HTML und XHTML. Die Sprachen des Web, 5.Auflage GERMAN 3898641554, 9783898641555


233 56 4MB

German Pages 316 [378] Year 2003

Report DMCA / Copyright

DOWNLOAD PDF FILE

Recommend Papers

HTML und XHTML. Die Sprachen des Web, 5.Auflage  GERMAN
 3898641554, 9783898641555

  • 0 0 0
  • Like this paper and download? You can publish your own PDF file online for free in a few minutes! Sign Up
File loading please wait...
Citation preview

Das HTML-Standardwerk gibt eine aktuelle und umfassende Einführung in die Hypertext Markup Language und illustriert sie mit vielen Beispielen. Behandelt werden die grundlegenden Konzepte und Tags für die Textauszeichnung sowie für Grafiken und Strukturen. Die komplexeren HTMLElemente werden ausführlich mit allen Attributen und Werten erklärt: Farb- und Schriftauswahl, Tabellen, Frames, eingebettete Objekte, Style Sheets oder ausführbare Programme auf Seiten mit Applets und Skriptsprachen.

Die Titel der xml.bibliothek befassen sich mit der Extensible Markup Language XML und bieten aktuelles Wissen zu den neuen Sprachen des Web und ihren Anwendungen.

Dem Erstellen, Testen und Pflegen von HTML-Seiten sind eigene Kapitel gewidmet. Mit vielen Tipps, Stilempfehlungen und Hinweisen auf nützliche Software helfen sie, • Informationen übersichtlich zu präsentieren • Webseiten ansprechend zu gestalten sowie • korrekte HTML-Dokumente zu erstellen. Das Buch beschreibt alles, was HTML-Nutzer über die Extensible Markup Language XML und über XHTML, die Weiterentwicklung von HTML auf XMLBasis, wissen sollten. Gezeigt werden die neuen Eigenschaften von XHTML, die Unterschiede zu HTML und wie man Dokumente schreibt, die zu beiden Sprachen kompatibel sind.

Thema • Webentwicklung • Auszeichnungssprachen Leser • HTML-Einsteiger • Webdesigner • Programmierer • Studenten

ISBN 3-89864-155-4

9

HTML & XHTML – die Sprachen des Web Informationen aufbereiten und präsentieren im Internet

 29,00 (D)  29,90 (A)

7 8 3 8 9 8 6 4 1 55 5

5. Aulage

Betriebssysteme • unabhängig

฀ ฀

Robert Tolksdorf

dpunkt

dpunkt.verlag

xml.bibliothek

5., überarbeitete und aktualisierte Aulage

HTML & XHTML – die Sprachen des Web

Tolksdorf

Robert Tolksdorf

HTML & XHTML

dpunkt.verlag฀im฀Internet:฀www.dpunkt.de

HTML & XHTML – die Sprachen des Web

Robert Tolksdorf ist Professor für Praktische Informatik an der Freien Universität Berlin mit dem Fachgebiet Netzbasierte Informationssysteme. Seine Arbeitsschwerpunkte sind Web- und XML-Technologien, offene verteilte Systeme und Koordinationssprachen. Er ist Sprecher der Fachgruppe Multimedia der Gesellschaft für Informatik.

xml.bibliothek Die Titel der xml.bibliothek befassen sich mit der Extensible Markup Language XML und bieten aktuelles Wissen zu den neuen Sprachen des Web und ihren Anwendungen. Reihenherausgeber ist Prof. Dr. Robert Tolksdorf, FU Berlin.

Robert Tolksdorf

HTML & XHTML – die Sprachen des Web Informationen aufbereiten und präsentieren im Internet 5., überarbeitete und erweiterte Auflage

Prof. Dr.-Ing. Robert Tolksdorf E-Mail: [email protected] http://www.robert-tolksdorf.de

Lektorat: René Schönfeldt Herstellung: Birgit Bäuerlein Umschlaggestaltung: Helmut Kraus, Düsseldorf Druck und Bindung: Koninklijke Wöhrmann B.V., Zutphen, Niederlande

Bibliografische Information Der Deutschen Bibliothek Die Deutsche Bibliothek verzeichnet diese Publikation in der Deutschen Nationalbibliografie; detaillierte bibliografische Daten sind im Internet über http://dnb.ddb.de abrufbar.

