Acta Sanctorum Confessorum Guriae et Shamonae Exarata Syriaca Lingua a Theophilo Edesseno: The Acts of Guria and Shmona in Syriac, with Latin Translation 9781463228675

Citation preview

Acta Sanctorum Confessorum Guriae et Shamonae Exarata Syriaca Lingua a Theophilo Edesseno

Analecta Gorgiana

666

Series Editor George Anton Kiraz

Analecta Gorgiana is a collection of long essays and short monographs which are consistently cited by modern scholars but previously difficult to find because of their original appearance in obscure publications. Carefully selected by a team of scholars based on their relevance to modern scholarship, these essays can now be fully utilized by scholars and proudly owned by libraries.

Acta Sanctorum Confessorum Guriae et Shamonae Exarata Syriaca Lingua a Theophilo Edesseno

The Acts of Guria and Shmona in Syriac, with Latin Translation

Edited and Translated by

Ignatius Ephraem II Rahmani

1 gorgias press 2010

Gorgias Press LLC, 954 River Road, Piscataway, NJ, 08854, USA www.gorgiaspress.com Copyright © 2010 by Gorgias Press LLC Originally published in All rights reserved under International and Pan-American Copyright Conventions. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system or transmitted in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording, scanning or otherwise without the prior written permission of Gorgias Press LLC. 2010

1

ISBN 978-1-61719-616-4

ISSN 1935-6854 Extract from (1899)

Printed in the United States of America

INDEX

Prolegomena. Caput

I.

De Auctore Actorum Sanctorum M a r t j r u m Guriae et Shamonae

»

p

II. De patria et vitae statu Guriae et Shamonae et cultu eis exhibito

»

III.

De epocha, qua martyrium sunt passi Guria et S h a moiia

.

.

.

/ s

de »

VII

n

IX

»

x

.

"

IV.

De descriptione Edessae et de statu ejusdem civili.

•>

V.

De statu religionis christinae Edessae, ubi vindicatur origo christianae religionis in Edessa ab Addaeo discipulo Christi

A c t a Sanctorum Martyrum Guriae et Shamonae (versio latina). Textus Syriacus Actorum etc.

.

.,

x y

>.

3

"

PROLEGOMENA

i. Be Actorum

Sanctorum

auctore

Martyrum

Guriae

et

Shamonae.

Acta Ss. Guriae et Shamonae in Diocletiani persecutione coronatorum a qnodam Theophilo teste oculari (') lingua syriaca scripta, quae veterum sacrarum litterarum inquisitores ( 2 ) periisse dolebant, mense majo anni 1893, Hierosolymis cum ibidem occasione

Congressus

Eucharistici

adessemus, in monasterio S. Marci

Syrorum Jacobitarum feliciter detegimus in codice bombycino saeculi XV, ex quo fuit exscriptum exemplar nostrum, quod modo in lucem edimus, adjecta latina interpretatione. lsta porro acta, praeter versionem

utriusqne Foe-

pshittam

deris, perhibent vetustius Syriacae linguae christianum documentimi quod ad nos usque superstes pervenerit.

(') Yid. infra pag. 18. (2) R. Duval, Anciennes syriaque,

pag. 126.

littératures

chrétiennes,

II;

La

littérature

—

VI

—

Quod ad autlienticitatem actorum nostrorum spectat, merito Theophilus ipse eorundem compilator tamquam primus testis censendus est. Siquidem in actis, quae idem Theophilus deinde exaravit, martyrii diaconi Habib passi anno 309 aerae

christianae

ita narrat: àvsÂ\AO -A

A.^riàìri'

relsaa.ri' . a n » (') r ^ i l . ^ J

. . . K'Aj.acvK'^ Axa.cn K'Jri' reLu^i

rSxcàxo

curam suscepi scribendi ista acta inelyti

martyris Habib, quemadmodum Guriae

KL2^sa*isa&acn

«J-lOSlSE-O K ^ Ì A ^ a

« Ego Theophylus . . . martyrum

r^scnao.1

et Shamonae

olim scripseram

acta

inelytorum

».

