Geschiedenis van de Nederlanden [4 ed.] 9789055744756, 9789055744749

Table of contents :
WOORD VOORAF
1 EEN LANGE AANVANGSPERIODE (TOT EN MET DE TIENDE EEUW) - L.J.R. MILIS
I Kelten, Romeinen en Germanen
Het landschap en de eerste bewoners
Tussen Rome en Germanië
2 De Merovingische periode (vijfde tot achtste eeuw)
Nederzettingspatroon en rijksvorming
Aspecten van de maatschappij
3 De Karolingische periode (achtste en negende eeuw)
Gezalfde koningen en gekroonde keizers
Fatale bedreiging
De tegenstelling tussen droom en werkelijkheid
4 De ‘ijzeren’ tiende eeuw
2 DE PERIODE VAN DE LANDSHEERLIJKHEDEN (ELFDE-DERTIENDE EEUW) - L.J.R. MILIS
I De politieke versnippering tussen dynastieke, adellijke en burgerlijke belangen
De voorsprong van Vlaanderen
De landsheerlijkheden in het oude Lotharingen
Geleidelijke schaalvergroting
2 Economie en sociale verhoudingen
Demografie, landbouw en ontginning
Stad, handel en nijverheid
3 Kerk, religie en cultuur
Kerk
Religie
Cultuur
3 DE VORMING VAN EEN POLITIEKE UNIE (VEERTIENDE-ZESTIENDE EEUW) - W.P. BLOCKMANS
I De eeuw van de onzekerheden
Wankelende dynastieën
Sociale spanningen
De eerste revolutie
Politieke structuur en politieke cultuur
Constitutionele waarborgen
Partijstrijd
Op weg naar stadstaten
Economische heroriëntatie
Bevolking, levensstandaard en economie
Hollands commercialisering
De complementariteit der gewesten
Doorbraak van de burgercultuur
2 De eeuw van Bourgondië (1384-1477)
De Bourgondische vereniging
Vorstelijke strategieën
Het Bourgondische overwicht
Een nieuwe staat?
Bovengewestelijke integratie
Weerstand tegen integratie
Interne zwakheid van de staat
Oorlog en binnenlandse spanning
De gouden tijd van Bourgondië
Een demografisch zwaartepunt
Een kerkelijk levenskader
Verbeelding van de macht
3 De eeuw van Habsburg (1477-1579)
Terri tonaliteit en centralisme
De vorming van de XVII Provinciën
De middelen van de staat: belastingen
De staatsmacht
Seculaire groei
De cultuur van de renaissance
De druk van het Imperium
De Opstand
Tijdsverschil
Kern en periferie
Kerk en staat
De geweldsescalatie
Alva
Vredespogingen in Radicalisering
4 DE REPUBLIEK DER ZEVEN VERENIGDE NEDERLANDEN (1579-1780) - A.TH. VAN DEURSEN
I De vorming van een nieuwe staat (1579-1598)
Jaren van overgang
Het succes van de opstand
Hollands welvaart
De bestuursvorm van de Republiek
De plaats van de kerk
Het verloop van de oorlog
2 Het vraagstuk van oorlog en vrede (1598-1609)
Onzekerheid omtrent de oorlogsdoelstellingen
Vrede of bestand?
