getirecegiz. Çok teşekkür ederim efendim.

41

TOPLANTIYLA iLGiLi OLARAK KOLEKSiYONERLERDEN GELEN MEKTUPLAR

Saym, Tul}rul Bilen ÜNAL Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlük

02.01 .2002

Sayın Ünal, Koleksiyonerlerinizi bir araya getirmeyi planlad ıgınız 03 .01 .2002 tarihli toplantı ile ilgili duyurunuz maalesef elime geç u l aştıgı için, size ancak cevap yazabildim. işlerimdeki yogunluk nedeniyle maalesef yarı nki toplantıya katılam ıyoru m . Ancak, Darphane'nin çı kartmakta oldugu hatıra paraları hem kendi ad ı ma, hemde I MAGE' da tanıtım aracı olarak takip etmekte oldugumuz malumunuzdur. Bu nedenle, yeni piyasaya çı karılacak olan hatıra paralardan, çıkma aşamasında haberi miz oldugu takd i rde, şi rket i m i z ad ı n a da b i r m i ktar almamız söz konusu olabilecekti r. Çalışmalarım ızdaki başarıları, koleksiyonerlerinizden biri olarak, takdi r ile izlemekte oldugumu bilmenizi isterim. Şahsınızda, tüm ekibinizi kutlar, yeni yılda başarılarınızın devamını ve iyi seneler d ilerim. Saygı ları mla BetıJI MARDiN

42

Sayın, Tul}rul Bilen ÜNAL Genel Müdür

Lefkoşa,26/1 2/2001 K.K.T.C.

Göndermiş oldugunuz 3 Aralık 2001 toplantı duyurusunu aldım. Çok teşekkür ederim. H atıra para koleksiyon unda gerçekleştireceginiz 3 Ocak 2002 Perşembe gün kü toplantıya bazı ailevi sorunlar nedeniyle katılam ıyacagı m ı üzülerek b ild iririm. Ancak son zaman l arda koleksiyo n c u l u k sahasında yap m ı ş oldugunuz yenilikler göze çarpmaktadır. 40 yıl ı aşkın bir süreden beri madeni para koleksiyonu yapmaktayım. Bu nedenle ingiltere, Amerika ve bazı Avrupa ülkelerinin seviyesine çıkan gayretlerininz taktir edilmektedir. Her ne kadar da kalite gerekse kanlite bakı mı ndan eskiye oranla bazı çok güzel gelişmeler yapılmış ise de yine aşagıdaki hususları bilginize getirmegi bir Türk koleksiyoncusu olarak görev addederim. Şöyleki; 1 - Paran ın konacagı (saklanacagı) kutu çok özel olmalı ve bunun için Darphanede bir ambalaj bölümü olmalıdır. 2- Yılda en az 2-3 adet (Medal Coin) madalya basılmalıdır. Şöyleki; Ülkemizin önemli bir olayı nı veya tarihini yazmal ıdır. 3- Tedavül mad e n i paraları n ı n her yıl stan d art ve p roof olarak bast ı r ı l mas ı . 5- Yüksek degerde (Altın v e G ü m üş) para basıl ması v e adedini 5 0 0 - 1 000 ile sınırlandırılması. 6- Madeni paralar ile ilgili olarak her yıl bir "deger katalogu" çıkarılması bunun içinde bir degerlendirme bölümünün ihdas edilmesi. 7- Basılan Ag (gümüş) paraları n ız Avrupa standartlarının üzerinde olmasına ragmen 8-1 O milyon TL'ye satılmaktadı r. Halbuki özellikle i ngiltere (Royal Mint) darphanesi hem gümüş oranının azi@ ve hem de kalitesi itibariyle daha düşük olmasına ragmen 1 0-1 5 stg. satmaktadır. Ancak ambalaj ı fevkalede kaliteli ve plastik kapsülleri çok sert ve kalın ambalajlıdır. 8- Hatıra paralarda özellikle ör; Cumhurbaşkanlarımız, Fauna ve Flora, Padişahlarımız, Kaleleri miz v.s gibileri altın basılması ve miktarları nda az olması ve seri halde her ay basılarak bir kutuda toplan maları n ı temin etmek. Ör: ingiltere'de Kral ların Altı n v e Gümüş serisi yapıldı v e ilk 3 paradan sonra özel kutu gönderildi ve hepsi orada ismen kon uldu. Bunun gibi Olimpiyatlar ve meşh ur futbolcuların madeni paraları v.s her yıl basılmaktadır. 9- Darphanede ayrıca "Coin Albüm" yapılmalı ve satıl mal ıdır. Ayrıca P.N.C (paralı pu lzarfı ) çıkan pulun (özel bir pul) parası bası lır ve özel zarflarda üzerine konarak satılır. Bugün ingi ltere'de + Amerika'da yılda en az 5 defa bu şekilde paralı zarf