Alter testis authenticitatis actorum est Metaphrastes ( 2 ), qui eadem graece reddidit, contractione passim adhibita, uti ex insti tuta comparatione syriacum textum et graecam versionem inter manifeste innotescit. Idem praeterea testatur antiqua ipsorum actorum armena versio, quae recenter in duobus codicibus monasterii Edshmiatzin reperta est, quam typis edidit Galoust Mkertchian in folio dicto Ararat

( 3 ), eamque anglice vertit M. Conybeare in periodico lit-

terario dicto The Guardian

( 4 ). Dependentia autem ejusmodi arme

nae versionis ex svriaeo textu ita evidenter apparet, ut quandoque armenus interpres nonnulla vocabula syriaca minime comprehendens in sua i n t e r p r e t a t i o n ilia retinuerit ( 5 ). Monendum est autem praefatam armenam versionem turn alicubi contractam esse, tum in fine mutilam esse, uti in adjectis notis ad versionem nostrana latinam actorum indicabimus.

(') Cureton, Ancient Syriac docum., pag. oiS. (s) (3) (4) (5)

Pair. Gr., edit. Migne, t. CXVI, pag. 145. In numero mensis Augusti 1896. In numero mentis Februarii 1897, Vi(l. infr. pag. 16, in nota (1).

— vu — Insuper stilus, quo eadem acta sunt scripta, nec non rerum evntuumque adjuncta, quae ibidem referuntur, auctorem coaevum testemque esse ocularem luculenter perhibent. Quod attinet ad citati ones e sacra Scrip tura, quae in actis occummt, animadvertimus illas congruere cum version e

pshitta,

«copto loco (ex Math. X, 32) qui yidetur magis accedere adrecensionem Curetonianam coram

angelis

hac tamen differentia, quod additio ilia et

ejus ( » c n a A r C A s a ) o . t _ u o ) non in prima parte

versus sed in secunda reperiatur. Porro nihil in monumentis antiquis occurrit de Theophili compilatoris actorum vita et gestis: ipse autem fatetur se abjurasse cultura idolatriae, ut sequeretur Christum Dominum. Verosimile est ilium patria fuisse Edessenum. Simplici sed eleganti stilo ille scripsit.

II. De patria

et vitae

statu

et de cultu

Guriae

eis

et

Shamonae

exhibito.

Guria et Shamona oriundi erant ex vicis Edessae, prior ex vico dicto Sarghi ( » . ^ v » ) , alter ex vico Ganda ( , 0 1 ^ ) : ambo paternam religionem, paganismum, abjuraverant. Quamvis autem ipsi nonnisi de coetu laicorum

essent, nihilominus commendaban-

tur praesertim ob maximum ardorem quo animati erant erga christianam fldem, ideoque acta referunt ipsos, statim ac persecutio a Diocletiano mota fuit, peragrasse vicos et pagos ad addendum christianis animum, eosque hortandos ad sustinenda supplicia in tuenda sancta fide. Porro specialiter

notandum

est

Guriam

designali

titulo

rílx..TnJ5a (peregfinus sacer Hyerosolymae), qui titulus, hodie 2

— Vili

etiam, (lari solet illi inter christianos, qui peregrinationem

sa-

cram per Hierosolymam ceteraque loca sancta instituent. Tandem acta perhibent Shamonam matrimonio ligatum, commemorantque filiam exeuntem ad locum ipsius martyrii.

Erat

praeterea Shamona eo tempore j a m senex. Magno in honore apud Edessenos habiti fuerunt Curia et Shamona una cum S. Habibo diacono martyre sub Licinio, qui et in ipsorum urna fuit sepnltus. antonomasiam

Très isti sancti vel ab initio

dicti sunt conf'essores

per

(').

