Hayat Bilgisi 1. 1. Kitap

Citation preview

Hayat Bilgisi 1 1.Kitap TEPGEP Proje Sorumlusu Dr. Havva Dağsever Talim ve Terbiye Dairesi Müdürü Proje Yürütücüsü Prof. Dr. Ahmet Pehlivan DAÜ Öğretim Üyesi Yazarlar Prof. Dr. Fitnat Kaptan Dr. Müge Taçman Dr. Nihat Ekizoğlu Uzm. Mustafa Oygar Uzm. Mutlu Devecioğlu Milhan Burukhan Örses Esra Uluçaylı

KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı Bu kitap, Temel Eğitim Program Geliştirme Projesi (TEPGEP) kapsamında KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı, Talim ve Terbiye Dairesi tarafından, ilkokullarda ders kitabı olarak kullanılması için hazırlatılmıştır.

1

©KKTC MİLLİ EĞİTİM VE KÜLTÜR BAKANLIĞI/2017 Hayat Bilgisi 1 1. Kitap Dil Uzmanı Yard. Doç. Dr. Emel Gözlü Sanat Yönetmeni Ümit İnatçı İllüstrasyon ve Vektörel Çizimler Mehmet İlkerli - Valeria Sevgi Apel Sayfa Düzeni Mehmet İlkerli - Shahryar Mirza-Alikhani Kapak Tasarımı Mehmet İlkerli Fotoğraflar Bahire Eminsel 1. Baskı: Ağustos 2016 2. Baskı: Ağustos 2017

KKTC MİLLİ EĞİTİM VE KÜLTÜR BAKANLIĞI YAYINIDIR. Bu kitap KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığına aittir ve her hakkı saklıdır. Kitabın metin, soru, resim ve şekilleri kısmen de olsa hiçbir surette alınıp yayımlanamaz.

2

İSTİKLÂL MARŞI Korkma! Sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak, Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak; O benimdir, o benim milletimindir ancak. Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilal! Kahraman ırkıma bir gül; ne bu şiddet, bu celal? Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helal... Hakkıdır, Hakk’a tapan milletimin istiklal. Mehmet Akif Ersoy 3

4

Mustafa Kemal ATATÜRK (1881 - 1938)

5

Dr. Fazıl KÜÇÜK (1906 - 1984)

6

Rauf R. DENKTAŞ 1924-2012

7

8

ÖNSÖZ Sevgili çocuklarımıza zorunlu temel eğitimlerinde; bireysel farklılıklarını, gelişim özelliklerini ve yeteneklerini göz önüne alarak fiziksel, duygusal, sosyal ve zihinsel yönden sağlıklı gelişimler sağlayacak eğitim fırsatlarının sunulması önemlidir. Hayat Bilgisi dersi, çocuklarımızın yaşamları ile bağ kurmalarını, problem çözme güçlerini, yaratıcılıklarını aynı zamanda gözlem yapma, araştırma, inceleme yapma gibi üst düzey düşünme becerilerini geliştirmeyi amaçlayan dinamik ve temel bir derstir. Bu bakış açısıyla, çocuklarımızı merkeze alarak onlara günlük yaşama ilişkin bilgi, beceri ve değerleri kazandırmak Hayat Bilgisi dersinin temel amacıdır. KKTC Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı çocukların kendilerini tanımaları, anlamaları, kendilerini değerli ve sevilen birer birey olarak hissetmeleri amaçlanarak hazırlanmıştır. Programda, öğrencilerin sosyal ilişkilerde diğer insanlara değer vermeyi ve sağlıklı iletişim kurmayı öğrenmeleri ana hedefler arasındadır. Ayrıca bu programda çocukların alacakları karar ve davranışlarla kendi sağlıklarından sorumlu olduklarının bilincine varmaları amaçlanmıştır. Gelişmiş iletişim becerilerine sahip çocuklar, saygı göstermeyi, değer vermeyi ve anlayışlı olmayı öğrenirler. Çocuklar, kişiler arası etkili iletişim sağlandığında daha kolay ilişki kurabilir ve bunu sürdürebilirler; ayrıca insan ilişkilerinde dürüstlüğün ve güvenin önemli bir erdem olduğunun bilincinde olurlar. Kitabımız bu bakış açısıyla ve programın temel amaçlarına hizmet edecek etkinlikleri içerecek şekilde hazırlanmıştır. Ülkemiz Hayat Bilgisi Kitabı, çocukların gelişim özelliklerine ve gerçek yaşama uygun olarak birey, sağlık, doğa, toplum çerçevesinde seçilmiş ve bu konular etrafında yoğunlaşmıştır. Kitabımızda yukarıda belirtilen içerik; Bireysel Gelişimim, Birey ve Toplum, Sağlığım, Ben ve Doğa olarak dört öğrenme alanı başlığı altında hazırlanmıştır. Siz öğretmenlerimizden beklenen; kitaptaki etkinlikleri başka çalışmalarla zenginleştirerek öğrencilerimizin ihtiyaçlarına göre uygulamanız, ders kitabını tek kaynak gibi görmeyerek kendi araştırmacı kimliğinizle ve yaratıcılığınızla değerlendirmenizdir. Bu kitabın, eğitim yaşamlarının başında olan çocuklarımızın yaratıcı, eleştirel, analitik düşünce yapılarını geliştirici, günlük yaşam becerilerini zenginleştirici olacağına, eğlenerek öğrenmeye sağlayacağı katkıya inanıyor başarılı ve keyifli öğrenme öğretme yaşantıları diliyoruz. Bu içsel gelişim öz-değer ve özgüveni destekleyecek birtakım fırsatlar (kendi hedeflerini belirleme, değerlendirme ve kendi kişisel davranışlarını yönetebilme) sunar. Çocukların özyeterlilik duygusunun geliştirmesi önemli bir kazanımdır. Bu, bireye kendi kişisel denetimini sağlama, hareketlerini, kararlarını kontrol edebilme, kendi başına öğrenebilme imkânı sağlar. Hazırlanan Hayat Bilgisi Dersi Programı'nda, çocukların kişisel özelliklerinin ve becerilerinin geliştirmesi (duygularını yönetebilme, çatışmaları çözebilme ve yeni durumlarla başa çıkabilme) ön plana çıkarılmıştır.

