Dede Korkut Okumaları [1 ed.] 9786059100991

Citation preview

DEDE KORKUT OKUMALARI

•

RAMAZAN KORKMAZ

DEDE KORKUT OKUMALARI Yayın Yönetmeni

Sadettin Bayrak

Yayın Editörü Ramazan Korkmaz

Kapak ve İç Desenler Garipkafkaslı (Ahmet Ali Aslan)

Kapak Tasarımı HüseyinÖzkan

İç Tasarım ÖzlemÖzkan

Baskı ve Cilt Çalış Ofset Davutpaşa Caddesi Yılanlı Ayazma Sokak No

:

Tel :

8 Örme İşhanı Topkapı/İstanbul 0212 493 1 1 06

Birinci Baskı Kasım 2016 ISBN :

978-605-9100-99-1

T.C. Kültür Bakanlığı Yayıncılık Sertifika No: 11805

K[SilYAYINLARI Ankara Caddesi No:

1 5 Konak Han Kat: 1

Hobyar Mahallesi Cağaloğlu/İstanbul Tel :

02 1 2 5 1 2 56 33 I 021 2 5 1 1 68 28 0212 512 56 63

Faks:

web : www.kesityayinlari.com e-mail: [email protected] ©KESİT YAYINLARI Tüm Hakları Saklıdır. Yayınevinin izni olmadan kopyalanamaz ve çoğaltılamaz.

KESİT YAYINLARI, Karbey Yayıncılık Eğitim ve Dan. Hiz. San. T ic. Ltd. Şti. kuruluşudur.

EDiTÖR RAMAZAN KORKMAZ

DEDE KORKUT OKUMALARI

Editör Yardımcıları Yeliz Akar Gürhan Çopur

İstanbul, 2016

Prof. Dr. Ramazan KORKMAZ 1962

yılında

Çıldır/Ardahan'da

dünyaya

gelen

Ramazan

KORKMAZ, ilk öğrenimini Çıldır ve Ardahan'da, orta öğrenimini Erzurum'da tamamladı. 1985 yılında Atatürk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünü bitirdi ve aynı yıl Fırat Üniversitesi'nde Araştırma Görevliliğine başladı. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde, "Keçecizade İzzet Molla ve Mihnet-Keşan Üzerine Bir Araştırma" (VI+477 s.) adlı çalış­ masıyla Yüksek Lisans (1988); "Sabahattin Ali / İnsan-Eser" (XIl+403 s.) adlı çalışmasıyla da doktora öğrenimini tamamlayan (1991) KORK­ MAZ, 1996 yılında Fırat Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Yeni Türk Edebiyatı Anabilim Dah'nda Doçent; 2001 yılında ise Profesör oldu. Korkmaz, 2000-2002 ile 2004-2006 yılları arası Doğu Akdeniz Üniversitesi (KKTC)'nde Konuk Öğretim Üyesi olarak çalıştıktan son­ ra 2009 yılına kadar Fırat Ünicersitesi'ndeki görevine devam etti. 2009 yılında Ardahan Üniversitesi'ne Kurucu Rektör olarak atanan Rama­ zan KORKMAZ'a Europe Business Assembly (EBA) tarafından İn­ giltere'nin Oxford şehrinde 25-27 Ekim 2012 tarihleri arasında yapılar "Oxford Liderler Zirvesi" toplantısında "Yılın Rektörü" ödülü takdim edildi. Halen Rektörlük görevinin yanı sıra Kafkasya Üniversiteler Bir­ liği (KÜNİB) Başkanlığını da sürdürmektedir. Ramazan KORKMAZ'ın, Sabahattin Ali / İnsan-Eser, (TİSAV Edebiyat Bilim Ödülü), İkarosun Yeni Yüzü Cahit Sıtkı Tarancı, Ayt­ matov Anlatılarında Ötekileşme Sorunu ve Dönüş İzlekleri, Türk Ede­ biyatında Yeni Bir Tür: Küçürek Öykü (Mutlu DEVECİ ile birlikte), Yazınsal Okumalar ile Çıldır Folklor ve Etnografyası adlı kitapları bulunmaktadır. Ayrıca Yeni Türk Edebiyatı (1839-2000) El Kitabı ve Türk Edebiyatı Tarihi (4 cilt) kitaplarında yazarlık ve editörlük yapan KORKMAZ'ın yurtiçi ve Amerika Birleşik Devletleri, Ukrayna, Rus­ ya, Azerbaycan, Kırgızistan, KKTC gibi ülkelerde sunulmuş tebliğleri ile 60'ın üzerinde bilimsel makalesi mevcuttur.

İÇİNDEKİLER Önsöz

........................ . . ............................................................ .........

7

RAMAZAN KORKMAZ, Arketipsel Sembolizm Açısından Dede Korkut Anlatılarındaki Yüce-Birey ve Alp-Bilge Tipi... 13 ..................