Eorum festum bis in anno occurrit in kalendario ( 2 ) Syrorum: KLiasn_x.o

ri'-.ia.^

K'jiòifie.i

^j-rt.T cniocvj rcLsao^.i c n ^ à s

: oortlflu^sj r e - s ^ i r i i s i.-iri* •:•

i . i y f t

« Novembri ( 3 ) die XV martyrum Guriae, Shamonae et Habib. Martio feria IV media quadragesima imaginis Domini nostri, de Abgaro et confessorum Guriae, Shamonae et Habib i . In eorundem honorem duae ecclesiae fuerunt ab

Edessenis

aediflcatae, quorum una extra urbem in monte exstructa fuit, altera prope portam australem urbis ( 4 ). (!) Sanctus E p h r a e m coraposuit in ipsorum honorem hymnos qui inscribuntur de con/essonbus ()JLjaj*j " V i . quique exstant mutili in cod. Mus. Brit. Add. 14, 592 ( 2 ) I t a in cod. Mus. Borgiani exarato an. 1588 Graec. (Christi 1277). (3) E s t dies in qua passi sunt Guria et Shamona. Vid. infra pag. 12,18. Sanctus autem Habib m a r t y r i u m subiit die 2 Septembri. ( 4 ) I t a in auctore chronici anonymo quod nuper deteximus in cod. saec. XIV, pag. 186: .jJLjcfie» Jlso.». k s s i s U^ou», l l a - o - O S . L J ooL *

.aai]

« . . .

^ à » >-»c»jsl)o ysotX

E x s t r u c t u m e s t t e m p l u m pulchrum in cacumine speculae nomini confessorum, in quo cellae factae sunt monachis . . . Aliud quoque templum iisdem confessoribus Guriae, Shamonae et Habib aedificatum est ad portam australem urbis ». Notum est autem j a m Abraliamum qui Episcopus Edessae f u i t an. 346 sacellurn confessorum aedificavisse. Vid. Chronicon Edessenum, N. X V I I I edit. Hallier, pag. 148.

—

[X

—

Hodiernam in diem tenetur in veneratione locus ubi sancti confessores fuerunt sepulti, et a vulgo noti sunt iidem sub nomine triurn fratrum

(Jiby»'^).

III. De epocha, qua martyrium

sunt passi

Guria

et

Shamona.

Testatur Theophilus Guriam et Shamonam coronatos fuisse die XV Novembris; quae dies eo anno in feriarn I I I incidebat ( 1 ). De anno vero, quo martyrium locum habuit, minime inter se concordant Metaphrastes, Armenus interpres atque nostra acta Syriaca. Metaphrastes quidem assignat annum Seleucidum 600, qui respondet anno 289 aerae vulgaris; interpres Armenus annum 615 (qui proinde coincidet cum anno Christi 804), quem addit respondere anno V i l i regni Diocletiani, atque anno V I I I ejusdem consulatus ; tandem acta Syriaca in codice nostro ponunt martyrium anno Seleucid. 618 (Christi 307), notantque ilium respondere anno XIV regni Diocletiani et an. V I I I ipsius consulatus. Addunt autem alibi ( 2 ) martyrium locum habuisse « Sub Kona episcopo Edessae, Hvmenaeo episcopo Hierosolymorum, Cajo episcopo Eomae, Theona episcopo Alexandriae et Tyranno episcopo

An-

tiochiae ». Jam vero obest quominus admittatur ann. 600 Seleucid. indicatus a Metaphraste tamquam annus martyrii : ille enim annus incidit non in XIV sed in V annum regni Diocletiani, qui regnare coepit anno Christi 284.

(') Vid. infra pag. 12. (2) Infra pag. 18.

Item annus Seleucidum 615, quem assignat Armena versio martyrio, non concordat neque cum an. V i l i regni ejusdem Diocletiani quem indicat idem interpres Armenus. Quod spectat ad an. Seleucid. 618, quem indicant acta Syriaea, animadvertimus procul dubio ex erronea lectione amanuensem nostrum scripsisse 618 pro 608, ex eo quod anno 618 Seleucid. jam Diocletianus e vivis ablatus erat. Porro cum veteres litteris alphabeticis, minime vero plenis verbis, numeros notare solerent, amanuenses facile confondere poterant numerum « (8) cum

U J

(18).