ISBN 3-89864-155-4 5., überarbeitete und erweiterte Auflage 2003 Copyright © 2003 dpunkt.verlag GmbH Ringstraße 19 b 69115 Heidelberg

Die vorliegende Publikation ist urheberrechtlich geschützt. Alle Rechte vorbehalten. Die Verwendung der Texte und Abbildungen, auch auszugsweise, ist ohne die schriftliche Zustimmung des Verlags urheberrechtswidrig und daher strafbar. Dies gilt insbesondere für die Vervielfältigung, Übersetzung oder die Verwendung in elektronischen Systemen. Es wird darauf hingewiesen, dass die im Buch verwendeten Soft- und Hardware-Bezeichnungen sowie Markennamen und Produktbezeichnungen der jeweiligen Firmen im Allgemeinen warenzeichen-, marken- oder patentrechtlichem Schutz unterliegen. Alle Angaben und Programme in diesem Buch wurden mit größter Sorgfalt kontrolliert. Weder Autoren noch Verlag können jedoch für Schäden haftbar gemacht werden, die in Zusammenhang mit der Verwendung dieses Buches stehen. 543210

v

Vorwort

                                         !  " #    $             % &     '                 (  $ )   "        $ *      +   

,-(.   )     ) $    !         / %     $ " %  !   ,     (    $        )"   "     %   !   %   &  $  &      

   $    /  )  ,-(.   "     ) 0   1 $   2 %          , )

      )      ("    %    ,-(.  '"    1 $ ))        % !     ) 0  *       *             3 $ )       '"    *   $    3        1 $      0      %    0  $  %    *             "  & ) 0  .     "     4    0 ,-(.  $  0  !     .    ,-(.&           *  0 3 %           $"  )  ,  )"      0   ,    5        ,-(. 6)      % 7        +      ("  %  ,-(. %  $ 

- ))    56  ,-(.5  %               % "      "        !)  %   ,--55 %      % 

,-(.  8,-(. $ " 

Zielgruppen des Buches

Voraussetzungen

Was Sie lernen werden

vi

Vorwort

Aufbau dieses Buchs

HTML-Grundlagen

Fortgeschrittene Konzepte

Gestalterische M¨ oglichkeiten XML und XHTML

HTTP und Skripte

Websites betreiben

   *           -   ! !    

3       94)  :                94)  ;:%         "             3  0 ,-(. 4 )          0 ,-(.  %          4)  <   ("   $ - 6 $  $     4)          $    0 - 6 0  "     ,-(.            /  -            4 $ )  0 ,-(.      4)  =     !$  0 '    %     "      &    0 37  94)  >:     0 1 $   ) 94)  ?: '"        "  

 4)         @ A     0      )    $  (            . %   0

      0  $  4$ ) %            ("   %           4)  B   -  % '     

               &      8(. -

   4)  < "        0 8(. ( 8(.     ,-(.1   8,-(.      4)   C      + " $    8(.% ,-(.  8,-(.  8,-(.   $"      (     #   0    (

     4)  =     *          * )   ,-(. 0            +      *    )      " $        $   %        0      8,-(.   A    0%   3             -

  0   $    '"    ) 6     0    

               4)  > "  ?  "          )    % ,--5%    $   "   &   0 '

     )   *      *  0       4)    ;       "          " ,-(.%  ,    $         !)     *            

 /       4)  ;;  ;   !    

