Archäologische Bibliographie. 1961: Beilage zum Jahrbuch des Deutschen Archäologischen Instituts Band 77/1962 [Reprint 2023 ed.] 9783112695869, 9783112695852


163 92 16MB

German Pages 204 Year 1964

Report DMCA / Copyright

DOWNLOAD PDF FILE

Table of contents :
Vorbemerkungen
Inhaltsverzeichnis
Abkürzungen und Sigel
Bibliographie. Für Das Jahr 1961 Mit Nachträgen Aus Den Vorhergehenden Jahren
I. Allgemeines
II. Örtliche Übersicht
III. Sachliche Übersicht
Register
Recommend Papers

Archäologische Bibliographie. 1961: Beilage zum Jahrbuch des Deutschen Archäologischen Instituts Band 77/1962 [Reprint 2023 ed.]
 9783112695869, 9783112695852

  • 0 0 0
  • Like this paper and download? You can publish your own PDF file online for free in a few minutes! Sign Up
File loading please wait...
Citation preview

A R C H Ä O L O G I S C H E B I B L I O G R A P H I E 1961

ARCHÄOLOGISCHE BIBLIOGRAPHIE 1961 BEILAGE ZUM

J A H R B U C H DES D E U T S C H E N ARCHÄOLOGISCHEN INSTITUTS BAND 77 • 1962

BEARBEITET VON GERHARD REINCKE

WALTER D E G R U Y T E R & CO • B E R L I N 1963

Archiv-Nr. 38 14631 Satz und Druck: Walter de Gruyter & Co., Berlin W 30 Printed in Germany

VORBEMERKUNGEN Trotz gleichbleibender Bearbeitungs-Grundsätze ist die Zahl der in der Bibliographie verzeichneten Titel gegenüber dem Vorjahr weiter angestiegen. Als Grund hierfür mag unter anderem das Erscheinen einiger neuer Fachorgane und die Veröffentlichung der Akten des VII. Internationalen Archäologen-Kongresses angesehen werden. Auch neue Forschungsgebiete, wie etwa die Mykenologie oder die Methodik der archäologischen Unterwasserforschung, der Aerofotografie und der geophysikalischen Bodenforschung, steuerten vermehrte Arbeiten bei. Wie immer sei mit dem Dank für alle dem Bearbeiter zugegangene Mithilfe und Unterstützung die Bitte verbunden, dies auch in Zukunft fortzusetzen. B e r i c h t i g u n g zu Bibliographie Jahrg. i960, Nr. 995: Die unter dieser Nummer (auf Grund einer Vorankündigung des Verlags) angezeigte „Süditalienkunde" von E. K i r s t e n ist noch nicht erschienen. Der Titel ist deshalb zu streichen.

Freiburg/Br., im April 1963 Universitätsbibliothek

Gerhard Reincke

INHALTSVERZEICHNIS Spalte

Spalte

Abkürzungen und Sigel

VII

I. Allgemeines A. Bibliographien und allgemeine Forschungsberichte i B. Enzyklopädie und Methodologie. Ausgrabungswesen, Denkmalpflege . 4 C. Geschichte der Archäologie. Biographien. Nekrologe xo D. Zeitschriften. Fest- und Gelegenheitsschriften. Sammelwerke 18 E . Instituts- und Tagungsberichte . . . 24 II. örtliche Übersicht A . Archäologische Ortskunde 1. Allgemeines 2. Orient und Ägypten 3. Griechenland. Donauländer. Kleinasien 4. Italien 5. Nordafrika 6. Gallien 7. Helvetien 8. Iberien 9. Britannien. Skandinavien . . . . 10. Germanien 11. Sowjetunion. Polen B. Museen und Ausstellungen I I I . Sachliche Übersicht A . Allgemeine Kunstgeschichte und Geschichte. Nachleben der Antike 1. Allgemeines 2. Orient und Ägypten 3. Griechenland und Rom: Allgemeines. Vorgeschichte 4. Griechische Geschichte 5. Griechische Kunst 6. Römische und provinziellrömische Geschichte 7. Römische und provinzialrömische Kunst 8. Spätantike. Urchristentum. Byzanz. Nachleben B. Architektur 1. Allgemeines 2. Orient und Ägypten 3. Griechenland und Rom

30 31 47 68 84 87 93 95 98 100 107 109

117 120 130 134 142 144 158 160 169 169 170

C. Plastik 1. Allgemeines. Orient und Ägypten 180 2. Griechenland und Rom 183 D. Malerei und Zeichnung. Mosaiken 1. Allgemeines. Orient und Ägypten 202 2. Griechenland und Rom 203 E. Kunstgewerbe und Kleinkunst 1. Allgemeines. Orient und Ägypten 215 2. Griechenland und Rom 218 F. Numismatik und Metrologie 1. Numismatik 2. Metrologie

234 246

G. Epigraphik 1. Allgemeines 2. Nicht griechisch-römische Inschriften 3. Griechische Inschriften 4. Italische und römische Inschriften

248 250 258

H. Religion, Mythos, Kult

267

247

I. Ikonographie 1. Allgemeines. Orient und Ägypten 292 2. Griechenland und Rom 292 K . Kulturgeschichte, öffentliches und privates Leben 1. Allgemeines. Staatsverwaltung und Politik 295 2. Kriegswesen. Heer und Flotte. Seefahrt 308 3. Wirtschaft und Verkehr 310 4. Soziale Verhältnisse. Bevölkerungsklassen. Berufsleben 315 5. Familie. Ehe. Bestattung und Verbrennung 319 6. Feste. Spiele. Tanz. Sport . . . . 320 7. Musik 322 8. Theater 323 9. Buch und Bibliotheken. Schriftwesen. Kalender. Bildung . . . . 3 2 4 10. Kleidung. Tracht. Ernährung und Körperpflege 328 11. Medizin. Naturwissenschaften. Technik. Bergbau 328 Register

333

A B K Ü R Z U N G E N U N D SIGEL AA. Archäologischer Anzeiger AAel. Archaeologia Aeliana AASOR. Armual oí the American Schools of Oriental Research in Jerusalem AASyr. Les Annales Archéologiques de Syrie AbhBerlin Abhandlungen der Deutschen (Preußischen) Akademie der Wissenschaften zu Berlin. Phil.-hist. Klasse AbhHeidelberg Abhandlungen der Heidelberger Akademie der Wissenschaften. Phil.-hist. Klasse AbhLeipzig Abhandlungen der (Königlich) Sächsischen Gesellschaft der Wissenschaften. Phil.hist. Klasse AbhMainz Akademie der Wissenschaften und der Literatur in Mainz. Abhandlungen der geistesund sozialwissenschaftl. Klasse AbhMünchen Abhandlungen der (Königlich) Bayerischen Akademie der Wissenschaften. Hist. Klasse ABr. Griechische und Römische Porträts („ArndtBruckmann") ACambr. Archaeologia Cambrensis ActaArch. Acta Archaeologica (Kopenhagen) ActMuz. Activitatea Muzeelor, Cluj AD. Antike Denkmäler ADIK. Abhandlungen des Deutschen Archäologischen Instituts Abteilung Kairo AeR. Atene e Roma AEsp. Archivo Español de Arqueología AJA. American Journal of Archaeology A J P h . American Journal of Philology AlPhOr. Annuaire de l'Institut de Philologie et d'Histoire Orientales et Slaves Akten IOK. Akten des Internationalen Orientalisten-Kongresses, München AM. Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts. Athenische Abteilung Amelung, Vat. Kat. W. Amelung, Die Sculpturen des Vaticanischen Museums AnatSt. Anatolian Studies ANL. Archaeological News Letter AnnFABelg. Annales, Fédération Archéologique et Historique de Belgique

AnnlstNum. Istituto italiano di Numismatica. Annali AnnPisa Annali della Reale Scuola Normale Superiore di Pisa. Sezione di Lettere AntCl. L'Antiquité Classique A n t J . The Antiquaries Journal AntK. Antike Kunst AnzAW. Anzeiger für die Altertumswissenschaft AnzWien Anzeiger der Akademie der Wissenschaften, Wien. Phil.-hist. Klasse AO. Der Alte Orient AOF. Archiv f ü r Orientforschung AOr. Archiv Orientâlni APort. O Arqueólogo Português ArchCl. Archeologia Classica ArchErt. Archaeologiai Ertesitö ArchJ. The Archaeological Journal ArchStorCalabria Archivio Storico per la Calabria e la Lucania ArchStorSicilia Archivio Storico per la Sicilia Orientale ArtB. The Art Bulletin ASAntEg. Annales du Service des Antiquités de l'Égypte ASAtene Annuario della Scuola Archeologica di Atene AttiCIAC. Atti del Congresso Internazionale di Archeologia Classica AttiMGrecia Atti e Memorie della Società Magna Grecia AttiSocTiburtina Atti e Memorie della Società Tiburtina di Storia e d'Arte AuA. Antike und Abendland AvP. Altertümer von Pergamon AZ. Archäologische Zeitung BA. Bulletin Archéologique du Comité des Trav a u x Historiques et Scientifiques BAcBelg. Académie Royale de Belgique. Bulletin de la Classe des Lettres BadFB. Badische Fundberichte BAntBeschav. Bulletin van de Vereeniging t o t Bevordering der Kennis van de Antieke Beschaving t e 's Gravenhage

IX

ABKÜRZUNGEN B—F

BAntFr. Bulletin de la Société Nationale des Antiquaires de France BArchAlex. Bulletin de la Société Archéologique d'Alexandrie BASOR. Bulletin of the American Schools of Oriental Research in Jerusalem BayVBll. Bayerische Vorgeschichtsblätter BBudé Bulletin de l'Association Guillaume Budé BBudéSCr. Bulletin de l'Association Guillaume Budé. Supplément Critique BCH. Bulletin de Correspondance Hellénique Bd'A. BoUettino d'Arte Beazley, ABV. J . D. Beazley, Attic Black-Figure Vase-Painters Beazley, ARV. J . D. Beazley, Attic Red-Figure Vase-Painters Benndorf-Schöne O. Benndorf - R. Schöne, Die antiken Bildwerke des Lateranensischen Museums BerlMus. Berliner Museen. Berichte aus den Ehem. Preuß. Kunstsammlungen BerRGK. Deutsches Archäolog. Institut. Bericht der Römisch-Germanischen Kommission BerROB. Berichten van de Rijksdienst voor Oudheidkundig Bodemonderzoek BerSaarland Bericht der Staatlichen Denkmalpflege im Saarland B J b . Bonner Jahrbücher BiblA. The Biblical Archaeologist BIBulg. Bulletin de l'Institut Archéologique Bulgare BICS. Bulletin of t h e Institute of Classical Studies, University of London B I E . Bulletin de l'Institut Égyptien BIFAO. Bulletin de l'Institut Français d'Archéologie Orientale BiOr. Bibliotheca Orientalis BMC. A Catalogue of t h e Greek Coins in the British Museum BMetrMus. Bulletin of the Metropolitan Museum of Art BMusArt Bulletin des Musées Royaux d'Art et d'Histoire BMusBeyr. Bulletin du Musée de Beyrouth BMusHongr. Bulletin du Musée Hongrois des Beaux-Arts BollICR. Bollettino dell' Istituto Centrale del Restauro BollMC. Bollettino dei Musei Comunali di Roma B P I . Bullettino di Paletnologia Italiana BrBr. Brunn-Bruckmann's Denkmäler griechischer und römischer Skulptur BrMQu. The British Museum Quarterly

X

BSA. Annual of the British School a t Athens BSR. Papers of the British School a t Rome BullCom. Bullettino della Commissione Archeologica Comunale di Roma BuIIMCR. Bullettino dei Musei Comunali Romani BVarna Bulletin de la Société Archéologique à Varna BWPr. Winckelmannsprogramm der Archäologischen Gesellschaft zu Berlin ByzZ. Byzantinische Zeitschrift CAlsArch. Cahiers Alsaciens d'Archéologie, d'Art et d'Histoire CArch. Cahiers Archéologiques CHistMond. Cahiers d'Histoire Mondiale ChrEg. Chronique d'Ëgypte CIG. Corpus Inscriptionum Graecarum CIL. Corpus Inscriptionum Latinarum C1B. The Classical Bulletin C1J. The Classical Journal ClPh. Classical Philology ClQu. The Classical Quarterly CIRev. The Classical Review C1W. The Classical Weekly CorsiRavenna Corsi di Cultura sull'Arte ravennate e bizantina CRAcInscr. Comptes-Rendus des Séances. Académie des Inscriptions et Belles-Lettres Crd'A. La Critica d'Arte CVA. Corpus Vasorum Antiquorum Daremberg-Saglio Dictionnaire des Antiquités Grecques et Romaines . . . sous la Direction de Ch. Daremberg et Edm. Saglio AEÀT.

DLZ.

' A P X A I O ^ O Y I K Ò V AEATÎOV

Deutsche Literaturzeitung

EA. Photographische Einzelaufnahmen antiker Skulpturen („Arndt-Amelung") EAZ. Ethnographisch-Archäologische Zeitschrift Ebert, RV. Reallexikon der Vorgeschichte, hrsg. von M. Ebert 'ETTST. 'ETTSTT)PÌS ' E T A I P S I A S BvJavTivóov ZTTOUSGOV ' E Ç T I I J . 'ApxcaoXoyiicf) 'Ecpiiuspls EtAC. Études d'Archéologie Classiques EtCl. Les Études Classiques E U A. Enciclopedia Universale dell'Arte FA. Fasti Archaeologici FBHessen Fundberichte aus Hessen FBSchwaben Fundberichte aus Schwaben FdD. Fouilles de Delphes

XI

A B K Ü R Z U N G E N F—M

FolArch. Folia Archaeologica F R . A. Furtwängler - K. Reichhold, Griechische Vasenmalerei FuB. Forschungen und Berichte der Staatl. Museen zu Berlin F u F . Forschungen und Fortschritte GaR. Greece and Rome GazBA. Gazette des Beaux-Arts GGA. Göttingische Gelehrte Anzeigen GIMSar. Glasnik Zemalskog Muzeja u Sarajevu GodPlovdiv Godiänik na Narodnija Archeolog. Musei Plovdiv Guida Ruesch A. Ruesch, Guida Illustrata del Museo Nazionale di Napoli HallWPr. Hallisches Winckelmannsprogramm HarvSt. Harvard Studies in Classical Philology HAW. Handbuch der (klassischen) Altertumswissenschaft. Begründet von Iwan Müller, hrsg. von W. Otto HBr. P. Herrmann, Denkmäler der Malerei des Altertums („Herrmann-Bruckmann") HdArch. Handbuch der Archäologie im Rahmen des Handbuchs der Altertumswissenschaft. Hrsg. von W. Otto, fortgeführt von R. Herbig Heibig 8 W. Heibig, Führer durch die öffentlichen Sammlungen klassischer Altertümer in Rom. 3. Auflage HZ. Historische Zeitschrift JAOS. Journal of t h e American Oriental Society JAsiat. Journal Asiatique JbAChr. Jahrbuch f ü r Antike und Christentum JbBerlin Jahrbuch der Deutschen Akademie der Wissenschaften zu Berlin JberEOL. Jaarbericht van het Voor-AziatischEgyptische Gezelschap ' E x Oriente Lux' JberVind. Jahresbericht, Gesellschaft Pro Vindonissa J b K I F . Jahrbuch für Kleinasiatische Forschung JbKSWien Jahrbuch der Kunsthistorischen Sammlungen in Wien JbLeipzig Jahrbuch, Sächsische Akademie der Wissenschaften zu Leipzig JbMainz Jahrbuch, Akademie der Wissenschaften und der Literatur, Mainz J b N u m . Jahrbuch f ü r Numismatik und Geldgeschichte J b ö B G . Jahrbuch der österreichischen Byzantinischen Gesellschaft