43

satmakta ve gelir elde etmektedir. Ayrıca ülke tanıtımında katkıda bulun maktadır. 1 0- Avrupa Birligine üye olacagı mız ve Avrupa standartları nı yakalamak için bence madeni para koleksiyonunda çok yapılacak işler vard ır. Sayın Genel M üdürüm yaptıklarınız ve yapacaklarınızla memleketimize büyük katkılar koyacaksınız. Bu görüş ve düşüncelerle Yeni Vılınızı candan kutlar, saglık, mutluluklar ve başarılar getirmesini diler, saygılar sunarım ...

Derviş Coşkuner Ab.No:9 1 P .K. 868-Lefkoşa K.K.T.C.

44

Sayın, Tu�rul Bilen ÜNAL, 2 294 no'lu abonenizim. Genel Müdürlügünüzün yayınlad@ "Hatıra Para Yıllıgı" kitabı son yıllarda basılmamaktad ır. Oysa; Ansiklopedi k nitelikte bilgi veren bu kitapçık yayı n lan mış olsa, eli mizdeki paraların ne anlam ifade ettiklerini daha iyi anlayabileccgimiz, dolayısıyla, çocuklarımıza bu işi daha veri mli ve sevi m l i kılarak onların da katıl malarını saglayabi l ecegi miz kanaatindeyim. Eger bu kitapçıgın yayınlan ması masraflı oluyor deniliyorsa, ben kendi adıma satın almaya razıyım. Bu kon u n u n gündeme al ınarak degerlendiri l mesi ni rica eder , saygılar sunarım.

M. Zeki AKSOY Endüstri M ü h .

Darphane ve Damga Matbaas1 Genel Müdürlü�ü"ne, 03 Ocak 2002 tarihinde ilki gerçekleştirilecek olan tanışma toplantısına katılamayacagım. Önce l i kle böyle b i r toplantı n ı n son derece faydal ı olacagı n ı d ü ş ü n üyor ve bu girişiminizden dolayı tebrik ediyorum. Toplantıya katılacak üyelerin de fikrini almanız ve belki de toplantıda degerlendirmeniz açısından b i r i ki öneri ve dilegi mi görüş ve takd i rl erinize sunmak istiyorum.

Koleksiyonerler olarak manevi bir haz duymanın ötesinde ileriye yönelik maddi kazançların da saglanabilmesi açısından sadece üyelere yönelik yapılan satışların artırılması ve önceden belirlenen baskı adetlerinin daha sonra yeni baskılar yapılması yoluyla artırılınaması kanaatindeyim.

45

Basımı planlanan hatıra paraları nda baskı adedinin kesin ve maksimum sayıda sınırlı yapılması; Özelliklerinin üyelere bildirilmesi ve depozito yatırılması suretiyle ön sipariş al ı nması yoluyla saglanabilir. Bu yöntemle çok pahalı, ya da ileride çok kıymet kazanabilecek paraların da satışı kolayca gerçekleştiı'ilebili r diye düşünüyorum. Bu ves i l e i l e y e n i y ı l ı n ı zı k u t l ar, sagl ı k ve başarı d o l u yı l l a r d i l e ri m . Saygılarımla

U�ur Cudi GÜL Üye No:5048

Sayın Darphane Yetkililerin Dikkatine; Emekli Koleksiyonerlerin,bir yıl içinde çıkan gümüş, altın ve bronz hatıra paraları n tamamını (sayı bakım ından) almaya, bugünkü kriz ortamında yetişmesi müm kün degildi r. Sizlerden ricam , bu sayıların mümkün old ugu kadar aza i n d i ri l mesine gereken hassasiyelin gösterilmesidir. Saygılarımla.

Ergün NAMLI Üye No: 1 3 6

Özellikle yeni başlayan koleksiyonerleri özendirmek için, daha az hatıra para çıkarılmasını öneriyorum. Çünkü; Genç koleksiyonerler çogunlukla büyük meblag tutan hatıra paraları görünce, koleksiyon yapmaktan vazgeçmektedirler. Yen i koleksiyonerler kazan mak için, bu kon uya d i kkat ed i l mesini arz ederim.

O�uz SENER Üye No:363 1 Para , para gibi olsu n ! Madalyon madalyona benzesin ! Bu paraları h ed iye ettigi m izde k i ş i l e r öze n s i n l e r ve k o l e ksiyon yaps ı n l ar.