Colligitur itaque annum persecutionis diocletianianae, in qua gloriose martyrium subierunt Guria et Shamona, fuisse annum 608 Seleucidum, qui concordat

cum anno

297, aerae

Christianae.

In hunc annum adamussim coincidit an. XIV regni Dioclefciani et an. VII consulatus ipsiusmet, quamvis acta erronee indicent an. VIII consulatus. Praeterea praefatus annus concordat cum synchronismis relatis in ipsis actis, nempe cum annis episcopatus (') Caji Romani (283-296), Hymenaei Hieresolymitani (266-298), Theonae Alexandrini (282-301) et Tyranni Antiocheni, qui martyr occubuit an. 310, sed ejus promotionis ad antiochenam sedem est annus incertus, proindeque ex nostris actis ante annum 297 ea collocanda est. IV. I)e descriptions

Edessae et de statu ejusdem

civili.

Theophilus urbem Edessam passim nomine syriaco vocat Orhaii (,ornar«'), semel illam nominai Araeh (vyiriO, bis autem ipsam dicit Edessam (r«La>ir^). \

(') Probabiliter an. 297 in quo scribebat Theophilus nondum ad ipsum mortis Caji Romani pervenerat nuntium, propter locorum distantiam.

XI

Non abs re erit in gratiam studiosorum antiquitatum historicarum

proferre hie quae in pretioso anonymo chronico

ntiper

a nobis in codice saeculi X I V detecto, quod mox edituri sumus, ea quae

ibidem

ipsi Edessae

habentur de aedificata Edessa et de nomine

dato.

Sic autem anonvmus chronici auctor in I parte pag. 96-97 nostri codicis seribit: KLsa.X^.

. . . K'r^x^flo

rtll=i\

*=>i r d . ^ . a i r i ' ^sn .1« c\cb rcLicn

^

. cni\v=j

crA

. . . oao cAflo

v^sar^i

cnVuCt

r£-)&Ai.u

^.S» )a.i_n

AA_al

onh\a.Vxu

aiA*t.

"

rtf'iojL.

r ^ - i u )a.»CvxAa

rC'Air«'

^.inr^a

Qa^a

. r^&Uj.lsa.i . K'-lxln.ra

. rdlxL3.=i jj.j.n.JLC\ .ii^flo

^CVJCO

. K'iiOO^O

r^-^i

r^.ioio

r ^ - Hivicva

A «A r C $ i a . M J j » K'Axiia ^ f l ^Ocrxisa ^n

"CLX. . s a i t a

rtf&vir^s r ^ u * . i s a t a

«an

r d ^ a i r i ' r^inolsauex soit

aocvi.TiooiAr^.i

i^.icno

rCiSai «lioK'kx.

>onai=Jv\

r^.illC* r^riii^go ri'JLSJOri' T1AO p^iftili.,1

.

^vr^

«lien*

re'in.l.»*».!

rdLxia.1 ^ ^ r x k s n . l ~«TX.O .

,cnior

v ^ r c * re'òiArC'A K'ÌvÌa. ¿ i t a c i r ^ - a t . a x .

r^rtU^flo

KLm&OS

rciw.^'a

P£jx»Ï.1 Mbvsìa

.^CUK'

. r^iri'

K'^ï.A

re*»« i l .

rdlAüo

r^a^läo rf.ûa^cAç

rksaa .Tû. r i d a t a r i d a çso^cnàvsa .lü ¡ta.