XII

JbSGU. Jahrbuch der Schweizerischen Gesellschaft für Urgeschichte JbZMusMainz Jahrbuch des Römisch-Germanischen Zentralmuseums, Mainz JBritArchAss. The Journal of the British Archaeological Association J d l . Jahrbuch des Deutschen Archäologischen Instituts J E A . The Journal of Egyptian Archaeology I E J . Israel Exploration Journal IG. Inscriptiones Graecae J H S . The Journal of Hellenic Studies ILN. Illustrated London News J N E S . Journal of Near Eastern Studies J R S . The Journal of Roman Studies JSav. Journal des Savants IstForsch. Istanbuler Forschungen IstMitt. Istanbuler Mitteilungen JWCI. Journal of t h e Warburg and Courtauld Institute LF. Listy filologicke Lippold, Vat. K a t . G. Lippold, Die Skulpturen des Vaticanischen Museums M a r b j b . Marburger Jahrbuch f ü r Kunstwissenschaft MarbWPr. Marburger Winckelmann-Programm Matz-Duhn F. Matz, Antike Bildwerke in Rom mit Ausschluß der größeren Sammlungen. (Weitergef. u. hrsg. von F. von Duhn) MCArh Materiale si Cercetâri Arheologice Mdl. Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts MDIK. Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts Abteilung Kairo MDOG. Mitteilungen der Deutschen Orient-Gesellschaft Mél. Mélanges d'Archéologie et d'Histoire MemAccLinc. Atti della Accademia Nazionale dei Lincei. Memorie MémAcInscr. Mémoires présentés p a r Divers Savants à l'Académie des Inscriptions et BellesLettres MemAmAc. Memoirs of t h e American Academy in Rome Mém Côte-d'Or Mémoires de la Commission des Antiquités du Dép. de la Côte-d'Or MemPontAcc. Atti della Pontificia Accademia Romana di Archeologia. Memorie MémSocAF. Mémoires de la Société Nationale des Antiquaires de France

XIII

ABKÜRZUNGEN M—R

MIA. Materialy i Issledovanija po Archeologii SSSR. MM. Madrider Mitteilungen MonAnt. Monumenti Antichi pubblicati per Cura della Accademia Nazionale dei Lincei Monlnst. Monumenti Inediti pubblicati dall'Instituto Archeologico MonPiot Fondation Eugène Piot. Monuments et Mémoires Mtijb. Münchner Jahrbuch der bildenden Kunst MusHelv. Museum Helveticum NAHisp. Noticiario Arqueológico Hispánico NGG. Nachrichten der Akademie der Wissenschaften in Göttingen NSc. Notizie degli Scavi di Antichità NumChron. The Numismatic Chronicle and Journal of the Numismatic Society NumZ. Numismatische Zeitschrift ÖJh. Jahreshefte des österreichischen Archäologischen Instituts in Wien Olymp. Forschungen Olympische Forschungen. Hrsg. von E . Kunze Olympia I (—V) Olympia. Die Ergebnisse der von dem Deutschen Reich veranstalteten Ausgrabung... hrsg. von E . Curtius und F. Adler. Band I — V Olympiabericht I (ff.) I. (ff.) Bericht über die Ausgrabungen in Olympia OLZ. Orientalistische Literaturzeitung OpArch. Skrifter utgivna av Svenska Institutet i Rom. Opuscula Archaeologica OpRom. Opuscula Romana OudhMeded. Oudheidkundige Mededelingen uit het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden PalExpl Qu. Palestine Exploration Quarterly Pfuhl, MuZ. E . Pfuhl, Malerei und Zeichnung der Griechen PhQu. Philological Quarterly P P . La Parola del Passato ITpaKT. npaKTiKà Tfjs Iv *A6i^vais 'ApxaioAoyiKfjs "ETaipelas ProcACA. Proceedings of the African Classical Associations ProcCambr. Proceedings of the Cambridge Antiquarian Society ProcScotland Proceedings of the Society of Antiquaries of Scotland PrzArch. Przeglqd Archeologiczny PZ. Praehistorische Zeitschrift

XIV

RA. Revue Archéologique RAC. Reallexikon für Antike und Christentum RAComo Rivista Archeologica dell'Antica Provincia e Diocesi di Como RACrist. Rivista di Archeologia Cristiana R A E . Revue Archéologique de l'Est et du Centre-Est RArts Revue des Arts RAssyr. Revue d'Assyriologie et d'Archéologie orientale RBArch. Revue Belge d'Archéologie et d'Histoire de l'Art RBibl. Revue Biblique RBNum. Revue Belge de Numismatique RBPhil. Revue Belge de Philologie et d'Histoire R E . Paulys Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft. Neue Bearbeitung R E A . Revue des Études Anciennes R E B y z . Revue des Études Byzantines R E G . Revue des Études Grecques REgypt. Revue d'Égyptologie R E L . Revue des Études Latines RendAccNapoli Rendiconti della Reale Accademia di Archeologia, Lettere e Belle Arti di Napoli RendlstLomb. Istituto Lombardo di Scienze e Lettere. Rendiconti RendLinc. Atti della Accademia Nazionale dei Lincei. Rendiconti RendPontAcc. Atti della Pontificia Accademia Romana di Archeologia. Rendiconti RevABM. Revista de Archivos, Bibliotecas y Museos RevNum. Revue Numismatique RevPhil. Revue de Philologie, de Littérature et d'Histoire Anciennes RGG. Die Religion in Geschichte und Gegenwart RH. Revue Historique RhM. Rheinisches Museum für Philologie RHPhilos. Revue d'Histoire et de Philosophie Religieuses RHRel. Annales du Musée Guimet. Revue de l'Histoire des Religions RIA. Rivista dell'Istituto Nazionale d'Archeologia e Storia dell'Arte RivFil. Rivista di Filologia e di Istruzione Classica RivItNum. Rivista Italiana di Numismatica RivScPr. Rivista di Scienze Preistoriche RivStudLig. Rivista di Studi Liguri RLouvre Revue du Louvre et des Musées de France

ABKÜRZUNGEN R—Z

XV

RM. Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts. Römische Abteilung Rodenwaldt, KdA. 4 G. Rodenwaldt, Die Kunst der Antike, 4. Auflage Roscher, ML. W. H. Roscher, Ausführliches Lexikon der griechischen und römischen Mythologie RQu. Römische Quartalschrift für christliche Altertumskunde und f ü r Kirchengeschichte RScRel. Recherches de Science Religieuse RStOr. Rivista di Studi Orientali SBBerlin Sitzungsberichte der Akademie der Wissenschaften zu Berlin. Phil.-hist. Klasse SBHeidelberg Sitzungsberichte der Heidelberger Akademie der Wissenschaften. Phil.-hist. Klasse SBLeipzig Berichte über die Verhandlungen der Sächsischen Akademie der Wissenschaften zu Leipzig. Phil.-hist. Klasse SBMünchen Sitzungsberichte der Akademie der Wissenschaften zu München. Phil.-hist. Klasse SBWien Sitzungsberichte der Akademie der Wissenschaften in Wien. Phil.-hist. Klasse SbornikBrno Sbornik Praci Filosofické Fakulty Brnénské University SchwMbll. Schweizer Münzblätter SNG. Sylloge Nummorum Graecorum SOsl. Symbolae Osloenses SovArch. Sovetskaja Archeologija StCIstor. Studii ?i Cercetari de Istoria Veche StClas. Studii clasice StCNum. Studi ?i Cercetari de Numismatici StComApulum Studii si Comunicäri. Acta Musei regionalis Apulensis StDoc. Studia et Documenta Historiae et Juris SteMat. Studi e Materiali di Storia delle Religioni S t E t r . Studi Etruschi S t l t . Studi Italiani di Filologia Classica

Bl. Blatt

StRom.

XVI

Studi Romani

Thieme-Becker Allgemeines Lexikon der bildenden Künstler. Hrsg. von U. Thieme und F. Becker ThLZ. Theologische Literaturzeitung TrAPhAss. Transactions and Proceedings of the American Philological Association TrCumb. Transactions of the Cumberland and Westmorland Antiquarian and Archaeological Society TrZ. Trierer Zeitschrift VDI. Vestnik Drevnej Istorii VjbllTrier Landeskundliche Vierteljahresblätter der Trierer Gesellschaft f ü r nützliche Forschungen WaG. Die Welt als Geschichte Winter, KiB. Kunstgeschichte in Bildern. Neue Bearbeitung. I. Das Altertum WSt. Wiener Studien WZMorg. Wiener Zeitschrift f ü r die Kunde des Morgenlandes ZÄSpr. Zeitschrift für Ägyptische Sprache und Altertumskunde ZAssyr. Zeitschrift f ü r Assyriolögie und Vorderasiatische Archäologie ZatW. Zeitschrift für alttestamentliche Wissenschaft ZDMG. Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft ZDPV. Zeitschrift des Deutschen PalästinaVereins ZSchwArch. Zeitschrift f ü r schweizerische Archaeologie und Kunstgeschichte

Sonstige Abkürzungen: Bll. Blätter Boi. Boletin Boll. Bollettino Bull. Bulletin J b . Jahrbuch, Jahrbücher Jber. Jahresbericht Rdsch. Rundschau Rev. Review, Revue Riv. Rivista

J . Journal

A n s c h r i f t d e s B e a r b e i t e r s : Dr. Gerhard Reincke, Freiburg/Brsg., Universitätsbibliothek

BIBLIOGRAPHIE FÜR DAS JAHR 1961 MIT NACHTRÄGEN AUS DEN VORHERGEHENDEN JAHREN

I. Allgemeines A. Bibliographien und allgemeine Forschungsberichte

L'Année philologique. Bibliographie crit. et anal, de l'antiquité gréco-latine, pubi, sous la dir. de J. Marouzeau par J. Ernst. T. 13 (1938). 14 (1939). 15 (1940/ 41). 16 (1942/44). [Nachdrucke]. Paris: Belles Lettres 1961. XXIV, 526 S.; XXIV, 482 S. ; XXIV, 495 S. ; XVI, 467 S. [i T. 29 (1958). 1959. T. 30 (1959). i960.1 RevPhil. 34 (i960), 260 (A. Ernout). 35 (1961), 264 (A. Ernout). [2 British A r c h a e o l o g y . A book list. i960. I JBritArchAss. Ser. 3, 24 (1961), 97 (E. Fletcher). [3 Neue deutsche A u s g r a b u n g e n im Mittelmeergebiet u. im Vorderen Orient. 1959. Orientalia NS. 30 (1961), 229—231 (R. iiorth). BAntBeschav. 36 (1961), 82—83 (A. W. Byvanck). [4 Neue A u s g r a b u n g e n im Nahen Osten, Mittelmeerraum u. in Deutschland. 1958. I BiOr. 18 (1961), 223—224 (J. A. H. Potratz). [5 B i b l i o g r a p h i a classica africana, 1950/ 1959. — Acta classica 2 (1959 [i960]), 117—125. [6 B i b l i o g r a p h i e . Réd.: A. Dostâl. — Byzantinoslavica 22 (1961), 353—396. [7 Archäologische B i b l i o g r a p h i e 1959. Bearb. von G. Reineke. Berlin: de Gruyter 1961. XVI, 352 Sp. (Jdl. 75, i960, Beilage). [8 B i b l i o g r a p h i e générale des travaux historiques et archéologiques pubi, par les 1

Archiolog. Bibliographie 1961

sociétés savantes de la France. Période 1910/1940, dressée par R. Gandilhon et Ch. Samaran. Fase. 5 : Seine-et-Marne, Yonne, France d'outremer et étranger. Paris: Impr. nat. 1961. VIII, 583 S. [9 B i b l i o g r a p h i e des Jahres i960. Mit Nachträgen von 1959 u. 1958. Bearb. v. H. Lietzmann. — Z s . f. Kunstgeschichte 24 (1961), 287—396. [IO B i b l i o g r a p h i e zur Kirnst u. Kunstgeschichte. Veröffentlichungen im Gebiet der DDR. Zusammengest. v. U. Ntindel. Bd. 2: 1954/1956. Leipzig : Verl. f. Buchu. Bibl.wesen 1961. XII, 352 S. [11 B i b l i o g r a p h y . — AntJ. 41 (1961), 141— 147; 253—^258. [12 Archaeological B i b l i o g r a p h y for Great Britain and Ireland. 1959. London: Council for Brit. Archaeology i960 [1961]. XIII, 115 S. [13 i960. London: Council for Brit. Archaeology 1961. XIII, 142 S. [14 International B i b l i o g r a p h y of historical sciences. Internat. Bibliographie der Geschichtswissenschaften. Ed. by M. F r a n çois and N. Tolu. Vol. 27: 1958, incl. some publications of previous years. Paris: Colin i960. XXIV, 411 S. [15 Vol. 28: 1959, incl. some publications of previous years. Paris: Colin 1961. XXVIII, 447 S. [15a B o r r o n i , F.: Il Cicognara. Bibliografia dell'archeologia classica e dell'arte italiana. Voi. 2: Archeologia classica. T. 4,1. Firenze: Sansoni 1961. 413 S. (Biblioteca bibliografica italiana. 23.) [16 B r u y n e , L. de: Bibliografia dell'antichità cristiana. — RACrist. 35 (1959 [1961]), 271—340. [17

I. ALLGEMEINES

Calderini, A.: Bibliografia metodica degli studi di egittologia e di papirologia. — Aegyptus 41 (1961), 106—127. [18 D e l v o y e , Ch.: Chronique archéologique.— Byzantion 29/30 (1959/60), 303—338; 31 (1961), 505—532. [Sammelreferat]. [19 Dölger, F.: Bibliographische Notizen u. Mitteilungen. — ByzZ. 54 (1961), 164— 254; 416—496. [20 F i s c h e r , I.: Bibliografia clasicä romîneascä. 1958/1959. — StClas. 2 (i960), 413—430. [21 F l o r i a n i S q u a r c i a p i n o , M.: Libri d'archeologia. — StRom. 9 (1961), 188—194. [22

Georgieva, S., V. Velkov: Bibliografija na bulgarskata archeologi]a (1879/1955). 1957. I Archeologia 11 (1959/60 [1961]), 217—218 (J. Wielowiejski). [23 J a n s s e n , J . M. A.: Annual Egyptological bibliography. Bibliographie égyptologique annuelle. 1956. 1957. 1958. 1957/1959. | BiOr. 18 (1961), 133—134 (D. Müller). [24 Vol. 13: 1959. Leiden: Brill 1961. X, 218 S. [25 K a l o k y r e s , K. D.: NtcÓTepai irpóoSoi tî)s XpioTiaviKfis Kai ßu£avnvfis àpxaioÀoyfaç. — ©eoAoyia 31 (i960), 106—128 [Forschungsbericht]. [26 L a e t , S. J . de, G. F a i d e r - F e y t m a n s : Archéologie i960, 2. — AntCl. 29 (i960), 413—441, 4 Taf. [27 Németh, E . : Magyar Régészeti Irodalom. Bibliographia archaeologica hungarica. i960. — ArchErt. 88 (1961), 151—164. [28