9

Yukarıda belirtilen gerekçeler doğrultusunda;

Amaç Bu programın amacı, kendini tanıyan ve seven, tehlike ve istismardan korunabilen, sağlıklı ve düzenli yaşama alışkanlığı kazanmış, iletişim becerileri gelişmiş, çevresindeki olgu ve olayları gözlemleyen, duyarlı olan, problem çözen, sorumluluklarını bilen, etik ve estetik duygusu gelişmiş, tutumlu, ülkesini seven, haklarının farkında olan bireyler yetiştirmektir.

Program Çıktıları 1. Kendini tanır ve öz-denetimini sağlar. 2. Kendine ilişkin öz-benlik, öz-saygı ve öz-güven geliştirir. 3. Kendini tehlike ve istismardan koruma yollarını açıklar. 4. Trafik kurallarını kavrar ve bu kurallara uyarak güvenliğini sağlar. 5. Vücudunu tanır ve sağlığını koruma sorumluluğunun önemini açıklar. 6. Kendini ifade eder; ailesi, arkadaşları ve çevresi ile sağlıklı iletişim kurar. 7. Doğa olaylarının yaşam üzerine etkilerini kavrayarak doğaya ve çevreye zarar verecek davranışlardan kaçınır, çevresini güzelleştirir. 8. Kendine ve çevresine karşı sorumluluklarını yerine getirir. 9. Parasını ihtiyaçlarına göre hesaplı harcar, eşyaları ekonomik olarak kullanır, korur ve israfın doğal kaynakları tüketebileceğinin farkına varır. 10. Farklı meslek gruplarını tanır. 11. Ülkesinin vatandaşı olmaktan gurur duyarak kültürünü benimser, sahip çıkar ve farklı kültürlere saygı duyar. 12. Demokrasiyi bir yaşam biçimi olarak benimser. 13. Ülkesinin önde gelen sporcu, yazar ve sanatçılarını tanır. 14. Atatürk ilke ve devrimlerini benimser, Kıbrıs Türk liderlerini tanır.