   "  0    5 )   "  0          %   3         "   D 

E    

Vorwort

vii

'"  )"  1 $   *   1       

!"    %   4$   $      2   

   Aufgabe v–1F  A   4)  7 

 0        "   %         -    

    ! " %      1 $  

              4$ ) "    +      !  7   )

  ."  *

   %    ."  A     

Konventionen

    *    !   ,-(.      - 6 %      '      %   

 

      -  0 5 $  "   - 6 %         0     !    *             %     6 9     . 6:    7    @ E"  8      ! *      "     1  ) 0        " %   * ) 

      0   !       ! 0        *  7  ,   %   *        * )      "   - )) $ 3      ,-(.      !            !  $     +       !      !  $       *  0     1 $  %   2. !   &     0     " )"  6    $    +   "       0   %     !     +  !                  "    2. "             "    %      5            $7 

Schrift

Abbildungen

 URLs

Danksagungen

!       *        !  0     ,           &    %    *    0 2       ,     3          *               .         !E %      !     4        "   

Danksagungen

viii

Vorwort

       !E   % 4   % 4     '     !  )  (  $              4  $    .    !  $

"  %    ) 0   ' "  .         0      7       2. 

   

xml.bibliothek

    )  (     !    % 0    %   '       '    1  0 "           *   "    -    6      ) 0    *       $   8(.    -

             0   %  

    8,-(. )    (.% 8 .   8(.  "     9G % ;;% ;%

℄: Antwort zu der Aufgabe Aufgabe v–1F

2   !  A   4)  7   ."  $         ! 

ix

Inhaltsverzeichnis

1

Geschichte des Web . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1

2 2.1 2.2 2.3 2.4

Schnelleinstieg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Ein erstes HTML-Dokument . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Das Beispiel im Detail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 HTML-Seiten ver¨ offentlichen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Antwort zu der Aufgabe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

3 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 3.9

Seitenaufbau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tags und Attribute . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Aufbau von HTML-Seiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Der Kopfteil einer HTML-Seite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Informationen u ¨ ber Seiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Der Inhaltsteil einer HTML-Seite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hintergrundgrafiken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Farben in HTML . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . -Attribute f¨ur Farben und Musik . . . . . . . . . . . . . . Antworten zu den Aufgaben . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

13 13 16 17 20 26 26 28 29 31

4 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8

Textauszeichnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zeichendarstellung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gr¨ oße, Farbe und Schriftfamilie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Logische Markierung von Text . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Schriftrichtung und Sprache . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Grafiken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Linien, Zeilenumbruch und Abs¨ atze . . . . . . . . . . . . . . . . . . Laufb¨ ander . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Antworten zu den Aufgaben . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

33 33 36 41 42 45 49 52 53

5 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6

Textstrukturen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ¨ berschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . U Listenstrukturen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Textspalten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . HTML-Zitate und vorformatierter Text . . . . . . . . . . . . . . . . . Anker, Links und URLs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Antwort zu der Aufgabe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

57 57 58 61 61 63 66

x

Inhaltsverzeichnis 6 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6 6.7 6.8 6.9 6.10

Formulare . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Grundlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Eingabefelder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Auswahlelemente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Formulare best¨ atigen und r¨ ucksetzen . . . . . . . . . . . . . . . . . Erweiterte Formulare mit HTML 4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tasten zum Wechsel zwischen Feldern . . . . . . . . . . . . . . . . Versteckte Formularfelder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ein Beispielformular . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dateien per Formular schicken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Antwort zu der Aufgabe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

67 67 70 72 75 76 79 80 81 81 85

7 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 7.6 7.7 7.8 7.9

Grafik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Grafiken erstellen und verwenden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Transparente GIFs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Interlaced GIFs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Progressive JPEG-Bilder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Animierte GIFs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . PNG: Portable Network Graphics . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Neue Linienformen mit Minigrafiken . . . . . . . . . . . . . . . . . Leerraum und transparente Minigrafiken . . . . . . . . . . . . . Antworten zu den Aufgaben . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

87 87 88 90 91 91 93 95 96 100

8 8.1 8.2 8.3 8.4

Imagemaps . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 Anklickbare Grafiken – Imagemaps . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 Map-Dateien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 Map-Dateien erstellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 Browserseitige Imagemap-Verarbeitung . . . . . . . . . . . . . . . 105

9 9.1 9.2 9.3

Objekte in Webseiten einbetten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 Plug-ins in Browsern . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 Das -Tag von Netscape . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 Das 