Ooteghem, J . van: Supplément à la Biblioteca Graeca et Latina. — EtCl. 29 (1961), 3—107. [29 P a n v i n i R o s a t i Cotellessa, M., P. R o m a n e l l i : Libri d'archeologia. — StRom. 9 toGi), 432—439[3° Bibliografski P r i s p e v k i k jugoslovanski arheologiji 1957 in 1958. — Arheol. Vestnik 9/10 (1958/59). 308—333[31 Comité intern, d'histoire de l'art. R é p e r toire d'art et d'archéologie. Pubi, sous la dir. de M. Aubert et P. L e l i è v r e , rédigé par J . L u c i e n - H e r r et C. L a u riol. Année 61: 1957. Paris: Bibl. d'art et d'archéol. 1961. X X I V , 565 S. [32 Sainte F a r e G a r n o t , J . : État présent (i960) des études égyptologiques. — RH. 226 (1961), 87—118. [33 S e y f f e r t , H.: Bibliographische Beilage. Nr. i—4. — Gnomon 33 (1961), Beilage S. 1—80. [34

Van den B e r g h e , L., H. F. Mussche: Bibliographie analytique de l'assyriologie et de l'archéologie du Proche-Orient. Vol. 1, Sect. A: L'Archéologie 1954/55. 1956. | OLZ. 56 (1961), 140—141 (B. Hrouda). ZAssyr. NF. 20 (1961), 283—284 (A. Falkenstein). [35 — B. A. van P r o o s d i j : Bibliographie analytique de l'assyriologie et de l'archéologie du Proche-Orient. Vol. 2, Sect. A: l'Archéologie, 1956/57. Par L. Van den B e r g h e et H. F. Mussche. Leiden: Brill 1961. X, 178 S. [36 — L. de Meyer: Bibliographie analytique de l'assyriologie et d'archéologie du Proche-Orient. Vol. I, Sect. Ph: La philologie 1954/56. 1957. I ZAssyr. NF. 20 (1961), 283—284 (A. Falkenstein). [37 V o e l k l , L.: Archäologische Funde u. Forschungen. — RQu. 56 (1961), 81—106, Abb., 11 Tai. [38 Voronkov, A. I.: Drevnjaja Grecija i drevnij Rim. Bibliograf. ukazatel' izdanij, vysedäich v SSSR (1895/1959 gg.) [Das alte Griechenland u. das antike Rom. Bibliogr. Übersicht d. Veröffentlichungen in der UdSSR., 1895 /1959]. Moskva: Akad. nauk 1961. 524 S. [39 W i n n i c z u k , L., Z. P i s z c z e k : Antyk w Polsce w i960 r. Bibliografia. Warszawa: Panstw. Wydawn. Nauk 1961. 54 S. (Meander. 15, Dodatek). [40 B. Enzyklopädie und Methodologie. Ausgrabungswesen. Denkmalpflege A i t k e n , M. J . : Physics and archaeology. New York, London: Interscience 1961. X, 181 S., Abb. [41 Aus der altertumswissenschaftlichen A r b e i t Volkspolens. 1959. | Riv. di cultura class, e medioevale 2 (i960), 109 (C. Questa). [42 Archäologie. Hrsg. v. W.-H. S c h u c h hardt. Frankfurt/Hamburg: Fischer Bücherei i960. 327 S., Abb. (Fischer-Lexikon, Bildende Kunst. 1.) [43 Archäologisches im Unterricht. Stuttgart: Klett 1961. 96 S., 15 Abb. (Der altsprachliche Unterricht. Reihe 4, H. 4.) [44 The Archaeologist at work. A source book in archaeol. method and interpretation. Ed. by R. F. Heizer. 1959. | AJA. 65 (1961), 311 (M. Eliot). [45 Arias, P. E. : Scienza e umanità dell'archeologia classica. — AnnPisa 30 (1961), 177—186. [46

5

B. ENZYKLOPÄDIE UND METHODOLOGIE

A s h b e e , P., I. W. Cornwall: An experiment in field archaeology. — Antiquity 35 (1961), 129—134, I Taf. [47 A t t i del II Congresso intern, di archeologia sottomarina s. Nr. 351. B a g n a n i , G.: On fakes and forgeries. — Phoenix (Toronto) 14 (i960), 228—244, Abb. [48 B a s s - T h r o c k m o r t o n : Excavating a bronze age shipwreck s. Nr. 862. B e h n , F.: Ausgrabungen u. Ausgräber. 2. verm. Aufl. Stuttgart: Kohlhammer 1961. 158 S., Abb., 24 Taf. (Urban-Bücher. 15.) [49

B e n o i t , F. : Une nouvelle étape de l'archéologie: les recherches sous-marines. — AttiCIAC. 7 (1961), Vol. i , 59—69, 2 Taf. [50

B i a n c h i B a n d i n e l l i , R.: Archeologia e cultura. Milano-Napoli: Ricciardi 1961. V i l i , 467 S., 92 Taf. [51 B ö g l i , H. : Archäologie u. Nationalstraßenbau. 2: Die Methode archäologischer Streckenbearbeitungen. — Ur-Schweiz 25 (1961), 1—4, Abb. [52 — Archäologie u. Nationalstraßenbau 3. — Ur-Schweiz 25 (1961), 58—59, Abb. [53 D a r s y , F.: De la ruine subsistante à la restauration statique. Technique moderne d'intervention. — AttiCIAC. 7 (1961), Vol. i , 113—118, 2 Taf. [54 Everyman's classical D i c t i o n a r y , 800 B. C. — A. D. 337, ed. by J. W a r r i n g ton. London: Dent; New York: Dutton 1961. XXXVII, 537 S. (Everyman's reference library). [55 E n c i c l o p e d i a classica. Sez. III, Vol. 12, T. I : Archeologia e storia dell'arte classica. A cura di P. E. Arias. 1959. | REL. 38 (i960 [1961]), 480—482 (R. Chevallier). [56

The concise E n c y c l o p a e d i a of archaeology. Ed. by L. Cottrell. i960. | Latomus 20 (1961), 441 (M. Renard). Archaeology 14 (1961), 308—309 (L. S. Braidwood). [57

F o r l a t i T a m a r o : Il consolidamento dell' ala dell'Arena di Verona s. Nr. 1191. F r a n k e n , H. J.: Van oudheden naar oudheidkunde. — Phoenix 6 (i960), 54—60. [58

F r i e d m a n , E. : Digging into yesterday. The discovery of ancient civilizations. London : Arco 1961. 134 S. [59 G u t h r i e , W. K. C., B. A. van Groningen: Tradition and personal achievement in classical antiquity. London: Athlone Pr. i960. 42 S. I Emerita 29 (1961), 370—371 1

6

(J. S. Lasso de la Vega). REG. 74 (1961), 481 (R. Weil). [60 H a j nòe zi, G. : Római épületemlékeink müemlékvédelmi és müszaki kérdései [Probleme d. Denkmalschutzes u. techn. Fragen bezügl. röm. Baudenkmäler in Ungarn]. — ArchErt. 88 (1961], 92—95. [61 Hammond, Ph. C.: The x-ray Geigercounter spectroscope as an archaeological instrument. — AJA. 65 (1961), 305. [62

H a t i r , A. : Le régime juridique des fouilles et des antiquités en Égypte. Le Caire: Inst, franf. d'archéol. orientale i960. 337 S. (Recherches d'archéol., de philol. et d'histoire. 12.) [63 H e d v a l l , J. A.: Kranke Gläser u. andere Gegenstände können geheilt werden. — AttiCIAC 7 (1961), Vol. 1, 189—192, 1 Taf. [64 Heizer, R. F. : A guide to archaeological field methods. 3. rev. edit. 1958. | BiOr. 18 (1961), 22 (R. Naumann). [65 H i l t b r u n n e r , O. : Kleines Lexikon der Antike. 3. neubearb. u. erw. Aufl. i960. | Gnomon 33 (1961) 622—623 (W. Margi. BiOr. 18 (1961), 291—292 (R. Werner). Ur-Schweiz 25 (1961), 63 (R. D.) [66 H i m m e l m a n n - W i l d s c h t i t z , N.: Der Entwicklungsbegriff der modernen Archäologie. — MarbWPr. i960 (1961), 13—40, 6 Taf. [67 I n v e n t a r i a archaeologica. Ceskoslovensko, H. 1 (CS 1—CS 10). Die Schnurkeramik in Böhmen. Bearb. v. M. B u c h v a l d e k . Bonn: Habelt 1961. 10 Bl. [68 Deutschland, H. 8 (Blatt D 71—D 79). Metallzeit. Grabfunde d. Billendorfer Kultur aus Sachsen. Bearb. v. W. Coble nz. Berlin: Dt. Verl. d. Wissenschaften 1961. 13 Bl. [69 Deutschland, H. 10 (D 91—D 100). Metallzeit. Germanische Grabfunde d. röm. Kaiserzeit aus Schleswig-Holstein. Bearb. v. K. R a d d a t z . Bonn: Habelt 1961. 10 Bl. [70 España, fase, i — 4 : Deposito de la Ria de Huelva, por M. Almagro. 1958. | AntCl. 29 (i960), 609—610 (S. J. de Laet). [71

Italia. Fase. 1 (11—3). Ripostigli delle età dei metalli. 1 : Ripostigli del massiccio della Tolfa. A cura di R. Peroni. Firenze 1961. 4 S., 16 Taf. [72 Italia. Fase. 2 (14—5). Ripostigli delle età dei metalli. 2: Ripostigli del Grossetano. A cura di R. Peroni. Firenze 1961. 15 Taf. [73

7

I. ALLGEMEINES

Jugoslavi]a. Fase. 3 (Y 21—Y 30). Donja Dolina. Nécropole de l'âge du fer. Éd. par B. Covié. Bonn: Habelt 1961. 10 Bl. [74 Pologne. Fase. 5: Période romaine. Par A. K i e t l i n s k a et T. P i e t k a - D a browska. Lodz: Pânstwowe Wydawnietwo Nauk. 1961. 11 Bl. Abb. m. Text. [75

Pologne. Fase. 6: Période romaine, par D. N o s e k . Lódz, Warszawa: Pânstwowe Wydawnictwo Nauk. 1961. 10 Bl. [76

Pologne. Fase. 7: Fin de l'âge du bronze et période de Hallstatt, par W. S m i g i e l s k i et D. D u r c z e w s k i . Lódz, Warszawa: Pânstwowe Wydawnictwo Nauk. 1961. 10 Bl. [77 K e n y o n , K. M.: Beginning in archaeology. 2. rev. ed., with sections on archaeology in America by S. S. W e i n b e r g and G. D. Weinberg. London: Phoenix House; New York: Praeger 1961. 228 S., 8 Taf. [78

K i d d e r , A. V.: Wanted more and better archaeologists. — Expedition (Philadelphia) 2, 2 (i960), 17—24. [79 L a c r o i x , L. : Chronique d'archéologie grecque. — Bull, semestriel de l'Assoc. des Classiques, Univ. de Liège 8 (i960), 82—87. [80 L a e t , S. J. de: Archaeology and its problems. 1957. I Ulster Journ. of Archaeol. Ser. 3, 23 (i960 [1961]), 145—146 (E. M. Jope). [81 L a u r a s , A.: Manuel des études grecques et latines. Fase. 1: Géographie, histoire et institutions grecques. 13. éd. Paris: Picard 1961. 182 S., 24 Ktn. [82 Le Gall, J.: L'archéologie et la photographie aérienne. — RA. 1961, I, 39—47. [83

L er i c i , C. M.: I nuovi metodi di prospezione archeologica alla scoperta delle civiltà sepolte, i960. I AntCl. 30 (1961), 673—674 (R. Chevallier). [84 — La prospezione geofisica nella ricerca archeologica. — AttiCIAC. 7 (1961), Voi. i , 53—58[85 — Archaeological surveys with the proton magnetometer in Italy. — Archaeometry 4 (1961), 76—82, Abb. [86 Maréchal, J. R. : Application des méthodes scientifiques à la solution de certains problèmes d'archéologie. Origine et évolution de la métallurgie du cuivre, de l'argent et du bronze dans le midi de la France (Suite). — Bull, du Laboratoire

8

du Musée du Louvre 6 (1961), 51—56, Abb. [87 M a r i n a t o s , S.: Probleme der Ausgrabung u. Erhaltung praehistorischer Kulturdenkmäler. — AttiCIAC. 7 (1961), 89—93. [88

Müller, Werner: Aerofotografische Arbeitsunterlagen in der Burgen- u. Pfalzenforschung. — Wiss. Zs. d. Hochschule f. Architektur u. Bauwesen Weimar 8 (1961), 263—283, Abb. [89 N y l é n , E. : Marinarkeologi en nödvändighet! Erfarenheter frân en resa till Grekland med marinarkeologiskt syfte. — Fornvännen 56 (1961), 40—44. [90 O t t o , H. : Methoden zur Untersuchung voru. frühgeschichtlicher Metalle. — Ausgrabungen u. Funde 6 (1961), 316—320. fei P i g g o t t , S. : Approach to archaeology. 1959. I Latomus 20 (1961), 183—184 (M. Renard). Archaeology 14 (1961), 67—68 (K. T. Erim). [92 P i v a , G.: L'axte del restauro. Il restauro dei dipinti nel sistema antico e moderno. Milano: Hoepli 1961. XX, 435 S., 37 Taf. [93

P y d d o k e , E.: Stratification for the archaeologist. London: Phoenix House 1961. 124 S., Abb., 8 Taf. [94 R a j e w s k i , Z.: Helikoptery w badaniach axcheologicznych [Helicopters in archaeol. investigations]. — Wiadomoéci archeologiczne 26 (1959/60), 281—287, Abb. [95

R a i n e y , F.: The changing face of archaeology. — Expedition (Philadelphia) 2, 3 (1960), 14—20. [96 Pauly's R e a l e n c y c l o p ä d i e der classischen Altertumswissenschaft. Neue Bearb., hrsg. v. K. Ziegler u. W. John. Reihe 1, Bd. 23, 2 ( = Halbbd. 46): PsamathePyramide. 1959. | Latomus 20 (1961), 218—219 (M. Renard). [97 Reihe 2, Bd. 8, 2 ( = Halbbd. 16) : P. Vergilius Maro-Vindeleia. 1958. | Latomus 20 (1961), 218—219 (M. Renard). [98

Reihe 2, Bd. 9, 1 ( = Halbbd. 17): Vindelici-Vulca. Stuttgart: Druckenmüller 1961. 1280 Sp. [99 R e a l l e x i k o n für Antike und Christentum. Hrsg. von Th. Klauser. Lief. 9—17. 1951/1955. I Gnomon 33 (1961), 198—201 (F. Pfister). [100 Bd. 4 (Lief. 25—32). 1959. I ThLZ 86 (1961), 594—596 (H. v. Campenhausen). [101