Atilla DENLi 46

Sayın, Yetkili,

05 Kasım 2001 tarihli yazınızla, Kuşlar Serisi hatıra paralarını satışa sundugunuzu bildiriyorsunuz. iyi de bu i ş , p u l c u l u g a b e n ze m e d i m i ? H e m de k ö t ü b i r p u l c u l u ga. Zira kuşların güze l l ig i , re n k l e riyl e d i r. B u renkleri vere m eyince neye yarar? Yine ayn ı bi ldiride Çiçekler Serisini de hazı rlamakta old uğu nuzu bildiriyorsu nuz. Çiçekler;Renk ve koku i l e çi çekt i r. Bu öze l l i k o l m ayınca çiçek neye yarar? Bu iş iyice ticarete dönüştü. illa ki , bir şeyler yapacaksanız, nesli tü kenmeye başlayan ve özellikleri olan Ankara Kedisi,An kara Keçisi ,Van Ked isi gibi ko nu l arı e l e alsan ız daha iyi olmaz m ı ? H e r kon uda hatıra para bası lmaya başlandı. Dolayısıyla koleksiyonculugun özelliği azaldı ve koleksiyonculuk çok pahalı bir uğraşı haline geldi. Çıkarılan hatıra paraların sayısı az ama öz olsa daha iyi olmaz mı? Yeni yıl ınızın başarılarla dolu ol masını dilerim.

Ramazan GiRGiN Üye No: 1 71

03.01 .2002 tari hinde yapılacak toplantıya iştirak edemiyorum . Başarılı ve faydalı geçmesini diliyorum. Bugüne kadar basılan hatıra paraların takribi piyasa degerierinin bildirilmesini veya n asıl ve n e reden ögre n e b i l e ceği m i n b e l i rt i l m e s i n i arz ve tal e p ediyoru m .

Vedat AKTUNALI

47

Sayın, G e n e l Müdürüm,

Çalışmaların ızdan dolayı sizi tebrik eder, her çı kan seriden haberdar etmenizden dolayı da , teşekkür ederim.

Zülküf KANAT

Sayın ilgili,

3 Aralı k 2001 tarihinde bir duyurunuzu aldım. Halen Koç Özel Lisesi'nde çalışıyorum. Toplantı iş gününe rastlad ıgı için maalesef katılamıyoru m . Ancak bazı düşünce ve dileklerimi size aktarmak istiyorum: 1 - 1 970'1i ve daha sonraki yıllarda Darphaneniz tedavülde bulu nan paraların bir yüzüne hatıra para baskısı yapar ve koleksiyonerlere aynı fiyattan verir, onlara bir e k külfet getirmeksizin kol eksiyonları n ı n zengi n l eşmesine katkıda b u l u n u rd u . 2 - Gü müş hatıra para basımında daha küçük ve gramajı a z veya nikel para basılır ve geniş bir meraklı kesimin satın alması mümkün olurdu. 3- Bir yıl içinde bası lan hat ı ra paraların hepsini al mak dahi bir aile bütçesi ni zorlamazd ı . 4 - Bugüne bakt@mız zaman görünen o k i ; Basılan hatıra paraların artık meraklı , ancak bütçesi sınırlı koleksiyonerlere hitap etmedigi ve tamamen ticari bir meta haline geldigini görüyorum. Zira bir yıl içinde basılan hatıra paraları satın almak bir yana sayısını ve cinsini takip etmek imkansız. 5- Ben koleksiyon yaparken bu ileride bana şu kadar kazanç getirir d iye bir hesap içinde degilim.1 20 yabancı ülkenin madeni paralarını bir araya getirirken ve Darphanede 1 960 yı lından beri bası lan hatıra paraları toplamaya çal ışı rken hep amatör olarak kal d ı m . Ancak sizin h ı z ı n ı z b e n i m bu amatör m e rakı m ı çok aşıyor art ı k . Basılan hatıra paraları satın alabilecek yepyeni kitlelere ulaşıyorsanız basım çeşidini daha d a artı rab i l i rs i n iz e l bette. B e n i m d i l e k l e r i m i d e d i k kate al m azs ı n ız. Yürüdügünüz bu yeni yolda sizlere başarılar diliyorum.

Hayretlin SEZER

48

49

50

HATIRA PARA SERTİFİKASI Certificate of Autfıenticity

Otkomlzo özgO onbot kuşun konu alındıjjı hotırıı parıı aatıdir

1 Flfloon

ploco

sot

ol

commomoraıive colns of Turkoy's most spocial birds

�:ııeUIJderf 1 6peııilfııaffou• : NoMINAI o.r,.R 1 FACF VAiuF Mı ıAI / M ı ıAI ÖlçO 1 Sın Kö$1 YARıÇAp 1 CORNfR I�A