-Tag des W3C . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112

10 10.1 10.2 10.3 10.4 10.5 10.6 10.7 10.8 10.9

Tabellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 Tabellenauszeichnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 Tabellenzeilen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 Tabellenzellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 Zeilengruppen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124 Spaltengruppen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126 Tabellenlinien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128 Effekte mit Tabellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 Formulare und Tabellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130 Antworten zu den Aufgaben . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132

Inhaltsverzeichnis 11 11.1 11.2 11.3 11.4 11.5

Framesets . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137 Framesets . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137 Attribute von Frames . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141 Seiten gezielt in Frames laden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142 Eingebettete Frames . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145 Antworten zu den Aufgaben . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146

12 12.1 12.2 12.3

¨ Uberlagerte Seiteninhalte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147  - und  -Schichten . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147 Schichten aufdecken und verstecken . . . . . . . . . . . . . . . . . 151 Antworten zu den Aufgaben . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151

13 13.1 13.2 13.3 13.4 13.5 13.6 13.7 13.8 13.9 13.10 13.11 13.12 13.13 13.14 13.15 13.16 13.17 13.18

Stylesheets . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153 Grundlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153 Stylesheets in HTML einbinden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156 Aufbau von Stylesheets . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157 Darstellungsklassen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158 Freie Klassenverwendung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160 Vorrang von Eigenschaften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161 Pseudoelemente und -klassen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162 Werte f¨ ur Eigenschaften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163 Ausmaße und Umrandung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165 Positionierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166 Farben und Hintergr¨ unde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171 Schrifteigenschaften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174 Texteigenschaften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178 Elementeigenschaften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179 Ausrichtung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180 Gleitende Elemente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181 Listen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181 Eigenschaften bei Ausdrucken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182

14 14.1 14.2 14.3

Auszeichnungssprachen mit XML . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185 Ein XML-Beispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186 Eine XML-DTD f¨ ur das Beispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188 XML in HTML-Seiten einbetten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189

15 15.1 15.2 15.3 15.4 15.5

XHTML, HTML und XML . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193 Die Zusammenh¨ ange . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193 XHTML-Dokumente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195 Unterschiede zu HTML . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197 Kompatible XHTML-Dokumente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198 Antwort zu der Aufgabe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200

xi

xii

Inhaltsverzeichnis 16 16.1 16.2

Modularisierung und Varianten von XHTML . . . . . . . . . 201 XHTML-Module . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201 XHTML Basic . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204

17 17.1 17.2 17.3 17.4 17.5 17.6 17.7

Das Hypertext-Transfer-Protokoll HTTP . . . . . . . . . . . . . 207 Allgemeine Header . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208 Request-Mitteilungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210 Request-Header . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212 Response-Mitteilungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215 Response-Header . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219 Inhalts-Header . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220 Client-Pull und Server-Push . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221

18 18.1 18.2 18.3

Dynamische Dokumente, Suchanfragen und CGI-Skripte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225 Umgebungsvariablen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226   -Seiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229 Formulareingaben verarbeiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231

19 19.1 19.2 19.3 19.4 19.5 19.6 19.7

Bearbeiten von HTML-Seiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235 ASCII-Editoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235 HTML-Editoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237 Export-Filter f¨ ur Textverarbeitungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239 Site-Editoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242 Konverter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242 Onlinegenerierung von Seiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244 Auswahlkriterien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245

20 20.1 20.2 20.3 20.4 20.5 20.6 20.7 20.8 20.9 20.10

Stilempfehlungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247 Mindestbestandteile einer Seite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248 Sonderzeichen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248 Leerzeichen und Zeilenumbr¨ uche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249 Textauszeichnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250 Grafiken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251 Layout des HTML-Codes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253 Gute Textauszeichnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254 Links . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255 Gute Seitengestaltung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256 Gute Hypertextgestaltung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257

21 21.1 21.2 21.3 21.4 21.5

Test und Wartung von HTML-Seiten . . . . . . . . . . . . . . . . 259 Testen von HTML-Seiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259 Test auf korrektes HTML . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260 Ihre Website bekannt machen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261 Wartung von Informationsangeboten . . . . . . . . . . . . . . . . 262 Wartungsprogramme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262