9

C. GESCHICHTE DER ARCHÄOLOGIE. BIOGRAPHIEN. NEKROLOGE

Lief. 31—35. 1959. i960. I REL. 38 (i960 [1961]), 534—535 (J- Ernst). Orientalia Christiana periodica 27 (1961), 197— 199 (I. Ortiz de Urbina). [102 (Bd. 5) Lief. 36—38: Entwicklung — Epitome. Stuttgart: Hiersemann 1961. Sp. 481—960. [103 R e a l l e x i k o n der Assyriologie. Hrsg. v. E. E b e l i n g u. E. Weidner. Bd. 3, Lief. 2. 1959. I BiOr. 18 (1961), 150—151 (R. Labat). RHPhilos. 41 (1961), 202—204 (J. Bottéro). [104 R o d i n s o n , M.: De l'archéologie àia sociologie historique. Notes méthodologiques sur le dernier ouvrage de G. Tchalenko. — Syria 38 (1961), 170—200. [105 R o g h i , G. : L'archeologo. Firenze : Vallecchi 1961. 188 S. [106 R o m a n e l l i , P.: La conservazione delle zone archeologiche. — AttiCIAC. 7 (1961), Voi. 1, 81—88. [107 Rowe, J. H. : Archaeology as a career. — Archaeology 14 (1961), 45—55, Abb. [108 R ü h l m a n n , G. : Die Entwicklung der wissenschaftlichen Illustration im archäol. Schrifttum (unter bes. Berücks. d. Orientarchäologie) [Ausz. Diss. Halle]. —EAZ.2 (1961), 136—138. [109 Salin, E. : Sur quelques recherches de laboratoire appliquées à l'archéologie. — AttiCIAC. 7 (1961), Vol. 1, 177—181, 2 Taf. [no S c h m i e d t , G.: Metodi dell'impiego e dell' utilizzazione della fotografia aerea nella ricerca archeologica. — AttiCIAC. 7 (1961), Voi. 1, 9—39, Abb., 8 Taf. [111 Schulz: Uber die Ergebnisse neuerer metallkundl. Untersuchungen alter Eisenfunde u. ihre Bedeutung f. d. Technik u. die Archäologie s. Nr. 3195. Schwarz, Th.: The »Zirkelsonde«, a new technique for resistivity surveying. — Àrchaeometry 4 (1961), 67—70, Abb. [112 S t e w a r t , J.: An archaeological guide and glossary. 2. ed. i960. | Archaeologia austriaca 30 (1961), 155—156 (F. Felgenhauer). ["3 T e s t i n i , P. : Archeologia cristiana. Nozioni generali. Vol. 1. 1958. | ByzZ. 54 (1961), 158—159 (F. W. Deichmann). ThLZ. 86 (1961), 844—845 (K. Goldammer). Partenope 1 (i960), 221 (A. Bellucci). [114 Tursini, L.: Archeologia subacquea. — AttiCIAC. 7 (1961), Vol. 1, 71—77. [115 Wheeler, M. : Archaeology from the earth. Repr. Harmondsworth: Penguin Books 1961. 252 S., Abb., 24 Taf. (Pélican Books. A 356). [116

10

W o o l l e y , L.: The young archaeologist. Illustr. by A. Sorrell. Edinburgh: Nelson 1961. VIII, 95 S., Abb., Taf. [117 Züchner, W.: Über die Abbildung. 1959. | Gnomon 33 (1961), 412—413 (H. Metzger). ArchErt. 88 (1961), 145—146 (J. G. Szilägyi). [118 C. Geschichte der Archäologie. Biographien. Nekrologe

B a r t h , W., M. K e h r i g - K o r n : Die Philhellenenzeit. i960.1 Gnomon 33 (1961), 526 (Ch. Callmer). [119 B o r s z ä k , I.: Das Bild der Antike im 16. Jahrhundert [ungar. m. dt. Rés.]. Budapest: Akad. Kiadó i960. 558 S., Abb. [120 Ceram, C. W. : Triomf over de tijd. Opmars van de archeologie. Vert, van H. Edinga. 2. druk. 's-Gravenhage : Gaade 1961. 360 S., Abb. [121 Herbig, R.: Don Carlos von Bourbon als Ausgräber von Herculaneum u. Pompeji. — MM. 1 (i960), 11—19, Abb., 3 Taf. [122 H ü l s e n , H. v. : Funde aus der Magna Graecia. Göttingen: Musterschmidt 1961. 270 S., Abb., Taf. (Sternstunden der Archäologie. 2.) [123 — Römische Funde, i960. | GazBA. Pér. 6, 57 (1961), 188 (L. Hautecoeur). DLZ. 82 (1961), 926—929 (G. Bordenache). AntCl. 30 (1961), 299 (Ch. Delvoye). Atlantis 33 (1961), XII (F. Eckstein). Helikon 1 (1961), 353—354 ( G - Zinserling). [124 J e s s u p , R. : Curiosities of British archaeology. London: Butterworths 1961. XII, 215 S. [125 I ver sen: The myth of Egypt and its hieroglyphs in European tradition s. Nr. 1710. L l o y d - J o n e s , H. : Greek studies in modern Oxford. Inaug. lecture. Oxford: Clarendon Pr. 1961. 27 S. [126 Momigliano, A.: Secondo contributo alla storia degli studi classici, i960. | CIRev. NS. 11 (1961), 141—143 (P. A. Brunt). RH. 226 (1961), 214—216 (P. Cloché). RivFil. NS. 39 (1961), 314—322 (I. Lana). REA. 63 (1961), i n — 1 1 4 (P. Grimal). [127 Murray, M. : First steps in archaeology. — Antiquity 35 (1961), 8—13. [128 P e é i r k a , J., J. Burian: Die klassische Altertumswissenschaft an der Karls-Universität zu Prag. — Klio 37 (1959), 289—293. [129

II

I. ALLGEMEINES

12

Schudt, L. : Italienreisen im 17. u.. 18.Jahr- Borghesi. Gasperoni, G. : Un grande maehundert. 1959.1 GazBA. Pér. 6, 57 (1961), stro di antichità classiche. Bartolomeo B. 381 (L. Hautecoeur). [130 nel centenario della morte. Città di CaU t i t z , E. : Bemerkungen zur altgriechistello: Unione arti graf. 1961. 360 S., schen Kunsttheorie. 1959. | Gnomon 33 Abb. [148 (1961), 1 8 1 — 1 8 4 (B. Schweitzer). [131 Bossert. A l k i m , U. B.: Prof. Dr. H. Th. B. W i l k i n s , F.: Six great archaeologists. (1889/1961). — Türk Tarih Kurumu. London: Hamilton 1961. 176 S., Taf. Belleten 25 (1961), 467—469. [149 [Belzoni, Layard, Schliemann, Evans, Boyer. N o u g a y r o l , J.: Georges B. (1896/ Carter, Thompson], [132 i960). —Syria 38 (1961), 216—217. [150 Zehren, E.: Die biblischen Hügel. Zur Ge- Buck. P r o o s d i j , B. A. van: In memoriam schichte der Archäologie. Berlin-GruneAdriaan de B. — Phoenix 5 (1959), 1 1 8 — wald: Herbig 1961. 4 1 5 S., 1 1 2 Abb. 1 1 9 , Abb. [151 [133 Burckhardt. Burckhardt, J. : Briefe. Vollst, u. kritisch bearb. Ausgabe v. M. BurckAlbright. B i b l i o g r a p h y of W. F. A. (from hardt. Bd. 4. Basel: Schwabe 1 9 6 1 . 4 5 5 S . 1 9 1 1 through May, 1958). — The Bible | Nord. Tidskrift för Bok- och Biblioteksand the ancient Near East [s. Nr. 305], väsen 48 (1961), 164—166 (G. Leyh). [152 363—389[134 K a u f f m a n n , H.: Jacob B.'s »CiceAlliot. Sainte Fare Garnot, J.: Maurice rone«. — Jb. d. Berliner Museen 3 (1961), A. (1903/1960). — RA. 1961, I, 50—52. 94—116. [153 [135 Andrae. A n d r a e , W. : Lebenserinnerungen Calder. Sir William Calder. 1881/1960. — AnatSt. 11 (1961), 29—37,1 Taf. [154 eines Ausgräbers. Hrsg. v. K. B i t t e l u. E. Heinrich. Berlin: de Gruyter 1961. Cecchelli. Bruyne, L. de: Commemorazione del socio Carlo C. (1893/1960). — RendX, 3 1 2 S., 27 Abb. [136 PontAcc. 33 (1960/61), 39—59 [mit BiAnti. Laurenzi, L.: Carlo A. —StEtr. 29 bliogr.]. [155 (1961), 389—392. [137 De A n g e l i s d'Ossat, G. : Carlo C. — Arangio-Ruiz. Serrao, F.: Vincenzo A.-R. Palladio 11 (1961), 183—186 [mit Bi— StRom. 9 (1961), 477—491. [138 bliogr.]. [156 Baynes. Gill, J.: Norman H. B. — OrienJosi, E.: Carlo C. (1893/1960). — talia Christiana periodica 27 (1961), 1 7 1 — StRom. 9 (1961), 62—64, Abb. [157 172. [139 Bees. Bér|-Xa£T|6ia uà èrreicróSiov ÌK Tfjj 'OnriptKfjs Naarfccs. — 'E^n. 1957 (1961), 168—226, Abb.,

204

III. SACHLICHE ÜBERSICHT

203

1 Taf.

[2834

Crome: Das Verlobungsbild der Galla Placidia u. andere Goldglasminiaturen s. Nr. 3202. D e i c h m a n n , F. W. : Freskenreste des römischen Hauses im evang.-lutherischen Pfarrgarten zu Rom. — BJb. 161 (1961), 36—38, Abb., 1 Taf. [2835 D i m i t r o v , D. P. : Le pitture murali del sepolcro romano di Silistra. — Arte antica e moderna i960, 351—365, 2 Taf. [2836

— Style et date des peintures murales de la tombe antique près de Silistra [bulgar.]. — Archeologia (Sofia) 3, 1 (1961), 10—21, Abb., 2 Taf. [2837 E f f e n t e r r e , H. van : Une copiegrecque d'une fresque minoenne ? — CRAcInscr. i960 (1961), 117—126. [2838 E l i a , O.: Pitture di Stabia. 1957. | Latomus 20 (1961), 413—414 (M. Renard). RA. 1961, II, 117—119 (Ch. Picard). [2839

Wandmalerei

— Il Portico dei triclini del pagus maritimus di Pompei s. Nr. 1094. F e r r u a , A.: Le pitture della nuova catacomba di Via Latina. Città del Vaticano: Pontif. Istit. di Archeologia cristiana i960. 109 S., Abb., 120 Taf. (Monumenti di antichità cristiana. Ser. 2,8.) [2840 G e r a s s i m o v , T.: Eine spätantike Grabkammer bei Markianopolis [bulgar. m. dt. Res.]. — BVarna 12 (1961), 53— 56, Abb. [2841 H er b i g , R. : Neue Beobachtungen am Fries der Mysterien-Villa in Pompeji. 1958. I Gnomon 33 (1961), 78—82 (Ph. W. Lehmann). Latomus 20 (1961), 448— 449 (M. Renard). [2842 K e m p f , Th. K. : Die konstantinische Deckenmalerei aus der frühchristlichen Basilika unter der Liebfrauenkirche in Trier. — VjbllTrier 7 (1961), 84—85. [2843 K e n n e r , H. : Hellenistische Malerei.— Mitt. d. Ges. f. vergi. Kunstforschung in Wien 14 (1961), 45—48. [2844 K l a u s e r : Das Ciborium in der älteren christlichen Buchmalerei s. Nr. 2265. K o j i c , L. : Nalazi fresaka iz grobnice na Paniku [Fresques découvertes dans le tombeau de Panik]. — GlMSar. NS. 15/16 (1960/61), 185—187, 1 Taf. [2845 K r a i k e r , W. : Die Malerei der Griechen. 1959. [ RBPhil. 39 (1961), 1344— 1345 (V. Vernoogen). [2846 L a s s u s , J. : Remarques sur la transmission des thèmes dans la peinture antique. — Cahiers techn. de l'art 4 (1961), fase. 2, 5—12, 3 Taf. [2847 Le f è v e , R. : Traitement de conservation d'un portrait du Fayoum. — Bull, de l'Inst. roy. du patrimoine artist. 4 (1961), 175—180, Abb. [2848 L e p i k - K o p a c z y n s k a , W.: Colores floridi et austeri. — AttiCIAC. 7 (1961), Vol. 1, 135—144. [2849 — Parrhasios z Efezu. — Classica Wratislaviensia 1 (1961), 35—79. [2850 — Zeuxis aus Heraklea. — Helikon 1 (1961), 379—426. [2851 L o e r k e , W. C.: The miniatures of the trial in the Rossano gospels. — ArtB. 43 (1961), 171—195, 6 Taf. [2852 M i n g a z z i n i , P.: Una copia dell'Alexandras Keraunophoros di Apelle. — Jb. d. Berliner Museen 3 (1961), 7—17, Abb., i Farbtaf. [2853 N a p o l i , M.: Pittura antica in Italia. i960. I Partenope 1 (i960), 143—144 (V. Causa). Ì2854

205

D. MALEREI U N D ZEICHNUNG. MOSAIKEN

Allgemeines. Wandmalerei O s t i a . Fase. 1/2: Le pitture delle Case delle volte dipinte e delle pareti gialle. Descr. da B. M. F e l l e t t i Maj. Roma: Istit. poligr. dello Stato 1961. 54 S., Farbtaf. (Monumenti della pittura antica scoperti in Italia. Sez. 3 : La pittura ellenistico-romana). [2855 R o b e r t s o n , M. : Greek painting. 1959. I Burlington Magaz. 103 (1961), 27—28 (J. Boardman). CIRev. NS. 11 (1961), 71—73 (R. M. Cook). [2856 — La peinture gTecque. 1959. | Arte antica e moderna i960, 457—458 (P. E. Aricis). [2857 S i m o n , E.: Die Fürstenbilder von Boscoreale. 1958. | Latomus 20 (1961), 449—450 (M. Renard). RBPhil. 29(1961), 597—598 (J. Ch. Balty). [2858 T h o m p s o n , M. L.: The monumentai and literary evidence for programmatic painting in antiquity. — Marsyas 9 (1960/61), 36—77, 4 Taf. [2859 — Programmatic painting in Pompeii: the meaningful combination of mythological pictures in room decoration [Summary of diss.]. — Marsyas 10 (1960/61), 70.

[2860

V a n d e r p o e l , H. B. : The frieze of the house of Meleager at Pompeii. —Archaeology 14 (1961), 180—187, Abb. [2861 V l a d B o r r e l l i , L. : Un ritratto inedito del Fajum. — ArchCl. 13 (1961), 71— 75. 4 T a f .

[2862

W e i t z m a n n , K.: Ancient book illumination. 1959. I JHS. 81 (1961), 176— 178 (M. H. Bräude). [2863 W i t , J. de: Die Miniaturen des Vergilius Vaticanus. 1959. | SeleArte 9 (1961), No. 50, 49—54, Abb. [2864 Z a l o s c e r , H.: Porträts aus dem Wüstensand. Die Mumienbildnisse aus der Oase Fayum. Wien, München: Schroll 1961. 67 S., 56 Taf. (Neue Sammlung Schroll. 1.) [2865 Vasenmalerei A l e x a n d r e s c u , P.: Eine Komastenschale in der Sammlung »Maria u. George Severeanu«, Bukarest. — Dacia NS. 3 (1959), 135—142, Abb. [2866 A m y x , D. A.: The medallion painter. — AJA. 65 (1961), i—15, 14 Taf. [2867 — I vasi corinzi di Reggio Calabria. — Klearchos 3 (1961), 5—16, Abb. [2868 A r i a s , P. E., M. H i r m e r : Mille anni di ceramica greca, i960. | Arte antica e moderna i960,458—459 (G. Caputo). [2869

206

Vasenmalerei Tausend Jahre griechische Vasenkunst. i960. J Universitas 16 (1961), 323—325 (H. W. Bàhr). AntCl. 29 (i960), 589—592 (Ch. Delvoye). [2870 A r r i b a s , A., G. T r i a s : Un vaso del pintor del polos de Ampurias (Contribución al estudio de las cerámicas áticas más antiguas de España). — AEsp. 34 (1961), 168—177, Abb. [2871 B e a z l e y , J. D.: An amphora by the Berlin painter. — AntK. 4 (1961), 49— 67, 7 T a f .