Hayat Bilgisi Kitabı Komisyonu

Etkinlik Simgeleri Düşün-Tartış

Bulmaca

Araştırma

Yazı Yazma

Resim ve Boyama

Kesip-Yapıştırma

10

Öğretmen El Kitabına Yönlendirme

Bölüm 1 Bireysel Gelişimim Kendimi Tanıyorum

14

Ben ve Arkadaşım

25

Duygular

30

Sevdiklerim - Sevmediklerim

38

Yapmak İstediklerim

45

Mini Test

48

Duyularım

50

Kendimi İfade Ediyorum

52

İletişim

54

Büyüyorum - Değişiyorum

56

Doğru Davranışlar

62

Zamanı Planlıyorum

69

11

Bölüm 2 Sağlığım Sağlığım

75

Sağlıklı Yaşam

76

Dengeli Beslenme

80

Mini Test

91

Yiyeceklerin Temizliği

93

Kişisel Temizlik

96

Hastalıklardan Korunuyorum

105

Güvenliğim

110

İlk Yardım

123

Kaynakça

127

12

Bölüm

1

Bireysel Gelişimim

13

Bölüm 1

Kendimi Tanıyorum Bizi Tarif Et

14

Kendimi Tanıyorum Bölüm 1

Aynaya Kendini Çiz

15

Bölüm 1 Kendimi Tanıyorum

Düşün - Tartış Resimdeki bireyleri incele. Benzer veya farklı özelliklerini tartış.

16

Kendimi Tanıyorum Bölüm 1

Ben

fotoğrafım

Adım:.........................................................................

17

Bölüm 1 Kendimi Tanıyorum

Cinsiyetim

18

Kendimi Tanıyorum Bölüm 1

Yaşım

19

Bölüm 1 Kendimi Tanıyorum

Göz Rengim

Saç rengim

20

Kendimi Tanıyorum Bölüm 1

Boyum 175 170 165 160 155 150 145 140 135 130 125 120 115 110 105 100 21

Bölüm 1 Kendimi Tanıyorum

Ten Rengim

22

Kendimi Tanıyorum Bölüm 1

Ayakkabı Numaram

Kilom 45

10 15 20

40 35

25 30

23

Bölüm 1 Kendimi Tanıyorum

Beni Bul Gülen bir yüzüm var.

Şapkam yok.

Göz rengim mavi.

Gözlüğüm yok.

Saç rengim sarı.

Albüm Hazırlama Fiziksel özelliklerini resimlerle anlatan bir albüm hazırla. 24

Bölüm 1

Ben ve Arkadaşım

Günaydın Ayşe. Günaydın Ali. Benim fiziksel özelliklerimi tarif eder misin?

25

Bölüm 1 Kendimi Tanıyorum

Arkadaşım En iyi arkadaşın kim? Arkadaşının fiziksel özelliklerine uygun olanları işaretle.

45

10 15 20

40 35

25 30

26

Ben ve Arkadaşım Bölüm 1

Ben ve Arkadaşım Kendini ve en iyi arkadaşını çiz ve anlat. Ben

Arkadaşım

27

Bölüm 1 Ben ve Arkadaşım

Anket Sınıftaki arkadaşlarının tek tek göz rengine bak. Hangi renk olduğunu aşağıdaki tabloya işaretle.

Yeşil

Mavi

Kahverengi

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 28

Siyah

..........

Ben ve Arkadaşım Bölüm 1

Anket

Yeşil

Mavi

Kahverengi

11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 29

Siyah

..........

Bölüm 1

Duygular Düşün - Tartış

Palyaço kendini nasıl hissediyor olabilir?

30

Duygular Bölüm 1

Düşün - Tartış

Seni bu hâle neler getirir?

Seni neler mutlu eder?

31

Bölüm 1 Duygular

Düşün - Tartış Aşağıdaki resimler hangi duyguları ifade eder?

Okulun açıldığı ilk gün neler hissettiğini anlat ve çiz.

32

Duygular Bölüm 1

Eşleştir Aşağıdaki görselleri incele. Bu olaylar karşısında hangi duyguları yaşarsın? Anlat. Eşleştir.

33

Bölüm 1 Duygular

Dinle - Çiz Karanlık bir yoldan geçerken Asrın...

Annesi Hazal’a istediği bisikleti alınca Hazal...

Öğretmeninin sorusunu doğru cevaplayan Yalgın...

Arkadaşı tarafından oyuna alınmayan Serap...

Duygu Zarı 34

Duygular Bölüm 1

İkizlerin Hikâyesi

Öğretmenin okuduğu hikâyeyi dinledin. Aşağıdaki soruların cevaplarını söyle.

Annesi ve babası ikizleri nasıl tanıyorlardı? Eliz'in özellikleri nelerdir? Eruz'un özellikleri nelerdir? Birbirimize benzer özelliklerimiz var mı? 35

Bölüm 1 Duygular

Düşün - Tartış Sence resimdeki çocuklar hangi duygusal özelliklere sahip olabilir? Anlat.

36

Duygular Bölüm 1

Düşün - Paylaş Aşağıda verilen derslerle ilgili duygun ne? İşaretle.