3 De twisten van het Twaalfjarig Bestand (1609-1625)
Politieke tegenstellingen
Godsdienstige tegenstellingen
De nieuwe orde van zaken
4 Het goud van de gouden eeuw (1625-1648)
Consolidatie
De aard van de Noord-Nederlandse cultuur
De Hollandse schilderschool
Vrijheid en gebondenheid
Van oorlog naar vrede
5 De Ware Vrijheid (1648-1672)
Willem II en de Europese machtsverhoudingen
De Hollandse regenten
Godsdienst en politiek onder de regentenheerschappij
De handelsoorlogen
6 De Republiek onder Willem III (1672-1702)
De oorlog van 1672
Willem III tegen Lodewijk XIV
7 Een grote mogendheid in verval (1702-1751)
Politieke achteruitgang
Binnenlands bestuur
Democratische oppositie
Cultureel en kerkelijk leven
8 De naderende crisis (1751-1780)
Economische en politieke problemen
Cultuur en politieke vernieuwing
5 DE SPAANSE EN OOSTENRIJKSE NEDERLANDEN (1579-I780) - P. Janssens
I Een onzeker bestaan
Het ontstaan van een nieuwe staat (1579-1635)
De Franse dreiging (1635-1748)
Het Theresiaanse charme-offensief (1748-1780)
2 Een aristocratische Staat (zeventiende-achttiende eeuw)
De provinciale Staten en de fiscale autonomie
De provinciale raden en de bestuurlijke autonomie
3 Het overheidsbeleid in de Habsburgse Nederlanden
Van mercantilisme naar liberalisme
De betrekkingen tussen Kerk en Staat
Kunstenaars in dienst van Kerk en Staat
Geen taalbeleid
6 REVOLUTIE IN NOORD EN ZUID (1780-1830) - J. ROEGIERS, N.C.F. VAN SAS
I Het Noorden 1780-1813
De Patriottentijd
Bataafse revolutie
Nationale verzoening
2 Het Zuiden 1780-1814
Jozef II of revolutie van bovenaf
Van Kleine Revolutie tot Brabantse Omwenteling
Verenigde Nederlandse Staten
Luikse Revolutie
Oostenrijks herstel en Franse ‘bevrijding’
Consulaat, concordaat en keizerrijk
3 Het Verenigd Koninkrijk
Vrijwording en vereniging
Politiek bestel
Staats- en natievorming
Crisis, opstand en scheiding
7 BELGIE SINDS 183O - E. LAMBERTS
I De liberale burgerstaat (1830-1890)
Vormgeving van de nieuwe staat
Het unionistisch regeringsbeleid
Doorbraak van het liberalisme
Naar een verstedelijkte, industriële samenleving
Scherpe sociale tegenstellingen
De liberalen aan de macht
Een onafhankelijke, neutrale Staat
De versterking van het conservatisme
De aanzet tot verzuiling
Volksnationalisme versus staatsnationalisme
Opkomst van sociale bewegingen
2 De integratie van de sociale bewegingen (1890-1935)
Een sterke economische expansie
Ee verbeterd sociaal klimaat
Naar democratischer politieke structuren
Het katholieke regeringsbeleid
Het nationalisme wint aan kracht
Koloniale expansie
De Eerste Wereldoorlog als katalysator
Een nieuw internationaal beleid
Economische laagconjunctuur
Vormgeving van de parlementaire democratie
Van sociale confrontatie naar consensus
Vlaanderen krijgt een Nederlandstalig statuut
3 De verkaveling van de nationale staat (1935-2005)
In de ban van de Nieuwe Orde
Integratie in internationale verbanden
Dekolonisatie
Vormgeving van de overlegeconomie en de verzorgingsstaat
Herleving van de levensbeschouwelijk-ideologische strijd
De welvaartsmaatschappij
Van een unitaire naar een federale staat
Het verzuilde, neocorporatieve maatschappijmodel op de helling
8 NEDERLAND SINDS 183O - J.C.H. BLOM
1 Een kleine nationale en liberale staat in Europa (1830-1870/1880)
Het Noorden alleen verder
Economische en sociale verhoudingen
De vestiging van het parlementaire stelsel
Godsdienstige ontwikkelingen en schoolstrijd
Nieuwe organisatievormen in politiek en samenleving
2 De modernisering van Nederland (1870/1880-1918)
Economische en sociale dynamiek
Kerk en samenleving
Politieke strijd en verzuiling
Nationale eenheid
Buitenlandse en koloniale politiek
Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog
3 Een burgerlijk-verzuilde samenleving (1918-1960)
Consolidatie in een tijd vol schokkende gebeurtenissen
De zuilen
Het verzuilde stelsel en het burgerlijk waardepatroon
Economie, sociale problemen en overheidsingrijpen
Nederland onder Duitse bezetting
Buitenlandse politiek en dekolonisatie
Verhoudingen en vooruitzichten aan het einde van de jaren vijftig
4 Naar nieuwe verhoudingen vanaf de jaren zestig
De vernieuwingsbeweging van de jaren zestig
Balans: ontzuiling en meer nadruk op individuele ontplooiing
Nieuwe problemen in het laatste kwart van de twintigste eeuw
Politieke en maatschappelijke spanningen in het begin van de eenentwintigste eeuw
EPILOOG: EENHEID EN VERSCHEIDENHEID IN DE NEDERLANDEN - J.C.H. BLOM, E. LAMBERTS
Eenheid in verscheidenheid
Verscheidenheid in eenheid
DE AUTEURS
LITERATUUR
REGISTER
ILLUSTRATIEVERANTWOORDING