[2872

1800 S., A b b .

[2875

— 'EXévris ÓTralrno-is. 1958. J ArchCl. 13 (1961), 246—247 (L. Guerrini). [2873 — Herakles toma a casa. — Apollo 1 [2874 (1961), 21—26, Abb. — Attic red-figure vase-painters. 2. ed. Vol. i—3. Oxford: Clarendon Pr. 1961. B e n s o n , J. L.: Coarse ware stirrup jars of the Aegean. — Berytus 14 (1961), 37—51, Abb., 3 Taf. [2876 — Pictorial Mycenaean fragments from Kourion. — AJA. 65 (1961), 53—54,1 Taf. [2877

— Observations on Mycenaean vasepainters. — AJA. 65 (1961), 337—347. 9 Taf.

[2878

4 Taf.

[2879

6.)

[2882

— A problem in orientalizing Cretan birds : Mycenaean or Philistine prototypes? — JNES. 20 (1961), 73—84, Abb., B e r n a r d i n i , M.: Vasi dello stile di Gnathia. Vasi a vernice nera. Lecce: Museo prov. 1961. 30 S., 67 Taf. | ÉtCl. 29 (1961), 463 (V. Descamps). Bd'A. Ser. 4, 46 (1961), 382—383 (P. Moreno). [2880 B l á z q u e z M a r t í n e z , J. M. : Lekythos etrusco de figuras negras con escena nupcial. — Bol. del Sem. de Estudios de Arte y Arqueol., Valladolid 24 (1958), 202— 204. [2881 B o a r d m a n , J., M. P o p e : Greek vases in Cape Town. Cape Town 1961. 20 S., 16 Taf. (South African Museum. Guide. B o c c i , P.: Alcuni vasi inediti del Museo di Firenze. — StEtr. 29 (1961), 89—107, 7 Taf. [2883 B r a n n , E. : Late geometrie well groups from the Athenian agora. — Hesperia 30 (1961), 93—146, 11 Taf. [2884 — Protoattic well groups from the Athenian Agora. — Hesperia 30 (1961), 305—379. A b b - . 26 Taf. [2885 B r o m m e r , F. : Satyrspiele. Bilder griechischer Vasen. 2. Aufl. 1959. | RA.

207

III. SACHLICHE ÜBERSICHT

Vasenmalerei 1961, I, 93—94 (Ch. Picard). RBPhil. 39 (1961), 595—597 (V. Verhoogen). [2886 — Geometrische Scherben in Mainz. — JbZMusMainz 7 (i960), 303—307, 7 Taf. [2887

Cahn, H. A.: Eine attische Amphora. — Ciba-Blätter 1961, Jan./Febr., 1—6. [2888

C a l v a n i M a r i n i , M.: Nuove osservazioni su un'idria attica geometrica nel Museo di Villa Giulia. — Arte antica e moderna i960, 366—372, 1 Taf. [2889 XapiTcoviSris, Z. 'I.: MuKT|vaios àyyeioypà90S. — -Eq>T|n. 1953/54. T. 2 (1958), 101—106, Abb.

[2890

Xpi'iCTTOu: 'O TToMyvcöTOS Kal pia àyyEtoypaq>ia s. Nr. 2834. Colonna, G. : La ceramica etruscocorinzia e la problematica storica dell' orientalizzante recente in Etruria. — ArchCl. 13 (1961), 9—24, 6 Taf. [2891 — Il ciclo etrusco-corinzio dei Rosoni. — StEtr. 29 (1961), 47—88, Abb., 13 Taf. [2892

Cook, R. M. : Greek painted pottery. i960. I Burlington Magaz. 103 (1961), 27—28 (J. Boardman). Gymn. 68 (1961), 183—184 (F. Brommer). Gnomon 33 (1961), 184—188 (F. Villard). CIRev. NS. 11 (1961), 154—156 (T. B. L. Webster). CIPh. 56 (1961), 266—267 (R- Scranton). AJA. 65 (1961), 405 (J. H. Young). AntCl. 29 (i960), 587—589 (Ch. Delvoye). Atlantis 33 (1961), X — X I I (F. Eckstein). ArtB. 43 (1961), 166—167 (J. L. Benson). Archaeology 14 (1961), 226 (J. K . Anderson). Zephyrus 11 (i960), 269—270 (G. Trias). Phoenix (Toronto) 15 (1961), 48—49 (C. G. Boulter). [2893 C o r b e t t , P. E.: A vase by the Altamura painter. — BrMQu. 24 (1961), 97—99» 2 Taf. [2894 Corpus Vasorum Antiquorum. Danemark. Fase. 7: Copenhague, Musée National, fase. 7. Par N. B r e i t e n s t e i n et K . F r i i s Johansen. 1955. | AJA. 65 (1961), 75—76 (A. Cambitoglou). [2895 — Deutschland. Bd. 14 : Archäol. Inst, d. Karl-Marx-Universität Leipzig, Bd. 1. Bearb. von W. Müller. 1959. | MusHelv. 18 (1961), 101—102 (K. Schefold). SbornikBrno 10 (1961), 294 (G. Hejzlar). [2896 — Deutschland. Bd. 15: Mainz, Universität, Bd. 1. Bearb. von R. H a m p e u. E. Simon. 1959. I Gnomon 33 (1961), 82—85 (H.Metzger). AJA. 65 1961), 210 (D. A. Amyx). MusHelv. 18 (1961),

208

Vasenmalerei 101 (H. Jucker). JHS. 81 (1961), 220— 222 (J. M. Cook). [2897 — Deutschland. Bd. 16: Schloß Fasanerie (Adolphseck), Bd. 2. Bearb. von F. B r o m m e r . 1959. I Gnomon 33 (1961), 82—85 (H. Metzger). JHS. 81 (1961), 223—224 (A. D. Trendall). [2898 — Deutschland. Bd. 17: Altenburg, Staatl. Lindenau-Museum, Bd. 1. Bearb. von È. B i e l e f e l d . 1959. | MusHelv. 18 (1961), 101—102 (K. Schefold). Helikon 1 (1961), 364—367 (J- Frei). [2899 — Deutschland. Bd. 18: Altenburg, Staatl. Lindenau-Museum, Bd. 2. Bearb. von E. B i e l e f e l d . 1959. | AJA. 65 (1961), 74—75 (H. R. W. Smith). Helikon 1 [2900 (1961), 364—367 (J- Frei). — Deutschland. Bd. 19: Altenburg, Staatl. Lindenau-Museum, Bd. 3. Bearb. von E. B i e l e f e l d , i960. | AJA. 65 (1961), 406—407 (A. D. Trendall). REG. 74 (1961), 296—297 (H. Metzger). Helikon 1 (1961), 364—367 (J. Frei). [2901 — Deutschland. Bd. 20: München, Museum antiker Kleinkunst, Bd. 5. Bearb. von R. L u l l i e s . München: Beck 1961. 49 S., Taf. 209—262.

[2902

— France. Fase. 19 : Musée du Louvre, fasc. 12, par F. V i l l a r d . 1958. I AJA. 65 (1961), 407 (H. R. W. Smith). RA. 1961, II, 116—117 (Ch. Picard). JHS. 81 (1961), 222 (J. D. Beazley). JSav. i960, 92—94 ( Y . Béquignon).

[2903

Beazley).

[2904

— ItaUa. Vol. 30 : Firenze, Museo archeologico, Vol. 3. A cura di A. Magi. 1959. | JHS. 81 (1961), 222—223 (J- D. Pologne. Fasc. 4: Varsovie, Musée national, fasc. 1. Par M.-L. B e r n hard. Warszawa: Panstw. Wydawn. Nauk i960. 28 S., 48 Taf. [2905 D a n z , W.: Griechische Vasen aus dem Lindenau-Museum zu Altenburg. Einführung u. Erl. v. F. Schmidt. Leipzig: Prisma-Verl. 1961. V I I I , 48 S., 32 Taf. (Die Schatzkammer. 5.) [2906 D a v i s o n , J. M. : Attic géométrie Workshops. New Häven: Yale Univ. Pr. 1961. X I I , 161 S., Fig. A/B., 144 Abb. auf Taf. (Yale classical Studies. 16.) | Antiquity 35 (1961), 251—252 (R. M. Cook). ArchCl. 13 (1961), 257—258 (N. Bonacasa). [2907

D e l Chiaro, M. A.: Caeretan vs. Faliscan : two Etruscan red-figured hydriae. — AJA. 65 (1961), 56—57. 2 Taf. [2908

209

D. MALEREI UND ZEICHNUNG. MOSAIKEN

Vasenmalerei — A decorative motif exclusive to Faliscan red-figure. — AJ A. 65 (1961), 389,

i Taf.

[2909

Dunbabin, T. J . : The chronology of Protocorinthian vases. — 'Ecprui. 1953/54, T. 2 (1958), 247—262. [2910 Ehlich, W. : Bild u. Rahmen im Altertum. 1955. I Eos 51 (1961), 202—206 (W. Lepik-Kopaczynska). [2911 F e r r i : Leagros kalos, Glaukon kalos s. Nr. 4198. F o r t i , L.: Un cratere attico del Museo di Napoli. — RendAccNapoli 35 (i960 [1961]), in—117, 2 Taf. [2912 F r e i , J. : Miscellanea pontica. — SbornikBrno 10 (1961), 155—167, 8 Taf. [griech. Vasen], [2913 F r e n c h , E.: A chariot larnax from Mycenae. — BSA. 56 (1961), 88—89, Abb., i Taf. [2914 Friis Johansen, K.: Eine attische Trinkschale. — ActaArch. 31 (i960 [1961]), 129—145, Abb. [2915 Ghali-Kahil, L.: La céramique grecque. Fouilles 1911/1956 (Études Thasiennes. 7.). i960. I Gnomon 33 (1961), 631— 633 (M. Schmidt). AntCl. 29 (i960), 593—594 (Ch. Delvoye). REG. 74 (1961), 294—296 (H. Metzger). [2916 — Vases grecs inédits du Musée de Montauban. — RLouvre 11 (1961), 49— 56, Abb. [2917 Gotte, E.: Frauengemachbilder in der Vasenmalerei des fünften Jahrhunderts. Diss. München 1961. 99 S. [2918 — Eine lakonische Schale. — Olympiabericht VII (1961), 196—206, Abb., 2 Taf. [2919

Green, R.: The Caputi hydria. — JHS. 81 (1961), 73—75. 2 Taf. [2920 Greifenhagen, A. : Lekythos des Kerberosmalers. — Jb. d. Berliner Museen 3 (1961), 117—133, Abb. [2921 Heidenreich, R. : Etruskische Vasen. — BJb. 161 (1961), 47—50, 2 Taf. [ 2 9 2 2 Hemelrijk, J. M. : De Caeretaanse hydriae. 1956. | Gnomon 33 (1961), 203— 204 (P. Devambez). [2923 Himmelmann-Wildschütz, N. :Die Götterversammlung der Sosias-Schale. — MarbWPr. i960 (1961), 41—48, 8 Taf. [2924

Hoffmann, H. : The Persian origin of Attic rhyta. — AntK. 4 (1961), 21—26, 5 Taf.

[2925

Hoorn, G. van: Un chous d'Elea. — Apollo i (1961), 27—28, Abb. [2926

210

Vasenmalerei Kerényi, K.: Aischylos u. das Werk eines Vasenmalers in Ancona. — RM. 68 (1961), 164—166, I Taf. [2927 Kern, J. H. C.: Two vases by the Providence Painter in Leyden. — OudhMeded. 42 (1961), 54—59, 1 Taf. [2928

Kraiker, W.: Die Anfänge der Bildkunst in der attischen Malerei des 8. Jahrh. v. Chr. — BJb. 161 (1961), 108— 120,

Abb.,

3 Taf.

[2929

Kubczak, J. : Naczynia greckie w étylu orientalizuj s^cym w zbiorach poznanskich [Vases corinthiens et italocorinthiens faisant partie des collections de Poznan]. — Archeologia 11 (1959/60 [1961]), 161—174, Abb. [2930 Lombardo, A. M.: Vaso etrusco a figure nere del grappo di »La Tolfa« nel Museo archeologico di Firenze. — StEtr. 29 (1961), 311—316, Abb., 2 Taf. [2931 L o P o r t o . F . G . : Ceramica arcaica dalla necropoli di Taranto. — ASAtene 37/38 (1959/60 [1961]), 7—230, Abb. [2932 — Recenti scoperte di tombe arcaiche in Taranto s. Nr. 1180. Marwitz, H.: Ein attisch-geometrischer Krater in New York. — AntK. 4 (1961), 39—48, 3 Taf. [2933 — Das Bahrtuch. Homerischer Totenbrauch auf geometrischen Vasen s. Nr. 4488. Minto, A.: Il vaso François, i960. | AntCl. 29 (i960), 594—596 (Ch. Delvoye). RBPhil. 39 (1961), 1346—1347 (F. Villard). [2934 Paribeni, E.: Euphronios. —EUA. 5 (1958 [1961]), 177—180, 2 Taf. [2935 — Exekias. — EUA. 5 (1958 [1961]), 301—304, 2 Taf. [2936 Peredolskaya, A.: A new kilik by master Nicosthenes [russ.]. — Soobscenija Gosud. Ermitaza 21 (1961), 32— 35,

Abb.

[2937

R i c h t e r , G. M. A.: Attic red-figured vases. Rev. ed. 1958. | Gnomon 33 (1961), 414—415 (R. Lullies). [2938 Rizza, G.: Un cratere a figure rosse di Paternò. — Bd'A. Ser. 4, 46 (1961), 300—306, Abb. [2939 — Una nuova pelike a figure rosse e lo »splanchnoptes « di Styppax. — ASAtene 37/38 (1959/60 [1961]), 321—345. Abb. [2940

Robertson, M.: Attic or East Greek? — -Ecpnu. 1953/54. T. 2 (1958), 145—148, Abb., I Taf. [2941

211

i n . SACHLICHE UBERSICHT

Vasenmalerei R o l l e y , C. : Une amphore inédite du »peintre de la Gorgone«. — BCH. 85 (1961), 539—543, Abb. [2942 R u m p f : Attische Feste — attische Vasen s. Nr. 4513. R u y t , F. de: Vases grecs et italiotes de la Collection Mignot à Bruxelles. — AttiCIAC. 7 (1961), Vol. 2, 143—148, 2 Taf.

[2943

S a l v i a t , F., N. W e i l l : Plat aux lions affrontés de l'Artémision thasien. Art »rhodien« et art cycladique au VII e siècle. — BCH. 85 (1961), 98—122, Abb., 2 Taf.

[2944

22 T a f .

[2946

S c h a u e n b u r g , K.: Achilleus in der unteritalischen Vasenmalerei. — B Jb. 161 (1961), 215—235, 9 Taf. [2945 — Göttergeliebte auf unteritalischen Velsen. — AuA. 10 (1961), 77—101, S c h m i d t , M.: Der Dareiosmaler u. sein Umkreis, i960. | GazBA. Pér. 6, 57 (1961), 192 (J. Marcadé). AntCl. 30(1961), 306 (L. Lacroix). JHS. 81 (1961), 215— 216 (N. R. Oakeshott). [2947 S c h n e i d e r - H e r r m a n n , G.: Ein apulisches Vasenfragment. — BAntBeschav. 36 (1961), 64—70, Abb. [2948 S c h w e i t z e r , B., W. F u c h s : Geometrico. — EUA. 5 (1958 [1961]), 684—709, Abb., 23 Taf. t2949 — Mythische Hochzeiten (Epinetron des Eretriameisters) s. Nr. 4040. S m i t h s o n . E . L.: The protogeometric cemetery at Nea Ionia, 1949. — Hesperia 30 (1961), 147—178, 7 Taf. [2950 S p i n a , Etruria padana e pittura greca. — Sele Arte 9 (1961), No. 49, S. 51—64, Abb. [2951 S z i l â g y i , J. G.: A Brygos-festö egy üj kylixe [A new kylix by the Brygospainter], — ArchErt. 88 (1961), 165— 169, A b b .