Müzik

Türkçe

Spor

Resim

Sonuç: Sayı 5 4 3 2

Matematik

1 Duygular 37

Bölüm 1

Sevdiklerim - Sevmediklerim Sevdiklerim Yapmaktan hoşlandıkların nelerdir? Resimleri incele. Sana uygun olanlarının yıldızını boya.

38

Sevdiklerim - Sevmediklerim Bölüm 1

Hobilerim

39

Bölüm 1 Sevdiklerim - Sevmediklerim

Sevdiklerim

Renk

İçecek

Yiyecek

Spor

40

Sevdiklerim - Sevmediklerim Bölüm 1

Sevdiklerim

Hayvan

Oyuncak

Meyve

Sebze

41

Bölüm 1 Sevdiklerim - Sevmediklerim

Sevmediklerim

Renk

İçecek

Yiyecek

Spor

42

Sevdiklerim - Sevmediklerim Bölüm 1

Sevmediklerim

Hayvan

Oyuncak

Meyve

Sebze

43

Bölüm 1 Sevdiklerim - Sevmediklerim

Sevdiğimiz Yiyecekler Benim Sevdiklerim

Arkadaşımın Sevdikleri Ortak Sevdiklerimiz

44

Bölüm 1

Yapmak İstediklerim Düşün - Tartış Sence bu insanlar ne düşünüyor? Düşündüklerini gerçekleştirmek için ne yapabilirler?

Senin hayallerin nelerdir?

45

Bölüm 1 Yapmak İstediklerim

Hafta Sonu Hayallerini Çiz

46

Yapmak İstediklerim Bölüm 1

Araştır - Öğren Aşağıdaki eğitsel çalışmalarla ilgili resimleri incele. Okulunda hangileri varsa aşağıdaki kutuya numaralarını yaz.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Sen hangi eğitsel etkinliklere katılmak istersin? Boş kutulara numarasını yaz.

47

Bölüm 1 Değerlendirme

Mini Test Aşağıdaki resimleri incele. Doğru cevabın olduğu kutuyu işaretle. 1. Hangisi mavi renkli göze sahiptir?

2. Hangilerinin fiziksel görünüşleri benzerdir?

3. Uzun boylu çocuk hangisidir?

4. Zayıf çocuk hangisidir?

48

Değerlendirme Bölüm 1

5. Mutlu görünen çocuk hangisidir?

6. Ne hissediyor?

7. Ne hissediyor?

49

Bölüm 1

Duyularım Farkında mısın? Sevdiğin beş ses hangileridir? Sevmediğin beş ses hangileridir? Sesleri duymazsak neler olabilir?

Düşün - Paylaş Yandaki resmi inceleyiniz. Resimdeki aracın çıkardığı ses size ne düşündürüyor? Çıkardığı sesi canlandırın.

Düşün - Paylaş Duyduğumuz hangi sesler bizi tehlikelerden korur? 50

Duyularım Bölüm 1

Düşün - Tartış Yiyeceğin bozuk olduğunu nasıl anlarsın?

Gök gürültüsü duyduğunda ne olacağını düşünürsün?

Duman kokusunu almasaydın acaba neler olabilirdi?

Görmesek, duymasak, koklamasak, hissetmesek acaba yaşamımız nasıl olurdu? 51

Bölüm 1

Kendimi İfade Ediyorum Sen - Ben

Ecer sınıfa girdiği zaman kalem cüzdanını evde unuttuğunu fark etmişti. Öğretmeni derse başlamak üzereydi. Sıra arkadaşı Mutlu'nun kalemleri vardı. Ama arkadaşından kalemi istemeye de çekiniyordu. İstemezse de dersini yapamayacaktı... Sence Ecer ne yapmalıdır? Ecer arkadaşından kalemi isterken ne söylemelidir? Ecer’in yerinde olsaydın ne yapardın? Anlat.

52

Kendimi İfade Ediyorum Bölüm 1

Düşün - Tartış

Oyun oynarken düştüm. Bacağım kanıyor.

Yardım istemeye de çekiniyorum.

Sen olsaydın ne yapardın?

53

Bölüm 1

İletişim Sence hangisi doğru? Neden?

Çok dikkatsizsin! Resmimi bozdun. Sen hep böylesin...

Daha dikkatli olursan sevinirim.

Sen de böyle bir olay yaşadın mı? Arkadaşına ne söyledin? 54

İletişim Bölüm 1

Sence hangisi doğru? Neden? Bana bağırma!

Bana böyle sesini yükseltmenden hoşlanmıyorum.