•. (-i.aaa.ikso .Ti. rslijtsax-soQ

SA «L-ïlin àrxïrjo -.^flo'iaiv^ .V». rdiúo •.çxÂ.iiàvW

n^vüaa rsdo - . ^ v ^ s a

K i l v e r « ! r¿do -.¿¿x.kksa

PÍLALD

rdlo -.^¿èu.» **

^•ua.^

ai

r¿A.\xit\

rï-M^aï

redo . rí'iuy.rso.t rüneuca

.t* rdS^'-i« rcîaïû» n¿do .

^acru-i^

,-tii r ¿ d o . ^ T l - . l ^GWLÖG^ ga, r^icu rxdo . rs'àvixa rs&cü« ^

KLAÜc^ ril\o . r^Lw.jx.siX ^ « i

riLsür«^

n d o . r¿_icu\ ri'kicv.iKla ^nocaj.i KLsaxr.

(») Vid. not. i1) ad pag.

ri-'-Ua^.i

^ocn/i^a

OD ooft-irdsaor^

.ÌLMCUSO

:

.ï^qOoaO

A ^ 9 . 1 )a_\.jt.'ìoröcn

ri^CLnjtoi&r*'

: KL^i.TXaa&lr^

^is-

: riLxîk c u l l i v i

^Acn.i

: r¿.iaAina

^craisoo

ooo.^SkO.^r^aO : »1 «^tvAr^-SiaO : &3Q

carw.1

KL^O—n-tn-aiV

: »¿actì.l

rCL±\i.

çAiP«'

PC'-SIÌK'

: ^ïcnl >Jni3.S)0 : r & ' i u K ' r ^ G Ï & r * ' *

: •ÏMK' ».^AISO

c o à ì H ^ l ra.^. V

fcjiva

K&O à^ixa ^öoQi

cnPtM

^xlcn

filano

K'Aiij T t . Avi r^-a^ç

^»ijaaSb. )aC\.it3 l i u r i 1 ^ T ï - à i u v r d a r^ocn.i çï'SOO.i r d i M u

r¿j£.ix> : »_ocn*cnär^:i "iranio :

^Acn

è\=à\Àcv

iè\=s r d r r r . 3 .lu.i K l r o c u a

: cas

¿ > o c n

à u a â J o

o o c n

:

0.fia^.x30

. » c n a , W .

r é c r i a »

•.

r t l J C V a i ï - l

r c ' i ù a

K

'

H

r-i"«^cicnïzn.i

n

^

o r a l i s

•. r i h o o

:

r ^ i a . ^ .

e v o c o

c i x i a o

o n r u i

'.

r

i

*

K

'

K

tt^àca^Hî^

^

i

a

u

o^çvicr)

r ^ J L a a l s o

ocsisca

\

O

K ' i i n J

r ï ' - i a . s a v - s o

»

O

x

i

l

o o c n

:

K ' - j L j n

ri^ÒTLflo.i

.

^ o c a l ^ i

o i n ^ .

O A Ï î w O

.

:

c \ c a \

^ X I J P ^ - .

r i L J Ï j j r ^

o o c o

K V i c a . \

ç^'isor«^

K ^ c x i ^ s o

. t ^

f. 9 v .

r ^ à v l i ^ ^ l ( ' )

« ^ c u r i *

•.

r ï ' o o n

K l x - ï . T S a o

r ^ i k ï v s s q o

r ^ a i i a ^ a t s a o

r ^ L i s J a x - O

rei. i m

x

r d - î ^ l o r ^

o.j j

A.^.

K l s a î k . l

r3

-j&Uttct k'-'simCU ^acu

v^T=>

èiiri'o . rti'sAxs)

v » o ndliasax.

I I S " .soia r í l . u *

>ín Ctórí'

Ktaon •i.iâ.à\r«'o

:ócn rS'i^LaCVÄflor.t=3\

»gisait

i

rt'&a.A.Lsa."!

«lona

K l x i ï l a

ritirila

r^rei.a.r»

^ O J c n . i

f. 7

V

,

ç.ocn

^ui^Q

K'isga.î». pillera ^SJ carso CÍLiía.T

K&asa=>

•:• cnèwAxa rollìi, .lonco.i r