[2952

Abb.

[2954

Abb.

[2955

— Quelques données nouvelles sur l'œuvre du peintre A. P. Z. —BMusHongr. 19 (1961), 19—31, Abb. [2953 T o n t c h é v a , G.: Contrefaçons modernes sur deux vases antiques au Musée archéol. de Varna [bulgar. m. franz. Rés.]. — BVarna 12 (1961), 133—134, T r e n d a l l , A. D.: The painter of B. M. F 63 and the new vases from Pontecagnano. — Apollo 1 (1961), 29—52, — Phlyax vases. 1959. | AJA. 65 (1961), 76 (F. F. Jones). CIRev. NS. 11

212

V asenmalerei (1961), 94 (R. M. Cook). JHS. 81 (1961), 227—228 (T. B. L. Webster). [2956 — Il pittore del Ciclope. — AttiMGrecia NS. 3 (i960 [1961]), 85—92, Abb., 4 Taf.

[2957

3 Taf.

[2959

155, A b b .

[2960

— South Italian red-figured pottery. A review and a reclassification. — AttiCIAC. 7 (1961), Vol. 2,117—141. [2958 U r e , A. D. : Two groups of floral black-figure. — BICS. 8 (1961), 1—5, Greek V a s e s in the recent accessions room. — BMetrMus. 19 (1960/61), 152— W i l l i a m s , R. T.: An Attic red-figure kalathos. — AntK. 4 (1961), 27—29, Abb., 2 Taf. [2961

Mosaiken A n d r e a e , B.: Zermalmt vom Wagen des Großkönigs. — B J b . 161 (1961), 1—5, 1 Taf. [Alexandermosaik]. [2962 'AvSpEicopévou, 'A. K: YiypiScoTÔ âv XOAkîSU — 'Eçnn. 1953/54, T. 3 (1961), 303—313, Abb., 5 Taf. [2963 A u r i g e m m a , S.: Mosaici da Casal di Statua e da Risarò. — Bd'A. Ser. 4, 46 (1961), 150—159, Abb. [2964 A y m a r d , J . : A propos de la mosaïque au chat de Volubilis. —Latomus 20 (1961), 52—71, 2 Taf. [2965 B a l i l , A.: Mosaico de Bellerofonte y la Quimera, de Torre de Bell-Lloch (Gerona). —AEsp. 33 (i960), 98—112, Abb. [2966

B e r c i u , I.: Mozaicurile romane din Apulum. Contributii la studiul mozaicurilor din Dacia [Mosaïques romaines d'Apulum], — StComApulum 4 (1961), 151—188, 12 Taf. [2967 B o v i n i , G.: Zwischen Orient u. Okzident. Die Mosaiken von Ravenna. — Meriani4(i96i),H. 10,4—13, Abb. [2968 B u d d e , L.: Die frühchristlichen Mosaiken von Misis-Mopsuhestia in Kilikien. — VjbllTrier 7 (1961), 36—37. [2969 B y v a n c k , A. W.: Das Problem der Mosaiken von Santa Maria Maggiore. — Festschrift Hans R. Hahnloser (Basel, Stuttg. 1961), 15—26, Abb. [2970 C a g i a n o de A z e v e d o , M.: La tarsia marmorea da Bovillae nel Palazzo Colonna. — RendPontAcc. 33 (1960/61), 197—207, Abb. [2971 C e c c h e l l i , C.: I mosaici della Basilica di S. Maria Maggiore. 1956. | ByzZ. 54 (1961), 162—163 (F. W. Deichmann). [2972

213

D. MALEREI UND ZEICHNUNG. MOSAIKEN

Mosaiken •— A proposito del mosaico dell'abside lateranense. — Miscellanea Bibliothecae Hertzianae (München: Schroll 1961), 1 3 — 1 8 , Abb.

[2973

2 4 3 — 2 4 9 , 2 Taf.

[2974

C h a r l e s - P i c a r d , G.: Ladatation des mosaïques de la maison du Virgile à Sousse. — AttiCIAC. 7 (1961), Vol. 3, Chehab, M. H.: Mosaïques du Liban. Vol. i. 2. 1957. 1959. I Syria 38 (1961), 324—327 (K. Parlasca). [2975 Cunliffe, B.: Britain's earliest Roman mosaics discovered in a large Roman building uncovered near Chichester. — ILN. 239 (1961), 670—673, Abb. [2976

F e r rua, A.: Qui filius diceris et pater inveniris. Mosaico novellamente scoperto nella Catacomba di S. Domitilla. — RendPontAcc. 33 (1960/61), 209—224, Abb.

[2977

F o u c h e r , L.: Une mosaïque de triclinium trouvée à Thys. — Latomus 20 (1961), 291—297, 8 Taf. [2978 García y Bellido: Parerga. i : Esculturas y mosaicos s. Nr. 2644. Gentili, G. V.: Die Villa Erculia in Piazza Armerina. Die figürlichen Mosaiken. Stuttgart: Ital-Buchverlag (1961). 93 S., 12 Abb., 56 Farbtaf. (Collana d'arte Sidera). [2979 Gonzenbach, V. von: Die römischen Mosaiken der Schweiz. Basel: Birkhäuser 1961. 370 S., Abb., 88 Taf., Taf. A—P. (Monographien zur Ur- u. Frühgeschichte der Schweiz. 13.) | ArchCl. 13 (1961), 287—289 (G. Lugli). [2980 Hussong, L.: Hebung, Festigung u. Wiederverlegung des Mosaiks der römischen Villa in Nennig. — BerSaarland 8 (1961), 73—79[298i M in issi, F . : Protection des mosaïques de la Villa romaine de Piazza Armerina (Sicile). — Museum 14 (1961), 128—132, Abb.

[2982

Mor e au, J. : Das Trierer Kornmarktmosaik. i960. I REL. 38 (i960 [1961]), 504—505 (R. Lantier). Gnomon 33(1961), 610—614 (K. Parlasca). AntCl. 29 (i960), 599—600 (Ch. Delvoye). Athenaeum NS. 39 (1961), 387—389 (LPolacco). [2983

P a l o l , P. de: Mosaicos sepulcrales paleocristianos de España. — CorsiRavenna 8 (1961), 227—233. [2984 Palomeque T o r r e s , A. : Los mosaicos de la »villa« romana de Las Tamujas

214

Mosaiken (Malpica de Tajo, España). — Bericht, V. Intern. Kongreß f. Vor- u. Frühgeschichte [s. Nr. 352], 648—649. [2985 P a r l a s c a , K. : Die römischen Mosaiken in Deutschland. 1959. I Gnomon 33 (1961), 408—412 (E. Will). JbSGU. 48 (1960/61 [1961]), 263—265 (V. v. Gonzenbach).

[2986

Balty).

[2988

Phillips jr., K. M. : Subject and technique in hellenistic-roman mosaics : a Ganymede mosaic from Sicily. — ArtB. 42 (i960), 243—262, Abb., 6 Taf. [2987 R a g o n a , A.: Un sicuro punto di partenza per la datazione dei mosaici della Villa romana di Piazza Armerina. Caltagirone : Nuova Grafica 1961. 7 S., 1 Taf. | Latomus 20 (1961), 921—922 (J. Ch. R u y t , F. de: La dédicace datée des mosaïques de la colonnade d'Apamée -sur-l'Oronte au V e siècle. — Scrinium Lovaniense, Mélanges E. van Cauwenbergh (Louvain 1961), 160—166, 1 Taf. [2989

Salomonson, J. W.: La mosaïque du »banquet costumé« d'El Djem. — Cahiers de Tunisie 8 (i960), 57—61, 3 Taf. [2990

San Valero Aparisi, J . : Los mosaicos romanos de Alcazar de San Juan (Ciudad Real). — NAHisp. 3/4 (1954/55 [1956]), 195—199, 5 Taf. [2991 S c a v i di Ostia. Vol. 4: Mosaici e pavimenti marmorei, a cura di G. B e c a t t i s. Nr. 1079. S c h a f f r a n . E . : Frühchristliche Mosaiken. München, Ahrbeck: Knorr & Hirth 1961. 16 S., 16 Bl. Abb. (Das kleine Kunstbuch).

[2992

72, A b b .

[2993

1959 [1961], 262.

[2994

1 6 6 ( J . André).

[2995

Schindler, R. : Restaurierung u. Ausgrabungen am römischen Mosaik in Nennig. — BerSaarland 8 (1961), 6 6 — S t e r n , H.: Mosaïque romaine découverte à Lure (Haute-Saône). — BAntFr.

— Recueil général des mosaïques de la Gaule. I i. 1957. I ZSchwArch. 21 (1961), 47—48 (R. Fellmann). RevPhil. 34(1960), 1 2. i960. I EtCl. 29 (1961), 233— 234 (M. Duchene). Latomus 20 (1961), 203—204 (A. Audin). REL. 38 (i960 [1961]), 498—499 (J. Marouzeau). AJA. 65 (1961), 413—414 (K. Parlasca). AntCl. 29 (i960), 602—603 (S- J- de Laet). JRS. 51 (1961), 259—261 (D. J . Smith).

III. SACHLICHE ÜBERSICHT

215 Mosaiken

RBPhil. 39 (1961), 1355 (R. Ginouvès). ZSchwArch. 21 (1961), 47—48 (R. Fellmann). RevPhil. 34 (i960), 166 (J. André). [2996 T e s t i n i , P.: I mosaici ravennati di S. Apollinare Nuovo col ciclo cristologico. — RACrist. 35 (1959 [1961]), 225—230. [2997

V a l l d e P l a , M. A. : Mosaicos romanos de Sagunto. — Archivo de prehistoria levantina 9 (1961), 141—175, Abb., 8Taf. [2998

W a e t z o l d t : Zur Ikonographie des Triumphbogenmosaiks von St. Paul in Rom s. Nr. 2324. W e s s e l , K. : II mosaico di San Michele in Africisco. — CorsiRavenna 8 (1961), 369—392, Abb. [2999 Spiegel

B l á z q u e z , J. M. : Espejos etruscos figurados del Museo Arqueológico Nacional de Madrid. — AEsp. 33 (i960), 145—155, Abb. [3000 D a l t r o p , G.: Ein Standspiegel mit ionischer Säule. — Berliner Museen NF. 11 (1961), 2—6, Abb. [3001 H e r b i g , R.: Griechische Jägerpaare (Beiträge zur Spiegelforschung. 3.). — Miscellanea Bibliothecae Hertzianae (München: Schroll 1961), 9—12, Abb. [3002

T u d o r , D. : Le dépôt de miroirs de verre doublé de plomb trouvé à Sucidava. — Dacia NS. 3 (1959), 415—432, Abb. [3°°3

V e l i c k o v i c , M.: Les cadres de plomb des miroirs antiques au Musée national [serb. m. franz. Rés. ]. —Zbornik Radova Nar. Muzeja, Beograd 2 (1959), 55—72, Abb.

[3004

E . Kunstgewerbe und Kleinkunst (Figürliche Kleinplastik s. Abschn. C, Medaillons s. Abschn. F)

1. Allgemeines. Orient und Ägypten

A m a n d r y , P.: Vaisselle d'argent de l'époque achéménide (Coll. H. Stathatos). — •Eçrin. 1953/54. T. 2 (1958), 11—19, Abb., 4 Taf.

[3005

A m i e t , P.: La glyptique mésopotamienne archaïque. Paris: Centre nat. de la recherche scientif. 1961. 456 S., 113 Taf.

[3006

2l6

— La glyptique de Mari à l'époque du palais. Note additionelle. — Syria 38 (1961), i — 6 , A b b .

[3007

A v i g a d , N.: The Jotham seal from Elath. — BASOR. 1 6 3 (1961), 1 8 — 2 2 , Abb. [3008

B e n s o n , J. L.: The white slip sequence at Bamboula, Kourion. — PalExplQu. 93 (1961), 6 1 — 6 9 , 6 T a f .

[3009

(1958), 6 — 1 1 , 2 T a f .

[3012

J E A . 44 (1958), 1 1 7 — 1 1 8 , A b b .

[3013

1 5 (1958/60), 69—78, 8 T a f .

[3018

7 Taf.

[3020

B l a n k e n b e r g - v a n D e l d e n , C.: Gedenkscarabeeën van Amenhotep III in het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden. — OudhMeded. 42 (1961), 7 — 1 2 , Abb., 2 Taf. [3010 B u d g e , E. A. W. : Amulets and talismans. [Repr.] New York: University Books 1961. XXIX, 543 S., 300 Abb., 22 Taf. [3011 B u r g e s s , M., A. J . A r k e l l : The reconstruction of the Hathör bowl. — JEA. 44 C a s s i r e r , M.: Two amulets of cats. — — A scarab with an early representation of Resheph. — JEA. 45 (1959), 6 - 7 , I Taf. [3014 C o a r e l l i : Nuovi elementi per la cronologia di Begram: cinque recipienti bronzei in forma di busto s. Nr. 504. D a n m a n v i l l e , J . : Deux empreintes cappadociennes inédites du Musée d'Oxford. — Rev. hittite et asianique 1 8 (i960), 2 5 — 32, Abb. [3015 D e s h a y e s , J . : Les outils de bronze, de e l'Indus au Danube (IV au II» millénaire). Vol. i . 2. Paris: Geuthneri960. VI, 425S. ; VI, 225 S., 67 Taf., 20 Ktn. (Inst. franç. d'archéologie de Beyrouth. Bibliothèque archéol. et historique. 71.) [3 016 D e s n e u x , J. : Sur quelques représentations du lion à la proie en glyptique et en numismatique antiques. — Rev. belge de numismatique 106 (i960), 5—20. [3 OI 7 D r i o t o n , E.: Boiseries coptes de style pharaonique. — Bull. Soc. archéol. copte G a r d i n , J.-C.: Céramiques de Bactres. 1 9 5 7 . I WZMorg. 5 7 (1961), 2 4 2 — 2 4 3 (K. Schefold). [3019 G o e d i c k e , H.: Die Siegelzylinder von Pepi I. — MDIK. 1 7 (1961), 69—90, H a r d i n g e , Ch.: Jade, fact and fable. With lists of reported finds of jade-stone and of prehistoric objects of worked jade. London: Luzac 1961. VIII, 67 S. (Durham Univ. Gulbenkian Museum. Publications). [3021

217

E. KUNSTGEWERBE UND KLEINKUNST

H o f f m a n n : The Persian origin of Attic rhyta s. Nr. 2925. H r o u d a , B.: Tell Fechërije. Die Keramik. — ZAssyr. NF. 20 (1961), 201—239, Abb.

[3022

J a m e s , T. G. H.: A group of inscribed Egyptian tools. — BrMQu. 24 (1961), 36—43, 2 Taf. [3023 K e r n , J. H. C. : An Egyptian black pottery duck-vase of about 1600 B. C. in Leyden. — OudhMeded. 42 (1961), 1—6, 1 Taf. [3024

K o m o r ó c z y , G.: Cinq cylindres-sceaux de la Mésopotamie archaïque. — BMusHongr. 19 (1961), 3—18, Abb. [3025 K o m o r z y n s k i , E. : Ein ägyptischer »Grabkegel« aus Emona. — Situla 4 (1961), 63—76, 2 Taf. [3026 K u p p e r : L'iconographie du dieu Amurru dans la glyptique de la Ire dynastie babylonienne s. Nr. 3936. L a p p , P. W.: Palestinian ceramic chronology, 200 B. C. — A. D. 70. Baltimore : Johns Hopkins Univ. 1961. X, 231 S., Abb. (Amer. Schools of Oriental Research. Publications of the Jerusalem School. 3.) [3027 L o u k o n i n e , V.: Bulles sassanides [russ.]. — Soobscenija Gosud. ErmitaZa 19 (i960), 32—35, Abb. [3028 M a l é k i , Y . : Situle à scène de banquet- — Iranica antiqua 1 (1961), 21—41, 7 Taf.