Arkadaşın sana bağırıyor. Ona ne söylersin? 55

Bölüm 1

Büyüyorum Değişiyorum Araştırma Aşağıdaki resimler ne anlatıyor olabilir?

Bebekken neleri yardım alarak yapıyordun? Şimdi neleri tek başına yapabiliyorsun? Neden? 56

Büyüyorum Değişiyorum Bölüm 1

Bulmaca Ali’nin farklı yaşlardaki resimlerini görüyorsunuz. Bu resimleri sırala.

57

Bölüm 1 Büyüyorum Değişiyorum

En Sevdiğim Oyuncağım

Bebekken

Şimdi

Harfleri rakamına göre yerleştir. 1 a

3 ı

1

2 y

3

2

1 b

4 e

2 e

3 b

5 k

1

2

3

4

5

58

Büyüyorum Değişiyorum Bölüm 1

Poster (Zaman İçinde Ben) Kendini doğumundan itibaren fotoğraflarla anlattığın bir poster hazırla. Sınıfta anlat.

59

Bölüm 1 Büyüyorum Değişiyorum

Araştır - Paylaş Araştır. Sınıfta anlat.

İlk oyuncağın neydi? Şimdi oynamaktan hoşlandığın oyuncağın nedir?

Doğduğunda kaç kiloydun? Şimdi kaç kilosun?

Yürüdüğünde kaç aylıktın?

İlk arkadaşın kimdi? Şimdi arkadaşların kimler?

Konuştuğunda kaç aylıktın?

Nasıl bir bebektin? Şimdi nasıl birisin?

Bebekken yapamayıp şimdi yapabildiklerin nelerdir?

İlk söylediğin sözcük neydi? Küçükken hangi oyunu oynamayı severdin? Şimdi hangi oyunu seviyorsun?

Büyüdüğünde neler yapacaksın? 60

Büyüyorum Değişiyorum Bölüm 1

Başarıyorum Aşağıdaki resimleri incele. Şimdi yardım almadan yapabildiklerini işaretle.

61

Bölüm 1

Doğru Davranışlar Düşün - Tartış Yandaki resmi incele. Ne düşünüyorsun? En öndeki çocuk sen olsaydın ne yapardın? Arkadaki çocuklardan biri sen olsaydın ne düşünürdün?

Ne yapmalıyım? Sence hangi resimdekiler doğru davranıştır? Neden?

2

1

4

3 Doğru

Yanlış

62

Doğru Davranışlar Bölüm 1

Düşün - Tartış Sözümü Tutuyorum

3

2

1

2

1

1

2 63

Bölüm 1 Doğru Davranışlar

Ecer'in Boya Kalemleri

Kazanmak için neler yaparsınız?

Dostluk Kazansın

Sorumluluk

64

Doğru Davranışlar Bölüm 1

Düşün - Tartış Aşağıdaki fotoğrafları incele. Arkadaşlarınla oyun oynarken nelere dikkat edersin?

65

Bölüm 1 Doğru Davranışlar Senin oyunların nasıl biter? Çiz.

66

Doğru Davranışlar Bölüm 1

Değerlendirme Sence hangi davranışlar doğrudur? Tartış. İşaretle.

67

Bölüm 1 Doğru Davranışlar

Bir Doğru Davranış Çiz Yaptığın bir doğru davranışı hatırla ve aşağıya çiz.

68

Zamanı Planlıyorum Bölüm 1

Zamanı Planlıyorum Zamanı Planlamak Bütün gün uyusak... Ya da bütün gün oyun oynasak sizce neler olurdu?

Aşağıda Asrın'ın bir gün içinde yaptıklarını görüyorsun. Sabahtan itibaren yaptıklarını sırala.

69

Bölüm 1 Zamanı Planlıyorum

Zaman Pastası Hangi aktiviteye ne kadar zaman ayırıyorsun? O kadar dilimi boya.

Kaç saat ders?

Kaç saat uyku? Kaç saat okul?

Aile ile geçirilen zaman?

Kaç saat oyun? 70

Zamanı Planlıyorum Bölüm 1

Sen de bir gününü anlat. Yaptıklarına ne kadar zaman ayırıyorsun? Çiz.

71

Bölüm 1 Zamanı Planlıyorum

Haydi, Plan Yapıyoruz! Çok sevdiğin birine sürpriz doğum günü kutlaması için bir plan yapmaya ne dersin? Malzemeler? Kaç kişi davetli?

Nerede?

Yaptığın planı sınıfta arkadaşlarına anlat.

72

Hediyen nedir?