MUTLU DEVECİ, Sosyal Psikoloji Açısından Dirse Han Oğlu Boğaç Han Boyu Anlatısında Kolektif Davranış Belirleyicileri 27 .....

ASLI SOYSAL EŞİTTİ, Arketipsel Sembolizm Açısından Dirse Han Oğlu Boğaç Han Anlatısının İncelenmesi .49 .............

EDA GÜL, Dirse Han Oğlu Boğaç HanAnlatısınınArketipsel Sembolizm Bağlamında İncelenmesi: 'Anne' Arketipinin Sosyal Roller Üzerindeki İşlevi

.............

.

.................................

65

YELİZ AKAR, Salur Kazan'ın Evinin Yağmalandığı Boy Anlatısı Üzerine Bir İnceleme

......... ..... ...................................

79

SAMET AZAP, Joseph Campbell'ın Kahraman'ın Sonsuz Yolculuğu'na Göre Kam Büre Oğlu Bamsı Beyrek Anlatısında Bireyleşme

. .

......... ................. ...... .............. .... ... ............. ..................

. . 95 ..

...

OKAN ÖZKARA, Joseph Campbell ' ın Kahramanın Sonsuz Yolculuğu Eseri Bağlamında Kazan Bey Oğlu Uruz Bey'in Esir Düştüğü Destan

.......................... ....................................

115

MEHMET NUR KARAKEÇİ, Kazan Bey Oğlu Uruz Bey' in Esir Olduğu Anlatıda Uruz Bey'in Bilinçten Özbilince Serüveni

..................... ................. ...........................................

131

FATİH ŞAYHAN, Deli Dumrul Anlatısında Türk Düşün Sisteminin Görüntü Düzeyleri

147

...................................... .........

FATİH EGE, Kanlı Koca Oğlu Kan Turalı Anlatısının Arketipsel Sembolizm B ağlamında İncelenmesi 161 ..................

AHMET ALİ ASLAN, Dede Korkut Hikayelerinde Geçen ve Kars Masallarında Yaşayan "İhanet" ve "Sadakat" Olgusu 1 7 5 ..

NİLÜFER AKA ERDEM, Kazılık Koca Oğlu Yegenek Boyunu Beyan Eder Destanında Kahraman Mitosu Olarak Alp Tipi Tasarımı 211 ............................................... ...................

BÜNYAMİN TETİK, Begil Oğlu Emren Boyu Anlatısının Dramatik Aksiyonu İncelenmesi

Sağlayan

Değerler

Bakımından 227

................... .............................................................

ŞEYMA KARACA KÜÇÜK, Kültürel Belleğin Yansıması: Uşun Koca Oğlu Segrek Anlatısı. . 247 .........................................

SERKAN DERİN, Uşun Koca Oğlu Segrek Anlatısının Analizi

.....

263

FERHAT UZUNKAYA, Salur Kazan' ı Oğlu Uruz'un Tutsaklıktan Ç ıkardığı Destan Adlı Anlatıda Alp Tipinin Görüntü Düzeyleri

................ ....................... . . . .......................

281

NURCEMAL ERMEKBAYEVA, İ ç Oğuzla Taş Oğuz Ası Olup Beyrek Öldüğü Boyunu Beyan Eder Anlatısında Kahramanı Var Eden Unsurlar..

.............................................

297

Önsöz "Öd tengri yasar kişi oglı kop ölgeli törimiş "

Kül Tigin Anıtı

Zamanı ancak Tanrı yaşar ve zaman hakkındaki tasarruf tama­ men Tanrı 'nın iradesindedir; kişioğlu ise; ölümlüdür. . . Ölümlü insanın ölümsüzlüğe öykünmesi, onu istemesi; insanın asıl trajik yanını oluşturur. İnsan ölmek için doğar; ama içinde ta­ şıdığı sonsuzluk tohumunu da dünyaya nakşetmek ister. Bu yüzden sanat, içimizdeki ölümsüzlük/sonsuzluk tohumunun 'neşv ü nema' bulduğu kutsal bir varoluş alanıdır. Bu kutsal varoluş alanına yan­ sıyan her kişioğlu, faniliğini aşan bir ölümsüzlüğe kavuşur. Yani suretimiz, cismimizin varlığından daha çok zamanda hüküm sürer . . . İnsanlığın tarihi incelendiğinde; cisimlerinin hükümleri kay­ bolmuş pek çok topluluğun, suretlerinin hala aramızda yaşadığını ve zaman ötesi bir dille bizimle konuştuğunu görürüz. Sanatın her türüyle kendini ifade eden bu zaman ötesi dil, kendine en çok da; mitolojiler, masallar, destanlar, yırlar ve türküler gibi sözel varoluş alanını seçer. Dede Korkut anlatıları, kadim kültürel mirasımızın sesi olarak kendini tam 200 yıl önce hatırlattı. Dresden'de bulunan Kitab-ı De­ dem f