Inhaltsverzeichnis 22 22.1 22.2 22.3 22.4

Programme im Web – Java und Skriptsprachen . . . . . 265 Java – ausf¨ uhrbarer Code im Netz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265 Applets in HTML-Seiten einbetten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267 Skripte im Netz: JavaScript . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269 Ereignisse und Skriptaufrufe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271

23

Ausblick . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275

A A.1 A.2 A.3 A.4 A.5 A.6 A.7 A.8 A.9 A.10 A.11 A.12 A.13 A.14 A.15 A.16 A.17

¨ Ubersicht u ¨ ber die HTML-Tags . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277 Struktur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277 Tags im Kopfteil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277 Umbruch, Trennungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278 ¨ berschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278 U Schriftarten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278 Schriftauszeichnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278 Schriftgr¨ oße . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279 Bl¨ ocke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279 Hyperlinks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280 Listen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280 Formulare . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280 Tabellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281 Abbildungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282 Formeln . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282 Browserdarstellung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282 Applets, Skripte und Objekte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283 XML . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284

B

Symbolische Werte von Attributen . . . . . . . . . . . . . . . . . 285

C C.1 C.2 C.3 C.4 C.5 C.6 C.7 C.8 C.9

Eigenschaften in Stylesheets . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291 Zeichens¨ atze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291 Seitenhintergrund . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291 Zeichen- und Wortabst¨ ande . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292 R¨ ander . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292 Umrandungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293 Ausmaße und Position . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293 Listen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294 Lage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294 Seitengrenzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294

Literaturverzeichnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295 Register . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 297

xiii

1

1

Geschichte des Web

In diesem Kapitel lernen Sie,



wo die Urspr¨ unge des Web liegen und wer seine Entwicklung lenkt.

          %       3     *        )"   

"   0 -  *  .

0 )"    .  " -   )  I21% 3 %   ("$ ?            1    

    5A       10   B    5  )    1 8-2

    $        7     $      *            D    ;    6)              0 "      ! 0      4   $    "  

   "    '        !  $"    "$    0       '       *  8( %       8     "  6%      &        .   D  0 $       ,--5&              1 $  (      2    !$     0   D              $  % 

    !$ 0                      

1989 – der Beginn

1993 – der Durchbruch

Das Web-Konsortium

<              *       I21 " $     (      -

   I   % (   9(-:      @    @   <   $"   '       1   2

     J  !   J 912!:     /    4 % $ I

1994 – die Institution

2

1 Geschichte des Web

=   A)   4  0  "  $% "   I21   0               4     +  0           (      .     '        !  %       7  0   $      I   )       0     $   !)      % " 2   $ )        *    $    *  $         !         5  )  +  

    !)       "    0    4      0 "      7  A  ! 0    % 0                       2.  F 



Standards f¨ ur das Web

Request for Comments Internet Engineering Task Force

Von Notes bis zu Recommendations

      $   .        % "  '      0      5     0  %     -       &       "         

   0        0       &  "  5               2 J    I     $ 2'I (  6      ; CBB      %       ("          "    2'I      2      )$  0   

     & "                 D                    0 "     4        ! 0 "  0      

  - ' % $ -'%  ! ))      2     "    !               &  %         2    

3"  0 

 (          &  

 $     I    -'   3)) %      "   %    %       )

  "  I  $                 *                   " $              "       I "        $"  (      %          

    %     %  0

3

Jahr Nummer

RFC-Titel

1994: 1630

Universal Resource Identifiers in WWW: A Unifying Syntax for the Expression of Names and Addresses of Objects on the Network as used in the World-Wide Web

1737

Functional Requirements for Uniform Resource Names

1738

Uniform Resource Locators (URL)

Abbildung 1.1 Einige RFC-Standards zum Web

1995: 1808

Relative Uniform Resource Locators

1866

Hypertext Markup Language – 2.0

1867

Form-based File Upload in HTML

1996: 1942

HTML Tables

1945

Hypertext Transfer Protocol – HTTP/1.0

1980

A Proposed Extension to HTML: Client-Side Image Maps

2016

Uniform Resource Agents (URAs)