[3029

Mar y on, H.: Early Near Eastern steel swords. With technical reports by R. M. O r g a n , 0. W. E l l i s , R. M. B r i c k , R. S n e y e r s , E. E. H e r z f e l d , F. K. N a u m a n n . — A J A . 65 (1961), 173—184, 8 Taf.

[3030

M i l l a r d , A.: A seal from Petra. — PalExplQu. 93 (1961), 136, I Taf. [ 3 0 3 1 O p p e n h e i m : Tell Halaf. Bd. 4: Die Kleinfunde, bearb. v. H r o u d a s. Nr. 645. O v e r w e e l , C. J.: Petrografisch onderzoek van de Leidse gedenkscarabeeën. —OudhMeded. 42 (1961), 13—18, I Taf. [3032 R a v n , O.-E.: A catalogue of Oriental cylinder seals and impressions in the Danish National Museum, i960. | Syria 38 (1961), 311—315 (P. Amiet). [3033 S h o r e , A. F.: Miscellaneous objects from the Nash collection. — BrMQu. 24 (1961), 33—36, I Taf. [3034 V o n der O s t e n , H. H.: Altorientalische Siegelsteine. —Medelhavsmuseet 1 (1961), 20—41, Abb. [3035 W i s e m a n , D. J. : Cylinder seals of Western Asia. 1959. I BiOr. 18 (1961), 249—251 (E. Porada). [3036

218

2. Griechenland und Rom

Allgemeines und Verschiedenes A u g u s t i , S.: Restauro e conservazione degli oggetti lignei. —AttiCIAC. 7(1961), Voi. 1, 183—188, 3 Taf. [3037 B a r b , A. A.: Eine rätselhafte Emailscheibe aus Carnuntum. — CarnuntumJb. 1959 (1961), 7—16, 4 Taf. [Deckel einer Pyxis ?] [3038 B i n s f e l d , W.: Eine Brunnenverfüllung in Köln aus den Jahren 355—360 n. Chr. — KölnerJb. f. Vor- u. Frühgesch. 5 (1960/61), 73—79» A b b - > 1 T a f [3039 E l i a : Vasi magici e mani pan tee a Pompei s. Nr. 3849. G a r g a l l o , P. N.: Anchors of antiquity. — Archaeology 14 (1961), 31—35, Abb.

[3040

H a m p e , R. : Ein frühattischer Grabfund. i960. | AJA. 65 (1961), 319 (E. L. Smithson). AntCl. 29 (i960), 592—593 (Ch. Delvoye). JHS. 81 (1961), 220—222 (J. M. Cook). [ 3 0 4 1 H e l l e r , J. L. : A labyrinth from Pylos ? — AJA. 65 (1961), 57—62,1 Taf. [3042 L a r o c h e , L.: Deux objets méconnus du Musée du Louvre. — RAssyr. 55 (1961), 5—12, Abb. [magische Embleme ?] [3043

M l a d e n o v a , J.: Accessoirs de toilette romains en bois [bulgar.]. — Archeologi] a (Sofia) 3,4 (1961), 46—50, Abb. [3044 M u t z , A.: Römische Fenstergitter. — JbSGÜ. 48 (1960/61 [1961]), 107—112, Abb.,

6 Taf.

[3045

R i e t h , A.: Die Puppe im Grab der Crepereja. — Atlantis 33 (1961), 367— 369,

Abb.

[3046

S ü m e g h y , V.: Die Wagengefäße u. das Daidala-Fest. — AttiCIAC. 7 (1961), Vol. 3, 123—133, 3 Taf. [3047 T h o m a s , S. : Studien zu den germanischen Kämmen der römischen Kaiserzeit. — Arbeits- u. Forschungsberichte z. Sächs. Bodendenkmalpflege 8 (i960), 54—215, 92 Abb. [3048 U r n e r - A s t h o l z , H.: Der Wochensteckkalender von Eschenz-Tasgetium und die Verehrung der Wochengötter. — JbSGU. 48 (1960/61 [1961]), 43—49. 1 Taf. [3°49 Keramik, Töpfereien A r r i b a s , A., G. T r i a s de A r r i b a s : Un interesante »hallazgo cerrado« en el yacimiento de Ullastret. — AEsp. 34 (1961), 18—40, Abb. [3050

219

III. SACHLICHE ÜBERSICHT

Keramik, Töpfereien Audin, A., A. Blanc, A. Dumoulin: Médaillons d'applique de Valence et de Vaison. — Cahiers rhodaniens 7 (i960), 72—84, Abb. [3051 B a r t o l i : I pozzi dell'area sacra di Vesta s. Nr. 1112. Bernhard, M. L. : La céramique hellénistique de Mirméki. — AttiCIAC. 7 (1961), Vol. 3, 73—79. 6 Taf. [3052 Binsfeld, W.: Neue Mithraskultgefäße aus Köln. — KölnerJb. f. Vor- u. Frühgesch. 5 (1960/61), 67—72, Abb., i Taf.

[3053

Blanc, A.: Études de laboratoire sur la céramique antique. — Ogam 13 (1961), 413—418, 2 Taf. [3054 Blazquez, J. M.: La colección inédita de bucchero etrusco del Museo Arqueológico Nacional de Madrid. — Zephyrus l i (i960), 141—150, 17 Taf. [3055 Bónis, E.: Badania nad ceramika rzymska na Wçgrzech. — Archeologia 11 (1959/60 [1961]), 238—241. [3056 Bossert, E.-M.: Die gestempelten Verzierungen auf frühbronzezeitlichen Gefäßen der Ägäis. — Jdl. 75 (i960 [1961]), i — 1 6 , Abb.

[3057

11 Taf.

[3060

25.

[3065

Braune, J., A. Hundt, K. P e t e r s : Keramik. — Greifswalder Antiken [s. Nr. 1558], 1—87, 54 Taf. [3058 Bujor, E.: Depozitul de amfore de la Islam Geaferca [Le dépôt d'amphores d'Islam Geaferca]. —StCIstor. 12 (1961), 85—92, Abb. [3059 C a p u t o, G. : Leptis Magna e l'industria artistica campana in Africa. — RendAccNapoli 35 (i960 [1961]), 11—27, Abb., Catling, H. W., A. E. Blin-Stoyle, E. E. Richards: Spectrographic analysis of mycenaean and minoan pottery. — Archaeometry 4 (1961), 31—38. [3061 Cayeux, L.: Note sur une petite coupe gallo-romaine prov. de la forêt de Montgeon au Havre. — Rev. des Sociétés savantes de Haute Normandie No. 22 (1961), 21—22. [3062 Cintas, P.: A propos de trois vases du Musée de Sousse. — Cahiers de Tunisie 8 (i960), 7—9, 2 Taf. [3063 Colloque pour la formation d'un groupe d'étude de la céramique antique en Gaule (Dijon, 6 mars 1962). — RAE. 12 (1961), 338—344. [3064 Colonna, G.: Ancora sulle tazze a maschera umana. — ArchCl. 13 (1961),

220

Keramik, Töpfereien Combier, J., P. Huchard: Les amphores massaliotes de la grotte des Cloches, en Ardèche. — Rhodania 35 (1959), 25— 30, Abb.

[3066

202, Abb., 2 Taf.

[3069

9 Taf.

[3070

Comfort, H.: Roman ceramics in Spain. An exploratory visit. — AEsp. 34 (1961), 3—17, Abb. [3067 Cook, R. M.: The »double stoking tunnel « of Greek kilns. — BSA. 56 (1961), 64—67, I Taf. [3068 Cremosnik, I.: Nalazi bojene keramike u BiH. u rimsko doba [Céramique coloriée de l'époque romaine découverte sur le territoire de Bosnie-Herzégovine]. — GlMSar. NS. 15/16 (1960/61), 189— De la Genière, J . : I più antichi vasi geometrici del Vallo di Diano. — RendAccNapoli 35 (i960 [1961]), 119—147,

— La céramique géométrique de Sala Consilina. — Mèi. 73 (1961), 7—67, 14

Taf.

[3070a

Abb.

[3079

Detsicas, A. P.: The centrai Gaulish potter Laxtvcissa. — AAel. 39 (1961), 384, Abb. [3071 Dimitrova, A.: Sur la production de »terra sigillata« dans les terres bulgares [bulgar.]. — Archeologija (Sofia) 3, 4 (1961), 27—33, Abb. [3072 Dragendorff, H.: Terra Sigillata. — Greifswalder Antiken [s. Nr. 1558], 88—102, i Taf. [3073 F l e t c h e r Valls-Alcacer Grau: El homo romano de Olocau s. Nr. 1358. F o r t i , L.: Vasi del tipo »Gnathia« provenienti da Pontecagnano. — Apollo i (1961), 89—98, Abb. [3074 F o u e t , G.: Céramiques estampées du IVe siècle dans la villa de Montmaurin (Haute-Garonne). — Ogam 13 (1961), 271—285, 7 Taf. [3075 French, D. H.: Late chalcolithic pottery in North-West Turkey and the Aegean. —AnatSt. 11 (1961), 99—141, Abb. [3076 Grace, V. R.: Amphoras and the ancient wine trade. Princeton, N. J . : Amer. School of Class. Studies at Athens 1961. 30 S. (Excavations of the Athenian Agora. Picture book. 6.) [3077 Graff, Y. : Sigles (marques) de tuiliers gallo-romains trouvés en Belgique. — Archaeologia Romana (Bruxelles) 2 (1961), 10—15, Abb. [3078 Harris, E.: Four pieces of Roman glazed ware. — AntJ. 41 (1961), 93—95.

221

E. KUNSTGEWERBE UND KLEINKUNST

Keramik,

Töpfereien

H a r t l e y , B. R.: The firing of kilns of Romano-British type : archaeological notes. — Archaeometry 4 (1961), 1—3, Abb.

[3080

—Notes on the Roman pottery industry in the Nene Valley, i960. I Latomus 20 (1961), 457 (M. Renard). JRS. 51 (1961), 281—282 (J. R. Clarke). AntJ. 41 (1961), 105 (S. S. Frere). [3081 H a t t : Découverte d'une officine inconnue de terre sigillée à Haute-Yutz (Moselle) s. Nr. 1277. H e j z l a r , G.: Zwei rhodische Henkelfragmente. — SbornlkBrno 10 (1961), 147—154, 1 Taf. [3082 Hugues, C., S. Garimond: Céramiques grises paléochrétiennes de SaintBauzely (Gard). — Rhodania 37 (1961), 3/4,

3—6,

Abb.

[3083

Jenkins: Two pottery kilns and a tilery of the Roman period at Canterbury s. Nr. 1382. K a r n i t s c h , P.: Die Reliefsigillata von Ovilava. 1959. I RBPhil. 39 (1961), 230— 231 (J. Mertens). JbSGU. 48 (1960/61 [1961]), 252—253 (E. Ettlinger). ArchErt. 88 (1961), 148 (E. B. Thomas). SbornikBrno 10 (1961), 252—254 (M. R. Pernicka). BayVBll. 25 (i960), 331—333 (H.-J. Kellner). [3084 — Die Sigillata von Veldidena. i960. ZSchwArch. 21 (1961), 101 (H. R. Wiedemer). BayVBll. 26 (1961), 161—162 (G. Ulbert). [3085 K e r n , J . H . C . : Ein rotglänzender Krug kleinasiatischer Gattung in Leiden. — Mnemosyne Ser. 4, 14 (1961), 316—320, 1 Taf.

[3086

Abb.

[3089

K r i i e k , F.: Ceramika rzymska na terenie Czechoslowacji. — Archeologia 11 (1959/60 [1961]), 242—244. [3087 L e r a t , L. : Un fragment de céramique sigillée de Luxeuil au musée de Lons-leSaunier. — RAE. 12 (1961), 207—209,

L e R o y , Ch. : Réchauds déliens. —BCH. 85 (1961), 474—500, Abb., 2 Taf. [3090

Liidin: Grabung Jaberg (Bemerkungen zu den keramischen Funden, von E. Ettlinger) s. Nr. 1336. M a y e s , P.: The firing of a pottery kiln of a Romano-British type at Boston, Lines. — Archaeometry 4 (1961), 4—18, Abb. [Dazu Appendix I—IV, by J. P. R o b e r t s , D. W h i t e and A. W h i t e , G. H. W e a v e r , M. J. Aitken], [3091

Keramik,

222

Töpfereien

Mezquiriz de C a t a l á n , M. A.: Aportaciones al estudio de la expansión de la sigillata hispánica en el sur de Francia. — AEsp. 33 (i960), 210—214, Abb. [3092 Naudé, C. P. T. : The glaze technique of the Attic vase. — Acta classica 2 (1959 [i960]), 106—116. [3093 Neumann, G. : Weitere mykenische u. minoische Gefäßnamen. — Glotta 39 (1960/61), 172—178. [3094 Neutsch, B.: Tonball mit Totenkultszenen aus der italischen Nekropole von Sala Consilina. — Apollo 1 (1961), 53— 66,

Abb.

[3095

Osservazioni tecnologiche su campioni di ceramica micenea. A cura di A. M. De A n g e l i s [u. a.]. — Riv. di Antropologia i960, 17—58. [3096 P a l l a r é s , F.: Notas complementarias sobre terra sigillata clara. — RivStudLig. 25 (1959). 232—235, Abb. [3097 TTéTcras, O. M.: MuKt|vaÍKá óaTpaKa èk Ko£ávr|s Kai TTaiovías. — 'EipTip. 1953/54, T . 2

(1958), 113—120, Abb. [3098 P i l a r G. Serrano, M.: Ánforas romanas con la marca »Sestius «. — AEsp. 33 (1960), 113—122, Abb. [3099 Ramos F o l q u e s , A. : Ceramica estampada de la Alcudia de Elche. — Bol. del Sem. de Estudios de Arte y Arqueol., Valladolid 24 (1958), 39—61, Abb., 2 Taf. [3100

R e i n f u s s , G.: Die Keramik der Jahre 1958/59. — Carnuntum-Jb. 1959 (1961), [3101 74—99, Abb., 1 Taf. R i e t h , A.: 5000 Jahre Töpferscheibe. i960. I Atlantis 33 (1961), XIII (F. Eckstein). [3102 — Zur Erfindung der Töpferscheibe s. Nr. 4641. Robinson, H. S.: Pottery of the Roman period: chronology. (The Athenian Agora. 5). 1959. I ClPh. 56 (1961), 134— 136 (0. Broneer). JbSGU. 48 (1960/61 [1961]), 269—271 (E. Ettlinger). Phoenix (Toronto) 14 (i960), 182—183 (F. F. Jones). [3103 R ü d i g e r , U. H. : Askoi. Zur Entwicklung u. Bedeutimg einer Gefäßform. Diss. Freiburg/Br. i960. 203 Bl. [Maschinenschr.] [3104 R u t k o w s k i , B. : Terra sigillata znalezione w Polsce. i960. | JbSGU. 48 (1960/ 61 [1961]), 271 (E. Ettlinger). ArchErt. 88 (1961), 146—148 (G. Alföldy). [3105 S c h ä f e r , J.: Studien zu den griechischen Reliefpithoi des 8.—6. Jahrh. v.

