18. Yüzyılda Gizli Diplomasi: Rus Despotizminin Asyatik Kökeni [1 ed.] 9753430256

Citation preview

Bu kitabın ilk basımı: Secret Diplomatic History of the Eighteenth Century, Ed. Eleanor Marx, Swan Sonnenschein, London 1899. Elinizdeki Türkçe çeviri, 1977 yılı Almanca basımından yap ıldı: Die Geschichte der Geheimdiplomatie des 18. Jahrlıunderts, Verlag Olle-Wolter, Berlin 1977 Bu kitabın yayın hakları Güney Yayıncılık Tic ve San. A.Ş.'nindir. Birinci Basım: Kasım l 992 Teknik hazırlık: Sistem Ofset Kapak resrni:The Tretyakov Gallery Moscow Korkunç İvan ve Oğlu Tablosu Basım: Doyuran Matbaası

KAYNAK YAYINLARI: 125

•

GÜNEY YAYINCILIK TİCARET VE SANAYİ AŞ. Nuruosmaniye Caddesi 19/3 34410 Cağaloğlu/İstanbul Tel: 513 83 52-53 Faks: 513 96 76

KARL MARX 18. Yüzyılda Gizli Diplomasi Rus Despotluğunun Asyatık Kökeni Çeviren: Işık Soner

İÇİNDEKİLER TÜRKÇE BASKIYA ÖNSÖZ

7

BÖLÜM! NO: 1 BAY RONDEAU'DAN HORACE WALPOLE'A No: 2 SIR GEORGE MACARTNEY'DEN SANDWICH LORDUNA No: 3 SIR JAMES HARRISTEN LORD GRANTHAM'A No: 4. (EL YAZMASD ÇAR PAUL'ÜN İKTİDARININ BAŞLANGIÇ DÖNEMİNDEKİ RUSYA'NIN DURUMUNA İLİŞKİN YAZI; ST. PETESBURG'DAKİ DENİZAŞIRI TİCARET ŞİRKETLERİNİN PAPAZ YARDIMCISI VE WILLIAM PrITİN YAKIN AKRABASI PEDER L. K. PITI TARAFINDAN KALEME ALINMIŞTIR

35 37 41

49

BÖLÜM il 51 "KUZEY BUNALIMI YA DA: ÇAR'IN POLİTİKALARI ÜZERİNE TARAFSIZ DÜŞÜNCELER; MYNHEER VON STOCKEN'İN SCHONEN BASKINININ ERTELENMESİNE İLİŞKİN GEREKÇELERİ VESİLESİYLE. KOPENHAG'DAKİ ALMAN ELÇİLİGİ BÜROSUNDA 10 EKİM 1716'DA YÜRÜTÜLEN TARTIŞMANIN TAM BİR ÇEVİRİSİNİN GERÇEK KOPYASI. LONDRA, 1716. 57 1. önsöz 2. Mynheer Von Stocken'in Belintiği Schonen Baskınının Ertelenme Nedenleri 58 ·

BÖLÜM fil

78

BÖLÜM iV

88

BÖLÜMV

101

BÖLÜMVI

116

TÜRKÇE BASKIYA ÖNSÖZ Marx'ın elinizdeki eseri Türkçe olarak ilk kez yayımlanıyor. 18. Yüzyıl Gizli Diplomasisiııiıı Tarihi'ni. 1 983 yılında okuduğum zaman. Doğu tarihi üzerinde çok yönlü düşünmeye kışkınan özelliği nedeniyle ilginç bulmuştum. Haziran 1 984'te yazdığım "Politik Top­ lum ve S ivil Toplum" başlıklı incelemede Marx'ın bu kitabına uzun uzun değindim. Bu yazı. Sa�·ak dergisinin Eylül 1 984 tarihli 8. sayı­ sında yayımlandı. Daha sonra 1 986 yılında Osmaıı/ı'daıı Bugüııe Top­ lum ve Devleı1 baŞlıklı kitabımını başında yer aldı. Ulf Wolter'in "Marx ve Rus Despotluğunun Asyatik Kökeni" başlıklı yorumunu da Türkçeye çevirdim ve Saçak dergisinin Ekim-Kasım 1 988 tarihli 57. sayısında yayımladım. Böylece ilgili okuyucular. kitap daha çıkmadan içeriği üzerine ana çizgileriyle de olsa bilgi sahibi oldular. Bu ilk bil­ gilerin bir merak uyandırdığını söyleyebiliriz. Nitekim konuyla ilgile­ nen birçok dost, Marx'ın bu eserinin Türkçe yayımlanması isteklerini sık sık belinmişlerdir. Bu güzel isteğe. bugün Işık Soner'in kitabın l n­ gilizce orijinalinden değil. 1 977 Almanca baskısından2 yaptığı titiz çe­ viriyle yanıt vermekten mutluluk duyuyoruz. 1 Doğu Perinçek. Osnıa11/ı'da11 811gii11e Toplum ''" Deı·let, Kaynak Yayınlan, 3. baskı, · lsıanbul. Kasım 199).

Z Kari Marx Diı: Gt•sdıidıte da Gelıı·imdiplomuıie des 18. Juh,-lumdert:s, Verlag Olle­ Wolıcr. Berlin 1977.Bu kitabın aılcasında Ryazanov'wı "Kari Man über den Ursprwıg

der Vorhemchafl Russlands iR Europa" (Rusya'nm Avnıpa'daki Hakimiyetinin Kö­ keni Üzerine �arl Marx) başhklı 1909'da yayımlanmış yazısı da yer alıyor. Aynca Ulf Wolıer'in ônsöz'ü ve Bemd Rabehl'in bir im..ı=lemesi de var: "Die Kontroverse in­ nerhalb des RussisLilen Marxismus nr dic Asitı ı i schcn und Westlich kapitalisıischen Urs�nge der Gesellschafl, des Kııpiıalismus und des Zarislischcn Sıaaıes in Russ� land" (Rus Marksizmi Saflanılda Toplumun. �apiıalimıin ve Rusya'daki Çarlık Dev­ leıi'nin Asyaıik ve B at ı l ı Kapitalist Kökenleri O zerine Tartışmalar.) E.