1997: 2068

Hypertext Transfer Protocol – HTTP/1.1

2070

Internationalization of the Hypertext Markup Language

2141

URN Syntax

2145

Use and Interpretation of HTTP Version Numbers

1998: 2396

Uniform Resource Identifiers (URI): Generic Syntax

1999: 2483

URI Resolution Services Necessary for URN Resolution

2518

HTTP Extensions for Distributed Authoring — WEBDAV

  I   3)         

 %        %  $ 0   &        I(           /  

   %       I    Von HTML 3 nach XHTML 1.1

,-(.   $ +     !E    *   !         )  ! ;? ("$ C          " ,-(.  0 0 2 %    

)   C 3"   9G ?℄:

HTML 3

4

1 Geschichte des Web

HTML 4 und XHTML

$         0 ,-(.    

2  F           ;? )   C         &             $  

,-(.            0 ,-(.    $  -  A          3 "           4) 6 "   )  ,-(. F         $  %        $    ( =    4     )  7       -  ,-(. ; 0 * ,-(. ;        &   $ ,-(.  

      "  

  F .      4$ ) %      1  )  *  )     %   0   4 %  ,-(.        %   "        3" "        )    1 F    $    0  $            '    1  )  (  ")    &      ( %    57  (      " $    '"  I    2 ,-(. ;     &  %  2    I     $  @   $  "   

   )"   !)   

   &        0  

     D >    I     "    

,-(.&   0F ,-(.  ;B>       5  ,--5 + *      (

  " )    (               &       ( ,--5       $    0   *         *         0     

      ' $"   !      0   2  0 4)$  %          

     ,-(. 0             ,-(. 0 0  $"     +  ?  =;

    "  %   ,-(.      2     4)$  %   ,--5   0   1    %   "   ,-(.  $" $     4)$     !    0  $         0  %               0                !   >> 

;;     5  5(

    $  '"    +  0       -  %        !   

=G-   0   * )         %   4)$    '        '"    +   

=G-   0% "            * )  $  F  

=G-(), )

  (); 12  1441 444444 '8;)

*  !           $   0   4)$ 

,  ; 12  1441 444444 '8;

  "   %  )"    ;        ()+ )  ()"#$%)    0    %            *        (     "      ,-(.- 6        

   .6       $  * %      -    " $      6)  "   $ !   "  % 

 .        *   

E F        !   "  A     !     5 6   %     *      $    2  "  +" $  $ ,            6)     ,    "   )   "     *     - 90 *  % ,   :    !     "  2.   !      '   -%          !   )         ' 0 "   (  %        !   %       )     1    + "  !$       9 )   ()*) " "    :       ()   ) 90   :      1         *      4)        -  !   %    

E %      "   4)   3     $   ,-(.     3.9 Antworten zu den Aufgaben Aufgabe 3–1F

  

  "   : 80              -          0   )   ;&;,0                  - 6 9 

   " 0           



 

 

32

3 Seitenaufbau

           '" 0  +   ,-(.I   

  0  '      Aufgabe 3–2F

      4    )       4      $  +         !   0 ==

       $ ==      -      +   ==     *   *   "       *     0     "        +      $   !          !         $    5        - 6          "       "$           Aufgabe 3–3F

     *   -   %  %                  "   * )             - $   $  0 

     - $    *    "  *        $      !    "       -       *        "  Aufgabe 3–4F

(   F

Aufgabe 3–5F

3"

33

4

Textauszeichnung

In diesem Kapitel lernen Sie,

     

wie Sie Zeichen und Sonderzeichen darstellen, die Gr¨ oße, Farbe und Art von Schriften steuern, Textteile logisch markieren, Texteigenschaften wie Richtung und Sprache bestimmen, Grafiken in Seiten einbinden und Linien, Abs¨ atze und Laufb¨ ander einf¨ ugen.

 0    4)         0 ,-(.    *      4)      4)              0 ,-(. $      !$       4.1 Zeichendarstellung

  0         -           - 6     -  +         ,-(. "  (  0 -   0       - 6 "       0   "           3     "  !"$    !   %    A  +    $   ,-(.       (

 %       $                        ' F I  &'J

IH(

J

 (     "$   ,-(.     -   !