223

III. SACHLICHE ÜBERSICHT

Keramik, Töpfereien Chr. 1957. I JHS. 81 (1961), 216—217 (J. N. Coldstream). [3106 S c h i n d l e r , R.: Eine römische Töpferei in Homburg-Schwarzenbach. — BerSaarland 8 (1961), 54—65, Abb. [3107 S c h o p p a , H.: Die Funde aus dem Vicus des Steinkastells Hofheim, Maintaunuskreis. 1 : Die Keramik außer Terra sigillata. Wiesbaden: Steiner 1961. VIII, 65 S., Abb., 23 Taf. (Veröffentlichungen d. Landesamtes f. kulturgeschichtl. Bodenaltertümer, Wiesbaden. 2.) | Nassauische Annalen72 (1961), 230—231 (F. Kutsch). [3108

S t a n f i e l d , J. A., G. S i m p s o n : Central Gaulish potters. 1958. | RA. 1961, II, 127—128 (Ch. Picard). [3109 S t i l l e r , G., H. M u l l e r , H. Z u m S t e i n , J.-J. H a t t : Découverte d'une officine de céramique gallo-romaine à Haute-Yutz (Moselle). — Annuaire, Soc. d'hist. et d'archéol. de la Lorraine 60 (i960 [1961]), 5—40, Abb. [3110 T h o m a s , B. E.: Rómaikori mâzas agyag diszedények a györi muzeumban [Roman glazed wäre ornamental vessels in the Györ Museum]. — Arrabona 3 (1961), 17—32, Abb. [3111 T r i m p e B u r g e r , J. A.: De Romeinse vormschotel uit Alem. — BerROB. 10/11 (1960/61), 555—561, Abb. [3112 T s o n t c h e v , D.: La céramique grise thrace en Bulgarie [bulgar. m. franz. Rés.]. — GodPlovdiv 3 (1959), 93—133. Abb. [3113 T u s a: Frammenti di ceramica con graffiti da Segesta s. Nr. 3605. U e n z e , O.: Frührömische Amphoren als Zeitmarken im Spâtlatène. 1958. I JRS. 51 (1961), 278 (C. A. R. Radford). [3114 U l b e r t , G. : Die römische Keramik aus dem Legionslager Augsburg-Oberhausen. i960. I BayVBll. 26 (1961), 160—161 (W. Schleiermacher). [3115 V a l l e t , G., F. V i l l a r d : Céramique et histoire grecque. — RH. 225 (1961), 295—318. [3"6 V e r t e t , H. : Ceràmica romana imperial hallada en Oued Bibi (Constantina, Algeria). — AEsp. 34 (1961), 204—206, Abb. [3"7 — A mould of the potter CETTVS, and a note on the club as a religious symbol. — AntJ. 41 (1961), 233—235, 1 Taf. [3118

224

Keramik, Töpfereien — Note sur un moule du potier Cettus et sur la massue de Diane. — RAE. 12 (1961), 199—207, Abb. [3119 — G. P i c : Tessons de céramique sigillée, signés du potier Doeccus. — RAE. 12 (1961), 34—41, Abb. [3120 V o i g t , Th.: Zwei Terra-sigillata-Schalen des Modest(us) aus La Graufesenque, gefunden in Deetz, Kr. Zerbst. — Ausgrabungen u. Funde 6 (1961), 26—30, Abb. [3121 Z i r k l , E., F. M o r t o n : Untersuchung von Magerungsmitteln bei römischer Hauskeramik aus der Lahn (Hallstatt). — Jb. d. Oberösterr. Musealvereines 106 (1961), 231—232. [3122 Lampen, Geräte, Fibeln A d r i a n i , A. : Divagazioni intorno ad una coppa paesistica del Museo di Alessandria. 1959. I RBPhil. 39 (1961), 863— 866 (J. Heurgon). ArchCl. 13 (1961), 244—245 (M. Pallottino). [3123 B ä l u t ä , C. L.: Opaifele romane de la Apulum. I. [Lampes romaines d'Apulum]. — StComApulum 4 (1961), 189— 220, 12 Taf. [3124 B e r n h a r d , M. L. : Lampki starozytne. ^Sö- I Latomus 20 (1961), 189—190 (M. Renard). [3125 B l á z q u e z , J. M.: Recipientes de bronce del Museo Arqueológico Nacional de Madrid. — AEsp. 33 (i960), 197—210, Abb. [3126 B o o n , G. C.: A late-Roman bronze buckle-plate from Sea Mills. — AntJ. 41 (1961), 87—89, Abb. [3127 B o t h m e r , D. von: Newly acquired bronzes — Greek, Etruscan, and Roman. — BMetrMus. 19 (1960/61), 133—151, Abb. [3128 C o l l i n , S. : Lampe à vernis noir découverte à Cordemais (Loire-Atlantique). — AbbOgam 13 (1961), 133—134. [3129

C o l l i n s , A. E. P.: Two RomanoBritish finds from Rathlin Island. — Ulster Journ. of Archaeol. Ser. 3, 23 (i960 [1961]), 38—39, Abb. [3130 C o r b e t t , P. E., D. E. S t r o n g : Three Roman silver cups. — BrMQu. 23 (1961), 68—86, Abb., 7 Taf. [3131 C u a d r a d o , E.: Fíbulas anulares típicas del Norte de la Meseta castellana. — AEsp. 33 (i960), 64—97, A b b [3132 D i e h l : Bronzener Silenskopf von der Lehne eines röm. Bettes s. Nr. 2613.

225

E. KUNSTGEWERBE UND KLEINKUNST

Lampen, Geräte, Fibeln F r i i s Johansen, K . : New evidence about the Hoby silver cups. — Acta Arch. 31 (i960 [1961]), 185—190, Abb. [ 3 1 3 3 Garcia y B e l l i d o , A.: Inventario de los jarros punico-tartéssicos. — AEsp. 33 (i960), 44—63. Abb. [3134 G o o r i e c k x , D. : Composition et structure de quelques cuivres et bronzes anciens de Chypre. — Bull, de l'Inst. roy. du Patrimoine artist. 2 (1959), 132—137, Abb. [3135 Gostar: Inscrip^iile de pe lucernele din Dacia romanä s. Nr. 3662. G r a n d j o u a n : Terracottas and plastic lamps of the Roman period s. Nr. 2652. G r e i f e n h a g e n , A. : Eine spätrömische Bronzekanne. —BerlMus. NF. 10 (1961), 3—6, Abb. [3136 G r o o t h a n d , M. A.: A lantern in the Allard Pierson Museum. —BAntBeschav. 36 (1961), 71—80, Abb. [3137 Gutmann, J.: Ein römisches Bronzebecken aus Sebbenhausen, Kr. Nienburg (Weser). — Germania 39 (1961), 464— 466, Abb. [3138 H a t t , J. J.: Découverte à Strasbourg d'une applique en bronze doré du début du I I I « siècle. — BAntFr. 1959 [1961], 211—212, 1 Taf. [3139 Hausmann, U. : Hellenistische Reliefbecher aus attischen u. böotischen Werkstätten. 1959. I AJA. 65 (1961), 321—322 (H. A. Thompson). [3140 H a y n e s , D. E. L.: A pin and four buttons from Greece. —BrMQu. 23 (i960/ 61), 48—49, i Taf. [3141 H a y n e s , S.: Drei neue Silberbecher im British Museum. — AntK. 4 (1961), 30—36, 2 Taf. [3142 J e l i ë i c , B.: Lumignons de bronze au Musée nat. de Beograd [serb. m. franz. Rés.]. — Zbornik Radova Nar. Muzeja, Beograd 2 (1959). 73—§2, 5 Taf. [ 3 1 4 3 K r ä m e r , W.: Keltische Hohlbuckelringe vom Isthmus von Korinth. — Germania 39 (1961), 32—42, Abb., 2 Taf. [3144 L a b r o u s s e , M.: Les lampes romaines du Musée de Lectoure. — Bull, de la Soc. archéol. du Gers 1959, 43—68, Abb. [ 3 1 4 5 L a e t , S. J. de: De Gallo-romeinse steelpan van Hamme en de cultus van Mercurius. — Helinium 1 (1961), 62—65, Abb. [3146 L a m i o v â - S c h m i e d l o v â , M.: Spony z doby rimskej na Slovensku [Die Fibeln der Römerzeit in der Slowakei]. — Stu8

A rchâolog. Bibliographie 1961

226

Lamfen, Geräte, Fibeln dijné Zvesti Austav, Slov. Akad. vied v Nitre 5 (1961), i—142, 24 Taf., 4 Ktn. Sep.: Nitra 1961. 104S., 24 Taf., 4 Ktn. [3147 L e f è v e , R. : Conserveringsbehandeling met polyethyleenglycol van een Romeins houten emmertje opgegraven te Wemmel. — Bull, de l'Inst. roy. du patrimoine artist. 4 (1961), 96—108, Abb. [3148 L e i p e n , N.: A bronze wall-bracket. — Annual, R. Ontario Museum i960, 21— 26, Abb. [3149 M a y r , K. M.: Das »Schwert« von Verona kein Schwert, sondern ein Schlüssel. — Schiern 35 (1961), 212—215, Abb., i Taf. [3150 M e g a w , J. V. S. : The Neerharen silver vase. Some new notes on an old problem. — Helinium 1 (1961), 233—241, Abb. [3151 M e y e r , E. : Die Bügelknopffibel. — Arbeits- u. Forschungsberichte z. Sächs. Bodendenkmalpflege 8 (i960), 216—349, 122 Abb., 7 Ktn. [3152 M o r t o n , F.: Ein Bronzeseiher aus Hallstatt. — Jb. d. Oberösterr. Musealvereines 106 (1961), 229—230, Abb. [3153 Mostra dell'arte delle situle dal Po al Danubio s. Nr. 1586. M u t z , A.: Die Herstellung römischer Kasserollen. — Ur-Schweiz 25 (1961), 12—16, Abb. [3154 P a i n t e r , K. S.: Roman iron implements from London. —BrMQu. 23 (1961), 115—117, Abb., 3 Taf. [3155 P a s k v a l i n , V.: Bronzana votivna ruka iz Sasa [La main votive de bronze de Sase]. — GIMSar. NS. 15/16 (1960/61), 203—209, Abb. [3156 P e r l z w e i g , J.: Lamps of the Roman period, first to seventh cent. a. C. Princeton, N. J. : Amer. School of Class. Studies at Athens 1961. X I V , 240 S., 53 Taf. (The Athenian Agora. Results of excavations. 7.) [3x57 P e s c e , G.: I rasoi punici di Sardegna. — Bd'A. Ser. 4,46 (1961), 293—299, Abb. [3158 P i a s k o w s k i , J.: Metaloznawcze badania wyrobów zelaznych z cmentarzysk Wielkopolski z okresu wplywów rzymskich [Examinations métàllographiques des produits de fer des nécropoles de Grande Pologne de la période de l'influence romaine]. — Fontes archaeol. posnanienses 12 (1961), 167—215. [3159

227

ni. SACHLICHE UBERSICHT

Lampen, Geräte, Fibeln P i c a r d , Ch.: Deux coupes d'argent d'Armazi (Géorgie). — RA. 1961, I, 72— 75. A b b . [3160 — Le thème alexandrin de la »cuisson du porc« sur les lampes d'occident. — RA. 1961, I, 228—231, Abb. [3161 P i c c a r d i , G., S. B o r d i : Sul cosiddetto »cancro « dei bronzi etruschi. — StEtr. 29 (1961), 493—502, Abb. [3162 P i t t i o n i , R.: Ein neues verziertes Bronzegefäß aus Nordtirol. — Archaeologia austriaca 29 (1961), 1—5, Abb. [3163 Ponsich, M. : Les lampes romaines en terre cuite de la Maurétanie tingitane. Rabat: Service des Antiquités du Maroc 1961. 131 S., Abb., 34 Taf. (Publications du Service des Antiquités du Maroc. 15.) [3164 R a d n ó t i , A.: Eine Bronzekanne aus Augsburg. — BayVBll. 25 (i960), 99— 124, Abb., i Taf. [3165 Schleiermacher, W. : Zu den spätesten Fibeln der Limeskastelle. — Bericht, V. Intern. Kongreß f. Vor- u. Frühgeschichte [s. Nr. 352], 724—726. [3166 Schoppa: Neufunde römischer Bronzen aus Wiesbaden-Kassel s. Nr. 2768. Sc hü le, W. : Reconstrucción del »thymiaterion« de Calaceite. — AEsp. 33 (1960), 157—160, Abb. [3167 Smith, R. H.: The »Herodian« lamp of Palestine : types and dates. — Berytus 14 (1961), 53—65[3168 Sprockhoff, E. : Eine mykenische Bronzetasse von Dohnsen, Krs. Celle. — Germania 39 (1961), 11—22, Abb., 8 Taf. [3169 T r e v e r , K. V.: A Bactrian bronze phalara with the image of Dionysos [russ. m. engl. Rés.]. —Trudy Gosud. Ermitaia 5 (1961), 98—109, Abb. [3170 T u r a n o , C. : Bruciaprofumi in bronzo da Locri. — Klearchos 3 (1961), 108— 117, Abb. [3171 V a n v i n c k e n r o y e : Emailfibula met inscriptie te Tongeren s. Nr. 3734. Venedikov, I.: Chars thraces. Sofia: Acad. bulgare i960. 252 S., 100 Taf. [bulgar. m. franz. Rés.] [3172 — Mobilier antique de Thrace [bulgar. m. franz. Rés.]. — BIBulg. 24 (1961), 221—233, Abb. [3173 Willemsen, F . : Ein früharchaisches Dreifußbein. — Olympiabericht VII (1961), 181—195, Abb., 5 Taf. [3174 Z a n c a n i Montuoro, P.: Lampada arcaica dallo Heraion alla Foce del Sele.

Lampen, Geräte, Fibeln — AttiMGrecia NS. 3 (i960 6 9—77. Abb., 3 Taf.

228 [1961]), [3175

Rüstung, Waffen, Heeresgerät Allard, E . : Ett romerskt svärd frân Häggum. — Fomvännen 56 (1961), 133—135. Abb. [3176 BepSéXriî, N. M.: XOXKOÖS IIUKT|VCXÏKÔS 6cbpaÇ ÉK Aev6pcöv. — *E 101—118, Abb., 2 Taf. [4347 N e s s e l h a u f , H. : Umriß einer Geschichte des obergermanischen Heeres. — JbZMusMainz 7 (i960), 151—179. [4348

T h o m a s , E . : Terrestrial marsh and solar mat. — J E A . 45 (1959), 38—51. Abb., T u d o r , D. : Contribufii privitoare la armata Daciei Ripensis [Contribution à l'histoire de l'armée de la Dacia Ripensis]. — StCIstor. 11 (i960), 335—363. V ä r a d y , L. : New evidences on some problems of the late Roman military organization. — Acta antiqua 9 (1961), 333— 396. [4356 V i g i l , M.: Ala I I Flavia Hispanorum civium Romanorum. — AEsp. 34 (1961), V i n o g r a d o v , V.: A propos des lots de terrain concédés aux vétérans romains [russ.]. — VDI. i960, No. 69, 108—112. [4358

Y o s h i m u r a , T. : Die Auxiliartruppen und die Provinzialklientel in der römischen Republik. — Historia 10 (1961), 473— 495-

[4359

— The legio vemacula of Pompey [japan, m. engl. Rés.]. — J . of class, studies (Kyoto) 8 (i960), 74—80. [4360 3. Wirtschaft und Verkehr A d r a d o s : Mas sobre el culto real en Pilos y la distribución de la tierra s. Nr. 3743. 'AXsÇiou, 1.: Zri-rfiucrra TOÜ irpoïcrropiKoô ßiou. KpTlTOpWKT|VaÏK6v èUTTÔptOW. — 'E